O πολυδιάστατος ρόλος του Εκπαιδευτικού και οι...

O πολυδιάστατος ρόλος του Εκπαιδευτικού και οι προκλήσεις της σύγχρονης

πραγματικότητας

Σάββατο 15-02-2020

laquoΣυγκρούσεις στο σχολικό συγκείμενο μια δυναμική προσέγγισηraquo

Δρ Ιωάννης Σ Χριστοδούλου

Διευθυντής Μετ Προγράμματος laquoΕκπαίδευση Ηγεσία και Διοίκησηraquo

CIIM ndash Cyprus International Institute of Management

Η σύγκρουση αποτελεί καθεαυτήν καταγωγικό τόπο και

εξηγητική αιτία για πλείστες όσες εμφανίσεις του

πραγματικού

Φιλοσοφικά από την αρχαιότητα ήδη έχει αναχθεί σε κανονιστική αρχή

laquoπόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι πάντων δὲ βασιλεύς καὶ τοὺς μὲν θεοὺς

ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρουςraquo

laquohellipεἰδέναι δὲ χρὴ τὸν πόλεμον ἐόντα ξυνόν καὶ δίκην ἔριν καὶ γινόμενα

πάντα κατ᾽ ἔριν καὶ χρεώνraquo (Ηράκλειτος 53 80)

laquoΝεῖκός τ᾽ οὐλόμενον δίχα τῶν ἀτάλαντον ἁπάντῃraquo (Εμπεδοκλής 17)

Και η Ελληνική Μυθολογία βέβαια βρίθει αναφορών σε συγκρούσεις από

τις οποίες απορρέει η πραγματικότητα με τη μορφή που ξέρουμε

(Τιτανομαχία Ομηρικά έπη κτλ)

Η σύγκρουση ως ερμηνευτική αρχή εξηγεί

πολλάhellip

Η ίδια η σύγκρουση όμως πώς εξηγείται

Η ερμηνευτική της σύγκρουσης αφορά στις μορφές που παίρνουν οι συγκρούσεις

1 Ενδοπροσωπικές συγκρούσεις

2 Διαπροσωπικές συγκρούσεις

3 Ενδοοικογενειακές συγκρούσεις

4 Διομαδικές συγκρούσεις

5 Ενδοπολιτειακές συγκρούσεις

6 Διακρατικές συγκρούσεις

7 Καθολικές συγκρούσεις

laquoΕπίλυση Συγκρούσεων στο Δημοτικό

Σχολείοraquo

(Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού)

Η σύγκρουση είναι ένα σύνθετο φαινόmicroενο και microπορεί να

είναι διαπροσωπική (interpersonal) ή επικεντρωmicroένη στο

έργο (task focused) καταστροφική ή παραγωγική και

microπορεί κάποιος να τη διαχειρισθεί να την αγνοήσει ή

απλώς να την ανεχθεί (Jehn 1995)

laquoΗ σύγκρουση είναι διαδικασία

ανάπτυξης και μάθησηςhellipraquo

Η σύγκρουση είναι μέρος της καθημερινής ζωής

αναπόφευκτο μέρος των ανθρώπινων σχέσεων και κατrsquo

επέκταση αποτελεί ένα φυσιολογικό κοmicromicroάτι της

ενδοσχολικής ζωής Σύmicroφωνα microε θεωρητικούς της

εξελικτικής ψυχολογίας (Shantz amp Hartup 1992) η εmicroπλοκή

των microαθητώνριών σε σύγκρουση αποτελεί διαδικασία

ανάπτυξης και microάθησης Η απόπειρα εξάλειψης αυτών των

συγκρούσεων θα ισοδυναmicroούσε microε τη στέρηση της

ευκαιρίας για ανάπτυξη και microάθηση



Η σύγκρουση είναι ένα φαινόmicroενο των κοινωνικών σχέσεων τόσο φυσικό

όσο και η αρmicroονία και τόσο σηmicroαντικό όσο και η οmicroοφωνία (Burns 1978)

Οι Masters amp Albright (2002) αναφέρουν ότι η σύγκρουση υφίσταται όταν

δύο ή περισσότερα αλληλεξαρτώmicroενα microέρη διαφωνούν

hellip ο ορισμός της σύγκρουσης που δίνεται στο εγχειρίδιο για

εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές νέων και ενηλίκων του HR Edu Services

Human Rights and Education Network με τίτλο Διαμεσολάβηση

Συνομήλικων για την επίλυση των συγκρούσεων στα σχολεία (Ρουμπάνηamp Ζήκας 2007) αναφέρει τα ακόλουθα Η σύγκρουση είναι μια ανοιχτή ή

κρυφή αντιπαράθεση για την οποία δεν έχει βρεθεί αποτελεσματική λύση

Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτο μέρος της ζωής και μπορεί να

δημιουργούν ευκαιρίες για πρόοδο και μάθηση Όσο πιο νωρίς

αντιμετωπίζεται μια σύγκρουση τόσο το καλύτερο επειδή οι άνθρωποι έχουν ακόμα τον έλεγχο των συναισθημάτων τους

laquoΕπίλυση Συγκρούσεων στο Δημοτικό Σχολείοraquo


Το περιεχόμενο του Εγχειριδίου διέπεται από τις πιο κάτω

βασικές αρχές

(I) Οι απαραίτητες δεξιότητες για την επίλυση διαπροσωπικών

συγκρούσεων αρχίζουν να μαθαίνονται κατά τη διάρκεια των

πρώτων παιδικών χρόνων και κατακτώνται κατά την εφηβεία

(II) Τα παιδιά είναι ικανά να φτάνουν μόνα τους σε δίκαιες

λύσεις φτάνει να έχουν την κατάλληλη καθοδήγηση

(III) Η ικανότητα του παιδιού να επιλύει συγκρούσεις

εποικοδομητικά προάγει την προσωπική και κοινωνική

ανάπτυξή του ενισχύει την αυτοεκτίμησή του και το δεσμό

του με άλλα παιδιά

Διαπροσωπικές συγκρούσεις στο σχολικό

εκπαιδευτικό περιβάλλον

laquoΗ ματαίωση οδηγεί στη σύγκρουσηraquo

Dollard John Miller Neal E Doob Leonard W Mowrer Orval

H Sears Robert R (1939) Frustration and Aggression New

Haven CT US Yale University Press

laquoΗ επιθετικότητα είναι το αποτέλεσμα της παρεμπόδισης των

προσπαθειών ενός ατόμου να πετύχει ένα σκοπόraquo

laquoΗ επιθετική συμπεριφορά προκύπτει από εσωτερικές δυνάμεις

όπως ο θυμός και από εξωτερικά ερεθίσματαraquo (Berkowitz)

Κοινωνικοί ρόλοι

Υποχρεώσεις

πχ Εργαζόμενοι

Δικαιώματα

Ανταμοιβή Ασφάλιση

Ρόλοι εκπαιδευτικών και

μαθητών

υποχρεώσεις και δικαιώματα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1 Τα δικαιώματα των εκπαιδευτικών απορρέουν από τη θέση που έχουν στο σχολείο ως εργαζόμενοι (μισθός κοινωνική ασφάλιση κτλ)

2 Τα δικαιώματα των μαθητών αφορούν στη δυνατότητα που τους δίνει η Πολιτεία να μαθαίνουν

Αν συγκρίνουμε τα δικαιώματα εκπαιδευτικών και μαθητών τότε

από το ρόλο των εκπαιδευτικών απορρέουν δικαιώματα ως ανταμοιβή για την υποχρέωση που αναλαμβάνουν

ενώ από το ρόλο των μαθητών δεν απορρέουν αντίστοιχα δικαιώματα ως ανταμοιβή

Στην περίπτωση των μαθητών υποχρέωση και δικαίωμα αφορούν στο ρόλο τους Έχουν υποχρέωση να μάθουν το ρόλο τους και δικαίωμα να μάθουν το ρόλο τους

1 Οι εκπαιδευτικοί έχουν την υποχρέωσηνα διδάξουν στους μαθητές το ρόλο τους

2 Οι μαθητές έχουν την υποχρέωση να διδαχθούν το ρόλο τους που είναι να μαθαίνουν

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

1 Ποια δικαιώματα έχουν οι εκπαιδευτικοί

2 Ποια δικαιώματα έχουν οι μαθητές


CIIM

Δικαίωμα των μαθητών

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Οι μαθητές έχουν το laquoδικαίωμαraquo στην αξιολόγηση της

