Μικροχειρουργική€¦ · e-mail: [email protected] ... ναι μόνο καλός...

ΜικροχειρουργικήΠρακτική Άσκηση και

Κλινική Εφαρμογή στο Άνω Άκρο

MicroSurgery-Intro.indd 1 11/23/11 1:14 PM

Μικροχειρουργική

Σαράντης Γ. ΣπυρίδωνοςΟρθοπαιδικός Χειρουργός

Κλινική Χειρουργικής Χεριού - Άνω Άκρου - ΜικροχειρουργικήςΝοσοκομείο ΚΑΤ

Συνεργάτες

Πρόλογος

Παναγιώτης Ν. ΣουκάκοςΚαθηγητής Ορθοπαιδικής

Ορθοπαιδικό Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης

Αττικόν Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο

Νικόλαος Ε. ΓεροσταθόπουλοςΟρθοπαιδικός ΧειρουργόςΣυντονιστής - Διευθυντής

Κλινικής Xειρουργικής Χεριού - Άνω Άκρου - Μικροχειρουργικής KAT

Ανδρέας Φ. Μαυρογένης Ορθοπαιδικός ΧειρουργόςΕπιστημονικός Συνεργάτης Α' Ορθοπαιδικής Κλινικής


Δημήτριος Κ. ΑντωνόπουλοςΟρθοπαιδικός Χειρουργός

Επιμελητής Ορθοπαιδικού Τμήματος Ελληνικής Αστυνομίας

Ελλάδα Β. ΠαπαδογεώργουΟρθοπαιδικός Χειρουργός

Χειρουργός Χεριού - Άνω ΆκρουΕπ. Επιμελήτρια

Γ' Ορθοπαιδικής ΚλινικήςΠανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο ΚΑΤ

Πρακτική Άσκηση και Κλινική Εφαρμογή στο Άνω Άκρο


Μικροχειρουργική Πρακτική ασκήσή & κλινική Εφαρμογή στο ανω ακρο

ISBN: 978-960 -6802 -33 -1

ιατρικές εκδόσεις κωνσταντάρας

Δημιουργικό: α. μΕΪμαρογλουΕκτύπωση: γραφικΕσ τΕΧνΕσ ι.ΠΕΠΠασ αΒΕΕ

απαγορεύεται η αναπαραγωγή του παρόντος βιβλίου ή μέρους αυτού με οποιοδήποτε μέσο (φωτοτυπία, εκτύπωση, μικροφίλμ, ή άλλη μηχανική ή ηλεκτρονική μέθοδο), χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

μαυρομιχάλη 2-4, αθήνα, 10679, τηλ.: 210.3635343, Fax.: 210.3628173e-mail: [email protected]

Copyright © 2012, ΙατρΙκες εκδοςεΙς κωνςτανταρας

Συμμετέχον τες

Γεώργιος Κ. Αντωνόπουλος

Σπυρίδων Κ. Αντωνόπουλος

Γεώργιος Λαγουδάκης

Ευανθία Μητσιοκάπα

Γεώργιος Τριανταφυλλόπουλος

Γεώργιος Κόλλιας

Δημήτριος Αράπογλου

Πόπη Καλογερά


v

Πρόλογος Καθηγητή Παναγιώτη Ν. Σουκάκου

Επιχειρώντας τα εισαγωγικά προλεγόμε-να σε ένα εγχειρίδιο μικροχειρουργικής όπως αυτό που έχει εκπονηθεί από τον συγγραφέα του, κ Σαράντη Σπυρίδωνος, δεν φάνηκε να παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες. Τούτο διό-τι, υπάρχουν δύο αναντίρρητες εγγυήσεις για τους υπέρτερους στόχους τους οποίους υπη-ρετεί και απευθύνεται το εν λόγω εγχείρημα.

Οι εγγυήσεις αυτές προσδιορίζονται, αφε-νός μεν στην ολοκληρωμένη προσωπικότη-τα του συγγραφέα και αφετέρου στην αποδε-δειγμένη μάχιμη εμπειρία του στο αντικείμενο της μικροχειρουργικής.

Ο κος Σαράντης Σπυρίδωνος, ανήκει στην δεύτερη γενεά των χειρουργών χεριού και άνω άκρου, που ασχολήθηκαν και εξοικειώ-θηκαν με το εξειδικευμένο αντικείμενο της μι-κροαγγειακής και μικρονευροχειρουργικής τεχνογνωσίας. Διαθέτει, ως εκ περισσού, την «έξωθεν καλή μαρτυρία» για την επί χρόνια ολόκληρα ενασχόληση του με το αντικείμενο της μικροχειρουργικής, στα πλαίσια της Κλινι-κής Χεριού – Άνω Άκρου και Μικροχειρουρ-γικής, στο Νοσοκομείο Ατυχημάτων, ΚΑΤ.

Για περισσότερο από δύο δεκαετίες, έχει συνεχή παρουσία τόσο στον κλινικό μάχιμο το-μέα στα πλαίσια της Μονάδας Μικροχειρουργι-κής στο Νοσοκομείο Ατυχημάτων ΚΑΤ, όσο και στον εκπαιδευτικό, μετέχοντας σε όλες τις εκ-παιδευτικές δραστηριότητες (σεμινάρια, συνέ-δρια, ημερίδες, συνεχιζόμενο πρόγραμμα εκ-

παίδευσης στην μικροχειρουργική, στο Ερευ-νητικό Κέντρο Θεόδωρος Γαροφαλίδης).

Οι δύο παραπάνω ιδιότητές του, του άρι-στου κλινικού και του αφοσιωμένου εκπαι-δευτού, μαζί με την ευγένεια του ήθους και του ύφους που τον διακρίνουν, έχουν ανα-γνωριστεί και συνεχίζουν να αναγνωρίζονται από την ευρύτερη οικογένεια των επιστημό-νων (ορθοπαιδικών, πλαστικών χειρουργών, χειρουργών χεριού και ερευνητών) που ασχο-λούνται και κινούνται στο χώρο της μικροχει-ρουργικής. Αποτέλεσμα αυτών, πλήθος θετι-κά πρόσημα και εύσημα μεταξύ των οποίων η αναγόρευσή του, ως Προέδρου, της Ελλη-νικής Εταιρείας Χειρουργικής Χεριού και Μι-κροχειρουργικής και η εμπιστοσύνη στο πρό-σωπό του για την διαχείριση των προβλημά-των που συνδέονται με την πρόοδο της μικρο-χειρουργικής στο τόπο μας και στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό και Διεθνή χώρο.

Η παρούσα εκδοτική του προσπάθεια, απο-τελεί επιπλέον διαπίστευση και επιστέγασμα της πολύχρονης παρουσίας του και αφοσίω-σής του, στο αντικείμενο της μικροχειρουργι-κής και χωρίς αμφιβολία θα αποτελέσει αξιό-πιστο και πολύτιμο εκπαιδευτικό δοκίμιο, για τις πραγματοποιούμενες σε πολλά κέντρα της χώρας, εκπαιδευτικές εκδηλώσεις, που εστι-άζουν το επιστημονικό τους ενδιαφέρον στο τραύμα των άνω – κάτω άκρων και στην επα-νορθωτική μικροχειρουργική.

Παναγιώτης Ν. ΣουκάκοςΚαθηγητής Ορθοπαιδικής

Ορθοπαιδικό Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης



vi


vii

Πρόλογος Νικόλαου Γεροσταθόπουλου

Τα τελευταία τριάντα χρόνια, όχι μόνο στη Ελλάδα αλλά και σ’ όλο τον κόσμο, η χει-ρουργική εμπλουτίσθηκε με μια νέα τεχνική που ονομάστηκε Mικροχειρουργική. Ο όρος παραπέμπει στα 3 «Μ» που χαρακτηρίζουν έως σήμερα την μέθοδο αυτή και είναι το Μι-κροσκόπιο, τα Μικροεργαλεία και τα Μικρο-ράμματα. Η εισαγωγή της Mικροχειρουργικής στην κλινική πράξη αποτέλεσε επανάσταση και ιδιαίτερα στην Ελλάδα πρωτοεφαρμόστη-κε στο τέλος της δεκαετίας του ’70 από τον κα-θηγητή Π. Ν. Σουκάκο.

Έκτοτε η Mικροχειρουργική υιοθετή-θηκε από πολλούς αξιόλογους συναδέλ-φους και εφαρμόστηκε σε διάφορα νοσοκο-μεία της χώρας, όπως στην Κλινική Χεριού – Μικροχειρουργικής του νοσοκομείου ΚΑΤ στην Αθήνα με διευθυντή τον Ν. Δαούτη, στην Ορθοπαιδική Κλινική του Πανεπιστημίου Ιω-αννίνων με τον καθηγητή Π. Ν. Σουκάκο και στη συνέχεια τον καθηγητή Α. Μπερή, στην Ορθοπαιδική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τον καθηγητή Κ. Μαλίζο, αλ-λά και σε πολλές άλλες κλινικές της δημόσιας και ιδιωτικής υγείας.

Το 1988 η Κλινική Χεριού – Μικροχει-ρουργικής του νοσοκομείου ΚΑΤ, που σήμερα

έχω την τιμή να υπηρετώ από τη θέση του δι-ευθυντή, σε συνεργασία με το Κέντρο Έρευ-νας των Παθήσεων του Μυοσκελετικού Συ-στήματος Θ. Γαροφαλίδης του Πανεπιστημίου Αθηνών οργάνωσε και εφάρμοσε εκπαιδευτι-κό πρόγραμμα τρίμηνης διάρκειας, για την εκ-παίδευση νέων συναδέλφων διαφόρων ειδι-κοτήτων στις τεχνικές της Mικροχειρουργικής σε πειραματόζωα. Eπικεφαλής του σεμιναρίου εδώ και 15 χρόνια είναι ο συγγραφέας του πα-ρόντος συγγράμματος και άξιος συνεργάτης μου κος Σαράντης Σπυρίδωνος.

