Obračun i upravljanje troškovima po aktivnostima (ABC/M) un-i... · PDF...

Obračun i upravljanje

troškovima po aktivnostima

(ABC/M)

Master studije

Ekonomski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Ključni koncepti računovodstva troškova

Direktni troškovi

Indirektni (opšti)

troškovi

Pul OT 1

Pul OT 2

Pul OT 3

Objekti

troškova

Proizvodi

Usluge

Kupci

Distributivni

kanali

Departmani

Vezivanje

Alokacija

Ključ 1

Ključ 2

Ključ 3

Objekat troškova.

Direktni troškovi.

Indirektni (opšti) troškovi.

Dodeljivanje troškova objektima troškova.

Pul troškova.

Alokacioni ključ.

Bilo šta za šta je poželjno obračunavati troškove. Najčešće su objekti troškova proizvodi, departmani ili kupci. U prvom slučaju

obračunavaju se troškovi proizvoda preduzeća, u drugom slučaju troškovi departmana preduzeća, a u trećem slučaju troškovi

servisiranja kupaca preduzeća.

Troškovi koji se odnose na konkretan objekat troškova i koji se mogu neposredno vezati za taj objekat troškova na ekonomičan

način.

Troškovi koji se odnose na konkretan objekat troškova i koji se ne mogu na ekonomičan način vezati za taj objekat troškova.

Ovi troškovi se alociraju na objekte troškova upotrebom raznih alokacionih ključeva.

Direktni troškovi se vezuju za objekte troškova uz pomoć relevantne dokumentacije, dok se opšti troškovi alociraju na objekte

troškova uz pomoć alokacionih ključeva. Razumljivo, alokacija je neprecizniji metod dodeljivanja troškova objektima troškova od

vezivanja.

Grupa opštih troškova koji se alociraju na objekte troškova uz pomoć zajedničkog alokacionog ključa. Dakle, opšti troškovi se

grupišu u pulove, pri čemu se svakom pulu pripisuje odgovarajući alokacioni ključ.

Instrument za sistematično dodeljivanje pula opštih troškova objektima troškova. Najpoželjnije je da alokacioni ključ određenog

pula bude izazivač (uzročnik) troškova u tom pulu.

Definicije

Opis korporacije

Korporacija Plastico proizvodi PET flaše za potrebe proizvođača gaziranih sokova. Polietilen

tetraftalat (PET) je tip lagane, ali čvrste plastike podložne oblikovanju, što je čini izuzetno

pogodnom za izradu ambalaža za sokove i druge tečne napitke. Tako PET flaša s gaziranim pićem

može izdržati relativno visok unutrašnji pritisak koji neće deformisati flašu, niti prouzrokovati

eksploziju.

PET flaše nastaju u složenom proizvodnom procesu iz PET epruveta. PET epruvete ili predforme,

kako se još zovu, prethodno termički pripremljene, ubacuju se u odgovarajuće kalupe za duvanje

čiji oblik odgovara željenom obliku flaše. U epruvete se potom ubacuju čelične duvaljke koje u

njih naglo uduvavaju vazduh pod visokim pritiskom. Pod pritiskom ovog vazduha PET epruvete

se rastežu i poprimaju željeni oblik flaše (videti sliku br. 1). Kalupi se zatim hlade, iz njih se vade

proizvedene PET flaše, nakon čega se one distrubuiraju do proizvođača tečnih napitaka. Sam

transport je relativno jeftin, pošto je plastika laka.

Prema ugovoru sa korporacijom Cola, velikim proizvođačem gaziranih sokova, Plastico izrađuje

dva tipa PET flaše: standardnu flašu PET1 i specijalnu flašu PET2. PET1 je bezbojna flaša

uobičajenog oblika sa zapreminom od 2l. S druge strane, PET2 flaša ima daleko atraktivniji izgled,

pa otuda i kompleksniji oblik. Poseduje nestandardnu zapreminu od 4l i obojena je. Iz ovih

razloga njena proizvodnja je daleko složenija od proizvodnje PET1 flaše.

Studija slučaja

Čelična duvaljka

Kalup za duvanje

PET epruveta

Slika br. 1: Proizvodnja PET flaša Studija slučaja

Poslovni proces korporacije Plastico obuhvata tri faze:

Dizajn PET flaša i proizvodnih procesa. Svake godine Cola zahteva određene izmene u dizajnu PET1

i PET2 flaša. U skladu sa tim izmenama R&D departman Plastica dizajnira nove kalupe za flaše i

odgovarajuće proizvodne procese.

Proizvodnja PET flaša. PET se ubacuje u kalupe, rasteže se i hladi se. Flaše se potom vade iz kalupa

i kontroliše se njihova čvrstina.

