№ 10 (483)

2004@nurastana.kznurastana2004@mail.ru

Газет 2004 жылдың 22 наурызынан шығады

e-mail:

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

www.nurastana.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖАСТАР АПТАЛЫҒЫ

HYP HYP ACTAHAACTAHA5-бетте 3-бетте

Тарифтер бағынбай барады

СӨЗІҢІЗ АУЗЫҢЫЗДА...

«Жылу электр станциясы отын ретінде к�мірді пайдаланады, я�ни, �ндірілетін электр �уатыны� �зіндік ��ны жо�ары. Ал су электр станция-сында су генераторды айналдырады, ендеше энергия ба�асы т�мен болуы керек �ой. Б��ан неге ешкім к��іл б�лмейді? Б�л жерде шын м$нінде жем�орлы�ты� исі а��иды. Кейбір монополистер монополияны реттеу ж�ніндегі мекемелермен келісіп, �здерін �ана�аттандыратын тарифтер �ояды» (Nur. kz 07.03. 2013 жыл).

Коммуналды� т лемдерді� �ымбаттауы �аза�стан т�р�ындарыны� т�рмыс-тіршілігін айтарлы�тай �иындатып жіберді. �сіресе, �арттар мен м�гедектерге, ж�мыссыздар�а ауыр тиіп т�р. �леуметтік жа�дайды� ау-ырлауына е� алдымен энергетика саласында то�таусыз сірілетін тарифтер $сер етуде. %ндіруші монополистер ж�рісінен жа�ылар емес.

«'азір б�л салада былы� к�п, тол�ан бюрократты� пен жем�орлы�»

М$жіліс депутаты Н�рлан Жазылбеков осылай дей келіп, мынадай �арапайым есепке ж�гінеді:

Депутат жа�дайды ба�ылап, назарда �стайтын Энергетика министрлігі ��рылуы керек деп есептейді. %йткені, елімізде бей-берекеттікті� орын ал�анды�ы сонша, жылу ж$не су электр станцияларына с з ткізу �иын.

Кешегі �олды болып, сатылып кеткен жылу ндіруші мекемелерді� шетелдік иелері не істеймін десе де здері би, здері �ожа. Астананы� т рінде отыр�ан халы� �алаулылары дауысын жеткізе алмай отыр�анда, �арапайым ж�ртты не �ылсын олар? Депутат кеш те болса м$селе к теріпті. Ендеше м�ны Жазылбековті� жанай�айы емес, халы�ты� жанай�айы деп т�сініп, жа�дайды реттейтін ��зырлы органдар табы-лар б$лкім!

Дарынымен дараланған Дархан

«Абай бол, балам!»

Жүректен шыққан ән Жүректен шыққан ән сәуле шашып тұрадысәуле шашып тұрады8-бетте8-бетте

БАСТАЛДЫ

!

БАСТАЛДЫ

!

Биыл қазақ футболы үшін ерекше жыл. Ала доптың Алаш даласына Биыл қазақ футболы үшін ерекше жыл. Ала доптың Алаш даласына келгеніне 100 жыл толып отыр. Бір ғасырлық тарихы бар қазақ футболы келгеніне 100 жыл толып отыр. Бір ғасырлық тарихы бар қазақ футболы XXII чемпионатты бастап та кетті. XXII чемпионатта кім қалай ойнамақ? XXII чемпионатты бастап та кетті. XXII чемпионатта кім қалай ойнамақ? Қандай өзгерістер бар? Кімдер келді, кімдер кетті? «Нұр Астана» апталығы Қандай өзгерістер бар? Кімдер келді, кімдер кетті? «Нұр Астана» апталығы оқырмандарға жаңа маусымның жаңалықтарын ұсынады.оқырмандарға жаңа маусымның жаңалықтарын ұсынады.15-бетте

2www.nurastana.kz

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

Орынтақ бос тұрмайды...

«Адам ресурстарын с тті бас�ару – табыс�а жету кілті» деп аталатын ма�алада былай делінген: «Дамы�ан елу елді� �атарына ену �шін �аза�станды� компа-ниялар адам ресурстарын бас�аруды (HRM) тез ара-да дамытуы керек. Жа�ында Алматыда�ы КИМЭП университетінде Алина Ким мен Пол Дэвис ж�ргізген зерттеу жергілікті компанияларды� кореялы� ріптестерінен �йренетін н рселері к+п екендігін к+рсетті. Зерттеу барысында т+рт �аза�станды�, т+рт корейлік компанияны� адам ресурстарын бас�арушы менеджерлерінен с0хбат алынды. Белгілі бол�андай, кореялы� компанияларды� 0за� мерзімді, жоспарлы, тиімді жобасы бар. Ал �аза�станды� компаниялар адам ресурсын бас�аруды тияна�сыз, ж�йесіз т�рде ж�ргізген. Жергілікті ерекшеліктерді ескермей, Ба-тыс елдеріні� т жірибесін �олдан�анды�тан, �аза� компаниялары адам ресурстарымен нашар ж0мыс істейді. Ж0мыс беруші мен ж0мысшы арасында�ы «�ызметкерлер жетістікке жеткен сайын, компания табыс�а кенеле береді» деген �а�ида тасада �ал�ан.

Зерттеушілер �аза�станды� ж не кореялы� компанияларды� �ызметкерлерді ж0мыс�а �алай �абылдайтынына да назар аударыпты. К рістер ж0мыс�а алмас б0рын кадрды� компания стратегия-сына �аншалы�ты тиімді болатынын аны�тап алады

Мемлекет басшысыны� �кімімен Самат Сатыбалды�лы �біш �Р �лтты� �ауіпсіздік комитеті т�ра�асыны� орынбасары лауазымына та�айындалды.

Самат Сатыбалды�лы 1978 жылы 20 та-мызда Алматы облысында ту�ан. �Р �лтты� �ауіпсіздік Комитеті мен РФ Сырт�ы барлау �ызметі академияларын бітірген. Б��ан дейін �Р �ділет министрлігінде Тіркеу �ызметі комитеті т�ра�асыны� орынбасары, т�ра�асы, �Р �ділет министрлігіні� жауапты хатшысы, �Р ��К Кадр-лар департаментіні� басты�ы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *Мемлекет басшысыны� �кімімен Н�р�али

Д4улетбек�лы Білісбеков �Р �лтты� �ауіпсіздік комитеті т�ра�асыны� орынбасары лауазымына та�айындалды.

Н�р�али Д4улетбек�лы 1962 жылы Шымкент �аласында ту�ан. �аза� химия-технологиялы� инсти-тутын, КСРО Жо�ар�ы мемлекеттік �ауіпсіздік кур-сын, �аза� гуманитарлы� за� университетін бітірген. �Р �лтты� �ауіпсіздік комитетінде Экономикалы� �ауіпсіздік департаменті басты�ыны� орынбасары, Экономикалы� �ауіпсіздік департаментіні� басты�ы, Алматы �алалы� департаментіні� басты�ы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *�Р Вице-премьер-Индустрия ж4не жа�а техно-

логиялар министріні� б�йры�ымен Александр Ива-нович Кузовенко Геология ж4не жер �ойнауын пай-далану комитеті т�ра�асыны� орынбасарлы�ына та�айындалды.

Александр Иванович 2008 жылды� наурызынан Геология ж4не жер �ойнауын пайдалану комитетінде б�лім басты�ы �ызметін ат�арып келді.

* * *Мемлекет басшысыны� �кімімен �ызылорда об-

лысы 4кіміні� орынбасары Рза��л С4ден�лы Н�ртаев �Р Президентіні� «Бай�о�ыр» кешеніндегі арнаулы �кілі �ызметіне та�айындалды

* * *�останай облысы 4кіміні� �кімімен Евгений Ио-

сифович Аман облыс 4кіміні� бірінші орынбасары �ызметіне та�айындалды.

Евгений Иосифович жа�а �ызмеке та�айындал�ан�а дейін �Р Ауыл шаруашылы�ы министрлігіні� Жауап-ты хатшысы, �останай облысы 4кіміні� орынбасары болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *�останай облысы 4кіміні� �кімімен АлмагGл

Несіпбай�ызы Бекбаева облыс 4кімі аппаратыны� болжау ж4не стратегиялы� жоспарлау б�ліміні� ме�герушісі болып та�айындалды.

АлмагGл Несіпбай�ызы б��ан дейін �Р �аржы министрлігі Т�лемге �ау�арсыз несиегерлермен ж�мыс комитетінде б�лім басты�ы �ызметін ат�арып келді.

* * *�ара�анды облысы 4кіміні� �кімімен М�хтар

Ермекбай�лы Адамбеков облысты� энергети-ка ж4не т�р�ын Gй-коммуналды� шаруашылы� бас�армасыны� басшылы�ына та�айындалды.

М � х т а р Е р м е к б а й � л ы ж а � а � ы з м е т к е та�айындал�ан�а дейін �ара�анды �аласы 4кімі аппаратыны� басты�ы, �ара�анды �аласы �азыбек би ауданы 4кіміні� орынбасары, �ара�анды �аласы 4кіміні� орынбасары, �ара�анды �аласы 4кіміні� міндетін ат�арушы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *Батыс �аза�стан облысты� Ішкі істер

департаменті басты�ыны� б�йры�ымен полиция полковнигі Рафхат �нес�лы Jтегенов – Теректі ауданды� ішкі істер б�ліміні� басты�ы �ызметіне, полиция подполковнигі Абай �апан�лы Алдабер-генов – Б�кей орда ауданды� ішкі істер б�ліміні� басшылы�ына, полиция подполковнигі Бекбол Са�идолла�лы Jртаев – �азталов ауданды� ішкі істер б�ліміні� басты�ы �ызметіне та�айындалды.

Жа�а �ызметке та�айындал�ан�а дейін Рафхат �нес�лы – Теректі ауданды� ішкі істер б�ліміні� басты�ы, Абай �апан�лы – А�жайы� ауданды� ішкі істер б�ліміні� басты�ы, Бекбол Са�идолла�лы – �азталов ауданды� ішкі істер б�лімі басты�ыны� орынбасары болып �ызмет ат�ар�ан.

БАСҚАЛ

АР НЕ ДЕ

ЙДІ?

Ата заңға арқа сүйейт ін болсақ , Қазақстанның басты байлығы – оның азамат-тары, яғни, адамдар. Ал адамдардың әлеуеті елімізді дамытуға дұрыс пайдаланылып отыр ма? Таяуда www.universalnewswires.com сайтында осыған байланысты жүргізілген зерттеу мақала жарияланды.

Зейнетақы жыры әйелдерді «аямайтын» түрі бар

Министрді� айтуынша, 2014 жылды� �а�тарынан бастап жыл сайын н зік жандыларды� зейнетке шы�у жасы алты ай�а 0л�айтылып отырма�. С+йте-с+йте, 2024 жыл�а �арай олар зейнеткерлікке 63 жаста бір-а� шы�атын болады.

Жыл бойы Марченконы жерден алып, жерге сал�ан наразы ж0рт�а <беновті� аргументі дайын екен.

– =азір йелдерді� 17 пайыздан астамыны� орта� зейнета�ы ж�йесіне �атысу�а е�бек +тілі жетпейді. Ал 2018 жылдан бастап б0л барлы� йелдерді шарпиды. Осы�ан байланысты барлы� йелдерді� зейнет жасын біріздендіру �ажет,– дейді министр.

=азіргі та�да еліміздегі н зік жандыларды� зейнета�ы �орына жина�ан �аржысы ерлердікінен 25 пайыз�а аз. Оны� �ш себебі бар. Біріншіден, арулар ж�ктілікке байланысты біраз уа�ыт ж0мыстан �ол �зеді, я�ни, �орында�ы �аражатын к+бейте алмайды. Екіншіден, зейнеткерлікке ертерек шы�ады. Cшіншіден, ер-азаматтармен салыстыр�анда е�бека�ылары да аздау. Осы тектес ол�ылы�тарды� орнын толтыру ма�сатында, �азір бала т рбиесімен айналысып отбасы, оша� �асында отыр�ан йелдерді� міндетті зейнета�ы салымда-рын �аржыландыру м селесі �арастырылып жат�ан

екен. Сонды�тан �ызметкер іздеуден корейлік ком-пания �иынды� к+рмейді. Ал зерттеу нысаны бол�ан �аза�станды� т+рт компанияны� �шеуі о�ан к+�іл б+лмейді. Компанияда ж0мыс орны босай �алса, бірден жа�а �ызметкер алу�а асы�ады. Соны� салдарынан кореялы�тар 400 �ызметкерді ж0мыс�а алатын уа�ытта �аза�станды� компания +зіне тиімді бір-а� �ызметкер алатынды�ы аны�талды.

Кореялы�тарды та��алдыр�ан та�ы бір �рдіс – ж0мыс�а туысын алу. Жергілікті компанияларда беле� ал�ан осы �0былыс мекеме ж0мысын а�сататын факторларды� бірі к+рінеді.

«Зерттеу ж0мыстары мынандай �орытынды�а келіп отыр. =аза�станды� компаниялар бизнес жоспарлары мен адам ресурстарын +зара �йлестіре отырып ж0мыс істегенде �ана пайда табады. Сонымен �атар, сапа мен н тижеге �ол жеткізу �шін адам ресурстарын арты� �олдану мен шы�ынды азайтуды назарда 0стауы керек», – деп ая�тал�ан аталмыш зерттеу ма�ала.

:

к+рінеді.– Елімізде ж0мыспен �амтыл�ан 8 жарым миллион

адамны� 5,7 миллионы е� болма�анда жылына бір м рте зейнета�ы �орына салым салады. Ай сайын т0ра�ты т�рде салым салатындарды� саны 3,7 миллион �ана. Егер б0л проблеманы �азірден бастап шешпесек, ерте� халы�ты� біраз б+лігі тиісті зейнета�ыларын ала алмауы м�мкін,– дейді зейнета�ы ж�йесіндегі жа�ашылды�ты� м н-жайын т�сіндіруге тырыс�ан министр.

Жа�а �0жатта �арастырыл�ан жа�ашылды�тар жетерлік. Дегенмен, жа�ашылды�тарды� ішінде елді� ж�регін ауырт�ан басты жа�алы� – йелдер �ауымына �атысты зейнет жасыны� к+терілуі екендігі т�сінікті. За� жобасын дайындаушылар б0л +згерісті� на�ты �ашан, �ай к�ні к�шіне енетінін де белгілеп �ой�ан. =0жат �абылданса, не-міне зейнетке шы�амын деп �0лшынып отыр�ан н зік жандылар�а та�ы біраз жыл салпа�тау�а тура келмек. Иманж�сіпті� «К+зіме бір к+рінші, Ерейментау!» деп келетін м0�лы ні бар еді. Енді �аза�станды� арулар «К+зіме бір к+рінші, зейнета�ы!» деп м0�данатын к�н алыс емес т різді.Арай ДӘУЛЕТҚЫЗЫ

Былтырдан бері жұртты алаңдатқан зейнетақы жырына біржола нүкте қойылатын күн жақын. Зейнет жасын көтеруге жанын салып, жанығып жұмыс істеген бас банкир Григорий Марченко ақыры дегеніне жететін сыңайлы. Дүйсенбі күні Парламент Мәжілісіне «Зейнатақымен қамсыздандыру туралы» заң жобасын таныстырған Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Әбенов нәзік жандылардың зейнеткерлікке шығу жасы жыл сайын біртіндеп көтеріліп отыратындығын жеткізді.

АПТА

Қазақстандық компанияларда туысқандар жұмыс істейді

Абай ОТАР

www.nurastana.kz3Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

ЭКСКЛЮЗИВ

«Абай бол, балам!»«Абай бол, балам!»

Шетелге �олсмке ктеріп кетіп, табытпен оралып жат�андар да бар. Со��ы он жылды� клемінде бірнеше �аза�станды� азамат �ылмысты� ��рбаны болды. М�селен, 2008 жылы И. Губкин атында�ы Ресей мемлекеттік м�най ж�не газ университетінде о�ып ж&рген Ерлан Айтымовты(2-суретте) белгісіз біреулер пыша�тап кеткен. Ерланны� жаралан�анын кргендер «жедел ж�рдем» ша�ыр�ан екен. Алайда, бауыр�а кірген пыша� жас жігітті� ��мырын �иды. Д�рігерлерді� айтуынша ліміні� басты себебі – �анны� кп кетуі.

2011 жыл шетелге аттан�ан �аза�станды�тар &шін �аралы болды. С�уір айыны� со�ына таман �аза�станды� азаматты Портсмут �аласыны� полиция офицері атып лтіргені тура-лы а�парат интернетті шар-лап кеткен-т��ын. Кейіннен �айтыс бол�ан азаматты� � а р а � а н д ы л ы � К и р и л л Денякин(1-суретте) екені, А4Ш-та бірнеше жылдан бері work&travell ба�дарламасы бойынша ж�мыс істеп келгені аны�талды. www.wavy.com сай-ты тарат�ан ресми а�парат�а с&йенсек, т&нде &й есігін �а�ып т�р�ан Кирилді крген по-лицейлер оны �ры екен деп ойлайды. Денякин мас бол�ан ж�не т�ртіп са�шыларыны� жа�асына жармасыпты. По-лицейлер �ару �олдану�а м�жб&р болыпты-мыс. Сенесіз бе, олар Ки-риллге 15 (оны� 11-і Кириллге ти-ген) рет о� ат�ан. 4ай�ылы о�и�адан кейін кісі ліміне �атысты іс �оз�алды. Алайда, Портсмут соты Денякинді ат�ан полиция �ызметкері Стивен Д. Рэнкинді а�тап шы�арды. Тіпті, Сти-вен моральды� айыпп�л тлеген жо�. PilotOnline.com сайты америкалы� полицейді �о�ам болып а�та�анын хабарлайды. Сонда полицейге �арсы шы��ан �рбір масты ата беру керек пе? Неліктен �арусыз Кириллге 15 рет о� ат�ан? =уелі �уеге атып ескертуге бол-майтын ба еді? С�ра� кп. Жауап жо�! Ал, егер А4Ш азаматы 4аза�станда �айтыс бол�анда не болар еді?..

И.Губкин атында�ы Ресей мемлекеттік м�най ж�не газ университетінде о�ып ж&рген 24 жаста�ы Ернар �лиевті 27 маусым к&ні пыша�тал�ан к&йінде тауып ал�ан. Ернар екі к&ннен кейін дипломды� ж�мысын �ор�ауы керек екен. Кешке таман &йіне келе жат�ан ол 20 метр жетпей �ара�шылы� шабуыл�а �шыра�ан. Жо�арыда 2008 жылы Ер-лан Айтымовты� ��рбан бол�анын айтты� �ой. Ернар =лиев те д�л сол айма�та, М�скеуді� о�т&стік-батысында �ылмыскер �олынан �аза тапты.

Массачусетс штатыны� Ярмут �аласында 20 жаста�ы павлодарлы� Айн�р Ахметова (3-суретте) Yarmouth Resort Motel �она�&йіні� бассейнінде ес-

т&ссіз жат�ан жерінен табыл�ан. Айн�р А4Ш-�а work&travel ба�дарламасы бойынша бар�ан екен. Boston Globe сайтыны� жазуынша Айн�рды 2 та-мыз к&ні тауып ал�ан. «Ярмут аласы полициясыны� м�ліметінше, жабы бассейнде т�ншы�ып жатан жерінен

20 жаста�ы �йел адам �тарылды. Ресейлік 20 жаста�ы Айн�р Ахметова ай�ылы жа�дай�а батыс Ярмутта орналасан Yarmouth Resort Motel-ді� бассейнінде душар бол�ан. Ахмето-ваны она#й ызметкерлері судан шы�арыпты. Ои�а орнына жеткен полиция ызметкерлері оны� жасанды тыныс алуына к&мектесті. Ахметова Кейп-Код ауруханасына ж&нелтілді. Ол ауруханада &з бетінше тыныс ала бастады. Ои�а �лі тексерілу #стінде», – делінген 3 тамыз к&ні Boston Globe сайтында жариялан�ан ма�алада. Оны� ліміні� себебі �лі к&нге бейм�лім.

4ырк&йек айында та�ы бір �ай�ылы хабар д&�к етті. Жа�алы�ты е� �уелі New York Post басылымы тарат�ан-ды. Бруклинде (Нью-Йорк �аласыны� ау-даны) iPhone &шін 4аза�стан азаматын лтіріп кетіпті. Мар��м �ара�андылы� Виктор Колодий(3-суретте) А4Ш-та 10 жылдан бері т�рып келген. Ол телефон жндеумен ж�не сатумен айналыс�ан. 4ай�ылы о�и�а болатын к&ні белгісіз біреу Виктор�а �о�ырау шалып, телефон сатып алатынын ай-тып, кездесуге уа�даласады. Кешкі то�ызда екі адам келеді. Колодий олармен сйлесіп отыр�анда дау туып, белгісіз сатып алушылар Викторды атып лтіреді.

2011 жыл ая�талар т�ста та�ы бір жа�ымсыз хабар тарады. Австралияда 22 жаста�ы Са�ынай Батырханованы

з к&йеуі пыша�тап лтіріпті. «Жасыл ��рлы�та» таиландты�пен азаматты� некеде бол�ан Батырханованы� &ш айлы� с�би бар екен. К&дікті ретінде �стал�ан к&йеу кін�сін мойындады. Шы�ыс 4аза�стан облысыны� тума-сы Са�ынай Батырханова «Болаша�» ба�дарламасы бойынша Австралияда�ы Гриффит университетіні� бірінші кур-сында о�итын еді.