Το βιβλίο αυτό, στο οποίο αναλύονται λε-πτομερώς οι μικροχειρουργικές τεχνικές και παραθέτονται χαρακτηριστικά και ευνόητα κλινικά παραδείγματα, είναι κάτι που αναμ-φισβήτητα έλειπε από την ελληνική βιβλιο-γραφία. Επιπρόσθετα η εμπειρία και η βα-θειά γνώση του αντικειμένου από τον κ. Σπυ-ρίδωνος προσφέρει πολύτιμες τεχνικές και θεωρητικές πληροφορίες και αποτελεί εγγύ-ηση για την αρτιότητα του βιβλίου συνολικά. Έτσι οι εκπαιδευόμενοι στο μέλλον θα έχουν έναν χρήσιμο οδηγό, ενώ οι συνάδελφοι που ασχολούνται με τη Mικροχειρουργική θα μπο-ρούν να βρίσκουν απαντήσεις στους καθημε-ρινούς τους προβληματισμούς.

Nικόλαος Ε. Γεροσταθόπουλος Συντονιστής - Διευθυντής

Κλινικής Χειρουργικής Χεριού - Άνω Άκρου -

Μικροχειρουργικής KAT


Στους γονείς μου με σεβασμό και ταπεινότητα

Στην αγαπημένη μου Χριστίνα για όλα

Στο Γιώργο και τη Λήδα που με κάνουν περήφανο


ix

Κοιτάζοντας πίσω, στην αρχή της ειδικό-τητάς μου στην Ορθοπαιδική, συνειδητοποιώ ότι η ενασχόλησή μου με τη χειρουργική του χεριού και τη μικροχειρουργική ήταν μονό-δρομος. Ως γιός γενικού χειρουργού, είχα μεγαλώσει θαυμάζοντας την τέχνη της χει-ρουργικής και τη δεξιοτεχνία των προικισμέ-νων χειρουργών.

Η απόφασή μου να ασχοληθώ με την Ορ-θοπαιδική, επηρεασμένη από τα άλματα που έκανε εκείνη την εποχή (εσωτερική οστεο-σύνθεση, τεχνητές αρθρώσεις, υψηλή τεχνο-λογία), με οδήγησε στην Ορθοπαιδική Κλι-νική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο νοσο-κομείο «ΚΑΤ».

Καθηγητής ήταν τότε ο Γεώργιος Χαρτο-φυλακίδης, με μια πλειάδα σπουδαίων συ-νεργατών.

Ως νέος ειδικευόμενος έτρεχα μεταξύ ση-πτικού θαλάμου, αλλαγών, ισ τορικών και “λάντζας”. Το χειρουργείο το έβλεπα με κυ-άλι. Μόνη ανταμοιβή η conference κατά την οποία με εντυπωσίαζε πάντα ο δημιουργικός και ενίοτε “ζωηρός” επιστημονικός διάλογος των γιατρών της κλινικής.

Στις εφημερίες ήμουν πάντα ανάμεσα σ' εκείνους που ξενυχτούσαν. Εκεί ανακάλυψα τη μικροχειρουργική, παρατηρώντας συνα-δέλφους που έμπαιναν στο χειρουργείο κρα-τώντας φωτογραφικές τσάντες, για να βγουν ώρες μετά, κατάκοποι, με πρόσωπα γεμά-τα πότε από ικανοποίηση και χαρά και πό-τε από απογοήτευση και λύπη, ανάλογα με την έκβαση του χειρουργείου. Αυτό όμως που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν πως πά-ντα, σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις, οι γιατροί αυτοί ήταν όλοι μαζί, μια ομάδα.

Έτσι έμαθα οτι υπάρχει μια κλινική χε-

ριού και μικροχειρουργικής που ασχολείται με το χέρι και χειρουργεί με μικροσκόπιο.

Εντυπωσιάστηκα όταν τους παρακολού-θησα για πρώτη φορά στο χειρουργείο. Κα-θαρό πεδίο, άριστη τεχνική, σίγουρα βήματα, μεγάλη εμπειρία.

Πολύωρα και χρονοβόρα χειρουργεία αλ-λά πάντα η ομάδα εκεί. Κάποιοι ως χειρουρ-γοί και οι υπόλοιποι παρακολουθούσαν, χω-ρίς όμως να αποχωρεί κανείς μέχρι να τε-λειώσει η διαδικασία του χειρουργείου.

Κατά τη διάρκεια της δεκαπενταετίας 1980-1995 πληθώρα τραυματισμών του άνω άκρου, κυρίως εργατικοί, που διεκομίζονταν στο ΚΑΤ, αντιμετωπίζονταν στη κλινική χεριού και μι-κροχειρουργικής κάνοντας την ομάδα σύντο-μα γνωστή σε ολόκληρη την Ελλάδα για το έργο της. Ήταν η “χρυσή” εποχή των συγκολ-λήσεων. Με πολλή δουλειά, συνεχή προσπά-θεια και τόλμη στην πρόκληση, η κλινική βρι-σκόταν σε θέση να αντιμετωπίσει κάθε φορά όλο και βαρύτερα περιστατικά.

Χωρίς να βρεθώ σε μεγάλα διλήμματα ακο-λούθησα το δρόμο που βρήκα μπροστά μου και βρέθηκα επιμελητής στην κλινική αυτή.

Από τον διορισμό μου ως επιμελητής στην κλινική, ανέλαβα την ευθύνη της άσκησης στη μικροχειρουργική στο ερευνητικό κέ-ντρο «Θ. Γαροφαλίδης»

Από τότε άρχισε να ωριμάζει η σκέψη να γραφτεί αναλυτικά η άσκηση της μικροχει-ρουργικής, έτσι ώστε ο εκπαιδευόμενος να αποκτά βασικές γνώσεις για το αντικείμενο, υποστηριζόμενες από παραστατικά σχέδια ώστε να αποδίδεται πληρέστερα η μικροχει-ρουργική τεχνική.

Με την πάροδο των χρόνων και βιώνο-ντας την καθημερινότητα της εφημερίας του

Πρόλογος Συγγραφέα


x

ΚΑΤ, συνειδητοποίησα ότι ο ορθοπαιδικός ή οποιοσδήποτε γιατρός της περιφέρειας, δεν γνωρίζει πάντα πώς να διακομίσει έναν ακρωτηριασμό, πότε πρέπει να τον διακομί-σει, ποιές είναι οι ενδείξεις συγκόλλησης, πότε ένας τραυματισμός του άνω άκρου πρέ-πει να αντιμετωπίζεται ως εξαιρετικά επείγον περιστατικό (μη βιώσιμος ακρωτηριασμός) και πώς εκτιμάται αυτό.

Βλέποντας όμως ότι το βιβλίο γινόταν πο-λύ τεχνικό και ένας καλός χειρουργός δεν εί-ναι μόνο καλός τεχνίτης, αποφάσισα να με-

λετήσω σε βάθος, τόσο τη φυσιολογία των περιφερικών νεύρων, όσο και εκείνη της αι-ματικής ροής εντός των μικρών αγγείων, φω-τίζοντας το σπουδαίο ρόλο τους στο χώρο της μικροχειρουργικής.

Πιστεύω λοιπόν ότι με την ολοκλήρωση αυ-τού του βιβλίου, ο εκπαιδευόμενος της μικρο-χειρουργικής θα έχει στα χέρια του ένα πλή-ρες βοήθημα, ο χειρουργός χεριού ένα βιβλίο που θα συμπληρώνει τις γνώσεις του, αλλά και όλοι οι χειρουργοί ένα βιβλίο το οποίο θα μπο-ρεί να καλύψει τεχνικά ή κλινικά ερωτήματα.

Καλή ανάγνωσηΣαράντης Σπυρίδωνος


xi

Ευχαριστίες

Ένας άνθρωπος που σημάδεψε το διά-βα μου στη Μικροχειρουργική είναι ο Νί-κος Δαούτης. Χαρισματικός χειρουργός, επι-στημονικός, τολμηρός, εκπαιδευτικός. Αυτά είναι μερικά από τα επίθετα που μπορώ να δώσω στον διευθυντή της κλινικής Χεριού-Μικροχειρουργικής 1986-2000. Τα χρόνια που συνεργαστήκαμε, από ειδικευόμενος έως και επιμελητής, ήταν χρόνια παραγω-γικά με πλούσια εμπειρία. Κοντά του έμαθα την φιλοσοφία του χεριού και κατάφερα να του κλέψω πολλά από την πλούσια χειρουρ-γική του εμπειρία.

Ευχαριστώ τον σημερινό διευθυντή της κλινικής Χεριού-Άνω Άκρου-Μικροχειρουρ-γικής Νίκο Γεροσταθόπουλο για την εμπιστο-σύνη με την οποία με περιέβαλε όλα αυτά τα χρόνια. Βαθύς γνώστης του αντικειμένου, με όνειρα για την εξέλιξη της χειρουργικής χε-ριού σε χειρουργική Χεριού-Άνω Άκρου, με στόχους για τους οποίους πάλεψε. Υπήρξε από τους εμπνευστές και πρωτεργάτες της δη-μιουργίας της Μικροχειρουργικής κλινικής του ΚΑΤ το 1985, της απόκτησης ιδιόκτητων γραφείων της Μικροχειρουργικής Εταιρείας, της επεκτάσεως του γνωστικού αντικειμένου σε όλο το Άνω Άκρο.

Ο καθηγητής Παναγιώτης Σουκάκος υπήρ-ξε ο πρωτοπόρος. Αλλά και μετά την καθιέρω-ση της Μικροχειρουργικής υπήρξε ο καθηγη-τής που δίπλα του συντάχθηκε όλη ανεξαιρέ-τως η Μικροχειρουργική οικογένεια. Η επι-στημονικότητά του, οι συμβουλές του και η πο-λυσχιδής δραστηριότητά του συνέβαλαν τα μέ-γιστα στο κύρος της Ελληνικής Μικροχειρουρ-

γικής. Για την συμμετοχή του στη συγγραφή αυτού του βιβλίου τον ευχαριστώ θερμά.

Όλα αυτά τα χρόνια ένας άνθρωπος «ένω-νε» την Μικροχειρουργική οικογένεια με το πλούσιο εκπαιδευτικό του έργο. Θερμός οι-κοδεσπότης των συνεδρίων και σεμιναρίων που οργάνωνε με τόση επιτυχία, συνέβαλε στο «δέσιμο» των Μικροχειρουργών και στην προώθηση της Μικροχειρουργικής στην Ελ-λάδα. Δεν είναι άλλος από τον καθηγητή Αλέ-ξανδρο Μπερή και τον ευχαριστώ όχι μόνο για την τιμή που ανέκαθεν μου έκανε να με συ-μπεριλαμβάνει στους εκπαιδευτές των σεμινα-ρίων του, αλλά και συνολικά για την πλούσια προσφορά του στη Μικροχειρουργική.