Distribucija PET flaša. PET flaše se transportuju do Cole.

Plastico u potpunosti koristi praktične kapacitete raspoloživih resursa. Ima zanemarive troškove

marketinga i troškove pružanja post-prodajnih usluga. Konkurentski pritisci su posebno izraženi

u proizvodnji PET1 flaša. Tako je na poslednjem sastanku sa predstavnicima Cole njihov

menadžer nabavke istakao da im novi dobavljač Simplex, koji proizvodi samo PET1 flaše, nudi

ove flaše po ceni od 34 centa (€0,34) po flaši, što je niže od cene koju Plastico trenutno

projektuje i budžetira za dolazeću 2014. god. od 39 centi (€0,39), ali i troškova od 35 centi

(€0,35). Ukoliko Plastico ne ponudi nižu cenu od Simplexa izgubiće posao proizvodnje PET1 flaša

za Colu. Na sreću Plastico nema konkurenciju u proizvodnji PET2 flaša, čiju cenu projektuje na

nivou od 110 centi (€1,10).

Opis problema Studija slučaja

Moguća rešenja problema

Plastico ima dve strategijske opcije:

Da odustane od proizvodnje standardnih PET1 flaša i da se fokusira isključivo na proizvodnju specijalnih

PET2 flaša. Ovu opciju će odabrati samo ukoliko detaljne analize pokažu da je proizvodnja PET1

flaša neprofitabilna i da Simplex poseduje jednostavniju i napredniju tehnologiju i proizvodne

procese koji mu obezbeđuju prednost u troškovima koju nije moguće anulirati (neutralisati).

Da nastavi da proizvodi PET1 i PET2 flaše. Ukoliko prethodne analize pokažu da tehnologija Plastica

ni po čemu ne zaostaje za tehnologijom Simplexa, problem verovatno leži u neadekvatnosti

sistema obračuna troškova (SOT) koji primenjuje Plastico. Tradicionalni SOT, koji sve opšte

troškove (OT) grupišu u jedan pul i potom ih na bazi jednog alokacionog ključa (najčešće časova

direktnog rada) alociraju na pojedinične proizvode, imaju jednu ozbiljnu manu. Po pravilu

precenjuju troškove proizvoda koji su jednostavni za proizvodnju (npr. PET1), dok istovremeno

potcenjuju troškove kompleksnih proizvoda (npr. PET2). Na ovaj način dolazi do svojevrsnog

„subvencionisanja“ kompleksnih proizvoda od strane jednostavnih proizvoda, pa se proizvodnja

prvih može učiniti profitabilnijom od proizvodnje drugih proizvoda. SOT koji primenjuje Plastico,

po svojoj prirodi, je konvencionalan i pojednostavljen. Svi OT su grupisani u jednom pulu i

alociraju se na PET1 i PET2 flaše na bazi časova direktnog rada. Dakle, ukoliko problem ne ležu u

tehnološkom zaostajanju za konkurencijom, Plastico mora pod hitno pristupiti rafinisanju (tj.

unapređenju) svog SOT-a. Rafinisani SOT može pokazati da postoji značajan prostor za snižavanje

cene standardnih PET1 flaša, čak na nivo koji je ispod cene koju naplaćuje Simplex.

Studija slučaja

Analiza problema

U nameri da prikupi relevantne informacije za donošenje odluke o sudbini PET1 flaša,

menadžment korporacije Plastico je dodelio zadatak timu dizajnera i procesnih inžinjera da

analiziraju i ocene procese dizajniranja, proizvodnje i distribucije PET1 flaša.

Nakon sprovedenih analiza tim je u priličnoj meri siguran da tehnologija i navedeni procesi u

Plasticu ni po čemu ne zaostaju za onim koje poseduju Simplex i ostali konkurenti, pre svega

zbog ogromnog iskustva koje Plastico ima u proizvodnji PET1 flaša i filozofije kontinuiranog

usavršavanja procesa koje se oduvek pridržavao.

Tim u daleko većoj meri sumnja u sposobnosti korporacije na područiju proizvodnje

kompleksnijih PET2 flaša, budući da je ona tek nedavno otpočela.

Imajući sve ovo u vidu menadţment Plastica zaključuje da su izmene postojećeg

SOT-a neizbeţne.

Pre nego što pređemo na razmatranje mogućnosti za rafinisanja SOT-a, proverićemo kako

funkcioniše postojeći SOT u Plasticu.

Studija slučaja

Opis (tradicionalnog) SOT-a korporacije

Kako bi se relevantnim informacijama podržale menadžerske odluke na područiju upravljanja

troškovima i na područiju formiranja prodajnih cena, SOT korporacije Plastico sve troškove

(i one proizvodne i one neproizvodne) dodeljuje PET1 i PET2 flašama kao objektima

troškova.