εκμάθησης του ρόλου τους

Ζητήματα κοινωνικής αγωγής στο

σχολείο

Απορρέουν από την υποχρέωση των μαθητών να μάθουν

ένα ρόλο από τον οποίο δεν απορρέουν δικαιώματα ως

ανταμοιβή για την εκπλήρωση της υποχρέωσής τους πέρα

από το laquoδικαίωμαraquo στην αξιολόγηση

Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να

διαχειριστούν

hellipτην αντίσταση που προβάλλουν οι μαθητές με διάφορους

τρόπους στην εκπλήρωση της υποχρέωσης να

ανταποκριθούν σrsquo ένα ρόλο από τον οποίο δεν απορρέουν

ουσιαστικά δικαιώματα αλλά ακόμα μια υποχρέωση η

αξιολόγηση

Υπόθεση

εργασίας

laquohellipμέσω του διαλόγου η καθημερινή εκπαιδευτική

πρακτική γίνεται σαφώς πιο ενδιαφέρουσα καθώς δεν

περιορίζεται στην απλή μετάδοση laquoγνώσεωνraquo και

πληροφοριών από τον εκπαιδευτικό προς τους μαθητές

Τρέπεται αίφνης σε μια ζωντανή διαδικασία

ανταλλαγής απόψεων και ουσιώδους αντιπαράθεσης

που ωθεί τους μαθητές στην εκούσια αναζήτηση της

αλήθειας αλλά και στη συνειδητή προσπάθεια

βελτίωσης των εκφραστικών τους μέσων των λεκτικών

τους δυνατοτήτων και της ικανότητάς τους να

διατυπώνουν με πληρότητα και πειστικότητα τα

επιχειρήματά τους Ενώ συνάμα ο βαθύς σεβασμός της

δημοκρατίας προς τους άλλους ανθρώπους και προς τις

διαφορετικές αντιλήψεις γίνεται μέρος της

καθημερινότητας των μαθητών και άρα ουσιαστικό

τους βίωμαraquo

Read more httplatistorblogspotcom201505blog-post_28htmlixzz4a3YmarRn

(Σημειώσεις για την αξία και τις προϋποθέσεις του ορθού διαλόγου για την έκθεση της πρώτης Λυκείου)

Μπορεί ο διάλογος μεταξύ καθηγητών και μαθητών να αποσοβήσει τις αρνητικές επιπτώσεις της ιδιότυπης σχολικής συνθήκης στη συμπεριφορά των παιδιών ndash μαθητών

Μελέτη Περίπτωσης 1

Διάλογος

Είδα τι έκανες

Τι έκανα

Τη χειρονομία που έκανες την είδα

Ωραία Και λοιπόν

Ήταν σωστό αυτό που έκανες

Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί

Είναι τρόπος αυτός

Ναι ο δικός μου τρόπος

Θα έχει συνέπειες αυτό που έκανες

Τι είδους συνέπειες

Θα τιμωρηθείς

Από ποιον

Από μένα

Γιατί

Για να συνειδητοποιήσεις τι έκανες

Απαγορεύεται να εκφράζουμε αυτό που σκεφτόμαστε

Αυτό έκανες

Ιδιάζουσα Αναίδεια

Μελέτη Περίπτωσης 1 Φυσικά

Μόνο αυτό

Τι άλλο Χειροδίκησα εναντίον οποιουδήποτε

Έδειξες ότι δεν σέβεσαι

Τι να σεβαστώ

Τους επισήμους

Εκείνοι με σέβονται

Φυσικά

Γιατί κάθονταν την ώρα που περνούσα

Τι να κάνουν

Να είναι όρθιοι

Α έτσι

Βέβαια

Ιδιάζουσα Αναίδεια (συνέχεια)


Ηθική Παρενόχληση

- Θέλω να καταγγείλω την Ελένη τη Σοφία και τη Μαρία

Γιατί

Με κοροϊδεύουν

Τι σου λένε δηλαδή

Ότι είμαι χαζή

Γιατί Τι έκανες

Τίποτα

Έτσι στα καλά καθούμενα σε κοροϊδεύουν

Έτσι

Έχετε προηγούμενα

Όχι Να τις τιμωρήσετε

Πώς να τις τιμωρήσω

Δεν ξέρωhellip

Δεν μπορώ να τις τιμωρήσω αν δεν μου πεις γιατί σε κοροϊδεύουν


Ηθική Παρενόχληση (συνέχεια)

Αυτό έχει σημασία Το laquoγιατίraquo

hellip Δεν ξέρω αν λες αλήθεια Να

τις ρωτήσωhellip

hellip Να μην τις ρωτήσετε

Γιατί

Δεν έχει νόημαhellip


Ηθικός αριβισμός - Σας είδα να κοροϊδεύετε την Όλγα Γιατί το κάνετε αυτό

Κι εκείνη το ίδιο κάνει

Είναι σωστό αυτό

Να το πείτε σrsquo εκείνη

Το λέω και σrsquo εσάς Να μην το ξανακάνετε

Χα χα Δεν υποσχόμαστε τίποτα

Δεν καταλαβαίνετε ότι στενοχωριέται

Δεν παθαίνει τίποτα Παίζουμε

Είναι παιχνίδι αυτό

Γιατί Δεν είναι

Έτσι παίζετε εσείς

Έτσι


Ηθικός αριβισμός (συνέχεια)

Μην πληγώνετε ο ένας τον άλλον Είναι κρίμα

Πολύ ευαίσθητος είσαι κύριε

Εσείς είστε αναίσθητες

Εμάς έτσι μας αρέσει

Κάνετε ότι σας αρέσει Όχι ότι πρέπει

Ναι Κάνουμε ότι μας αρέσει

laquo- Ο διάλογος στηρίζει και ενισχύει πολλαπλά την εκπαιδευτική διαδικασία Η ενεργή

ανταλλαγή απόψεων και ιδεών ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές δημιουργεί το κατάλληλο

κλίμα ώστε η επιδιωκόμενη ενίσχυση της κριτικής σκέψης των μαθητών να γίνει πραγματικότητα Οι

μαθητές καλούμενοι να επιχειρηματολογήσουν αλλά και να κατανοήσουν επαρκώς την

επιχειρηματολογία του συνομιλητή τους επιτυγχάνουν αποτελεσματικότερα την ενδυνάμωση της

αντιληπτικής τους ικανότητας

Παράλληλα μέσω του διαλόγου η καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική γίνεται σαφώς πιο

ενδιαφέρουσα καθώς δεν περιορίζεται στην απλή μετάδοση laquoγνώσεωνraquo και πληροφοριών από τον

εκπαιδευτικό προς τους μαθητές Τρέπεται αίφνης σε μια ζωντανή διαδικασία ανταλλαγής απόψεων

και ουσιώδους αντιπαράθεσης που ωθεί τους μαθητές στην εκούσια αναζήτηση της αλήθειας αλλά

και στη συνειδητή προσπάθεια βελτίωσης των εκφραστικών τους μέσων των λεκτικών τους

δυνατοτήτων και της ικανότητάς τους να διατυπώνουν με πληρότητα και πειστικότητα τα

επιχειρήματά τους Ενώ συνάμα ο βαθύς σεβασμός της δημοκρατίας προς τους άλλους ανθρώπους

και προς τις διαφορετικές αντιλήψεις γίνεται μέρος της καθημερινότητας των μαθητών και άρα

ουσιαστικό τους βίωμαraquo


Τον διάλογο φιλοσοφικά τον μεταξύ ανθρώπων λόγο δηλαδή όπως το λέει

ετυμολογικά η λέξη ορίζω ως την προσπάθεια κάποιων συνομιλητών να μάθουν

από τους άλλους κάτι που δεν ξέρουν και να διδάξουν οι ίδιοι κάτι αν μπορούν

άγνωστο Εξ ου οι διαλογικές ερωταποκρίσεις Εναλλακτικά οι συνομιλητές

αναμένεται να παίρνουν τη θέση του διδάσκοντος και του διδασκομένου Τι

προϋποτίθεται για έναν τέτοιο διδακτικό δηλαδή διάλογο

α)η ειλικρίνεια της άγνοιας

β)ένας ευθαρσής διαλεκτικός αυθορμητισμός

γ)στοχαστική και λεκτική ετοιμότητα

δ)εκφραστική ακρίβεια

ε)υπαρξιακή δέσμευση στη διαλογική συνύπαρξη

στ)παραδοχή της άγνοιας και της διαλογικής ήττας

ζ)διάθεση αυτογνωσίας από τη συμμετοχή στη διαλεκτική κονίστρα

Τι είναι ο διάλογος

Σημασία δεν έχει νrsquo απαντούν οι μαθητές στα ερωτήματα

laquoσωστάraquo Σημασία έχει να αισθάνονται ότι θέτουν το ερώτημα μαζί

με τον δάσκαλο Κι αυτό όχι με το άγχος να το απαντήσουν

ενώπιον του δασκάλου αλλά με τη φιλοδοξία να το απαντήσουν

για τον εαυτό τους

Ο διάλογος πρέπει να είναι απόρροια μιας εύλογης διάθεσης του

ανθρώπου να διαθέσει τη σκέψη του στην υπηρεσία της

συνύπαρξης με άλλους ανθρώπους Η επικοινωνία αυτή για να

έχει νόημα δεν πρέπει να είναι μια τυφλή διαδικασία εκατέρωθεν

αναγωγής στον εαυτό σου για την ανεύρεση της βέλτιστης

πρότασης σκέψης ή ακόμα και βίου Οφείλει να είναι μια

αμφοτερόπλευρη προσπάθεια αναγωγής του εγώ στο εσύ για να

συναντηθούν τα διαλεγόμενα μέρη εκεί που κανένα δεν έχει

ξαναπάει και όπου όλοι οφείλουν να σκεφτούν αν είναι

καλύτερα να συναντιούνται

Σχέση με την κοινωνική αγωγή

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΠαραβατικότητα μορφές αιτίες