Ευχαριστώ όλους τους επιμελητές της κλι-νικής Χεριού-Μικροχειρουργικής του ΚΑΤ παλαιότερους και νεότερους για την άριστη συνεργασία. Η κλινική αυτή ευτύχησε να έχει στο δυναμικό της πολύ αξιόλογους χει-ρουργούς.

Αυτό το βιβλίο δε θα γινόταν χωρίς τη βο-ήθεια των συνεργατών μου Δημήτρη Αντω-νόπουλο, Ανδρέα Μαυρογένη και Ελλάδα Παπαδογεώργου. Κόπος, χρόνος και πολύ μελέτη είναι κρυμμένα πίσω από τις σελίδες του. Είμαι υπερήφανος που συνεργάστηκα μαζί τους και αισθάνομαι ότι το μέλλον τους θα είναι λαμπρό.

Τέλος, η συνεργασία μου με τον εκδοτι-κό οίκο "Κωνσταντάρας" και ιδιαίτερα με τον Γιάννη Κωσταντάρα και τον Αντώνη Μεϊμά-ρογλου είχε τα χαρακτηριστικά της ευχάρι-στης συνεργασίας, της δημιουργικότητας και του άρτιου επαγγελματισμού.


xii


xiii

Κεφάλαιο 1ο .................................... 1Η Ιστορία της Μικροχειρουργικής

Κεφάλαιο 2ο ................................... 11Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων του

Μυοσκελετικού Συστήματος - Πειραματικής

Μικροχειρουργικής «Θ. Γαροφαλίδης»

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ 1ο - ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Κεφάλαιο 3ο ...................................19Εξοπλισμός και Οργάνωση του

Πειραματικού Χειρουργείου Α. Χειρουργικό μικροσκόπιο .............................19 Β. Μικροεργαλεία και μικροράμματα ................. 27 Γ. Πειραματόζωα .............................................. 33 Δ. Αναισθησία ................................................. 37 Ι. Αναισθησία στα πειραματόζωα ΙΙ. Ευθανασία στα πειραματόζωα ΙΙΙ. Αναισθησία στη μικροχειρουργική

στους ανθρώπους

Κεφάλαιο 4ο ...................................50Πρακτική Aσκηση στη Mικροχειρουργική Α. Εισαγωγή στην άσκηση ................................ 50 Β. Μη βιολογικά υλικά ..................................... 55 Γ. Αγγεία ......................................................... 58 Ι. Συρραφή αρτηρίας ΙΙ. Συρραφή φλέβας Δ. Συρραφή νεύρου ......................................... 80 Ι. Επινευρική συρραφή ΙΙ. Δεσμιδική συρραφή


xiv

Κεφάλαιο 5ο ...................................89Κλινική Μικροχειρουργική Α. Φυσιολογία των μικρών αγγείων και

δυναμική των ρευστών ................................. 89 Β. Ανατομία των αγγείων και νεύρων του χεριού ..... 97 Γ. Κακώσεις των περιφερικών νεύρων ...............102 I. Ανατομία των νεύρων ΙΙ. Ταξινόμηση των κακώσεων των

περιφερικών νεύρων ΙΙΙ. Παθοφυσιολογία των κακώσεων

των περιφερικών νεύρων ΙV. Νευρόλυση και επανανεύρωση V. Νευρικά μοσχεύματα VI.Τελικοπλάγια νευρική συρραφή Δ. Κακώσεις του βραχιόνιου πλέγματος ............143 I. Ανατομία ΙI. Ταξινόμηση και μηχανισμός των

κακώσεων του βραχιονίου πλέγματος IΙΙ. Διάγνωση των κακώσεων του

βραχιονίου πλέγματος ΙV. Δοκιμασίες πρόγνωσης V. Στόχοι και ενδείξεις της

μικροχειρουργικής θεραπείας VI. Χρόνος χειρουργικής θεραπείας VII. Χειρουργικές τεχνικές Ε. Συγκολλήσεις .............................................154 Ι. Μείζονες τραυματικοί ακρωτηριασμοί-

Συγκολλήσεις στον καρπό και το χέρι II. Ενδείξεις για συγκόλληση μετά από

μείζονα τραυματικό ακρωτηριασμό III. Μικροχειρουργική τεχνική IV. Μείζονες τραυματικοί ακρωτηριασμοί-

Συγκολλήσεις στο αντιβράχιο και το βραχίονα V. Ελάσσονες τραυματικοί ακρωτηριασμοί-

Συγκολλήσεις δακτύλων ΣΤ. Απογαντισμός .......................................... 174 Ζ. Παραδείγματα κρημνών στο άνω άκρο ........ 178 I. Εισαγωγή II. Είδη κρημνών ΙΙΙ. Χειρουργική τεχνική

Κεφάλαιο 6ο .................................205Σύνθετη Aλλομεταμόσχευση ΙστώνΠαναγιώτης Ν. Σουκάκος

ΜΕΡΟΣ 2ο - ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ


Πρακτική Άσκηση και

Κλινική Εφαρμογή στο Άνω Άκρο

Μικροχειρουργική

MEροσ

ΠρΑΚΤΙΚΗ ΑσΚΗσΗ1

Κεφάλαιο 1ο Η Ιστορία της Μικροχειρουργικής

Κεφάλαιο 2ο Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων του Μυοσκελετικού Συστήματος - Πειραματικής Μικροχειρουργικής «Θ. Γαροφαλίδης»

Κεφάλαιο 3οΕξοπλισμός και Οργάνωση του Πειραματικού Χειρουργείου Α.Χειρουργικόμικροσκόπιο Β.Μικροεργαλείακαιμικροράμματα Γ.Πειραματόζωα Δ.Αναισθησία

Κεφάλαιο 4ο Πρακτική Aσκηση στη Mικροχειρουργική Α.Εισαγωγήστηνάσκηση Β.Μηβιολογικάυλικά Γ.Αγγεία Δ.Συρραφήνεύρου

κεφαλαιο

Η Iστορία της Mικροχειρουργικής

1

Θεωρώδόκιμο,πρινξεκινήσεικανείςτημελέ-τηαυτούτουεγχειριδίουκαιτοαντικείμενοπουαυτόπραγματεύεται,ναγνωρίσειτηδιαδρομήπουακολούθησεηΜικροχειρουργικήαπότηγέννησήτηςέωςκαισήμερα.Μικροχειρουρ-γικήείναιηχειρουργικήμετομικροσκόπιο.ΗΜικροχειρουργικήαποτελείχειρουργικήτε-χνικήκαιόχιειδικότηταξεχωριστήστηνιατρι-κή,καιεφαρμόζεταιαπόπλήθοςειδικοτήτων

σεεπεμβάσειςπουείναιαδύνατοναπραγματο-ποιηθούνμετιςπαραδοσιακέςτεχνικέςτηςχει-ρουργικής.Οποιαδήποτεεπέμβασηπουαπαιτείπολύακριβήαναγνώρισηκαιαποκατάστασημι-κρώνανατομικώνστοιχείωντουσώματοςαπαι-τείωςπροϋπόθεσητηχρήσητουΜικροσκόπι-ουκαιτεχνικέςαποκατάστασηςτωνιστώνμεχρήσηΜικροεργαλείωνκαιΜικροραμμάτων(τα«3Μ»τηςΜικροχειρουργικής).

4 Μικροχειρουργική - Πρακτική Άσκηση & Κλινική Εφαρμογή στο Άνω Άκρο

Ηεπινόησητηςχρήσηςτουμικροσκόπιουστηχει-ρουργική,ηκατασκευήυλικώνκατάλληλωνγιαχρή-σημεαυτό,καιησυνεχήςεκπαίδευσητωνιατρώνστηχρήσητουμικροσκόπιουκαιτωνμικροεργαλείωνκαιμικροραμμάτωνέδωσετεράστιαώθησησεπολλούςκλάδουςτηςχειρουργικής.Οιιατροίπουεφάρμοσανπρώτοιεπιτυχώςμικροχειρουργικέςτεχνικέςστηνειδι-κότητάτουςέχουνγραφείστηνιστορία.Ηπρώτηεπέμ-βασηπουέγινεμετηχρήσημικροσκόπιουαναφέρε-ταιεπίσηματο1921απότονωτορινολαρυγγολόγοCarlOlofNylen.Στησυνέχεια,το1946οPerritστιςΗΠΑτοχρησιμοποίησεπρώτοςσεοφθαλμολογικέςεπεμ-βάσεις.Το1960έγινεστοεργαστήριοηπρώτηεπιτυ-χήςμεταμόσχευσηνεφρώνεπίμυοςμεΜικροχειρουρ-γικήτεχνικήαπότονSunLeeστοPittsburg.Τοίδιοέτος,οιJacobsonκαιSuarezεκτέλεσαντηνπρώτηεπι-τυχήαναστόμωσηαγγείωνδιαμέτρουμικρότερηςτων3χιλ.καιεισήγαγαντονόρο«Μικροχειρουργική»γιατηντεχνικήαυτή.Ηεπιτυχήςαναστόμωσηαγγείωνμετομικροσκόπιοέδωσεώθησηστιςσυγκολλήσειςδα-κτύλωνκαιτημεταφοράελεύθερωνκρημνών.Το1962έγινεηπρώτησυγκόλλησημετάαπόπλήρηακρωτη-ριασμόστημεσότητατουβραχίοναστηΒοστώνηαπότουςΑμερικανούςRonald.A.MaltκαιMcKhannσεπαιδίηλικίας12χρόνωνχωρίςτηχρήσημικροσκόπιου («ΟβραχίοναςτηςΒοστόνης»),ενώηπρώτηεπιτυχήςσυγκόλλησηδακτύλου(δείκτη)μεμικροχειρουργικήτεχνικήέγινετονΙούλιοτου1964στηνΚίνα.

Ξεχωριστήθέσηαπόόλαταδάκτυλατουχεριού

έχειοαντίχειρας.Ωςτοδάκτυλοπουδιαφοροποίησετονάνθρωποαπόταυπόλοιπαόντα,αποτελούσεκαιαποτελείπρόκλησηηαποκατάστασητωνκακώσεωντου.ΗπρώτηεπιτυχημένηπροσπάθειασυγκόλλησηςτουαντίχειρααναφέρεταιαπότουςKomatsu-Tamaiτο1965(Εικ 1),ενώτηνίδιαχρονιάέγινεηπρώτημε-ταφοράτουμεγάλουδακτύλουτουποδιούστοχέριπι-θήκου.Στονάνθρωπο,ητεχνικήαυτήαναφέρεταιαρ-γότερατο1969απότονCobbett.

