Dr. Genco USTA

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı

www.cocukpsikiyatri.org

gencousta@yahoo.com

Ölüm bir başlangıç belki de?

ne karanlık ne de acı veriyor çok derin bir uyku falan olduğuna inanmıyorum

hayatta bir kez yaşanılır.

ölüm adildir.

"ölümden niye korkacağım ki? ben varken o yoktur o gelince de ben olmayacağım«

uyurken provasını yaptığımız şey.

''ölüm, ajandanızda kayıtlı olmayan tek randevu.''

Ölüm Alınan zevkin kısıtlılığı, zevkin değerini arttırır

-Freud

Tanımlama Yas kelime anlamı olarak; “ölüm veya bir felaketten

doğan acı ve bu acıyı belirten davranışlar, matem” (Türkçe Sözlük 1988)

Tanımlama Bereavement: Yoksunluk, kayıp ya da ölüm nedeniyle

kederli ve yalnız bir konumda kalma; ölen kişiden fiziksel olarak ayrı kalma (Weller ve Weller 1991a); yas (Çileli 1995).

Grief: Kaybın etkisiyle sıkıntı, üzüntü ya da acı çekme; “bereavement” ın neden olduğu duygulanım (Weller ve Weller 1990a); keder (Çileli 1995)

Anticipatory grief: Beklenen bir ölümden önce gelişebilen benzer bir duygusal acı; sevilen bir kişinin ölümcül hastalığı veya kayıp beklentisi nedeniyle elem yaşama (Weller ve Weller 1991a).

Mourning: Sevilen bir nesnenin kaybı ile dışavuranpsikolojik örüntü (Weller ve Weller 1990a); matem (Çileli 1995).

Yas normal bir tepkidir Kişi yas sürecinde kaybın gerçekliğini anlar

Uyum sürecidir. Kişi yaşamın değişen koşullarına bu süreçte uyum sağlar.

Kişinin yaşama yeniden devam edebilmesi için gereklidir.

Normal Yas Her kişide süreç farklılıklar gösterir

Sıklıkla görülen duygusal yanıtlar Şok

Öfke

Kaygı

Yalnızlık

Mutsuzluk

Sıklıkla görülen fiziksel hisler Göğüste sıkışma hissi

Nefes darlığı

Enerjisizlik

Panik atak benzeri semptomlar

Sıklıkla görülen bilişsel semptomlar Kofüzyon

Dikkatini toplayamama

Sıklıkla görülen davranışsal yanıtlar Uyku değişiklikleri

İştah değişiklikleri

Sosyal içe çekilme

Öfke patlamaları

Patolojik (komplike) yas veya uzamış yas Yas sürecinin 6 aydan uzun sürmesi Kaybedilen kişi ile ilgili zorlayıcı düşünceler Kaybedilen kişiye sürekli özlem duyma Ölüm sonrasında yoğun yanlızlık hissi Geleceğe dair amaçsızlık duygusal yoğunlukların kaybı, küntleşme Ölümüne inanamama Kendisini anlamsız, boş hissetme Bir parçasının öldüğünü hissetme Dünyanın eskisi gibi güvenli bir yer olmadığını düşünme İritabilite, öfke Davranış sorunları İşlevsellikte belirgin bozulma

Patolojik (komplike) yas veya uzamış yas Risk faktörleri

Beklenmeyen ani yada travmatik ölüm

Çocuk ölümü

Ölümün bir şekilde önlenebilir olması inancı

Ölen ve yas tutan kişiler arasında çelkişkili ilişki ve bitmemiş işler

Yas tutan kişinin yas öncesi dönemindeki ruh sağlığı

Daha önce yaşanan kayıplar ve stressler

Yas tutanın sosyal çevresinden yeterince destek görememesi

Yas Sürecinin Belirteçleri Ölüm ile ilgili etkenlere (ani ve beklenmeyen, ya da

yaşayan kişinin suçlanmasını doğuracak şekilde ölümlerin olması),

Yaşayan kişiyle ölen arasındaki ilişkiye (çocuğunu kaybeden bir ebeveyn ya da ölenle bağımlı bir ilişkide olma),