Proizvodni i neproizvodni troškovi u korporaciji Plastico dodeljuju se objektima troškova

(PET1 i PET2 flašama) kroz kombinaciju direktnog vezivanja i alokacije.

Direktni troškovi (troškovi direktnog materijala i troškovi direktnog rada) se neposredno

vezuju za objekte troškova.

Svi indirektni (tj. opšti) troškovi prvo se grupišu u jedan pul opštih troškova, pa se onda na

bazi jednog alokacionog ključa (časova direktnog rada) alociraju na pomenute objekte

troškova.

Studija slučaja

Budžetirani obim proizvodnje i prodaje standardnih PET1 flaša za 2014. godinu 7.000.000

Budžetirani obim proizvodnje i prodaje specijalnih PET2 flaša za 2014. godinu 1.500.000

Budžetirani troškovi direktnog materijala po komadu standardne PET1 flaše za 2014. godinu (u €) 0,10

Budžetirani troškovi direktnog materijala po komadu specijalne PET2 flaše za 2014. godinu (u €) 0,30

Budžetirana upotreba direktnog rada za 2014. godinu:

- u proizvodnji standardnih PET1 flaša (u časovima direktnog rada) 35.000

- u proizvodnji specijalnih PET2 flaša (u časovima direktnog rada) 15.000

Σ 50.000

Budžetirana cena časa direktnog rada za 2014. godinu (u € / čas direktnog rada) 10

Budžetirani opšti troškovi za 2014. godinu:

- indirektan materijal 100.000

- indirektan rad 1.000.000

- električna energija 200.000

- voda 100.000

- amortizacija mašina i vozila 400.000

- kompjuterski sistemi 200.000

Σ 2.000.000

Budžetirana prodajna cena standradne PET1 flaše za 2014. godinu (u €) 0,39

Budžetirana prodajna cena specijalne PET2 flaše za 2014. godinu (u €) 1,10

Budžetirani obim proizvodnje standardnih PET1 flaša po času direktnog rada za 2014. godinu 200

Budžetirani obim proizvodnje specijalnih PET2 flaša po času direktnog rada za 2014. godinu 100

Budţetirani troškovi direktnog rada po komadu standardne PET1 flaše za 2014. godinu (u €) 0,05

Budţetirani troškovi direktnog rada po komadu specijalne PET2 flaše za 2014. godinu (u €) 0,10

Budţetirana kvota opštih troškova za 2014. godinu (u € / čas direktnog rada) 40

BUDŢETSKE PRETPOSTAVKE ZA 2014. GODINU

IZVEDENI (OBRAČUNATI) PODACI ZA 2014. GODINU

Tra

dic

inal

ni SO

T k

orp

ora

cije

Pla

stic

o

Studija slučaja

Kalkulacija (komercijalne)

cene koštanja PET1 i PET2 flaše

Obim proizvodnje i prodaje

Časovi direktnog rada (h)

Ukupno Po komadu Ukupno Po komadu Ukupno

(1) (2) = (1) / 7.000.000 (3) (4) = (3) / 1.500.000 (5) = (1) + (3)

Direktan materijal (u €) 700.000 0,10 450.000 0,30 1.150.000

Direktan rad (u €) 350.000 0,05 150.000 0,10 500.000

Opšti troškovi (u €, kvota: €40/h) 1.400.000 0,20 600.000 0,40 2.000.000

Ukupni troškovi (u €) 2.450.000 0,35 1.200.000 0,80 3.650.000

Obračun troškova PET1 i PET2 flaša upotrebom tradicionalnog SOT u korporaciji Plastico

7.000.000

35.000

1.500.000

15.000

Standardne PET1 flaše Specijalne PET2 flaše

Tradicionalni SOT korporacije Plastico

Studija slučaja

Projektovani poslovni dobitak

PET1 i PET2 flaša Studija slučaja


Časovi direktnog rada (h)


(1) (2) = (1) / 7.000.000 (3) (4) = (3) / 1.500.000 (5) = (1) + (3)

Prihodi od prodaje (u €) 2.730.000 0,39 1.650.000 1,10 4.380.000


Poslovni dobitak (u €) 280.000 0,04 450.000 0,30 730.000

Marţa poslovnog dobitka 16,67%

Projektovani bilans uspeha za 2014. godinu / Pretpostavka: Nema ponude Simplexa

7.000.000 1.500.000

35.000 15.000


10,26% 27,27%

VAŢNO ZAPAŢANJE:

Menadžerima korporacije Plastico nije jasno zašto je marža poslovnog dobitka tako niska za PET1 flaše, u čijoj

proizvodnji korporacija ima ogromno iskustvo, a tako visoka za PET2 flaše, čija proizvodnja je tek nedavno

otpočela. Ovo dodatno podgreva sumnje u postojeći SOT u korporaciji.

