www.greekconomics.gr Ο Μορμόλης Micromanager… Part I

February 23rd, 2012 Μυρτώ Χαμπάκη

Τι έχουμε όταν ένα «άδειο κουτί» γίνει manager; Το Μορμόλη Micromanager!

Tι σου είναι το ανθρώπινο μυαλό! Κάπου πήρε το μάτι μου ότι « Ο Μορμόλης – το στοιχειό της πόλης» παίζεται σε κουκλοθέατρο αυτές τις μέρες στην Αθήνα. Θα μου πείτε , ποιος είναι αυτός ο Μορμόλης επιτέλους που διεκδικεί τον τίτλο ενός άρθρου; Και τι δουλειά έχει σε ένα blog για τα Greek economics; Ακολουθώντας τις δικές μου εγκεφαλικές συνάψεις ελεύθερα … σαφώς και έχει! Ο Μορμόλης με πήγε πίσω κάπου στα 80’s , όπου πια παιδάκι του δημοτικού είχα παρακολουθήσει μια εξαιρετική παιδική παράσταση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου που με εντυπωσίασε τόσο όσο να θυμάμαι ακόμα και σήμερα του στίχους από το ομώνυμο τραγουδάκι : « Ο Μορμόλης, ο Μορμόλης είναι το στοιχειό της πόλης και αν κανένας τον κοιτάξει ο Μορμόλης τον δαγκώνει». Βέβαια, το συγκεκριμένο θεατρικό δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από μια γλυκιά παιδική ιστορία, όπου ο Μορμόλης, που στην πραγματικότητα είναι ένα άδειο κουτί, είναι ο φανταστικός φίλων δύο μικρών παιδιών. Ο Μορμόλης είναι σύμμαχος των παιδιών στις σκανταλιές, είναι αθυρόστομος, λέει αλήθειες που πονάνε αλλά εν τέλει διδάσκει τους μεγάλους την αγάπη και την αποδοχή για τα παιδιά τους. Για τη δική μας ιστορία greekconomias θα κρατήσουμε το «άδειο κουτί» και φυσικά το «στοιχειό της πόλης». Ο Μορμόλης έχει καταγραφεί στο δικό μου «παιδικό» μυαλό ως κάτι το τρομακτικό. Εξίσου «τρομακτικός» όμως είναι για το «ενήλικο» μυαλό μου ένας micromanager.

Ο Μορμόλης micromanager έχει όλα τα χαρακτηριστικά που θα παρέπεμπαν στον χαρακτηρισμό «το στοιχειό της πόλης» : ναρκισσιστική τις περισσότερες φορές , καταπιεστική προσωπικότητα με συγκεντρωτικές προεκτάσεις, που τρομοκρατεί, αδικεί, προκαλεί το χάος και αφήνει πίσω του αθώα, «εξαντλημένα» (burnout) θύματα. Είναι ο manager που θα αρπάξει από όλους τα εύσημα ενώ παράλληλα δεν θα έχει κανένα δισταγμό να μεταφέρει τις ευθύνες ακόμα και στο συνεργείο καθαρισμού τζαμιών προκειμένου να τονίσει ότι η δική τους ανικανότητα (τα θαμπά τζάμια με τις κουτσουλιές απ τις μύγες) τον δυσκόλεψαν στο θεάρεστο έργο του. Για όλα φταίνε οι άλλοι.

Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Ο όρος micromanagement δεν παραπέμπει σε θετικούς συνειρμούς, ασχέτως εάν κάποιος μπορεί με την πρώτη ματιά να σκεφτεί ότι με το micromanagement πιθανώς να εννοούμε τη λογική του «κοιτάω το δέντρο αντί το δάσος» δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στη μονάδα. Ζονκ! Ο όρος micromanager προκύπτει από το «μικρός» και χαρακτηρίζει managers οι οποίοι έχουν αυτό το ιδιαίτερο στυλ της «μικρο – παρακολούθησης» και ελέγχου των πάντων : από το χαρτί του φωτοτυπικού μέχρι μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα ενός micromanager είναι η ανάθεση ευθυνών. Ο micromanager θα ελέγξει τα πάντα, θα πρέπει να επέμβει στα πάντα και φυσικά θα πρέπει να γνωρίζει τα πάντα – πράγμα αδύνατο και αν όχι αδύνατο είναι απίστευτα χρονοβόρο. Αυτή η αντιμετώπιση όμως έχει ως αποτέλεσμα τις συστηματικές καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων και στο ρυθμό αντίδρασης αφού όταν πλέον τα φλέγοντα θέματα φτάσουν σε αυτόν αποτελούν «περυσινά ξινά σταφύλια». Έτσι, ο τομέας ή η επιχείρηση του micromanager χάνει τη δυνατότητα να λειτουργεί προληπτικά και επιθετικά στις εξελίξεις. Αναγκαστικά λειτουργεί πυροσβεστικά, αμυντικά, χωρίς τη δυνατότητα έγκαιρης παρέμβασης και ανατροπής των δεδομένων. Συνεπώς η δυσκολία ενός micromanager να αναθέσει καθήκοντα ή επιλογή του να μην

αναθέτει καθήκοντα σκοπίμως, επιβαρύνει ένα τομέα μια επιχείρησης ή την ίδια την επιχείρηση στο σύνολο της και ενδεχομένως να καταστεί και ολέθρια σε συνθήκες κρίσης.