αντιμετώπιση και πρόληψη


Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση Ηγεσία και Διοίκησηraquo

CYPRUS INTERNATIONAL INSTITUTE OF MANAGEMENT

ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Θέμα Έγκριση για να αρχίσει ο σχεδιασμός Εθνικής Στρατηγικής για την

Πρόληψη και Διαχείριση της Βίας στο Σχολείο

(10 Φεβρουαρίου 2017)

Το 2011 το ldquoΠαρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείοrdquo σε συνεργασία με το ldquoΔιεθνές

Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείοrdquo και με Επιστημονικό Σύμβουλο τον Πρόεδρο

του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Καθηγητή Eric Debarbieux διεξήγαγε laquoΠαγκύπρια

Έρευνα Για τη Θυματοποίηση και το Σχολικό Κλίμα στα Σχολεία της Πρωτοβάθμιας και

Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Κύπρουraquo Η έρευνα κατέδειξε ότι laquoΗ βία τόσο στα

Δημόσια Δημοτικά όσο και στα Δημόσια Σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης είναι αρκετά

περιορισμένη Πρόκειται κυρίως για λεκτική βία μικροβιαιότητες και εκφοβιστική συμπεριφορά hellip

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα 9 στους 10 μαθητές του Δημοτικού νιώθουν μεγάλη

ασφάλεια στο χώρο του σχολείου ωστόσο το ΥΠΠ αντιμετωπίζει με πολύ

προβληματισμό το γεγονός ότι 1 στα 10 παιδιά δε νιώθει ασφάλεια Το αίσθημα της

ασφάλειας των μαθητών Μέσης στο σχολείο είναι πιο προβληματικό αφού τα παιδιά

νιώθουν ασφάλεια στο χώρο του σχολείου σε μέτριο βαθμό Όσον αφορά τους

εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας (908) και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

δηλώνουν ότι νιώθουν ασφάλεια στο χώρο του σχολείου σε αρκετό ή πολύ μεγάλο

βαθμό





Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έρευνα του ΟΗΕ για τη Βία Ενάντια στα Παιδιά

(Pinheiro 2006)

hellipΤα επίπεδα και τα μοτίβα της βίας που εκδηλώνονται στο χώρο του

σχολείου αντανακλούν τα επίπεδα και τα μοτίβα της βίας που υπάρχουν

στην κοινωνία και την οικογένεια Αυτά με τη σειρά τους αντανακλούν τις

υπάρχουσες πολιτικές και κοινωνικο-οικονομικές τάσεις τις πολιτισμικές

παραδόσεις και αξίες το νομικό πλαίσιο και την εφαρμογή του

v Μέσα από το ρόλο του θύτη θύματος ή του μάρτυρα στη βία τα παιδιά

μαθαίνουν ότι η βία είναι ένας αποδεκτός τρόπος για τον ισχυρό και

επιθετικό για να παίρνει αυτό που θέλει από τον συγκριτικά αδύναμο

παθητικό ή ειρηνικό

Μορφές παραβατικότητας στο Δημοτικό

Σχολείο

Λεκτική βία

Μικροβιαιότητες

Εκφοβιστική συμπεριφορά

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ

ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ

Εμπλεκόμενοι σε περιστατικά εκφοβιστικής συμπεριφοράς

Σε περιστατικά εκφοβιστικής συμπεριφοράς μπορούμε να ανιχνεύσουμε τουλάχιστον τρεις ιδιότητες ατόμων Τοντους laquoθύτηεςraquo το άτομο ή τα άτομα που εκφοβίζουν τοτα laquoθύματαraquo το άτομο ή τα άτομα που εκφοβίζονται και τους θεατές τους παρατηρητές όπως τους χαρακτηρίζουμε πολλές φορές Είναι σημαντικό εδώ να επισημανθεί ότι οι όροι laquoθύμαraquo και laquoθύτηςraquo χρησιμοποιούνται για χάρη του λόγου και η χρήση τους στην καθημερινή πρακτική είναι καλύτερο να αποφεύγεται αφού μπορεί να δημιουργεί laquoταμπέλεςraquo να στιγματίζει και να επηρεάζει την αυτοεικόνα των ατόμων (Κέντρο Ευρωπαϊκού Συναγματικού Δικαίου 2015) Είναι πιο δόκιμο στην καθημερινή πρακτική να χαρακτηρίζονται οι καταστάσεις και τα γεγονότα παρά τα άτομα και ως εκ τούτου μπορεί να γίνεται αναφορά σε laquoεμπλεκόμενους σε περιστατικά εκφοβισμούraquo



Βιβλιογραφικά ανιχνεύονται τρία είδη laquoθυμάτωνraquo

τα παθητικά που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ανασφάλειας και

φαίνονται αβοήθητα ευαίσθητα νευρικά και υποτακτικά

τα προκλητικά που είναι αμυντικά ανήσυχα υπερκινητικά και με τάση να

εκνευρίζουν και να ενοχλούν άλλα παιδιά σε βαθμό που φαίνεται ότι

προκαλούν επιθετική συμπεριφορά

οι laquoθύτεςθύματαraquo που είναι παγιδευμένοι σε ένα κύκλο απόρριψης με το

να είναι επιθετικοί σε συμμαθητές αλλά και να είναι στόχοι επιθετικότητας

από συμμαθητές



Τέσσερα διαφορετικά είδη παρατηρούμε στον διαχωρισμό των laquoθυτώνraquo

οι επιθετικοί αυτοί που έχουν χαμηλή ενσυναίσθηση για άλλους που υποφέρουν

είναι χειριστικοί παρορμητικοί κατηγορηματικοί δυνατοί και εύκολα προκαλούνται

από κάποιους βρίσκοντας συχνά άλλους laquoθύτεςraquo με παρόμοια χαρακτηριστικά για να

δημιουργήσουν κλίκα

οι ανήσυχοι αυτοί που έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση έχουν

ξεσπάσματα θυμού είναι ακόλουθοι του επιθετικού laquoθύτηraquo και αποζητούν την

προσοχή του

οι ενισχυτικοί αυτοί που ακολουθούν τους επιθετικούς laquoθύτεςraquo και ενισχύουν τη

συμπεριφορά τους με πολύ φανερό τρόπο γελώντας δυνατά βρίσκοντας κοινό κα

οι laquoθύτεςθύματαraquo που ανήκουν και στις δύο κατηγορίες και περιγράφονται πιο

πάνω

Δύο διαφορετικά είδη βλέπουμε στον διαχωρισμό των θεατών

οι υποστηρικτές του laquoθύματοςraquo αυτοί που μπορεί να έχουν ή να μην έχουν κάποια

σχέση με το laquoθύμαraquo και προσπαθούν να βοηθήσουν

απλοί παρατηρητές ή παθητικοί αυτοί που είναι μάρτυρες περιστατικών αλλά

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ



Αναφορά σχολικού εκφοβισμού

Έρευνες που αφορούν στον σχολικό εκφοβισμό αναφέρουν ότι οι μισοί

μαθητές που βιώνουν εκφοβισμό δεν αναφέρουν το γεγονός ενώ οι άλλοι

μισοί θα το αναφέρουν ευκολότερα σε κάποιο φίλο τους και πιο σπάνια στους

γονείς τους ή στοη δάσκαλόα τους (ΕΨΥΠΕ 2008) Παράλληλα σε

παγκύπρια έρευνα που πραγματοποίησε το ΠΑΒΙΣ με τίτλο laquoΘυματοποίηση και

σχολικό κλίμα στη δημόσια εκπαίδευσηraquo μόνο το 51 των μαθητών δημοτικού

που έχουν θυματοποιηθεί ανέφεραν στους εκπαιδευτικούς το συμβάν ενώ το

ποσοστό των μαθητών που θυματοποιούνται στη μέση εκπαίδευση που

αναφέρουν περιστατικά μειώνεται στο 25 (Παπαδόπουλος Καραγιάννη

Βλάμη Ιερείδης 2012)