Камбоджа�а саяхатпен бар�ан 47 жаста�ы Лариса Шамова 7 метрлік биіктіктен ��лап, басынан жара�ат алды. Лариса жартылай б�зыл�ан храм�а кірмек бол�ан. «Эйр Аста-

на» компаниясыны� кмегімен Ша-мова Алматы�а жеткізілді. Алайда, кп �замай Лариса �айтыс болды. Ал Дари�а Бахралинова Т&ркия�а демалу�а кеткенде, ата-анасы �ызыны� табытпен оралатынын сезді ме екен? =й, �айдам... 17 жаста�ы Дари�а жолды кесіп тпек бол�анда клік �а�ып кетеді. Он к&н комада жат�ан Бахралинова есін жимастан ба�и�а аттанды.

Ж о � а р ы д а ш е т е л д і к б а с ы л ы м беттерінде жары� крген о�и�аларды тіздік. Б�лкім, бізді� де, оларды� да назарынан тыс �ал�андары бар шы�ар... 4алай десек те, со��ы жыл-дары Отанына табыт к&йінде оралып жат�андар саныны� кбейіп бара жат�аны ала�датады.

Шетелдіктер 4аза�станнан бар�ан азамат�а �арап, бізді� ел туралы ой т&йіндейтіні сзсіз. Сонды�тан, ше-телге аттан�ан �рбір �аза�станды� «то�ызыншы территорияны�» имиджін �алыптастыру�а з &лесін �осады. От-андастарымыз сол артыл�ан ж&кті� ауырлы�ын сезініп ж&р ме? «И�» дейтін едік. Алайда...

Америкада т�рып жат�ан �сел �бді�аппарова к&йеуімен бірге адам лтіргені туралы а�парат елімізді д&р сілкіндірді. «Болаша�» ба�дарламасы бойынша А4Ш-�а аттан�ан =сел Сан-Антонио �аласында�ы университетті ая�тап, �рі �арай білімін жетілдіру &шін сонда �алады. Испаниялы�

жігітпен азаматты� некеге т�рады. К&йеусыма� Рамон Эрнандез та�ы бір америкалы� азамат Сантос Минарез-бен бірге �ылмыс жасайды. Олар Роза Росадоны к&шпен �она�&йге апарып, �уелі зорлап, кейіннен лтіреді. =сел �ылмысты о�и�аны� басы-�асында бол�ан. К&йеуіні� айт�анынан шы�пай, к&рек ж�не та�ы бас�а �ажетті заттарды �келіп берген. Кейбір басылымдар =сел =бді�аппарованы� �ылмыс�а еркінен тыс �атыс�анын айтады. 4алай десек те, А4Ш соты =селді 40 жыл�а бас бостанды�ынан айырды.

4аза�станды� �ос азамат 26 жаста�ы Данияр Жа'салы' пен Алек-сей Ли алая�ты� жасап а�ша жым�ыр�аны &шін жаза�а тар-тылды. Данияр 27 ай�а, Ли 3 жыл�а бас бостанды�ынан ай-рылды. 4аза�станды�тарды� шетелдегі �рлы�ы м�нымен бітпейді. Сент-Луис �аласына ж�мыс істеуге бар�ан Ка-молиддин Акрамов пен Ти м у р , а с е н о в ж а л � а н медициналы� мекеме ашып, біраз �аржы жым�ыр�ан. Sant- Louis Today басылымы б�л а�паратты таратпа�анда, жерлестерімізді� �рекетінен бейхабар �алады екенбіз. Хьюстон штатына білім іздеп о�у�а кеткен &ш сту-дент – Темірлан ,антай, Ержігіт Серікбай, Н4рбол Та��атовтар кліктерді� ши-насын �рлаумен айналысып-ты. Шетелден келгендерді тайра�датып �оятын А4Ш па, ж&гермектерді кп �затпай �ол�а т&сірді. Ал Daily Mirror басылымыны� жазуынша, �аза�станды� 20 жаста�ы студент Алмат Самиров «Бо-ратты» айтып маза�та�ан екі адамды �рып таста�ан.

Алмат�а 200 са�атты� а�ысыз ж�мыс пен 750 фунт-стерлинг айыпп�л салы-ныпты.

4ытай�а кеткендерді� де жетісіп ж & р г е н і ш а м а л ы . 2 0 1 1 ж ы л ы �аза�станды� 6 студент есірткі тасыма-лымен айналыс�аны &шін �сталса, оны� 4-еуі мір бойы бас бостанды�ынан ай-рылыпты. Сондай-а�, былтыр Гуанжоу-да о�ып жат�ан та�ы бір �аза�станды� есірткімен �сталды. Енді, «ол �ал�ан мірін темір торды� ар жа�ында ткізеді» деп хабарла�ан болатын «Ме-гаполис» газеті. Айыптыны� аты-жні кім екені жариялан�ан жо�.

Жо�арыда �аза�станды�тарды� �ылмысы туралы шетелдік басылым-дардан жиып-тергенімізді м�лімдедік. =йтпесе, шындап тексеретін болса, талай былы�ты� басы ашылуы м&мкін. Онсызда Малайзия, 4ытай�а о�у�а кеткен �л-�ыздарымызды� �ятты �рекеттері туралы жиі естиміз.

=лем алдында �лтты� имиджі�ді �алыптастыру керек-а�. =йтсе де, мы�ты мемлекет атану �лемдік конференция ткізумен �атар, з азаматтарыны� ���ы�ын �ор�аумен де есептеледі емес пе?! Тіпті б�л �олымыздан келмесе, шетелге кететіндерді� ��ла�ына т�ртіп м�селесін ��йып жіберу керек. Оларды� �олына визаны табыстамастан б�рын «Абай бол, балам!» деп а�ыл айт�ан жн секілді. Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ

Қазақта «Асың барда ел таны беріп жүріп, атың барда жер таны желіп жүріп» деген мақал бар. Сол сияқты бүгінде қазақстандықтарға жат елге ат шалдыру қиын емес. Кейбірі білім қуып, енді бірі жұмыс іздеп аттанады. Алайда, «тоғызыншы территориядан» қонақ келіпті деп, ешкім төріне оздыра салмайды. Барған елдің заңына бағынып, «зәкөнімен» жүруге тиістісің. Сол себепті барған елдің салт-дәстүрінен, жазылған-жазылмаған заңынан хабардар болуың керек.

4www.nurastana.kz

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылМІНБЕР

Тұғырнама табысты жүзеге асырылуда «Нұр Отан» ХДП «Қазақстан. 2017 мақсаттары. Ұлттық іс-әрекеттер жоспары» сайлауалды тұғырнамасының 2012 жылғы іс-шаралар жоспарының жүзеге асырылуы Премьер-Министр Серік Ахметовтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында қорытындыланды.

Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат Досаевты� атап �туінше, партия т��ырнамасында жалпы ішкі �німні� на!ты �сімін орташа 6-8 пайыз де�гейінде !амтамасыз ету к�зделген. Дегенмен, алдын ала ба�алау бойынша �ткен жыл�ы ЖІ' 5 пайызды !�рады. Б�л жоспарда�ыдан 1 пайыз�а кем.

)кіметті� жне *лтты! банкті� инфляцияны� �суіне жол бермеу жоспары партияны� ма!сатымен сйкес келеді. Жылды! мндегі инфляция �ткен жылы 6 пайызды !�рады. )кімет азы!-т0лік ба�асын ба!ылау�а, ішкі нары! бсекелестігін арттыру�а, ба�а ымыраласты�ына, негізсіз бсекелестікке !арсы к0реске, сауда ифра!�рылымын дамыту�а мн берді. 2аражатты *лтты! !орда жина!тау саясатын жал�астыруды� нтижесінде *лтты! !орды� жалпы !аражаты 68,9 млрд. А2Ш долларын !�рады. Медет БОЛАТҰЛЫ

Халықпен тығыз байланыстаӨткен айда «Нұр Отан» ХДП қоғамдық қабылдауына 6393 адам өтінішпен келді. Бұл былтырғы осы кезеңмен салыстырғанда 412 адамға артық.

«Н�р Отан» ХДП орталы! аппараты !о�амды! !абылдау б�лмесіні� ме�герушісі Ж�мажан Ж0кенов брифинг барысында хабарла�андай, азаматтарды� 19 пайызы за�ды! ке�ес с�рап келген. 10 пайызын т�р�ын 0й-коммуналды! шаруашылы�ы, ж�мыспен !амту жне баспана мселесі мазалайды. «Ат!арушы органдарды� !арауына жіберілген 1655 �тінішті� 746-сына жауап алынды. Оны� 50 пайызы о� шешімін тапса, !ал�андары бойынша тиісті т0сіндіру ж�мыстары ж0ргізілді», – деді Ж. Ж0кенов.

2о�амды! !абылдауды� ж�мысын жетілдіру ма!сатымен алда�ы уа!ытта оны� электронды! н�с!асы іске !осылады. Электронды! н�с!а негізінде азаматтар 0йде отырып-а!, депутаттар мен мемлекеттік орган �кілдеріні� !абылдауына жазылып, сол жерде а!ыл-ке�ес ала алады.

Б0гінде партияны� 271 !о�амды! !абылдау б�лмесі еліміз т�р�ындарыны� �тінішін ты�дап, тиісті орындар�а ба�ыттауда тиімді к�мек беруде. Билікке ж0гінгісі келген р азамат �з арызын «Н�р Отан» партиясыны� !о�амды! !абылдау б�лмелері ар!ылы жеткізе алады.

А!панда !о�амды! !абылдау аясында барлы! де�гейдегі кімдер 798 адамды !абылда�ан. 2абылдау барысында 681 �тініш !аралып, рбір 0шінші �тініш о� шешімін тапты. Ақбөкен АЛТАЙ

Партия доктринасы дәйекті«Нұр Отан» ХДП Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбек Үкімет отырысында партияның қазіргі кезде партия Төрағасының тапсырмасына сәйкес, жаңа доктринаны әзірлеу жұмысын бастағанын хабарлады.

С т р а т е г и я л ы ! м а � ы з ы б а р о с ы ! � ж а т т а бас!арушы партияны� миссиясы мен ХХІ �асырда�ы 2аза!станны� жетістіктерін !амтамасыз ететін !�ндылы!тары ай!ындал�ан. Доктрина сондай-а!, 2050 жыл�а дейінгі стратегияны� іске асырылуын !ада�алап, Елбасы ба�ыт-ба�дарыны� беріктігін !амтамасыз етеді. Партияны� !�жаты ��ірлерде партия м0шелері, соны� ішінде салалы! бірлестік, ода!тар арасында ке�інен тал!ыланады.

Премьер-Министр Серік Ахметов «Н�р Отан» ХДП хатшылы�ына бір ай ішінде *лтты! іс-!имыл жоспа-рын толы!тыру�а байланысты �сыныстар енгізуді тапсырды. Б�дан б�лек, )кімет басшысы партияны� сайлауалды т��ырнамасын іске асыру барысы ту-ралы мониторингін жа!сарту бойынша Мемлекет басшысыны� атына жолданатын хатты� жобасын енгізуді ж0ктеді. Әзиза ӘБДІРАХМАНОВА

Ұлыстың ұлы күніОңтүстіктен басталады

Оңтүстіктің әкімі Абылай Мырзахметов былтыр қарамағындағы шенеуніктерді шырша тойына шашылмау туралы қатаң ескертіп, бір ерлеген еді. Бөгде мейрамға бүйрегі бұрмайтын әкім төл мерекелерімізді тойлауға келгенде алдына жан салмайтын түрі бар. Ұлыстың ұлы күнін шымкенттіктер биылғы жылы бұрын-соңды болмаған сән-салтанатпен қарсы алуды жоспарлап отыр. Наурыз мейрамы т0бі бір т0ркі ж�ртына �ана емес,

к0ллі шы�ыс елдеріне орта! мереке. Жа��ыру мен жа�аруды�, ынтыма!ты� мерекесі саналатын б�л мей-рамды тойлау елімізде жыл сайын !ар!ын алап келеді. Елбасы Н�рс�лтан Назарбаевты� жарлы�ымен мереке 21-23 наурыз к0ндері атап �тіледі. Осы�ан орай О�т0стік 2аза!стан облысы кімдігі 2013 жыл�ы наурыз мейрамы-на арнал�ан шараларды 14- наурыздан бастап, 23 наурыз�а дейін жал�астыруды !арастырып отыр.

Жа�а сипатта �йымдастырылып отыр�ан биыл�ы мей-рам хал!ымызды� к�неден келе жат!ан «Наурызнама» дст0рін заманауи 0лгіде !айта жа��ырту�а ба�ытталып отыр. Осы�ан байланысты мерекелік шаралар 9 к0нде 9 т0рлі атау бойынша �йымдастырылма!. Gр к0н �зіндік сипатта, �зіндік ерекшеліктермен аталып �тіледі.

14-наурыз к0ніне «К�ктем шуа�ы» атауы беріліп, облыс кімі ардагерлерді к�ктемні� келуімен !�тты!тама!. Жа-стар !ариялар�а !ол�абыс жасап, т0рлі !айырымдылы! шараларын �ткізеді. 1917 жыл�а дейінгі к0нтізбе бойын-ша б�л к0нні� 1 наурыз�а сйкес келетіндігін ескерсек мерекелік шаралар�а «К�ктем шуа�ы» атауыны� берілуі орынды саналады. Б�л !аза!ты� арасында тек !ана ба-тыста �ана са!талып !ал�ан «к�рісу» дст0рін жа��ырту болма!.

Ал, 15 наурыз�а «Та�зым к0ні» атауы берілді. Б�л к0ні Шымкент !аласында Т�ле биді� 350 жылды�ына, Абы-лай ханны� 300 жылды�ына арнал�ан республикалы! а!ындар айтысы �тсе, мешіттерде ата-бабалар рухына арналып 2�ран ба�ышталады. 2аза бол�ан шекарашылар рухына да 2�ран ба�ышталып, шекарашылар ескерткішіне г0л шо!тары !ойылады.

16 наурызда «Алас к0ні» атауымен жалпыхалы!ты! сенбілік �ткізілмек. «Аластау» ��ымы ертеректе «тазару, тазалану» дегенді білдіреді. Облыс аума�ында бертінге дейін Наурыз мерекесі !арса�ында ары!тарды тазалау, а�аш отыр�ызу дст0рі бол�ан. Сонды!тан, мерекелік

шаралар барысында б�л игі дст0рді жа��ырту к�зделіп отыр.

17 наурызды� та!арыбы «Береке к0ні» болма!. Б�л к0ні т0рлі !айырымдылы! шаралары �йымдастырылады. Балалар 0йлеріне, !арттар 0йіне жрдем беріледі.

18 наурыз-«'ніс к0ні». Осы к0ні д0ниеге келген сбилерге сыйлы!тар жасалып, аналарын !�тты!тау к�зделіп отыр. Сондай-а! сенбілік кезінде отыр�ызыл�ан а�аштар Наурыз мерекесі !арса�ында д0ниеге келген сбилерге арналады. Сонымен !атар, �ткен жылы мол �нім жина�ан ауыл е�беккерлері марапатталады.

19 наурыз-«Жайнау к0ні». Б�л к0ні барлы! к�шелер мен аулалар *лысты� �лы к0ніне орай безендіріліп, т0рлі к�рмелер �йымдастырылма!.

20 наурыз – «Шатты! к0ні» деп аталады. Б�л к0ні т0рлі мдени шаралар �йымдастырылып, облыс басшы-лары зиялы !ауым �кілдерімен кездеседі. Телеарналарда мдени-к��іл к�теру ба�дарламаларына баса назар аудару да ескерілуі тиіс.

Мерекені� сегізінші к0ні, 21 наурыз «)йлесім к0ні» деп аталып, б�л к0ні мерекені� негізгі нышандарыны� бірі «Алтыба!ан» тігіледі. Т0рлі этно-мдени орталы!тарды� концерттік ба�дарламалары �сынылады. Кешкісін Шым-кент !аласы Ордабасы ала�ында эстрада ншілеріні� !атысуымен Жа�а жыл та�ын !арсы алу�а арнал�ан концерттік шара �йымдастырылады. Облыс кімі т�р�ындарды *лысты� �лы к0німен !�тты!тайды.

То�ызыншы к0н, 22 наурыз «*лыс к0ні» аталып, мерекені� негізгі шаралары �йымдастырылады. Б�л к0ні концерттік ба�дарламалар, спортты! жарыстар �йымдастырылады.

Б�л к0ндері «2аза!стан-Шымкент» телеарнасыны� та��ы ба�дарламалары *лысты� �лы к0ніне арнал�ан ба�дарламалар �йымдастырып, облыста�ы зиялы !ауым �кілдері !атысатын болады. Gрбір к0нні� мн-ма�ызы т0сіндіріледі. Қанат ДӘУЛЕТ

Электрондық партия іске кіріседі

«Нұр Отан» ХДП «электрондық партия» жасауға кірісті. Партия Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбектің атап өтуінше, партия ғаламтордағы жұмысына маңыз беруде.Себебі, !азіргі кезде халы!ты� 60 пайыздан аста-

мы, сіресе, жастар интернет пайдаланушы болып табылады. Ал «Н�р Отанны�» «электронды! пар-тиясы» мазм�нды рі !олданбалы сипат!а ие болады. Партияны� ресми сайты сайлаушыларды� тілегіне сай, ы��айлы рі �тымды ж�мысымен ерекшеленетін болады.

www.nurastana.kz5Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

Дарынымен дараланған Дархан

ЗАМАНДАС

«Бір �л бар – атаа жете туады, бір �л бар – атадан кете туады, бір �л бар – атадан �те туады». Расымен де, бізді� д�ниетаным атадан асып туан азамат-тарды елді� ерте�і деп есептейді. Бізді� кейіпкеріміз с�зімізді� д�лелі деп ауыз толтырып айтса�, арты�ты� етпес. Бір �ызыы, Дархан 1 сынып�а бармай-а�, мектеп табалдырыын бірден 2 сыныптан бір-а� бастады. Себебі, �ш жасында-а� санауды �йреніп, 42 �ріпті т�гел жаттап алан болатын. %зге балалар ойыншы� ойнап, ана с�ті �лі аузынан кетпей ж�ргенде, ол «&лем мемлекеттері» деп аталатын жасыл кітабын �олынан таста-майтын. Солт�стік 'аза�стан облысы 'ызылжар ауданыны� орталыы Беск�л ауылындаы орта мектепті� �стаздары �ымпаз балаа �лкен сенім артты. Мек-теп бадарламасына тез ілескен Дархан бірінші то�санда 2 сыныпты бітіріп, �шіншіге �адам басты.

Есепке ж�йрік о�ушы к�бейту кестесін былай �ойанда, кез келген санны� т�рт-бес д�режесіне дейін жат�а білетін. «Атадан �л туса игі, ата жолын �уса игі» деген халы� даналыын еске алса�, шы��ан тегі де білімді жандар. Анасы бастауыш сыныптара саба� берсе, �кесі ылыми зерттеу инстиутында ылыми �ызметкер еді. Ал �пкесі &сел +лыбританиядаы университеттерді� бірін т�мамдады. +лдарыны� �абілетін бай�аан ата-ана Дархан он жас�а толанда о�уын 'ызылжар �аласындаы №1 лицейде жаластыруына жол ашты. Арнайы мамандандырылан физика-математика сыныбына т�скен ш�кірт �абілетіне �арай дербес бадарламамен білімге сусындады.

–Дархан сыныптаы е� алыр да �здік о�ушы болатын. Бізден жасы кіші болса да, б�рімізден б�рын тапсырманы ая�тап тастаушы еді. +стазымыз кейіннен оан жеке есептер беретін болды. Досымыз-бен �ол �стасып М�скеу �аласында жоары о�у орнында да бірге о�ыды�. 'азір де ол ж�мыс барысында макроэ-кономика, модельдеу жаынан алдына жан салмайды, – дейді достары Елена мен Евгений Кочетовтер. Бір �ядан т�леп �ш�ан жастар елордадан М�скеу мемлекеттік университеті т�лектеріні� бірлестігін ��ранын �уана жеткізді. Б�дан былай таланттылар бір орталы�та бас �осып, Отан �шін пайдалы істермен айналыспа�шы.

Мектепті ойдаыдай, �рі мерзімінен б � р ы н а я � т а а н � р е н + Б Т - д а н жоары балл жинап, «Алтын белгіге» �ол жеткізді. Арман �уып М�скеуге аттанан �л ол жа�та да �з ортасыны� «ж�лдызына» айналды. Экономикалы� факультетті� �здік студенті атанан Дарханды �зге елден келген заманда-старынан бастап, �стаздарына дейін сыйлайтын. 18 жасында бакалавр-ды ая�тап, к�п �замай магистрант та атанды. Е�бекке аралас�ысы келген Дарханды М�скеудегі инвестициялы� фирмаларды� бірі сына��а алады. «Сіздер мені ж�мыс�а алуа тиіссіздер. Себебі, 18 жасында М�скеу мемлекеттік университетін бітірген маман сіздерге

Дархан Нұрахметов – 14 жасында орта мектепті бітіріп, М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті Экономика факультетінің студенті атанған білімді жігіт. 18 жасында бакалавр, 20 жасында аталмыш оқу ордасының магистратурасын тәмамдаған ерекше дарын өз замандастары-ның алды болып үлгерді. Небәрі жиырма жастан енді асқан Дархан бүгінде «Назарбаев Зияткерлік мектептері» дербес білім беру ұйымының «Педагогикалық өлшеулер орталығында» қызметкер.

Жағдайың қалай, жас түлек?

