Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Η Ε Κ ∆ Ο Σ Η - Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ 2 0 1 5

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑ Ι ΠΕΖΩΝ

Για επικοινωνία συμμετοχή και σχόλια antliamagazinegmailcom και facebookAntliaMagazine Η διαλογή και επιμέλεια των κειμένων γίνεται από τη συντακτική ομάδα Σχεδιασμός εξώφυλλων Παναγιώτης Ξάνθος Σελιδοποίηση Σοφία Κατσαρέα Παναγιώτης Ξάνθος Χέμη Μποζίνη Σκίτσα Αχιλλέας Πασχαλίδης aka zofSallonika (σελ12 20)Όλγα Βουτσικάκη - olitart (σελ30) Φωτογραφίες Αριστοτέλης Ψυρρόπουλος

Α Ν ΤΛ Ί Α

Μηχάνημα που χρησιμοποιείται για τη μετακίνηση υγρών Οι αντλίες γενικά επιτυγχάνουν κίνηση του υγρού μέσω μηχανικής δράσης

Αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1763 από τον Λακάιγ και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερι-σμούς που αναγνώρισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση

Πρωτεΐνη ικανή να μεταφέρει ιόντα διαμέσου μίας κυτ-ταρικής μεμβράνης

Έντυπη μηχανή συναρμολογημένη από σκόρπια λόγια αδέσποτα παράταιρες φράσεις που γρασάραμε με ιδέες για να κολλήσουν

Ιχνογραφήσαμε την τέχνη ως σύνθεση επιστήμης και φαντα-σίας διάνοιας και θυμικού υλικού και νοητού σε ένα δημι-ούργημα αύταρκες καθρέφτη κανενός παρά μόνο του εαυ-τού του Με τέτοια προσχέδια ανά χείρας σκαρώσαμε από ετερόκλητα συστατικά ένα δικό μας συνδυασμό λέξεων και σκέψεων Όχι για να επαναλαμβάνει ούτε για να εξιδανικεύει αλλά ίσως λιγάκι να ερμηνεύει τις ζωές μας σ΄ αυτές τις χα-λασμένες εποχές αντλώντας απ την πραγματικότητα τα πιο ωραία και τα πιο άσχημα υλικά της

Η μηχανή ξεκινά

1

2

3

4

6 7

ΑΝΤΛΊΑ

Περιεχόμενα

ΠοίησηΞένια Καλαϊτζίδου σελ6Γιάννης Τσιτσίμης σελ10Ελένη Χασιώτη σελ13Ιλεάνα Δ σελ17Χέμη Μποζίνη σελ19Παναγιώτης Παπαδόπουλος σελ21Λουκία Καραμίτσιος σελ23Άννα Καντή σελ26

ΔιηγήματαΠαναγιώτης Λασκαρίδης - Το δέντρο σελ 31Αγία Χ - Ego Robot σελ48

ΠεζόSerotonin Addicted - Ελεύθερο νοήματος σελ51

ΒιβλιοπαρουσίασηΓιάννης Μαδεμλής - Το μηδέν και το άπειρο σελ53

ΔοκίμιοΚόκκινος του Καδμίου - O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί σελ59

8 9

ΑΝΤΛΊΑ

Αστικάτοπία

-πόληΧ-

ΟιμέρεςξυπνάνεκουρασμένεςαπrsquoτοναέραπουτινάζειταπνευμόνιατωνπολυκατοικιώνΣάπιαφύλλακαισκόνησταμούτρατηςπραγματικότητας

-πόληΨ-

ΒραδιάζειΤασοκάκιακαπνίζουνκαικοιτάνεπαγωμέναΔενέχουνπούναπάνεΗπλατείαχορεύειτοχορότηςφωτιάςωςτοξημέρωμαότανοιαρχαίοιτωνλεωφόρωνθακάνουνκύκλουςστηνάμμοΆμμοςοχρόνοςμαςκιόλοστερεύεικιόλογεμίζειτουςυπόγειουςσυρμούς

-πόληΖ-

ΕδώοήλιοςείναιακόμαψηλάκαιταμακριάτουμανίκιακρύβουντασημάδιατουαόρατουπολέμουΣφραγίζειτοστόμαμουότανμερωτάνεlaquoπώςκιέτσιλευκήσημαίααυτέςοινύχτεςraquoΚιενώμιαστρατιάεπιστήμονεςμετράνετοβαθμότουλευκούμόνοταμάτιαμουξέρουνπόσοπονάειηλάμψη

ΌχιδεχρειάζεταιΜηνμπειςστονκόποναπάρειςκάτιΜπεςσrsquoαυτόεδώτοδωμάτιομεδυόγωνίεςγιατίαυτόαρκείΜιααηδίαμπαίνειαπόταπαράθυρακαικαμίαηλιόλουστημέρακανένακαινούριοπροϊόννατηδιώξειδενμπορείΗοργήσουπαστωμένηστιςρυτίδεςτωντοίχωνκαιταμάτιατηςάγρυπνα

Πόσακελιάτηςμνήμηςσουτραντάζονταιαπrsquoτιςατέλειεςτουσοβά

ΤιςξέρειςτόσοκαλάΞέρειςτηναναγούλαΚαιτηστιγμήπουανοίγειτοπηγάδιόχιότιδενέχειπάτοόχιότιοιάλλοιδεβλέπουναλλάέχουνκιάλλουςπάτουςναμετρήσουνκιάλλουςνεκρούςνακλάψουνκιέτσιμεόλοαυτότοπηγαινέλαδενακούγονταιτακόκαλαπουπέφτουνεκείπουήτανκάποτεποτάμια

Ματωμένεςπατημασιέςστοντοίχοπουαπέμεινε

Μονογραφίατουτρελοκομείου(κάπουμακριάαπότηνΟυκρανία)

10 11

ΑΝΤΛΊΑ

Ανηφόρες

Τηςβροχήςδρόμοιφώταγυμνάαπόκάθεκατάκτηση

Πολλάδεθέλωπέντεπαρά-νόμουςχρόνουςανάσαναπαίρνωαπrsquoτουςκροτάφουςσουεκείπουχτυπάοσφυγμόςτωνπάντων

Τοσκοτάδιπάνταπαρόνκοίταοδρόμοςγλιστράειυπερσυσσώρευσηούτεξέρωπώςβγαίνουναπόπούστιχάκιαλεπίδες

Μαανπεθαίνουμεαπόσυνήθειαναξεβολευτούμενατοσκάσουμεόπωςτοκάναμεπαιδιά

Ζωήλαχταρώστοκενόμηντηναφήσειςναπέσει

Τηςυπέρβασης

ΔρόμοιάνοιξηςκιηκάθεγωνιάτρέχεινrsquoαρπάξειτηνανάσαμετιςακακίεςκαιτιςνεραντζιέςτηςμετιςανυποψίαστεςκαστανιέςΜαεγώακούωμόνοβενζίνηκαιλόγιαδεβγαίνουναπrsquoτοστόμαμουΚλειδαμπαρώνονταιμέσααπότοίχουςβουτάνεόπωςοιάγιοιαπότιςπαράγκεςκαιδενταπιστεύεικανείςΤαλόγιαμουμιααυλίτσαστοΔενδροπόταμοπουπλημμυρίζειαπότασκατάσαςmdashταβάζουνψηλάσταμαλλιάτουςοινυχτομάτεςναλάμπουνστονήλιοστοφλεγόμενοσώμαμιαςμέραςμακρινήςκαικοντινήςμαζί

Ταξεράκαιταχλωρά

ΠούπήγανόλοιξαφνικάΧάθηκανσταμαγικάδάσητηςπράσινηςνεράιδαςκαιτοπρωίψοφίμιμύριζεοκόσμοςτωνάλλωνsemper eademμιαζωήκλωτσιέςστηνκοιλιάτηςανθρωπιάςκαιγιαόσουςδενπαίζουνσεκανένατσίρκοδυοδρόμοιμένουνκατάκανόνατηςτρέλαςκαιτουαλκοόλΤοlsquoξεραΤοlsquoπατέραςΤινατουκάνειοβούρδουλας

12 13

ΑΝΤΛΊΑ

ΣυνέλθετεφέρτεπίσωτουςσυντρόφουςmdashσκορπάνεστηδίνητουκαιρούφέρτετονάνεμοσταπανιάτηςεργατιάςήκάντεστηνμπάνταεπιτέλουςΚαθρέφτεςείναιταμάτιατηςζωήςόσαχάπιακιαντηςδώσετε

ΞένιαΚαλαϊτζίδου

Smell of deathΑπόψε(μου)μυρίζειςθάνατο-θάνατομυρίζεις-ζέχνειςαπότηνπτωμαΐνηηφορμόλη-οσμίζομαι-ηφορμόληηφορμόληστηγυάλασεκυκλώνεισουμυρώνειτηνψυχήσεκάνειάνδρααπέριττοσεακυρώνειτοπτώμαπουέθρεψεςμέσασουόσαχρόνιαζωντανός(λοιπόν)πόσεςφορέςχάθηκεςπόσεςακόμηθαχαθείςδενείσαιαθώοςΘεόςδενείσαιείσαιθύμαπεθαμένοςχρόνιαπολλάαπόκαιρόζώνεκροςσεμιαπολιτείαπουκυβερνάνεταάδειαμάτιατωννεκρών

ΕσύδενέκανεςποτέπαιδίτωνφαναριώνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέρισταπαρμπρίζτωνθυμωμένωνπροσώπωνστασυσσίτιατηςθείαςΕκκλησίαςστηνκαλοσύνητωνανώνυμωνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέριπρησμένοςοκαρπόςτοδάκτυλομετρέμουλοδενέκανεςποτέερημίτηςστηΣταυρούπολητηνώρατηςαιχμήςότανσχολάνετακλειστάεργοστάσιατωνανέργωντότεπουαπλώνειτοκεχριμπάριστονήλιοτιςενοχέςτουστηναυλήτουψυχιατρείουνωρίςτηναυγήστοχιόνιίσωςπουφέρνειτησιγήεσύποτέδενκατέβηκεςχαμηλά(τόσο)έκαμεςόμωςασπόνδυλοστιςτύψειςσωμάτωντορνευτήςστηφθήνιαεισαγωγέαςκαιστομεταξύεγώχάνομαι(συσπώμαιτρίζωγεύομαι)κομίζονταςεπιστολέςπουκαταλήγουνεστωνεντόμωντιςκοιλιέςστωνσερπετώντιςαλληγορίεςεσύδενέκανεςθητείαστοχαμόδενσκόρπισεςστουΒαρδάρητηναπλοχεριά

ΕΣΥΕΓΩ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

Για επικοινωνία συμμετοχή και σχόλια antliamagazinegmailcom και facebookAntliaMagazine Η διαλογή και επιμέλεια των κειμένων γίνεται από τη συντακτική ομάδα Σχεδιασμός εξώφυλλων Παναγιώτης Ξάνθος Σελιδοποίηση Σοφία Κατσαρέα Παναγιώτης Ξάνθος Χέμη Μποζίνη Σκίτσα Αχιλλέας Πασχαλίδης aka zofSallonika (σελ12 20)Όλγα Βουτσικάκη - olitart (σελ30) Φωτογραφίες Αριστοτέλης Ψυρρόπουλος

Α Ν ΤΛ Ί Α

Μηχάνημα που χρησιμοποιείται για τη μετακίνηση υγρών Οι αντλίες γενικά επιτυγχάνουν κίνηση του υγρού μέσω μηχανικής δράσης

Αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1763 από τον Λακάιγ και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερι-σμούς που αναγνώρισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση

Πρωτεΐνη ικανή να μεταφέρει ιόντα διαμέσου μίας κυτ-ταρικής μεμβράνης

Έντυπη μηχανή συναρμολογημένη από σκόρπια λόγια αδέσποτα παράταιρες φράσεις που γρασάραμε με ιδέες για να κολλήσουν

Ιχνογραφήσαμε την τέχνη ως σύνθεση επιστήμης και φαντα-σίας διάνοιας και θυμικού υλικού και νοητού σε ένα δημι-ούργημα αύταρκες καθρέφτη κανενός παρά μόνο του εαυ-τού του Με τέτοια προσχέδια ανά χείρας σκαρώσαμε από ετερόκλητα συστατικά ένα δικό μας συνδυασμό λέξεων και σκέψεων Όχι για να επαναλαμβάνει ούτε για να εξιδανικεύει αλλά ίσως λιγάκι να ερμηνεύει τις ζωές μας σ΄ αυτές τις χα-λασμένες εποχές αντλώντας απ την πραγματικότητα τα πιο ωραία και τα πιο άσχημα υλικά της

Η μηχανή ξεκινά

1

2

3

4

6 7

ΑΝΤΛΊΑ

Περιεχόμενα

ΠοίησηΞένια Καλαϊτζίδου σελ6Γιάννης Τσιτσίμης σελ10Ελένη Χασιώτη σελ13Ιλεάνα Δ σελ17Χέμη Μποζίνη σελ19Παναγιώτης Παπαδόπουλος σελ21Λουκία Καραμίτσιος σελ23Άννα Καντή σελ26

ΔιηγήματαΠαναγιώτης Λασκαρίδης - Το δέντρο σελ 31Αγία Χ - Ego Robot σελ48

ΠεζόSerotonin Addicted - Ελεύθερο νοήματος σελ51

ΒιβλιοπαρουσίασηΓιάννης Μαδεμλής - Το μηδέν και το άπειρο σελ53

ΔοκίμιοΚόκκινος του Καδμίου - O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί σελ59

8 9

ΑΝΤΛΊΑ

Αστικάτοπία

-πόληΧ-

ΟιμέρεςξυπνάνεκουρασμένεςαπrsquoτοναέραπουτινάζειταπνευμόνιατωνπολυκατοικιώνΣάπιαφύλλακαισκόνησταμούτρατηςπραγματικότητας

-πόληΨ-

ΒραδιάζειΤασοκάκιακαπνίζουνκαικοιτάνεπαγωμέναΔενέχουνπούναπάνεΗπλατείαχορεύειτοχορότηςφωτιάςωςτοξημέρωμαότανοιαρχαίοιτωνλεωφόρωνθακάνουνκύκλουςστηνάμμοΆμμοςοχρόνοςμαςκιόλοστερεύεικιόλογεμίζειτουςυπόγειουςσυρμούς

-πόληΖ-

ΕδώοήλιοςείναιακόμαψηλάκαιταμακριάτουμανίκιακρύβουντασημάδιατουαόρατουπολέμουΣφραγίζειτοστόμαμουότανμερωτάνεlaquoπώςκιέτσιλευκήσημαίααυτέςοινύχτεςraquoΚιενώμιαστρατιάεπιστήμονεςμετράνετοβαθμότουλευκούμόνοταμάτιαμουξέρουνπόσοπονάειηλάμψη

ΌχιδεχρειάζεταιΜηνμπειςστονκόποναπάρειςκάτιΜπεςσrsquoαυτόεδώτοδωμάτιομεδυόγωνίεςγιατίαυτόαρκείΜιααηδίαμπαίνειαπόταπαράθυρακαικαμίαηλιόλουστημέρακανένακαινούριοπροϊόννατηδιώξειδενμπορείΗοργήσουπαστωμένηστιςρυτίδεςτωντοίχωνκαιταμάτιατηςάγρυπνα

Πόσακελιάτηςμνήμηςσουτραντάζονταιαπrsquoτιςατέλειεςτουσοβά

ΤιςξέρειςτόσοκαλάΞέρειςτηναναγούλαΚαιτηστιγμήπουανοίγειτοπηγάδιόχιότιδενέχειπάτοόχιότιοιάλλοιδεβλέπουναλλάέχουνκιάλλουςπάτουςναμετρήσουνκιάλλουςνεκρούςνακλάψουνκιέτσιμεόλοαυτότοπηγαινέλαδενακούγονταιτακόκαλαπουπέφτουνεκείπουήτανκάποτεποτάμια

Ματωμένεςπατημασιέςστοντοίχοπουαπέμεινε

Μονογραφίατουτρελοκομείου(κάπουμακριάαπότηνΟυκρανία)

10 11

ΑΝΤΛΊΑ

Ανηφόρες

Τηςβροχήςδρόμοιφώταγυμνάαπόκάθεκατάκτηση

Πολλάδεθέλωπέντεπαρά-νόμουςχρόνουςανάσαναπαίρνωαπrsquoτουςκροτάφουςσουεκείπουχτυπάοσφυγμόςτωνπάντων

Τοσκοτάδιπάνταπαρόνκοίταοδρόμοςγλιστράειυπερσυσσώρευσηούτεξέρωπώςβγαίνουναπόπούστιχάκιαλεπίδες

Μαανπεθαίνουμεαπόσυνήθειαναξεβολευτούμενατοσκάσουμεόπωςτοκάναμεπαιδιά

Ζωήλαχταρώστοκενόμηντηναφήσειςναπέσει

Τηςυπέρβασης

ΔρόμοιάνοιξηςκιηκάθεγωνιάτρέχεινrsquoαρπάξειτηνανάσαμετιςακακίεςκαιτιςνεραντζιέςτηςμετιςανυποψίαστεςκαστανιέςΜαεγώακούωμόνοβενζίνηκαιλόγιαδεβγαίνουναπrsquoτοστόμαμουΚλειδαμπαρώνονταιμέσααπότοίχουςβουτάνεόπωςοιάγιοιαπότιςπαράγκεςκαιδενταπιστεύεικανείςΤαλόγιαμουμιααυλίτσαστοΔενδροπόταμοπουπλημμυρίζειαπότασκατάσαςmdashταβάζουνψηλάσταμαλλιάτουςοινυχτομάτεςναλάμπουνστονήλιοστοφλεγόμενοσώμαμιαςμέραςμακρινήςκαικοντινήςμαζί

