Opu~ humanwn cst lnquirercp.tcmd pe.r­scqui n.m. Hoc: cnim Cettnaathii ttes pt'OC'C· res de qulbus iarra tit meJ~Oo, "bi fl.da.intt.r• (ult.

CRONICA TRJPERTITA

IS'fA trlpertita, aequitur que, mente peritd Cronic:~ aeruetur ; ndm para que prim> videtur Est opus humanum, pa,. i114 aeeund• propb.o.num Est opus inferni, p:ltS tcrcia iure supemi Est opus in Cristo. Vir qui bene s~ntit in isto Scire poteet mira, quid amor sit, quid sit et ira: Est tamen boe cbmor, • Omni.:L vincit Amor.' 0~ inrenli at

puem tu:rba.rc, los·t.o. qvc rtpi inte:r6cerc. Hoc: en.im Rk:atdu uphona dolo<* d.rauow.Ddone !accrc flOG dmlliL

Opus in Criato est de~ IU~ 4c Kdc ct cxa!tarc buellea. Hoc (edt; odlosum R lca rdum de SoUo .uo ptofc:dt, ct plwn Hca.ricum oaual di1ctcioce ~~;;;;:>u;; (Ulll ctori.a aubllatari cocathuh ..

We laprimaputo ~roftke co•polhor toapora d.illincvcnt, causu "114c re~um htit Ia te diuuu10, postmoch;un per ah•· gula tnct.abit.

QUA~lite.r tnfo'l11.itll.· tus rex. Ricardu.s, vt.r .. c&m dei. non metl.lcna, de malo l.n pe~luuuJ.tn ~~oempe:r malldam con· tinu1n1h.

T OLLt c:aput mundi, C ter et sex lustnl fer ill~ Et decies quinque cum aeptem po!it ouper •dde:

Tempus tale nolll, qui tunc fuit Anglia mot3. Dum stat eommotus Ricardus amore remotus. l,rincipio Regis oritur tran sgressio legis. Quo fortuna cadit et humus retrogrcd• vadit. Quomodo surrexil populus, quem non bene rexit, Tempus adhuc plangil super hoc:, quod cronica Libro testante, sut crontcn scripta. per ante; Est ntibl dicu, transit nee Ab o.ure relicta.: Audistis mira, vulgaris que tulit ira: Omnibus in vlllis limuit vir lustus ob illis.

' Rex indurutum cor scm[>er habet, neque (atuon Talc rcmordebal iJ>l!Um, qui iure corcb.1t: Stuhorum vile· sibi consilium iuucnilc Legerat, et sectam senium dedit esSe reiectam : Consilio iuuenum spiro.uemt ille venenum, Quo bona predoret procerum, quos monificaret: Sic malus ipoe 11\Jllia ndhesit, eisque sodalis Efficitur, toll& rtgis pietote remota.

Pa.UACI ,....,.,.;,. etphoaus]oa.tlaa.lus HJ: CaoMICA TaiP&a11'fA, T1u NSS.,. SCHG, tufOI'tM Vos. c~...., •• do,•

o1» "'' BoiW• MS. H•ll•• !10 (II>~ t Ht~~Til In hac prima parte CHFLI :~ Mll:rp pri"'tO

dit.tincucu H pn"cao ditlbtre\lt".ln tempora H• •1 lpsum tutbat] KlDptf mala q11in Cadcbac RRt ma1a Kmper qui" fadeb&t

PRIMA PARS

Tunc accuwe quosdam presumpsit autre, V nde c:~tallorum g:w.s spoliAret eorum. Tres suot antiqui proceres) quos regis iniqui Ira r:n~ nouit, et eos occidere vouit : Et sic qui c:ati pellem cupit excoriati, fingebat cauw fallaci peetore clausas. Caucius >t factum sibi possil habere subadum L<ges conduxit, PfO pane suaque reduxit : ' Munere oorrupti stwlente timoreque rupti L<gio in enorem regi trlbuere rauorem : Hii tunc l<giste, quiequid ..,. dixonl ilte, feder.a componunt, que sigilla sub ordine ponunL TuDC ""' lmtur, super hoc: quod (onificatur, Quo magis ad plenum dill'undot ille venenum : TUnc adem>t tales iuuenes, qui aunt speciales, uudontes regem, quiA ··enit sic sibi ltg<m.

Hoc: concementes alii, que dolos metuentes, Ad defendendum statuunt cito quid sit agendum. Tunc rex festin:t~ et ad hoc oua iussa propilllll, Vt tres querantur vbi aunt, tt ibi capiaruur. Tunc tres, qui iusti fue.rant et ad anna. robusti factum disponunt et ad hoc sua robora ponu~t. Qui fu.erAnt i&ti proeercs. in nomine • Crlstl Expedit Vl dlcam rere..,ns, el els benedicam. Si non dir«tc procerum cosnomina r«te, H~ tn.men obscura refemm, lacitante figura: Sen.bere que tendo si mistica verba legendo Aunbus apportnnt, vcrum tome11 illn rcportant.

••

Sunt Olur, Vrru>, llqus, stat eorum quilibct equs Non hil diuisi, set in vnum aunt quasi villi : ' ao Penn. coronata tribus hiis Cult auoclata : Qui gcrit S tandem turmam comitlltur eondcn1, ~obilis ille quidem probua et luuenls ruit idem, S1c qu...l de cells interfult llle fidel is: H>e sub fortuna prcsens aquUonica lunA Non fuit ad sortem, sequitut set mente cobortem.

Qui solem ge:s.sit tenebrosus lumina nescit In Troie metas dum vendicat ipse diew. '

~ <liJr•~dal ..wq.., Cllll> :>5 pra<ns] l'ollaa H ( ..,,) ~6[<11-.k'qlntc;r coo.JOrcia Solis H (,..,_)

Nota de lvdlc"bus nu.. qa:i yt ~P U• rorem predpuc contra Illot tra proeeres qooe Ottidue ftlld. tosci~ac, t:hcru Rb ~- Aicflli$ Kriptu etTOCicc COCD:• poo=L

Nota de nomlnibus trfum procc:.ru~n pR­dlc.torum aub flcura. Comet MateKalluL Stre;auiuimua Comes Oerbc:ie.

Comes Nonha:.mbrie, cufus Sicnum fu.it tu.a.a CRICC:QS.

QaaJitc:r re_x. arias SJpam Sol ast, du.es Loodooie;o.5C:tproa~ .•

IUoabebCGnttadktoe uu ptoct:ra opdae.a~ do rcq~;ait; Itt 101 reel• malidam pu­p1cctcnu:s chlcm nu1· hucnua c:oru~eniJeNnl.

Qu-a.fht:t res Coml· tcm Oxonic-, qui per apnam dltSip.alur, Y\ tp..: eactn tra. ptoat>o ru aatedictoa ~ntes bollatl'i«$ •oeum duceret, In pa.rtes Ccitrlc vna cua. «P vuillo duboauh ..

QuaHtcr quodam die Veneris CoaKs Os:ooie cum aula ae­quectibosiaeonspeclb duds Gloua'Dle, qui tunc vulpia eaudam its lan~:e• cc.nlt, propc vlllam Oxon~ in (upm ae vetth,, cl c:utn, que tp&e (amilie Me pt'O lip cat.aada atttlbuerat. ad ternm a.btque re-1c:~m1ne fl.niLIItcrpro-­leeta 1unL Nam et lps.e. Como, •t Ka~• riori CDodo vitaat toer· unt, pro(uro• vttn m.arc a.\llpo tnDJiit.

CRONJCA TRJPERTITA

Troia fuit prima, per quem sol tendit ad .Y~A; Pallet in eelipsi populus, quia non uuet •ps•: Obsistunt turbe Phebo, ne SCilndllt in wbe, Dumque suis alia Cignus fuit impe..Uiis.

Fraus tnmen obliquu nubes ~ommouit iniquas, Extern dum rebus temptauit lumina Phebus: CeotriA sunu\1, Aper in qua lumina rexit,

Regis vexillum f1tue signauerat. m.u~. Set conspirnntl deus obsuu et lnStduanti, Quo dolus ex0$01 inuoluit fine do~osc:>': Auxilio Cigni, regis pro porte mahgn• Si -ris queratur, cootr.aria vis open.tur. Querit Aper latebrns, lruudes morti~ue tenebras, Quo regnum pcrint regisque supctbm fiRt j

Cignus et expresse super hlis que ~rnit •desse Prouidet, et eu,.m regni colit ipse Cuturnm: Ducit Aper gentes, quas conci~at arma g~rentes, Llber vt biis pecgat proeeresque per omn••. s~rgat.

Cignus vt hoc sciuit. \'cnienlibus obuiul tutt, Bclliger et purgot regnum, quo vit:l resurg•.•: Cum Venus intepit luce.m, tots be1b. _recep•L Stllt Tetis a parte, eecidit dum Ce.-tna Marte; 'Tha.mlsie fluctus capiunt de aanguine luct~s: Vlcit Olor pcnnis, sit ei quo vita perhen.nts. Tunc Apec Oxonie eecidit de .'ede ~~·•;. Cum prope atat villam, maledlletal •mplUS lila'?: Non ibi permr.Nit fugieno set Aper v:ad• trnns•t, lnfortunatus fit lbi de fonte renai\IS. De vulpis caudo velox Aper est ''I alaudo, Covelli ruit eutn, que aunt numero ve~ut. Ulr.l!

Sic quia deliquit, , .. cuus sua ca.su:" reliquu,. Pnupe-r et exposcit foueam, qua vauere poiSlt.

SCt ncque cnstrorum iuuat Aprum pomp:~ ruorum,, Nee sibi f~ dlltw; dum p<ofugus indc r~g~ur: Hec: ita dum vidit, quod cum fomma resadit, Per mue uansiuit, :ilibi quo ,-.iuere quiuit. Sic Apec in leporem muiAtUS pecdit bonorem, Amplius ct cutus locus est sib! nullus opertus.

69.,.,...CHFU .,.-sc ?droodlsllH• &o.tc<isStl CGlU as .,..dt c 93 doa]ND CH

PRIMA PARS

Nil odor ineensi tunc profuit Eboraeens~ Set nee mitra choris nee opes nrc culmtn honoris; Ad regale laiUJ cum plus oil ad ollll leuotus, Corruit a sede:, sic transit presbl ab cdc. aoo Cure merator primas fuit et spoliator, Pauper ct abeeosit, quem preui:t eulpa rep<essit: Sic Cugit hie predo cleri Noua villa Macedo, Quem, qui• sic vixit, pater ecclesic mnlcdilrit.