Yas yaşayan kişinin özelliklerine (güvensizlik, duygularını kolayca açığa vuramama; kayba hala uyum sağlamaya çalışma)

Sosyal çevreye (dış desteklerin olmaması, bağımlı bir çocuğa bakım verme)

Yas Evreleri İlk evre “şok ve inkar”

İkinci evre “üzüntü, keder”

Üçüncü evre “çözülme”

“şok ve inkar”

Dakikalar, günler ya da haftalar boyunca sürebilir.

İnanmama ve uyuşma hissi yaşanırken, özlemle ve itiraz etmeyle ilgili davranışlar gözlenebilir.

“üzüntü, keder” Haftalar ya da aylar boyunca sürebilir.

Genellikle 5. ve14. günler arası en yoğun yaşanır.

Bedensel yakınmalar, içe çekilme, aşırı zihinsel uğraş, öfke, suçluluk, huzursuzluk, amaçsızlık ve ölenle özdeşleşme görülebilir.

çözülme

Kişi normal yaşantısına döner

Kübler-Ross, yasın beş aşamalı bir süreç olduğunu bildirmiştir:

İnkar: Bu benim başıma gelemez.

Öfke: Niçin bu oldu? Suçlu kim?

Pazarlık: Bu olamaz eğer olmazsa ben….yapacağım.

Depresyon: Hiçbir şey yapamayacak kadar üzgünüm.

Kabullenme: Her şeyi olduğu gibi kabul ediyorum.

Kültürel destekler yas reaksiyonunu etkileyebilir mi? Kibbutz

Wikipedia……

İsrail'de ortaklaşa kullanılan yerleşim bölgesi. İsrail devletinin kuruluşunda önemli etkileri olmuştur. Sosyalizm ve Siyonizmi pratik bir şekilde bir araya getiren kibbutizm İsrail'e özgün bir deneydir, ve tarihte gelmiş geçmiş en büyük ortaklaşa toplum hareketlerinden biridir.

Kibbutizmin tesbit edilen bazı özellikleri şunlardır;

Kibbutzlar çoğunlukla birincil (ana) ve ikincil (tali) sektörleri birleştirirler ve açıkça bir sürtüşmeye girmeksizin üretimin farklı tarzlarına uyum sağlarlar.

Ekonomik araçlar üyelerin ihtiyaçlarına; eğitim, kültür ve sosyal konumuna göre kollektif tarzda tesbit edilir.

Her üyesi için herhangi bir iktisadi teşvik olmaksızın görev yapar. Sosyal farklılaşmanın açıkça görüldüğü yerlerde bile çevreye bağlı

olmalarına rağmen üyeleri arasındaki maddi eşitliği korumaya çalışırlar.

Topluluk içinde yüksek dayanışma sosyal güvenliği tamamlamayı gerçekleştirir.

Üyelik, kişilerin kendi iradesine dayanır ve istediğinde de topluluğu terk edebilir.

Üyelerin katılmasıyla sosyal ve ekonomik planlamayı birleştiren hiyerarşik yapılar olmaksızın karar vermeyi ve yönetmeyi denetlerler.

Ülkemizde Akrabalar gelerek belirli bir süre yatılı kalır

Başsağlığı ziyaretleri,

Yemekli-dini törenler yapılır.

Ülkemizde “yas tutma” süresi üç gün ile bir kaç yıl arasında değişirken, en yaygın olanı “kırk gün”lük süredir.

Genellikle kadınlar daha uzun süre yas tutarlarken; yas sürecinde eğlenilmez, süslenilmez, yıkanılmaz ve tıraş olunmaz.

Ev içindeki bu yas ortamına çocuklar da dahil edilirken, çocuktan gelişim düzeyinin üzerinde bir beklentiyle üzüntüye katılması ve yaşamdan kendini kısıtlaması istenir