Ταξεράκαιταχλωρά

ΠούπήγανόλοιξαφνικάΧάθηκανσταμαγικάδάσητηςπράσινηςνεράιδαςκαιτοπρωίψοφίμιμύριζεοκόσμοςτωνάλλωνsemper eademμιαζωήκλωτσιέςστηνκοιλιάτηςανθρωπιάςκαιγιαόσουςδενπαίζουνσεκανένατσίρκοδυοδρόμοιμένουνκατάκανόνατηςτρέλαςκαιτουαλκοόλΤοlsquoξεραΤοlsquoπατέραςΤινατουκάνειοβούρδουλας

12 13

ΑΝΤΛΊΑ

ΣυνέλθετεφέρτεπίσωτουςσυντρόφουςmdashσκορπάνεστηδίνητουκαιρούφέρτετονάνεμοσταπανιάτηςεργατιάςήκάντεστηνμπάνταεπιτέλουςΚαθρέφτεςείναιταμάτιατηςζωήςόσαχάπιακιαντηςδώσετε

ΞένιαΚαλαϊτζίδου

Smell of deathΑπόψε(μου)μυρίζειςθάνατο-θάνατομυρίζεις-ζέχνειςαπότηνπτωμαΐνηηφορμόλη-οσμίζομαι-ηφορμόληηφορμόληστηγυάλασεκυκλώνεισουμυρώνειτηνψυχήσεκάνειάνδρααπέριττοσεακυρώνειτοπτώμαπουέθρεψεςμέσασουόσαχρόνιαζωντανός(λοιπόν)πόσεςφορέςχάθηκεςπόσεςακόμηθαχαθείςδενείσαιαθώοςΘεόςδενείσαιείσαιθύμαπεθαμένοςχρόνιαπολλάαπόκαιρόζώνεκροςσεμιαπολιτείαπουκυβερνάνεταάδειαμάτιατωννεκρών

ΕσύδενέκανεςποτέπαιδίτωνφαναριώνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέρισταπαρμπρίζτωνθυμωμένωνπροσώπωνστασυσσίτιατηςθείαςΕκκλησίαςστηνκαλοσύνητωνανώνυμωνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέριπρησμένοςοκαρπόςτοδάκτυλομετρέμουλοδενέκανεςποτέερημίτηςστηΣταυρούπολητηνώρατηςαιχμήςότανσχολάνετακλειστάεργοστάσιατωνανέργωντότεπουαπλώνειτοκεχριμπάριστονήλιοτιςενοχέςτουστηναυλήτουψυχιατρείουνωρίςτηναυγήστοχιόνιίσωςπουφέρνειτησιγήεσύποτέδενκατέβηκεςχαμηλά(τόσο)έκαμεςόμωςασπόνδυλοστιςτύψειςσωμάτωντορνευτήςστηφθήνιαεισαγωγέαςκαιστομεταξύεγώχάνομαι(συσπώμαιτρίζωγεύομαι)κομίζονταςεπιστολέςπουκαταλήγουνεστωνεντόμωντιςκοιλιέςστωνσερπετώντιςαλληγορίεςεσύδενέκανεςθητείαστοχαμόδενσκόρπισεςστουΒαρδάρητηναπλοχεριά

ΕΣΥΕΓΩ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

6 7

ΑΝΤΛΊΑ

Περιεχόμενα

ΠοίησηΞένια Καλαϊτζίδου σελ6Γιάννης Τσιτσίμης σελ10Ελένη Χασιώτη σελ13Ιλεάνα Δ σελ17Χέμη Μποζίνη σελ19Παναγιώτης Παπαδόπουλος σελ21Λουκία Καραμίτσιος σελ23Άννα Καντή σελ26

ΔιηγήματαΠαναγιώτης Λασκαρίδης - Το δέντρο σελ 31Αγία Χ - Ego Robot σελ48

ΠεζόSerotonin Addicted - Ελεύθερο νοήματος σελ51

ΒιβλιοπαρουσίασηΓιάννης Μαδεμλής - Το μηδέν και το άπειρο σελ53

ΔοκίμιοΚόκκινος του Καδμίου - O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί σελ59

8 9

ΑΝΤΛΊΑ

Αστικάτοπία

-πόληΧ-

ΟιμέρεςξυπνάνεκουρασμένεςαπrsquoτοναέραπουτινάζειταπνευμόνιατωνπολυκατοικιώνΣάπιαφύλλακαισκόνησταμούτρατηςπραγματικότητας

-πόληΨ-

ΒραδιάζειΤασοκάκιακαπνίζουνκαικοιτάνεπαγωμέναΔενέχουνπούναπάνεΗπλατείαχορεύειτοχορότηςφωτιάςωςτοξημέρωμαότανοιαρχαίοιτωνλεωφόρωνθακάνουνκύκλουςστηνάμμοΆμμοςοχρόνοςμαςκιόλοστερεύεικιόλογεμίζειτουςυπόγειουςσυρμούς

-πόληΖ-

ΕδώοήλιοςείναιακόμαψηλάκαιταμακριάτουμανίκιακρύβουντασημάδιατουαόρατουπολέμουΣφραγίζειτοστόμαμουότανμερωτάνεlaquoπώςκιέτσιλευκήσημαίααυτέςοινύχτεςraquoΚιενώμιαστρατιάεπιστήμονεςμετράνετοβαθμότουλευκούμόνοταμάτιαμουξέρουνπόσοπονάειηλάμψη

ΌχιδεχρειάζεταιΜηνμπειςστονκόποναπάρειςκάτιΜπεςσrsquoαυτόεδώτοδωμάτιομεδυόγωνίεςγιατίαυτόαρκείΜιααηδίαμπαίνειαπόταπαράθυρακαικαμίαηλιόλουστημέρακανένακαινούριοπροϊόννατηδιώξειδενμπορείΗοργήσουπαστωμένηστιςρυτίδεςτωντοίχωνκαιταμάτιατηςάγρυπνα

Πόσακελιάτηςμνήμηςσουτραντάζονταιαπrsquoτιςατέλειεςτουσοβά

ΤιςξέρειςτόσοκαλάΞέρειςτηναναγούλαΚαιτηστιγμήπουανοίγειτοπηγάδιόχιότιδενέχειπάτοόχιότιοιάλλοιδεβλέπουναλλάέχουνκιάλλουςπάτουςναμετρήσουνκιάλλουςνεκρούςνακλάψουνκιέτσιμεόλοαυτότοπηγαινέλαδενακούγονταιτακόκαλαπουπέφτουνεκείπουήτανκάποτεποτάμια

Ματωμένεςπατημασιέςστοντοίχοπουαπέμεινε

Μονογραφίατουτρελοκομείου(κάπουμακριάαπότηνΟυκρανία)

10 11

ΑΝΤΛΊΑ

Ανηφόρες

Τηςβροχήςδρόμοιφώταγυμνάαπόκάθεκατάκτηση

Πολλάδεθέλωπέντεπαρά-νόμουςχρόνουςανάσαναπαίρνωαπrsquoτουςκροτάφουςσουεκείπουχτυπάοσφυγμόςτωνπάντων

Τοσκοτάδιπάνταπαρόνκοίταοδρόμοςγλιστράειυπερσυσσώρευσηούτεξέρωπώςβγαίνουναπόπούστιχάκιαλεπίδες

Μαανπεθαίνουμεαπόσυνήθειαναξεβολευτούμενατοσκάσουμεόπωςτοκάναμεπαιδιά

Ζωήλαχταρώστοκενόμηντηναφήσειςναπέσει

Τηςυπέρβασης

ΔρόμοιάνοιξηςκιηκάθεγωνιάτρέχεινrsquoαρπάξειτηνανάσαμετιςακακίεςκαιτιςνεραντζιέςτηςμετιςανυποψίαστεςκαστανιέςΜαεγώακούωμόνοβενζίνηκαιλόγιαδεβγαίνουναπrsquoτοστόμαμουΚλειδαμπαρώνονταιμέσααπότοίχουςβουτάνεόπωςοιάγιοιαπότιςπαράγκεςκαιδενταπιστεύεικανείςΤαλόγιαμουμιααυλίτσαστοΔενδροπόταμοπουπλημμυρίζειαπότασκατάσαςmdashταβάζουνψηλάσταμαλλιάτουςοινυχτομάτεςναλάμπουνστονήλιοστοφλεγόμενοσώμαμιαςμέραςμακρινήςκαικοντινήςμαζί

Ταξεράκαιταχλωρά

ΠούπήγανόλοιξαφνικάΧάθηκανσταμαγικάδάσητηςπράσινηςνεράιδαςκαιτοπρωίψοφίμιμύριζεοκόσμοςτωνάλλωνsemper eademμιαζωήκλωτσιέςστηνκοιλιάτηςανθρωπιάςκαιγιαόσουςδενπαίζουνσεκανένατσίρκοδυοδρόμοιμένουνκατάκανόνατηςτρέλαςκαιτουαλκοόλΤοlsquoξεραΤοlsquoπατέραςΤινατουκάνειοβούρδουλας