Жұмыс берушілердің басым көпшілігінің тәжірибесіз жас маманға көңілі толмайды. Соның салдарынан елімізде дипломды түлектердің көбісі мамандығы бойынша жұмысқа орналаса алмай жүр. Осы м�селе жуырда Парламент

депутаттарыны� тал�ысына т�сті. М�селені� м�нісін аны�тауа тырыс�ан м�жілісмендер б�л жерде кадрлы� сая-сат т�йініні� тиісті де�гейде ж�ргізілмей отырандыын тілге тиек етті.

М�хтар Тінікеевті� айтуынша, м�селені «�оздырушы» – тым к�бейіп кеткен жекеменшік ЖОО-лар.

–Бізде �анша за�гер, �анша эконо-мист, �анша кеденші керек екендігі туралы есеп неге ж�ргізілмейді? Елімізде жалпы студенттер саныны� 570 мы�ны� �стіне шыып кетуі нені білдіреді? За�герлер мен кеденшілерді� 90 пайызы жекеменшік о�у орындары-нан білім алып шыады. Ал б�гінгі дип-лом ж�мысыны� барлыы интернеттен к�шіріледі. Б�л жерде сапа туралы айтуды� �зі арты�. Б�рын за�герлер 'аза�стан бойынша тек �ш ЖОО-да дайындалатын. 'азір бір облысты� �зінде за�гер дайындайтын 5-6 о�у орны бар, – деген ойын ашы� айтты м�жіліс депутаты Тінекеев мырза.

'азір елімізде 139 жоары о�у орны бар. Оны� 53-і мемлекеттік болса, 86 о�у орны – жекеменшік. М�нда барлыы 571 мы� 691 студент білім ала-ды. Оны� 131 мы� 919-ы мемлекеттік грант есебінен о�ыса, 427 мы� 382 студент а�ылы т�рде білім алады. Былтыр ЖОО бітірген 161 мы�а жуы� студентті� 65 пайызы дипломда к�рсетілген мамандыымен ж�мыс�а орналас�ан. ӘЗИЗА ӘБДІРАХМАНОВА

Үздіктерді анықтадыАстана қалалық «Дарын» ғылыми практикалық орталығы мен №56 мектеп-лицейі бірігіп, қоғам қайраткері, физика-математика ғылымдарының док торы Ө .Сұл тан ғ а зин атындағы ІІІ қалалық олимпиада өткізді.

О�ушылар алан білімдерін ортаа салып, математикалы� есептерден сайыс�а т�сті. Айта кету керек, б�л жолы да �діл�азылар ал�асы білікті математиктерден жаса�талды. М�селен, физика-математика ылымдарыны� докторы, Л.Н.Гумилев атындаы Еу-разия �лтты� университетіні� жоары математика ж�не математика �дістемесі кафедрасыны� профессоры Н�ржан Бо�аев т�раалы� еткен �азылар ал�асыны� ��рамында университетті� бірнеше жоары де�гейлі мамандары болды.

Олимпиада �орытындысында «Зер-де» мектебіні� 8-сынып о�ушысы Айдын Lбінажыбов, №6 мектепті� 9 - с ы н ы п о � у ш ы с ы К о н с т а н т и н Гражданов, №1 лицейді� 10-сынып о�ушысы Ж�ния 'ойшыбаева, «Зерде» мектебіні� 11-сынып о�ушысы Д�улет 'абыкенов же�імпаздар деп танылды. Олара бірінші д�режелі дипломдар табыс етілді. Гүлназ ИСАБЕКОВА

�ажет деп ойлаймын» дейді �з-�зіне сенімді �лан. С�зге келместен ж�мыс�а �абылдаан фирмада Дархан елге ораланша �ызмет етті.

–Мен �зімді аса дарындымын деп санамаймын. %зге �атарластарымнан �згеше �абілетке ие боланым Алланы� сыйы шыар. Кішіпейіл болана не жетсін! Ата-анам да �немі «�арапайым бол» деп ��лаыма ��йып отыратын. Соны� �сері ме, барлы� адаммен тез табысып кетемін, – деп аынан жарылды жас дарын.

Уа�ыттан к�ш ілгері ж�ретін білімді жан �р минутыны� �адірін біледі. Oылымнан �олы босаан уа�ытта айна-лысатын �ызы�ты істері де бар. 'олы �алт етсе, жеке кітапханасындаы к�ркем �дебиеттерді пара�тайды. Ана тілінен б�лек, орыс, аылшын, француз тілдерінде еркін с�йлейді. Ендігі жос-пар – итальян, неміс тілдерін �йрену. Саламатты �мір салтын �стануды да естен шыармаан азамат спортзала баруды да �мыт�ан емес. Медицинаа да �ызыушылыы бар жігіт �з бетімен нейрохирургияны о�ып ж�рген к�рінеді. Таы бір �ызы�ты жайт, екі �олымен бірдей жазу �абілетіне ие. Oылымда м�ны амбидекстр деп атайды.

– М е н і � ж а н ы м м а т е м а т и -ка ылымдарымен егіз. Сонды�тан �зірге мамандыымды ауыстырмайтын шыармын. Дегенмен, кім біледі, кейін м�мкіндігім болып жатса, д�рігер де болым келеді. Он бір жасымда �кем ісік ауруынан к�з ж�ман болатын. Ке-лешекте аты жаман дертке �арсы д�рі ойлап шыарсам деп армандаймын. Б�рі уа�ытты� еншісінде, – дейді Дархан Жангелді�лы.

Бізбен ��гімелесіп отырып, бас �атырыш кубик-рубик ойыншыыны� барлы� б�лшегін бір минут�а жетпей ��рап тастады. &рі �алтафонындаы б�кіл н�мірді бір к�ргеннен жаттап алатын �аілез жігітті� арманы ас�а�. &сіресе, ел экономикасыны� �ркендеуіне �зіндік �лесін �осуды азаматты� парызы санайды. Білім �лкесінде �анаты талмай самаан Дархана �анаты� талмасын дейміз. Мақпал ЖҰМАШОВА

Нәтиже назарға алынадыЖуырда Алматыда жастарды жұмыспен қамтамасыз ету мәселесіне бағытталған конференция өтеді.

Жиын барысында жас мамандарды ж�мыс�а орналастыру-да туындайтын �зекті жайттар с�з етіледі. Сондай-а�, е�бек нарыында ж�ргізілген зерттеулерді� н�тижесі де осы к�ні жарияланады деп к�тілуде. Іс-шараны �алалы� жастар саяса-ты м�селелері ж�ніндегі бас�арма, «Elite» рекрутинг агенттігі ж�не «Срочно Требуется» газетіні� редакциясы бірігіп �ола алып отыр. «Elite» агенттігіні� мамандары ж�ргізген зерттеу ж�мыстарыны� н�тижесі к�рсеткендей, ж�мыссызды� салда-рына білім беру ж�йесіндегі ол�ылы�тар �сер етпей �оймайтын к�рінеді. Бас�осуда сарапшылар зерттеу н�тижелерін к�пшілік назарына �сынып, жастар арасындаы ж�мыссызды� себептері тал�ыа т�спек.

502 маман – ауылға Батыс Қазақстан облысында ағымдағы жылы «Дипломмен – ауылға» бағдарламасы аясында ауылдық жерлерге 502 жас маманды жіберу жоспарлануда.Облыс �кімдігі тарат�ан м�ліметтерге с�йенсек, 2012 жылы

аталмыш бадарлама аясында 358 жас маман аттаныпты. Атап айтса�, 75 м�алім, 21 д�рігер, 16 м�дениет �ызметкері, 9 спорт, 35 �леуметтік �амсыздандыру мамандары �з орындарын тап�ан. Сондай-а�, 2012 жылы жастара облыс бойынша 52 п�тер берілді. Биыл 124 п�тер б�лу к�зделуде.

«Дипломмен – ауыла» бадарламасы ауылдаы кадрлы� �леует аымын �алыптастырып �ана �оймай, ынталандыру, �леуметтік саладаы кадр тапшылыын же�уге баытталан. Соны� ар�асында елдімекендерде т�ратын жастар ж�мыспен �амтылып келеді.

6www.nurastana.kz

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылАУДИТОРИЯ

�л-Фараби атында ы �аза� �лтты� университеті аудиториясыны� партасына

к�з ж�гірткенімізде «�ыздар, мерекелірі мен!» жазуы к�зге т�сті. Жан-жа ын

г�лдендіріп, с#ндеп те �ойыпты. Болаша� экономистерді� �ыздарды т�л мерекесімен

�(тты�та аны д(рыс екен. �тте�, �атесіз жаз анда �атып кетер еді...

ПАРТАДАҒЫ «ПЕТРОГЛИФТЕР»«Қыздар, мерекеліріңмен!»

Б�рімізге белгілі, о у�а т�сер кезде мектеп т�лектері т�рт маманды ты белгілейді. «Т�ссем мына�ан барамын, т�се ал-масам ана�ан барамын» деген ойда болады. Жеме-жемге кел-генде бала �зіні� ж�регі ала�ан маманды бойынша студент атана алмай, �йтеуір жина�ан балы жеткен кез-келген біреуіне "жат тапсырып, о у�а т�седі. Сонда арап отырса�ыз, уни-верситеттер мен институттарда ж�рек алауынсыз о итындар аз емес екен.

Егер психолгиялы т"р�ыда к�з жіберетін болса , м"ндай студент �зі алама�ан маманды бойынша "лы сыз о иды. Ал б"л болаша та біліксіз маман шы�ады деген с�з. Айналып келгенде о�ам�а пайдасы жо тірлік. Сонды тан да жо�ары о у орындарына баратын мектеп т�лектеріне б"л орайда барынша жан-жа ты ба�ыт беруді� ма�ызы ерекше.

)азір республика мектептерінде жо�ары сынып о ушыларын *БТ-�а даярлау ж�ріп жатыр. М"�алімдер де, ата-аналар да баланы� негізгі к�здеген маманды�ына �зірлеу �шін к�ш салуда. Міне, осы уа ыт баланы тек білімге �ана емес, �мірге бейімдеуді� жауапты бір кезе�і болып табылады.

Мен к�п жылдардан бері Шы�ыс )аза стан облысыны� Сарыар а ауылында�ы орта мектепте аза тілі мен �дебиетінен саба беріп, со��ы 3-4 жылдай мектепті бас арып келемін. 0мірлік т�жірибе к�рсеткендей, мектеп бітіретін т�лектерді *БТ талаптарына сай даярлаумен атар, жо�арыда айтыл�андай кездейсо маманды ты� иесі болудан са тандырып, д"рыс ба�дар беруге назар аударып келемін.

Осыдан біраз жыл б"рын бізді� мектепті бітірген бір о ушымен ��гімелесіп алдым.

– О у�а т�стім, –деді ол. )уанып алдым. – )андай о у�а т�сті�?» – деп с"рап жатырмын.

Жоғары оқу орындарында оқитын студенттердің сапалық құрамы қазіргі жағдайда ойландырмай қоймайды. Әңгіме олардың білім деңгейі туралы емес. Мәселе, ҰБТ кезінде кей оқушылардың қай мамандыққа баратынын білмей дағдарып қалатынында болып тұр.

Cтудент атану мақсат па?

НУ-да оқығың келсе, қазақша үйрен! Бұдан былай қазақ тілін білмейт індер Назарбаев университетінде оқи алмайды. Мемлекеттік тілге ерекше көңіл бөліп отырған оқу ордасы енді студенттерді қазақ тілінен қатаң сынақтан өткізбек. Өйткені мемлекеттік тілде тіл сындыра алмаған студенттерге НУ-дың дипломы берілмейді.

Дегенмен, « аза тілін алайда �йренгім келеді» деп, тіл �йренуге ы ыласы арт ан жастар�а о у орнында озы ба�дарлама бойынша аза тілі �йретіледі.

Университет мамандары: «)аза тілінде с�йлеп, о ып, тіпті жаза алмай-тындар Назарбаев университетіне т�се алмайды», - дейді.

– Ол �шін т�лектерді� аза ша «тіл сындыруы» андай де�гейде екенін аны тайтын арнайы тест бар. Б"л тест бірнеше де�гейден т"рады. 0йткені, біз аза тілінен 6 де�гейде о ытамыз. М�селен, А1 де�гейі – е� т�менгісі. Одан кейін ретімен – А2, В1, В2, С1, С2 де�гейі болып жал�аса береді. Бізді� талап бойынша – НУ-�а т�скен бала С1 де�гейіне жетпейінше, я�ни ол аза ша еркін с�йлеп, сауатты жаза білмейінше, университетті� дипло-мын ала алмайды, – дейді Назарбаев университеті аза тілі, �дебиет ж�не м�дениет кафедрасыны� ме�герушісі Г�лтас )"рманбай.

Б"л талап барлы�ына бірдей. Тіпті мектепті �зге тілде бітіріп келгендер де НУ-�а келіп, аза тілінен сына тапсырады.

ЖОО ЖАҢАЛЫҚТАРЫКанадалық дипломды Атыраудан аласың

Атырауда кәсіби-техникалық б і л ім беруд і ң ал ғ ашқы аймақаралық орталығы а шы л ды . О р т а л ы қ т ы ң артықшылығы – әлемнің е ң к ү р д е л і м ұ н а й - г а з жобаларында жұмыс істеуге қабілетті кадр даярлауға мүмкіндік береді. З а м а н а у и " р ы л � ы л а р м е н

жабды тал�ан білім ордасында �лемні� жетекші о у ордаларында машы тан�ан шетелдік мамандар-мен бірге жергілікті о ытушылар саба береді. М"нда Канаданы� О�т�стік Альберта технология-лар институтыны� жа�а білім беру ба�дарламалары олданылуда. О у а�ылшын тілінде ж�ргізіледі. Т�лектерге аза станды дипломмен оса канадалы О�т�стік Альберта дипломы беріледі.

Ал�аш ы кезе�де айма ты орталы 100 студентке білім беруді ма сат т"тып отыр. Одан кейін жыл сайын 700 маман даярланатын болады. Негізінен орталы м"най-газ саласыны� �ш маманды�ы – б"р�ылаушы техниктер, ба ылау-�лшеу "ралдарына ж�не кен орындарына ажетті кадрлар даярлайды. Мекеме басшылы�ы ке-лешекте маманды тар санын 12-ге жеткізуді к�здеп отыр.

Гарвардтыѕ беделі жоєары

– Dйтеуір балым жеткен біреуіне. Ж�регім жылымайды. Біра студент болды �йтеуір.

Ойланып алдым. Сонда �йтеуір студент атану ма сат па? Ж�регі алама�ан о у ерте� б"�ан нан бола ма? К�кейіме сондай ой келді. Ол Семейдегі бір институт а тері-был�ары маманды�ы бойынша ілініпті. Т�мен балмен �тіп кеткен. 0зі алап т"р�ан жо , біра студент бол�анын ма тан к�ріп т"р.

Кейін сол бала т�рт жыл уа ытын ж"мсап о уын бітірді, жо�ары білім ал�анды�ы ж�нінде таба тай дипломы бар. Біра маманды�ы жайына алды. Тері-был�ары технологиясыны� ма�айын да бас ан жо .

М"ндай мысалдар �лбетте �р жерде де кездеседі. Елеусіз алып келе жат ан осы м�селе о�амны� к�ле�келі бір т"сы деп ойлаймын. Кемшілік кімнен? Білім берумен атар д"рыс ба�ыт-ба�дар бере алма�ан мектептерден бе, �лде жо�ары о у орындарына абылдау т�ртібіндегі кемшілік пе? Жауап табу иын... Рухат ЖҮНІСОВ, Шығыс Қазақстан облысы

QS World University Rankings жүйесінің 2012 жылғы қорытындысы бойынша қазақстандық үш-ақ университет бұл тізімге ілігіпті. Л.Гумилев а тынд а ғы Е в р а з и я ұлттық университеті 369-орында, әл-Фараби а т ы н д а ғ ы Қ а з а қ ұлттық университеті 3 9 0 -орында , Қазақ -Британ техникалық университет і (ҚБТУ ) 551-орында тұр. QS рейтингі бойынша Массачусетс

технология институты (MIT) е� �здік деп танылыпты. Одан кейінгі орын�а Кэмбридж университеті орналас ан. Jздік �штікті Гарвард университеті орытындылап т"р. Ал Азияда Гонконг Kылым ж�не технология университетіні�

б�сі жо�ары. Дегенмен, �лемдік рейтинг-те б"л о у орны 33 саты�а жай�ас ан. Азиялы �штікке Сингапур "лтты университеті мен Гонконг университеті кіреді. Аталмыш рейтингті т�зушілер білім алу�а ы��айлы алаларды да есеп-теп к�ріпті. Париж – студенттер �шін

олайлы ала болып саналады екен. Одан кейінгі орындарда Лондон ж�не Бостон алалары орналас ан.

Times журналыны� н"с асы бойынша ЖОО-ны� рейтингі с�л �згешелеу. Dлемдік аренада�ы беделі бойынша жасал�ан тізімні� к�шін Гарвард университеті бастай-ды. Екінші орында – Массачусетс технология институты, �шінші – Кэмбридж университеті жай�ас ан. Сондай-а , Оксфорд университеті т�ртінші, Калифорнияда�ы Бер-келей университеті бесінші саты�а орналас ан. Аталмыш журнал 2012-2013 о у жылында�ы мы ты о у орындарын да аны тапты. Биыл

Калифорния технология университетіне те� келері жо . Одан кейін Стенфорд университеті мен Оксфорд университеті биыл�ы о у жылында жа сы н�тиже к�рсетіпті. 0кінішке арай, екі тізімге де )аза станнан бірде-бір ЖОО енбеген.Абай ОТАР

www.nurastana.kz7Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

ИМАН

– Б�л �йымны арбауына �алай т�сіп ж�рсіздер?

Наталья: �ткен жылды� 10-с уірінде бар�анмын ол жерге. Сол бар�ан к�ні-а� мені ж�мыс�а жекті. К�шеде �алып �ойып, кездейсо� жолы��ан бір �арт�а басымда�ы жайды т�сіндіріп едім, ол кісі ма�ан «Москвина 14»-ке бару�а ке�ес берді. Ма�ан т�нейтін жер ке-рек бол�ан со� бірден сонда тарттым. Бара к�ргенімнен шошыдым. Мені онда�ылар бас�а к�шеде орналас�ан йелдер орталы�ына жіберді. &алт-��лт еткен к рі кемпірлер. Бар�ан бойда «�з еркіммен келгенімді, ешкімні� к�штемегенін, м�нда келгенде ешкімні� �рып-со�па�аны» туралы �олхат жаз-дырып алды. Бас�а жан ба�ар жерім болма�анды�тан бір б�лмеде то�ыз йел к�н �ткіздік.

– Сіздерді сендірмек бол�ан діни т�жырымдары �андай бол-ды? !здеріізді православты� н а н ы м д а р ы ы з д а н н е с і м е н ерекшеленеді?

Илья: Ол жерге т�скен адам �шін е� ма�ызды саналатыны сол шіркеуді� діни идеяларына рухани т�р�ыдан �ибадат ету. Шіркеуді� бір м�шесі болып ��лшылы� жасайсы�. Ал шын-дап келгенде, ол жерде еш�андай діни сенім жо�, олардікі леуметтік �ысым к�рсету. «Сен бізге келген екенсі�, бізді� �атарымыз�а �осылып, айт�анымызды орындайсы�» дейді. Онда бар�ан адам�а тек т�неп шы�ар орын мен тал�ажау етер д м керек. Сол м жб�рліктен оларды� ты�пала�ан идеяларын іштерінен сен-бесе де мойында�ан болады. К�зі�ді ба�ырайтып �ойып, �тірік айтады. Мен де оларды� айт�анына еш�ашан сенген емеспін. &�лшылы� кезінде ай�айласа ай�айлап, �ол шапала�таса �осыла са-латынмын. Лидерлері к ріс �лтыны�

�кілі. Мен ол жерден физикалы� т�р�ыдан аса зардап шеккен жо�пын. Мені� жаныма бат�аны бізді ж�мыс�а жегіп �ой�аны ж не ол рекеттерін �айда�ы бір христианды� а�ымдармен т�сіндірмек бол�андары. �здерінше Інжілді басшылы��а алады. Шіркеу де-ген ол жылу мен жа�сылы� емес пе? Ал онда керісінше, �зі�ді с�лікше сорады.

– Н а � т ы н е н д е й ж � м ы с т а р істедііздер сонда?

Наталья: Мен бар�ан к�ні-а� ж�мыс�а жегілдім. Гамбургер, хот-дог секілді та�амдарды �лкен к�лемде бізге дайындатып, та�ерте�гісін д�кендерге таратады. Негізі онда т�рт к�н ж�мыс, �ш к�н демалыс саналады. Біра� дема-лып жарытпайсы�. Т улігіне �ыры� минут �ана �йы�та�ан кездеріміз бол-ды. Т�ні бойы тік т�рып та� ат�анша �аншама �німді дайындап �лгеруі� ке-рек. Оны істейтін м�рша� бар ма, жо� па, ауырып т�рсы� ба о�ан �арамайды. Бір с т шаршап отыра �алса� немесе ауы-рып т�рмын десе�, «б�л Жарат�анны� сені жазала�аны, к�н лары� �шін ауы-рып ж�рсі�дер. �з бастары�а �здері�ні� тілеп ал�андары�» дейтін. Егер айт�анын орындамаса� бірден �рып-со�ып, бала�ат с�зді жаудырады.

– Ол жерден �алай шы�тыыздар? Кетемін деушілерге еш кедергі жаса-май ма?