Ο Μορμόλης micromanager αρέσκεται συχνά και στη γραφειοκρατία. Μια ατέλειωτη αλυσίδα πρωτοκόλλων, εκτυπώσεων, εγκρίσεων, εκθέσεων, υπομνημάτων και ότι άλλο χωράει ο ανθρώπινος νους, στα οποία μάλιστα δίνει εξαιρετική σημασία στην ασήμαντη λεπτομέρεια (μήπως να γράψουμε αυτή τη λέξη ή την άλλη;) ροκανίζοντας για ακόμα μια φορά τους χρόνους ανταπόκρισης. Η γραφειοκρατία σε συνδυασμό με την αχρείαστη πολυπλοκότητα και σημασία στην ασήμαντη λεπτομέρεια, το μόνο που επιτυγχάνει είναι να αποπροσανατολίσει και τον ίδιο αλλά κυρίως του συνεργάτες του από τους ουσιαστικούς στόχους της συγκεκριμένης εργασίας.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η συμπεριφορά ενός micromanager έχει παρατηρηθεί ότι συνοδεύεται και από άλλα ακόμα πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά όπως η σκόπιμη απόκρυψη πληροφοριών από συνεργάτες που ασχολούνται με ένα θέμα ή και η μεταφοράαντικρουόμενων πληροφοριών από συνεργάτη σε συνεργάτη που ασχολούνται και οι δύο με το ίδιο θέμα. Πολλές φορές ο micromanager αναθέτει το ίδιο θέμα σε διαφορετικούς συνεργάτες χωρίς μάλιστα να ενημερώσει τον έναν για τη πρόθεση του να εμπλέξει και τον άλλο. Αποτέλεσμα ; Ανεκτίμητα ζημιογόνο. Το πρώτο ερώτημα που έρχεται στο μυαλό του κάθε φυσιολογικού στελέχους που θα διαβάσει αυτή την περιγραφή θα είναι : « Mα ποιο είναι το όφελος μιας τέτοιας συμπεριφοράς; » Το όφελος, στο μυαλό του micromanager είναι η διατήρηση του απόλυτου ελέγχου της κατάστασης ή του απόλυτου φαινομενικού ελέγχου, αφού στόχος του δεν είναι το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα της ομάδας του, αλλά για ακόμα μια φορά η δική του προσωπική επιβεβαίωση.

Psychology 101 λοιπόν. Η σκόπιμη απόκρυψη πληροφοριών δεν αφήνει το περιθώριο σε κανένα στέλεχος – πέραν του micromanager – να έχει μια συνολική εικόνα του θέματος για το οποίο όλοι δουλεύουν. Άρα, ο micromanager δίνει από μόνος του συγκριτικό πλεονέκτημα στον εαυτό του. Η παροχή αντικρουόμενων πληροφοριών οδηγεί πάλι στον αποπροσανατολισμό της ομάδας η οποία ομάδα ναι θα ψάξει όλα τα ενδεχόμενα προς όφελος πάντα διαμόρφωσης μιας ολοκληρωμένης άποψης μόνο από τον ίδιο τον micromanager που θα λάβει όλη την πληροφορία και θα την αξιολογήσει.Αρα, δεύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα για τον micromanager. Όσο για την ανάθεση του ίδιου θέματος σε διαφορετικούς συνεργάτες, χωρίς ο ένας να γνωρίζει για την εμπλοκή του άλλου, μιλάμε για text book case του «διαίρει και βασίλευε». Ο micromanager με αυτή τη κίνηση από τη μία δείχνει ότι δεν έχει εμπιστοσύνη ούτε στον ένα αλλά ούτε στον άλλο συνεργάτη (μην παίρνετε και θάρρος ότι τα ξέρετε!) και από την άλλη δημιουργεί έχθρες εντός της ομάδας. Και ως γνωστό , ομάδες χωρισμένες πάντα νικημένες! Τρίτο συγκριτικό πλεονέκτημα για τον micromanager : η ομάδα του αλληλο- μαχαιρώνεται για να κερδίσει την αίγλη του και αφού όλοι είναι απασχολημένοι να ακονίζουν τα μαχαίρια τους , κανένας δεν ασχολείται με τα δικά του λάθη και κανένας δεν φέρνει αντιρρήσεις. Όλα τα γρανάζια δουλεύουν για το προσωπικό όφελος του micromanager και δυστυχώς όχι για το όφελος της επιχείρησης ….