Τηδεκαετίατου1970,όλοκαιπερισσότεροιχειρουρ-γοίδιαφόρωνειδικοτήτωνεκπαιδεύτηκανκαιχρησιμο-ποιούσαντηΜικροχειρουργικήστηνειδικότητάτους.ΗδεκαετίααυτήήτανηδεκαετίατηςΜικροχειρουργικής.Το1975έγινεηπρώτημεταμόσχευσηαγγειούμενηςπε-ρόνηςαπότονTaylor,ενώμετηγνώσητηςμικροανατομί-αςτωνπεριφερικώννεύρων,ηαποκατάστασητωνκακώ-σεωντουςγίνεταιεπίσηςαντικείμενοτηςΜικροχειρουρ-γικής.ΗσυμβολήτηςΜικροχειρουργικήςστηναποκα-τάστασητωνκακώσεωντωνπεριφερικώννεύρωνήτανουσιαστικήέτσιώστεσήμεραείναιαδιανόητονααντιμε-τωπίζονταιοικακώσειςαυτέςχωρίςτηχρήσητουμικρο-σκοπίου.Σταθμόςστηχειρουργικήτωννεύρωναποτε-λείοHannoMillessi,οοποίοςθεωρείταιαπόπολλούς οπατέραςτωννευρικώναυτομοσχευμάτων,ηχρήσητωνοποίωνέδωσεσαφείςλύσειςστηναποκατάστα-σηνευρικώνελλειμμάτων.ΟMillessiέχεισυμμετάσχειστιςπερισσότερεςεπιστημονικέςεκδηλώσειςτηςΕλ-ληνικήςΕταιρείαςΕπανορθωτικήςΜικροχειρουργικής (Ε.Ε.Ε.Μ.)ωςκαλεσμένοςομιλητήςτατελευταία20

ΕΙΚοΝΑ 1 Sumusu Tamai ΕΙΚοΝΑ 2 Καθηγητής James R. Urbaniak

ΕΙΚοΝΑ 3 Καθηγητής Π. Ν. Σουκάκος

5Η Iστορία της Mικροχειρουργικής

χρόνια,είναιβαθύςγνώστηςκαιλάτρηςτουΕλληνι-κούπολιτισμού,καιμπορείναθεωρηθείοπιο«φιλέλ-ληνας»Μικροχειρουργός.ΗσυχνότατηπαρουσίατουσταμικροχειρουργικάδρώμεναστηνΕλλάδα,αναμφί-βολαοφείλεταιστηνεπιστημονικήκαιπροσωπικήφιλίατουμετηνπλαστικόΜικροχειρουργόΔόμναΚαλομοί-ρη(ΠρόεδροςΕ.Ε.Ε.Μ.1996),ηοποίαείχεεκπαιδευ-τείκοντάτου.

Ηχρήσηδερματικώνκρημνώνγιατηναποκατά-στασητραυματικώνελλειμμάτωντωνμαλακώνμο-ρίωνήτανέναςάλλοςτομέαςμεσημαντικήσυμβο-λήτηςΜικροχειρουργικής,πουπροσέφερεποιότη-ταζωήςσεπλήθοςασθενώνκαιταυτόχροναάνοιξεένακαινούριοκεφάλαιοστιςτεχνικέςαποκατάστα-σης.Ηπρώτηεπιτυχήςμεταφοράελεύθερωναγγει-ούμενωνδερματικώνκρημνώναναφέρεταιτο1972απότονKiyonoriHariiκαιτο1973απότουςDanielκαιTaylorOBriem.Εκτόςαπότηνκάλυψηελλειμ-μάτωνδέρματος,χρησιμοποιήθηκανεπίσηςνευρού-μενοιμυϊκοίκρημνοίγιατηναποκατάστασητηςκίνη-σης.Ηπρώτηεπιτυχήςμεταφοράμυόςμετοαγγει-ονευρώδεςδεμάτιότουαναφέρεταιτο1976απότονKiyonoriHarii.Τηνίδιαπερίοδο,σεολόκληροτονκό-σμοηΜικροχειρουργικήαναπτύσσεταιραγδαίαμετηνίδρυσηπολλώνσημαντικώνκέντρωνσεολόκλη-ροτονκόσμοσταοποίαηγούνταισημαντικάονόματαόπωςοιOwen(Sydney),O’Brien(Melbourne),Cobbett

(EastGrinstead),Buncle(California),Danieller(NewYork),Strauss(NewYork),Kleinert(Louisville),ChenZhongWei(China),Tamai(Japan),Ikuta(Japan),καιUrbaniak(USA)(Εικ.2,3,4).

Οιαρχέςτηςδεκαετίαςτου1970βρίσκουντονΠα-ναγιώτηΣουκάκοστοDukeUniversityτωνΗΠΑμετονJamesUrbaniakπρωτοπόροτηςΜικροχειρουργικήςστιςΗΠΑ.Το1973επιτυγχάνεταιηπρώτησυγκόλλη-σηαντίχειραστιςΗΠΑ(J.Urbaniak-Π.Ν.Σουκάκος).ΗεπιστροφήτουΠαναγιώτηΣουκάκουστηνΕλλά-δατο1975σήμανετηνέναρξητηςΜικροχειρουργι-κήςστηνΕλλάδακαιτηνμεταλαμπάδευσηγνώσεωνμεομάδαπουσύστησεοίδιοςστοΝοσοκομείοΚΑΤ,ηοποίααπαρτιζόταναπότουςΠαναγιώτηΝ.Σουκάκο, ΑλέξανδροΜπερή,ΕυστάθιοΑναστασίουκαιΑλέ-ξανδροΤουλιάτοκαιεμπλουτιζότανπερισ τασι-ακάαπόάλλουςσυναδέλφουςόπωςοΑριστείδηςΖούμποςκαιοΣάββαςΣουρμελής.Ηπρώτησυ-γκόλλησηδακτύλουστηνΕλλάδαέγινετοΣεπτέμ-βριοτου1979στονοσοκομείοΚΑΤ(Π.Ν.Σουκάκος, Στ.Αναστασίου).Αφορούσετομικρόδάκτυλονεα-ρήςεργάτριας,ηοποίαυπέστηπλήρηακρωτηρι-ασμόόλωντωνδακτύλων,εκτόςαπότοναντίχει-ρα.Μεεξαίρεσητομικρόδάκτυλο,ταυπόλοιπαεί-χανυποστείβαριάσυνθλιπτικήκάκωσηαπόπρέ-σα.Εναχρόνοαργότερα,το1980γίνεταιηπρώ-τησυγκόλλησηαντίχειρααπότουςΠ.Ν.Σουκάκο, Α.Μπερή,καιΣτ.Αναστασίου.ΟΑλέξανδροςΜπερήςμόλιςείχεεπιστρέψειαπότηνμετεκπαίδευσήτουστιςΗ.Π.Α.καιαπότότεαποτέλεσεκαισυνεχίζεινααπο-τελείένααπόταπιοενεργάμέλητηςΜικροχειρουρ-γικήςστηνΕλλάδα.Τοίδιοέτος,ηίδιαομάδαπραγ-ματοποιείτηνπρώτημεταφοράαγγειούμενηςπερό-νηςσεασθενήμεανοικτόκάταγματηςκνήμηςμεση-μαντικήαπώλειαμαλακώνμορίωνκαιοστού.Ηπρώ-τηομάδατηςΜικροχειρουργικήςλειτούργησευπότηστέγητηςΠανεπιστημιακήςΟρθοπαιδικήςΚλινικήςτωνΑθηνώνστοΝοσοκομείοΚΑΤ,μεδιευθυντήτονΚαθηγητήΓεώργιοΧαρτοφυλακίδη.Ηαμέριστησυ-μπαράστασηκαιυποστήριξητουκαθηγητούΧαρτο-φυλακίδηήτανοπυλώναςστονοποίοστηρίχθηκανοιπρώτοιΈλληνεςΜικροχειρουργοίκαιεπιτέλεσανμεεπιτυχίατοέργοτους.Γιατολόγοαυτό,πολλοίθεω-ρούνδικαιολογημένατονΚαθηγητήΧαρτοφυλακίδηΕΙΚοΝΑ 4 Julia Terzis και Hanno Millesi 1990.


ωςμέλοςτηςΜικροχειρουργικήςοικογένειας,ανκαιοίδιοςδενεφάρμοζετηντεχνική.

ΠρέπεινααναφερθείότιστηνΕλλάδαείχανγί-νεινωρίτεραεπιτυχημένεςσυγκολλήσειςκεντρικότε-ραστοάνωάκρο,χωρίςτηχρήσημικροσκόπιου,μεσημαντικότερεςαναφορέςτιςσυγκολλήσειςακρωτη-ριασμούστοβραχίονατο1967απότουςΓιαννίκακαιΜπάλα,καιστοαντιβράχιοαπότουςΚασιούμηκαιΤζιμογιάννη.

Το1980οΠαναγιώτηςΣουκάκοςαναλαμβά-νειτηδιεύθυνσητηςΠανεπιστημιακήςΟρθοπαιδι-κήςΚλινικήςτωνΙωαννίνωνκαιιδρύειτηνομάδα ΜικροχειρουργικήςτωνΙωαννίνωναποτελούμενηαπότουςΑλέξανδροΜπερή,ΕυστάθιοΑναστασίουκαι ΑλέξανδροΤουλιάτο,καισταδιακάαπόνεότερουςσυ-ναδέλφουςόπωςοΚωνσταντίνοςΜαλίζος,οΑναστά-σιοςΚορομπίλιας,οΓρηγόριοςΜητσιώνης,οΜάριος Βεκρής,οπλαστικόςχειρουργόςΕυστάθιοςΛυκού-δηςκαιοΓιάννηςΚώσταΑγνάντης.

ΥπεύθυνοιτουτμήματοςΜικροχειρουργικήςτηςΠανεπιστημιακήςΟρθοπαιδικήςΚλινικήςτουΝοσο-κομείουΚΑΤμετάτηναποχώρησητουΚαθηγητήΣου-κάκουσταΙωάννινα,ανέλαβανοιΝικόλαοςΔαούτηςκαιΑριστείδηςΖούμπος.