Наталья: &алай келді� солай кете бер дейді. Біра�, �аншама е�бегі� �шін �олы�а к�к тиын да �статпайды. Мен �зім бір жарым ай болдым. Одан ріге шыдау м�мкін емес еді. Аузы�а сал�ан бір тілім нанды к�зге ш��ып беріп, �здеріні� «бізді адам еткендерін» айтып ыза�а тиетін. Бір тамшы май-ды арты� ж�мсау�а р��сат жо�. Бізді ба�ылайтын йелі Марина, одан �алса пастор Сергейді� �зі «Сен шайтансы�,

мен са�ан к�рсетемін» деп бастап, жетпіс жеті ата�ды т�гендейтін. Олар &�дай мен Інжілді ауыздарынан тастама�анымен, тек а�шаны �ана біледі.

Грейс шіркеуіне �атысты осы уа�ыт�а дейін де талай шу шы�ып, б��аралы� а�парат ��ралдарында бірнеше м рте жазыл�ан болатын. Б�л діни а�ымны� негізін салушы к ріс �лтыны� �кілі Ким Гван Шин деген американды� азамат деседі. Ол 1982 жылы Лос Анджелес �аласында осы діни шіркеуді ��р�ан кез-де оны� ��рамында небары �ш отбасы �ана болыпты. Ал, арада бес жыл �ткенде Грейс шіркеуі Америка ��рлы�ынан шы�ып, Еуропа елдеріне тарала бастай-ды. Оны� �орында б�л кезде 2 миллион А&Ш доллары к�лемінде �аржысы болады. Саентология шіркеуіні� негізін сал�ан Рональд Хаббардты� «байы�ы� келсе, жа�адан дін ойлап тап» деген �а�идасын д�рыс ��ын�ан Ким Гван Шин �зі ойлап шы�ар�ан дін ар�ылы а�шаны �аптап табатын�а ��сайды. &азір б�л діни а�ым лемні� 41 елінде ж�мыс істесе, тек �ана ТМД елдері аума�ында 1800-ден астам б�лімдері бар к�рінеді. Осы жолды �стан�ан б�рын�ы

Соңғы жылдары дін атын жамылған, «аңқау елге арамза молдалар» біздің елде тым көбейіп кеткен. Арбауына түскен халықтың тегін күші арқылы пайда табуды көздеген діни бірлестіктердің бірқатары былтырғы қайта тіркеудің нәтижесінде жұмысын тоқтатты-ау деп сенген едік. Алайда, кейбір бірлестіктер айласын тауып, қайта тіркеуден аман-есен өтіп алған болып шықты. Солардың бірі «Грейс» діни бірлестігі. Осы ұйымның «мықтылығынан» зәбір көрген Илья Крутых пен Наталья Ветышовадан «Грейс» жайында сұраған едік.

Жат ағымға ермесе50 жылдық тарихы бар Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетінде студент-жастардың түрлі діни ағымдардың жетегінде кетпеуі үшін көптеген іс-шаралар жүргізілуде.

Университетте «Дінтану» п ні енгізіліп, Батыс &аза�стан облысы Ішкі саясат бас�армасыны� жанынан ��рыл�ан «Кураторлар ке�есінде» бір о�ытушы тіркеліп, ж�мыс жа-сауда. Сондай-а�, барлы� курстар�а облысты� Дін істері департаментіні� �ызметкерлері мен дін �кілдері д ріс о�ып, жата�ханаларда кездесулер �йымдастырылып т�рады. Универси-тет сайтында «E-Islam» блогы ашы-лып, с�ра�-жауап алмасу ба�ытында «Дінтаным» а�парат ж�йесі ж�мыс істеп келеді.

Жастарымызды� дін жа�ынан жан-жа�ты сауатты бол�аны, а� пен �араны, жа�сы мен жаманды айыра білгені, рт�рлі діни-экстремистік, радикалды�

а�ымдар�а �осылмауы о�у орнында�ы т рбие ж�мысыны� ма�ызды саласына айналды.

& а з і р е л і м і з д е э к с т р е м и с т і к �йымдарды� саны к�ннен-к�нге к�бейіп бара жат�аны халы�ты� ала�датушылы�ын ту�ызып отыр. Тоза�пен �ор�ытып, шаDид болу�а �ндейтін миссионерлерді� т�за�ына, сіресе, діни сауаты т�мен жастар к�п ілініп жатыр. �зге дамы�ан елдерде діни экстремизмге �арсы к�ресті� п рменді ��ралы ретінде діни а�артушылы� ж�мыстарын к�шейтеді. Бізге де д л солай исламны� шарттарын жастарды� бойына ерте кезден сі�іру �ажет.

Мұратбек ЕРЖАҚЫПОВ

Иттері де басына бастадыЕжелден-ақ, еврей халқы мұсылман жұртшылығына оң қабақ танытқан емес. Әлі де солай жалғасып келеді. Жақында израильдік полиция қызметкерлері Құран оқып-үйреніп жүрген студенттерді әл-Ақса мешітінің аумағына өткізбей қойды.

Ал оны� на�ты себебін т�сіндірген ешкім жо�. Б��ан ашынып Арыстан �а�пасыны� алдында наразылы��а шы��ан студенттерге жауап ретінде билік полицияны �аптатып, ж�ма намазынан кейін израильдік сарбаздар �арусыз адамдар�а о� жаудырып, к�зден жас а�ызатын газ �олдан�ан.

М�сылмандар�а жаса�ан �зге де �орлы�тары аздай, енді еврейлер б�л �атар�а иттерін де �осып алыпты. Келімсек еврейлер иттерін «АллаDу кбар» (Алла �лы) деген адам�а т�ра

�мтылайтындай етіп �йретіп жат�ан к�рінеді. Б�л жайында тегі араб Ахмет ат-Тиби есімді Кнессета депутаты жуырда м лімдеме жасады. Депутатты� �олында на�ты ай�а�та бар екен. Оны� айту-ынша келімсектер осылай ету ар�ылы палестиналы�тар�а �арсы н сілшілдікті �оздырып отыр. «Еврейлер халы�аралы� ���ы�тар мен за�дарды белден ба-сып, табан�а таптауда», – деген халы� �алаулысы палестиналы�тарды� �міріне �ауіп т�ніп т�р�анын айтады. Динара НАҚЫПБЕКҚЫЗЫ

Соңғы жылдары дін атын жамылған, «аңқау елге арамза молдалар» бі і б йі б і

«ГРЕЙС»«ГРЕЙС»-ке сот жоқ па?-ке сот жоқ па?

ода�ты� 200 мы�нан астам азаматы Америкада т�ратын Шин мырзаны� �алтасын �алы�дату �шін к�ндіз т�ні ж�мыс жасап жатыр.

Ал�аш рет &ара�андыда 1991 жылы тіркелген бірлестікті� облыста 18 филиа-лы бар. «Грейс-Ра�ым» христиан шіркеуі деп атын �аза�шалап �ой�аныны� астарында да жергілікті �лт �кілдерін к�птеп тарту пи�ылы жат�анды�ын а��ару�а болады. Б�л діни бірлестікті� республикамызда�ы жетекшісі Игорь Ким деген &аза�стан азаматы. «(�дай�а ��лшылы� ету, діни р)сімдерді орын-дау ар�ылы адамдарды бойында�ы і з г і � а с и е т т е р і н д а м ы т у д ы ма�сат етеміз» деп жар�ыларына жаз�анымен б�л а�ымны� іс ж�зінде жасап ж�рген рекеттері �а�аз ж�зіндегі ма�саттарымен м�лдем �абыспайды. Жо�арыда�ыдай жа�дайлар орын алып отыр�анда б�л а�ымда �андай ізгі �асиет болсын. Еліміздегі осындай алая� а�ымдарды ауызды�тау�а �айта тіркеуді� �зі �ау�арсызды� таныт�аны �кінішті-а�. Ақбота ӘБІЛТАЙ

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл8 уwww.nurastana.kz

КҮЙТАБАҚ

Батыр – «Мұғалім»

Қазақтың «Ақбаяны»Қазақтың белгілі әншісі, Сыр елінің тумасы Мәдина Ералиева жайлы жаңа кітап жарық көрді. «Қазақтың Мәдинасы» атты туындының авторы Рауан Тұрғантай былай дейді:

Алғашында «Шаншарда», кейіннен «Алдараспан» театрында қызмет еткен актриса Жұлдызай Дүйсенбиева жұмысымен қош айтысуға мәжбүр.

–Жина��а «�аза�ты А�баяны» атан�ан к�міс к�мей �нші М�дина Ералиеваны шы�армашылы�ын топтастырдым. "ншіні отбасы жайлы да естеліктерді енгіздік. Б&л ебек М�динаны �нерін �&рметтейтін �ауымны к�ілінен шы�ады деген �міттемін.

Ж&лдызайды «ж&лдызын» жа��ан ортадан �ол �зуіне не себеп деген сауал�а ол «D» «Общественная позиция» басылымына берген с&хбатында былайша жауап берді:

–Негізгі себеп – �аражат м�селесі. "ріптесім Н&ржан Т�лендиев �зіміз жеке тірлік жасап, жа�дайымызды жа�сартайы� деген со «Шаншардан» кеткен едім. Біра�, Н&ржан берген у�десінде т&рмады. Сонды�тан осындай шешімге келдім.

Ж у ы р д а о т а н д ы қ б е л г і л і орындаушылардың бірі Батырхан Шүкенов өзін жаңа қырынан танытып, «Мұғалім» фильміне түсті. –Мен �зімді актер ретінде де сынап к�ргім келді.

Сондай-а�, фильмде музыкалы� продюсерді міндетін �оса ат�ардым. К�ркем туынды�а арнап саундтрек ретінде «Жа�ынсы, �рі алыссы» �нін жаздым. Б&л �нге бейнебаян Ригада т�сірілді, – деп а�ынан жарылды Батыр.

Фильмде басты р�лдерді Дастан Оразбеков пен Айс&лу "зімбаева сомдайды. Музыкалы� комедия мамыр айында к�рерменіне жол тартпа�.

Жұлдызай «Алдараспаннан» кетті

–�арлы�аш, зіндік орындау м�нері�ізбен �нс�йер �ауымны� ж�регіне жол тартып �лгерді�із. �ншілік �улеті�ізден дары�ан ба?

–Негізі �нер атты киелі &�ым адам�а кіндік �аны там�ан топыра�пен дари-тыны белгілі. Мен жары� д�ниеге келген �асиетті топыра� – Жетісу �ірі де талантты жандар�а бай �лке. Ма�ан жары� д�ние сыйлап, б�гінгі к�німе жеткізген асыл анам Д�меш Ш�кер�ызы �нді жа�сы айтады. А�ынды� �абілеті де бар. Есімді білгелі �олымнан жетелеп, �н �йірмесіне апарды. "лі к�нге дейін �неріме де, бала т�рбиесінде де �ол&шын беріп келеді. Сонды�тан б�гінгі к�нге жеткенім алдымен Алланы, одан кейін анамны ар�асы.

"кем де �нерде ж�ргенімді �олдады. 1994 жылы «"нші балапан» бай�ауында 34 �міткерді ішінен бас ж�лдені жеіп ал�анымда�ы �кемні �уан�аны �лі к�з алдымнан кетпейді. Алайда, �кем бір жылдан со д�ние салды.

О с ы о р а й д а � н е р г е д е г е н �&штарлы�ымны артуына себеп бол�ан бір о�и�а есіме т�сіп отыр. Балалы� к�ілді т�кпірінде �алып �ой�ан сол бір кез 1996 жыл бо-латын. А�т�бе �аласында т&�ыш рет дарынды балалар�а арнал�ан Президент шыршасы �тті. Ба�ытты б�лдіршіндерді бірі мен едім. "р �ірден жинал�ан �аншама баланы ішінен �ш &л мен екі �ызды (арасын-да мен де бармын) тадап, Елбасын �уежайдан к�тіп алу�а шы�ты�. Cле о�ып бола бергенімде, Сара апайы-мыз бетімнен с�йіп, �демі �уырша� сыйлады. Осыдан со �нерді одан сайын жа�сы к�ріп кеттім.

– А н а � ы з д ы � л е � д е р і н е жазыл�ан �ндер бар ма?

–Анамны �нге с&ранып т&р�ан �ледері к�п. Б&йырса, болаша�та сахна�а алып шы�армын.

–!нердегі "стаздары�ыз кім?–Eолыма е ал�аш �ара домбыра-

ны &статып, дауыс диапазонымды да �ой�ан – Ербол Сарин. Eаза� &лтты� музыка академиясыны (�азіргі Cнер университеті – М.Ж.) табалдыры�ын атта�ан к�ннен бастап, �зіне ш�кірт

т&тты. Кейіннен магистратурада о�ы�анымда жезтадай �нші Eайрат а�а Байбосыновтан да т�лім ал-дым. А�аларым �лі к�нге &стазды� а�ылдарын айтып, жол н&с�аудан жалы��ан емес.

–!зі�із ш�кірт т�рбиелеп ж�рсіз бе?

–"зірге жо�. Уа�ыты келгенде мен де &стаз атанармын.

–!нерде ж�ру �йел баласына о�ай н�рсе емес...

–Д&рыс айтасыз. Дегенмен, жаныды т�сінетін, �олдайтын жан болса, �иын емес екен. Со�ан ш�кіршілік етемін. А�н&р есімді с�биіміз бар.

Cнер адамы бол�асын, кейде ша-бытты ша�ты к�тіп, к�іл к�йі болмайтын с�ттер кездеседі. Біра� �йімні боса�асынан аттап, аяулы жарым, анам, �ызымды к�ргенде, шарша�аным басылады.

–Эстрадалы� ба�ытта�ы �ндерді орындайсыз ба?

–"лбетте. "н�оржыным д�ст�рлі �нге де, эстрада жанрына да бай. Eай жерге барсам да �ысыл�ан емеспін.

– М а � ж а н Ж " м а б а е в т ы � с з і н е ж а з ы л � а н Ж о л а м а н Т"рсынбаевты� �ні «Сарыар�а» мерейі�ізді ктеріпті...

–И�. «Сарыар�аны» бойт&мар �нім деп есептеймін. Осы �нмен 2011 жылы Eызылжар �аласында �ткен Ма�жан атамыз�а арнал�ан «Eаза� елі, бір ауыз с�зім са�ан!» фестивалінде бас ж�лдені жеіп алдым.

–�анша �н-жырды жат�а білесіз?

–(ойланып...) Соны санамаппын. Дегенмен, жеткілікті м�лшерде.

–Сіз �ай �ірді� ма�амымен орындайсыз?

–Негізі жаныма Жетісуді �ндері жа�ын. Десек те, жалпы �з ба-сым д�ст�рлі �нерді �ірге б�луге �арсымын. Оны жарнамалауды да �ажеті жо�. Cнерді жіктемей-а� �ояйы�шы. Cнер – халы�ты �азынасы. Сонды�тан оны иесі де – халы�. Егер �н ж�регіме жа�ын келіп, дауыс диапазоным жетсе неге орындамас�а?!

–Д�ст�рлі нерді� насихатта-

луына к�ілі�із тола ма?– Ш � к і р , � а з а � т ы � ы м ы з д ы

ай�а�тайтын т�л �неріміз б�гінде жа�сы насихатталып жатыр. Жастар тарапынан да �ызы�ушылы�тар к�п. Ізденіс те мол. Д�ст�рлі �нні болаша�ына сенемін. Жыл бойы жер-жерде к�птеген бай�аулар �ткізіледі.

–Сол конкурстар ойдан шы�а ма?

–Nйымдастырылуына байланы-сты �ой. К�п жа�дайларда тола-ды дер едім. Конкурс �ткізген �те жа�сы. Адамны ізденуіне, жааша �ырынан ашылуына т�рткі болады. "рі таланттар�а �анат сыйлайды. Рухын к�тереді.

–!нерде кімді �лгі т"тасыз?–"ншілерді ішінен ешкімді б�ліп-

жар�ым келмейді. "ркім �з дегейі жеткенше орындайды �ой.

–Сіз �шін д�ст�рлі �н мен эстраданы� �айсысы о�айыра�?

–Мен та�ы �з пікірімде �аламын. Екеуі де оай емес. Кейбіреулер д�ст�рлі �ншіні дарыны эстра-да орындаушысына �ара�анда арты�тау деп ойлайды. Ол – �ателік. Ай�айла�анны б�рі �нші емес. Де-сек те, �ай ба�ытта болса да ж�ректен шы��ан �нні с�улесі тыдаушысына жетпей �оймайды.

–Халы�ты� нерге сусында�ысы к е л г е н ж а н д а р т а р а п ы н а н «тойымыз�а келіп бір терме орындап берші» деген "сыныстар жиі т�се ме?

–Жаа жо�арыда атап �ткенімдей, д�ст�рлі �нге к�н санап с&раныс ар-тып келеді. Мені дауысымды естігісі келіп, тойшы �ауым �ол�алап жатса, неге бармас�а?!

–Бай �н�оржыны�ызда бейне-клипке с"ранып т"р�ан �ндер кп болар...

–Баршылы�. М�мкіндігі болса, �нбаян т�сірген бір �анибет �ой.

–Арманы�ыз �андай?–Бар �нерімді хал�ыма арнап,

тыдарманымны к�ілінен шы�сам, одан арты� ба�ытты керегі жо�.

– ! н е р і � і з р л е й б е р с і н ! ��гіме�ізге рахмет!

"гімелескен Ма�пал Ж�МАШОВА

ЛУИНА: Өнер өлкесіне ерте қанат қаққан Қарлығаш эстрада мен дәстүрлі өнерді қатар алып жүрген өнерпаз. Қазақ Ұлттық өнер университетінің магистратурасын тәмамдаған. М.Жұмабаев, К.Әзірбаев, Н.Тілендиев атындағы байқаулардың, «Шабыт» фестивалінің жеңімпазы. Бүгінде Қорғаныс министрлігінің орталық ансамблінде ән айтатын Қарлығаш Аббасовамен сұхбаттасудың сәті түсті.

Жүректен шыққан ән сәуле шашып тұрадыҚарлығаш АББАСОВА:

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылwww.nurastana.kz

9КҮЙТАБАҚ

Шварценеггер – редактор

Рианна – нашар актриса

Адель – үздік күйтабақ иесі

Танымал голливудтық актер Арнольд Шварценеггер жаңа кәсіп иесі атанды. Бұдан былай ол фитнес пен бодидилдингке арналған Flex және Muscle& Fitness журналдарына редакторлыққа кіріспек.

Былтыр өзін актерлік қырынан байқатқан «поп-жұлдыз» Рианна «ең нашар актриса» атанды. Бұлай деуімізге себеп, Голливудта жыл сайын табысталатын киноиндустрия саласындағы «Алтын малина» анти-премиясы әншіге берілген екен.

Британдық әнші Адельдің «21» атты әнжинағы осымен екінші рет «Жыл жинағы» атанды. Халықаралық музыка өндіруші федерациясының ақпаратына сүйенсек , «21» күйтабағы әлемдік сатылымға шыққан 2 жылдан бері топ бастауда.

Б�л сала Арнольд шін жа�алы� емес. Осыдан он жылдай уа�ыт б�рын ол д�л осы ба�ытта�ы та�ы бір басылымды шы�ар�ан еді. Алайда, сол кездерде бір штатты� губернаторлы�ын мойнына ал�ан Арнольд уа�ытыны� тапшылы�ынан редакторлы�ты тастау�а м�жб р болды.

Енді Шварценеггер American Media Inc . компаниясына �арасты журналдар�а жауап береді.

О�ан «Те�із со�ысы» фильміндегі «Екінші планда�ы е� нашар *нері шін» м сіні б�йыр�ан. Біра�, Рианна салтанатты кешке барудан бас тартты.

«Те�із со�ысы» – Рианнаны� кино саласында�ы ал�аш�ы е�бегі.

2011 жылы жары� к*рген альбом бірінші жылы 17 миллион тиражбен тез таралды. Ал екінші жылы 8 миллионы �олдан-�ол�а *тпей сатылып кеткен.

Б�л тізімде Адельден кейінгі орында Тейлор Свиифті� «Red» нтаспасы мен One Direction-ны� «Up All Night» жина�ы т�р.

Алғашқы махаббатыңыз кім?

«Алғашқы махаббат, жүректі тербейді...» Бұл сөздер кез келген жанға жүрегінің түкпірінде қалып қойған балалық сезімдерді еске түсіретіні анық. Көктем келіп, дүние өзгеше күйге бөленген сәтте отандық эстрада орындаушыларынан алғашқы махаббаттары жайлы еске түсіріп көрулерін сұраған едік.

Мақпал ИСАБЕКОВА:ЖҮРЕГІМ ЕРЕКШЕ ҚОБАЛЖИТЫН

–Ал�аш�ы сезім менде бес-алты жасымда оян-ды. Мені *зіне «�ашы� еткен» «жігіт» анамны� ��рбысыны� �лы болатын. Балалы� �ой... 4азір есіме т ссе, езуіме к лкі йіріледі. Ол біздікіне, біз олардыкіне �она��а жиі баратын едік. Содан болар, оны к*ргенде ж регім бір т рлі �обалжып кететін. Бірге отырып мультфильм тамашалап, бірге ойнайтынбыз...

Бізді� мектепте *зі�ді �натып ж рген жігітпен с*йлессе�, сені� де о�ан к*�ілі� бар дегенді білдіретін. Ма�ан да �ашы�ты� с*зін айт�ан хат-тар жиі келетін. Ж регіміз �азіргідей телефон �о�ырауы немесе «SMS»-терден емес, �а�паны� сыртында�ы сені� аты�ды ата�ан дауыстан жа-рылып кете жаздайтын. Романтика!..(к ліп...)