Est Come!l ellll'US, fAIIAlf, cupidu1, Kt1eratus; Froudes per Mille stat Caneelbrius Ule: Ric proceres odit et eorum nomin1 rodit Mor>11>us • tergo, fit tondem pro(ugut ergo. Sic deus in celi5 mola de puteo MichAelis Aeriter expurgat, ne plus comes ille reaurg:at. tao

Aller ct est IIllis, •ub regis qui cubat alis, )loUis confessor, bhndus ocelerisque professor: S:xtitit hie {rater, qui stat (oris intu.s et ater, Cuius nigl'tdo fedat loeo .-.gin, credo, Hie fuil obllq~ proecrun> latitons inimicus, Semper in augendo magis iram quam minuendo: Hie tamen in fine fvgit, et de sorte ruinc Que malA spondebat oliia prius ipse lueboL Sunt ita prcdicti cordis fonnidine victi, De propria viu.l ten"3 quod sunt fugitiut. uo

Tunc tres penone, qui pleni swu racione, l ustieiam querunt, regem super hoc adi<nmL Re• fuit ad muro5 Turris proeeresquc futU(OS Vidit, et ex vtsu cognouit sc sine risu. Armatis turbi5 porta.!l introntibus wbiJ, lntrant audoces procueo in pace sequaces; Turrim eeperunt, vbi regis honore steterunL Eius vt a lau~re vicium poterint remoucre. Est iter inuentum, st:ltuunt quo parliamentum. Vt sic purgarent regnique statum repantrenL 130

Ttna covnata £uerot de ~· vocata; Rt.x sedet, et tutum fuit os oommune locutum. Dicit enim, tAles qui reglt eollatcmles Extite:rant gcntest super boc quod sunt rugiente$, ludicium tale fuit exilium gener.tle:

a:o,~ ad aut uluttm CHH• 133 Ieala H coUawaJc:s C

QualiltT still tim poll fapm dk'ti ComiUa OXonle Altxa~~dcr de N t vlll tunc £bora~ ee.a.J• a.rc:hJtpikopu..t, qUl edam cum rece In aula errorQius puOc:cp~ ent,. IIUIC •ttu dutea1 cot.Uimm fttp pu marc reus cuuit.

QualltcrMicbael de Lt. Pol~ Comq Sutrol.~ de, qtl t\lr~e rePJ; Canccttarhlsen.t., dWD ae ulpe.bilcra Kndit, tranJ marc etiam na. uJcaado ad ulutera alibi 10 mualuit.

OuJiter edam qt. ~ Clcc.lric, woe rqu confltUOr. ton· 8ciat culpc cxtua )l)o ea pctOnJ propria fu· glendo rcUqu.it.

Qu&Jlcc:r uu JII"'C'C­retdeqverda IUltedJe. tl Londonlu PArhcr aducnlcntc:t.eum rqc, tunc apud Turrim u­illtettte, pro rcmedio Ia prcrnJS!Iis optint.t~• dot Knaata ~ rc­ue~ coUoquiam paci.&cum babaenaat: wade de tccis «mRn· tu parUJUUtnhlm Jnfra bn~ue Londocllt ht· c.cadu.m optl.nacnun ..

Quliter Ia pri.Ddpio pvtlamenli ~.ncorda­tu.m eat. quod ab$e.oda tunc 11101'\IIJl qu.l, \It pn!mhtitur1 a re1n0 apootc fui!Cf'U4t. in pt:rpctuu. c:silinm

oboqliC ....S...pdo•• iudiearctur.

Q1.1&lltt:r parllamen· tum Jrad.l-hm prote• ah, prr:clpuo ~ntn1 illos qui rcai• ln~u1 f'autorca lnlqul rue-­runt, quonun Simon de Burlc nslle~t tu1u: re:rla CamorariUJ. In iwdldo~n\llctua mor· Lls ac.ntenda d«ol~ h1am.

QvAUt« ctluD lo-­b.aon~ Baodwap cu1a. taac Kcb ho.o spidi ~ac:tallus. qaaa rex B&rone.m de Bricl<"onh vocar1 constltUlt, .aduo ea. pile de Curia recctai.L.

Qu.aJJter Ntchola.us Brcmbel

1 qui duls ct

llaiOC' LOndonlanu:n tucnt, ad rurcu tra-e. tu.s d lbl ausptra.sa p;&ID VlblJ ti.b«tatc:m turpher usl.alL

Qualitr:r edam Ro­bt.rhls TrulUan m.Oes, qui tunc de Baneo re1l• ludos eapltalis eatlth,aub eadem rut· c:uucn pen" dlvu vlte tue ludic.laUtu clauait u.ttt-mum..

Qu&Uta-hadlecs alii, qui onclnokl rep exC!CIIUI-, vt.ptd't11ur, •icllll••~ll•C'Ontra pro· cares toborarunt, ad

CRONICA TRIPERTITA

De terra dempti sic sunt, non eo.se perempti i Est it>. dil>.ta procerum sentencia lata.

Hoc facto querunt alios, qui tunc latuerun~ Quorum rcgnlis Camcmrius est capiwis. Corruit in rata glndli vestis stragulata; Stat quia non reetn, magis est culpanda senecta : J...acrima Rcginc dum poscit opcm medicine, Obrutus amitlit caput et su11 funera mittit.

Ecce Senesc:alli non tantum lucm catnlli, Que mab quesiui~ sceleris fortuna •itiuit, Set magis in monem decreult curia sonem : Dum caput )nclinat, g:ladius sibi iura propinaL IDe quidem Cignum despexit, Aprumque malignum Semper la.udaui~ cor regis a infatuauit; Fallax, \"CrSULU&, quasi vulpis fraude volutus, lnuidta ct paci linguo fuit ille loquaci. Nomen Bnronls eceidir. Qic Pons Aquilottis i Hoe rex erroris posuit sibi nomen honoris.

Mo.ior e"'t ville, Tribulus dictus fuit illc, Qui proceres pungit regisque dolos magis vngit: Hone quasi c:oruomm dilexit rex, quia sonem Consilii cepit, quo monem fine recepit : Fwcis penclebat, quem primo ,.,..... tr.lbebf.t, lctum sic ensis non sentit Londoniensis.

In bo.noo regis qui librat pondera legis, luraque cognoui" aliis p1us iura remouit, Cornubiensis eral : si quis sua crimina quet1lt, Peior eo nullus, nee eo falla.cior vllus. Hie S<:elus instigat proceres, quos sepe fatignt, v nde ratigatus tandem peril hie scelomtus : Crimine prestante super hoc quod r....-.t ante, Ad fwcas tnlCIUS fit ibi pendendo suboctus. Peodula SO<$ tristis morientibus accidit is1il, In manibus quorum pcndebo.nt iur.> virorum.

Iuaicibus reliquis falsisque tcienter arnicis, Vt patet ante no~ eonelamat curia tota: Vrbs, ager et villA damnarunt falsa sigilla, Que dedcmnt enu,.m S<:elcris regi, magis ansam.

14~ PIKllrgiit Burlec CHlh 161 ..ut,.U. qul ""'· S hUquiaCHH• 113 autam (r) MSS.

PRlM.A PARS

Non fuit hee pena, delidis que fa.e plen:~ P~, ~ hoc oerte vox plebis dixit apene; Set n1m11 ornate penam ficta pietatc P~nt.ifices regis moderantur ab ordine legis: Stc n~n ensc cadunt, set in exiJium mnre vndunt. Quos tnconsultos suscepit Hibcrnio ltultos. ~reti tAles super omnes s:unt $J>t:cia.le:s, RegtS ad crrortm qui plus tribuere fauortm. Hie non sorte pari statuit sors fllta para.ri, Vt reus incepit, sic de merc:tde recepit: Elculat istc statna, fult alter decapitatna, Hii, cum ctduntur, ad funer:t fune tm.huntur. Dispar ~t munus, fuer.u t:amen exitus vnus · Quicquid homo voluit, tandem mors omnia ~luiL

Vt rex purg:Mur, vt regnum elari6cetur, Rcstnt odhuc queri, potcrit quo culpa mcderi. Absque doo fmtres fuer;u>t hoc tempore pntres, Nee sibl eonfessa per eos est culpa reprcssa: In vidis arent, vicium qui mundi6c:arent i Morum more caren~ mores qui multiplicartnt. ~rnudis in exemplum sie errat ab ordinc templum, !\ CC ClUet nte StatUS SOlita de sorde reAttiS:

190

Sunt ita transgrtssi fr.ures ad saer.a professi, Quod personarum deus extitit vltor earum. .Ad regale latus non est status inmacullltut, Quo plus qu•m Centum remouentur abindo clientum : Lugent cantores, perdunt quiR cantua honore:s, 1100 l'longunt S<:riptores scriplos do fraude rigores : Tmnsit adui1Uor, scelerat.us et insidJator, Consilii faULor, inuento-r et inuidus auctor.

Stat manus exten~ nee eessat Curia tenta, Donee purserur dolta omnis et euacuetur. Falsi lempunant iU$tOS, set non superarunt, Nee precc nee dono, Cristo mediante poiJ"Ono. Tempore quo stabant hii tres, rq;num aolidabo.nt, kj;em flnnabant viciataque iura fugabant : Stc ~mcndatum Rcgem faciunt renouatum, Cerc1uJ Yt credunt, ct sic cum laude rocedunt. Concinit onme forum benefactaquc IAudot eorum

... tl~ Po~•it C 183 Sic CHH• ' . t86 DUtnua] nlmlut C 191 albij ibt H

3'9

iutanda. pnla.t• ram abtque mortJs iodicio In panea 1{1. bendo exulu ab Ana:lta tran•Jerunt.

Qualher dlucral rr •. t.ra, dluernnun ~:uri­arum tunc «~nt~. vna c:um a!UJ mlhf1trla quamplurlbuJ, qu.uJ palee invlllct ptr loc-a dbpcf'lu.ntur.

Qulilu proceru predidl de qkrda priacjpola, .. pr<d­bwauidoet.a..tl­.ent,Kpi•lm•bl&ndi­uotur: ld nu lUquam vc:re lusticie e.teauo­res, VM~Ueln IUC quc­rdc-consummac:lonem vn.anrmea couatanter IMilcru.nt.

320

Hk in ftnc ~po­shor goa diecoram lrilo112lpt'O('CI'IilDI bud&· blntq_ com.m.et~d&tJ.a, pro lis spud. ah.lui­rnurn deuoclu.!l e-.x.orat.

In b.a.c: ~Ca~ncb par­It cronkt u.pot.i. tor primo ca qve pott scqurnur dolorosa ln­fortunla dolotoso C:Of'o de depllngil.

Qu.aJher, vt hii trea pf'OCQn:~ de qulbl~-t audlstJs, cum reco, quem dolosum •do­knit pacczn .acQJri(). rd) habere poascal. car\1.1 Ol)ocordic ab i pr10 lm pcuatas op­tlnuerunt.

CRONICA TRfPERTITA

Ta.lia dieentcs sunt vndiquo laude Cttnr:ntos. In Cristi signo sit semper gloria Cigno,

Laus et in hoc muodo sit Equo, quem signat binando, VtsuS et ex ore populi fung;atur honore. Hii tres i\ng1orum fueranl exempla bonorum ; Regnum sup1><>rt:wt nlienoque pondem ponant : Reddat eis munus oibut es.t qui trinus et vnui.

ExpUeit prim& Pars Cronlee et Jnclpit Secunda.

Kic in Secunda parte Cronice declarat qualiter aub vmb:ra flcte c.oncotdie pacem d_issimllan-, tru pn><ort predictoa dotoae drcumue.nlt: ita quod vnum ex ist::la larl, allwn decollarl !edt, torclwn vero vna cum Cobham. qui regnl verua amlcua eemper exUUt, in ma.nciparl tlrRnnka potestntc, p.rothdolor I dostinauit. auper et.. quod dcteatabUa fult,. ic:km crudeHn:i.mus rex uuendum ln Crlato pa.trem Tbomam Arund~~ tunc tuarlmsem A.rchtepiacopum, de Sede aaa CH:nitus lpaumque pro perpetuo lo ealllum delecarl crudel conatituJt.

0 DOLOR in mente, set prothdolor ore loqucnte I Heuque mee penne, scribam quia facta gehenne I Obioe singultu, laerimis po.llenteque vuhu, Vix mea prt:nl\3. sorut bee que michi Cronica donaL Vt prius uudistis, hli tres, quibus Angli" trUtis l'lus delectAtur, magis hO$ (ortun~ minatur: Rex facie bina fallax, IAthAnte rui.rua.. Omnia lingeba~ que dolos sub fraude tq;ebat.