Το1986σταπλαίσιατουΕθνικούΣυστήματοςΥγεί-αςιδρύθηκεστοΝοσοκομείοΚΑΤηΚλινικήΜικρο-χειρουργικήςκαιΧειρουργικήςτουΧεριούμεδιευ-θυντήτοΝικόλαοΔαούτηκαιεπιμελητήτοΝικόλαο Γεροσταθόπουλο,οιοποίοιήδηήτανσυνεργάτεςασκώνταςτηΜικροχειρουργικήαπότο1981εντόςτης ΠανεπιστημιακήςκλινικήςτουΚΑΤ.Σταδιακάστελε-χώθηκεμετουςΔημήτριοΕυσταθόπουλο,Διαμαντή Μισιτζή,ΓεώργιοΜπούχλη,ΣταύροΑναγνώστου,Πανα-γιώτηΓιαννακόπουλο,ΣαράντηΣπυρίδωνος,Αντώνιο Βασιλειάδη,ΙωάννηΙγνατιάδηκαιΠαναγιώταΑρεταίου. ΟινέοιεκλεγμένοιεπιμελητέςπουθαστελεχώσουντηκλινικήγιαταεπόμεναχρόνιαείναιοιΦίλιπποςΓιαν-νούληςκαιΕμμανουήλΦανδρίδηςμετηνπροσδο-κίαναακολουθήσουνκαιεπόμενοιεπιμελητέςπουθαστελεχώσουνκαιθασυνεχίσουντοαξιόλογοέργοτης.

Είναιημοναδικήκλινικήστηνεπικράτειαπουευ-φημερεύεικαθημερινάκαλύπτονταςόλοτοτραύματουάνωάκρου,σεόλητηνΕλλάδα.Συνέπειατουμεγάλουόγκουτραύματοςπουδέχτηκεηκλινικήτηντελευταία

25ετία,ήταννααποκτήσειένατεράστιοκλινικόέρ-γοκαιεμπειρία,σεόλοτοφάσματωνκακώσεωντουάνωάκρου.Ήτανηχρυσήεποχήτωνσυγκολλήσεων. Μέσαστηνπρώτη15ετίαέφτασετις150επιτυχημένεςσυγκολλήσειςσεόλαταεπίπεδατουάνωάκρου.

Εκτόςτουτραύματοςκάλυψεκαιόλητηνπαθολογίακαιαποκατάστασητουάνωάκρου,μεμεγάλεςσειρές.

Προεξέχουντανευρικάμοσχεύματα,οιελεύθεροικρημνοί,οιμεταφορέςδακτύλων,οιψευδαρθρώσειςτουσκαφοειδούς,ηχειρουργικήτουβραχιονίουπλέγ-ματοςτηντελευταία10ετίαυπότηννέαδιεύθυνσητουΝ.Γεροσταθόπουλουανεπτύχθεικαιηχειρουργικήώμου-αγκώνα.

Το1988,επιστέφειαπότιςΗΠΑμετάαπό16χρο-νηεπιστημονικήπαρουσίαστοClevelandOhioηΑικα-τερίνηΒλαστούηοποίαέκτοτεαποτελείέναναπότουςπρωτεργάτεςτηςΜικροχειρουργικήςστηνΕλλάδαμεσημαντικόκλινικό,αλλάκαιεκπαιδευτικόκαιεπιστη-μονικόέργο(πρόεδροςΕ.Ε.Ε.Μ.1994).

ΈναάλλοπρόσωποπουσημάδεψετηνπορείατηςΕλληνικήςΜικροχειρουργικήςείναιηΠλαστικόςΧει-ρουργόςJouliaTerzis,ένααπόταμεγαλύτεραονόματατηςΠαγκόσμιαςΜικροχειρουργικής.Ησυχνήπαρου-σίατηςστιςεπιστημονικέςεκδηλώσειςστηνΕλλάδα,έδωσαναίγληστηνΕλληνικήΜικροχειρουργική.Πολ-λοίΈλληνεςεκπαιδεύτηκανκοντάτηςστιςΗΠΑ,καιέφερεστηνΕλλάδαμεγάλεςπαγκόσμιεςδιοργανώσειςόπωςτασυνέδριαI.M.S.&W.S.R.M.

ΣτοΓενικόΚρατικόΝοσοκομείοΑθηνών,οδιευθυ-ντήςτηςΚλινικήςΠλαστικήςΧειρουργικήςκ.Ιωάννο-βιτςδημιουργείτμήμαΜικροχειρουργικήςμευπεύθυνοτονΚωνσταντίνοΣταματόπουλο.Μιααπότιςπρώτεςκλι-νικέςεπιτυχίεςτουτμήματοςήτανηεπιτυχήςμεταφοράδακτύλουαπότοπόδιστοχέριτο1990(Κ.Σταματόπου-λοςκαιΑχ.Κεπενεκίδης).Σταδιακάηομάδαστελεχώ-θηκεμετουςΠέτροΠαναγιώτουκαιΘωμαΐςΟικονόμου.

ΤαεπόμεναχρόνιααναπτύχθηκανκαιάλλακέντραΜικροχειρουργικήςστηνΕλλάδα.Ιατροίπουεκπαιδεύ-τηκανστηνΕλλάδακαιτοεξωτερικό,κατάκύριολόγομαθητέςκαισυνεργάτεςτωνπρωτεργατώντηςΜικρο-χειρουργικήςστηνΕλλάδα,επάνδρωσανπανεπιστημι-ακάιδρύματα,κρατικάκαιιδιωτικάκέντραστηΛάρισα,τηΘεσσαλονίκη,τηνΑθήνα,τηνΠάτρακαιτηνΚρήτη.Σταμέσατηςδεκαετίαςτου1990,δημιουργείταιτοπρώ-


τοτμήμαΜικροχειρουργικήςστονιδιωτικότομέα(Ια-τρικόΚέντροΑθηνών),αποτελούμενοαπότουςπροερ-χόμενουςαπότηνΚλινικήΜικροχειρουργικήςτουΝο-σοκομείουΚΑΤ,ΔιαμαντήΜισιτζή,ΓεώργιοΜπούχλη,ΣταύροΑναγνώστου,ΠαναγιώτηΓιαννακόπουλοκαιαργότερατοΝικόλαοΣούρα,μεπλούσιακλινικήδρά-ση,επιστημονικήκαιεκπαιδευτικήδραστηριότητα,καιδιοργάνωσηετήσιουεκπαιδευτικούσεμιναρίου.

Το1998,μετηνεκλογήτουΚαθηγητήΚωνστα-ντίνουΜαλίζουωςδιευθυντήστηνΠανεπιστημιακή ΟρθοπαιδικήΚλινικήτηςΛάρισαςαναπτύχθηκεένανέοΚέντροΜικροχειρουργικής,μεσυνεργάτεςτηΖωήΝταϊλιάνακαιτοΣωκράτηΒαρυτιμίδη.ΟΚα-θηγητήςΚωνσταντίνοςΜαλίζος,προερχόμενοςαπότη«σχολήΣουκάκου»καιμεσπουδέςστιςΗ.Π.Α. κοντάστονκαθηγητήUrbaniak,έβαλεκαιβάζειτοδικότουστίγμαστηνεξέλιξητηςΜικροχειρουργικήςστηνΕλλάδα,μεκλινικό,συγγραφικόκαιεκπαιδευ-τικόέργο.

ΣτηνΠανεπιστημιακήΟρθοπαιδικήΚλινικήτηςΠάτραςοΚαθηγητήςΗλίαςΛαμπίρηςδημιουργείτμήμαχεριού-μικροχειρουργικήςμευπεύθυνουςτουςΜίνωαΤυλλιανάκηκαιΔημήτριοΓιαννίκα.

Το2000αποχώρησεαπότοΝοσοκομείοΚΑΤοδιευθυντήςτηςΚλινικήςΧειρουργικήςτουΧεριούκαιΜικροχειρουργικήςΝικόλαοςΔαούτηςμαζίμετονεπιμελητήΑντώνηΒασιλειάδη,καιδημιούργη-σαννέαομάδαΜικροχειρουργικήςστονοσοκομείοMETROPOLITAN(ΝικόλαοςΔαούτης,Αντώνιος ΒασιλειάδηςκαιΣάββαςΣεΐταρίδης).Αιχμήτουθερα-πευτικούδόρατοςστηφαρέτρατουΝικoλάουΔαού-τηήτανηχειρουργικήτουβραχιόνιουπλέγματοςόπουυπήρξεπρωτοπόρος(Εικ.5).Το2003αποχώρησεοκαθηγητήςΠ.Ν.ΣουκάκοςαπόταΙωάννινααναλαμβά-νονταςνέακαθήκονταωςΔιευθυντήςτηςΆΟρθοπαι-δικήςκλινικήςτουΠανεπιστημίουΑθηνών.Τησυνέ-χισητηςΜικροχειρουργικήςσταΙωάννιναανέλαβεο ΑλέξανδροςΜπερής,απότουςπρώτουςΜικροχει-ρουργούςστονΕλλαδικόχώρο,συνεργάτηςτουκαθη-γητήΣουκάκουαπότο1980μεμεγάλοκλινικόκαιεκ-παιδευτικόέργο.

Σ’αυτήτηνιστορικήδιαδρομήαναφέρωτακυριό-τερακέντραΜικροχειρουργικήςπουαναπτύχθηκανσταδιακά.Σταχρόνιαπουπέρασανυπήρξαναλλαγέςστοεπιστημονικόπροσωπικό,αποχωρήσεις,κλππουθεωρώότιηλεπτομερήςαναφοράδενείναισκοπόςαυτούτουβιβλίου.

ΕκτόςτωνανωτέρωκέντρωνΜικροχειρουργικής,ΟρθοπαιδικοίκαιΠλαστικοίχειρουργοίδραστηριο-ποιούνταισεδιάφορακέντραστοδημόσιοκαιιδιω-τικότομέαεφαρμόζονταςτηΜικροχειρουργική.Δενθααναφέρωτονκαθέναξεχωριστάκαθώςηλεπτο-

ΕΙΚοΝΑ 6 Από αριστερά προς τα δεξιά οι: Μαλίζος-Βρέττος-Σουκάκος-Μπερής

ΕΙΚοΝΑ 5 Νικόλαος Δαούτης


μερήςαναφοράδενείναισκοπόςαυτούτουβιβλίου. ΆλλωστεείναιόλοιμέλητηςΕλληνικήςΕταιρείαςΕπανορθωτικήςΜικροχειρουργικής.Πρέπειωστόσονααναφερθείμίασημαντικήαπώλεια.ΈφυγενωρίςαπότηζωήοΚωνσταντίνοςΒρέττος,απόταπιόαγα-πητάμέλητηςΕ.Ε.Ε.Μ.,διευθυντήςτηςΟρθοπαιδικήςκλινικήςτουΝοσοκομείουΆργουςκαιπρόεδροςτης ΕλληνικήςΕταιρείαςΧειρουργικήςτουΧεριού(Ε.Ε.Χ.Χ.) το2000(Εικ.6).