Ғабит ӘБІЛДАЕВ,«Мelo’Men» тобының әншісі: РОМАНТИКА КҮТЕМІН

–Ал�аш�ы махаббат дейсіз бе? Ма�ан махаб-бат «кешігіп» келді. 8 сыныптан бастап �ашы� болдым. Мектептегі сезімні� б�рі балалы� махаббат �ой. Ой, мені� �нат�ан �ыздарымны� санына жетпейсіз. (к ліп...) Есімдері есімде �алмапты.

Мен �атты романтикпін. Ерекше тосын-сыйлар жасап, н�зікжандыларды �уант�анды жа�сы к*ремін. М�селен, бірнеше раушан г лдерін сый�а тарту немесе г лдермен �ызды� есімін жазу. Биыл�ы к*ктемнен де романтика к темін.

Жанар АЙЖАНОВА:МЕКТЕПТЕ «ТАСЖҮРЕК»

БОЛАТЫНМЫН–Мектеп �абыр�асында ж ргенімде ер бала

сия�ты *стім. Сонды�тан ал�аш�ы махаббат дегенді білмедім. Себебі, ойымда тек Алматы�а кетіп, �нші болсам деген арман �ана болды. Біра� талай «�ашы�ты�» �осылуына себепкер бол�анымды жасырмаймын. Негізінде мектепте к*�ілін білдірген жігіттер к*п еді. Жігіті бар �ыздар�а «осылар неше са�ат бойы бір-біріне не айтады?..» деп та��алатынмын. Ал *зім анда-санда жігітпен с*йлесе �алсам, айтар ��гімем таусылып �ала беретін. Кейбір ��рбыларым сия�ты нді фильмдерін к*ріп, �иялданып махаббатым да ашылмапты.

Ал на�ыз махаббатымды кейін Алматы�а келген со� жолы�тырдым.

P.S. Ал сіз ше? ашан �ашы� болды�ыз?

Әзірлеген Алау АЙБЕКҰЛЫ

ЖҮ

д�еббкб

сбт�ср

әншісі:

Жанар АЙЖАНОВА:

10www.nurastana.kz

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылƏЛЕУМЕТ

МиллиардеріМиллиардері көпкөп, , меценатымеценаты аз елаз елƏЛЕМНІҢ

АТЫМТАЙЛАРЫРесейлік лишер Усманов �лемдегі е� ірі

филантроптарды� онды�ына кіреді. Ж�ртшылы� Усмановты� а�ылшынды� «Арсенал»-ды� акцияларын сатып алып жат�анын естісе де, бас�а ж�мыстарын біле бермейді. М�селен, ол Мстислав Ростропович пен Гали-на Вишневскаяны� )нер коллекциясын аукционда 110 миллион доллара сатып алып, мемлекетке сый�а тартты. Усмановты� «+нер мен спорт» атты �айырымдылы� �оры �азір мемлекеттік де�гейде ма�ыз�а ие.

42 медициналы� патентті� авторы, 4,5 миллиард доллар �аржыны� �ожайыны Джеймс Соренсен )мірден озар алдында жи�ан-тергенін т3гелге жуы� �айырымдылы� �орына аударды. Сегіз баласына б�йыр�аны бірнеше миллион � а н а . Б3кіл )мірін медици- н а саласын )ркендетуге ж�мса�ан милли-а р д е р а д а м з а т т а р и х ы н д а � ы е � ы � п а л д ы филантроптар-ды� бірі ретінде т а р и х т а � а л д ы . «Омахалы� к)ріпкел» Уоорен Баффет, «Май-крософт» �ожайыны Билл мен Миранда Гейтс, Стив Кейси, Дэ-вид Рубейнштейн сынды миллиардерлерді� �лем хал�ы алдында�ы абы-ройын асыр�ан – оларды� иен байлы�ы �ана емес, �айырымды �арекеттері. Былтыр Нью-Йоркте )ткен >айырымдылы� саммитіне америкалы� 161 миллиардер жиылып, жаAанны� жарлы-жа�ыбайларын жарыл�ауды� жолдарын іздестірген-ді. Жо�арыда тілге тиек еткен т)рт миллиардер жи�ан-терген байлы�тарыны� те� жарымын �айырымдылы� шараларына ж�мсайтынды�тарын м�лімдеді. Филан-троптар деп осыларды айтса� жарасады.

Уоррен Баффет �айырымдылы� саммиті кезінде:–...>ыры� жылдан бері �ыруар акция�а иелік етемін.

Акцияларымны� бетіне �арап, �ол �усырып �арап отыру мен 3шін �ызы� емес. Ол – ��р �а�аз, еш�андай ��ндылы�ы жо�. Акциялар жо�шылы� к)ріп ж3рген адамдарды� �ажетіне жара�анда �ана ��нды,– деп аталы с)з айтты.

>айырымдылы� шарасына ж�мса�ан �аражаты бойын-ша Билл Гейтсті� алдына т3сетін адам жо�. Филантроп к3ні б3гінге дейін 28 миллиард долларды басына «су ��йыпты». «Байы�ан сайын �алтырауы�» деген ��ымны� к3лін к)кке �шыр�ан миллиардер былай дейді:

– А�шаны табу сия�ты, ж�мсау да )те �иын, к)п ойла-нуды �ажет етеді. Мен а�шаны а�ылмен тарату керек де-ген �орытынды�а келдім, болаша�та осы іспен т3бегейлі айналыспа�пын. Егер тарататын а�шам болса, �рине.

ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ШЫҒАЙБАЙЛАР

«Батыр болса� жау�а найза� тисін, бай болса� хал�ы�а пайда� тисін» деген аталы с)з бар. +кінішке �арай, хал�ына пайдасы тиіп, жомартты�ымен жалпа� ж�ртты жалт �арат�ан миллиардер �аза�ты к)ре алмады�. Ондайлар бар болса да, �аймана �аза�ына емес, шетелдіктерге �ол �шын созумен �лек.

+збекстанда туып, >аза�станда байы�ан, �азір Лон-донда т�ратын Патох Шодиев былтыр жапондарды жарыл�ады. Банкрот�а �шыра�ан кимонолар музейіндегі 130 кимононы Шодиев 3 миллион доллара сатып алды. Миллиардерді� айтуынша, кимонолар Жапонияда�ы м�ражайда �ала береді. М�рттігімен �аза�тарды т�нті етпесе де, бас�аларды та��алдырып ж3рген Шодиев )зі о�ы�ан М.Ломоносов атында�ы М�скеу мемлекеттік университетіне �аморлы� к)рсетіп ж3ргенін айта кеткен ж)н. 3,7 миллиард долларды иесі 3шін жыл сайын он студентке 1 мы� доллардан 3лестіру, 500 мы� доллар�а жа�а баспахана м�шинесін сатып �перу с)з болып па?!

«ENRC» компаниясыны� иелері Александр Машкевич

Қ а з а қ с т а н н а н ш ы қ қ а н ж е т і миллиардердің жиған-тергенін қосқанда 17 миллиард долларға жуықтайды . Бірақ миллиардерлері көп ел деген сөз – меценаты көп ел дегенді білдірмейді. Сайып келгенде, меценаттық – мәдениеттің озық үлгісі һәм үрдісі. Бұл – мол байлықтың буына мас болғандардың емес, мәдениетті тұлғаларға тән қасиет. Ал адал еңбек етпеген, маңдай терімен байымағандар сауапты істен де бейхабар болады. Жұртты жеп байыған жемқорлардан қайырым күтудің өзі қисынсыз. Айбын АҚПАТША

байды� балалары белсенділік танытыпты. >азіргі Медеу м�з айдыныны� орнында ХІХ �асырда

ата�ты Медеу бай П�сырман�лыны� он алты �анат а� 3йі анадайдан менм�ндалап т�р�ан. Заманында Алматыны� жасыл желекке б)ленуіне ы�пал еткен т�л�а – осы Медеу бай. Жа�дайын айтып алдына кел-ген адамдарды ауылды� іргесіндегі мы��ыр�ан малды� ортасына апарып «к)зі�е т3скенін ал да, )з ісі�ді баста» дейтін к)рінеді Медеу бай. Масылды��а жаны �ас бай �лгі адам екінші м�рте келсе, бетін �айтарып тастайтын да бол�ан.

«АФРОКАНА», «АЛТЫН ҚЫРАН»...

Ауызды �у ш)ппен с3рте бермей, ата�ты «Афрокана» жо-басын �ол�а ал�ан �андасымыз Эль-

брус Имамбаев ту-ралы айта отырайы�. >ара�алпа�станда т у � а н , А � т а у д а

ер жеткен Эльбрус И м а м б а е в т ы � ж о � а р ы

білімі де жо�. >аражаты жа�ынан миллиардерлерді�

�олына су ��я алмаса да, ол О�т3стік-Шы�ыз Азияда�ы танымал бизнесмендерді� бірі саналады. +ткен жылы Гонконгта халы�аралы� �ор ��рып, д3ние ж3зіні� 200-ден астам инвестор компаниясын «Афрокана» жо-

басына тарт�аннан кейін Эльбрусты� есімі елді еле� еткізді. Аталмыш жоба �ара ��рлы�та�ы кенге бай, біра� инфра��рылымы кенже �ал�ан алты еліне инвестиция ��юды к)здейді. Бизнесменні� айтуынша, Африка�а �ам�орлы� жасауды� бірден-бір жолы – инфра��рылым �алыптастыру, СПИД пен безгекті� таралуын тежеу.

>андасымызды� мына бір с)зі назарымызды ерекше аударды: «>аза�станда Жапонияда�ыдай IТ мектеп-интернаттарын ашуды армандаймын. >арапайым ауылды� балаларын о�ыту�а жапониялы� мамандарды тартар едім. Он мы� баланы осылай о�ытып шы�арса�, >аза�станда зор интеллектуалды армия �алыптасар еді. Б�л жоба�а шамамен 100 миллион доллар �ажет. +кінішке �арай, менде �азір ондай а�ша жо�. Ал осы мектеп-интернатты бітірген бала бір жа�алы� ашып, миллиард доллар табуы �бден м3мкін �ой. ...Жалпы, мен )зім де ауылды� баласымын, оралманмын. Оларды� жа�дайын жа�сы білемін. Оралмандар�а ерекше к)з�араспен �арауды� �ажеті жо�, оларды оралман деп ата�ан да д�рыс емес, б�л кемсіту деп білемін. Одан да олар�а тезірек т)л��жат беріп, ж�мыс істеуге м3мкіндік ту�ызу керек».

«Алтын �ыран» �орыны� басшысы Исламбек Салжа-новты �аза� )нері мен �дебиетіне жаса�ан �ам�орлы�ы 3шін меценат деп атаса� жарасады. Жас а�ындарды� кітабын шы�ару�а ж3йелі т3рде �аражат б)ліп ж3ргені та�ы бар. Салжанов пен Имамбаев байлы�ы жа�ынан Машкевич сынды миллиардерге ма�айлай алмаса да, �лтына жасап ж3рген �ам�орлы�тары мен ниеттері олардан к)ш ілгері екендігі а��арылады.

пен лижан Ибрагимовті� «м�рттіктері» туралы да жиі айтылады. Машкевичті� �лемні� бір�атар елерінде си-нагога, шіркеу салу�а миллионда�ан доллар ж�мса�аны м�лім. Сол 3шін Ресей патриархы Кириллді� �олынан орден де ал�ан.

Жо�арыда тілге тиек еткен ресейлік миллиардер лишер Усманов байлы�ы жа�ынан Xлыбританияда екінші орында. Бірінші орын 20 миллиардты иесі Лак-шми Миттал�а тиесілі. Біра� меценат Миттал туралы ешкім естімеген. Есесіне, «Ар- селор Миттал» компаниясында ж�мыс і с т е й т і н кеншілерді� �иын

жа�дайы т у р а л ы д 3 р к і н -д3ркін айтылып жа- т а д ы . « > а з а � м ы с » - т ы � �ожайыны Владимир Ким де осы �атарда.

АЛАШ АРЫСТАРЫНЫҢ «СПОНСОРЛАРЫ»

>азеке� «филантропизм», «мизантропизм» деген сынды т3рлі «...изм»-дерді білмесе де, �уел бастан-а� жарлы-жа�ыбайлар�а ж�рдемдескен. С�бе�ні� Итбайы, Спандиярды� Т�рлы��лы, Есенберлинні� >о�ыр��лжасы, С�кен Ж3нісовті� Н�ртазасы имидждерін б3лдіргені болмаса, бізді� байларды� арасында филантроптар да, меценаттар мен «спонсор-лар» да аз болма�ан. Орыс генералы Броневскийді�: «>аза�ты� байы орысты� «богатый» с)зіні� баламасы емес. �аза�ты байы – а�ыл-ойы жетілген, рухани т�рыда кемелденген адам», деп �орытынды жасауы тегін емес.

Жаяу М�са туралы �деби шы�армаларда М�са Шорман�лы деген байды� аты �атар аталады. Зорлы�шыл, шынжыр бала�, ш�бар т)сті� на� )зі сия�ты �сер �алдырады. Сол М�са талай талапты жас�а білім алу�а к)мектескен, жарлы-жа�ыбайларды� алды-на мал сал�ан. Орыс, француз тілдерін білген. >аза�тар «М�са мырза», Керекуді� орыстары «Большой госпо-дин» ата�аны бекер емес. Ол Баянауылда, Керекуде, А�мола, Санкт-Петербургте мешіт, медресе салдыр�ан. М�са Шорман�лы �айтыс бол�анда М�шA3р Ж3сіп К)пей�лы оны� �азасына «Жо�тау» шы�арыпты.

Б3гінде Алаш арыстарына �ам�орлы� к)рсеткен Медеу бай Оразбаев, >аражан Yркімбаевтар тасада �алып жатыр. йтпесе, 1906 жылы Міржа�ып т3рмеде жат�анда >аражан бай кепілдікке 2500 рубль т)леп бостанды��а шы�арып алыпты. М�хтар уезов «Абай» журналын шы�ару�а �аржы таппай �инал�анда да бар жа�дайын жасап берген. «Семейде �ант �ызылшасын )�дейтін зауыт, телефон стансасын салдыр�аны, Зайсан�а дейін ба�ан тарт�ызып, сым ж3ргіздіргені та�ы бар. лихан Б)кейхан Семейде сегіз ай аба�тыда жат�анда Медеу бай аба�ты�а к3н сайын бір саба �ымыз бен бір ба�лан сойып апарып т�р�ан екен.

«>аза�» газетін шы�арушы Алаш арыстары �аражаттан �ысыл�ан со�, газетті� 1915 жыл�ы санында «Ау�атты алаш азаматтарына» атты ма�алада �аржылай ж�рдемдесу ж)нінде 3ндеу жариялайды. К)мек берген байларды� �атарында Есен��л �ажы баста�ан Маман

www.nurastana.kz11Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

ТАНЫМ

Нарық заманы – жеке меншік, жеке тіршілік қарапайым халықтың руға, жүзеге бөлінуіне мүмкіндік бермейді. Қарапайым халыққа тамағын тауып жейтін жұмысты қандай адам берсе де бәрібір. Олар соған қуанады. Ертеден қара кешке дейін жұмысбасты адамда жұмыс берген адамның руын, жүзін сұрайтын уақыты шамалы. Кәсіпкерлік қызметке байланысты руласын жұмысқа алудың – руға, жүзге бөлінуге ешқандай қатысы жоқ. Кәсіпкерлік жеке мүддемен яғни, жеке меншіктегі мүліктің қорғалуы, тауар айналымынан түсетін табыстың талан-таражға түспеуіне қатысты.Астана, Алматы, облыс орталы ында,

моно�алаларда, кейбір �зге �лт �кілдері т�ратын аудандандарда �з руласын к�сіпкерлік �ызметке �атыстыру к�п кездеспейді. Себебі к�сіпкерлікті� тілі, я ни а ылшын, орыс тілін жетік білетін к�сіпкер мамандар келтіретін табыс ру а, ж"зге б�луді, туысты�ты

к�термейді. Сонды�тан к�птеген к�сіпкерлер осындай �ркениетке �атысты, коммерциялы� ��пия а байланысты жеке компанияларына �з туыстарын, руластарын �атыстыра бермейді.

Ал енді мемлекеттік к�сіпкерлікпен айналысатын за�ды т�л аларда �з сеніміне кіретін, �ызметіне �атысты ��пияны са�тайтын, бір с�збен айт�анда, басшы а адал, �ят�а �алдырмайтын туысты, руласты �ызметке алу кездеседі. Біра� б�л да ру а, ж"зге б�лінуді� нышаны емес, тек �ана к�сіпкерлікпен байланысты табыс, м"лікке �атысты м"ддеге �атысты м�селе.

Ал енді ру а, ж"зге б�летіндер �олында кішіг ірім биліг і бар , �ркениетпен байланысты білімі шектеулі жандар. Мысалы, мен Т"ркістан �аласында ы А.Ясауи атында ы Х)ТУ-ды� �ызметкерлер "йінде т�рамын. Кейбір асы ыс кездері таксиге отырамын. Амандас�ан со� таксист т"ріме, "стімдегі киіміме �арайды. /стімде кісіліг і жо� �арапайым киім. Сосын �атарда ы жауынгер екенсі� дегендей �айдан келді�, �ай ел боласы�, �ай рудан боласы� деп с�ра�тарды о�ша жау-дырады. Мен м�ндай о�ша борайтын с�ра�тар а "йренгенмін, �йткені жау-ыр бол ан дайын жауабым бар. Сосын,

мейді. Сонды�тан к�птеген й

Тұйыққа тірейтін сұрақ...Тұйыққа тірейтін сұрақ...

санасында содан бас�а с�ра� жо�, �йткені, �аза�ы ауылда ы ортаны� т�рбиесінен асып кете алмайтынын сеземін.

– )аза�станды�пын, руым �аза� деймін.

– Е, менде осы елдікімін. Біра�, «�аза�» деген ру жо� сия�ты еді

Ежелгі қытай шежірелерінің бірінде күші тасқан, салтанаты асқан Хұн патшасының ертеден кешке дейін шапса талмайтын, «Мың шақырым» атты тұлпарын көрші елдің патшасы аттай қалап, басы бүтін күйінде сұратыпты. Сонда Хұн патшасы: «Соғысармыз, жеңеміз, бірақ ел күйзеледі ғой. Бір ат үшін жауласпайық. Сұрағанын беремін!» деп ел тыныштығы үшін ойланбастан астындағы атын беріпті.Арада уа�ыт �тіп, �лгі к�рші патша екінші рет Х�н

патшасыны� айдай с�лу �йелін с�ратады. Ордада ы у�зірлер мен бектер �а2арына мініп, «М�нысы несі, асты�да ы т�лпары�ды алды, енді �ойны�да ы �йелі�ді с�ратады. Неткен бассызды�! )арсы аттанамыз!» деп �рет"регеледі. Сонда а�ылды патша: «С�лу да болса бір �йел "шін ж�ртты� тынышты ын б�збайы�», - деп ару �йелін алтын отауымен аттандырады...

Х�н патшалы ыны� біраз аума�ты алып жат�ан жайылым а не егін егуге жарамайтын, т�зы шы��ан сорта� жері болады. Бір к"ні к�рші патшалы� "шінші м�рте елші жіберіп, �лгі бос жат�ан жерді с�райды. Ордада ылар с�зге келмей, «онсыз да еште�еге жарам-сыз жат�ан жер ой. Алса алсын!» – деп а�ыл айтады патша а. «Жо�!» – деп орнынан а�ыра т"регелген Х�н патшасы: «Атты – бие туады, �йелді – ана туады, жерді

кім туады? Жер – �ол�а – ж"регі�, бір т�тамын кесіп бере аласы� ба? Б"гін жері�ді алса, ерте� жаны�ды алады! Аттан!» – депті.

Жер ж"зінде екі ж"зден астам дербес мемлекет болса, соны� ішінде жер к�лемі бойынша то ызыншы орынды иеленуіміз, �лтты� ма�танышымыз. Жер – бізді� �азынамыз. Оны са�тап �алу, �рпа� алдында ы парызымыз. Б"гінгі жа2андану заманында барлы� �ркениет, тенденция к�рі ��рлы�тан бастау алады деген біржа�ты пікір �алыптас�ан. М�дениет �ажеттіліктен туады. М�хтар Ма ауинні� шы армаларын о�ы ан кезімде �лтымызды� мерейін "стем етер біраз деректерді ойыма т"йдім. Бізді� бабаларымыз бір заманда жарты �лемді биледі. Батыр халы�ты� �рпа ы бол анды�тан біз, «)аза�пын!» деп кеудені керіп �ана �оймай, ж"рек ж�т�ан бабаларымызды� �лы істерін білуіміз керек.

�аза�та дейді. – )аза�та, �ыр ыз деген ру бар, неге

�аза� деген ру болмасын деп �алжы� а айналдырамын.

Содан кейін сізге арнап жаз аным бар еді деймін де, руы�ды, ж"зі�ді, елі�ді с�райтын �аза�тар а арнал ан:

О, �аза�ым, �оса�ым,Сол �оса�тан а�ардым.Тарих�а сыйлап �ш ж�зді,Басы�ды бекем �оспады�.С�райсы� !лі руды,#ай ж�зден бала боласы�?Білмесе тайпа-т�я�ын,Та�ба етіп бетке басасы�.Шетелден келген адамдай, «#ай елсі�» деп �азбалай. #аза�пын десем сенбейсі�,Не жаздым сонша та�дыр�а-ай?! –

деп шума�ты �арша бора ан с�ра�пен ая�таймын.

