Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport
description
Transcript of Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport
![Page 1: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/2.jpg)
Odpady promieniotwórcze ( radioaktywne ) są to wszelkiego rodzaju przedmioty, materiały o
różnych stanach skupienia, substancje organiczne i nieorganiczne, nie nadające się do
dalszego wykorzystania, a zanieczyszczone objętościowo lub powierzchniowo substancjami promieniotwórczymi w stopniu przekraczającym dopuszczalne- według odpowiednich przepisów - ilości. Koncentracja substancji radioaktywnych
w odpadach promieniotwórczych jest zwykle wyższa niż koncentracja tych substancji w
zwykłych odpadach.
![Page 3: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/3.jpg)
Można wyróżnić pięć głównych źródeł pochodzenia odpadów promieniotwórczych (nie licząc zastosowań militarnych energii jądrowej) • kopalnie rud uranu oraz zakłady przerobu tych rud, • produkcja paliwa reaktorowego oraz przerób paliwa wypalonego, • eksploatacja reaktorów energetycznych i badawczych, • likwidacja reaktorów jądrowych, •stosowanie izotopów promieniotwórczych w medycynie, przemyśle, rolnictwie i badaniach naukowych
![Page 4: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/4.jpg)
W Polsce odpady promieniotwórcze powstają w wyniku stosowania izotopów w medycynie, przemyśle i
badaniach naukowych oraz podczas ich wytwarzania. Odrębną grupę odpadów stanowi zużyte paliwo jądrowe z reaktorów badawczych (EWA , MARIA). Jest ono nadal silnie promieniotwórcze, a więc wymaga odpowiedniego zabezpieczenia. Ilość odpadów promieniotwórczych jest
bardzo mała w porównaniu do ilości odpadów produkowanych przez przemysł chemiczny, czy też
powstających w efekcie spalania węgla w elektrowniach lub elektrociepłowniach.
![Page 5: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/5.jpg)
Podstawą klasyfikacji odpadów promieniotwórczych jest ich postać fizyczna, aktywność i czas połowicznego rozpadu. Stąd też mamy odpady stałe, ciekłe, gazowe, nisko-, średnio-, i wysokoaktywne, a także odpady krótkożyciowe o okresie połowicznego rozpadu nie dłuższym niż 30 lat i długożyciowe, które pozostają promieniotwórcze przez setki , a nawet tysiące lat. Sposób klasyfikacji odpadów w poszczególnych krajach jest zróżnicowany. W Polsce wyróżniamy trzy kategorie odpadów:I kategoria - odpady β i γ - promieniotwórcze. II kategoria- odpady α - promieniotwórcze,III kategoria- zużyte zamknięte źródła promieniotwórcze.
![Page 6: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/6.jpg)
Materiały promieniotwórcze przewożone są w różnych opakowaniach, gwarantujących integralność przesyłki w czasie transportu i określoną w przepisach osłonę przed promieniowaniem. Typ opakowania w jakim przewozi się materiał promieniotwórczy zależy od rodzaju materiału, jego objętości, ilości, postaci fizycznej i aktywności.
Aby ryzyko narażenia ludzi na zetknięcie się z odpadami maksymalnie zmniejszyć Rada Społeczno-Ekonomiczna ONZ upoważniła Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (MAEA) do przygotowania, a także zarekomendowania przepisów i standardów dotyczących bezpiecznego transportowania materiałów promieniotwórczych.
![Page 7: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/7.jpg)
Dotyczą m.in. typów opakowań, informacji o przewożonych materiałach, dokumentów przewozowych, rodzajów opakowań. Dokumenty przewozowe, nalepki ostrzegawcze, oznakowania, tablice umieszczone na samochodach lub wagonach zawierają informacje ważne dla przewoźników, odbiorców i innych osób zainteresowanych taką przesyłką. • Dokumenty przewozowe zawierają wszystkie podstawowe informacje o transportowanym materiale: jego skład izotopowy, aktywność, fizyczną i chemiczną postać, kategorię przesyłki oraz środki jakie należy podjąć w razie wypadku.• Oznakowania, takie jak nalepki, znajdujące się na przesyłkach zawierają informację o ich zawartości, ciężarze i innych właściwościach (łatwopalnych, wybuchowych).