ΗΕλληνικήΕταιρείαΕπανορθωτικήςΜικροχειρουρ-γικής(Ε.Ε.Ε.Μ.)ιδρύθηκετο1990,καισύντομααπέ-κτησειδιόκτηταγραφείαστοκτίριοπουεδράζεταιη ΕλληνικήΕταιρείαΧειρουργικήςΟρθοπαιδικήςκαιΤραυματολογίας(Ε.Ε.Χ.Ο.Τ.)(διεύθυνση:Φλέμιγκ20, ΦιλοθέηΤ.Κ.151233οςόροφος,τηλέφωνο:2106857836fax:2106857838.ΤαγραφείατηςΕ.Ε.Ε.Μ.δενθαήτανδυνατόνααποκτηθούν,εάνδενυπήρχεησημαντικήπροσφοράτηςΝαυσικάςΑναστασίουΣκουλαρίκουκαιηγενναίαοικονομικήσυμβολήτωνιδρυτικώνμελών. ΗιστορίατηςΕ.Ε.Ε.Μ.έχειωςεξής:

Το πρώτο Διοικητικό συμβούλιο της Ε.Ε.Ε.Μ. (1991) αποτελούνταν από:Πρόεδρος Παναγιώτης Ν.ΣουκάκοςΑ’ Αντιπρόεδρος Νικόλαος Κ.ΔαούτηςΒ’ Αντιπρόεδρος Αλέξανδρος Ε.ΜπερήςΓεν.Γραμματέας Αικατερίνη Κ.ΒλαστούΕιδ.Γραμματέας Νικόλαος Ε.ΓεροσταθόπουλοςΤαμίας Δημήτριος ΕυσταθόπουλοςΜέλη Αριστείδης Β.Ζούμπος Δόμνα Καλομοίρη Όθων Παπαδόπουλος

Πρόεδροι της Ε.Ε.Ε.Μ. μέχρι το 2012 διατέλεσαν κα θα διατελέσουν οι:1991: ΠαναγιώτηςΝ.Σουκάκος(Ορθοπαιδικός)1992: ΝικόλαοςΚ.Δαούτης(Ορθοπαιδικός)1993: ΑλέξανδροςΕ.Μπερής(Ορθοπαιδικός)1994: ΑικατερίνηΚ.Βλαστού

(ΠλαστικόςΧειρουργός)1995: ΑριστείδηςΒ.Ζούμπος(Ορθοπαιδικός)1996: ΔόμναΕ.Καλομοίρη

(ΠλαστικόςΧειρουργός)1997: ΝικόλαοςΕ.Γεροσταθόπουλος

(Ορθοπαιδικός)1998: ΚωνσταντίνοςΝ.Μαλίζος(Ορθοπαιδικός)1999: ΔημήτριοςΓ.Ευσταθόπουλος

(Ορθοπαιδικός)2000: ΌθωνΠαπαδόπουλος

(ΠλαστικόςΧειρουργός)2001: ΣάββαςΣουρμελής(Ορθοπαιδικός)2002: ΑχιλλέαςΝ.Κεπενεκίδης

(ΠλαστικόςΧειρουργός)2003: ΣταύροςΔ.Αναγνώστου(Ορθοπαιδικός)2004: ΠέτροςΝ.Παναγιώτου

(ΠλαστικόςΧειρουργός)2005: ΑδαμάντιοςΝ.Μισιτζής(Ορθοπαιδικός)2006: ΣαράντηςΣπυρίδωνος(Ορθοπαιδικός)2007: ΓρηγόριοςΜητσιώνης(Ορθοπαιδικός)2008: ΓεώργιοςΚόκκαλης

(ΠλαστικόςΧειρουργός)2009: ΠαναγιώτηςΓιαννακόπουλος

(Ορθοπαιδικός)2010: ΕυστάθιοςΛυκούδης

(ΠλαστικόςΧειρουργός)2011: ΧρήστοςΔημητρίου(Ορθοπαιδικός)2012: ΑναστάσιοςΚορομπίλιας(Ορθοπαιδικός)

Το1994ιδρύθηκεηΕλληνικήΕταιρείαΧειρουργι-κήςτουΧεριού(Ε.Ε.Χ.Χ.)ηοποίαμέχριτότευπήρχεστουςκόλπουςτηςΟρθοπαιδικήςΕταιρείαςωςΤμήμαχεριού,συστεγάσθηκεσταίδιαγραφείαμετηνΕ.Ε.Ε.Μ.καικάθεχρόνοενώνουντιςδυνάμειςτουςγιατηνπα-ραγωγήεπιστημονικούκαιεκπαιδευτικούέργου.

Εκτόςτωνκαθιερωμένωνετήσιωνσυνεδρίων,ηΕ.Ε.Ε.Μ.κατάφερενααναλάβειμεγάλεςπαγκόσμιεςδιοργανώσειςχάρηστιςενέργειεςτωνΚαθηγητώνΠα-ναγιώτηΣουκάκο,ΑλέξανδροΜπερήκαιΚωνσταντίνοΜαλίζο.1992: ΡόδοςIMS ΠρόεδροςIMSJ. Terzis ΠρόεδροςΣυνεδρίου

Π.Ν. Σουκάκος ΠρόεδροςΕ.Ε.Ε.Μ.

Ν. Δαούτης1998: ΚέρκυραIMS ΠρόεδροςIMSBoeckx ΠρόεδροςΣυνεδρίου

Κ. Μαλίζος2007: ΑθήναWSRM ΠρόεδροςWSRMJ. Terzis


ΠρόεδροςΣυνεδρίου Π.Ν. Σουκάκος Αικ. Βλαστού2011: ΕλσίνκιWSRM ΠρόεδροςWSRM Π.Ν. Σουκάκος

Είναιαπαραίτητογιακαθέναπουθέλειναενημε-ρώνεταιγιαταδρώμεναστηΜικροχειρουργικήναεί-ναιμέλοςτηςεταιρείας.

ΤασεμινάριαΜικροχειρουργικήςπουδιοργανώ-θηκανστηνΕλλάδαείναιταεξής:

■ Ετήσιο σεμινάριο Μικροχειρουργικής: διοργανώ-νεταιαπότηνΟρθοπαιδικήΚλινικήτουΠανεπιστη-μίουΙωαννίνωναπότο1984(υπεύθυνοιΠ.Ν.Σου-κάκος,Α.Μπερής).

■ Τρίμηνη πρακτική άσκηση Μικροχειρουργικής: διοργανώνεταιαπότοερευνητικόκέντρο«Θ. Γαροφαλίδης»στοΝοσοκομείοΚΑΤαπότο1989,μεσυνδιοργάνωσηαπότηνΚλινικήΧειρουργικής ΧεριούκαιΜικροχειρουργικής(Διευθυντής,Νικόλαος Δαούτης),τοερευνητικόκέντρο(Διευθυντής,Γε-ώργιοςΛυρίτης)καιτηνΠανεπιστημιακήΟρθοπαι-δικήΚλινικήτουΝοσοκομείουΚΑΤ(Διευθυντής, ΚαθηγητήςΓ.Χαρτοφυλακίδης).Υπεύθυνοςτηςάσκησηςαπότο1996είναιοσυγγραφέαςτουπαρό-ντος.Σήμερα,ΔιευθυντήςτηςΚλινικήςΧειρουργικήςτουΧεριούκαιΜικροχειρουργικήςείναιοΝικόλαος Γεροσταθόπουλος,τουερευνητικούκέντρουοΑν.ΚαθηγητήςΝικόλαοςΠαπαϊωάννου,καιτηςΓ' ΠανεπιστημιακήςΟρθοπαιδικήςΚλινικής,οΑν.Κα-θηγητήςΚωνσταντίνοςΝικολόπουλος.

■ Εβδομάδα Μικροχειρουργικής: διοργανώνεταιαπότηνΟρθοπαιδικήΚλινικήτουΠανεπιστημίουΙωαννίνωναπότο1989,(υπεύθυνοιΠ.Ν.Σουκά-κος,Α.Μπερής).

■ Σεμινάριο παρασκευής κρημνών σε ζώντες ιστούς: πουδιοργανώνεταιαπότοτμήμαπλαστικήςεπανορ-θωτικήςαισθητικήςχειρουργικήςτουνοσοκομείου«ΥΓΕΙΑ»μευπεύθυνητηνκαΑικατερίνηΒλαστούκαιτοΤμήμαΠλαστικήςΧειρουργικήςκαιΕγκαυ-μάτωντουΠανεπιστημίουΙωαννίνων(υπεύθυνοςκ. Ε.Λυκούδης).

■ Σεμινάριο ελεύθερων κρημνών: διοργανώνεταιαπότοΤμήμαΠλαστικήςΕπανορθωτικήςΑισθη-

τικήςΧειρουργικήςτουΘεραπευτηρίουΥΓΕΙΑ(υπεύθυνη,ΑικατερίνηΒλαστού)καιτοΤμήμαΠλαστικήςΧειρουργικήςκαιΕγκαυμάτωντουΠα-νεπιστημίουΙωαννίνων(υπεύθυνος,Ε.Λυκούδης).

■ Άσκηση Μικροχειρουργικής: διοργανώνεταιαπότηνΚλινικήΠλαστικήςΧειρουργικήςτουΝοσοκο-μείουΕυαγγελισμός(υπεύθυνος,Γ.Χαρκιολάκης,δ/ντηςΔημ.Αλεξάκης).

■ Σεμινάριο για αρχάριους και προχωρημένους: διοργανώνεταιαπότηνΕλληνικήΕταιρείαΠλαστι-κήςΕπανορθωτικήςκαιΑισθητικήςΧειρουργικής(υπεύθυνος,Αχ.Κεπενεκίδης)απότο2002-2008.