Το σχολείο ως πρώτο βήμα πρέπει να καθορίσει μία ομάδα εκπαιδευτικών όπως αναφέρεται και στη σχετική εγκύκλιο την οποία θα γνωρίζουν οι μαθητές και οι γονείς και θα ασχολείται με τη διαχείριση του θέματος Η ομάδα αυτή πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη στους μαθητές και ειδικότερα ως προς το ότι βρίσκεται εκεί να τους ακούσει προσεκτικά και να διαχειριστεί με τη δέουσα προσοχή το πρόβλημά τους διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι μελλοντικά δεν θα κινδυνεύουν (Τσικρικά 2009) Η διερεύνηση του περιστατικού αφορά σημαντικό κομμάτι της διαχείρισης πριν αποφανθεί κάποιος ότι πρόκειται για σχολικό εκφοβισμό Για τον σκοπό αυτό ζητούνται πληροφορίες από άλλους εκπαιδευτικούς και μαθητές και γίνονται ξεχωριστές συναντήσεις με τα παιδιά που εμπλέκονται στο περιστατικό που τυγχάνει διαχείρισης Εφόσον το σχολείο καταλήξει ότι πρόκειται για περιστατικό εκφοβισμού (επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά ανισότητα δύναμης και σκοπιμότητα) προχωρά στη διαχείριση του περιστατικού σύμφωνα με τη φιλοσοφία της εγκυκλίου του ΥΠΠ laquoΠρόληψη αντιμετώπιση και διαχείριση περιστατικών σχολικού εκφοβισμούraquo4

Ομάδα Υποστήριξης

Η προσέγγιση laquoΟμάδα Υποστήριξηςraquo βασίζεται στο μοντέλο laquoNo blame

approachraquo του Robinson και της Maines (19922008) με προσαρμογή της Young (1998) Η προσέγγιση στηρίζεται στη μη-απόδοση τιμωρίας στα

παιδιά που εκφοβίζουν και δίνει έμφαση στα συναισθήματα του παιδιού

που βιώνει εκφοβισμό και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να

στηριχθεί μέσα από μια ομάδα παιδιών (Ομάδα Υποστήριξης) η οποία

δημιουργείται από τον ίδιο τον εκπαιδευτικό κατά τη συνάντησή του με το

παιδί που βιώνει εκφοβισμό Μέσα στην Ομάδα Υποστήριξης

συμπεριλαμβάνεται τόσο τοτα παιδίπαιδιά που εκφοβίζειουν και

υποστηρικτές του όσο και φίλοι του παιδιού που βιώνει εκφοβισμό απλοί

θεατές και υποστηρικτές του Η ομάδα σχηματίζεται με την άδεια του παιδιού που βιώνει εκφοβισμό και του γονέα του και έχει στόχο τη στήριξή

του χωρίς να αναφέρονται ονόματα ή συγκεκριμένα γεγονότα του

εκφοβισμού

ΣΧΟΛΙΚΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

ΣΧΟΛΕΙΟ

Η Σχολική Διαμεσολάβηση αποτελεί μία διαδικασία ειρηνικής επίλυσης των διαφορών μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων με την παρουσία ενός τρίτου ατόμου τουτης διαμεσολαβητή ριας (Liebmann 2007)

Όπου εφαρμόζεται η Σχολική Διαμεσολάβηση ως μέθοδος και πρακτική ειρηνικής επίλυσης της σύγκρουσης είναι απαραίτητο να περιλαμβάνεται στο σχέδιο πολιτικής του σχολείου κατά της βίας και να είναι ενήμερη ολόκληρη η σχολική μονάδα (εκπαιδευτικοί παιδιά γονείς κλπ)

Το πρόγραμμα της Σχολικής Διαμεσολάβησης αποτελεί μία αποτελεσματική μορφή επίλυσης των συγκρούσεων ως από κοινού προσπάθεια όλου του σχολείου ενδυναμώνοντας το ρόλο του μαθητή και του σχολικού ήθους διδάσκοντας στους μαθητές τις αρχές της δημοκρατικής συμμετοχής και του ενεργού πολίτη και τέλος δημιουργώντας δομές όπου οι μαθητέςριες μπορούν υπεύθυνα να χρησιμοποιήσουν δεξιότητες επικοινωνίας να εξερευνήσουν ανθρώπινες σχέσεις και

δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων σε πραγματικές καταστάσεις (The Association for Conflict Resolution 2007)

Τέλος η Σχολική Διαμεσολάβηση αυξάνει το αίσθημα ασφάλειας στο σχολείο με τη μείωση των συγκρούσεων προσφέρει αίσθηση ηρεμίας στο σχολικό χώρο και βελτιώνει το σχολικό κλίμα


ΣΧΟΛΕΙΟ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ

o Επαναδιατύπωση ΟΗ διαμεσολαβητήςρια παραφράζει και επαναλαμβάνει με

δικά του λόγια αυτό που λέει η κάθε πλευρά αντανακλώντας τα συναισθήματά ή

τη διάθεσή τους κάθε φορά Η επαναδιατύπωση ιδιαίτερα προς τα παιδιά

μικρότερης ηλικίας βοηθά στο να ανοιχτούν και να μιλήσουν για αυτό που τα

προβληματίζει πιο εύκολα

o Ενθάρρυνση μέσω λεκτικής ή μη λεκτικής επικοινωνίας Τόσο οι ενθαρρυντικές

εκφράσεις όσο και οι κινήσεις (κούνημα κεφαλιού) βοηθούν τοντην ομιλητήρια

να συνεχίσει να μιλά προκειμένου να δώσει περισσότερες εξηγήσεις για τις θέσεις

του

o Χρήση ανοιχτών ερωτήσεων Οι κλειστές ερωτήσεις δεν βοηθούν το πρόβλημα

να βγει στην επιφάνεια ΟΗ διαμεσολαβητήςρια πρέπει να θέτει ανοικτά

ερωτήματα τα οποία να επιτρέπουν στους διαφωνούντες να εκφράζονται ειλικρινά

και ελεύθερα

o Θετική αναπλαισίωση ΟΗ διαμεσολαβητήςρια φροντίζει πάντα να μεταφέρει

την κατάσταση σε πιο θετικά πλαίσια Τονίζει τα θετικά σημεία που παρατηρεί κατά

τη διάρκεια της διαδικασίας


o Περίληψη Αφού αναφέρει περιληπτικά οη διαμεσολαβητήςρια όσα είπε οη

κάθε διαφωνώνούσα συμπεριλαμβανομένων των σκέψεων και συναισθημάτων

του ρωτά αν θέλουν να προστεθεί κάτι άλλο

o Κατάλληλη γλώσσα σώματος ΟΗ διαμεσολαβητήςρια δεν πρέπει με τη στάση

του να δείχνει ότι βαριέται Τουναντίον πρέπει να δείχνει θέληση για να βοηθήσει και

ηρεμία για να συντονίζει την κουβέντα

o Δημιουργία εναλλακτικών λύσεων ΟΗ διαμεσολαβητήςρια πρέπει να

παροτρύνει να προτείνονται αρκετές λύσεις ώστε οι δύο διαφωνούντες να

συνειδητοποιήσουν ότι στη διαφωνία δεν υπάρχουν μονόδρομοι αλλά ότι

μπορούν από κοινού να διαλέξουν μια λύση που να τους ικανοποιεί ισόποσα και

να είναι ωφέλιμη και για τις δύο πλευρές

laquoMaking bullying prevention a priority in Finnish

schools The KiVa antibullying programraquoChristina Salmivalli Elisa Poskiparta

As in many other societies bullying has been a big concern in Finland for

several decades For many years there was a persistent belief that the

problem could be tackled by legislative changes (requiring schools to

develop their own action plans against bullying) or by a commitment of

school personnel to intervene immediately whenever they see bullying

taking place (zero tolerance)

It seems however that adults working in schools need more concrete tools

for bullying prevention work with children and youth just as they need clear

guidelines to intervene when bullying is detected It is not enough to do

something there is now a rich body of evidence on the mechanisms of

bullying and this knowledge must be incorporated in antibullying measures

in order for them to be effective

Εκφοβισμός και γονείς

έρευνες που εξέτασαν την αντίδραση και την οπτική των γονέων γύρω από το φαινόμενο

του σχολικού εκφοβισμού κατέληξαν ότι αυτές ποικίλουν ανάλογα με την περίπτωση και τα

ατομικά χαρακτηριστικά των εμπλεκομένων (Young 1999 Espelage et al 2016) Είναι

λοιπόν πιθανό να

1 παρουσιάζουν ανησυχία και άγχος αφού δεν μπορούν να υπερασπιστούν τα παιδιά τους και

φοβούνται να παρέμβουν μήπως και χειροτερέψουν τα πράγματα ή σε περίπτωση που

παρέμβουν ανησυχούν ότι είναι πιθανό να έκαναν τα πράγματα χειρότερα 2 εμφανίζουν μια

δυσπιστία προς στο σχολείο και θεωρούν ότι κανένας δεν θα τους ακούσει θεωρώντας τους

υπερβολικούς και υπερπροστατευτικούς 3 σκέφτονται συχνά αλλαγή σχολείου για τα παιδιά

τους θεωρώντας αυτό το ενδεχόμενο ως αποτελεσματική λύση 4 ισχυρίζονται κάποιες φορές ότι

το σχολείο έκανε ότι μπορούσε για το θέμα αλλά ο εκφοβισμός συνεχίζεται γιατί το παιδί που

εκφοβίζει δεν έχει laquoτιμωρηθείraquo χωρίς να γνωρίζουν ή να σκέφτονται ότι υπάρχουν κι άλλες