С о д а н к е й і н с т у д е н т т е р д е а а й л а р ы н д а « д е м о к р а т и я л ы � еркіндік» барын сезеді. 7йткені, «білім алу а келген балалар еркін с�ра� �ойып, лекция а �атысты еркін с�йлеп, �атысып отырмаса та�ырып�а байланысты білім ми а сі�бейді. Бойлары�ды еркін �стап, та�ырыпты сі�іруге бейімделі�дер» – деп лекция а бет б�р ызу "шін т"сіндіремін. Осын-дай с�зден кейін а ай �атал шы ар, к�зге т"сіп �алмайы� деген ке�ес мектебінен �ал ан �деппен жиырлып

отыр ан балалар еркіндікке к�шеді.Сосын кейбір жа�ын ауылдардан

келетін студент балалар �ай жа�тан келді�, �ай рудан боласыз деп с�ра� �ояды. Осы жерде бала кезімде �ай рудан екенімді ��ла ыма ��йып отыратын мар��м атам есіме т"седі. Содан кейін жо арыда ы шума�ты о�ып, «б�лінгенді б�рі жейді» деп ��гімені ая�тап, лекция а к�шеміз. С�ра�тарына жауап ал ан балалар еркін отырып ты�дайды. Слайдтан �арап, ішінен о�ып, лекция а �атысты с�ра� �ояды. Сосын, уа�ытты� �алай �ткенін бай�амай �алады. Жалпы ау-дан, ауыл жастарына осындай т�рбие �ажет.

Жергілікті жерлерде ауылда, аудан-да, тіпті кейбір облыс орталы�тарында шын м�нінде (есеп беру "шін емес) � л т ж а н д ы л ы � п е н б а й л а н ы с т ы "гіт-насихат ж�мысы жетіспейді. ;йтпесе, А)Ш, Англия, Батыс Ев-ропа елдеріні�, бас�а да елдердегі �лтжандылы�ты� мемлекеттілікке ы�палын �зге �лт �кілдерін ренжітпей "гіт-насихат�а бейім азаматтарды� ба-сын �осып т�рбие ж�мысын ж"ргізсе, �лт т�тасты ыны� м�селесі шешіледі. Барлы ы білімге, т�рбиеге байланы-сты.

Мысалы:Бір-бірі�е тірек бол�ан,)лт намысы т�тасты�ы�,

К+шбасшы �аза� рухани, #арсы ал, алтын �асыры�, – деген

�лтты� т�тасты ы туралы �ле� жол-дарын, ��гімелерді балаба�шадан, бірінші сыныптан бастап о�ытса, осындай т�рбие ал ан бала ру а, ж"зге б�лінеді ме? Жо�.

Егерде мектептерде «)аза� ата-лары, �келері к"ні» белгіленіп �аза� �лтыны�, бас�а да �лттарды� т�тасты ы туралы саба�тар �ткізілсе ру а, ж"зге б�ліну кездеседі ме? Жо�.

Ру, ж"з м�селесін �оз айтын – �аза�ы аудандармен, ауылдарда т�ратын аталар мен �келер. Оларды� с�зін жерге тастамай ��ла ына ��йып, санасына мы�тап бекітіп алатын ер балалар. Ал аналар мен �ыздарда ру а, ж"зге б�лу тікелей кездесе бермейді. ;сіресе, Аналар "шін баланы� б�рі бірдей. Демек, отбасы-ота асы ер адамны� білім де�гейі �андай болса, отбасында ы т�рбие де сондай бо-лады. Осы ер адамдарды� санасына �лтжандылы� білімін сі�ірсе, �лт т�тасты ы �алпына келеді.

Әбдікәрім ЕРАЛИ,заң ғылымының кандидаты (PhD),А.Ясауи атындағы Халықаралық

қазақ-түрік университеті Түркістан қаласы

М�селен, е� ал аш жыл�ы а бас білдірген �аза�. Я ни ежелгі �аза� даласында ат�а мінуді� м�дениеті �алыптас�ан. Баланы ат�а отыр ызу салты осыдан �ал ан. Ал аш рет "зе�гі мен ер то�ымды ойлап тап�ан да – �аза�. Тіпті, б"гінде �лем ж�ртшылы ы киіп ж"рген шалбарды ойлап тіккен бізді� бабаларымыз. Себебі, ертеде �аза�тар ертелі-кеш ат "стінде ж"рді. Со ан ы� айлы болу "шін шалбар тігілді. М�селен, орта асырларда ы Грек, Рим тарихи суреттеріне к�з жіберсек, ат "стіндегі жауынгерлерінен шалбар к�ре аласыз ба? ;рине, жо�. Ежелгі Рим – �лемдік империя болды. М�дениеті жо ары болса да "зе�гісіз ат мінді, шалбарсыз лыпа байланды. Б�л оларды� кемшілігі емес, бізді� арты�шылы�. 7йткені, шал-бар �ажеттіліктен ту ан д"ние. Біле білсек, бізді� жазу-сызуымыз пайда бол анда, б"кіл Еуропа ж�рты �ара� ылы� т"негінде жат�ан-ды. К"лтегін, Білге �а ан д�уірінде бізді� жазуымыз дамып, �зіндік "лгісін �алыптастырды...

;уелі, �зі�ді �зі� сыйламаса�, �зге де сені сыйламай-ды. Сонды�тан хал�ымызды ��рметтеп, �лтымызды �лы�тауды �зімізден бастаса� екен.

Мейрамгүл ҚҰСПАН

Ұлтты ұлықтауды өзіңнен баста

12www.nurastana.kz

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылТАҒДЫР

...Сыртта ақтүтек боран. Автобустағы адамдар иін тіресіп әрең сыйып келеміз. «Орталық саябақ» аялдамасында жүргізушінің «түсетіндер бар ма?» деген сауалына ешкім ләм-мим деген жоқ. Бірер сәттік үнсіздікті тежегіштің гүрілдеген дыбысы жалғап, алға қарай бет алдық. Дәл осы кезде терезеден далаға көз салғанымда, үстінде қалың қызметтік киімі бар, қар күреп жүрген жас жігіт көрінді. Қасымдағы кейуананың «Құдай-ай, осындай күнде ана балаға жұмыс істеткен кім екен? Суық тиетін болды-ау» деп күрсінгенін естідім...Арада бір-екі кн салып, �ар креуші

жігітпен танысу�а бекіндік. Сенбі кні іздеп бар�анымызда, �ткендегі к�ріністі та�ы да к�зіміз шалды. �олында�ы крегі �айта-�айта жерге ��лайды, желді� �тінде т�р�ан жігітті� �зі де ауы�-ауы� те�селетіндей. О�ан аса м"н беріп жат�ан ол жо�, ж�мысына �айта кіріседі. Бізді� �зіне �арай келе жат�анымызды алыстан а��арып, жа�ындай бере бар назарын ауда-рып, с�раулы жзбен �арады.

– Сенен бас�а м�нда ешкім жо� па? Жал�ыз �зіне мынаны� б"рін креу �иын шы�ар, – дедік к�зімізбен тау болып йіліп жат�ан �арды н�с�ап. Біраз кідіріп барып, н �атты:

–�айтейін, ма�ан тапсырыл�ан ж�мысты� к�лемі осы боп т�р. Бас�алары да бар �ой, біра� олар �зге «объектіде» ж�мыс істеп жатыр. Ж�мыс іздеп жрсі� бе? – деп іле-шала �зімізге сауал тастады. ' дегеннен �айдан келіп т�р�анымыз-ды бірден айтуды ж�н к�рмедік:

– Жала�ысы �анша? Б�ндай �ызметте жастарды� жргенін б�рын-со�ды к�рмеппін.

Айына 37 мы� те�ге алатынын айт�ан ол, аптасына бес жарым кн ж�мыс жасайты-нын жеткізді. Я�ни, сенбі кні тске дейін �ар креу де оны� міндетіне кіреді. «Б��ан дейін �ар кремеген адам�а йренісіп кету басында �иын болады. Кейіннен б"ріне де бейімделесі�. «Адам деген ш кннен кейін к�рге де йренеді» деген онымен "�гімеміз " дегеннен жарасып кетті. Есімі Берік екен. +зімні� журналист екенімді айттым. Осы-дан кейін �ар креуші жігіт тосыл�ан жо�, �зі жайлы айта ж�нелді:

– Т"уелсіздікті� тйдей ��рдасымын. А�т�бе облысы Ойыл ауданыны� Жетік�л ауылында дниеге келгенмін. 0йде жал�ыз баламын, "кем ертеректе �айтыс бол�ан. Зейнеткер анам бар... Мен жайлы ма�ала жазба�сыздар ма?

Берік �зі туралы осылайша баяндап, мектептегі о�у лгеріміні� жа�сы бол�анын,

9-сыныптан кейін �алада�ы №9 лицейге �абылдан�анын айтты. 11-сыныпты бітіріп, жо�ары о�у орнына тспекші арманы бол�ан. Біра� �аражатты� тапшылы�ынан ол анасымен бірге �ала�а к�шіп келіп, орта білім алуды ж�н сана�ан.

–Лицейдегі саба� лгерім жа�сы бол-ды, «4» пен «5»-ке о�ыдым. «Электр д"некерлеуші» маманды�ын игеріп шы�тым. Та�да�ан к"сібім �зіме �найды. Ал�аш�ы курста тгелдей дерлік «�те жа�сы�а» о�ы�ан ш"кіртті о�ытушылары да бай�ап, оны трлі жарыстар�а, соны� ішінде м"нерлеп �ле� о�у�а �атыстыр�ан. Бала кезінен "дебиетке ��штар жігіт �алалы� ж"не облысты� бай�аулардан бірнеше м"рте орын алып, олжалы �айтыпты. +зіні� айтуынша, �ле� шы�ару�а да икемі бар. «Асылы, �зімді а�ын деп айтудан аула�пын. �атты жабыр�а�анда �абілет-�арымымызша �ле� шы�арамын» дейді ол.

Одан маманды�ы бойынша неге ж�мыс�а т�рма�анын с�ра�анымызда, ал�ашында, на�тылай айт�анда, бір жыл к�лемінде жеке фирмада ж�мыс істегенін с�з етті. Алайда, фирма белгісіз себептермен к�п �замай �ызметін то�татып, Берік ж�мыссыз �ал�ан. 'рине, сол кезде оны� �ызмет іздеп, �а�па�ан есігі болма�аны айтпаса да тсінікті. +кініштісі, б�ны� барлы�ы н"тижесіз ая�тал�ан.

– �атты �иналдым. С�збен айтып жеткізе алмаймын. Бір жылды� е�бек �тілім болса да, «электрик» болып ж�мыс�а орналаса алмай-а� �ойдым. Хабарландыру бойынша барсам, шыны керек, б"рі де а�ша д"метеді. Тым ��ры�анда, таныс-тамыры� болуы керек. Ол болмаса, есігінен сы�алатпайтын �ожайындарды да к�рдік. �олдаушым бол-са, сабылып жрмес те едім �ой. Содан, амал жо�, 2011 жылды� желто�сан айынан осы жерге «дворник» болып орналастым.

Берікті� айтуынша, жазда аула сыпырып, �ыста �ар крейді. Та��ы са�ат 8-ден кешкі 7-ге дейін ж�мыс істейтін кейіпкеріміз, ал�ашында біраз �иналыпты.

–Бірінші кні басшылы� "ріптестеріммен таныстыр�анда, осында�ыларды� б"рі та��алды. Неге дейсіз �ой? С�йтсем, араларында�ы е� жасы мен екен. Б��ан дейін «кенжесі» 40-тан ас�ан жігіт а�асы бол�ан �ар креушілер бас�а ж�мыс�а неге орналаспа�анымды с�рап "лек. Мен болсам, б�л уа�ытша екенін, к�п �замай кететінімді айт�анмын. Дипломым болса да, �ара ж�мыс істеп жргеніме бір жылдан асты... +зге ж�мысты� реті болмай т�р, – деп жігіт бір крсініп, "�гімесін �айта жал�ады:

– Ж�мыс �иын, біра� т�зуге тура келеді. Шыдама�анда �айда барасы�?! Та�ерте� осындай ке� ала�ды тапсырады (Берік �олымен саяба�ты� бір ат шаптырым жер-дей ала�ын к�рсетті), соны кешке дейін тазалау керек. �ар аралас жа�быр жау�анда, тіптен �атты �иналамыз. М�з болып �атып �ал�ан �арды аршу о�ай емес. Расын айт-сам, ал�аш�ы кндері суы�тан сауса�тарым тілініп, мазам болмай, ауырып та �ал�анмын. Б�л ерекше кш-�айратты �ажет етеді �ой. Не де болса, отбасымды асырау шін шы-даймын деп шештім.

Бгінде А�т�бедегі жата�ханаларды� біріні� екі б�лмесін жалдап т�рып жат�ан Аман�алиевтар "улеті ай сайын 22 мы� те�ге т�леп, тіршілік етіп жатыр. 0йдегі жал�ыз ат�старды� 37 мы� те�ге жала�ысы мен анасыны� зейнета�ысын нан мен стке жаратып отыр�ан олар, б"ріні� де

Алланы� уа�ытша сына�ы екенін айтады. «Б"лкім, б�л да Жаратушыны� �алауы болар. Біз б�ны �ткінші деп білеміз. Н�рлы кндерімізді� "лі алда екеніне міттенеміз», дейді Берікті� анасы. Расында, Берікті� ша�ыра�ыны� шуа�ты ша�ы басталып та кетті десек, асыра айтпаспыз. +йткені, 21 жаста�ы жігіт былтыр йге келін тсіріп, осылайша, жа�ын-жуы�тарын �уаныш�а б�леді. Енді, міне, бір ай болды, йді� ішінен с"би клкісі естіле бастады...

–+мірлік ж�байым болар аруды жолы�тыр�анда, жа�дайымны� анау айт�андай жа�сы еместігін жеткіздім. Б��ан тсіністікпен �ара�ан болаша� келіншегім, «бас екеу болмай, мал т�ртеу болмайтынын» айтты. Содан банктен несие алып, шама-шар�ымызша йлену тойы-мызды жасады�. �азір сол �арызымызды екеулеп т�леп жатырмыз. Кейде ата-енем к�мектесіп т�рады. Шкір, е� бастысы, от-басым бар, б"рі де аман-есен.

Т�рмысты� тау�ыметіне т�зе білетін Берік жер-ая�ы ке�ейген со�, маманды�ы бойынша ж�мыс іздеуге кіріспек. С�з со�ында ол періштесін Алланы� �зі на-зарсыз �алдырмай, отбасыны� тбінде ба�ытты кй кешетініне км"нданбайтынын келтірді. +йткені, «бір �ой егіз туса, бір тп жусан арты� шы�ады». Лайым, солай бол�ай! Айбек СЕРІК

Қорғансыздың күні

Жанкешті жеңімпаздар Бір кем дүние кемдігін жасап, кей жандарды жанкештілікке тәрбиелесе керек. Аяқ-қолы балғадай жалқаулардың мойны жар бермейтін белестерді мүмкіндігі шектеулі болса да жігерін жанып, намысын қайрап бағындыру жанкештілік емей немене?

Oлтты� параолимпиада комитетіні� он жылды�ына орай жуырда �ара�анды�а Лондон ойындарына �атыс�ан параолимпиадашылар ат басын тіреді. Ммкіндігі шектеулі �рендермен кездесу �ткізген олар �зара с�ра� алмасып, ой б�лісті. Владимир Загородний ш"кірттері 'нуар Ахметов те, Сиязбек Далиев те, Ми-хаил Еременко да жзуден халы�аралы� д"режедегі спорт шеберлері.

Жиырма жаста�ы 'нуар 2010 жылы жылы Гуангжоу-да (�ытай) �ткен Азия ойындарында кміс ж"не �ола медаль�а �ол жеткізсе, ара�а жыл салып �аза�станны� здік параолимпиада спортшысы атанады. +ткен жыл�ы Oлыбританияны� ашы� чемпионатында жз метрге ар�амен ж"не брасс т"сілімен жзуден екі бірдей �ола�а �ол жеткізді. Осы уа�ыт�а дейін-а� 100 метр �ашы�ты��а еркін жзуден Азияны� рекордшысы атан�ан 'нуар бгінде Астанада�ы Л.Гумилев атында�ы Еуразия �лтты� университетінде о�иды.

– Алды�нан шы��ан кедергілерге тосылып �алмау керек. М�мкіндігі шектеулі спортшылар�а барлы� жерде бірдей жа�дай жасалма�ан. Айналада�ы адамны� б�рі т�гелдей параолимпиадашылар проблемасын т�сіне бермейді. Біра� адамны� ынтасы мен талабы болса, �зіне керектіні� б�ріне �ол жеткізуге болады. М�гедек те дені сау адамдармен те� �"�ылы. Біз те� д�режелі спортты� жо�шыларымыз ж�не �зімізді� �олымыздан не келетінін д�лелдеп мойындатамыз, – дейді 'нуар.

Ал, жиырма штегі Сиязбек Далиев елордада�ы �аза�стан-Ресей университетін �ткен жылы т"мамда�ан. Он екі жасында ойнап жріп мектеп ауласында�ы транс-форматор то�ына тсіп �ал�ан ол, екі �олынан бірдей айырылады. �иынды�пен арпалыс�ан бір жылдан кейін о�уына �айта оралып, ба�ына орай ойда-жо�та жатты�тырушы Владимир Кирилловичпен танысады. Білікті бапкер Сиязбекті жа�а �ырынан танытады. 2009 жылы жас�спірімер арасында Токиода �ткен параолим-

пиада ойындарында 2 кміс, 2 �ола медальды иемденеді. 2012 жылы Ресейді� ашы� чемпионатында 100 метрге брасс т"сілімен жзуден шінші орынды еншілейді.

Орда б�зар отыздан ас�ан Михаил Еременконы� да Сиязбекпен та�дыры ��сас. Жзумен ш��ылдан�анына бар-жо�ы бес жыл бол�анына �арамастан ол бірнеше м"рте республика чемпионы атанып лгерді. 2009 жылы "лемні� мы�тылары жинал�ан Ресей чемпиона-тында шінші орын�а табан тіресе, �ткен жылы �ана осы чемпионаттан 100 метрге ар�амен жзуден та�ы �оланы еншіледі. Сиязбек те, Михаил да 2011 жыл�ы Біріккен Араб 'мірлігіндегі бкіл"лемдік ойындар�а �атысып, бірі чемпионды� ата�ты, бірі кміс жлдені �оржын�а салып, олжалы �айтты.

Бір ісіміз �иыс кетсе, басымызды тау-тас�а со�ып, кін"ні �мір мен та�дыр�а артатын "детіміз "лі бар. Мгедек спортшыларды� жігері, же�іске деген жанкештілігі мемлекет пен ата-ана�а ала�ан жаюды білетін он екі мшесі сау бойкйез, боркеміктерге �ана емес, б"рімізге лгі боларлы�.

Республика параолимпиадашыларымызды� алдында а�ымда�ы жылды� наурызына жоспарлан�ан Данияда�ы халы�аралы� жарыс, Канадада �йымдастырылатын "лем чемпионаты, кзде Малайзияда �туі тиіс Азия ойындары т�р. Айлары о�ынан тусын дейміз же�імпаздарды�! Ақбота ӘБІЛТАЙ

www.nurastana.kz13Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

ҚОЛТАҢБА

«ХХІ ғасырдағы білім мен ғылым – 2013» атты халықаралық көрме Астананың сол жағалауындағы «Көрме» орталығында өтті. Жыл сайын дәстүрлі түрде өтіп келе жатқан бұл жолғы көрмеге Ресей, Венгрия, Германия, Малайзия, Сингапур, Түркия, Чехия, Швейцария елдерінің беделді оқу орындары мен ғылыми орталықтарының өкілдері қатысты.

«ЕХРО-2017-ден «ЕХРО-2017-ден үміттіміз»үміттіміз»

К�рмені бізді т�лектерге тигізген пайдасы �айсы десек, олар мынадай ма�саттар�а жіктелер еді: мек-теп бітірушілерге маманды� тадау�а кеес берілді, халы�аралы� д�режеде беделі бар о�у орындарыны басшылары жастармен бетпе-бет ж�здесті, �рт�рлі та�ырыпта�ы семинарлар�а �атысты, �здерін тол�андыр�ан с!ра�тар�а толы��анды жауап алды. Ж�не бір жетістігі 700-ден астам мектеп бітіруші #лтты� тестілеу орталы�ыны дайынды� сына�ына �атысты. Я�ни, о�у орындарыны �кілдері �здеріні болаша� студенттеріні �абілет-�арымын к�збе-к�з бай�ау�а м�мкіндік алды.

«К�рме» орталы�ыны экспонаттар �ойыл�ан ке залында ие шаншар бос орын болмады десек арты� айт�анды� болмас. Ата-аналарымен бірге келген б�лдіршіндер �аншама. М�селен, сонау Малайзия мен Швейцарияда�ы алды�ы �атарлы о�у орындарыны �андай маманды�тар�а з�рулігін ж�не бізді елімізге �олайлы �андай маманды�тар даярлайтынды�ын �з «�йіде» отырып аны�тау �андай керемет десеізші! Сондай «кереметті» ке �а�пасын ашып тастап, тек тадау сіздер жа�ынан болсын деп мектеп бітірушілерге бар жа�дай жаса�ан республика Білім ж�не �ылым министрлігіне ризашылы�ымызды білдіргенні арты�ты�ы жо� шы�ар осы жолы.