W szczególnych przypadkach (np. przy przewozie materiałów rozszczepialnych - pluton, paliwo jądrowe) i źródeł promieniotwórczych o bardzo dużej aktywności w opakowaniach typu B) wymagane jest wcześniejsze powiadomienie o przywozie do/przewozie przez dany kraj. Dodatkowe zabezpieczenia podejmowane są podczas przewozu materiałów jądrowych.
§§
![Page 8: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/8.jpg)
Opakowanie typu BOpakowanie typu B charakteryzuje się podwyższoną
wytrzymałością mechaniczną i termiczną, gdyż muszą zapewnić szczelność i osłonę ładunku nawet w razie poważnych wypadków transportowych. Używane są do przewozu najbardziej radioaktywnych materiałów (wypalone paliwo jądrowe, źródła promieniotwórcze o bardzo dużej aktywności). Opakowania typu B podawane są szczególnie surowym testom mechanicznym, termicznym i zanurzeniowym. Poza tym muszą być autoryzowane przez właściwe organa dozoru jądrowego i ochrony radiologicznej danego kraju.
![Page 9: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/9.jpg)
Opakowanie typu AOpakowanie typu A zapewnia szczelność i osłonę
ładunku, jednak charakteryzują się mniejszą wytrzymałością na uszkodzenia niż opakowania typu B. Zakłada się również, że opakowanie może zostać uszkodzone w czasie transportu, a jego zawartość wydostać się na zewnątrz. Przepisy określają maksymalną ilość substancji promieniotwórczych, które mogą być przewożone w tego typu opakowaniach. Ryzyko napromieniowania lub skażenia- nawet w przypadku uwolnienia substancji promieniotwórczej do środowiska jest niewielkie.
![Page 10: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/10.jpg)
Opakowanie Opakowanie przemysłowe (IP)przemysłowe (IP)
służy do transportu materiałów o niskiej aktywności lub przedmiotów skażonych powierzchniowo. Zawarta w nich mała ilość substancji promieniotwórczych stanowi w sytuacjach awaryjnych niewielkie zagrożenie dla ludzi i środowiska.
![Page 11: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/11.jpg)
Opakowanie tzw. Opakowanie tzw. wyłączonewyłączone
używane jest do transportu bardzo małych ilości materiałów promieniotwórczych, np. radiofarmaceutyków czy urządzeń zawierających źródła promieniotwórcze o bardzo małej aktywności (izolowane czujniki dymu, przyrządy pomiarowe). Są to m.in. pudełka kartonowe, pojemniki z tworzyw sztucznych, metalowe puszki. Przewóz takich przesyłek odbywa się na znacznie złagodzonych warunkach, np. nie muszą zawierać znaków ostrzegawczych, ale wewnątrz powinna się znajdować informacja o przewożonym materiale.
![Page 12: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/12.jpg)
Scenariusz akcji ratowniczej lub interwencyjnej dla zapobieżenia rozprzestrzenianiu się substancji promieniotwórczej:• Osoba, która zauważyła wypadek (lub brała w nim udział) powinna zawiadomić policję, nadawcę przesyłki, służbę medyczną i służbę ochrony radiologicznej, a w przypadku pożaru także straż pożarną.• Dalszą akcję powinny poprowadzić wyspecjalizowane służby. One też - na podstawie pomiarów radiometrycznych - wyznaczają granice strefy, w której nie mogą przebywać osoby postronne.• Kolejne działania tych służb będą zależały od rodzaju i ilości uwolnionego materiału radioaktywnego, rozległości skażonego obszaru i poziomu skażeń a także warunków pogodowych, które mają wpływ na rozprzestrzenianie się skażeń.