12 13

ΑΝΤΛΊΑ

ΣυνέλθετεφέρτεπίσωτουςσυντρόφουςmdashσκορπάνεστηδίνητουκαιρούφέρτετονάνεμοσταπανιάτηςεργατιάςήκάντεστηνμπάνταεπιτέλουςΚαθρέφτεςείναιταμάτιατηςζωήςόσαχάπιακιαντηςδώσετε

ΞένιαΚαλαϊτζίδου

Smell of deathΑπόψε(μου)μυρίζειςθάνατο-θάνατομυρίζεις-ζέχνειςαπότηνπτωμαΐνηηφορμόλη-οσμίζομαι-ηφορμόληηφορμόληστηγυάλασεκυκλώνεισουμυρώνειτηνψυχήσεκάνειάνδρααπέριττοσεακυρώνειτοπτώμαπουέθρεψεςμέσασουόσαχρόνιαζωντανός(λοιπόν)πόσεςφορέςχάθηκεςπόσεςακόμηθαχαθείςδενείσαιαθώοςΘεόςδενείσαιείσαιθύμαπεθαμένοςχρόνιαπολλάαπόκαιρόζώνεκροςσεμιαπολιτείαπουκυβερνάνεταάδειαμάτιατωννεκρών

ΕσύδενέκανεςποτέπαιδίτωνφαναριώνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέρισταπαρμπρίζτωνθυμωμένωνπροσώπωνστασυσσίτιατηςθείαςΕκκλησίαςστηνκαλοσύνητωνανώνυμωνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέριπρησμένοςοκαρπόςτοδάκτυλομετρέμουλοδενέκανεςποτέερημίτηςστηΣταυρούπολητηνώρατηςαιχμήςότανσχολάνετακλειστάεργοστάσιατωνανέργωντότεπουαπλώνειτοκεχριμπάριστονήλιοτιςενοχέςτουστηναυλήτουψυχιατρείουνωρίςτηναυγήστοχιόνιίσωςπουφέρνειτησιγήεσύποτέδενκατέβηκεςχαμηλά(τόσο)έκαμεςόμωςασπόνδυλοστιςτύψειςσωμάτωντορνευτήςστηφθήνιαεισαγωγέαςκαιστομεταξύεγώχάνομαι(συσπώμαιτρίζωγεύομαι)κομίζονταςεπιστολέςπουκαταλήγουνεστωνεντόμωντιςκοιλιέςστωνσερπετώντιςαλληγορίεςεσύδενέκανεςθητείαστοχαμόδενσκόρπισεςστουΒαρδάρητηναπλοχεριά

ΕΣΥΕΓΩ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

8 9

ΑΝΤΛΊΑ

Αστικάτοπία

-πόληΧ-

ΟιμέρεςξυπνάνεκουρασμένεςαπrsquoτοναέραπουτινάζειταπνευμόνιατωνπολυκατοικιώνΣάπιαφύλλακαισκόνησταμούτρατηςπραγματικότητας

-πόληΨ-

ΒραδιάζειΤασοκάκιακαπνίζουνκαικοιτάνεπαγωμέναΔενέχουνπούναπάνεΗπλατείαχορεύειτοχορότηςφωτιάςωςτοξημέρωμαότανοιαρχαίοιτωνλεωφόρωνθακάνουνκύκλουςστηνάμμοΆμμοςοχρόνοςμαςκιόλοστερεύεικιόλογεμίζειτουςυπόγειουςσυρμούς

-πόληΖ-

ΕδώοήλιοςείναιακόμαψηλάκαιταμακριάτουμανίκιακρύβουντασημάδιατουαόρατουπολέμουΣφραγίζειτοστόμαμουότανμερωτάνεlaquoπώςκιέτσιλευκήσημαίααυτέςοινύχτεςraquoΚιενώμιαστρατιάεπιστήμονεςμετράνετοβαθμότουλευκούμόνοταμάτιαμουξέρουνπόσοπονάειηλάμψη

ΌχιδεχρειάζεταιΜηνμπειςστονκόποναπάρειςκάτιΜπεςσrsquoαυτόεδώτοδωμάτιομεδυόγωνίεςγιατίαυτόαρκείΜιααηδίαμπαίνειαπόταπαράθυρακαικαμίαηλιόλουστημέρακανένακαινούριοπροϊόννατηδιώξειδενμπορείΗοργήσουπαστωμένηστιςρυτίδεςτωντοίχωνκαιταμάτιατηςάγρυπνα

Πόσακελιάτηςμνήμηςσουτραντάζονταιαπrsquoτιςατέλειεςτουσοβά

ΤιςξέρειςτόσοκαλάΞέρειςτηναναγούλαΚαιτηστιγμήπουανοίγειτοπηγάδιόχιότιδενέχειπάτοόχιότιοιάλλοιδεβλέπουναλλάέχουνκιάλλουςπάτουςναμετρήσουνκιάλλουςνεκρούςνακλάψουνκιέτσιμεόλοαυτότοπηγαινέλαδενακούγονταιτακόκαλαπουπέφτουνεκείπουήτανκάποτεποτάμια

Ματωμένεςπατημασιέςστοντοίχοπουαπέμεινε

Μονογραφίατουτρελοκομείου(κάπουμακριάαπότηνΟυκρανία)

10 11

ΑΝΤΛΊΑ

Ανηφόρες

Τηςβροχήςδρόμοιφώταγυμνάαπόκάθεκατάκτηση

Πολλάδεθέλωπέντεπαρά-νόμουςχρόνουςανάσαναπαίρνωαπrsquoτουςκροτάφουςσουεκείπουχτυπάοσφυγμόςτωνπάντων

Τοσκοτάδιπάνταπαρόνκοίταοδρόμοςγλιστράειυπερσυσσώρευσηούτεξέρωπώςβγαίνουναπόπούστιχάκιαλεπίδες

Μαανπεθαίνουμεαπόσυνήθειαναξεβολευτούμενατοσκάσουμεόπωςτοκάναμεπαιδιά

Ζωήλαχταρώστοκενόμηντηναφήσειςναπέσει

Τηςυπέρβασης

ΔρόμοιάνοιξηςκιηκάθεγωνιάτρέχεινrsquoαρπάξειτηνανάσαμετιςακακίεςκαιτιςνεραντζιέςτηςμετιςανυποψίαστεςκαστανιέςΜαεγώακούωμόνοβενζίνηκαιλόγιαδεβγαίνουναπrsquoτοστόμαμουΚλειδαμπαρώνονταιμέσααπότοίχουςβουτάνεόπωςοιάγιοιαπότιςπαράγκεςκαιδενταπιστεύεικανείςΤαλόγιαμουμιααυλίτσαστοΔενδροπόταμοπουπλημμυρίζειαπότασκατάσαςmdashταβάζουνψηλάσταμαλλιάτουςοινυχτομάτεςναλάμπουνστονήλιοστοφλεγόμενοσώμαμιαςμέραςμακρινήςκαικοντινήςμαζί

Ταξεράκαιταχλωρά

ΠούπήγανόλοιξαφνικάΧάθηκανσταμαγικάδάσητηςπράσινηςνεράιδαςκαιτοπρωίψοφίμιμύριζεοκόσμοςτωνάλλωνsemper eademμιαζωήκλωτσιέςστηνκοιλιάτηςανθρωπιάςκαιγιαόσουςδενπαίζουνσεκανένατσίρκοδυοδρόμοιμένουνκατάκανόνατηςτρέλαςκαιτουαλκοόλΤοlsquoξεραΤοlsquoπατέραςΤινατουκάνειοβούρδουλας

12 13

ΑΝΤΛΊΑ

ΣυνέλθετεφέρτεπίσωτουςσυντρόφουςmdashσκορπάνεστηδίνητουκαιρούφέρτετονάνεμοσταπανιάτηςεργατιάςήκάντεστηνμπάνταεπιτέλουςΚαθρέφτεςείναιταμάτιατηςζωήςόσαχάπιακιαντηςδώσετε

ΞένιαΚαλαϊτζίδου

Smell of deathΑπόψε(μου)μυρίζειςθάνατο-θάνατομυρίζεις-ζέχνειςαπότηνπτωμαΐνηηφορμόλη-οσμίζομαι-ηφορμόληηφορμόληστηγυάλασεκυκλώνεισουμυρώνειτηνψυχήσεκάνειάνδρααπέριττοσεακυρώνειτοπτώμαπουέθρεψεςμέσασουόσαχρόνιαζωντανός(λοιπόν)πόσεςφορέςχάθηκεςπόσεςακόμηθαχαθείςδενείσαιαθώοςΘεόςδενείσαιείσαιθύμαπεθαμένοςχρόνιαπολλάαπόκαιρόζώνεκροςσεμιαπολιτείαπουκυβερνάνεταάδειαμάτιατωννεκρών

ΕσύδενέκανεςποτέπαιδίτωνφαναριώνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέρισταπαρμπρίζτωνθυμωμένωνπροσώπωνστασυσσίτιατηςθείαςΕκκλησίαςστηνκαλοσύνητωνανώνυμωνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέριπρησμένοςοκαρπόςτοδάκτυλομετρέμουλοδενέκανεςποτέερημίτηςστηΣταυρούπολητηνώρατηςαιχμήςότανσχολάνετακλειστάεργοστάσιατωνανέργωντότεπουαπλώνειτοκεχριμπάριστονήλιοτιςενοχέςτουστηναυλήτουψυχιατρείουνωρίςτηναυγήστοχιόνιίσωςπουφέρνειτησιγήεσύποτέδενκατέβηκεςχαμηλά(τόσο)έκαμεςόμωςασπόνδυλοστιςτύψειςσωμάτωντορνευτήςστηφθήνιαεισαγωγέαςκαιστομεταξύεγώχάνομαι(συσπώμαιτρίζωγεύομαι)κομίζονταςεπιστολέςπουκαταλήγουνεστωνεντόμωντιςκοιλιέςστωνσερπετώντιςαλληγορίεςεσύδενέκανεςθητείαστοχαμόδενσκόρπισεςστουΒαρδάρητηναπλοχεριά

ΕΣΥΕΓΩ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

10 11

ΑΝΤΛΊΑ

Ανηφόρες

Τηςβροχήςδρόμοιφώταγυμνάαπόκάθεκατάκτηση

Πολλάδεθέλωπέντεπαρά-νόμουςχρόνουςανάσαναπαίρνωαπrsquoτουςκροτάφουςσουεκείπουχτυπάοσφυγμόςτωνπάντων

Τοσκοτάδιπάνταπαρόνκοίταοδρόμοςγλιστράειυπερσυσσώρευσηούτεξέρωπώςβγαίνουναπόπούστιχάκιαλεπίδες

Μαανπεθαίνουμεαπόσυνήθειαναξεβολευτούμενατοσκάσουμεόπωςτοκάναμεπαιδιά

Ζωήλαχταρώστοκενόμηντηναφήσειςναπέσει

Τηςυπέρβασης

ΔρόμοιάνοιξηςκιηκάθεγωνιάτρέχεινrsquoαρπάξειτηνανάσαμετιςακακίεςκαιτιςνεραντζιέςτηςμετιςανυποψίαστεςκαστανιέςΜαεγώακούωμόνοβενζίνηκαιλόγιαδεβγαίνουναπrsquoτοστόμαμουΚλειδαμπαρώνονταιμέσααπότοίχουςβουτάνεόπωςοιάγιοιαπότιςπαράγκεςκαιδενταπιστεύεικανείςΤαλόγιαμουμιααυλίτσαστοΔενδροπόταμοπουπλημμυρίζειαπότασκατάσαςmdashταβάζουνψηλάσταμαλλιάτουςοινυχτομάτεςναλάμπουνστονήλιοστοφλεγόμενοσώμαμιαςμέραςμακρινήςκαικοντινήςμαζί

Ταξεράκαιταχλωρά

ΠούπήγανόλοιξαφνικάΧάθηκανσταμαγικάδάσητηςπράσινηςνεράιδαςκαιτοπρωίψοφίμιμύριζεοκόσμοςτωνάλλωνsemper eademμιαζωήκλωτσιέςστηνκοιλιάτηςανθρωπιάςκαιγιαόσουςδενπαίζουνσεκανένατσίρκοδυοδρόμοιμένουνκατάκανόνατηςτρέλαςκαιτουαλκοόλΤοlsquoξεραΤοlsquoπατέραςΤινατουκάνειοβούρδουλας

12 13

ΑΝΤΛΊΑ

ΣυνέλθετεφέρτεπίσωτουςσυντρόφουςmdashσκορπάνεστηδίνητουκαιρούφέρτετονάνεμοσταπανιάτηςεργατιάςήκάντεστηνμπάνταεπιτέλουςΚαθρέφτεςείναιταμάτιατηςζωήςόσαχάπιακιαντηςδώσετε

ΞένιαΚαλαϊτζίδου

Smell of deathΑπόψε(μου)μυρίζειςθάνατο-θάνατομυρίζεις-ζέχνειςαπότηνπτωμαΐνηηφορμόλη-οσμίζομαι-ηφορμόληηφορμόληστηγυάλασεκυκλώνεισουμυρώνειτηνψυχήσεκάνειάνδρααπέριττοσεακυρώνειτοπτώμαπουέθρεψεςμέσασουόσαχρόνιαζωντανός(λοιπόν)πόσεςφορέςχάθηκεςπόσεςακόμηθαχαθείςδενείσαιαθώοςΘεόςδενείσαιείσαιθύμαπεθαμένοςχρόνιαπολλάαπόκαιρόζώνεκροςσεμιαπολιτείαπουκυβερνάνεταάδειαμάτιατωννεκρών

ΕσύδενέκανεςποτέπαιδίτωνφαναριώνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέρισταπαρμπρίζτωνθυμωμένωνπροσώπωνστασυσσίτιατηςθείαςΕκκλησίαςστηνκαλοσύνητωνανώνυμωνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέριπρησμένοςοκαρπόςτοδάκτυλομετρέμουλοδενέκανεςποτέερημίτηςστηΣταυρούπολητηνώρατηςαιχμήςότανσχολάνετακλειστάεργοστάσιατωνανέργωντότεπουαπλώνειτοκεχριμπάριστονήλιοτιςενοχέςτουστηναυλήτουψυχιατρείουνωρίςτηναυγήστοχιόνιίσωςπουφέρνειτησιγήεσύποτέδενκατέβηκεςχαμηλά(τόσο)έκαμεςόμωςασπόνδυλοστιςτύψειςσωμάτωντορνευτήςστηφθήνιαεισαγωγέαςκαιστομεταξύεγώχάνομαι(συσπώμαιτρίζωγεύομαι)κομίζονταςεπιστολέςπουκαταλήγουνεστωνεντόμωντιςκοιλιέςστωνσερπετώντιςαλληγορίεςεσύδενέκανεςθητείαστοχαμόδενσκόρπισεςστουΒαρδάρητηναπλοχεριά

ΕΣΥΕΓΩ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

12 13

ΑΝΤΛΊΑ

ΣυνέλθετεφέρτεπίσωτουςσυντρόφουςmdashσκορπάνεστηδίνητουκαιρούφέρτετονάνεμοσταπανιάτηςεργατιάςήκάντεστηνμπάνταεπιτέλουςΚαθρέφτεςείναιταμάτιατηςζωήςόσαχάπιακιαντηςδώσετε

ΞένιαΚαλαϊτζίδου

Smell of deathΑπόψε(μου)μυρίζειςθάνατο-θάνατομυρίζεις-ζέχνειςαπότηνπτωμαΐνηηφορμόλη-οσμίζομαι-ηφορμόληηφορμόληστηγυάλασεκυκλώνεισουμυρώνειτηνψυχήσεκάνειάνδρααπέριττοσεακυρώνειτοπτώμαπουέθρεψεςμέσασουόσαχρόνιαζωντανός(λοιπόν)πόσεςφορέςχάθηκεςπόσεςακόμηθαχαθείςδενείσαιαθώοςΘεόςδενείσαιείσαιθύμαπεθαμένοςχρόνιαπολλάαπόκαιρόζώνεκροςσεμιαπολιτείαπουκυβερνάνεταάδειαμάτιατωννεκρών

ΕσύδενέκανεςποτέπαιδίτωνφαναριώνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέρισταπαρμπρίζτωνθυμωμένωνπροσώπωνστασυσσίτιατηςθείαςΕκκλησίαςστηνκαλοσύνητωνανώνυμωνεσύποτέδενάπλωσεςτοχέριπρησμένοςοκαρπόςτοδάκτυλομετρέμουλοδενέκανεςποτέερημίτηςστηΣταυρούπολητηνώρατηςαιχμήςότανσχολάνετακλειστάεργοστάσιατωνανέργωντότεπουαπλώνειτοκεχριμπάριστονήλιοτιςενοχέςτουστηναυλήτουψυχιατρείουνωρίςτηναυγήστοχιόνιίσωςπουφέρνειτησιγήεσύποτέδενκατέβηκεςχαμηλά(τόσο)έκαμεςόμωςασπόνδυλοστιςτύψειςσωμάτωντορνευτήςστηφθήνιαεισαγωγέαςκαιστομεταξύεγώχάνομαι(συσπώμαιτρίζωγεύομαι)κομίζονταςεπιστολέςπουκαταλήγουνεστωνεντόμωντιςκοιλιέςστωνσερπετώντιςαλληγορίεςεσύδενέκανεςθητείαστοχαμόδενσκόρπισεςστουΒαρδάρητηναπλοχεριά