Ad replc latus, quosi fnuer et ousociatus, Cignus erot (actus, et eos quos vult (acit actus : Tnliter est et Equs regis de carmine ~ecus, Quod non diseemit eo que fallnci:l cernit : Est incanmtus cciam quui magnifie11tus Vr.rus, et ignorat linem, qua sone bbor.u. Set magis vt tuti nw~eant de lege st:>.tuti,

~na laudo) verba CHH.t Htt~diHK 4 (ccit om. CJI U.1 4 penu) llol"" CHB•

A19 elsl el H 8 Arundc:llfe CH H.

1$ clc] doC

SECUNDA PARS

Hii regis querunt carta.s, quos Ol>tinuerunt: Sic se oonforn'W\1., aic se. cum r~e refonnant, Quod viuunt more quasi ~ putoris amore. Hoe ~unt plane, set tnnsit tempus inane; Cum se stare putant, subito SUA te:mporu mutant.

Bcce sceJus mAgnum, llltitAna qua.e:i vulpi.s in Agnumt Sic dolus expectot, quos ira tiranniea specrat. 0 (raus, o que dolus, quos rex eu b )'magi ne oolus, Dum sc:dus exh&usit, tam Iongo tempore clausit I Set magis ad plenum tunc fud<n.t ille venenum, Quo prius inflatus quamsepe dolct scelennus: Turbinis vt ventus, sic irruit tLCt"'l iuuentus In Cignum spretum, dum .e purat esse quietum.

0 quam fortuna stabiJis non pcnno.net ma I Exemptum cuiua stat in ordinc carminis buiUL Rex agit et .Cignus patitur de corde benignus, flleque prostratuo non est de rege leuntus: Ad Plcscy captus tunc est vclut bostil>. raptus, Rex iubet anna geri, nee eo voluit misemi. Cum sponsa nati lugent qua.si morte grauati, Plusque lupo !euit rex, dummodo (emina fieuit: Nil pie.tas muni~ quem tunc manus inuid11 punit; Rex stctit obliqus, nee erat tunc vnus :unicus. 0 regale genua! princeps quui pauper egenus Turpiter attra.c:tus iacet et siJ\e iure subaetus. Sunt ibi fautores regis de sone prion5, Qui Cignum prendunt, vbi eaptum ducere tenduot: Sie ducendo Ducem perdit sine lumine lueem Anglia, que totA tencbrescit luce remora : Trans mare natauit, regnum qui semper amauit, Flent Cenrum Mille, quia Cignus P"'t<rit ille. Calisie portus petit, vnde dolus latet ortus, ErrO< quem regis genuit putredine legis: CQrccre concluaus aubito fuit ille reclusus; Nescit quo tine, sit vite siuc ruine. Tunc rex ebtum sumpsit quasi (oleo volatum, Vndc suas gentes perdit custode carentes.

Amoto Cigno, rex (erueru eorde maligno Prcnderc querit Equm, super boeque reuoluere secum

aa dolor H $8 vnus) vUus H .... ·'"

10

30 Qa:.aUtcr rex aul peeton. odium., quod •diu latuh, ad etpro. um vlndlct.Atn primo con\r. duc.eaa Gl011er· ulc., q11l Ci~u.s dith UIJ' • l.n oe~do OCDQhua luJdoc pleas aobito prod ~ail. Nam. etipn rex: in propria ~~ na di.c:tv.m d~K:CIII •pu~ Pletey lmpi'OI&i&Uat raanu forti cepit, ct. cum lie: eaptum CaJJ .. sin lndllate produd,

-40 ~~ tbC aub uta Cltlf:O. dl.a lltricdcu.iacarc:cra .. ri eonM.hall ..

Q11aJitu ru, qut per m.Uie muadro~ proc:c(\IPI conk c:u1i·

322

tans lnquittadit, Rie· ardumComitcmArun­delUe quidldtur[qua, frndulcntc-r dccepit Erat enim tunc ft"'tef dlcti Comitis Thom.u, Cantaariensi. arebte. pisc:opo.. ati fU . .-ab lun.mento fidem pre­atiUt, quod, si di~:tu Coma ad a.J rqis praencbm obcdic:a_. apootc «ftlrct, libn' a ·btM ab.qu.e C.·• lampAi-, vbicu CQqve ~ ..-dlct, cvaa firma rqis a.m.ldda Mudalitu ~ ret: d. ,"CJlkfts pro. bas C..... ob lmprobo tqc d«ipitur.

Quall«r Tbomu, aJlo DO.Ib iDO V llll:lS, tu.nc Co~aes de War·

wyl; • ~·· •tdlitJ­bu Lo:ndoaiis caphaa e1. i:D earttnm tniuas brmu.n.U culpcpadena HttUbtlit. Supcrquo nwa partw-111mtum apud Waunona:ate­riu.m: iD proJ:Jmo pro­nuncianctum res ti· nn.nut deC"reuh.

Qu.Uiter pronunda­to Jllrliamcnt.o oC'lo tunc appefla-tltca eon· tr& dicto• trca p~­r es ad corum pcrdielo­ncm promptJa:siml In· terCuerunt, ctqula rex PtOJ)ter metum popu11 du~m Glotl~mfo co­rarn c:o penonalit~ in parliamc!QIO CQ.mparc­re noluh, .aubtJU men­d.Oo ftnxh eutn fa lecto lbOrtuum fubu. qW adbuc •upe.rstcs In ca:reerc Calbic a.ub c1aue teneba.tur; et ale du~m abKntem absque rupontione T ~lt pntifcr f.t.iJahno coodempn.auit.

CRONICA TRIPERT!TA

Caucius in mente conspirat (roude la.tente. Periumns Cristum Comi1em sic deeipit istum: Ipse tibro ll!.cto iurat, firrnantcque pacto Promisit c<nc que fidem donauit apertc Diccm quod tutUJ nullA de fnaude volu;us Liber transirt"C, a.d eum si quando ve.niret.. Hoc iununentum frattr Comitis ma.nutentum l'rimAs feruor<: regia suscepit ob ore:. Presul lttus em, sub mli federe operat, Et sic cautelis captus ruit ille fidelis.

Vrsus vt audiuit, non ergo ~motus abiuit • Signans 1e Cristo mentem otabiliuit in istO: ' Non fac:it excursus paciens que piissimus Vnus, Set magis auendit mala que fonuna rependit: Lo~oniis mansit, n<c ab vrbis cardine uunsit, Quo captiuatus fuit hie sine !Abe reatus. Sic tres ~nc ,; set non iure corone Carceribus ctricti remo.nmt velut vmbra re)ic:ti Celsius in scanno tunc creuit pomp:t tiranno, Nulli parcebot, libi dum fortuna rauebot : Suu sctlua extcntum a:tatuit quo parliamentum Vt sit linalis sic vldo iudicialis. '

Tunc appellanu:s fuenmt octo dominAntes, Qui t~ oppellnnt, vt eos o luce repellont. 0, qu1s pe:nsare posset quin flere1 am11.re, Dum &C<llus cxplorat, pc.r quod mogis Anglin plomt? Ecce d ies n>orti• •Ldemnt, quo pompa cohortis .Regen> pomposum statuit mngis esse dolosum. l,ro regis p:ute lmbtili fingitur arce, Cignum tnm purum sine rellponso moriLurum: c .um. magis exprc:sst r~x nouit eum superesse, FmlOt eum lecto trnns1:ssc rub ordinc recto.. Sic non inuento Cigno, nil parliamonto Pro le r<spondit, quem rex sub ciAue recondit : Cum non a.pJ)3rer, vt &e de lege iutlllrct, Hunc condempn•runt IUbito, quem post spoliarunt. 0 ~Ius infcmi, potcrunt quo fien: modem~

Qua.Ht~ru,cumfp­ae d:IICUQ prcnotatum

De iugulo Cigni quod constituere maligni 1 Occultc querunt quod apene non potuerun~

.s6 ,..'K'., Aruddf W:SS., •J •I•Jn-, t 19, 2)6. &c.

SECUNDA PARS

oumque timent gentes, clrun sunt aua (net• gerentes. Assunt tortores de noctequc (eruidior<:s Cignum prootratum iugubtnt qu.o.si martirizuum: Calisiis actum sceleris fuit hoc maldactum, Regis prec<:pto, iugulo qui gaudtt •d<t>tO. Sic nece deuictum, sic corpus ab hoote relictum, ClAm de conciAui IUJCeptr.U Anglia naui; Per mare regn:ditur corpu., nee adhuc ~petitur, N:unque sepulturam defendit Rex sibi puram: Desupe< • IAtete patris toea iusta u:nere Oummodo quesiui~ vix busa sepuk:ra subiuiL 0 que nepba$ tale, quod nee ius imperiole. Set neque lex Cristi p<oceri sk c:ontulit isti I Eius enim ,;ta periit sine iurc JOpita, Et mors eius ita negat esse scpulaa petita. Heu J quis iam \-oiuit1 vnquam qui WiA Kiuit, Sic regis natum per rqem monificatum? Heu I quia regalis stirps Anglico wn specialis Regis precepto periit oinc erimine cepto. Beu 1 quia tonorum quidAm de sorte malorum Sic ducis electi plumarum pondere Jecti

c:a.utc:kllte, tleat audi.,. tls, eonckmpnari splra~ uc:rat, postea inf.ra te:mpu• qllOioCS.Im to .... totu al.bi q uui ab ;nr~mo confed~r&tCJI; Calbiaa. vbid:ux•clhuc •lulU lneartentoscs&, trat~tmish, qui illoc:

100 a.Qe12lea~ ad reP prcttpt:u:ID de iuplo pte muibus escoct­tato, d.12cem improoj.. tc~m c b.na:llo de DOCt4: •• pond.Cft lecti fk!· malia mwtalitet &;. _.,o~>oq .. p; .... tc tc.bito tt~-Soc.anmt.

...

Q>rpus quassatum iugulant que necanl iuguiAtum; Quod nimis ingratum dolct Anglia tota reiAtum. Pet deus hoc (atum, s it ndhue quod corpus humatum, Spiritus atque s tatum teneat sine fine ~>tatum I

Est rccilandus Equ•, Cignus quia preterit equs: QuaUtc:r Comes A· nmclellie ab lmpio rc~

Non bos mo11e ptui valuit sora equiptunri. Rex seclct, et cuncd fetulores tunc sibi iuncti Sunt ibi pr0$entes nd Equm moln plum loquentct i l$tCque solos crat, que dcum aolummodo spc.rat, Quo pius et fortl$ perm;msit a-d vldmo. mortis. .Re.-, prius nccusat, et Equs scelus omne recus:a.t, Pretendem rc:gisque sigii!Jl sub ordinc legia Cart.a.Jn m onstn ui t, qua l ucior esse pu Hl u it : Non fuit absque nota, prius est concordia nota. Set rex coutelis Comitis ...,.ponJ:~ fidelis Caucius extinxh, que doJos aub (raude rrlinxit. Tunc conspir.ui cum re:ge que n\#gnificati Regis predicm lirmarunt omnia dicll\.

u81b>•) lobe H Y2

120 se In pnlla.mento ao­cuutua, a.d ea qtte dbi oblc:iunlur lnln:piduJ retpondit i ct prlmo tin1ula que pc-r 1psum ftebant, aecundum sue int'c:ndonia propotl• tum ad reels bonorem !Acta fliiS!IC c.Laro te:,... moPe luulfkauh ; ac­cuado enim reP esr­tutupcr hoc:.,.<"Cm ct C'Oftrotdlamtpedslitcr tadfieantn in au.ri--

1 0 bu• omnium maoife$--3 t.hll proDUndautt: set

fUc,c.oram qoo nultum flia p~t., ftS Un· pi~&~ Coalltia relpo-.ua

nonacceptans,ex pro. prta malic:la lpa.urn morlali sentenda cb.m pna.ttun, in impecu ruroril apud taOftiC'm TvnU Loodooianun dttalb.ri frt.ltt vbl frat:ta Aqusticcosa corpus cum opitc:: tc· cum ad eoru.m c«lo­slam aam psa.lmbdc!e:­rea.tes In~ coo,.n;o deuotc: acpdkru 11t.