εναλλακτικές προσεγγίσεις 5 αναφέρουν ότι ο μη-σωματικής φύσεως εκφοβισμός προηγείται

του σωματικού και ότι τέτοιου είδους εκφοβιστικές συμπεριφορές δεν λαμβάνονται στα σοβαρά

υπόψη από το προσωπικό του σχολείου 6 ανησυχούν ότι ο εκφοβισμός ξεκίνησε σε μη σχολικό

χρόνο και ότι το σχολείο δεν έχει ευθύνη σε αυτό 7 παρουσιάζουν μια έντονη αμυντική

συμπεριφορά όταν αναφέρουν περιστατικά φοβούμενοι ότι μπορεί κάποιος να τους κρίνει σε

σχέση με τις γονεϊκές τους ικανότητες 8 αμύνονται αναφέροντας ότι δεν είναι μόνο το παιδί τους

που αντιμετωπίζει εκφοβιστική συμπεριφορά αλλά και άλλα παιδιά στο σχολείο επιρρίπτοντας

ευθύνη στο σχολείο για την έλλειψη διαχείρισης

Επανορθωτική Δικαιοσύνη

Η Επανορθωτική Δικαιοσύνη φέρνει σε επικοινωνία τα θύματα μίας σύγκρουσης ή

αδικήματος με τους δράστες επιτρέποντας σε κάθε μία από τις πλευρές που

επηρεάστηκαν να αναλάβουν ένα ρόλο στην αποκατάσταση της βλάβης και να

αναζητήσουν μία θετική λύση (Restorative Justice Council UK)

Αρχές της Επανορθωτικής Δικαιοσύνης

bull Η υποστήριξη και η laquoανακούφισηraquo του θύματος είναι βασική προτεραιότητα

bull Αυτοί οι οποίοι προκάλεσαν laquoβλάβηraquo αναλαμβάνουν την ευθύνη για αυτό που

έχουν προκαλέσει

bull Γίνεται διάλογος για να επιτευχθεί όσον το δυνατό καλύτερη κατανόηση του

θέματος

bull Γίνεται προσπάθεια να μετριαστεί η βλάβη η οποία προκλήθηκε

bull Οι δράστες προσπαθούν να βρουν τρόπους σχετικά με το πώς θα αποφευχθεί μια

παρόμοια μελλοντική βλάβη

bull Ο περίγυρος βοηθά στην επανένταξη τόσου του δράστη όσο και το θύμα στην

κοινότητα

Διάκριση Τιμωρητικής Δικαιοσύνης από την

Επανορθωτική

Τιμωρητική Δικαιοσύνη

Το αδίκημα είναι μια παραβίαση των νόμων του κράτους

Οι παραβιάσεις δημιουργούν ενοχή

Η δικαιοσύνη απαιτεί ότι η πολιτεία καθορίζει ενόχους και επιφέρει ποινές


Το αδίκημα είναι μια παραβίαση ανθρώπων και σχέσεων

Οι παραβιάσεις δημιουργούν υποχρεώσεις

Η δικαιοσύνη εμπλέκει θύματα θύτες και μέλη του περίγυρου σε μια προσπάθεια

επανόρθωσης της σχέσης

ΜΕΝΤΩΡ (httpwwwsymvouleftikicomcymentor)

Πρόκειται για ένα Πρόγραμμα Κοινωνικής και Προσωπικής Καθοδήγησης

το οποίο συνδέει παιδιά δημοτικού που προέρχονται από μη προνομιούχες

οικογένειες με φοιτητές πανεπιστημίου

Παρέχει στα παιδιά την ευκαιρία να δημιουργήσουν μια θετική

ενδυναμωτική σταθερή και ενισχυτική προς την αυτοπεποίθηση τους

σχέση με ένα φοιτητή μέντορα ο οποίος λειτουργώντας σαν πρότυπο

φίλος και καθοδηγητής βοηθά τα παιδιά με τη σχολική τους μελέτη

και προωθεί την πίστη στον εαυτό τους

Με το Πρόγραμμα αυτό δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά που συμμετέχουν να

έχουν στη ζωή τους για τη διάρκεια ενός ακαδημαϊκού έτους (σε συχνότητα

δύο δίωρων συναντήσεων την εβδομάδα) μια θετική και υποστηρικτική

σχέση που θα τα οδηγήσει στο να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες και τα

ταλέντα τους

ΜΕΝΤΩΡ

Το laquoΜέντωρraquo είναι ένα πολύ προσεχτικά δομημένο πρόγραμμα που ακολουθεί ένα

καινοτόμο μοντέλο καθοδήγησης το οποίο ανήκει σε μια μεγαλύτερη οικογένεια τέτοιων

προγραμμάτων στο εξωτερικό Μέσα από αυτό επιτυγχάνονται τα εξής

Βελτιώνονται οι σχολικές επιδόσεις των απόρων παιδιών

Παρέχονται θετικά πρότυπα

Διευκολύνεται η μάθηση έτσι ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να ενσωματωθούν σε ανώτερα

ακαδημαϊκά ιδρύματα στο μέλλον

Προωθείται η κοινωνική ευθύνη και εμπλουτίζεται η νέα γενιά

Προωθείται ο εθελοντισμός και η κοινωνική ευθύνη σε φοιτητές Πανεπιστήμιου

Παρέχονται εμπειρίες και βιώματα που έχουν σχέση με τα κοινωνικά προβλήματα της χώρας

Έρευνα (2010 ndash 2011) laquoΣχολικό κλίμα και θυματοποίηση στο Σχολείοraquo

Ταυτότητα της Έρευνας Βασικά Ερευνητικά Αποτελέσματα και Εισηγήσεις

Ταυτότητα της έρευνας

Την έρευνα διεξήγαγε το Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο σε συνεργασία

με το Διεθνές Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο και με Επιστημονικό

Σύμβουλο τον Πρόεδρο του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Καθηγητή Eric

Debarbieux H στατιστική ανάλυση και επεξεργασία έγινε από το Κέντρο

Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) του Υπουργείου Παιδείας και

Πολιτισμού


Το πρόβλημα φαίνεται να εντοπίζεται στο πεδίο της διαχείρισης των εσωτερικών

κανονισμών της σχολικής μονάδας και συνακόλουθα της πειθαρχίας αφού

διαπιστώνεται από τους μαθητές τόσο στη Δημοτική αλλά κυρίως στη Μέση

Εκπαίδευση πρόβλημα σχολικής δικαιοσύνης Το 207 των μαθητών δημοτικού και το

518 των μαθητών στη Μέση Εκπαίδευση θεωρούν πως οι τιμωρίες που επιβάλλονται

στο σχολείο τους είναι καθόλου ή λίγο δίκαιες Από την πλευρά τους οι εκπαιδευτικοί

της Μέσης σε ποσοστό 269 και οι εκπαιδευτικοί της Δημοτικής σε πολύ μικρότερο

ποσοστό 109 πιστεύουν πως στο σχολείο οι βασικές αρχές πειθαρχίας

εφαρμόζονται λίγο ή καθόλου Αυτή η επισήμανση χρήζει βαθύτερης μελέτης Όλη η

σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρει ως βασική παράμετρο πρόληψης της παραβατικής

συμπεριφοράς τη δημιουργία κλίματος δικαιοσύνης στο σχολικό πλαίσιο Ο

Debarbieux (2008) αναφέρει σχετικά ότι στατιστικά οι παράγοντες που ερμηνεύουν

περισσότερο την αύξηση της θυματοποίησης είναι πρώτα η μη σταθερότητα της

εκπαιδευτικής ομάδας και μετά η ασάφεια των σχολικών κανονισμών καθώς και η

αδικία στην εφαρμογή των κανονισμών

ΕΠΙΛΥΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


Λέω την άποψή μου για τις συγκρούσεις (σελ 57)

Πώς αντιδράμε στο θύμο ενός παιδιού

hellipκρίθηκε χρήσιμο να περιληφθεί hellip πληροφόρηση σε σχέση με τον τρόπο που πρέπει να

αντιδρούν οι εκπαιδευτικοί όταν ένα παιδί είναι ήδη θυμωμένο (Plummer 2014)

1 Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν ότι εάν θυμώσουν οι άλλοι συνεχίζουν να τα

αγαπούν Οι εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να δείχνουν στο παιδί ότι μπορούμε να

αντιμετωπίσουμε με ήρεμο τρόπο τα συναισθήματα που εκφράζει Διατηρούμε τη

ψυχραιμία μας Δείχνουμε στο παιδί ότι είμαστε ψύχραιμοι ότι είμαστε σε θέση να

χειριστούμε το θυμό του με ηρεμία και ότι δεν θα αγνοήσουμε την ανάγκη του

2 Η μέθοδος time-out (διάλειμμα για σκέψη) είναι αποτελεσματική μόνο αν είναι

προσεκτικά οργανωμένη ώστε να δώσει στο παιδί χρόνο για να ηρεμήσει Ο χρόνος αυτός