■ Ετήσιο διεθνές σεμινάριο πειραματικών κρημνών σε ζώντες ιστούς με κλινικές εφαρμογές στην επα-νορθωτική χειρουργική των άκρων:διοργανώνε-ταιαπότηνΚλινικήΧειρουργικήςΧεριούκαιΆνωΆκρου-ΜικροχειρουργικήςτουΝοσοκομείουΚΑΤ(υπεύθυνος,Ι.Ιγνατιάδης,δ/ντηςΝ.Γεροσταθό-πουλος).

Το2011εγκαινιάστηκεμετάπολύχρονεςπροσπά-θειεςτουκαθ.Π.Ν.Σουκάκουτο«ΚέντροΟρθοπαιδι-κήςΈρευναςκαιΕκπαίδευσης»(O.R.E.C.),ένανεόδ-μητοκτίριοστονπερίβολοχώροτουΑττικούΝοσοκο-μείουπουεκτόςτωνάλλωνδραστηριοτήτωνπεριλαμ-βάνειαίθουσαΜικροχειρουργικήςόπουκαιπραγμα-τοποιήθηκετο27οετήσιοσεμινάριοΜικροχειρουρ-γικής.Οιεγκαταστάσεις,ηυποδομήκαιτοανθρώπι-νοενδιαφέρονδείχνουνοτιτοερευνητικόκέντροτου Αττικούθαγίνειέναπλήρεςκέντροέρευναςκαιεκ-παίδευσηςστηΜικροχειρουργική.Τα σεμινάρια χειρουργικής χεριού που παρουσιά-ζουν κοινό ενδιαφέρον είναι:

■ Σεμινάριο χειρουργικής ανατομικής του χεριού με πρακτική άσκηση: διοργανώνεταιαπότο2003στοΜέτσοβο(υπεύθυνοι,Α.ΜπερήςκαιΑ.Κορομπίλιας).

■ Σεμινάριο χειρουργικής του χεριού με πρακτική άσκηση και χειρουργείο σε απευθείας μετάδοση: διοργανώνεταιαπότο2007απότοΙατρικόΚέντροΑθηνών(υπεύθυνοι,Δ.Μισιτζής,Π.Γιαννακόπου-λος,Σ.Αναγνώστου,Ν.Σούρας).

■ Σεμινάριο προβλημάτων του καρπού:διοργανώ-νεταιαπότο2008στηΘεσσαλονίκη(υπεύθυνος, Χ.Δημητρίου).

κεφαλαιο

Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων του Μυοσκελετικού Συστήματος-Πειραματικής Μικροχειρουργικής «Θ. Γαροφαλίδης»

2

ΤοΕργαστήριοΈρευναςΠαθήσεωντουΜυο-σκελετικούΣυστήματος-ΠειραματικήςΜικρο-χειρουργικής«Θ.Γαροφαλίδης»στεγάζεταιστοχώροτουΓενικούΝοσοκομείουΑτυχημά-τωνΚΑΤ,στηνΚηφισιά.Τοεργαστήριοεγκαι-νιάστηκετο1979μεενέργειεςτουΚαθηγητή ΓεώργιουΧαρτοφυλακίδηκαιφέρειτοόνοματουαείμνηστουΚαθηγητήΘεόδωρουΓαροφαλίδη

(Eικ. 1).Στοεργαστήριοεργάζονται28άτομα,μεπλήρηήμερικήαπασχόληση,ενώπολλοίερευνητέςχρησιμοποιούντιςδυνατότητεςτουεργαστηρίου(Εικ. 2).

Τοεργαστήριοαποτελείταιαπό9εξειδι-κευμένατμήματαμελειτουργικήαυτάρκεια,μεταξύτωνοποίωντοΠειραματικόΧειρουρ-γείοκαιτοΙατρείοΜεταβολικώνΝοσημάτων


ΕΙΚοΝΑ 4 Τμήμα κλινικών ερευνών οστεοπέτρωσης.

ΕΙΚοΝΑ 2 Εισοδος του εργαστηριου και το νοσοκο-μείο ΚΑΤ.

ΕΙΚοΝΑ 3 Ο πολυμορφικός χαρακτήρας του εργαστη-ρίου εκφράζεται μέσα από 9 εξειδικευμένα τμήματα.

ΕΙΚοΝΑ 1 Καθηγητής Θ. Γαροφαλίδης.

A

A b

b

13Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων του Μυοσκελετικού Συστήματος-Πειραματικής Μικροχειρουργικής «Θ. Γαροφαλίδης»

τωνΟστών (Εικ. 3).Συγκεκριμένα,τοτμήμαΚλι-νικώνΕρευνώνασχολείταιμεταμεταβολικάνοσή-ματατωνοστώνκαιδέχεταικαιαντιμετωπίζειπερί-που10.000ασθενείςκάθεέτος.Στοτμήμαπουασχο-λείταιμεταΣυγγενήΝοσήματατουΣκελετούδιεξά-

ΕΙΚοΝΑ 5 Τμήμα εμβιομηχανικής.

ΕΙΚοΝΑ 8 Τμήμα οστικής πυκνομετρίας και απεικονιστικών μεθόδων του σκελετού.

ΕΙΚοΝΑ 7 Τμήμα οστικής ιστομορφομετρίας.

ΕΙΚοΝΑ 6 Τμήμα βιοχημείας.

γονταιδιάφοραερευνητικάπρωτόκολλα(Εικ. 4). Τοτμήμααυτόσυνεργάζεταιμεεργαστήριαγενετικήςτηςχώραςμας.ΤοτμήμαΕμβιομηχανικής(Εικ. 5) λειτουργείσεσυνεργασίαμετοπειραματικόχει-ρουργείοκαιέχειειδικόεξοπλισμόγιαμέτρησητηςαντοχήςτωνοστώνκαιτωνσυνδέσμωνσεδιάφο-ρεςσυνθήκεςφόρτισης.ΤοτμήμαΒιοχημείαςασχο-λείταιμετημελέτητουισοζύγιουτουασβεστίουκαιτονπροσδιορισμότωνβιοχημικώνοστικώνδει-κτών(Εικ. 6).ΤοτμήμαΟστικήςΙστομορφομετρί-αςμελετάκυρίωςοστικές,μηαφαλατωμένεςτομέςσειστολογικάπαρασκευάσματαπουλαμβάνονταιαπόπειραματόζωακαιανθρώπους(Εικ. 7).Στοτμή-μαΟστικήςΠυκνομετρίαςγίνονταιπερίπου40με-τρήσειςοστικήςπυκνότηταςκαθημερινά(Εικ. 8). Τοτμήμαδιαθέτειδύοοστεοπυκνόμετραδιπλήςενέρ-


γειαςακτινοβολίαςΧ(DEXAήDXA,DualEnergyX-rayAbsorptiometry),δύοοστεοπυκνόμετραπερι-φερικήςποσοτικήςαξονικήςτομογραφίας,καιέναμευπέρηχους.ΤοτμήμαΤεκμηρίωσηςκαιΙατρικήςΣτα-τιστικήςασχολείταιμετηστατιστικήανάλυσητωνκλι-νικώνκαιπειραματικώνμελετώνπουδιενεργούνταιστοεργαστήριοκαισεάλλαανεξάρτηταεργαστήρια(Εικ. 9).ΣτοτμήμαΜικροχειρουργικήςδιενεργού-νταιπειραματικέςεργασίεςκαιεκπαιδεύονταιστημι-κροχειρουργικήειδικευόμενοικαιειδικευμένοιχει-ρουργοί,διαφόρωνειδικοτήτωνόπωςορθοπαιδικοί,πλαστικοίχειρουργοίκαιαγγειοχειρουργοί,οιπε-ρισσότεροιαπότουςοποίουςπροέρχονταιαπόνοσο-κομείατηςΑττικής,αλλάκαιτηςεπαρχίας(Εικ. 10).

ΕΙΚοΝΑ 9 Τεκμηρίωσης και Ιατρικής Στατιστικής.

ΠοΛΥ ΜΙΚρΗ ΦΩΤο-ΚΑΚΗ

ΕΙΚοΝΑ 10 Αίθουσα πρακτικής άσκησης.

ΕΙΚοΝΑ 11 Πειραματικό χειρουργείο


Ηπρακτικήεκπαίδευση/άσκησηστημικροχειρουρ-γικήπραγματοποιείταισυνεχώςαπότο1989.Μέχρισήμεραέχουνολοκληρωθείπερισσότερεςαπό100εκπαιδευτικέςσειρέςκαιέχουνεκπαιδευτείπερισ-σότεροιαπό700ιατροί.Ηπρακτικήάσκησηστημι-κροχειρουργικήπραγματοποιείταισεειδικήαίθουσατουπειραματικούχειρουργείουπουδιαθέτειδύοχει-ρουργικάμικροσκόπια.

Τοπειραματικόχειρουργείοαποτελείταιαπόένακε-ντρικόδιάδρομοκαιτέσσεριςαίθουσες(δύοαίθουσεςχειρουργείου,μίαβοηθητικήκαιμίαπροετοιμασίας)καιδιαθέτειόλοτοναναγκαίοεξοπλισμόμεχειρουργι-κάμικροσκόπιακαιεργαλείαμικροχειρουργικής,κα-θώςκαιτηντεχνογνωσίαγιατηνπραγματοποίησηπει-ραματικώνμελετών(Εικ. 11-13).Στηναίθουσαπρο-ετοιμασίαςετοιμάζονταικαιαποστειρώνονταιταυλικά

πουθαχρησιμοποιηθούνστιςπειραματικέςμελέτες.Ηβοηθητικήαίθουσαεξυπηρετείεκπαιδευτικούςκαιερευνητικούςσκοπούς.Επιπλέον,τοεργαστήριοδια-θέτειαναισθησιολογικόμηχάνημα,ηλεκτρομυογρά-φοκαιακτινολογικόεργαστήριομεακτινολογικήλυ-χνίακαισκοτεινόθάλαμοεμφάνισης(Εικ. 14 & 15).

■ Άσκηση στη μικροχειρουργική

Ηπρακτικήάσκησηστηνμικροχειρουργικήέχειτρίμηνηδιάρκεια.Κάθεέτοςεκπαιδεύονται3σειρέςκαισεκάθεσειράπεριλαμβάνονται10ιατροί.Ηεκ-παίδευσηπεριλαμβάνειθεωρητικάμαθήματακαιπρα-κτικήάσκηση.Ταθεωρητικάμαθήματαείναιτέσσερα.