Tradicionalni SOT korporacije Plastico

Opšte smernice za rafinisanje SOT-a

Postoje tri važne smernice za rafinisanje SOT-a:

Direktni troškovi. Što je veće učešće direktnih troškova u ukupnim troškovima preduzeća,

precizniji će biti postupak dodeljivanja troškova preduzeća pojedinačnim objektima troškova.

Otuda, kad god je to izvodljivo i ekonomski isplativo, umesto alokacije troškova na objekte

treba obezbediti direktno vezivanje troškova za objekte, budući da je alokacija manje precizna.

Pulovi opštih troškova. Broj pulova opštih troškova treba povećavati sve dok pojedinačni

pulovi ne postanu homogeni. Pul opštih troškova je homogen kada svi troškovi u njegovom

sastavu imaju isti ili sličan uzročno-posledični (kauzalni) odnos sa jednim izazovačem

(uzročnikom) troškova. Na primer, zamislimo situaciju u kojoj jedan pul opštih troškova čine

opšti troškovi rada mašina i opšti troškovi distribucije. Ovaj pul nije homogen, pošto opšte

troškove rada mašina „izazivaju“ mašinski časovi (časovi rada mašina), dok opšte troškove

distribucije „izaziva“ zapremina ili masa isporučenih piroizvoda kupcima. U ovakvoj situaciji, do

homogenih pulova opštih troškova dolazimo razbijanjem jednog heterogenog pula na dva

homogena pula, od kojih je jedan pul opštih troškova rada mašina, a drugi pul opštih troškova

distribucije.

Alokacioni ključevi. Kad god je to moguće, izazivač opštih troškova koji čine jedan homogen

pul opštih troškova treba koristiti kao ključ za alokaciju tog pula na objekte troškova. U

prethodnom primeru mašinske časove treba upotrebiti kao ključ za alokaciju opštih troškova

rada mašina na objekte troškova.

U principu, jedna od najpogodnijih alatki za rafinisanje SOT-a je obračun troškova po

aktivnostima (Activity-Based Costing - ABC). Funkcionisanje ABC-a je predstavljeno na

slici br. 2.

Slika br. 2: ABC

Direktan

materijal Direktan rad Amortizacija Indirektan rad

Indirektan

materijal

Ukupni troškovi preduzeća

Direktni troškovi Opšti troškovi (OT)

Vrste troškova

(troškovi resursa)

Pul 2:

Troškovi aktivnosti 2

Pul 1:

Troškovi aktivnosti 1

Objekat troškova 1:

Troškovi objekta 1

Objekat troškova 2:

Troškovi objekta 2

Pulovi

opštih troškova

Prva faza alokacije

Objekti troškova

(proizvodi, kupci ili

kanali distribucije)

Druga faza alokacije

Vezivanje

Nakon sagledavanja pomenutih nelogičnosti tradicionalnog SOT-a, menadžment korporacije

Plastico odlučuje da implementira ABC. U sklopu toga, menadžeri organizuju tim u čiji sastav

ulaze predstavnici različitih departmana (R&D, proizvodnja, distribucija, računovodstvo i

administracija) sa zadatkom da identifikuju aktivnosti koje prouzrokuju opšte troškove.

Definisanje aktivnosti nije jednostavan proces i zahteva grupisanje većeg broja različitih aktivnosti

koje imaju zajedničkog izazivača troškova u jednu aktivnost. Na primer, tim je odlučio da

aktivnosti kao što su održavanje mašine za duvanje (u kalupe), rad mašine za duvanje i kontrola

procesa kombinuje u jednu aktivnost koja je nazvana mašinske operacije, zato što sve ove

aktivnosti imaju jednog zajedničkog izazivača troškova (mašinske časove).

Tim je identifikovao sledeće aktivnosti i opisao ih u tzv. rečniku aktivnosti:

a) Dizajn PET flaša i proizvodnih procesa

b) Priprema mašine za duvanje

c) Mašinske operacije (proizvodnja PET flaša na mašini za duvanje)

d) Hlađenje PET flaša puštanjem hladne vode oko kalupa

e) Priprema serija proizvedenih PET flaša za isporuku

f) Distribucija PET flaša do kupaca

g) Administracija i upravljanje svim procesima u Plasticu.