μπορεί να αξιοποιηθεί για να βοηθήσουμε το παιδί να σκεφτεί μια στρατηγική που θα

μπορούσε να χρησιμοποιήσει σε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον ώστε να μην βγει

εκτός ελέγχου ή να του δώσουμε κάτι πρακτικό να κάνει αντί να κάτσει μόνο του για 10

λεπτά να κλωτσά τον τοίχο

3 Η υγιής διαχείριση του θυμού και η υγιής αυτοεκτίμηση είναι στενά συνδεδεμένες Οι

πράξεις και οι λέξεις μας επηρεάζουν την αυτοαντίληψη του παιδιού Το παιδί έχει ανάγκη να

γνωρίζει ότι δεν σταματάμε να το αγαπάμε και να το εκτιμάμε επειδή θύμωσε ή αντέδρασε

άσχημα Είναι δικός μας ρόλος και ευθύνη να βοηθήσουμε το παιδί να αναγνωρίζει να

κατανοεί και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του (σελ 25)

ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ

ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ-ΑΝΝΑ ΑΜ3855

ΡΗΓΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΜ3858

ΤΣΑΡΟΥΧΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΜ 3694

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΛΙΜΝΙΑΤΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

Μορφές παραβατικότητας

Bullying


Σωματική βία

Ψυχολογική βία

Συναισθηματική βία

Σεξουαλική βία και παρενόχληση

Κλοπή

Σκασιαρχείο

Bullying

Bullying laquoΗ κατάσταση στην οποία ένα άτομο δέχεται σκόπιμα και επαναλαμβανόμενα επίθεση από ένα άλλο άτομοraquo (Andreou amp Smith 2002) Από εμπειρικές μελέτες διαφαίνεται

ότι το φαινόμενο του εκφοβισμού (bullying) εμφανίζει υψηλά ποσοστά στο χώρο του

σχολείου Χαρακτηριστικό του εκφοβισμού είναι η επιβολή δύναμης ισχυρότερων ατόμων

σε άτομα περισσότερο αδύναμα Έτσι ο εκφοβισμός χαρακτηρίζεται επίσης ως laquoη συνεχής

καταπίεση ψυχολογική ή σωματική που υφίσταται ένα ανίσχυρο άτομο από ένα ή

περισσότερα ισχυρά άτομαraquo (Rigby 1996 15)

Έρευνες έχουν δείξει πως μια τέτοια μορφή εκφοβισμού μπορεί να διαρκέσει για μικρό

χρονικό διάστημα αλλά το 19 των περιστατικών έχουν δείξει πως διαρκεί περίπου έναν

χρόνο (Andreou amp Smith 2002)

Ο Olweus σε άρθρα του δείχνει και την διαφορά του laquobullyingraquo από το laquoπείραγμαraquo που

κάνουν τα παιδιά μεταξύ τους Το laquoπείραγμαraquo κατά τον ίδιο είναι ένα γεγονός που γίνεται

μεταξύ φίλων με σκοπό το πείραγμα και όχι την πρόκληση σωματικής βίας και πόνου Το

πείραγμα βέβαια μπορεί πολύ εύκολα να γίνει bullying καθώς αν διαρκεί μεγάλο χρονικό

διάστημα και προκαλεί στον άλλον ενόχληση μπορεί να αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό

δημιουργώντας μετέπειτα και σωματικό πόνο (Olweus 1993)


Η σχολική μονάδα ως εκπαιδευτικός οργανισμός είναι μια αυτορυθμιζόμενη

κοινότητα διαφορετικών ομάδων συμφερόντων και αξιών όπου το περιβάλλον

είναι περίπλοκο και έτσι οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες Συγκρούσεις θα

μπορούσαν να προκληθούν ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και γονείς σε

εκπαιδευτικούς και μαθητέςτριες μεταξύ εκπαιδευτικών ανάμεσα σε

εκπαιδευτικούς και διευθυντή αλλά και μεταξύ των μαθητώντριών (Αθανασούλα

- Ρέππα 2008) Στα σχολεία όπως και σε κάθε εργασιακό χώρο οι συγκρούσεις

προκαλούνται από μια σειρά από ζητήματα τα οποία δημιουργούν εντάσεις

μεταξύ των συνεργαζόμενων ατόμων (Msila 2012) Σύμφωνα με τους Di Paola amp

Hoy (2001) οι συνήθεις συγκρούσεις στα σχολεία διαφοροποιούνται μεταξύ

τους και σχετίζονται περισσότερο με το καθήκον που έχει αναλάβει κάθε

εμπλεκόμενο μέρος και λιγότερο με το συναίσθημα που τους διακατέχει

ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Θέμα Έγκριση για να αρχίσει ο σχεδιασμός Εθνικής Στρατηγικής για την



Στη Συνάντηση των Ειδικών που πραγματοποιήθηκε στο Όσλο (27-28 Ιουνίου 2011) με θέμα τη Βία στο Σχολείο στην οποία συμμετείχε το Συμβούλιο της Ευρώπης ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τη Βία Ενάντια στα Παιδιά και η κυβέρνηση της Νορβηγίας ένα από τα βασικά μηνύματα που προέκυψαν είναι ότι τα σχολεία αντανακλούν και εξαρτώνται από την ευρύτερη κοινωνία στην οποία ανήκουν ως εκ τούτου χρειάζονται ολιστικές προσεγγίσεις για την καταπολέμηση της βίας στο σχολείο

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού οι εκπαιδευτικοί και τα ίδια τα παιδιά έχουν ουσιαστικό ρόλο να διαδραματίσουν στην πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας στο σχολείο Ο αγώνας ενάντια στη βία στο σχολείο για να είναι πιο αποτελεσματικός χρειάζεται πολύ-επίπεδες δράσεις με την εμπλοκή των γονιών των κοινωνικών λειτουργών των επαγγελματιών υγείας των επαγγελματιών στο χώρο της δικαιοσύνης των ηγετών της κοινότητας την πολιτική ηγεσία και άλλων θεσμών

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑ


Διευθυντής του Μετ Προγράμματος (MSc) laquoΕκπαίδευση Ηγεσία και Διοίκησηraquo CIIM ndashCyprus International Institute of Management

Εκπαιδευτική δυσχέρεια Παιδαγωγική

δυσχέρεια

Θεραπεία εκπαιδευτικής δυσχέρειας εκπαιδευτική προσαρμογή

Θεραπεία παιδαγωγικής δυσχέρειας παιδαγωγική ΑΝΑπροσαρμογή

Εκπαιδευτική δυσχέρεια αν οι μαθητές δεν καταλαβαίνουν επιδιώκω τη

διαφοροποίηση της αντίληψής τους προσαρμόζοντας το εκπαιδευτικό υλικό

Παιδαγωγική δυσχέρεια αν οι μαθητές δεν καταλαβαίνουν επιδιώκω τη

διαφοροποίηση της αντίληψής τους ΑΝΑπροσαρμόζοντας τη δική μου

αντίληψη για τη συμπεριφορά τους

Παιδαγωγική δυσχέρεια Εκπαιδευτική

αυτεπίγνωση

Όλες οι περιπτώσεις παιδαγωγικής δυσχέρειας που μελέτησα είναι τυπικό

σύνηθες υλικό για την αυτεπίγνωση του εκπαιδευτικού

Είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις της ΑΠΟ-στροφής του εκπαιδευτικού στην