1ο:εισαγωγήστημικροχειρουργική2ο:συρραφήαρτηρίας

ΕΙΚοΝΑ 14 Χώρος προετοιμασίας πειραματόζωων.ΕΙΚοΝΑ 13 Στο πειραματικό χειρουργείο του ερευνη-τικού κέντρου έχουν πραγματοποιηθεί πολλές πρωτότυπες πειραματικές εργασίες.

ΕΙΚοΝΑ 12 Πειραματικό χει-ρουργείο.A b


ΕΙΚοΝΑ 15 Εξοπλισμός του πειραματικού χειρουργείου: ηλεκτρομυογράφος, συσκευή αναισθησίας και ακτινολογική λυχνία.

3ο:συρραφήφλέβας&τελικοπλάγιασυρραφή.4ο:συρραφήνεύρουΗεπικέντρωση,ωστόσοτηςεκπαίδευσηςείναι

στηνπολύωρηάσκησηστησυρραφήαγγείωνκαινεύ-ρωνσεπειραματόζωαμετηχρήσητουμικροσκόπιουκαιμικροεργαλείων.

Ηάσκησηπραγματοποιείταιυπόσυνθήκεςαπόλυ-τηςαντισηψίαςκαιαποστείρωσης,μεστενήπαρακο-λούθησηκαισυνεργασίαμεκτηνιάτρουςκαικαθημε-ρινήφροντίδακαιεπίβλεψηαπότοπεπειραμένοπρο-σωπικότουεργαστηρίουόπωςπροκύπτειαπότιςσυν-θήκεςκαιπροϋποθέσειςτουυφιστάμενουνομικούπλαισίουπουαφοράτονπειραματισμόσεζώα(Κω-στομητσόπουλος,1993).Επιπλέον,όλεςοιμελέτες

πουπραγματοποιούνταιστοεργαστήριοείναισύμφω-νεςμετακριτήριατουΠ.Δ.160/91σχετικάμετη«χρή-σηζώωνγιαπειραματικούςήάλλουςεπιστημονικούςσκοπούς»καιλαμβάνουνέγκρισηαπότηναρμόδιαΔιεύθυνσηΚτηνιατρικήςτηςΝομαρχίαςΑθηνών.Στοεργαστήριοτηρούνταιοιπροδιαγραφέςδιαμονήςκαιαναπαραγωγήςτωνπειραματοζώων(συνήθωςεπίμυ-εςκαικόνικλοι).Ταπειραματόζωαφυλάσσονταιυπόελεγχόμενεςσυνθήκεςφωτισμούκαιυγρασίαςκαιτρέφονταιανάλογαμετηνόρεξήτους.Ηαναπαραγωγήτωνεπίμυωνγίνεταιμεελεγχόμενοτρόπο(Εικ. 16). Ταπειραματόζωαχειρουργούνταιχωρίςπόνοκάτωαπόγενικήενδομυϊκήαναισθησία.Οιχρησιμοποι-ούμενεςχειρουργικέςπροσπελάσειςδενπροκαλούν

ΕΙΚοΝΑ 16 Χώρος διαμονής των πειραματόζωων.

A

A

b

b

Γ

Γ


βλάβεςσεσημαντικέςδομές,ούτεακρωτηριάζουνταπειραματόζωα,ενώτοεπισυμβαίνοντραύμαείναιμι-κρό.Οιεπεμβάσειςθεωρούνταιάσηπτες,έτσιώστεμετεγχειρητικάδενχρειάζεταιαντιμικροβιακήαγωγή.Μετοντρόποαυτό,ταπειραματόζωαυφίστανταιτηνελάχιστηδυνατήεπιβάρυνση,ενώαντίθεταταοφέληαπόταπειράματαείναιπολύσημαντικά.Στοτέλοςτηςεκάστοτεεργασίαςόλαταπειραματόζωαθανατώνο-νταιμεανώδυνοτρόπομεευθανασία.

Μετοτέλοςτηςάσκησηςοεκπαιδευόμενοςέχειαποκτήσειεμπειρίαστηχρήσητουμικροσκόπιουκαιτωνμικροεργαλείωνκαιμπορείσταδιακάνατελειοποι-ήσειτηντεχνικήστηνκλινικήπράξη.Όλοιοιμικροχει-ρουργοίέχουνπεράσειαπόπαρόμοιεςασκήσειςστηνΕλλάδαή/καιτοεξωτερικό.Επίσης,καιγιατονέμπειρομικροχειρουργόηάσκησηστοεργαστήριοπεριοδικάείναιτρόποςδιατήρησηςτηςδεξιοτεχνίαςτου.Στοτέ-λοςκάθεέτουςγίνεταιαπονομήδιπλωμάτων.

ΌλαταχρόνιαλειτουργίαςτουΕργαστηρίουΈρευ-ναςΠαθήσεωντουΜυοσκελετικούΣυστήματος-Πει-ραματικήςΜικροχειρουργικής«Θ.Γαροφαλίδης»

(1989-2009)η«ψυχή»τηςάσκησηςκαιοάνθρωποςπουφρόντιζεκαιείχετηνεπιμέλειατηςδιεξαγωγήςτηςήτανηκυρίαΠόπηΚαλογερά.ΣήμερατοέργοτηςσυνεχίζουνοικυρίεςΧρυσαυγήΚαψήκαιΕλένηΚω-στακιώτη.Τηνεποπτείατωνπειραματόζωωνέχειηεπί-κουρηκαθηγήτριακτηνιατρικήςΙσμήνηΔοντά.Υπεύ-θυνοςτωνπειραματόζωωνείναιοκτηνίατροςΠαύλοςΛελόβας.Υπεύθυνοςτουεκπαιδευτικούπρογράμμα-τοςείναιοΣαράντηςΣπυρίδωνος(Εικ. 17).

ΕΙΚοΝΑ 17 Αίθουσα ομιλιών-βιβλιοθήκη.

κεφαλαιο

Εξοπλισμός & Oργάνωση Πειραματικού Xειρουργείου

3

Α. Το χειρουργικό μικροσκόπιο

■ Α. Το χειρουργικό μικροσκόπιο

Ηιστορίατηςμικροχειρουργικήςείναισυ-νυφασμένημετοχειρουργικόμικροσκόπιο.Ηεφεύρεση,χρήσηκαιεξέλιξήτουέδωσανώθησηστηνανάπτυξητηςμικροχειρουργι-κήςκαιτηνεπέκτασήτηςσεπλήθοςτομέ-ωντηςιατρικής.Ηχρήσητουμικροσκοπί-

ουέδωσετηδυνατότηταεκτέλεσηςμεεπιτυ-χίαχειρουργικώνεπεμβάσεωνοιοποίεςήταναδύνατονναεκτελεσθούνμετιςπαραδοσια-κέςμεθόδους,τηςχρήσηςτωνμικροεργαλεί-ωνκαιτωνμικροραμμάτωνκαιτηςλεπτομε-ρούςκαιευκρινούςορατότηταςστοχειρουρ-γικόπεδίογιαόσοτοδυνατόπερισσότερο


ανατομικήπαρασκευήκαιθεραπεία.Ηκατασκευήτουπρώτουοπτικούμικροσκόπιου

αποτελείαντικείμενοδιχογνωμίας.Οιπερισσότεροισυμφωνούνότιτοπρώτομικροσκόπιοκατασκευά-στηκεστατέλητου6ουαιώναμ.Χ.απότονΟλλαν-δόκατασκευαστήφακώνZachariasJanssenμετηβο-ήθειατουπατέρατουHansJanssen (Εικ 1).Το1595,τομικροσκόπιοτωνJanssenαποτελούνταναπότρειςολισθαίνοντεςσωλήνεςμεφακούςσταάκρατους. Οπροσοφθάλμιοςφακόςήταναπλός(αμφίκυρτος),ενώοαντικειμενικόςφακόςήτανσύνθετος(επίπεδος-κυρτός),έναπολύπροχωρημένοσχέδιοφακούγιατηνεποχήεκείνη.Ηεστίασημετομικροσκόπιοαυ-τόεπιτυγχανότανμεολίσθησητωνσωλήνωντουκα-τάτηνπαρατήρησητουαντικειμένου.Τομικροσκό-πιοτωνJanssenείχεικανότηταμεγέθυνσηςτωνεικό-νωνπερίπου3φορές(3x)ότανοισωλήνεςήτανπλή-ρωςκλειστοίκαιέως10φορές(10x)ότανήτανσεπλή-ρηδιάνοιξη.Τομικροσκόπιοαυτόγιαπολλάέτηεξυ-πηρετούσετομείςόπωςημικροβιολογία,ηιστολογίακαιηπαθολογικήανατομική.Σήμερα,δυστυχώςδενέχειδιασωθείκανένααπόταπρώταμικροσκόπιατωνZachariasκαιHansJanssen(Εικ. 2).

Το1921,οιMaierκαιLionχρησιμοποιώνταςένααπλόμικροσκόπιομεχαμηλήμεγέθυνσηέκανανταπρώταπειράματαστιςκινήσειςτηςέσωλέμφουτου

ΕΙΚοΝΑ 3 Olof Nylen

ΕΙΚοΝΑ 1 Zacharias Janssen (1580-1638).

ΕΙΚοΝΑ 2 Εικόνες των πρώτων μικροσκοπίων. Αν και τα σύγχρονα έχουν διαφοροποιηθεί αισθητά, η βασική τους δομή και αρχές εφαρμόζονται έως σήμερα.

λαβύρινθουτουωτόςσεζωντανάπεριστέρια.Οιπα-ρατηρήσειςτουςώθησαντοΣουηδόCarl-OlofNylén,ειδικευόμενοιατρόστηνωτορινολαρυγγολογίανασχεδιάσειέναμικροσκόπιομεμεγαλύτερημεγέ-θυνση(μονοφθάλμιοχειρουργικόμικροσκόπιο),καιτοΝοέμβριοτουίδιουέτουςνατοχρησιμοποι-ήσειαρχικάσεπειραματόζωακαιστησυνέχειασεεπεμβάσειςγιαχρονίαωτίτιδαμελαβυρινθικόσυ-

Μικροχειρουργική€¦ · e-mail: [email protected] ... ναι μόνο καλός...

Documents

Transcript of Μικροχειρουργική€¦ · e-mail: [email protected] ... ναι μόνο καλός...