Opis ABC-a korporacije Studija slučaja

Dalje, prateći opšte smernice za rafinisanje SOT-a tim dolazi do sledećih zaključaka:

Direktni troškovi. Jedan pul opštih troškova (iz tradicionalnog SOT-a) moguće je podeliti u

sedam pulova troškova aktivnosti. Četvrti od ovih sedam pulova, pul troškova hlađenja PET flaša

(d), u celosti čine troškovi vode koja se koristi za rashlađivanje PET flaša. Za ove troškove

moguće je, umesto alokacije, obezbediti njihovo direktno vezivanje za PET1 i PET2 flaše, kao

objekte troškova. Na ovaj način tim dolazi do podatka da se od ukupnog iznosa troškova vode, tj.

troškova hlađenja PET flaša (€100.000) €40.000 odnosi na PET1 flaše, a ostatak od €60.000 na

PET2 flaše.

Pulovi opštih troškova. Preostalih šest pulova troškova aktivnosti predstavljaju pulove opštih

troškova. Tim konstatuje da svaki od njih pojedinačno ispunjava uslov homogenosti. Do ukupnog

iznosa troškova u svakom od ovih pulova (tj. do iznosa troškova aktivnosti) dolazi se nakon prve

faze alokacije opštih troškova, koja podrazumeva dodeljivanje opštih troškova aktivnostima. Prva

faza alokacije opštih troškova u korporaciji Plastico biće sprovedena uz pomoć podataka datih u

prilogu br. 1, do kojih je tim došao na osnovu serije intervjua sa osobljem korporacije.

Alokacioni ključevi. Za svaki od šest pulova troškova aktivnosti, tim identifikuje izazivače

troškova aktivnosti i imenuje ih kao alokacione ključeve za drugu fazu alokacije u kojoj će

troškovi aktivnosti biti dodeljeni PET1 i PET2 flašama. Podaci o alokacionim ključevima

(izazivačima troškova aktivnosti) dati su u prilogu br. 2. Za svaki pul troškova aktivnosti u prilogu

br. 2 navedeno je na kom se nivou u hijerarhiji troškova nalaze troškovi koji čine taj pul.

Rafinisanje SOT-a korporacije Studija slučaja

Hijerarhija troškova

Svi pulovi troškova aktivnosti u ABC-u hijerarhijski se razvrstavaju prema izazivačima troškova

aktivnosti ili preciznije, prema težini utvrđivanja kauzalnog odnosa između ovih izazivača, s

jedne strane, i troškova koji čine pul, s druge strane. U identifikaciji odgovarajućih izazivača

troškova aktivnosti (tj. alokacionih ključeva) ABC uobičajeno koristi hijerarhiju troškova sa

četiri nivoa (razvrtsavanja pulova):

1. Troškovi jediničnog nivoa. Reč je o troškovima aktivnosti koje se obavljaju na svakoj

jedinici proizvoda. Ovi troškovi se mogu izbeći proizvodnjom jedne jedinice proizvoda (PET1

ili PET2 flaše) manje.

2. Troškovi nivoa proizvodne serije. U pitanju su troškovi aktivnosti koje se obavljaju na

grupi jedinica proizvoda (na proizvodnoj seriji), a ne na jedinici proizvoda. Ovi troškovi se ne

mogu izbeći proizvodnjom jedne jedinice proizvoda manje, ali mogu se uštedeti proizvodnjom

jedne serije manje.

3. Troškovi podrške proizvoda. Reč je o troškovima aktivnosti koje se preduzimaju zarad

podrške pojedinačnih proizvoda. Ovi troškovi se ne mogu uštedeti proizvodnjom jedne

jedinice proizvoda manje, niti proizvodnjom jedne serije manje, ali mogu se izbeći

eliminisanjem proizvoda iz proizvodno - prodajnog asortimana preduzeća.

4. Troškovi podrške opšte proizvodno-prodajne spremnosti preduzeća. U pitanju su

troškovi aktivnosti podrške preduzeća kao celine. Oni se ne mogu izbeći proizvodnjom jedne

jedinice proizvoda manje, niti proizvodnjom jedne serije manje, niti eliminisanjem proizvoda iz

asortimana. Uglavnom je teško pronaći jak kauzalni odnos između ovih troškova i

odgovarajućih alokacionih ključeva.

Podaci za prvu fazu alokacije OT Studija slučaja

35% 60% 5% 100.000

20% 30% 10% 20% 20% 1.000.000

5% 90% 5% 200.000

80% 20% 400.000

35% 20% 40% 5% 200.000

Indirektan materijal

Indirektan rad

Električna energija

Amortizacija

Kompjuterski sistemi

Prilog br. 1: Podaci za prvu fazu alokacije opštih troškova

Aktivnosti Budţet.

opšti troš.