Qu.dhttr Contc.s de Warv.•J•kJ ex rc:rl• (!OJI'\.!one clr'tumv~u. &us, m parli-Amento ac culpablle:m recognouic, spc:ranspc.rhoc:cerlh· stmam regis veniam ''t sibi promittebatur' inlalllblliter ptomeru: ~~- Stt ru. om.tl r (allade lntcndet'lt1 qui per- l&tem rccol'rli· cionlf!ttl a.Uoa de quo­rdato.t~vlrisseputau.it, dicto Comhi m&la pro bonts rdn"boer~.~, ip­swn pro mercede u.. bt"t'C'Cbtilel i.n fW"lc:a

CRONICA TRIPERTITA

Hcu ! nimis ingrat.a tunc est sentcncia lata,

Hoi'Ticla, mortAliJ, quiA pena fuit capitalis. Pt r loea, per ••icos ductus respexit amicos, Qui ""'&is occulta d<derunt suspirin muhn : Vndique tunc ftebant qui talia rata videbant, Cum pm:e deuota facientes plurima ' 'Ola.

Sunt 01 fallllc:n alii, pro rqe seqtUCes Q~_i \'ertiunt eqWtes, neque itati 5d neque mites; Hia penam llllem proc:lamant tunc capimlem Ad loco signataquc iubent procedere faiL ' Tunc Com.:s ad Cristum serm~m dixerat istum · ' Omnia tu nosti : moriar, quia sic placet hosti . . Hostibus euctus perio, sine iure subac:tus • ' Jnmun~ ~ mi~ mich~ p~r, ~' ~· polm11 que IO!Witibus Yndique poalmi'l, Sac_ ~tur tandem, penamque subintrat eandem : Q~•.n caput amittit sibi gracia nullA reminit, ~{ilio quo Centum maledicunt porli.1mentum. Corpus ad ima cadi~ dum uluus ad ether.. vadit Spiritut in celia. vbi viuit amore fidelis: Augwtinerues fmtres tunc Londonienses H.unc nlagis extollunt, que caput cum corpore toUunt; Va. tomen audebant hoc ponere quo cupiebanr Set magiil ocx:uhum condunt pro rege sepultum: ~t deu• hoc adri, pottrit quod ndhuc sepeliri, Eaus et heredes proprins hnbeant •ibi scdcs.

lnm refrenato violontur Equo que grau>to, Vrsum quercbam, fiUCm tunc agitnre voJcbant · l'eSliferiquc canes oderant tunc regis inAne, · ' Vndiquo latmndo J•>cem nee habcnt nliquando. Ad l>tus _omne te~nt, ~t ad hoc quod plus potuerunt Non magus auendn, qum rex su11 reeiD. tendit. 0 I quam aublilis oritur tunc frau.s iuuenilis, Per quam tunc fraudem nequft Vrsus carpere llludem. Hoc rex testatur, Ynu.s quod si fateatur Quod reus exiJt.:u, nee nd ilb relAta resist:a.t

Rex .sibi P";"~4bi~ veniam, qua curiA stubit,, Et SIC transabu 111\C morteque Iiller abibit • Sique recognosau aliter, sibi iu:naque ~r.

16o ,...,, Wattwyk CH 16') Ca~hlr C

SECUNDA PARS

tncidet ln mortem : trabat h.anc quam vult sibi sortem. Qui cum regc pares fucrant tun" consiliares, Vrsum tc:mplllrUn~ eius quoque velle probarunt : J{ic >'itrun pnrta~ t.lius mortemque reponat ; H'ic oonsolatur, ali us quandoquc minatur i Quisque dolos fingi~ quibus Vrsi pectora stringit, Quo minus ognoscit quid regi dicere possit. Sicque fatigatus lllndem de !abe rcstus Se fore coouictwn rcddit: fuit hoc msle di<:tum : o8o Tali sennone concrescunt iu.ra eorone. Rex tres deuid~ vnus quia talia diciL Ad regis ,,. fuit Vrsi diccio tot.o, Omneque responde! ,-erbum, quod rex sibi spondet: Set cum oic ,.ere regi putat i!*' J>la=e. Regis et ad nutum sperabat sc r- tutum, Tunc magis amisit que rex sibi feelers misit; N am quod promisit ""' pactum clenique risit, Et sic delusus fuit Vmas ab ore rcclusus, Vnde pium verbum gustu magis cxtat ac:erbum. 190 lieu, qWlm res tristis I heu, quam fuit error in istis, Quando suum pactum rex non produ.xit in actum ! tingit 01 ignomt que rex tunc fraude colorat, De quibus extentum f111i1 dOCClt experimentum. Vrsu.s posc:ebat, quod rex non perficieba~

Nee pudet hoc gcstum, froudis quod emt manifestum. Vrsum contemptum, nulla pieuue redemptum, Exltio demptum statuit rex cue peremptum : Insula tunc hominis longlnqua que plena ruinis Carcere concludit Vl'5um1 quem penn. rchudit. Joo Quod sic lcdeba~ reg) non •ufficieoo~ Set capit ex toto terra.s hercde rtnloto, Nee sibi dimissam solam rouet hie Comitissam, Set magis runoult. inope_m quam Curia nouiL Sic rex deleuit, quem tOta prouincia Oeuit j Ne plures ledat, moriens prius ipse recedat. Re.tat adb.uc dita mons Ethna IAtc:nto sub ira 1\egis, dumque races nugia obtinet inde vonu:es. Quem rex ililtus, quamuis sine labe reatus,

008 4'""'!ue) qu!HlL I..Se)lll< Hit> 009 ( q•w,.lulnc labe r~ ,.utit} teticft de We ream £iol HH_•

PS Jonainquu, vt ibi in tlU'C'ere tc.rua.reta r 1

nolcm pro pcrpc:tuo mandpauiL

Qu.altter rca, om.­ru::s q110110lAqUe fc­dcte pouct quc~na, tandan iaDOttntc• docnina:m de Cobham~ qui per ~gs accWo reaucians iA domo Catto.skui. tuc mo­ram 1.n.1it, «:lam iA iad~ pariWoc:oti produit. Set ilk, .... lo minanua tcrrore. a&~t blaMimutonlm c:xhonadone loca• tiBADo . p«bc.u., in ocaiNs aa.t. ::c:• ,.;onihus fidd" .. iDvc.akb&w.n vndc rex quui con(UJUJ, ciu coDJt&Miam a.b­borren~oy ipt;UID pte: H'recund_lk absque mani.s Kntcoti.a In u.Uiumlon(iu.sabAn• ~lia dotiAauJL

Qualller rell1 qui nee deum Umct nee hominemveretu.r,con· t ra rcu.crc:nd[~aimum in; Cristo ~trem n,o. mam Arunddllc. \nne CantUAriensemArchi· cpbeopum, dum rntcr cos ma.ior putabatur dilcee:lo1 oc:caaionct disc.ordJclmponabCies d~tUt •uarida Snac~ non erubult. Vnde idem T'boltlu1 de Archicpiacopo in non Arcblcplsropum subito mubllUJ, omnt. bona 5U& u.m tcmpo­n.Ua quut tplrfw.lia dote.& rqia cirruJD• '"endonc: penh~ amisit ; c:apu.b:u-

CRONICA TRIPERTITA

1"angit in nrdore, subito p<rit ille dolore. Cum plus morosus sit homo, magis est viciosus, Regi qui eeuit pestis quo P"'''ima creuiL

Vnus erat dignus, podens, pius atque benignus, Prouidus et iunus, moNm virtute robusnu, Non enu obliqus, regni eet verus amicus: Hum: rex odiuit, in quo bona IIlia sciuit; Vt di<:unt ~iille, dominus Cobham fuit ille, Cronica quos lesit, quibus ille fidelis adhesiL Cristo set vere voluit qui& fine pbcere, TI1U1Siulit ad sedem se Cartwiensis ad edem : Sic cepit Cristus, •-oluit quem toUere fiscus; Quem Cristus du..it, fiscus sine iure redwciL Rex scelus accusat, Cobllam eeelus omne recusat, Iusti6cans factum; sic res prooessit iD actum: Que sapit hec loquitur, nee in hoc vecon; reperitur, lmmo quod C$1 certum rqp manifesu.t apertUm. Sic, quiD ,·eridicus tribus est constanter amicus, Rex condempnauit Cobham, set non mnculauit: Sic non conulctus gladii non senciit ictus, Exilil lora subiit tamen erteriora. l·llnc rogo quod purus redeat cum laude futurus, Vt sic felici roditu letentur amici.

Heu I mea penna ntadet laerimi!l, dum scribere I nfortunata sceleris qulbus horreo fata. Non sati• est regem mundi dellectere legem, Vt perCRnt gcn"" aub eo sine lege manentes, Set magis in Cristum seuit, quapropter ad istum Casum deftendum non est michi credo tncendum. Anglorum Primns, suppremo cu1minc primas Qui tenuit aedes, melius dum sperat in edcs, Hunc rex compellil el eum de Sede repellit, Dum Simon Rome suppl&ntnt feden. Thome. Hie Thom:t5 natus Comitl$ fult intituiAtus, Clericus nptatus, doctor de iure creatus, Legibus omatus, focundus, morigenuus, Cum Cristo gnttus in plcbeque magnilieatus. 0 quam prelatus tam puNS et inmaculatus

<tl81~e_hC •~• aepitC ''91ec.b C t)6 2.43 ,,.,.u. AOD.Uthlcplseopu.rn CH :il+f opc;atus C

SECUNDA PARS

Ad regale latus tandem fuit iiiAqueatus I Tramite INbtill latitans plus vulpc senili Ret stud<t in fine Thomam proltnlre ruine. De tribus audistis, cum rex scelus intulit istis, Pr"'ul vt adiutor fuit bi[$ quodammodo tutor, Non contnt legem, eet ab in ftectere regem Nomine postOris temptauerat omnibus boris : ~mpcr erat talis, restat dum spc:s aliqualis, Si contm mortem poterst u.luasse cohortem. Rex tulit boc triste, quia Caneellarius dte Tempore quo stabot.t bos tres conswner amabot.t ; Sic procuratOr pius extitit et mf!d.i.ator, Cuw quod Regis habuerunt munere legis. Pontificis more summi pro regis amo.e Sic po.oem mirtit, mortis gladiumque remittit: H ec ita fecisset, pooctum u rex ten uioset, Set que iurauit bodie, cnt1 verba negauiL Cemite pro qu.lli culpa magiJ in ropeciali Pontilici tali sine causa materiali Rex fuit iratus, set <1 altera causa reatu.• Est plus secretA, tune Rome quando moneta Simonis ex parte papam coneludit in arte. Ecce per hns causas sub regis pectore clau.oaJ Hoc scelus obiecit Thome, qui nil male fecit. Regis fautores super hoc tamen anteriores Frnudibus obtentum ooncludunt parliamentum ; Sic de finali rex pondere iudicinli Exilio demit Thoznam, nee amorc redemit : Sic pater nbsque p11.re, quem rex apoUauit auare, 1'art"" ignotns tunc querit habere romotns. Tunc pius Antistes casus pro tempore ui.stcs Sustinet, et curam sperat reuocaro futuram : Cristus eum ducat, "'duet <1ue salute reducat, Sic vt vterque status sit ei eum laude beatus.