ΕΣΥΕΓΩ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

14 15

ΑΝΤΛΊΑ

τιςστάχτεςσουμιαμέραστολιμάνιχωρίςπουλιάκαισύννεφαξεπούλησεςτηνξηρασίατηςψυχήςσουεκπτώσειςκαιστονεαυτόσουρε

laquoΣιγαστήραςόπωςθάνατοςraquo

δώσεμουτοπρόσωπόσουδώσεμουτημάσκασουτοκαθημερινόσουπροσωπείοδώσεμουτοπρόσωπόσουδενέχωάλλακαντήλιαγιανασεπεριμένωδώσεμουτοδέρμασουναγίνειτοδικόμουοικαθρέφτεςμούτελείωσανδώσεμουτονοργασμόσουέστωλίγοαπόαυτόνστήθοςρώγαγάλααίμαδώσεμουτουςψιθύρουςσουταμαχαίριαέχουνεαυτιάκιείναιβαμμέναχρώματαοργήςδώσεμουτηνπληρωμήμουανέπαιξακαλάτορόλοαπολύομαιδώσεμουτοπρόσωπόσουδενμπορώναπεριμένωάλλοβάψουστολίσουπέθανεδώσεμουτοδώρομουβαθιάμέσαστοντάφομουφίλησέμε

ΓιάννηςΤσιτσίμης

ΤαχέριαμουγεμάταπληγέςΌμωςεσύμουζητούσεςνακάψωτονκόσμοεκνέουΚιεγώακόμαδενείχαπληρώσειτιςαμαρτίεςμουΣτοφώναξαμrsquoαγνόησεςΔεθαμπορούσανακαταστρέψωτίποταόχιπρινκαθαρίσωταχέριαμουμειδιοτελείςσκοπούςκαιψεύτικαχαμόγελαΌχιπριννιώσωτηνελπίδανααγγίζεισχεδόνειλικρινάτοδέρμαμουποτέπιομέσαμόνομέχριτοδέρμαμου

ΤαμάτιαμουθολάκιεσύναζητάςπρινακόμασωθούνοιαμαρτίεςμουναφωνάξωωςταπέρατατουκόσμουπωςμουανήκειοκόσμοςΜαπρινγδυθείςμιααμαρτίαπώςναντυθείςμιαάλληΔεντοκαταλαβαίνεις

ΤαχείλημουγεμάταχαρακιέςρυτίδεςκιεσύναζητάςναχορέψωέναχορότελευταίομπροστάσεγελοίουςδικτάτορεςγιανατουςπείσωπωςξεπλήρωσαΚαιναlsquoχωαλήθειαξεπληρώσειΜαπρινπληρώσειςτιςαπάτεςσουποιονθαεξαπατήσειςμελαχτάραΑυτόκλητητουςέπειθαπωςείχαλυτρωθείμαπερίεργηηπειθώδενέπειθαεμέναούτεεσένα

ΤοστήθοςμουγεμάτομελανιέςγεμάτοήττεςΚιεσύναμουζητάςκιεσύναμουζητάςναπαλέψωhellip

Μυστικάγεγονότα

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

16 17

ΑΝΤΛΊΑ

ΜιασκάλαπουστοδιάβατηςπετούσεφλόγεςΤαμάτιαμουκοιτούσαντοφεγγάριπουπέθαινεσεμιαγειτονικήχώραΉθελεςναπερπατήσειςμόνοςσεδρόμογεμάτοδαίμονεςlaquoΔεθασεαφήσωφώναξαθαέρθωμαζίraquoΜεαρνήθηκεςΈγιναχώμακαιχώθηκασταχέριασου

ΕκείνοςείχεμέσασταμάτιατουόλεςτιςχώρεςτουκόσμουκαιμιλούσεκάθεγλώσσαΣταχέριατουσπινθήριζανταξίδιαΤαχέριατηςγυναίκαςόριζαντιςκινήσειςμουαυθαίρεταΑπλάτιςόριζανΜετάξέφυγαέδεσαταχέριατηςκαιταέκλεισαστομαντήλιμου

ΈνακορίτσιχαμένοσrsquoέναδάσοςμεμιανότααθωότηταςακόμηΚάποιοςβούτηξεστηλάσπηκαιέμεινεεκείΚάποιοςέψαξεναβρειτιςρίζεςτουΚάποιοςμάλωσεμαζίσουστηνπροσπάθειάτουναβρειχώρονrsquoαναπνεύσει

Χάθηκαστιςμέρεςκαιένιωσαπωςτασώματαπουχόρευανπρόστυχαγύρωμουγίνανλουλούδια

Παράσταση

πουμαράθηκανγρήγοραΣουχαρίζωταχέριαμουαυτάπουμαςέθρεψαν

ΓύρισατηνπλάτημουστονήλιοΤαμάτιατουχάουςείναιπουπάντοτεμουέλεγαντηνΑλήθεια

(απόμιασειράζωγραφικώνεμπνεύσεωναγαπημένουπροσώπου)

Αναγνώριση

ΚαταπιεσμένεςμορφέςστοπαράθυροναχορεύουνωςναμεπεριπαίζουνΜιαφωτεινήσουμέραθαμεάλλαζεΈναμακρινόμουγέλιοδενθαlsquoτανεποτέαρκετόΑρνούμαιναδειλιάζωμπροςστιςστιγμέςπουέχουνπαρέλθειΑρνούμαινααγγίζωμεταχέριαμουσάρκαγυμνήκαικαμμένησανψέμαΚαιαρνούμαινασωπαίνωωςναυποκρίνομαιΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσουΑνέπαψαναείμαιεγώθrsquoαλλάξειπάλιημέραΜαεσύανέπαψεςήκρύφτηκεςήχάθηκεςθαλιώσειςστοσκοτάδισαναδύναμοκερίΕσύδενταλαντεύτηκεςποτέσου Βούταμαζίμουστηναπαράμιλληεκείνηευεργεσίατουσχοινιούπουτρεμοπαίζεικαισιγοτραγούδα

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

18 19

ΑΝΤΛΊΑ

ΤηνύχταπουανακάλυψατουςφίλουςμουθυμάμαιπωςόσακάποτεμουείχεςμάθειήτανεκείΚρατούσασταθεράτοκεφάλιμουγιαναμηνταξιδεύεικαισυνέχιζαΦευγαλέατοχέρισουάγγιζετοδικόμουΚιεγώεγώγινόμουνκάτιάλλομιαιστορίαειπωμένηαπότρελούςΓινόμουνκόκκινηφλόγασελιβάδιαουτοπικάμακαταπράσιναΔεθακατέστρεφατίποταΉμουνόσοχαρούμενοςέπρεπεόχικαταστροφικάπερισσότερο

ΠλησίασεσήμερασετάφουςπουχρόνιαπρινσφράγισεςΧρώματααπόμιαάλληεποχήκαιμιαώραπεριορισμόςκαικαταφύγιο

ΓίνεόσαχρωστάκάθεστιγμήπουυπόσχεταιΘαγίνωπαύσηνασεβρωμέσαστηδίνητηςμουσικής

ΕλένηΧασιώτη

Εκεχειρία

Σετάισανμεαδράνειακιαντίνατηνφτύσειςσταμούτρατουςτηνμετέτρεψεςσεαναβλητικότητα-Ίσωςοικουβέντεςμαςμεταμορφώθηκανσεπροτάσειςεξομολογητικέςχαρακτήραημερολογιακούεκλιπαρώνταςάγνωστουςπεραστικούςνατιςδιαβάσουν-Σεκοιτώσταμάτιακαιεκπνέωαργάρωτάςπροςτιοαναστεναγμόςκιέτσισκοτώνειςόλεςτιςαπαντήσειςτουκόσμου-Είναιπουδενκατάλαβαποτέπούβρίσκετεόλοιεσείςτηνηρεμίαμυαλού-Ηαρχήσυνάντησετοτέλοςκιαυτότηςάστραψεέναχαστούκικαθότιτρόμαξεαποτηνομοιότητα-ΣυνήθισεςτουςαποχαιρετισμούςπολύεύκολακιαυτήγελάειγιατίδενξέρειάλληαντίδρασηΞεκινώλοιπόντηδιαδικασίααναίρεσηςτωνπάντων-Εξασκώτηνεμπειριοθηρίακιανμιλώμοναδικόςσκοπόςναεξαντλήσωτιςσκέψειςμου-Όσοκαινατοθέλειςόσοκιανεπιμένειςστημνήμημουδενθαχωράςγιαπάντα

Απο-λογισμοί

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

20 21

ΑΝΤΛΊΑ

σίγουραθέλειπροσοχήηκαλπάζουσαφαντασίατράβαπουκαιπουταηνίαημερεύειαυτόόμωςπουχρήζειλεπτούχειρισμούείναιοιαναμνήσειςωοιπόρνεςοιαναμνήσειςμηντιςαφήνειςνααναδύονταιέτσιθρασύταταβούλιαζέτεςστοπάτοκάθετόσομετάμπορείςνασυνεχίσειςτοπρωινόσουκαινατελειώσειςτονκαφέσου