(u €)Resursi Dizajn

Priprema

mašine

Mašinske

operacije

Priprema

isporukeDistribucija Upravljanje

Tim dolazi do sledećih podataka:

• Indirektan materijal – 35% maziva, 60% gorivo i 5% kancelarijski materijal;

• Indirektan rad – 20% plate dizajnera, 30% plate radnika u proizvodnji koje podešavaju i pripremaju mašinu za duvanje, 10%

plate radnika koji pripremaju isporke, 20% plate vozača i 20% plate administrativnog osoblja i menadžmenta;

• Električna energija – biće utrošeno po 5% u dizajnu i administraciji, a 90% za potrebe rada mašine za duvanje;

• Amortizacija – 80% amortizacija mašine za duvanje i 20% amortizacija vozila;

• Kompjuterski sistemi – 35% ovih resursa biće utrošeno za dizajn kalupa, 20% za planiranje proizvodnje i rada mašine za

duvanje, 40% za planiranje isporuka i praćenje njihove realizacije i 5% za administraciju.

Prva faza alokacije OT Studija slučaja

ABC korporacije Plastico

0 0 35.000 0 60.000 5.000

0% 0% 35% 0% 60% 5%

200.000 300.000 0 100.000 200.000 200.000

20% 30% 0% 10% 20% 20%

10.000 0 180.000 0 0 10.000

5% 0% 90% 0% 0% 5%

0 0 320.000 0 80.000 0

0% 0% 80% 0% 20% 0%

70.000 40.000 0 80.000 0 10.000

35% 20% 0% 40% 0% 5%

400.000

200.000

225.000 1.900.000

Indirektan materijal

Indirektan rad

Električna energija

Amortizacija

Kompjuterski sistemi

100.000

1.000.000

200.000

Budţetirani troškovi

aktivnosti (u €)280.000 340.000 535.000 180.000 340.000

Upravljanje

PRVA FAZA ALOKACIJE OPŠTIH TROŠKOVA U KORPORACIJI PLASTICO

Aktivnosti Budţet.

opšti troš.

(u €)Resursi Dizajn

Priprema

mašine

Mašinske

operacije

Priprema

isporukeDistribucija

Podaci za drugu fazu alokacije OT Studija slučaja

2 dela x 650 cm² 3 dela x 1.400 cm²

2.000 serija x 0,25 h 1.000 serija x 2 h

7.000.000 jedinica x 0,0007 h 1.500.000 jedinica x 0,0016973 h

7.000.000 jedinica : 4.000 jedinica 1.500.000 jedinica : 1.000 jedinica

7.000.000 jedinica x 2 l 1.500.000 jedinica x 4 l

35.000 h 15.000 h

3.250

14.000.000 6.000.000 20.000.000

35.000 15.000 50.000

500 2.000 2.500

4.900 2.546 7.446

Što je zapremina isporučenih flaša

veća, veći su i troškovi distribucije.

UpravljanjePodrška

preduzeća

Časovi

direktnog

rada

Što PET flaša troši više časova

direktnog rada, više troši i

administrativnih resursa.

DistribucijaJedinični

nivo

Zapremina

isporučenih

flaša

Što je dužina trajanja rada mašine za

duvanje veća, veći su i troškovi

mašinskih operacija.

Priprema

isporukeNivo serije

Broj

isporuka

Što je broj isporuka PET1(2) flaše

veći, veći su i troškovi pripreme

njene isporuke.

1.750 1.500

Mašinske

operacije

Jedinični

nivo

Mašinski

časovi

Što je kalup kompleksniji (tj. što ima

veći broj delova i veću površinu), veći

su troškovi dizajna.

Priprema

mašineNivo serije

Časovi

pripreme

Što je dužina trajanja pripreme

mašine za duvanje veća, veći su i

troškovi pripreme ove mašine.

1.300 4.200Dizajn

Podrška

proizvoda

Broj delova

x Površina

kalupa

5.500

Prilog br. 2: Podaci za drugu fazu alokacije opštih troškova

AktivnostHijetarhija

troškova

Alokacioni

ključ

Budžetirana količina ključa za

PET1 flaše

Budžetirana količina ključa za

PET2 flaše

Ukupna

budžetirana

količina

ključa

Kauzalni odnos između

alokacionog ključa i troškova

aktivosti

Standardna veličina isporuke PET1 flaša Standardna veličina isporuke PET2 flaša

Druga faza alokacije OT


(1) (2) (3) (4)

AktivnostHijetarhija

troškova

Alokacioni

ključ

Budžet.

troškovi

aktivnosti

(u €)