К�рмеге �зімізді де біршама о�у орындары шетелдіктермен иы� теестіретіндей д�режеде жетістіктерін орта�а салды. Салып �ана �ой�ан жо�, келушілерді назарын �здеріне аудару�а ты-рысты. Б!л тырысушылы� –�!р�а� у�де, �ызыл с�збен �лшенбейді. На�ты іс, �олмен !стап, к�збен к�ретіндей ж�дігерлер �ана жеіске жетеді. Ал халы�аралы� к�рмені !йымдастырушылар осы жа�ына да к�бірек м�н бергенге !�сайды. К�рме к�з тоятындай болсын.

Абай атында�ы Жамбыл гуманитарлы� колледжі аталмыш к�рмеге осымен �шінші рет �атысыпты. 4атысып �ана �ойма�ан, студенттерді �з �олдарымен жаса�ан д�ниелері к�пшілікті �ызы�ушылы�ын тудыр�ан. Ж�лделі орындар�а ие бол�ан, !лтты� на�ыш�а толы �ол�нер б!йымдарын келушілер «пыша� �стінен» сатып �кеткен. «ХХІ �асырды білімі» халы�аралы� к�рмесі гуманитарлы� колледж !жымына биыл да �атысамын десеіздер есігіміз ашы� дегенді к�ні б!рын �!ла�тандырыпты. Колледж экспонаттарын к�ргенде «осыларды б�рін шынымен о�ушылар жаса�ан ба?» деген с!ра� бізді к�кейімізге де кептеліп т!ра �алды. И�, о�ушылар жаса�ан. А�аштан ойыл�ан, металдан иілген, был�арыдан жасал�ан, �рт�рлі формада�ы то�ыма б!йымдары с�з жо�, сізді де �айран �алдырады. 4айран �алдыр�аны, !лтты� на�ыш�а толы �ол�нер туын-дылары !рпа�тан-!рпа��а тара�ан �!нды ж�дігер екендігі айтпаса да т�сінікті �ой. Бір кілтипаны, осы !лтты� �!ндылы�ымызды ауырды асты, жеілді �стімен �иналыссыз нан тап�ысы келетіндер, оай н�па�а к�ретіндер ба�асын арзандатып ал�ан-ды. Арзандат�анда, аса шыдамдылы�пен к�з майын тауы-сып ж�не !лтты� бояуды �ін жо�алтпай д�ниеге

Қара өлеңнің қанаттықаршығасы...

Таяуда Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетінде «қара өлеңнің қанатты қаршығасы» атанған ақын Қайрат Жұмағалиевтің «Жарық дүние» атты жаңа кітабының тұсаукесеріне арналған «Әлі де қаламымның қуаты бар...» әдеби кеш өтті. Университет студенттері мен профессор-о�ытушыларыны

басын �ос�ан мазм!нды шара�а а�ын 4айрат Ж!ма�алиев пен оны �мірлік серігі Софья апай ж�не А�жайы� �іріні �дебиет, �нер саласыны �кілдері �атысты.

М�ртебелі меймандар алдымен о�у орныны Ж�гір хан атында�ы тарихи-этнографиялы� музейінде болды. Б4АТУ ректоры 4азыбай 4ара!лы мен 4айрат а�а баста�ан �она�тар а�ынны �аламынан шы��ан ебектері – «Жары� д�ние», «Т�лбасы», «4!ланиек», «А�марал», «Шапа�ат», «Айнамк�з», «Са�ара», «А�жарма», «К�ншуа�», «С�ске», «К�ілімні сарасы», сондай-а� балалар�а арнал�ан «Ж�регімні б�лшегі», «А� то�аш», орыс тіліне аударыл�ан «Степная дорога», «Раздолье» жыр жина�тарын, мерзімдік баспас�здерде жары� к�рген ма�алалар мен отбасылы� суреттерді �ызы�а тамашалады.

– Кітапханаларыыз бай екен. Мына жерден мені �зімде жо� кітаптарды кездестіріп т!рмын, - деді «Раздолье» кітабын �олына ал�ан 4айрат а�ын таданысын жасыра алмай. Кітап к�рмесіне шолу жаса�ан �ылыми кітапхананы директоры Айг�л Есенаманова а�ын�а 2010 жылы бол�ан кез-десуде �олтабасын жазып �алдыр�ан «А�тайла�» �ледер жина�ыны орны ерекше екендігін жеткізді.

Зал толы к�рермен �уатты да шуа�ты, с�улелі жырлары-мен, н�зік лирикасымен жырс�йер �ауымны ж�регінен ойып т!рып орын ал�ан сыршыл а�ынды орындарынан тік т!рып, �ошеметтеп �арсы алды. Кеш кейіпкері сахна т�ріне жай�ас�ан со университет басшысы �аза�ы д�ст�рмен 4айрат а�аны иы�ына шапан жауып, Софья апай�а �амзол кигізіп, жаулы� салды. Салтанатты шара барысында студент-тер а�ын жырларын тебірене о�ыды. Кездесу соында жастар а�ын а�а�а сауалдар �ойып, �з кезегінде 4айрат Ж!ма�алиев �міріні �ызы�ты с�ттері мен �ледеріні шы�у тарихы, б�гінгі �о�ам, �дебиет �лемі, жас !рпа� т�рбиесі туралы �гімелеп, келелі ойларын орта�а салды. Айгүл АХМЕТОВА, БҚАТУ қызметкері

«Көк пен жердің арасы»Астаналық Жастар театрының репертуары осындай тағы бір тың мелодрамалық туынды-мен толықты.

Елордалы� к�рермендер «К�к пен жерді арасы» мелодрамасыны премьерасын тамашалады. 4ойылым жастар арасында�ы махаббат та�ырыбына негізделген.

Жа�ында �ана жал�а п�тер ал�ан Артур есімді жас жігіт �йді ішінде �зінен бас�а адам бар екенін сезеді. Д�лірек айтса� адам емес, п�тер иесіні рухын. Бойжеткенні жаны тек Артурды к�зіне к�рінеді. Осылайша екі жас бірімен-бірі с�йлесіп, ойларымен б�ліседі. 4ыз бен жігітті арасында махаббат сезімі оянады. Н�тижесінде Артур ес-т�ссіз ауруханада жат�ан �ызды �лім аузынан аман алып �алады. 4ойылымны режиссері, жас актер Д�урен Сер�азин басты р�лді де �зі сомдады. Айта кетейік, б�гінгі �ойылым - жас талант иесіні режиссерлікке жаса�ан ал�аш�ы �адамы. Дана ЖҮНІСБЕКОВА

сирек келетін б!йымдарды станокты �алыбымен «балалататындар» �ол�нер шеберлеріні сынына !шыра�алы �аш-шан. Жаман �дет ж!�палы, осындай оай олжа �уушылы� мына жас шеберлерді де �лсіз буынына т�спесе �айтсін деген к�м�н к�рмені т�гел аралап шы��анша бір сейілмеген-ді. Жо�, онымыз бекер екен, сонау �иыр шеттен келген �она�тарды �рбір темірден жасал�ан �ол�нер б!йымдарын ала�анымен сипала�аны былай т!рсын, тісімен тістеп к�ріп, «�орамса��а» �ол салып жат�анын к�ріп, бізді де к�іліміз к�дімгідей мар�айып �алды.

– К � р м е г е � к е л і н г е н д � н и е л е р с а р а п т а у комиссиясыны сынынан �ткен, – деді колледж директоры Айдархан Биназаров мырза, – Ежелгі Тараз жері �!нды ж�дігерлерге толы. Мына д�ниелер соларды зады жал�асы. К�збояшылы�тан ада, �рбір м�сін м!�ият тексеріледі. Біз осы жолы был�арыдан ж�не металлдан жасал�ан д�ниелерді бізді !лтты� брендіміз ретінде �олдан-�ол�а тимейтіндігіне аны� к�зіміз жетті. Бізді о�у орны осы ба�ытта�ы ізденіске толы ж!мыстарын жал�астыра береді. Ба-лет бишісі егер бір-екі к�н шеберлігін шыдамаса �йреншікті ыр�а�ынан жаылып, я�ни �олдары �атайып, сауса�тары икемге келмей �алады. Бізді �ол�нер шеберлеріне де сондай �ата талап �ойылады. «ЕХРО-2017» к�рмесі біз �шін биік меже, осы д�ниеж�зілік м�н-ма�ына�а ие бол�ан осы к�рмеге �атысса� па деген �міттеміз. Жай �ызы�тау �шін емес, !лтты� брендімізге айнал�ан �ол�нер б!йымдарын жасап, елді назарын аудару �шін, �лкен дода�а �з �лесімізді �осу �шін...

С�ндік �олданбалы бейнелеу �нері п�ндік-циклды� бірлестігіні мегерушісі Алмаг�л Сапа�ова ойын былай �рбітті:–Ма�тан�анымыз емес, Таразда �ол�нер б!йымдарын жасау оды жол�а �ойыл�ан. Соны бір мысалы біз, бізді колледж. Студенттеріміз облыс к�лемінде болып жататын �нер бай�ауларына жиі �атысады. К�бі ж�лдемен оралады. Ол ж�лде –тынбай ізденіс пен мадай терді н�тижесі. Егер студент �з бетінше тапсырыс алып, �з жаса�ан д�ниесін тиісті ба�асына сатып жатса да біз іштарлы� жасамаймыз. Б�ріне еркіндік...

Гуманитарлы� колледж !жымыны алда�ы бо-латын �лкен к�рмеге б�гіннен �ам жасап жат�ан �!лшыныстары !нады. Талпын�ан жетер м!рат�а.

#лтты� брендті п�сін т�мендете к�рмеіздер. Аққұм ТЕҢІЗБАЙ

14www.nurastana.kz

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылНОУ-ХАУ

Осы жылдың 23-24 наурызында Шымкент шаһарында қазақ тілді блогшылардың басын қосатын ІІІ-ші Блогқұрылтай өтпек.

О�ушылар �ол�а ал�ан «Сырда-рия а�ысында�ы Кориолис к�ші» атты �ылыми жоба республикалы� бай�ауда бас ж�лдеге ие бол-ды. О�ырман�а т�сінікті болу �шін айта кетейік, б�л 1795-1843 жылдары �мір с�рген фран-цуз математигі Кориолисті$ ��рметіне атал�ан инерциялы� к�штерді$ бірі. М&селен, жерді$ т&уліктік айналуы н&тижесінде меридиан ба�ытымен �оз�ал�ан дене Солт�стік жарты шарда о$�а �арай, О$т�стік жарты шарда сол�а �арай ауыт�иды. Осыны басшылы��а ал�ан о�ушылар к�ктемгі тас�ыннан са�тану�а арнал�ан ке$ к�лемді жоба бой-ынша ж�мыс істеген.

– Кориолис к�ші &серімен дария суы о$ жа�алауды �ажап, м�жи береді. Біз баспалда�ты гидро��рылыс ��ру�а �сыныс жасады�. Б�л Кориолис к�шіне

т�теп береді, – дейді лицей о�ушысы (азбек С�лтанов.– Ж&не ол �за� жылдар �ызмет ететін болады &рі �ала к�ркіне к�рік �осады.

(азбек б�л іспен біраздан бері айналысып ж�р. Оны$ алдында болаша� �алым Санкт-Петербург �аласында физика п&нінен бол�ан халы�аралы� олимпиадалы� жа-рыста да ж�лделі орын алып келген. (ызылорда �аласында�ы №9 мектепте білім алып, кейін �аза�-т�рік лицейіне ауыс�ан ол ізденгіштігімен �стаздар назарын аударды. Алдына биік ма�сат �ой�ан о�ушы ту�ан �аласына пайдасын тигізуге ��штар.

Ал жобаны$ �ылыми жетекшісі, педагогика �ылымыны$ канди-даты 6лтай Ешімованы$ пікірі мынадай:

« Т у р б у л е н т т і � о з � а л ы с дарияны$ о$ жа� бетінде, я�ни,

�аланы$ орналас�ан бетінде тік жарды$ пайда болуына &сер етеді. Одан кейін дарияны$ ішкі �ала жа� б�лігіні$ �ауіпті екендігін к�рсетеді. Сонды�тан да дария жа�алауына жыл сайын б�гет со�ып, �апшы��а ��м толтырып, �йіп &уре болмай, оны$ орны-на баспалда�ты ��рылыс салу тиімдірек».

Расында, жыл сайын тас�ынны$ алдын алу �шін бюджеттен �аншама �аржы ж�мсалады. М&селен, со$�ы 3 жылда б�л іске жергілікті бюджеттен 3,5 милли-ард те$ге б�лінген.

( а з а � - т � р і к л и ц е й і о�ушыларыны$ мына жобасы шын м&нінде �олдау тауып жатса ел басында�ы проблема тиімді шешілер еді. Енді �ызылордалы� жас �алымдар Хьюстонда �тетін &лемдік бай�ау�а �атысады. Әзиза ӘБДІРАХМАНОВА

Тісіңіз түссе, өсіріп береді

Болашақта стоматологияда үлкен төңкеріс болуы мүмкін. Тіс дәрігерлері адамдарға қызыл ет жасушаларынан тіс өсіріп береді. Лондонны$ Кингс колледжіндегі зерттеушілер ересек

адам тісіні$ �ызыл етінен жасуша алып, оны тыш�анны$ енді �алыптасып келе жат�ан байланыстырушы тініне енгізген. Осы біріккен жасушаны кейін зертханада�ы тыш�андар�а пайдаланып, оларды$ жа� с�йегіне орналастыр�ан. Соны$ н&тижесінде жа$адан тіс �сіп шы��ан екен.

Bалымдар зерттеу н&тижелері б�л технологияны адам�а пайдалану�а бір �адам �алды дегенді айтады. Дегенмен, &лі де бірталай уа�ыт зерттеу керек.

Та�ы бір зерттеу ж�мысында �алымдар эмбрионды� тін жасушаларын «биотіс» жасау�а �олдан�ан. Біра� б�л адамдар �шін �те �ымбат�а т�седі.

Ал Journal of Dental Research журналыны$ жазуына �ара�анда, адам мен тыш�ан жасушаларынан алын�ан гибрид тіс �суге �абілетті тамыры бар толы��анды тіс болуы &бден м�мкін.

Ендігі �адам адамны$ байланыстырушы �скін жа-сушаларын клиникалы� жа�дайда пайдалану �шін жеткілікті м�лшерде о$ай ж&не же$іл &діспен алуда т�р.

Зерттеу тобыны$ жетекшісі, профессор Пол Шарп м�ндай жасуша адамны$ а�ыл тісіні$ т�бінде болады дейді. Ол к�ндерді$ бір к�нінде б�л технология �азіргі �олданыста�ы технологияны ауыстыратынына сенімді. Сыр�ат адамны$ аузында, �ызыл етінде тіс �сіру шама-мен енді 10-15 жылда ж�зеге асуы м�мкін.

ҚЫЗЫЛОРДА ҚАЛАСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ-ТҮРІК ЛИЦЕЙІНІҢ БІР ТОП ОҚУШЫСЫ СУ ТАСҚЫНЫНДА КӨМЕГІ ТИЕТІН ЖАҢАЛЫҚ ОЙЛАП ТАПТЫ. ЖЫЛДА КӨКТЕМ КЕЗІНДЕ СЫРДАРИЯНЫҢ ЖАҒАСЫН МЕКЕНДЕЙТІН ЖҰРТ ТАСҚЫННЫҢ ЗАРДАБЫН ӘБДЕН ТАРТАДЫ. СОНДЫҚТАН ДА ОЛАРДЫҢ ЖОБАСЫ АЛАСАПЫРАН КЕЗДЕ СЫРДАРИЯ ӨЗЕНІНІҢ СУЫН ТЕҢІЗГЕ БӨГЕТСІЗ ЖЕТКІЗУГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН.

Жа�ында Астанада мемлекеттік хатшы Ма-рат Тажинні$ т�ра�алы�ымен �ткен а�паратты� саясат�а байланысты жиында блогшылар м&селесі де к�терілген болатын. Онда мемлекет пен блогшылар �арым-�атынасын ны�айту, бірлесіп ж�мыс жасау, блогшылар�а �олдау білдіру, беделді, ы�палды блогшыларды$ тізімін жасау керектігі айтыл�ан. Осы�ан орай О$т�стік (аза�стан облысы &кімдігі блогшылар ��рылтайын �олдап отыр. Айма� бас-шысы Ас�ар Мырзахметов б�л бастама�а �ажетті к�мек к�рсететінін білдірді. «Н�р Отан» ХДП-ны$ хатшысы Ерлан (арин мырза да арнайы келіп �атыспа�шы.

(аза�станды� аудитория�а арнал�ан б�л жиынны$ ма�саты – �аза� тілінде контент жа-саушылармен, портал мен сайт иелеріні$, жа$а �німдерді �сынушыларды$ �зара т&жірибе алма-сып, орта� жобаларды$ пайда болуына ы�пал ету болма�. Іс-шара�а негізінен IТ мамандары, блогшы-лар, жа$а медиа технологияларымен айналысатын мамандар, журналистер, студенттер �атысады. Б��ан дейін Блогшылар ��рылтайы Алматы, Аста-на �алаларында �ткізілген болатын. Жыл сайын елімізді$ &р �аласында Блог��рылтай жиынын �ткізу д&ст�рге айналып келеді. Шымкент ресми т�рде республикада�ы �шінші �ала атан�аннан кейін б�л ��рылтайды$ осы �алада �туі орынды да. Б�гінгі та$да блог ��рылтай жиындарын д&ст�рлі т�рде �ткізіп т�руды$ �зектілігі артып отыр. Б�л к�нде

Жағалауды сақтайтын жоба

Күншығыс елінің күнделікті тірлігі жаңа бірдеңе ойлап табумен ерекшеленеді. Еріксіз сүйсініп, таңғаласыз.

Kirobo ғарышқа ұшады

Жапон инженерлері таяуда робот-�арышкер жасап шы�арды. Ол бірнеше тілде с�йлей алады ж&не Twitter ар�ылы тілдеседі. Жа$а роботты$ аты – Kirobo. Ол жа�ын к�ндерде Халы�аралы� �арыш станциясына аттанатын экипажды$ толы��анды м�шесі ретінде �абылданып, аспан�а �шады.

Роботты$ бойы – бар жо�ы 34 сантиметр, ал салма�ы – 1 келі. Ол Toyota компаниясыны$ технологиясы негізінде ��растырылып, Android операциялар ж�йесіні$ бас�аруымен ж�мыс істейді.

Kirobo�а ке$ к�лемде ж&не жеке бір м&селе бойынша автоматты негізде аса к�п ж�мыс орындайтын к�рделі ба�дарлама енгізілген. Робот а�паратты$ алуан т�рлі а�ынын �абылдап, �$деуге �абілетті.

С�йлесіп отыр�ан адамны$ дауыс ыр�а�ына ж&не бет-&лпетіні$ ��былуына �арап, ол &р тілде о$ай тіл табысып, с�йлесе алады. Kirobo адамды т�рінен таниды, заттарды аны�тай біледі. Жо�ал�ан д�ниені іздеп табатын да ерекшелігі бар. Аудио ж&не видео жазбалар ж�ргізіп, Интернет ж�йесі ар�ылы &лем ке$істігіне шы�ып бай-ланысады. Сонды�тан да Жапон аэро�арыш зерттеулер агенттігі роботпен Twitter ар�ылы байланысуды к�здеп отыр.

Блогшылар Шымкентке бара жатыр

блогшыларды$ азаматты� �о�амды �алыптастыруда �осар �лесі мол. Тіпті, жекелеген блогшыларды$ �аза� тіліндегі жазбалары �о�амда �лкен серпіліс ту�ызып келеді. Соны$ �зі блогшыларды$ &леуеті зор екенін к�рсетеді. (аза�станда �азір жобамен 300-ге жуы� �аза� тілінде блогтар бар екен. Де-мек, б�л дегеніміз б�гінгі та$да «kz» доменінде тіркелген �аза�ша сайттарды$ 9 пайызын ��райды деген с�з. Сонымен �атар (аза�станнан тыс�ары елдерде ((ытай, Мо$�олия, Еуропада) т�рып блог ж�ргізушілер Интернетте �аза�ша контентті$ мо-лайып, сапасыны$ артуына м�дделілік танытуда. Осы орайда блогшыларды$ басын �осатын арнайы ала$ны$ �ажеттілігі туындайды.

Шымкентте �тетін Блог��рылтай�а шамамен 250 адам �атысады деп жоспарлануда. Шара�а шетелдегі �аза� блогшылары да ша�ырыл�ан. Облысты� &кімшілікті$ �йыт�ы болуымен �ткелі отыр�ан «Блог��рылтай-2013» шарасыны$ бірінші к�ні О(МУ �имаратында болады, 2-ші к�ні Бірк�лік шат�алында�ы «Б&йшешек» лагерінде жал�асады.