0 dolor, hoc llnno quo creuit pompo. tin~nno I Qui ferus, vt dicit, voluit quos vineere, viciL Dum scelus hoc restlll, super omnes t:re.1 mn.nifest~u, De quibus in gente stat vox varW.. repente : Quidam coostricti, quidam de munerc victi

"18 Tu•eJ Sl< CHfu .e. -'P prcdpuc- CH

que hauper absqu~ vlJo muodJ rc.leua:­IDlae, solum d~um re--

1!0 da..m.a.n. ClUJ.. ct J)aU• puab A.tl&lfa~c:u.sit.

•7•

fficdc:darataUqua· Utn fi&:tllc:a.ta nua·· rv.m, pcrquu pO.t'LtiJex aupradid~n • pulia.­mc.n:to tunc: abKAS contra oaanCIIl Nsti· dam, .. udistis, exllil .u\cQciam •b impro­ulso qv.ui nesdos £D. ci.UT'eba.t.

•So

Hie oarrat qualitc::r vlx vnu.s au.t de motte aut de e1:Uio, pruipu.c triu.m proccnua supra. diti.Orum, aliquod. ""Cl'·

bum b.rnentablJe in a~rto profctft nmc audcbat i Mt podus eet.r~daha• q\WI!I 1aa-4crat pre ll..Or~ ne«Ss ad inufeem c:oDfa. bulali aunt.

Canlicum. quod tom· potJU..ere maUcnl in clrtri:awD Pf'Otn'atll u. ra.oa:i(ciDtnf«to~aa.

CRONICA TRIPERTITA

Ad mala ducuntur, quia multi multa loquntur. Tunc Olor, . Vnus, Equ., non vnus dicitur equs; Htn laudatl fuaan~ nunc vituperatl : Fama fugit prima, quia soro deseendit ad ima, Sorteque c:essantc, cessat Ia us omnis ab a.ote: Vertitur obliqua amor, est ibi nullus amicttt, Quo lie$ predicti periunt velut Ylllbra relicti. Tunc consanguinitas aufen de sanguine vita$, Denegat et aexus procerum dissoluere ne>cus · ~U genus obatabat, racio nee cos repambat.' Stc transformata fuit ilia dies scelerata • Stirps extirpator, 8os arboriJ euaCu..tur.' Quo mane11t nomen, heres non pen:ipit om.., · ~t ~er. intmui.t, ita solus ab orbe migrauit. , Stc ... ,. lAm versa apergcns fuit vnio spersa, H<n rectores, bodie magis i.oferi~ Et sic derisi fucrant quodammodo visi. Portas claliJCfllnt, vbi claues non babuerunt, Nee lamC2l exclusus fuemt tunc regis abWius : Non se conuerti~ in peius qui male vertit . Dum mala queruntur~ in eo peiora stqunt~ · Tres ~ecit proceres, dum pessima fecit, ' ~uo nurus elatum sumpsit aua pompa volatum. rune delusorea, quos curia turbidiores N~it, ridebant au per hils quo gesta videbant; Fnuola eoroponunt tribus et tria scandala ponunt . Tale fuit dietum, nee ad hue stat ab ore relictum ,'

'Non Olor in penn i$, nee Equs atat crine perhennit, lam dcpennatus Olor eat, Equs excoriatus, Vrsus non mordet, quem strict& calhena remordet.' Sic fatue turbe vox oonclamabst in vrbe : Omnia que did poterant dicunt inimici, P!uraque fingentes mendacia aunt parientes. Crene, Scrop, Bussy, cordlo rine lumine fwoci' Omne .""!'bas quenm~ quo ledere plus potu.;,t: Rex fwt tnstructus per eos, ct ad omnia dUC1us Que ma.Ja PO\It gessit, quibus Anglia tota pauesciL Intra se flebat poj)uluo, qui clampna videbot • Cum non audebot vocem profcm; laCCboL '

.87 cfiCUAtur C - s.rop SCHC a_,. G

SECUNDA PARS

0 Dux inmense, ru C•llica regna sub ense Militis ex more beU&sti regis bonore.

0 Comes, inque mari pro rege tuo superari Classem focisti Francorum, quos domulsti. Heu, rex, qui tales fraudasti collatenlleo,

Hk drea (l.ftem pro­bllataa duds Clouu· nlo MCDOD Ccftlili. Aruadcllie m~ci• ia 1pccbtl comm~ rani COI'\Ittl teSt* IAI.t •

330 d•bdher cornmcndal . Sit tibi de fane vindex fortuna ruine 1 Principio rerum placido quamsepe dierum Finis adest tristis i ideo speeulemur in istis : Estque fides mra modo, quam mens nescit auam. Dum fauet oo fraudiJ, ne creda.< omne quod audlo: F'mgere fingenti scola nuper erat sapienti ; Talis vt hcstm1a fuit, est scola nunc hodiema: Fallitur incertum, set quando videbis apertum Finem cum cauda, tunc demum tempom lauda. Anno bis deno primo de sanguine pleno ~ptembris mense feriw dominatur in ense : Tristis vt audiui, carmen seribendo oubiui: Plan~te, vos viui, quia planctus sunt resid iui. Doctoris verba sunt hee que miror acerba ; 'Dum melius fecisse putCI, latet anguis in berbo.' Qtriajuid homo fAtur, quicquid facit aut medilatur, Stat fortuna rei semper in ore dci.

EJt:pUclt secWida para Cronlce et Inelplt Tercla.

}4•

ContuUthu.upu,quod pt:r ca qu.c prctc:riUI auat praea.tes vtiu• dl:.crcto puto~ tfbi contra (utura proui· dcro nu11ateau• oml~ tanL

lllc in te:rcla parte Cronlce 8naUter 1crlbit quaUter rex -.ntedlc:tua, vtroque del et bomlnurn iur-e postpoalto. Stre­uo.lui.mum Prladpem Domlnu..m._ B enrlcum, ·tunc Derbeic Comitm~., pat:re au.o Dace Lancutrie ad.huc vla.mte-. per dtc.ennium capltoae in exUJum deJepult. Poetea vero, P.tre defunc-to ftlloque ln partlbus Francie tunc nlatento, Idem rex omnia malJclo plenus. quaal ~r ,inflnltaa doll drcu.mvendonn, t&m in lpalu.a abaeotla pcraonam quam In elua bendllatem, oeeqloau malldOM falalinarl docreuit. Stt qui veram a (al.-o dl~eernlt au:mmua ludex. ta.ntu mallcle to • bbo.rn.inacioaea lmpune non frrena, dictum dominum Htnrlcum, tunc post obltum patrla aul Ducem Loncutrle, In Ancllam •ua diulna prou.14eoda. lnuito rece. romea.re fedt: ob culua

.t33ldiuc ~,....,.,.;.oaUuutCIU oauD.htantSHG s.r• Semptea:~bri.sS H,./i•~ a Dcrl>ei II

3JO

Hle lft tucb. pane croalee ~tor h• JWi•cipiet &n.em pro. ftledit.ans .ub apo cto­ric future-leta.tur.

~liter ad moduta t.alpe, que semper cer·· nmeftodieu~amcot~• dnue suboertit. rex Rleardu•, vtauu.m ~~­rmm &irannicc dl~~:pct"~ du,us:iduit ymacina· cionibus ad popuU dutnaetioncm omnH auu cautdas lndc:li· ncnter conic:ctat.

Nora qualHer re.: aubciU (nude co~XC:aoo IUIII sibi opthnth, quod .tNaomquc M· dt:rc \'diet cum tHll• pcnonlt albi aasr,. notla1 per prhat In·

CRONICA TRIPERTITA

aduentwn vnluerol r egnllldelos, tam pr0<1ereo quam eernm.""4 deum quaal e.x. vno ore eollauda.otes p.Htlterum. IUcardwza ez demerltlo recoo renunclaotem pultaa a pdu depoau..-.nt, IIT&Iiulmnmqao Ducem domlnam prenotallrm In Sollam re&le mo~011tatia c-um gaudlo 1ubllmarunt, tet~e-lodeclmo mensla Anno domini .Milleslmo trlcontealmo noaaaealmo noao.

TRtSTtA post leoa, post uistia sepc quieoa, Si bene pememus, oatis hec manif<SI& videmus. R<gnum confracmm rtgls feritate subactum Nuper dclleul, lacrimas S4!l abinde quieui; Regnum purgatum probiuue ducis rcnouorum Amodo ridebo, nee ab eill$ bude taC>!bo. 0 res l.wdanda, o res •ine fine noWld8, Ad laudem Cristi, qui nos de carcere t:risti R. tunc cunodis, quui •it r<gnantis Herodis, Graci us eduxit et od inclita regna reduxit I

Nouit enim mundus, Ricardus quando secundus I U$tOS deleuit proceres, quos Angli& llcui~ Ipse superbize sic <pin.t el alcius ire, Quod dedignarur proprium regnumque minatur: Amplius ex more solito l•ritante furore Seuit, ct oppressit populum cui par<!<!IC n<Scit. Sicut humum fodit cuenons talpo que rodi~ Vnde ~ mjuie, •ic alter nocte dieque, Vt magi• euerw r<gnum quod demere oerw. Sic scelu1 APP,OOit et ad hoc SWl roborn ponit; Vt princeps baratri furicns regit acta thcntri. P ondenL prebebot, populum quibus ipse premebat: Vtpote salsarum furiosa c:aribdio aquarum Curgite feruoris bibit, euomit, omnibus horis, Sic sibi collectum facinus sub pectore tectum Rex vomh in gentem, ve. ve! sine lege manentcm.

Per prius optentum sen1per sibi porliamentum Per loaL conseruat, in q11o mob quoque reseruot; Est vbi penono rqis residente corona, Corpore presenrl Stat ibi ,;. puliam<21ti: Sic, vbicumque sedet presencia regia, Iedet, Quod nullus sciuit sceleris q ue (acto subiult.

H ttiiJ,'rfl 18 m&.latati.l C Hl

TERCIA PARS

Hoc fattum regis Cult abbomlnacio legis, Quo fremuit cene populus, set null~ aperte' Sic ~amen vt $tant et tempo~ con~u:uet, Rex sibi papales buU&S habuit special~ ; Sl quis in cxtento prius aut poot • pu~r":"'ento Qui~ conuudicit, in cum sentencnn V1Cat. .

33' ec:ptum contlnuArc poiHl pa.rll.l.m.entum.

;\d sce!us implendum tunc .'ex hobe~ o';"ne umendum, E~ Cristo. qui. non Cull auctOr U\ 1Slo_ t. .., Quiequid enim dicit elerus, populus ~ed~at, l nuncat et Cristi vindictom pecto~ .~u. 1 nde ser oblitus rex pestifcr hos sobt n~u$, Quos prius elegit, moledicto fin~ peregll;

ConseDSUt taelU, v\su que ftJOClO~ ~ctu ,

I ·•uit qui post sua cnnuna fteutt: n regnum ~ , .. Que non audiuit a.uris, nee cor mala 5C1Ult,

Tristia coniectat, populum quo perdere ~peetnt. Carte scribuntur et in omni parte teguntur,

Hosque siglllori iubet omnibus. et '"'nerori : perfrcit boc clenrs, si debeo dLc<te ,.eros

N. . set gentes sua sunt exempla sequentcs; escLO, • •

NcsciA plebs legis, dum &pert.t prcmta regts, Vt diccbMur, ad regia iuam parl'ltu:. , V rbs ogcr et viii& cattis posuere stgillo, Quo • mogis od plenum compcrgitur ~mne venenum :

Follirur ex illo quisqnis, cum firma SJgl110

Culpa reoordetur, qua prodi~or ~~ ~~~r-c . qui~uc status sit m hus earns ~uuus,

urn stc -.. . 'd po tet· Vt veniam port'et s.ibi so1uerc qutcqut o r ; Tunc ew:tores barotro n\Ajlis ~ui_diores . Absoluunt gentes, poccm q~ sun red.:::::= Hec set cautela nichil en nU> 6aa ~- . N:~.m magis insanus stat morbus eouds.anus' .