Priprema

mašineNivo serije

Časovi

pripreme340.000 2.500

časova

pripreme

DizajnPodrška

proizvoda

Broj delova

x Površina

kalupa

280.000 5.500delova x

cm ²

14.000.000

Priprema

isporukeNivo serije

Broj

isporuka180.000 3.250 isporuka

Mašinske

operacije

Jedinični

nivo

Mašinski

časovi535.000 7.446

mašinskih

časova4.900

UpravljanjePodrška

preduzeća

Časovi

direktnog

rada

225.000 50.000

časova

direktnog

rada

DistribucijaJedinični

nivo

Zapremina

isporučenih

flaša

340.000 20.000.000isporučenih

litara

isporučenih

litara

časova

direktnog

rada

238.000

157.50035.000

Ukupna budžetirana

količina ključa

(5)

delova x

cm ²

časova

pripreme

mašinskih

časova

€ / (delovi x

cm²)1.300

€ / časovi

pripreme500

4,50

0,02

55,38

71,85

136,00

€ / mašinski

časovi

€ / isporuka

€ / l

€ / časovi

direktnog

rada

1.750

68.000

352.068

2.000

2.546

1.50096.923

Budžetirana kvota

troškova aktivnosti

(6) = (4) / (5)

4.200

(8) = (7) x (6)

Budžetirana količina

ključa za PET2 flaše

(9)

isporuka

50,91

DRUGA FAZA ALOKACIJE OPŠTIH TROŠKOVA U KORPORACIJI PLASTICO

102.000

67.500

delova x

cm ²

časova

pripreme

mašinskih

časova

isporuka

isporučenih

litara

časova

direktnog

rada

Budžet. troškovi

aktivnosti za PET2

flaše (u €)

(10) = (9) x (6)

213.818

272.000

182.932

83.077

6.000.000

15.000

Budžetirana količina

ključa za PET1 flaše

(7)

Budžet. troškovi

aktivnosti za PET1

flaše (u €)

66.182

Studija slučaja

Kalkulacija (komercijalne)

cene koštanja PET1 i PET2 flaše



Ukupno Ukupno

(1) (3)

Direktni troškovi

Direktan materijal (u €) 700.000 450.000

Direktan rad (u €) 350.000 150.000

Direktni troškovi hlađenja PET flaša vodom (u €) 40.000 60.000

Ukupni direktni troškovi (u €) 1.090.000 660.000

Opšti troškovi (troškovi aktivnosti)

Troškovi dizajna (u €) 66.182 213.818

Troškovi pripreme mašine (u €) 68.000 272.000

Troškovi mašinskih operacija (u €) 352.068 182.932

Troškovi pripreme isporuka (u €) 96.923 83.077

Troškovi distribucije (u €) 238.000 102.000

Troškovi upravljanja i administracije (u €) 157.500 67.500

Ukupni alocirani opšti troškovi (u €) 978.673 921.327

Ukupni troškovi (u €) 2.068.673 1.581.327

Obračun troškova PET1 i PET2 flaša upotrebom ABC-a u korporaciji Plastico

0,0500

0,30

7.000.000

Specijalne PET2 flaše

1.500.000

Po komadu

(4) = (3) / 1.500.000

0,30

0,10

Standardne PET1 flaše

Po komadu

(2) = (1) / 7.000.000

0,1000

1,05

0,1398

0,1557

0,0138

0,0095

0,0503

Ukupno

(5) = (1) + (3)

1.150.000

500.000

3.650.000

340.000

0,6142 1.900.000

0,44 1.750.000

0,0554 180.000

0,1425 280.000

0,0057 0,04 100.000

0,1220 535.000

0,0097 0,1813 340.000

0,0225 0,0450 225.000

0,0340 0,0680

Studija slučaja

Projektovani poslovni dobitak

PET1 i PET2 flaša



Ukupno Ukupno

(1) (3)

Prihodi od prodaje (u €) 2.730.000 1.650.000

Ukupni troškovi (u €) 2.068.673 1.581.327

Poslovni dobitak (u €) 661.327 68.673

Marţa poslovnog dobitka

4.380.000

3.650.000

730.000

16,67%24,22% 4,16%

0,39

0,30

1,10

1,05

0,09 0,05


Po komadu Po komadu Ukupno

(2) = (1) / 7.000.000 (4) = (3) / 1.500.000 (5) = (1) + (3)

Projektovani bilans uspeha za 2014. godinu / Pretpostavka: Nema ponude Simplexa

7.000.000 1.500.000

VAŢNO ZAPAŢANJE:

Možemo primetiti da ABC pruža totalnu drugačiju sliku o troškovima i profitabilnosti PET1 i PET2 flaša u odnosu na tradicionalni SOT koji je korporacija Plastico ranije upražnjavala. Sada se jasno vidi da je pojednostavljeni SOT korporacije Plastico potcenjivao troškove specijalnih PET2 flaša i u isto vreme precenjivao troškove

standardnih PET1 flaša, čime je dolazilo do svojevrsnog „subvencionisanja“ kompleksnih PET2 flaša od strane jednostavnih PET1 flaša. Zbog svega pomenutog ovaj SOT

je odašiljao i pogrešne (lažne) signale o profitabilnosti proizvoda korporacije, koji su mogli da dovedu do pogubnih strategijskih odluka (npr. do napuštanja proizvodnje, sada vidimo, visoko profitabilnih PET1 flaša i do fokusiranje na proizvodnju, sada vidimo, nisko profitabilnih PET2 flaša).