Είναι τελικά τρομακτικός ο Μορμόλης micromanager! Τα πράγματα γίνονται και χειρότερα εάν συνυπολογίσουμε ότι συχνά – πυκνά το micromanagement συνοδεύεται και από εκφοβισμό στον εργασιακό χώρο (work place bullying). Ο εκφοβισμός εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους αλλά κυρίως συντελείται με τη χρήση επιθετικής, καταπιεστικής και πολλές φορές εξευτελιστικής συμπεριφοράς προς τους υφισταμένους. Με λίγα λόγια, ο micromanager δεν θα σεβαστεί κανέναν γιατί στο πίσω μέρος του μυαλού του υποβόσκει και το «σύνδρομο του Θεού» (εγώ και ο Θεός ίσως….)! Ο εκφοβισμός μπορεί να είναι λεκτικός, ψυχολογικός ακόμα και σε ακραίες περιπτώσεις σωματικός. Η κλασσικότερη μέθοδος του εκφοβισμού στον εργασιακό χώρο είναι ο εξευτελισμός και ειδικότερα ο δημόσιος εξευτελισμός. Αν θυμηθούμε τις πολύ βασικές αρχές management , o manager « επαινεί δημοσίως και κάνει παρατηρήσεις ιδιαιτέρως». Ο micromanager δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα να φέρει σε δύσκολη θέση (ακόμα και σε εξαιρετικά δύσκολη θέση) τους πάντες ,μπροστά σε όλους , υποβιβάζοντας τους χωρίς κανένα ενδοιασμό στα μάτια ανωτέρων και κατωτέρων και καταστρέφοντας τους έτσι την όποια δημόσια εικόνα έχουν χτίσει. Ο λόγος ; Απλός. Πέραν του απόλυτου ελέγχου που αποκτά ο micromanager στις «καριέρες» όλων , με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνει ακόμα ένα στόχο του , αυτόν του «εγώ τα κάνω όλα και εσείς είστε απλά οι βοηθοί μου»!

Για το micromanagement και τους «οπαδούς» του μπορούμε πραγματικά να μιλάμε για ώρες. Ένα καταπληκτικό βιβλίο και αρκετά ανατρεπτικό σαν concept, που είχα την τύχη να διαβάσω πριν από λίγο καιρό με τίτλο « The No Asshole rule» από τον καθηγητή Robert Sutton, του Πανεπιστημίου του Stanford , εξηγεί περιγραφικά τα χαρακτηριστικά των micromanagers και ευτυχώς παρουσιάζει και πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης τους στην εργασιακή καθημερινότητα. Οπότε ο Μορμόλης micromanager θα έχει και sequel στα greekconomics!

Και αφού ανέφερα στην αρχή το «άδειο κουτί» και το «στοιχειό της πόλης» , νιώθω την ανάγκη, αφού το «στοιχειό της πόλης» ένα περίπου το περιέγραψα, να αναφερθώ και λίγο στο «άδειο κουτί». Το «άδειο κουτί» αναφέρεται στη ψυχολογία του ατόμου που φλερτάρει με τις «τεχνικές» micromanagement. Και γιατί είναι άδειο ; H ανάγκη απόλυτου ελέγχου έρχεται ως αποτέλεσμα της προσωπικής ανασφάλειας. Οι «γεμάτοι» άνθρωποι , οι ασφαλείς αν θέλετε άνθρωποι, σε καμία περίπτωση δεν θα χρησιμοποιούσαν τις μεθόδους ενός micromanager. Όλες οι συμπεριφορές των ανθρώπων έχουν συγκεκριμένα αίτια. Και σύμφωνα με σχετικές μελέτες που διενεργήθηκαν εργασιακούς ψυχολόγους , οι micromanagers με τη συμπεριφορά που του χαρακτηρίζει πρακτικά μεταβιβάζουν και αναβιώνουν ασυναίσθητα την

δυσλειτουργική σχέση που πιθανό να είχαν εντός της οικογένειας τους ως παιδιά, στον εργασιακό χώρο. Η υπερβολική κριτική που δέχτηκαν ή η υπερβολική καταπίεση σε συνδυασμό με το άγχος απόδοσης και της επιβεβαίωσης της προσωπικής αξίας που ενδεχομένως η στάση των γονέων να τους δημιούργησε, οδήγησαν στην διαμόρφωση μιας ελεγχο-κεντρικής προσωπικότητας. Η προσωπικότητα αυτή σε εργασιακά περιβάλλοντα όπου η σχετική εργασιακή κουλτούρα εντείνει την αβεβαιότητα και απαιτεί υψηλές αποδώσεις , λειτουργεί καταστροφικά για την ομάδα.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του micromanagement για ένα τμήμα ή μια εταιρία; Και επιτέλους ποιος φοβάται τον Μορμόλη micromanager ; Σίγουρα δεν τον φοβάται αυτός που ξέρει πως να τον αντιμετωπίσει! Αλλά αυτό απαιτεί υπομονή, επιμονή, θάρρος και μέθοδο … στον Μορμόλη Part II ίσως βρεθεί η λύση!