• b • de quiesccr• nesc•t, Rex populum presS!~ et 11 "' • ~- r •ua ~· m.natur. Semper turl,Mtur. sempc. It . .... ~·- •

Post primas cartas alias SIAIUll m:tglS ortas,

Set de scriptnra patuit non """ ~ H>.s eci&m ,.;ms iubet offirmue SJgi\hs; . Qua1i.s finis crif. quisquis lub munnure quent; Et sic ,·clam (ocie pltbs llloqueata,

~ aftl«atc C

6o

Nota de teeua.dis eanis que blaneb~ dw-rrcs .,Jprll«

ro nuncupan\Ur.

332

Qualitcr noWII• Hcnrlcus antedlccua in panct Fnndc, vt ibi temporo o·•llll rno. raretur animo con· atantirirllitcrtc tran .. tuJiL

CRONICA TRIPERTITA

Quod facit ignonu, ita dum fortuna laborat. Accidit interea, dum tena fuit pharisa,

Est noua lis mota, quam nooenu Anj;lia toea. 1'\obilis Henricus, omnis probimtis amicus, Hie tunc ftorebat super omnes plusque valebat ; Vt rosa ftos fiorom, melior fuit ille bonorum Custos Anglorum, per quem lux fulsit eoru~, Exemplar morum que probdcior ille proborum: A~ loca bellorum leo eonterit nrma luporum; Ems cognomen vener.\lbile percipil omen, Quod oumqwuu victum rutllnt LanCMtria dictum. Hunc patre viuente de sane superuenientc Rex delegnuit ct eum sine lnbe fugauit · Hex et~im nouit, ad eum quod palria 'vouit, Vnde tunens sortem dolet eius habere cohortem : lnuidus bane caussm gesuu sub pectore clauwn ~- dioperdat iustum sine iureque perdat. ' Hoc tam eo ex more soli to pro fE~is honore ~m~ !'"'mp<us erat, aliter quo premia opera! ; Soc nic:;hll olfendit, quo rex sibi dampna rependit, Se.t qu&a cuncEOrum rex ode:nu llcta proborum. Singub non scripsi, que dux boN eontulit ipsi • Si mctitum detur, tunc dux ft't.ab. nulla rne:retur ~ Exilium tortum gremio de regi• abortum ' Hoc pro fin3li mercede datur speciali.

Purus ad omne latus sic exul11t inmaculacus, Et qu~~ deeepit rex Anglus l'mncia cepit : Stan.s 1b1 preclnrus regno ruit vndique cnrus, Quo sibi concreuit requies_ set non requicuit. Durn genw e.xquirit in quo 21ibi iura requirit. Quem deus absoluit patri mort omniA aoluit · Sic, patre defuncto, do consilio •ibi iuncto ' Est ~unc quereodum, mel ius •ibi quid •it agendum: Et SIC c:onsultus velut heres Miles ldultus, Que sua cognoscit )XlQ patrem propria pooc:it. Hoo per rumores adeunt ambusiatores Regen'. querentes, legem SUpe1' hoeque petentes; Set qm c:unan vorat non audit quod pius orat, Exheredatum w eum iubet esse fugatum.

95 abbort""' CH 109 pi .. ) CHGHo prius S

TERCIA PARS

Et sic nee regem iuitum iusta.m neque legem Dux probus inuenit. dum vox sibi nuncia \'eniL

Tunc c:onli!catuJ rapitur sine iure ducarus, Quo se eonfonat dux commoda nulla reponat ; PuUi coruorum, pucit quos nw:t:r eoru.m, Non ita ptoelamant, quin plus sibi Ql51r.l reclamant Regis f•utores, temos que ducatus honores: Rex bonn di!pergit, qui non sine erimine pergit, Distribuens sortes, diteocat vt inde eob.ones. Quod sic deorcuit rex fanlll petambula creuit, Per mundum totum scelus hoc erit amodo notum.

0 qutlm plum sinit deus, el eum tempom finit, Omni11 tunc certo que sunt dcrnonstrat aperte t Dux hupirat'US tandem, quui sit renoualus, Singula eompensAt perfecto eordeque pcnsat : Tortorem regem tortam creuisseque legem Cernit. et errores in rtroque statu gra:uiores : SignanJ se Cristo quesiuit opem super isto, Qui, bene dum sperat, iubet rt sua propri1 querat. Ex subito more, saluo sibi semper honore, Partes subtiles Francc>n~m dux qU3Si miles Cum pauei! transit, nee ibi tardando remansit: Cali.W iuit, vbi propria regna petiuit ; Cum modiea el.use Jic magnanimum n:meosse Constat, et in nn.ui dux ducitur inde suaui. J>rimu Anglorum, tunc cxul frnude maJorum, Thomas dcuote • tnt ibi, comitnnte nepote: Hos dux rcgnlis, veluti gallina sub alis, Secum votiua sa1uos duxit comiriu~

Out, Comes, Anti&tCS, pariter solamina. tristes Querunt spernnlCS, vbi venli sunt agit.antes: Vela pctunt portum quem sors prope eontulit ortum; Vt dux eonccpit, Aquilonic:a littora cepit. Tune magis audaci vultu cum plebe sequaci Exultans dicit, quod in hoc quasi prelia vicit. Ex •nimo forti doo=t boN eorda eohorti. Quod bene spenrcnt, quiequid sibi f'ata patarent. Sic eongaudentes sub spe que nichil ructuentes, Quo meliua querunt, naues simul applicueront:

•s•mUaCUH• •llcsS 14.S41uul}sua. H

3J3

,. Nota q,ualltM post

o\:.llhun p&.tritaQ1 ducit t.ancutrlo noblllui­mua fl lluuuut Comes antcdlttua,tunedeiure d\ut, vt Ipse: bcredlLa· tc:m aua.m vendi card-, de paru"bv.a Fra..ode proutao a.apkn~ ru. MN C..lblu adik, "fbi cu• doeiao nocu C..ntual'ioetul ArcJUc..

IJO pb.copo, accnon Tboo­.. filio d bc.rede Rl· canU Cocaitit Anla· dctne; vt prdertur,dot· firn<tl. vt lA Aoallam tnaJre~t. Cristo tecommc.mia.nsoa~ a.acc.ndh.

140 Quali ter nobili1 Hen·

ricu't tu.nc Dus Lan­cal'lnc, per marc na• oJ.podo portum que­rca "-nde:.aa prope G,_ma~, Criat.o lfte'dl•ruc,buora paci· flea IOf'tilus ~

Quallt~r .ad tenal­durn nobilia duds quul vntuena tern. rratantcr ae optulit.

Quoliter- Rlcor. dua lcmpon: quo ao­tMIItdo HettriC'ctlp-. pUcult,lnputibus Hl­~rnle lnvtUea dle11d au I ~onftu.loncm in for. tunace eonsumpsit.

CRONICA TRIPERTITA

Dux prius cgressuo disponit humo • ibi gressus, Primitus exorat que deum genuOoxus ndorat Votis sincere mentis, quod possit habere Vicwris palmu, atendit Ad ethera pa1mas ; Vtque ocelus guerre supere~ dedit oscula terre, Plumque deuota dux reat ibi pia vota.

De prece sun-exit, swgendoque sc cruce texit, Et tunc quam letu incepit adire diclliS : Pallia: cum sciret quod saluus dux reueniret, Totus ei mundus occurrit vbique iocundus.

Tunc rex Ricardus lepus est "' non leopordus · Quem timor astrinxi~ alibi sua robora finxit : ' Hie ducis aduentum presciuit ab ore scientum

1

Quo celer exiuit et Hibernica regna petiuit. Sepe silens plangit, quem tunc vecordia tangit, Ex quo singultus plures rex cepit adultus. Sic redit a~te dux noslU rq;e timente, Nee quid presumi~ sua propria dumque resumit.

Dux probus au<bci vultu cum plebe sequoci Regnum sc.rulAtur, !Si proditor lnueniatur · S. ' 1c tres exosos magis omnibus ambiciosos Rcgni tort.orcs inuenemt ipse priores: E- repen:ussi periunt Scrop, Crene que Bussy • H ii quasi rq;ales ruerant cum rege IOCiales. ' Scrop Comes et ~rnes, cius Bristolli& .,, .. Actus declaro~ quo mOJS sua rata pararat • G • ' reneque sorte pa.n statuit- dux deeapitari, llussy conuietus similes quoque sustinet ictus : Vrua.nimes mente p.viter mors vna re1>ente ~OS tres prostrauit, gladius quos fine vorauit, SJCUt et egerunt aliis, sic hii ceciderunt • Quo dux l!tudatur regnu.rnquc per omne~ ioauur. Sunt tamen Henrici quamplures tunc: inimici, TnJ~ qui querur1t obsistcre, nee potuerunt: Sei)IUS effantur ct eum post t.ergn minantur, Set non audebo.n~ raciem cum respiciebanL

Tempore sic stanto Slat ""' vbi mb:u ab ante, Donee commot:t. tremit eius condo totn :

Slc magis igruri sceleres liunt quasi ....,;,

qo Scrop SCH Bu1cy C 188 aoelc:orcs S HCHa

TERCIA PARS

Omncs sorte pari dubitnnt q"" p.1r1e iuuari. Tunc (ortuna romm diuertit ab indc remotnm, Cecaque pcrm~nsit, dum rex super equora transiL Quos laqueos recit in eos, sua culpa rciecit, Qui Jaqueatus erit, patrie dum lino111 queriL Hoc non obstante, vento tamen exngitnnte, Portum ratalem sora reddit ei specialem ; lnquc suu .ctnucs cepit fc:ra \VaiUa ntaues, Quu cito dissolult, regis cum (aet.Q. reuoluit. Rex n1iuens sortes man<buit hAbere eohortes, Sel niehil inuenit, vbi gmcia nulla reueniL Hoc ita eumque vident, qui<bm sub murmure rident, Et qui<bm Hentes ruerant de corde dolentes: Prospera que n~cit, tunc regia pompa. rccessit, Qui.sque "inm vertit subho, nee ad annn rcucrtit.. Tunc rex, vt dici~ sun rata dolens moledlci~ Nee timet hinc Cristum, mundum nee abhorruit i5tum, Non est contritus, nee \"Uh dimittere ritus, Vt prius em~uit, sic S('J1lper continuauit; Sic rurit ipse malis semper sine lege rcmlis, J>rincipjo qualis steter.nt, suu fincquc Ullis. Cautus vt inundit agnos, q uos ledere vadit, Vulpis, in occulto sie rex a tempore multo, ])ectOf'C subtili iuuenis sub fraude rM!nili1

Omne ocelus poscit, regnum quo perdere possit : Tunc super omne t.amen conspirat habere leu:1men, Vnde ducis sortem rnllllt rugiatque oohortem. Hinc perscrutalur dolus en fraus continuntur, Si quid prodesse potcrit cogente necesse: Est ibi vis nulla, vclut os perit absque medulla, Rex qui posse em< pro tunc sine viribus aret: Per loco., per castra rugit, <l si tunc super :utr.t

Scandere sciuisset, tmrucendere rune voluisseL Sic tumor elatus nu~r tnm mttgnifictuus E-st tim_or cfl'ectus. laHtnns quasi taiJill rciectu~. Quem non prcseruat Cristus, se non homo seru:u, et quamW. tarde de tc loquor ista. Riearde.