False

ΚάποτεθαφτύσουμετηνκαλοσύνημαςανακατεμένημεαίμακαιχολήΘακοιταχτούμεσανναείναιηπρώτημαςφοράκαιτρεκλίζονταςθαφύγουμεπαρέαΚάλπικοικαταραμένοιθακαταλήξουμεσεάγνωστηαγκαλιάμετησκιάενόςονείρουκυνικούναμαςκαίειταμυαλά

Βαθύμπλε

Εμείςπουερωτευθήκαμετηθάλασσακιευχηθήκαμεγιαέναακόμααστέριστονουρανόεμείςπουτηβροχήακούγαμεγελώνταςσιωπηλάσίγουροιγιατηνεμφάνισητουουράνιουτόξουείμαστετώραεδώταμένοιστηκυνικότηταπουεσείςμαςδιδάξατεαλυσοδεμένοιστησυνήθειαξένοιμετοαυθόρμητο

Ιλεάνα Δ

Μνημολάγνος

ούτεδούλαούτεκυράμόνογυναίκαάνεργηκαιsingleχωρίςντροπήχωρίςπερηφάνιααιωρείταιμετέωρηηύπαρξηέτσιγιαλίγο

ηαναμονήκακόσπυρίγεμάτηαπραξία

μαανβγωθαβγωγιαναθερίσω

Ταhangoverτουέρωτος

ξημέρωμαξενέρωμαμετιςβρώμικεςκουκκίδεςτουέρωτοςολούθεirsquomhangingovermyheadσανσκυλίπουστέκειασάλευτομηνξυπνήσειτονμεθυσμένοιδιοκτήτησαντοντυπάμετοπιστόλιπρινορμήσειστηντράπεζαγιαπρώτητουφοράέτσιφλεγματικήκιαμίλητημετράωταόριάμου

Αναμονή

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

22 23

ΑΝΤΛΊΑ

ΤαυποκείμεναΤααποκυήματαΤααποστήματαΤαακήρυχταΤαανέγγιχταΤαυποδόριαΤααναπότρεπτααπλώνωέναμαντήλικιόλαταβάζωμέσαπροσεκτικά μετελετουργίαφέρνωτιςακρινέςγωνιέςστημέσητιςκαρφώνωμrsquoέναμυτερόκοντάρικαιπαίρνωτοδισάκιμουκαισrsquoάλληκοινωνία

Αναλογίες

ακατάσχετεςμπουρδολογίεςσανγραφτάμεστυλόμrsquoεξαντλημένομελάνιπολιτικάντικεςαναλογίεςσrsquoένανλαόπουlsquoχειβιώσειτηνπλάνησεσημασμένεςθεωρίεςτουμίσουςσαμολύβιβαριάηιστορίατουπλήθουςημνήμηκοάζειβροντάμαόλοκάνουμεπίσω

Χέμη Μποζίνη

Αποχώριση

ΟιμέρεςμαςμεΠροσπάθειασχηματίζουνΑόρισταΧαμόγελαΈχουνΣπάσειτοεικοσιτετράωροσετρειςΒάρδιεςκαιτηΖωήσεΜικράΔιαμερίσματαΟιμέρεςμαςδενγνώρισανΒροχήΣτεγνέςκαιΞερέςήτανπάνταΓιατουςΚαρπούςμαςΜόνομετηνΚοροϊδίαεπιβιώσαμεωςτοσήμεραΜετακορμιάμαςβαθουλωμένακαιΣκληράαπότηνκακήΧρήσηΤοίδιοκαιμεταΜυαλάμαςΠοτέδενείχαμεταΣωστάΚλειδιάγιατηΣωστήΠόρταΜόνοέναμάτσοκλειδιάκαιΠόρτεςπουσυνεχώςάλλαζανκάπουμέσασεαυτόντοΛαβύρινθοείναιγραμμένοςσεπέτραοακόλουθοςΚανόνας

ΤοΚρυφτόκαιτοΚυνηγητόδεθασταματήσουνποτέ

καιαπόκάτωμεκεφαλαίακόκκιναοιΛέξειςΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗndashΕΡΓΑΣΊΑndashΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

κάποιοςέχειπροσθέσειμεμαρκαδόροένανΑστερίσκοκαιμιαυποσημείωση

είναιτατρίαψάριαπουγλίστρησανστοστόμαμαςκαιάφησανβρώμικαλέπιαστονοισοφάγομαςκαιτιςφωνητικέςμαςχορδέςκαιανδεντοκατάλαβεςωςτώρααυτήείναιησύγχρονηΒΑΒΕΛ

Βαβέλ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

24 25

ΑΝΤΛΊΑ

[Sample1-Οκανονισμός]

Oκανονισμόςτουτμήματοςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςτωνρυθμιστικώνκανόνωντουσχεδιασμούτηςδιαίρεσηςτουσχεδιασμούτωνπολεοδομικώνκανονισμώντηςπροβλεπόμενηςκανονιστικήςσυμμόρφωσηςσχεδιασμούαπέτυχε[]

ΣτηφιλοσοφίαlaquoτοΠαράλογοraquoαναφέρεταιστησύγκρουσημεταξύα)τηςανθρώπινηςτάσηςνααναζητάμιαεγγενήαξίακαινόημαστηζωήκαιβ)τηςανθρώπινηςανικανότηταςναβρεικάποιοΣrsquoαυτότοπλαίσιοπαράλογοδεσημαίνειlaquoλογικάαδύνατοraquoαλλάμάλλονlaquoανθρωπίνωςαδύνατοraquo(SilentioJohannesdeFearandTrembling)

Παναγιώτης Παπαδόπουλος

TheAbsurdProject Ανοιχτοίλογαριασμοί(1)

ΉρθεκατάτηνώραπουτονπερίμεναέβγαλετοπαλτότουκαιμουζήτησεκαφέmdashΈλατώρανακάνουμεσωστούςλογαριασμούςmdashΔυοστοφιλίκαιδυοστοθάνατοκαιστοπηλίκοσάλιαχώμαστάχτηΜαόλοιζητάνεβερεσέ-πούακούστηκεναδίνειςστάχτηβερεσέ-Μιαρουφηξιάηδονήςκιένατεφτέριγιαναγράφωηπληρωμήμου

ΤαμάτιατουφώτισανκαιμεσήκωσεψηλάμέσασταμπράτσατουΚιαυτήηπληρωμήδελέωήτανκαλύτερη

ΑπότότεκάθεβδομάδακαρφώνωξύλαστουςτοίχουςκαιπεριμένωνrsquoανθίσουνΤαΐζωαπολιθωμέναερπετάκαιμαγειρεύωτηβροχήκαιτηνπαράνοιαΞόφλησαπιαμετιςπληρωμέςκαιμετιςτρύπιεςαυταπάτες

Μαύρηπεταλούδα

άγριοιψίθυροιβγαλμένοιαπότηςύπαρξηςτησκοτεινιάμεοδηγούνστηντέλεσητηςμαγικήςπράξηςαρπάζωμιανευχήαπόταμαλλιάνατηνξεμαλλιάσωνατηνξεπατώσωmdashποτάμιατρέχουνταδάκρυάτηςδεσυγκινούμαιόλαπρέπειναγίνουνσύμφωναμετοαρχαίοκαταστατικόαλλιώςημαύρηπεταλούδαθαξανακοιμηθείορίζωμιαπαρατεταμένηπαύσημιαστιγμήγιαναξεπλύνουμετηβρωμιάπουαπόπαιδιάφορτωθήκαμε

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

26 27

ΑΝΤΛΊΑ

Ανοιχτοίλογαριασμοί(2)

ΜετράςκιεσύταχρόνιασουταδόντιασουπουέπεσαντιςρυτίδεςπουέκαψαντοπρόσωπόσουΜετράςμεκάθεσοβαρότητατοχαμένοσουχρόνοκαιλεςπάειπνίγηκεαυτόςΣεένανπρόχειρουπολογισμόπουέκαναέχειςβάλειστονπάτοτηςθάλασσαςτημισήσουζωήτηνάλλημισήτησέρνειςαπόδωκιαπόκεικαιμουρμουράςσταχαμέναοχαμένοςμουχρόνοςμεγαλώνει

Απότηνάλληείναικιεκείνεςοιστιγμέςπουσυνθέτουντηναιωνιότηταμιαμυστικήζωήμέσακαιγύρωαπrsquoόσαφαίνονταιεκείκανείςδεμετράμονάχαχάνεταιφτιάχνονταςταπεράσματαγιαένανπαράλληλοχρόνο