![Page 13: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/13.jpg)
Oznakowanie pojazdówOznakowanie pojazdów
![Page 14: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/14.jpg)
Znakowanie opakowańZnakowanie opakowań
![Page 15: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/15.jpg)
Znakowanie opakowańZnakowanie opakowań
![Page 16: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/16.jpg)
Znakowanie opakowańZnakowanie opakowań
![Page 17: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/18.jpg)
Odpady promieniotwórcze muszą być odpowiednio składowane; im większa jest ich aktywność tym skuteczniejsze powinny być bariery przeciwdziałające ujemnemu wpływowi promieniowania na człowieka i środowisko. W Polsce stosowane są następujące bariery ochronne: 1. chemiczna: trudno rozpuszczalne związki chemiczne izotopów promieniotwórczych, powstające w procesie przerobu i oczyszczania radioaktywnych ścieków; 2. fizyczna: materiał wiążący - służy do zestalania lub utrwalania odpadów. Proces ten polega na zmieszaniu zatężonych już odpadów ze spoiwem i nadaniu im formy stabilnego ciała stałego. Zapobiega to rozsypaniu, rozproszeniu, rozpyleniu i wymywaniu substancji promieniotwórczych; 3. I inżynierska: opakowanie zabezpiecza odpady przed uszkodzeniami mechanicznymi i kontaktem z wodą. Stanowi również osłonę biologiczną, ponieważ osłabia promieniowanie; 4. II inżynierska: betonowa konstrukcja składowiska oraz impregnująca warstwa bitumiczna- chroni pojemnik z odpadami przed wpływem opadów atmosferycznych, wilgocią i korozją; 5. naturalna: struktura geologiczna terenu, na którym zlokalizowano składowisko. Teren taki powinien być m.in. asejsmiczny, niezatapialny i wyłączony z działalności gospodarczej. Jest to bardzo ważne, ponieważ właściwa struktura geologiczna i warunki hydrogeologiczne uniemożliwiają migrację radionuklidów, zapobiegają ich rozprzestrzenianiu w glebie oraz przenikaniu substancji promieniotwórczych do wód gruntowych i powierzchniowych.
![Page 19: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/19.jpg)
Składowanie odpadów promieniotwórczych dzieli się na dwa etapy:• Składowanie przejściowe polega na okresowym magazynowaniu odpadów na terenie obiektu, w którym powstały i zostały przerobione. Okres przejściowego składowania planuje się zwykle tak, aby odpady średnioaktywne straciły znaczną część swojej aktywności. W elektrowniach jądrowych okres ten wynosi zwykle ok kilku miesięcy do 5 lat.• Składowanie ostateczne jest ostatnim etapem unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych. Wybór miejsca, charakter składowiska i sposób składowania zależy od wielu czynników m. in. od rodzaju odpadów, warunków hydrogeologicznych, demograficznych i klimatycznych danego terenu. Biorąc pod uwagę usytułowanie wyróżnia się składowiska naziemne (powierzchniowe), składowiska podziemne oraz składowiska w głębokich formacjach geologicznych.
![Page 20: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/20.jpg)
• Składowisko naziemne ma szereg betonowych komór zagłębionych nieco w ziemi. Komory wypełnia się odpadami w odpowiednich pojemnikach i po wypełnieniu zalewa się betonem. Taki typ składowiska stosuje się do odpadów nisko- i średnioaktywnych. Często stosuje się w tym celu nieużywane stare forty, magazyny itp. obiekty, jeżeli warunki hydrogeologiczne na to pozwalają.• Składowisko podziemne jest usytułowane pod powierzchnią ziemi na głębokości nie przekraczającej 200 m. W tym wypadku wykorzystywane są naturalne formacje skalne. Lokować w nich można odpady nisko- i średnioaktywne, stałe lub zestalone.• Składowanie odpadów w głębokich formacjach geologicznych to umieszczenie odpadów na głębokości zwykle od 400 do 1100 m w warunkach nieumożliwiających migrację substancji promieniotwórczych poza obszar składowiska. Wykorzystywane bywają w tym celu np. wyeksploatowane kopalnie soli, w których odpady zostają całkowicie izolowane.
![Page 21: Odpady promieniotwórcze, składowanie i transport](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081520/56814be5550346895db8bee2/html5/thumbnails/21.jpg)
Prezentację wykonały:
Katarzyna Borowska Justyna Lulewicz z kl. III G 2002/03
pod redakcją prof. Teresy Fedorowicz