Peruigil a sompnis quod dicitur oudiat omnis, Et quod dicetur rcgnis exemplificetur.

219 protunc c•b

'?"

, ..

HO

no

Qlsaliter I'C':X Rtc._r• dus c;wu alilis (autori·

II

bu• nobiH dud H~n· rtc.-o e~ltdem ln \ValUa O(eurrent' sc TCddklc• nuu ..

Qa.alitc:r aobilis HC~~rkutnu cum re. &c-Rkardodalib.Lon• donlaa veniunt, ~bl dletua re1t in turrlm poshul per S~liQuod tcmJ:Mt:t aub cu:.todia rc•AJUit..

Qualitcr n~ili& du:a H eAriCCD pt'OC'd'6 quOI<'amqliiC pc:r rc­re• Ricanham i.n ui~ tlum dclegatoa•d pro­pria mltlsslme reuoca .. "'t.

CRONICA TRIPERT ITA

Est rom fortune quodomodo regu1a tune, Que prius albescit de nocte quo post tenebrescit ; Sic de quo scrill"i Ricardo condgit ipsi : Dum stetit ad plenum, stc!terat tibi tempus amenum, Set cum decrescit., lucem tunc nebula. nesc:it; Cum se peruertit, sua spera rctlO&"'da vertit. Nil sibi de beliL<, quia stat sibi tma rebellis, Nee marc ~-uccurrit, fugiens quia n:\utll recunit ; Spes sibi oolllltl non est, set et vndique fatl lll"um torquebant, et ad in.a repente ruebant: ~on ita ~ loca sunt oeque castm quieta, Que tunc secun1 fuennt pro aorte futura. ~ini$ addit :u:tus, capitur rex fitque subacrus, Et reliqui tales, •ibi sunt qui eoUotemles, Clute ducuntur capti, qui fota sequntur: Sit rex preuentull ducis est virtute retentus.

Augusti mensio dedit hoc, quo Londoniensi.s V rbs coogaudebat, que ducem cum laude canebat. Sicut arena mllris, OCCilm1S adest popub.ris, Tanti victoris benedicens gena vigoris. t n Turrim trunsit R., sub custode remansit i Sic caput A.nglorum minimus iacet ipse minorum.

Vl sit opus pbnum, nicbil tt de ponderc vanum, Apponendo n>anum dux purgat od honea granum ; h>stos· budsui~ iniustos vituperaui~ Ros confinnauit, hos d eprimit, bos rdeuauit. Regni pritruLtem, c.rudele.m per feriuuem Quem rex Cl<Jllantat, dux ex pictote rcplontal : Humfredum n:uum patre. defm1cto spoli:uum, Quem rox tnmsduxi~ bunc dux probitate. reduxit. Nil tibi despcres, Arundel! profugus heres, Prospera namquc duel$ faw tua fota reducis. Wa.Aiei Comitem, cu:ius slnc crimine litem Dux pius agnouit, saluum de c:arcere mouit : Cobbl\.m sorte pari dux fecit ct hune reuocari; Exilio demptus iustu• redit ille redemptus Nee prece nee dono, CTisto mediante pauono. Tania tulit ptio primordia dux bonitatio: Vt bona mm gmta super hoe sint continuata,

'"'39 hmc CGI·h nunc SH 11$8 Anandett J.ISS.

TERCIA PARS

Cristus ad.buc mentem dueis ef!id.t esse manentem. J..ondoniis festo Michnelis tunc manifea.to, Stent VI ibi tuta, sunt porliamentn statuto: Quilibet attendlt que son sibi fiua ~ndit, '70 Semper et in gente fit murmur rege regente.

I nterea tJansit moricns nee in orbe rem&Mit Humfredus dicrus, red it ille d eo benedictus: Oefuncto nato, cito post de ftoe beato MCLtcr m nsiuit, nati dum (unem sciuit : Primo decessit Cignuo, dolor vnde repressit Matrem cum pullo, sibi mors nee p&tcit in .tlo. Est apud antiquos dictum, 'Defunctus amicos Vix hobet,' a tergo caucat sibi quilibet ergo: Quisque suum pectus tnngat viuens homo rectus, 18-o Nee sic goudebit, quia ringula vana videbit. Scribere LMu restat, que mundus adhuc manifestat, Vt sit opus tale cuncw !peculum gener.ole.

Tunc prius incepta sunt parliameniA rccq>ta, De quibus abstractus Ricudi desinit octus. Ecce dies Martis. nee adest presenria P."tio, Non sede.t in. sede, quem culpa repellit ab ede; Denegot in scanno loet tunc fonuna tiranno, A vi.su gentis qu~m tenuit accio _menti.s. R. non compan:t, alibi let dummodo swot, •110 Clusu assignat, qui bus R. sua sceptn ~~: Substituit aliquos proceres tunc iuris amicos, Ad quos confeuus proprio fuit ore reprcSfus. Riis circumspectis nliisque sub ordine lectis, R., qui deliquit, bunc curia tota reliquit; Hunc deponebant, plenum quem bbe sciebont, Nee qui$ eum purgat, iterum oe rone resurgat : Tunc decus Anglorum, let e< opcimus ille bonorum, a fuit electus regno, mogis est quill rec'tus. Sola d ies tentum tulit i!lud parliomentum, goo Nee ntagis expressit pro tunc, set ab inde reeessit: li. 1\Unen extenti noua <empora parliamenti Proxin>a deaeuit, quo regni gloria c:reuit. Quando coronatus foret et de line leuatus; Tunc processus erit tuper hoe quod curia querit ;

1191 q•ibuo SC clod CHH. z

337

Qualitetassi&naluln fuit parl.i&mc.ntum tc· nendlllft apucl \Vcst­qon&$t:Criuaa ad fo.­htm. s....r.eu Mic.hadls tunc prosim:L Et Ia· terim Humf~n ft. li\ls ct het'el ducla Gloue:rnic vna c:um m11ro Jltla ~rporb In· ftrmhate mortui aunt.

Qu.aUter primo die parUame-IUi rex !Ue&.r· du• pcnonal.hcr non compuuit., set alibr cxl.stens titulo coronc auc aub fOrma maab aue1c:n.tiea pttdt~ rc· nv.oc.iavit ; super q'IO b6bWs Hdlriaas, ••J.. uet'IIO popu~ I.a. elll) lauckm coadamute vl ~ elliti.atur. clee· tu• est.

338

Qt.~aliter putlamen· tum contlnuatur nque pOtt corooadonan.

Qu!iter io die- tal~ kmpol ~G RcDJi.. ... lo Sollwa rqje m.alcsutil tobllmatllS wtn oranl pudlo co­ronatut.

Nota, qualhc.r iur1 (Cirone tc.rcnlnlmo iam rtcl nottro Hen· rlro quarto tribus mo­dis a«re~eunt: Primo Suc:cnaione : Scc-u.ndo clu<*e: Tudo eooq~;~«tu tin .. acula&a c6u.tione.

Qualil .. pariWoU• ••• adhot (uit coati~ au~tu•.

CRONICA TRLPERTITA

In~ gentes Yiuunt sub spe recolentes, Quod nouus mores rex cootertt anteriores.

Sex1a dies s~abat OctC>bris. qt~ADdO parabat Rex DOOUI DpiAtA SUI pariiameota nolllla : Curia verbalis fuit et non iudicialis, Ad tempus restat nichU et de pond ere prestat : Dicitur e,q>letum qued nil valet ...., quietum, Donee persona regis sit operta corona ; Sicque cororwi. quem Cristus vult venerari, Cerditer uultat plebs omnis et indo resuhat.

Qui res disponit et eisdem tempora ponit, me diem 6xit, Henricum quo benedWt : Predestinauit deus illum quem litulauit, Vt ,... regnaret sua regnaque iuslil\caret. Quem deus elegil, regsli la:ude peregit, Vnde coronMur in honoreque magnific:atur: Tempore fclici potcrunt sollempnia dici, Que tam saemtia boris patuere beatis ; Edwardi fcsta Confessoris manifesta Henrici festum Regis teSW>tm bonestum. Plebs canit in mente que resulcat in ore loquente, Qulsque colit Cbrisrum, qui1 regem susciw is1um ;

"'"' homo pen~ poterit seu dinumesve, Que tunc fulsmlnt sollempnia quanta fuerunt: Omnis terra deum laudat que canit iubileum, H enricum iustum que pium que ferum que robustum. Vnde corona,~ur trino de iure probatur, Regnum conquestnt, que per h.oc sibi i~ manifcsl&t; Rtg~to suecedit heres, nee ab tnde recedtt l IIUuper eligitur ,. p lebe que sic stabilitur : Vt sit compaotum, iuris nil defuit actum; Singula respondent Henrici iuraque spendenL •

Fama vol&ns creuit, que c!imaat cunciA replewt,, Quo Llus vexilli 1uper ornnes prefuit illi: Sic regnal ma,gnus reprobi$ leo, mitibus llgnut, H ostes ILOtiquot qui tenet et augit amicos. Luna diem donat, qua Regem terra coronal, Marsque sequens terre dat parliament& referre :

S09 ,..,,.·,. continua tum (ulc CH fuil c:oHliHNatu• Ha ma~ CHEte a-3 .. tnl111 C 840 ftlftiAl C

TERCIA PARS

R02 Iedet <t cuncti proc:eres resident sibi iuncti, S tiLDt et presentes communes plus IILpienteo; Tempus erat tale communeque iudici•le. Quod bene prouisum nichil est a iure rcscisum · Est quia protectus, Jetatur sic homo rectus

1

Et metut~nt reliqui sua dtlmpna dolenter i~iqui. Set quta pl.us dign.um prius est recilllre benignum, 35•

Que ~nt matora scnbens recitabo priora: Henna natw Henricus, bonore beatut, ~~ conli~s heres Princepoque \'OCillUI: SIC ~rs abscisa, 10mmo de iudice vita, Arboris Cit VDCIA veteri stipitique reiunct:l. l stud fatatum fuit a sanclisque relatum, Quod tunc c:ompleuit deus, ex quo terriL quieuit : H oc facto leta stupet Anglill l•ude repleta, C~rdcquo l<tatur, quill stirps de stlrpe leuatur.

I'unc de con~ensu Regis proccrum quoque sensu Jtlo P!ebe reclamttnte, stant pailin.menta per ante; ' Stc preoedebent super lUis que gesta videbant Ad co~mune bonum, recolentes gcsta baronum. Que pnus Vrsus, Equs et Olor, qui dicitur equs, Nuper fecerunt, firmissim1 constituerunt . Et que pompot~L peruersaque fraude dol;.,. Ricardus fecit, bee curia lOla reieciL Et tunc triLCtatum fuit illud opuo sceleratum Quo dudum Cignus periit liine iure benign•;• . I usticie vere vindictam cbrnat h.'l00rc

1

0 . 310 .mn11 ob h~ funus populus, qu .. i vir foret vnus:

Su: .~ommun1s amor populacis et vndique clnmor Exuut acceptus • Rege que lege reeeptus.

rru:ortu~tus Ricardus, plus seeleratut, ~mrubu~ lngntlut, fuit vndique tunc maculatus; S•e qiWl dampnatu.s abUt pre labe reuus, ~o atetit elatus 10b c:arcere masniJlc:atUJ. E1us fautores, qui sunt de sorte. priorea. T~c accuaatl runt ILd responaa voc:ati: H1 ,";"P"~es submittunt se special., ludiao Reg~s, per quem silet vlcio 1...,;s R . . ·•·

ega nam pietas sic temperat vndiquc metar, 141 rccbum CH• s69 iu.re SG Ut>. CHif1

••

339

Qu.lhc.r lftnriru,, RqU lunc Hcnrf~l primoccnhv:s. ltllum Q"t;~e DOme Priad'pis de «<ftKlltU O.DII:UD clorloK a.ckplut dt.