Studija slučaja

Razlika

(3) = (2) - (1)

Direktni troškovi

Broj kategorija 1

Kategorije:

Ukupni direktni troškovi (u €) 100.000

Opšti troškovi

Broj pulova 5

Pulovi (ključevi):

Ukupni opšti troškovi (u €) -100.000

Ukupni troškovi PET1 flaša -381.327

Prosečni troškovi PET1 flaša -0,05

Ukupni troškovi PET2 flaša 381.327

Prosečni troškovi PET2 flaša 0,25

1.200.000 1.581.327

Upravljanje (časovi direktnog rada)

0,80 1,05

2.000.000 1.900.000

2.450.000 2.068.673

0,35 0,30

Mašinske operacije (mašinski časovi)

Priprema mašine (časovi pripreme)

Priprema isporuke (broj isporuka)

Distribucija (zapremina isp. flaša)

POREĐENJE TRADICIONALNOG SOT-a I ABC-a KORPORACIJE PLASTICO

Tradicionalni SOT

(1) (2)

ABC

2 3

1 6

Zajednički pul (časovi direktnog rada) Dizajn (delovi x površina kalupa)

Direktan materijal Direktan materijal

Direktan rad Direktan rad

Direktni troškovi hlađenja PET flaša

1.650.000 1.750.000

Upravljanje (troškovima) po aktivnostima (ABM)

ABM je metod donošenja menadžerskih odluka koji podrazumeva korišćenje ABC

informacija u cilju poboljšanja zadovoljstva kupaca i profitabilnosti preduzeća. Reč je o

sledećim menadžerskim odlukama:

(1) formiranje prodajnih cena,

(2) (re)strukturiranje proizvodno-prodajnog miksa (asortimana),

(3) redukovanje troškova,

(4) unapređenje procesa,

(5) dizajn proizvoda i procesa i

(6) (re)strukturiranje odnosa sa kupcima.

Videli smo da ABC obezbeđuje preciznije i bolje informacije o troškovima PET flaša od

konvencionalnog sistema obračuna troškova. Menadžeri korporacije Plastico moraju sada te

informacije upotrebiti kako bi doneli kvalitetnije odluke o prodajnim cenama PET1 i PET2 flaša i

o strukturi asortimana PET flaša.

ABC pokazuje da Plastico ima prostora da uskladi svoju prodajnu cenu sa cenom koju je Simplex

ponudio Coli za PET1 flaše (€0,34 po flaši) i da opet ostvari profit, pošto su ABC troškovi PET1

flaše €0,30 po flaši. Zapravo, Plastico će svoju prodajnu cenu spustiti na €0,33. Bez informacija

ABC-a menadžeri Plastica bi pogrešno zaključili da je proizvodnja PET1 flaša po ovoj ceni

neisplativa, pa bi verovatno doneli pogubnu odluku da se fokusiraju na proizvodnju naizgled

visoko profitabilnih PET2 flaša. ABC pokazuje zašto bi ova odluka bila pogubna. Prosečni

troškovi PET2 flaše nisu €0,80, kako signalizira tradicionalni SOT, već €1,05, pa bi pri prodajnoj

ceni od €1,10 marža poslovnog dobitka bila svega 4,16%. Ovakva odluka bi, otuda, drastično

oborila profitabilnost korporacije Plastico.

Uporedo sa snižavanjem prodajne cene za PET1 flaše, menadžeri Plastica bi morali da u

pregovorima sa menadžerima Cole dogovore povećanje prodajne cene za PET2 flaše na €1,38

kako bi poslovni dobitak održali na budžetiranom nivou od €730.000, što je prikazano u okviru

priloga br. 3.

Odluke o prodajnim cenama i miksu

proizvoda korporacije Plastico Studija slučaja

Potrebno povećanje prodajne cene

PET2 flaša




(1) (2) = (1) / 7.000.000 (3) (4) = (3) / 1.500.000 (5) = (1) + (3)

Prihodi od prodaje (u €) 2.310.000 0,33 2.070.000 1,38 4.380.000


Poslovni dobitak (u €) 241.327 0,03 488.673 0,33 730.000

Prilog br. 3: Projektovani bilans uspeha za 2014. godinu / Obračun potrebnog povećanja prodajne cene PET2 flaša

7.000.000 1.500.000


Studija slučaja

Obračun i upravljanje troškovima po aktivnostima (ABC/M) un-i... · PDF...

Documents

Transcript of Obračun i upravljanje troškovima po aktivnostima (ABC/M) un-i... · PDF...