Шара барысында жа$адан ашыл�ан сайттар мен старт-ап жобалар�а негізгі серіктестерді$ бірі – «Билайн» компаниясы �ш номинация бойын-ша арнайы сыйа�ы дайындап отыр. (�рылтайда шы�армашылы� бай�аулар, спортты� жарыстар �теді. Vздік деп таныл�андар арнайы сыйлы�тармен марапатталады. Арай ДӘУЛЕТҚЫЗЫ

www.nurastana.kz15Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жыл

САЙЫПҚЫРАН

Биыл�ы біріншілікке �айтадан 12 клуб �атысады. Б�л ж�йе 2010 жылы енгізілген-ді. Алайда, былтыр премьер-лига�а 14 клуб �атысты. �ткен жыл�ы маусым ая�талысымен, ішкі біріншілік Еуропа елдері �олданатын «к#ктем-к�з-к#ктем» ж�йесіне к#шірілмек бол�ан. Кейінірек %аза�стан футбол федера-циясы б�дан бас тартты. Чемпионат екі кезе)нен, 22 турдан т�рады. Бірінші кезе)де клубтар бір-бірімен #зара ойнап

шы�ады. Екі айналым ая�тал�ан со) командалар екі топ�а б#лінеді. Ал�аш�ы алтылы� ж�лдегерлерді аны�таса, �ал�ан клубтар 6-12 орындарды #зара б#ліседі. Біріншілікті) екінші б#лігін команда-лар бірінші кезе)де жина�ан �пайыны) жартысымен �ана бастайды. Мысалы, 40 �пай жина�ан клуб екінші кезе)ді 20 �паймен бастайды. Ал 39 �пай жина�ан клуб та 20 �паймен бастайды. �йткені та� санды екіге б#лгенде, оларды д#)гелектеп есептеледі.

Ел чемпионы келер жылы Чемпиондар лигасыны) екінші іріктеу кезе)інде ба� сынайды. Ал к�міс ж/не �ола ж�лдегер Еуропа лигасыны) бірінші іріктеу кезе)іне �атысады. К#ш со)ында �ал�ан клуб премьер-лигамен �ош айтыспа�. Оны) орнын бірінші лиганы) же)імпазы иемденеді. Ал біріншілік �орытындысы

Басталды!Биыл қазақ футболы үшін ерекше жыл. Ала доптың Алаш да-ласына келгеніне 100 жыл толып отыр. Бір ғасырлық тарихы бар қазақ футболы XXII чемпионатты бастап та кетті. Жаңа маусымның шымылдығы суперкубок ойынымен ашылып, «Шахтер» клубының жеңімпаз болғаны белгілі. XXII чемпионатта кім қалай ойнамақ? Қандай өзгерістер бар? Кімдер келді, кімдер кетті? «Нұр Астана» апталығы оқырмандарға жаңа маусымның жаңалықтарын ұсынады.

бойынша 11-орынды иеленген клуб бірінші лиганы) к�міс ж�лдегерімен кездеседі. Же)імпаз жо�ары лига�а �атысу�а м�мкіндік алады.

Жа)а маусымда елімізге сырттан легионерлер келді. 8сіресе, Афри-ка мен О)т�стік Америка елдерінен келген футболшылар к#п. Я�ни, был-тыр ала)�а шы��ан 127 легионерді) �арасы та�ы да артпа�. Гамбия �лтты� ��рамасыны) шабуылшысы Момоду

Сиссей алматылы� «%айрат»-пен келісім-шарт�а отырса, жарты-лай �ор�аушы Эбрима Сохна �скеменні) «Восток» клубына ауысты. Шы�ыс�аза�станды� клуб ��рамын та�ы екі легио-нермен толы�тырды. Гайана �лтты� ��рамасыны) шабуыл-шысы Уолтер Мур ендігі жерде премьер-лигада тер т#кпек. Саль-вадор ��рамасыны) жартылай �ор�аушысы Рамон Санчес те

«Восток»-ты) сапына �осылды. Перу ��рамасыны) ойыншысы Хесус

Рабаналь алматылы� «%айрат»-пен �ш жылды� келісімшарт жасасты. Ал Эфио-пия ойыншысы Сольно %останайды) «Тобыл» клубына ауысты. «Тараз» клубы португалиялы� Жозе Мануэль

8зірбайжан астанасында #ткен б/секеге /лемні) 10 мемлекетінен – ала) иелерімен �атар Ресей, Украи-на, �збекстан, Т�ркіменстан, Иран, Т�ркия, Франция, Грузия, Катар елдеріні) е) мы�ты был�ары �ол�ап шеберлері �атысты. Ма)�ыстаулы� боксшы Ж/нібек 8жібай финал�а дейін с�рінбей жетті. А�ты� сында жерлесіміз ала) иесі Гейбатулла Гад-жиалиевке �пай саны бойынша есе жіберді.

Бакуде бокстан өткен «Ұлы Жібек жолы» турнирінде Жәнібек Әжібай күміс жүлдеге қол жеткізді.

Жәнібек күміс жүлдегер

Со)�ы турда Ресеймен те) т�скен Украин шахматшылары т�)�ыш рет /лем чемпионы атанды. Екінші орын �ытайлы�тар�а б�йырса, ж�лделі �шінші орын�а Ресей елінен келген шахматшылар ие болды. Бізді) елді) шахматшылары со)�ы турда Грузия-дан �тылып �алды. %орытынды есепте �ыздарымыз 7-орын�а ие болды.

Астанада өт іп жатқан әйелдер арасындағы IV шахмат турнирінде украиналықтар ешкімге дес бермеді.

Украина үздік шықты

Кукушкин жүлдеден үмітті

Теннисші Михаил Кукушкин Далласта өтіп жатқан «Чел-ленжер» турнирінің іріктеу финалына өтті. Екінші айналымда �аза�станды�

теннисші неміс Андре Бегеманды 7:5, 6:4 есебімен �тты. Б��ан дейін Кукушкин австриялы� Оливер Ма-ракты же)ген болатын. Доданы) негізгі кезе)іне #ту �шін Кукушкин енді бельгиялы� Оливье Рохуспен шеберлік бай�асады. �кінішке �арай, та�ы бір �аза�станды� теннисші Ан-дрей Голубев екінші кезе)нен аса алмады. Турнирді) ж�лде �оры – 125 мы) доллар.

Куртомен келісімшарт�а отырды. Гва-делупа ��рамасыны) шабуылшысы Ми-каэль Антуан-Кюрье «Атырау» клубын толы�тырды. Бразилиялы�тар Луис Ри-кардо да Силва «Астана», Дуглас «Астана 1964» клубтарымен келісімшарт жасасты. Б�лардан б#лек та�ы бірнеше легионер премьер-лига�а келіп �осылды.

Ш е т е л г е д о п т е б у г е к е т к е н �аза�станды�тар да баршылы�. «Бо-тафого СП» клубында ойнайтын Рауан Сариев бразилиялы� клубпен келісімшартын та�ы бір жыл�а �зартса, «Тараз» клубыны) т�легі Бауыржан Исламхан «Кубань» клубымен �ш жыл�а келісім жасасты. Ардагер футболшы Самат Сма�ов Т�ркияны) «Ризеспор» клубына ауысты.

Футболшыларды) ��нын аны�тап отыратын transfermarkt.de сайтыны) м/ліметіне с�йенсек, %аза�стан �лтты� ��рамасында�ы е) �ымбат ойыншы – Генрих Шмидтгаль. «Гройтер Фюрт» �ор�аушысыны) ��ны 1,750 миллион еуро. Ал премьер-лигада ойнайтын фуболшыларды) е) �ымбаты – Луис Рика рдо да Си лва(Бразилия, «Астана») немесе жай �ана Зелао. Оны) ��ны – 2,6 миллион еуро. Ал�аш�ы бестікте бірде-бір �аза�станды� футболшы жо�. Жам-был К#кеев тек 8-орында т�р. Жамбылды transfermarkt.de сайты 500 мы) еуро�а

ба�алапты.8 н е - м і н е д е г е н ш е X X I I

%аза�стан премьер-лигасыны) ал�аш�ы туры ойналды. Ж�лдеден д/мелі бірнеше клуб ойлама�ан жерден �тылып �алды. «Тараз» #з ала)ында «Атырау»-ды 4:1 есебімен �тса, «Тобыл» клубы «Астана»-ны) �а�пасына 5 доп со�ты. Елордалы� клуб тек бір доппен жауап бере алды. Оралды) «А�жайы�ы» суперкубокты) иегері «Шахтер»-ді) �а�пасына жауапсыз 3 гол салды. «%айрат» пен «Жетісу» #зара те) т�сті. Есеп – 3:3. Шымкентте «Ордабасы»

клубы «Ертіс»-ке 1:3 есебімен же)іліп �алса, «Восток»-ты) шамасы «А�т#бе»-ге жетпеді. А�т#белік клуб жал�ыз голмен же)іске жетті. Енді II тур ойындары 15 наурыз к�ні #теді.

Абай ОТАР

шы�ады. Екі айналым ая�тал�ан со)

келлай�скауыклунер�лтшыспремвад�ор

8%азал�ад/мжер#з аесе«Ассо�доп«А�иегжаупен– 3:

б

Судағы футболБіздегі футбол маусымының басталуы әлем назарын өзіне аударды. Өкінішке қарай, әлем басылымдары Қазақстан футболының кемшін тұсын айғақтайтын видеоны оқырман назарына ұсынады.

2007 жылы премьер-лиганы) кезекті турында «Екібаст�з» бен «Алматы» футбол клубтары кездескен болатын. Ойын Екібаст�з �аласында�ы стадионда #ткен еді. Толассыз жау�ан жа)бырды) кесірінен ала)�а су толып, доп тебу м�мкін болмай �алады. Де-генмен, ойын то�татылма�ан еді. The Sun басылымы /лгі видео туралы былай дейді:

«Футбол тарихында суда �ткен ал�аш�ы ойын. М�ндай жа�дайда доп тебу м�мкін емес. Егер сіз жартылай су�а толы ала"да �ткен ойынды к�рсе"із, «б�л �андай премьер-лига?» деуі"із $бден м�мкін. Біра� &аза�станда б$рін бас�аша жасайды екен. Белгісіз лига ойындарыны" бірі су�а толы ала"да �ткен. Ала"ны" су�а толып кеткені соншалы�, танкер суды сорып �лгере алатын емес. Б�рыштама тебейін деп келген бай��с ойыншы �ой�ан добыны" су �стінде �алы�тап ж�ргеніне �арап т�р».

The New England Sports Network (NESN): «Біз &аза�стан туралы, ол жа�та футболды �алай ойнайтынын білмейміз. Біра�, ендігі жерде &аза�станда бірт�рлі лига бар екенін біліп ж�ретін болды�. Ойын су�а толы ала"да �ткен, �ажет десе"із оны д$лелдейтін видео бар. &ыс�аша клипте ойыншыны" су бас�ан ала"да б�рыштама добын �алай тепкені к�рсетіледі. &олайсыз

жа�дай�а байланысты ойыншы б�рыштама добын �олмен орын-дайды. Алайда т�реші ая�пен д�рыстап тебуді б�йыр�ан. Мейлі т�реші, мейлі бапкер болсын м�ндай жа�дайда доп тепкендер бізді" �атардан емес. Б�дан бас�а еште"е айта алмаймыз».

The Telegraph: «Ешкім ойынны) кейінгі шегерілгенін �аламайды. Біра� б�рышта су айдап жат�ан ж�к к#лігіне �арап-а�, ойынды кейінге �алдыру�а болатыны белгілі. «Борат»-�а енбей �ал�ан, біра� шынды�ты бейнелейтін видеодан т#реші белгілеген б�рыштама добын су бас�ан ала)да �олмен емес, ая�пен орында�анын к#ресі)».

%алай десек те, шетелдіктер %аза�стан футболына есі кеткен-ше к�лді. Алты жыл #тіп кеткесін ы)�айсыз видеоны жариялау кімні) ойыны екені белгісіз. Дегенмен, арзан пиар болса да, премьер-лига�а /лем назары ауды. Ала)дарды) сапалы болуына осы сюжетті) ы�палы тисе игі.

Бейсенбі, 14 наурыз 2013 жылwww.nurastana.kz

«КӨРІКТІ КӨКТЕМ КЕЛГЕЛІ КӨГІЛДІРЛЕР КӨБЕЙДІ»«Фанатизм мен парасат атар �мір с�руі м�мкін емес».

Оппа-а-а! Эльонора есімді ару осылай дейді. Фанатизмді бір н�рсеге �атты берілу деп есептесек, агенттен бас алмайтындар да фанатизммен ауыр�андар ма?! Олай болса, оларды парасат иесі дей алмаймыз �ой?! Жауабын о�ырман�а �алдырып, агенті� майталмандарыны� ойын о�иы�.

«Д�ниеде �сем ала к�п дейді,Ойбай, ойбай! Бола берсін к�п мейлі.Дубай, Лондон, Париж сынды алалар,Туып-�скен Шымкентіме жетпейді» Миронны� мы-

нандай патриотты�ына �алай ырза болмайсы�?! Бай�а�ан шы�арсыздар, �азіргі жастар �о�амда�ы жа�дай�а к#бірек назар аударады. М�селен, Тал�ат «$йелді аптасына бір рет %рып т%ру керек екен. Д%рыс па, б%рыс па?» деп орта�а сауал тастайды. %ыздарды� к#бі Тал�ат�а �арсы шы�са, жігіттер жа�ы �йелге «а�ыл 'йретіп �оюды�» арты� емес екенін жа-зыпты. Біра�, « азіргі �йелдер керісінше байларын аптасына бір рет %рып т%рады» (Сара) екен.

Келесі кезек «К»-да, «К�рікті к�ктем келгелі к�гілдірлер к�бейді» (Н�рлан). «К�)ілді к�ктемнен к�терім к�п» (Аяу-лым). К#ктемді блогына жаз�андар о�т'стік жа�тан т�різді. /йтпесе, «Астана+а к�ктем кеш келеді. Петропавл+а ваще кешігіп келеді» (Самат). Сондай-а�, Саматты� а�ынды� #нері де бар екен:

«Питерге бізді) к�ктем кеш келеді,1арларды, борандарды ескереді.Алты ай ыс а шыдай ма деп б%л аза тар,По моему специально тексереді». «/у» демейтін �аза� жо�, #ле�ді кім жазбайды. «Блогты

оя ойшы, енді. 5ле) жазу – еріккенні) ермегі емес. А ын болу олы)нан келмейді екен. Сонды тан, к�кке %шпай, жерге т�с». %ос тілде �ойыртпа�тату кімге 1насын. М�лдірді� шарт кетуі сонды�тан болса керек. Б�рі �1рсын, агентте отыр�анымда «мені) ж%мыс �стелімні) �стінде т%р+ан естелік сыйлы ты кім алды? Тез арада айтарып �келіп берсін» (Сапарбек).

Думан БЕКЕНОВ

Халы�аралы� �арыш стансасы – �лемдегі е� �ымбат �ылыми жоба. Орби-таны айналып ж'ретін стансаны к#кке к#теру жердегілерге о�ай�а т'спеді. 3ткен �асырды� 90-жылдары �арыш�а сапар шеккен кемені жасау�а 15 мемлекет ж1мылдырыл�ан екен. Жобаны� жалпы �1ны – 150 миллиард доллар. %аржыны� басым б#лігін Ресей, А%Ш, Жапония елдері �1йыпты.

Қымбат жоба

General Motors компаниясы Segway-мен бірігіп, к#лікті� жа�а т'рін �1растырып шы�арды. Электрмен ж'ретін �ос орынды к#лік PUMA (Personal Urban Mobility and Accessibility – �алалы� жеке жылдамды� ж�не �олжетімділік) деп аталады. К#лікті� екі д#�гелегі �ана бар. Болаша�та PUMA 'лкен с1раныс�а ие болады деп к'тілуде.

PUMA – болашақтың көлігі

Ерекше анаАмерикалы� Барбара Соперді ерекше

ана деп атау�а �бден лайы�ты. Б'гінге дейін 'ш баланы� анасы атан�ан Барбара тек ерекше к'ндері босанады екен. Е� �уелі 2008 жылы 8 тамызда (08.08.08) Хлоя есімді �ызды д'ниеге �келген. 2009 жылы 9 �ырк'йек к'ні (09.09.09) 1лды болады. 2010 жылы 10 �азан к'ні кіші �ызын босаныпты.

Біздің бүгінгі данышпандар «Экономика үнемді болу керек» деген Брежневтің былжырағын білсе де, бабаларының баяғыда айтып кеткен сөзінен бейхабар-ау. Əйтпесе, «экономдау» туралы «ерен» идеяларын тықпалап, елдің есін шығармас еді ғой. Таяуда сондай бір данышпан шенеуніктердің бірі биік мінберден

«жаңбырға салық салу керек» дегенін естідік. Құдайға шүкір, қазір халықтың жағдайы жаман емес, қара уылдырыққа нан жағып жемесе де, қайғысыз қара суды кекіріп ішіп отырған жайы бар. Құбырдан аққан қара суға, оның ысты-суығына бөлек-бөлек ақша төлеу керек екенін елдің бəрі біледі. Бірқ құдайдың көктен жіберген суын сатып аламыз деген үш ұйықтаса да түсіне кірмеген болар. Бүйте берсе, бір күні жұтқан ауамыз үшін де ақша төлеуге тура келетін шығар, сірə. Ауа демекші, жақында алматылық бір пысықай «ауа сатаны-

нын» айтып жар салғанын естіп, жағамызды ұстадық. Алғашында əзілдеген шығар деп ойлағанбыз. Сөйтсек, шын болып шықты. Кəдімгі ауаны саудалап, ақша таппақ болған əлгі пысықай ауаны қаңылтыр қалбырға салып, «товарный вид» жасап қойғанын қайтерсің. Сыртына «Воздух Алматы» деп жазып қойыпты тағы. «Салқындатып жұтыңыз!» деп жазбағанына шүкір. Қай бір қалтамыз қалың еді, ішкен су, жұтқан ауаңыздың өзі

саудаланып жатқан соң, еріксіз əмияныңа алаңдай бастайды екенсің. Азын-аулақ тиыныңды түгендеп отырып, бабаларымыз-дан бір білместік кеткен-ау деп ойлайсың. Бүгінгі данышпандар аман болса, «Тарта жесең де, қоя жесең де» түгің қалмайтын түрі бар. Нұр ИСЛАМ

ОҚЫП КӨРІҢІЗ! ҮнемдеуАтам заманда аталарымыздың «Тарта жесең – тай қалар, қоя жесең – қой қалар» деген ак-сиомасына бұрындары имандай сеніп, бас шұлғитынмын!.. Бас шұлғып отырып, қазіргі тышқаншылаған тірлігіміз үшін кәдімгідей ком-плексоват» етіп қалатыным бар-ды.

Мекен-жайымыз: Астана қаласы, Кенесары көшесі 25 үй, 3-қабат, 308-бөлме

Газетті есепке қою туралы № 8987-Г куəлікті 2008 жылғы 23 ақпанда Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі, Ақпарат жəне мұрағат комитеті берген.

«Рауан» баспа үйі» ЖШС компьютерлер орталығында теріліп, беттелді.

Тиражы 8960 дана

Газет бейсенбі күні шығады.

Байланыс телефондары: 49-69-17 (Бас директор-Бас редактор) 49-69-19 (Бас ред. орынбасары)49-69-27 (Секретариат) 23-08-01 (тілшілер) факс: 23-08-0223-08-04 (бухгалтерия)

Бас директор-Бас редакторҒабит МҮСІРЕП

Басқарушы компания – «Нұр-Медиа» ЖШС

Газет «БМ Баспасы» ЖШС-да (Астана қаласы, Жұбанов көшесі, 24/1) басылды.

Электронды пошта:2004@nurastana.kz

Тапсырыс № 10

Газет меншік иесі – «Рауан» баспа үйі» ЖШС

HYP ACTAHA

Жанат жаным мен са+ан шын +ашы пын. Са+ан жетуге �те атты асы пын! Амал анша алыстап кете берді), асымнан �нсіз +ана �те берді). Ішімнен +ашы пын деп айталаймын, біра са+ан б%л с�зді айта алмаймын.

87015929615

СЕН MЕНІҢ СҮЙІКТІМСІҢ♥

РЕКОРДТАР КІТАБЫНАН

ҚЫЗЫҚҚА ТОЛЫ ЖЕР-ЖАҺАН

БАСҚА БЛОГТАРДАН БАРЫМТАСМС-іңді 8-775-476-42-35 нөміріне жолда да, 1000 бірлік ұтып ал!

(Жалғасын келесі нөмірді алған соң оқисыздар!)

Өткен ай бойынша 87018162453 нөмірінің СМС-і үздік деп танылды.

16 МƏССАҒАН

Лонг-Айленд т1р�ыны Роберт Скиавелли �атты к'лгені 'шін жаза�а тарты-луы м'мкін. Тынышты�ты б1з�аны 'шін Робертті 30 к'н т'рмеге �амап, о�ан 500 доллар к#лемінде айыпп1л салынуы ы�тимал.

Б�лені� б�рі Скиавеллиді� ауруынан бастал�ан. Ол си-рек кездесетін ж'йке ауруына шалды��ан екен. Сонды�тан то�таусыз к'ле береді. Скиа-велли �атты к'летіні соншалы�, оны� дауысын алыстан естуге болады. Ал б1л жа�дай талай жылдан бері к#ршісіні� миын ашытып келген. А�ыры м1ндай�а т#збеген �1дайы к#рші �1�ы� �ор�ау орындарына арыз беріпті. Істі �арап шы��ан сот «тынышты�ты б1зу» бабы бойынша Скиавеллиді жауап�а тарту�а дайын к#рінеді.

Б1�ан 1�сас о�и�а 2011 жылы да бол�ан еді. Швецияны� Гетеборг �аласыны� т1р�ынын �атты к'летіні 'шін бас�а п�терге к#шірген-т1�ын.

Қатты күлсең, түрмеге түсесің

Арман+а!Са+ындым сені, са+ынбай �ткен к�н бар ма?Жаным, сені ойламай жат ан т�н бар ма?!С�йемін сені, с�йіп �тем м�)гілік5мірде мынау бір �зі)дей жан бар да! Маржан, 87016424548

немесе«бабаларымыздан бір білместік» кетіпті...