ΑΝΤΙ-στροφή

Ο εκπαιδευτικός δυσανασχετεί όταν ο μαθητής παίρνει κατά κάποιον τρόπο

τη θέση του εκπαιδευτικού στην τάξηmiddot όταν αντιστρέφονται δηλαδή οι ρόλοι

ο μαθητής μιλάει και ο εκπαιδευτικός ακούει

ΑΝΤΙστροφή ΑΝΤΙσταση του εκπαιδευτικού

στην παιδαγωγική πρόκληση

Παιδαγωγική Πρόκληση να αντιληφθώ τη συμπεριφορά του μαθητή της

μαθήτριας τόσο καλά ώστε να επιχειρήσω να τη μεταβάλω ΟΧΙ ζητώντας

από το μαθητή τη μαθήτρια να την αλλάξει αλλά ΠΕΙΘΟΝΤΑΣ τον την να

την ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ

Έχω να του κάνω ΠΡΟΤΑΣΗ

Εκπαιδευτική laquoομαλότηταraquo

Εκπαιδευτική ΑΝΤΙστροφή

laquoΠροβλήματαraquo μαθητικής συμπεριφοράς

Παιδική Νεανική Μαθητική υπερχείλιση

Ποια τα αίτια της μαθητικής υπερχείλισης

Ο laquoπολιτισμός της ακοήςraquo

Τα παιδιά και γενικότερα οι άνθρωποι ζουν στον

πολιτισμό που δημιουργούν καθώς αναδημιουργούν

αυτά που ακούν

Ποιος είναι ο ακουστικός πολιτισμός του

σύγχρονου σχολικού περιβάλλοντος

Ποιο είναι το αποτέλεσμα

Ποιες είναι οι συνέπειες






Τι καταλαβαίνουν τελικά τα παιδιά

Τι το δέον γενέσθαι

Αυτό

Ή αυτό

Ο πρώτος διδάξαςhellip

laquoήρξατο νίπτειν τους πόδας των μαθητώνhellipraquo

Δεν εισηγούμαι φυσικά αυτό Εισηγούμαι αυτό

Παραγωγική αποδοχή

υπέρβαση και

παιδαγωγική αντιστροφή

Αυτοσυγκέντρωση

ΠΡΟΤΑΣΗ Ενίσχυση της αυτοσυγκέντρωσης

Στα μέσα της σχολικής χρονιάς η κ Ελένη παρατηρεί ότι μια μαθήτρια της

παρουσιάζει αλλαγές στη συμπεριφορά της Έχει σημαντική πτώση στην

απόδοσή της μειωμένη συμμετοχή στις συζητήσεις στο πλαίσιο του

μαθήματος ενώ το διάλειμμα απομονώνεται από τα υπόλοιπα παιδιά της

τάξης Η εκπαιδευτικός προβληματίζεται για το πώς πρέπει να διαχειριστεί την

κατάσταση αυτή

Συλλογική Αυτο-επιβεβαίωση διά της μη τήρησης της τάξης

ΠΡΟΤΑΣΗ Διάσπαση της συλλογικότητας με την ανάδειξη της

ατομικότητας

Η κ Μαίρη αντιμετωπίζει δυσκολίες στη διαχείριση της συμπεριφοράς των

παιδιών της τάξης της Σχεδόν όλα τα παιδιά κάνουν φασαρία δεν

ακολουθούν τους κανόνες πειθαρχίας και συμπεριφοράς της τάξης δεν

παρακολουθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος και γενικά επικρατεί

αταξία

Συλλογική ταύτιση στη μη κατανόηση

ΠΡΟΤΑΣΗ Διάσπαση της συλλογικότητας με τον τονισμό

της ευφυίας μεμονωμένων εκπροσώπων του συνόλου

Ο κ Κωνσταντίνος οργανώνεται για το μάθημα του με παρουσιάσεις φύλλα

εργασίας χρήση του διαδικτύου και του διαδραστικού πίνακα Έχει επενδύσει

σημαντικό χρόνο στην προετοιμασία του μαθήματος Κατά τη διάρκεια του

μαθήματος αντιλαμβάνεται ότι 3 μαθητές συμμετέχουν ενώ διακρίνει μια

σύγχυση στα πρόσωπα των υπολοίπων

Ενοχική αυτεπίγνωση ΚΑΙ αυτοεπιβεβαίωση

ΠΡΟΤΑΣΗ Αποενοχοποίηση και

ετεροεπιβεβαίωση Ο Γιάννης μαθητής του κ hellip πολύ συχνά δεν τηρεί τους κανόνες της τάξης

και δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες με αποτέλεσμα να δημιουργεί

αρκετά προβλήματα κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας Ο κ Ανδρέου

πρόσεξε ότι το βασικότερο πρόβλημα του Γιάννη είναι ότι δεν έχει όρια Ο

Γιάννης συχνά αναφέρει στον κ Ανδρέου ότι στο σπίτι κάνει ότι θέλει και

κανείς δεν του λέει τίποτα παίζει όλη τη μέρα ηλεκτρονικά παιχνίδια και

κοιμάται αργά

ΑΡΝΗΤΙΚΗ Αυτο-προβολή

ΠΡΟΤΑΣΗ ΘΕΤΙΚΗ Ετερο-προβολή

Η κ Αντωνία εκνευρίζεται από την συμπεριφορά μιας μαθήτριας Την

ενημερώνει μπροστά στη τάξη ότι έχει συζητηθεί η μαθήτρια στον

Καθηγητικό σύλλογο όπου και άλλοι καθηγητές έχουν παράπονα για την

συμπεριφορά της και κινδυνεύει αν συνεχίσει να παραπεμφθεί στο

πειθαρχικό

Στέρηση προαπαιτουμένων

ΠΡΟΤΑΣΗ Αναγωγή των προαπαιτουμένων

σε κύρια Ο εκπαιδευτικός διαπιστώνει ότι τα περισσότερα παιδιά δεν κατέχουν τις

προαπαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες για να καλυφθεί η απαιτούμενη

ύλη

Αυτο-θαυμασμός διά της αυτο-προβολής

ΠΡΟΤΑΣΗ Ετερο-θαυμασμός για όλη την

τάξη Ένας μαθητής σηκώνεται άσκοπα και ενοχλεί τους άλλους μαθητές Κάποια

στιγμή βγάζει από την τσάντα του ένα καινούριο κινητό τηλέφωνο και το

επιδεικνύει στους συμμαθητές του Η κ Άντρη κάνει επανειλημμένα

παρατηρήσεις στον μαθητή υπενθυμίζοντάς του τους κανόνες της τάξης

που συναποφασίστηκαν στην αρχή της σχολικής χρονιάς Παρόλα αυτά ο

μαθητής δεν συμμορφώνεται

Αποτυχία του κανόνα

ΠΡΟΤΑΣΗ Διόρθωση του κανόνα

Η πλειονότητα των μαθητώντριών μίας Α΄ τάξης απέτυχε να ολοκληρώσει

το γραπτό δοκίμιο αξιολόγησης στον χρόνο που είχε οριστεί

Επικοινωνιακή Αυτοεπιβεβαίωση

ΠΡΟΤΑΣΗ Επικοινωνιακή Ετεροεπιβεβαίωση

Ο κ Πέτρος στη Γ΄ Λυκείου κινείται μεταξύ των μαθητώντριών της τάξης του που εργάζονται εξατομικευμένα σε ένα φύλλο εργασίας Καθώς βοηθά μια μαθήτρια παρατηρεί ότι δύο μαθητές στο δεύτερο θρανίο μιλούν χαμηλόφωνα Περιμένει χωρίς να παρέμβει και σε λίγο οι δύο μαθητές σταματούν να μιλούν και συνεχίζουν την εργασία τους Λίγο αργότερα καθώς βοηθά τον Αναστάσηστο πρώτο θρανίο η Χριστίνα και ο Γιώργος οι οποίοι κάθονται στο τελευταίο θρανίο ξεκινούν να μιλούν δυνατά μεταξύ τους Ο εκπαιδευτικός γυρίζει το κεφάλι του προς το μέρος τους και τους λέει

laquoΓιώργο Χριστίνα σταματάτε να μιλάτε και συνεχίστε τη δουλειά σαςraquo Ο μαθητής και η μαθήτρια σταματούν να μιλούν Ο εκπαιδευτικός γυρίζει ξανά προς τον Μανώλη συνεχίζοντας τη συνομιλία μαζί του Ο Γιώργος και η Χριστίνα αρχίζουν ξανά να μιλούν δυνατά μεταξύ τους Ο εκπαιδευτικός γυρίζει το κεφάλι προς το μέρος τους και τους λέει με έντονο ύφος laquoΣας έχω πει να σταματήσετε να μιλάτεraquo Ο μαθητής και η μαθήτρια τον κοιτάζουν αλλά συνεχίζουν να μιλούν Ο εκπαιδευτικός αφού ζητά συγγνώμη από τον Αναστάση κινείται προς το μέρος τους Δείχνει φανερά θυμωμένος



Η κ Μαρία στο μέσο όμως του μαθήματος διαπιστώνει ότι αρκετά παιδιά

δεν μπορούν να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση των ασκήσεων αφού

φαίνεται να παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις και παρανοήσεις σε

προαπαιτούμενες γνώσεις Προσπαθεί να βοηθήσει κάποια παιδιά όμως οι

ελλείψεις παρανοήσεις ορισμένων είναι τόσο σοβαρές που απαιτούν εκ

νέου διδασκαλία τους Είναι πλέον φανερό σε αυτήν ότι το μάθημα δεν

μπορεί να συνεχιστεί όπως το είχε προγραμματίσει



Ο Λουκάς μαθητής της Βrsquo Λυκείου τις τελευταίες μέρες φαίνεται σκυθρωπός

και δεν συμμετέχει στο μάθημα Στο σημερινό μάθημα η κ Χαραλάμπους

διακόπτει τη διδασκαλία και του ζητά επίμονα να της εξηγήσει τι συμβαίνει

Αυτός αρνείται να απαντήσει H εκπαιδευτικός λέει δυνατά laquoΛουκά σε

παρακαλώ θέλω να μιλήσουμε Πρέπει να μάθω τι συμβαίνειraquo

Έλλειμμα ενδιαφέροντος

ΠΡΟΤΑΣΗ Αναπλήρωση ενδιαφέροντος

Ο κ hellip εκπαιδευτικός παρατηρεί ότι αρκετοί από τους μαθητές του δεν

ενδιαφέρονται να μάθουν Αυτό τον εκνευρίζει

Αυτοεπιβεβαίωση διά της διαφοροποίησης

ΠΡΟΤΑΣΗ Ετεροεπιβεβαίωση διά της

εξομοίωσης Ο κ Ανδρέου διδάσκει σε ένα τμήμα Έχει πολύ καλές σχέσεις με τα παιδιά του