QuaJitcr u que nu~ per in parti.ulotnco tcmpoc"c Rtcanti pe-r d.accm Cloocmlc et .odot a..os tat.l (uc. ruat. prut:M pattU. mcntwa C'oae.r..vit : d ea que Rkvdc.l In •ltimo aaao perliamn. to cooatitu1t, pre:ttftJ edam parliarncntam penl1ut c:auauh.

Qualitn Rl<az<to nit u clt:mf.ridt tadl· dalltcr coaik•pn.ato, «kri qv:l evm ~ ac. aasatl erant. tantu•· modo a ftltD np p'dtt~qWcd pttm.ln· wn~nt.

340

QoaW.t.w1 laho.,..... u....a.aa.co. ,o!ra brcoe - qalduo i...,U (a. otipAIO diobolo, .. tp. si piWD Rqcta Ht:D• ri01111 cum au .,.. xcnJe a t.a1'a dde:rcftt, proditOfie con.tplru .. tn bn~e:rurat,

quos Ira cSd preucnl· e.ns In vUia de Circe· stria per m.amu vuta"l lnter(ecto• tntraculoae d01lr\utit.

Q11aliter rt&it nati itt C'UJtod.ia tunc Ya.

CRONlCA TRIPERTITA

Quod nil mo11a!e datur illis iudidale ; E£t wnen ablatum, quod eis fuil ante beatum, Vocibus Anglorum •enerabile nomen -'lm ; Corpora swn tuta, cecidit set fanla n1inuta, Dux ®it in Comitem, quatit et sie curia litem, Labitur exosus llagot, quem rex pietosus Erigit, et mite prolongal tempora vite. Sic pius Henricus, inimieo non inimicus, Cmcius, vt debet, l'ro dampno commod• prebet ; Ipse pium frenum lrucat, quia tempus amenum Appetit, ct Cristo placuisse putouit in isto. Non tamen in gentes pb.cct hoc, set Ln ore loquente Publico. vox dicit, leges quod m.;unmono. vicit ; l ustieiam queri plebs vult, rex vult miJereri, Et sic fortunll pro tempore non fuit vna : Rex excusatur, narn dicunt quod vu.riA.tur Co.Wlio tali, quo res latet in speciall.

Quatuor auctores sceleris, I ucla nequiores, Ore dabant laudes, tacito sub cordeque fraudes ; Holand, Kent, Sarum, Spenser, quasi fellis &milrum, Federa !ilnnxenmt, quibus H. aeducere quetunt. Viuere quos fecit pius H., nee ei.s male recit, Hii mola conicc:tant in cum, quem perdere spectant; H. ctenim pacem dedit illis, hiique minacem Elus spirantes mortem sunt arma pa~nt.es : Sic nimis ingrati mnla retribuunt bomto.u, In caput Ulorum tamcn c•t vindicta m•lorum. Nam. qui cunctoruru cogn.oscit oorda virorum, Detegit occulta, quibus aecidit vlcio multa: Cum mogis instabant subitoq110 noeere putnbant, Ex improuiso _periunt diseriminc viso. Per loco diuersa fuit horum concio speroa, Quos deus extinxit, nee in hoe miraeula linxit; De populo pattie, n.lto comitante Marie, Quatuor dati perierunt deeapitatl l!cce dei monus I populus quasi vir foret vnus, Swgit ad omne latus, sit vt J;I· ita f0<1i~tuL

Quod satis est carum, conaues Lond_o?wum Nobilis Henrici stetennt constanter t.mta:

-404 aWefce:lt C

TERCIA PARS

Rex iubet et prompti fuerant armis cito compti, Eius et in aorwn magnam tribuere cobortem. Vrbs fuit adiutrix, que Regis tunc qua.si nutrix Natos seruauit, et eoa quasi mater amauit; Regis enim camera fuit vrbs hoc tempore vera, In qua confiJus muhum fuit ille gauisus: Sic pius in CrisLo pieta:tem senti• in isto, Qup preseruatur et regnum clarificatur. Anglicu• a sompnis quasi surgens .;, canit omnis, H• .R. cadit, H. regnat, quo regnum gnudia pregna~

Tempore quo fru:bo sunt hec Jticarduo ad ncta Non (oris exiuit, qui qu0ndo pericula- sciuit, Quod sors ralsorum destructa ruit sociorum, Fortunam spreuit et eorum funera fteui~ Tune bene videbat, quod ei fraus nulla valebat, Quo contrisuuus doluit quasi mom: grauatu.s: Ecce dolor talis suus est, quod spes aliquali.s Amodo yjuentem nequiit conuenere llentem..

Qui tamen o.stabant custodes sepe iuuabaot; ••• Ne despervet, dum tristia oonlinuazet; Set neque VC!borum IOiamina cepit eorum, Dum laerimu spersit, sibimet nee amore pepcs-cit : Sic sc consumit, quod rix si prandia sumit; Aut si sponte bibit vinum. quo viuere quibiL; Semper enim plorat, semper de sorte laborat, Qun cadit, et tales men1orat periisse sodales : Solam deposdt mortem, ne viuerc possit AmpUus, est ct ita monens sua pompa sopita. tlnglia gaudebat, quia quem plebs plus metuebat 45o C.Utus delcuit, quo Iibera terra quieuit: Set probus Henricus, pietatis semper omicus, Ad Cristi cultum corpus dedit CS$e sepultum Sollempni mo.e, quamuis sine laudis bono<e lange!e tatatur quod ibi Ric&rdus humatur; Ipse loco tali magis omnibus in speciali Corpus donauit, quod munclus habere negani~ Sic bona proque malis H. mitis et imperialis

itt..~ Pha• CllHt p.rful SC •S• prtC"O&nl C ..._ CH 438 .... CHHo .... SG

iorit Loodorlhru•pro r.etllli\Ate wa.Ada..a kmpa ficlilaiMC ac.r­u&butur.

Qualher Rlc:ardut. <lUnJp~et~dcmor­lc lllorvm qui apud Clrtatriam, vt prc­dlehun est,Jnterit.nuu audlMet, 1e:lpso.m om• .:~1 cJbo rctu,uacia'ltr• JM"C dolorb an,ustia •oric-alclll utiuh.

Nota hJc KCUftdUID COCIUDUOO cUCl\lat de pid&tc Krcnloi.& .np Kenrid, nccnOA de imp&ec.ace Cl'*-' nv• deUu:Imus Rlcardus rc-p~G, dum potuiL, llrannlce veuu.h.

Hie '" eu•plum afiora• Rb..r4i de· tnC'rita CG~n•caonu fiulitu ruapinalat..

CRONICA TRIPERTITA

Reddit ei mite, qui clausent vltima vite : Mortuus R. transit, vi1uns probas R. que rernanat, Quem deus extollit, et ab R. sua proopen tollit.

0 quam pensando mores nriooque noll.ndo, Si bene scrutetur, R. ab H. distare videtur I Clarus S<!rMO~ tenebrosus .. intus aaone, R. pacem fingit, dum mortis fedent stringit : Duplex eautelis fuit R., pius H. que fidelis; R. pestem mittit, mortem plus H. que rcmiuit; R. seruitutem statuit, pius H. que salutem; R. plebem taxat, taxas pius H. quo reluat; R. proceres odit et eorum predia rodlt, H. fouet, beredesque suas restaurat in edes; R. regnum l'aStat vindex et in omnibus utat, ~iulset terrorem pius H., que reducit am~m. 0 deus, Henrieo, quem diligo, quem benedieo, Da regnum tuium nulla gnauitate volutum : Vite presentis pori~ viteque sequentis Da sibi quodcomque felicius est ad vtrumque.

Cronica R.icatd4 qui sceptra tulit leopa.rdi, Vt patet, est dicta populo set non benedicta: Vt speculum mund~ quo lux nequi t vlla refun11ll Sic vacuus transit, sibi nil nisi culpa remansiL Vnde su perbus erat, modo si preconia querat, Eius honor sordet, Ia us culpat, gloria mordeL Hoc conce rnentes caueant qui 5Unt snpicntes, Nam male viuentcs deus odlt ln orbe regentes: Est qui peccator, non esse potest dominator; Ricardo teste, finis probu hoc manifctte:

468 ..., .... C •n lllfuloet GIL .,._.a, As followo 18 0 apccv~ ... muocfi, quod debet lo ..... rdllodl,

ta quo proais:cm sapimt aeut aw •~ Crooka Ric:ardi. qui nca a tulit leopard I, Vt p_atct, eat dicta. pop•lo ud aoo bc••diua. Qakquld erat primo.. aodo ea.. .on (c.rtur to J"'DD,

Da• hoe« ~ Jaa culpa&. cSoN. IDOrdct. • 191t - p TatSG Hie lo 4'" eroalca• R.p Rlc.oldi de.IIKrie& breuitet dt.tumiaat CH HAir devrml••'*'-" de cldwllil Rk•.G. Ht 419 populo ~• QOQ benedicta SC vto\cala dicta H1:t.

REX CELl DEUS uc.

Post sua demerita periit sua pompa sopha; Quali1 erat vita, aonie.a stabit ita..

ExpUclt Croolca praentlbua que futurla vfc!U corde Repbaa commemoranda.

343

Sequitur carmen V114e ma..,ulcu Re>: nooter Hear leu pre· aotatwo apvcl d1111D et homln .. <111D omnl beaodlceloao IIOrl· 6cotur.

Rex eel! deus et domini!$, qui tempora solus Condidi~ et solus coodita cuncta regi~

Qui rerum causas ex se produxit, et vnum In se principium rebus ineose dedit, Qui dedit vt stabUi motu coosisteret orbis, F"txus ineternum mobUitate sua, Quiquo poteu •erbi produnt ad esse creata, Quiquo sue mentis lege ligauit ea, IpS<! caput rqum, reges quo rectiJicantur, Te quo tuum regnum, Rex pie, queso regaL oo Crata superueniens te misit gracia oobU, 0 sino !abe salus nulla per ante fuit : Sic tuus aduentua noua gaudia sponte redu:xit, Quo prius in luctu lacrima maior enu. Nos tua militia pauidos releuauit ab ymo, Quos prius oppreuit ponderls omne malum: Ex probitato tua, quo mors latilabat in vmbra, Vita resurrOJrit clara que regna regit: Sic tua SOI1 sonem mediante deo renouatam Sanat et emendat, que prius egra rui~ •• 0 pie rex, Criltum per te 1audamus, et ipsum Qui tlbi nos tribuit terra reviua colit: Sancta sit Ula dies, qua tu nDi regno petisti, Sanctua e< nto deus, qui tibi regno dedit! Qui tibi prima tuli~ eonlirmet regno furun,

488 C. S1c cUSaita ~t reP, aon IICabDita ; Recio .. at riO., cn>alca uabit Ita. G

Euucn. o Rc&lbooo SG luclter CHIL Ru au, ac. Tlo. IIIISS. """"" 10 for 144 -' tlw 1 .. 1..-.li"'IH<'"

.,. SCHGIL •J (for tiWI ,W. ..uii.W....., IN T ........ IIIIS. (T). 1a Quo T as mWda S (torr.) mllides CH.H.IiT