συγκεκριμένου τμήματος τα οποία γενικώς ανταποκρίνονται στις δραστηριότητες που τους αναθέτει Παρόλα αυτά τρία παιδιά η Μαρία ο Γιώργος και ο Νίκος συνήθως δεν μπορούν να ακολουθήσουν τη μαθησιακή διαδικασία Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα δύο παιδιά απλώς να κάθονται στην τάξη και να ασχολούνται με πράγματα που δεν έχουν σχέση με το μάθημα (πχ σχεδιάζουν στο θρανίο ξεφυλλίζουνφυλλομετρούν το βιβλίο παίζουν με αντικείμενα της κασετίνας τους) ενώ ο Νίκος ρίχνει σβηστήρια πετάγεται λέγοντας διάφορα ενοχλεί τους συμμαθητές του και ο κ Ανδρέου διακόπτει το μάθημα για παρατηρήσεις

Ταυτόχρονα ο κ Ανδρέου δυσκολεύεται να διαχειριστεί την τάξη του καθώς κάποια παιδιά τελειώνουν την εργασία τους και αρχίζουν και αυτοί με τη σειρά τους να κάνουν διάφορα μαζί με τον Νίκο προκαλώντας φασαρία μέσα στην τάξη

Αυτοδιάθεση

ΠΡΟΤΑΣΗ Ανάθεση στον ίδιο άλλων ή του

ίδιου σε άλλους Ο Κωνσταντίνος μαθητής της Αrsquo Λυκείου σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος

των Μαθηματικών μιλούσε συνεχώς διέκοπτε το μάθημα με άσχετες

ερωτήσεις μετακινούσε την καρέκλα του και μιλούσε δυνατά σε άλλο

συμμαθητή του παρενοχλώντας το μάθημα

Αυτοπαγίδευση ΠΡΟΤΑΣΗ

Αποπαγίδευση

Μαθήτρια κάνει χρήση του κινητού στη τάξη Αυθαδιάζει στη παρατήρηση

του εκπαιδευτικού

Αυτοδικαίωση ΠΡΟΤΑΣΗ

Ετεροδικαίωση

Ο Γιώργος θεωρεί ότι αδικήθηκε στο βαθμό του Αrsquo τετραmicroήνου Σε κάθε

μάθημα παραπονιέται στην καθηγήτρια του με αποτέλεσμα σε κάθε μάθημα

να αναλώνεται χρόνος άσκοπα

Αυτοπροβολή ΠΡΟΤΑΣΗ Προβολή

της τάξης

Ο Τάσος παίρνει το διαγώνισμα Διαμαρτύρεται ότι δεν διορθώθηκε σωστά

από τον καθηγητή του Μάλιστα του λέει ότι το γραπτό του το διόρθωσε ο

θείος του που είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και διαπίστωσε ότι ο

καθηγητής του έκανε λάθη στην διόρθωση του γραπτού

Αυτοδιάθεση ΠΡΟΤΑΣΗ Επανένταξη

Ο Κώστας σε κάθε μάθημα ζητά να πάει στη τουαλέτα στην σύμβουλο

Όταν ο καθηγητής δεν εγκρίνει το αίτημα του αρχίζει να διαμαρτύρεται

έντονα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ

Για κάθε συμπεριφορά που παρατηρούμε των μαθητών που αποτελεί

αντιποίηση της αρχής του εκπαιδευτικού ο εκπαιδευτικός αισθάνεται

φυσιολογικά ΑΠΟστροφή

Οι λύσεις θα προέλθουν από την παιδαγωγική ΑΝΤΙστροφή τη

συνειδητοποίηση δηλαδή ότι δεν πρόκειται για συμπεριφορές που

στρέφονται εναντίον του εκπαιδευτικού ΑΛΛΑ

ΓΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΑΥΤΟΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Σrsquo ένα περιβάλλον όπου δεν επιβεβαιώνονται έξωθεν οι μαθητές τείνουν να

αυτοεπιβεβαιώνονται

Μοιάζουν έτσι οι μαθητές μεhellip

Ή μεhellip

laquoΤον ήρωα τον γνωρίζεις απrsquo την

πτώσηhellipraquo

laquoΤον ήρωα τον γνωρίζεις απrsquo την πτώση

και τον δειλό απrsquo τrsquo ανέβασμα που δεν του αξίζει

Του πρώτου τrsquo όνομα το ψιθυρίζει

Στrsquo αυτιά του λαού ένας άγνωστος με πλούσια γνώση

Τrsquo όνομα του άλλου το σαλπίζει

και με τα τύμπανα το διαφημίζει

στην αγορά ο εσμός των εργολάβωνraquo

Παναγιώτης Κανελλόπουλος (1902 ndash

1986)

Οι εκπαιδευτικοί ως laquoάγνωστοι με

πλούσια γνώσηhellipraquo

hellipοφείλουμε να διακρίνουμε και να τονίζουμε την ηρωική διάσταση στη

συμπεριφορά των μαθητών μας κυρίως όταν εμφανίζονται ως αντιήρωεςhellip

hellipοφείλουμε να θυμόμαστε ότι καλύτερα ακουγόμαστε όταν ψιθυρίζουμε όχι

όταν φωνάζουμεhellip

hellipγιατί οφείλουμε να διορθώσουμε τον πολιτισμό των κραυγών που

οπωσδήποτε ακούγονται έξω από το σχολείο και με πρότυπο τον οποίο τα

παιδιά και οι μαθητές μας αναδημιουργούν πολιτισμό και μέσα στο σχολείο

Σας ευχαριστώ

Δρ Ιωάννης Σ ΧριστοδούλουΔιευθυντής του Μετ Προγράμματος (MSc) laquoΕκπαίδευση Ηγεσία και Διοίκησηraquo CIIM ndash

Cyprus International Institute of Management

Η σύγκρουση αποτελεί καθεαυτήν καταγωγικό τόπο και

εξηγητική αιτία για πλείστες όσες εμφανίσεις του

πραγματικού

Φιλοσοφικά από την αρχαιότητα ήδη έχει αναχθεί σε κανονιστική αρχή

laquoπόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι πάντων δὲ βασιλεύς καὶ τοὺς μὲν θεοὺς

ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρουςraquo

laquohellipεἰδέναι δὲ χρὴ τὸν πόλεμον ἐόντα ξυνόν καὶ δίκην ἔριν καὶ γινόμενα

πάντα κατ᾽ ἔριν καὶ χρεώνraquo (Ηράκλειτος 53 80)

laquoΝεῖκός τ᾽ οὐλόμενον δίχα τῶν ἀτάλαντον ἁπάντῃraquo (Εμπεδοκλής 17)

Και η Ελληνική Μυθολογία βέβαια βρίθει αναφορών σε συγκρούσεις από

τις οποίες απορρέει η πραγματικότητα με τη μορφή που ξέρουμε

(Τιτανομαχία Ομηρικά έπη κτλ)


πολλάhellip











Σχολείοraquo





























































μαθητών











ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ




CIIM






σχολείο












Υπόθεση

εργασίας





















Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)














πολλάhellip











Σχολείοraquo





























































μαθητών











ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ




CIIM






σχολείο












Υπόθεση

εργασίας





















Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)























Σχολείοraquo





























































μαθητών











ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ




CIIM






σχολείο












Υπόθεση

εργασίας





















Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)



































































μαθητών











ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ




CIIM






σχολείο












Υπόθεση

εργασίας





















Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)


















σχολείο












Υπόθεση

εργασίας





















Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)




















Υπόθεση

εργασίας





















Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)














Διάλογος


Τι έκανα




Δεν ήταν

Όχι βέβαια

Γιατί






Από ποιον

Από μένα

Γιατί






Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)














Μόνο αυτό






Φυσικά




Α έτσι

Βέβαια





Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)
















Γιατί





Τίποτα


Έτσι












Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)



















Γιατί














Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)

























Έτσι














































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)


























































































βαθμό






(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)


















(Pinheiro 2006)











Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)














Σχολείο
































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)









































πάνω





































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)













































ΣΧΟΛΕΙΟ







ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)














ΣΧΟΛΕΙΟ










του

































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)






































































θέματος





κοινότητα


























ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)






































ΜΕΝΤΩΡ



































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)





































































Bullying






Κλοπή


Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)













Bullying






































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)



































δυσχέρεια












































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)

















































Αυτό

Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)













Ή αυτό






















αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)


































αταξία





























ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)









































ύλη


























































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)






































































της τάξης








έντονα












Ή μεhellip











1986)
















έντονα












Ή μεhellip











1986)
























Ή μεhellip











1986)























1986)













O πολυδιάστατος ρόλος του Εκπαιδευτικού και οι...

Documents

Transcript of O πολυδιάστατος ρόλος του Εκπαιδευτικού και οι...