Καιτότεείπετοπαιδίlaquoνίκησεαλλάπέθανεraquoκιέδειξετονεκρόστρατιωτάκι

ΟχρόνοςδενπαγώνειτελικάΜονάχαστιςπαιδικέςμαςσχισμέςκαιπάλιόχιολότελαΕκείθακρυφτώλοιπόνκαιθασαςπεριμένω

Διπλόατύχημα

ΧαϊδεύωπρώτηφοράμεγυμνότοσώμαμπροστάστονκαθρέφτητιςιδιαίτερεςπεριοχέςτουκορμιούμουΕκείασέλγησεςΕκείέσκαψεςμετηγλώσσασουκαιχάραξεςφρικτέςγοητείεςΕκείαπέμεινεςΚοίταζεςαποσβολωμένοςτονφαλλόμουσεαποσύνθεσηνακρέμεταιανάμεσασταγυναικείαμουγοφιάΣπάραξετότεστηναυλήηπορτοκαλιάκιέβγαλεαίμαΑποσπερίζομαιΈψαχναναβρωμιαλέξηνασουπωπωςφεύγωΏσπουμπόρεσαναπωκαιμεταχείλησουlaquoατύχημαraquoΈναμωρόπουκλαίειένασκυλίκιηβροχήναγουργουρίζειστηνάσφαλτοκαιστηλαμαρίνα

Αδιέξοδεςδιαδρομές

Μελετώνταςτουςχάρτεςχίλιεςδυοαυταπάτεςκυνηγήσαμε

ΚιήτανοχρόνοςσβηστόςΈναςμικρόςσπαραγμόςπουτονζήσαμε

μιααναπόφευκτηήττακαισταχείλημιαπίκραγιαόσααφήσαμε

Στοβυθόκαιστοκύμασευδάτινομνήμακαταλήξαμε

Λουκία Καραμίτσιος

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

28 29

ΑΝΤΛΊΑ

ldquohellipμοιέννεπεμούσαhelliprdquo

ΗτέχνησευπηρετείήυπηρετείςεσύτηντέχνηΕκαλλιτέχνηΤαόνειράσουείναιπολλάκιαυτάπουγράφειςλίγαΣανκαταιγίδαπερνάειηέμπνευσηκιενώεσύτυρβάζειςγιrsquoάλλαμπαίνειςστηγυάλα Το όνειρό σου είναι λειψό κι εσύ καταραμένος ΠόσοβλαμμένοςΔεναποφάσισεςποτένrsquoαφήσειςτησυνήθειαΧτικιόηαλήθειαΠουόσοτηδιώχνειςσεπονάΚαιδενκαταλαβαίνειΣτονκόσμοτισυμβαίνειΚαιπώςοκόσμοςπροχωρά Κάθε σου λέξη συμφορά Και τι ζητάς να φτάσεις Άμα δενξεπεράσειςτηνπολυμίσητησιωπήΜισήντροπήΚιάλλημισήητέχνηΒρεκαλλιτέχνηΗτέχνησεακολουθείήακολουθείςεσύτηντέχνηΘεόςπουζέχνειΚαιμιαυπέροχηφυγήΠροςτηναυγήΚαιπροςτοφωςπουφτάνειΝαμαςπεθάνειΚιένατραγούδιναμηνπειΠάνταγιατίΠάνταγιατίκαιμήπωςΠάνταμπροστάμαςτοίχοςΚαιφυλακήΗτέχνημευπηρετείκιεγώτηνκαταδιώκωΤιεπιδιώκωΝαγίνειητέχνηπροσταγή(Κιαχναlsquoσαιεκεί)

τοτρελόποτάμι

τονερότουποταμούπήρετοπαιδίμαςκανέναςδεντοπρόλαβεκαιάλλοιτοκοιτούσανκατέβηκετηρεματιάκαιχτύπησεσταβράχιακαιπάλιδεσταμάτησεμόνοστριφογυρνούσερίχνουμεπέτρεςστονερόματοπαιδίτοπήρεπέφτειμαζίτουστονγκρεμόουρλιάζειοκαταρράκτης

ναδειςπουθάlsquoρθειοποταμόςκιάλλοναμαςζητήσει

Φανταστικήμάχημεφόντοφανταστικόέρωτα

Σετόποχλοερόκαισεγαλήνηκείτεταιπλέονηανάμνησήτουεκείνηγιαμίαμάχηπουποτέδεδόθηκεκιόμωςεκείσκοτώθηκε

Έβγαλετοπιστόλιαπότηθήκηείπεlaquoθασεπετύχωέτσιστηντύχηraquoματύχηέχειτοσημάδικιέτσιτονβρήκετοσκοτάδι

Λιγάκιπρινπεθάνειομολόγησεπωςτοναντίπαλοποτέδεφθόνησεκαιπωςστηθέσητουμπήκεκαιβγήκεμεμιάςπωςείναιοίδιοςθύμακαιφονιάς

Κιενώήτανσίγουροπωςείχεσκοτωθείμετουματιούτηνάκρηείδετότεπωςαυτήπαράμεραστεκότανκαικοιτούσεκιένιωσεπωςαδημονούσε

νατρέξειναπρολάβεινατηνπιάσειναπειτοσrsquoαγαπώπούlsquoχειξεχάσεικαιμπροςσταπόδιατηςναγείρειτοκορμίμετουθανάτουτηνορμή

Κιαυτήπουαπrsquoτασκοτάδιατουμιλάειτουλέειπωςονεκρόςδεναγαπάειναμηγυρίσειτοκεφάλινατηδειεκείπουπάειείναικιαυτή

Δενάντεξεκαιγύρισεοτρελόςκαιτότεεκείνηέγινεκαπνόςπουβγήκεαπrsquoτοπιστόλιπουοίδιοςκράτησεμαπουποτέδενπυροβόλησεmdashτηνπάτησε

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

30 31

ΑΝΤΛΊΑ

Μελίγαλόγιαδενυπήρξεαυτήημάχηταπιστολιάκιοικαπνοίυπήρξεμόνοέναγεγονόςπουπιαδεντοθυμάταιμήτεαυτός

στημάχηπουδενέγινεπουδενκοιτούσεεκείνηείχεπεθάνειοίδιοςκιείχεβρειγαλήνη

Μετα-φυσική

ΧύνεσαιμέσαμουΕξακοντίζειςτησιωπήκαιτηναργίαΠαρατηρείςΣrsquoένατραπέζιξύλινοσυνομιλούνεδυοάνθρωποιΚανείςαπότουςδυοδενγνωρίζειτονάλλοστηνόψηΜrsquoέναλυχνάριβγαίνειςστοσύθαμποΣrsquoακολουθώσrsquoένανκόσμοαπόκρυφάμονοπάτιαΗδονέςπουδελέγονταικιότανλέγονταιφλέγονται

Πάειβέβαιακαιρόςπουέχωθάψειτοσώμα

ΔιαβάζωτιςλέξειςσεδέρμααπόσύννεφακαισυχνάμεμαχαίριτοδέρμαματώνωΤοαίμαβάφειτοχρόνοκαιχωριζόμαστε

Λάμψειςθαμπέςσrsquoένακαζάνιγεμάτοσκοτεινήύλη

Τοδέντρο

ldquocecinrsquoestpaunepiperdquo

Έναπράσινοδέντροπουδενείναιδέντρομεπράσιναφύλλαπουδενείναιφύλλακαικόκκιναμήλαπουδενείναιμήλαμερίζεςστοχώμαπουδενείναιχώμακαισκουλήκιασταμήλαπουδενείναιμήλαταΐζειμιαχώραπουδενείναιχώραμονάχαέναδέντροφυτεμένοαλλού

Άννα Καντή

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

32 33

ΑΝΤΛΊΑ

ΈναςδυνατόςθόρυβοςτονανάγκασεναγυρίσειΚοίταξετοπα-ράθυροκαιείδετιςστάλεςτιςβροχήςνακυλάνεστοτζάμιΠλησίασεπε-ρισσότεροκαιπαρατήρησετονουρανόήτανεσκοτεινόςΜέσαΟκτώβρηπιαοιβροχέςείχανεκάνειτηνεμφάνισήτουςγιατακαλάlaquoΓιάννηraquoφώναξεμεδύναμηlaquoπήγαινεναμαζέψειςτιςτέντεςβλέπω

ναπιάνεικανέναςαέραςκαιθαμαςτιςδιαλύσειraquoΈναςνεαρόςγύρωστα25κοντόςλίγογεμάτοςσανπαλαιστήςεμ-

φανίστηκεμεράθυμοβήμαlaquoΌτανβρέχεισπάνιαφυσάειθαγίνωμούσκεμαΑςπεριμένουμελίγο

νακαταλαγιάσειηβροχήraquoείπεονεαρόςlaquoΣιγάμηλιώσειςΔεβρέχειπολύκάνεαυτόπουσουλέωκαιάσε

ταλόγιαraquolaquoΚαλάraquoείπεβγαίνονταςέξωμεβαριεστημένοβήμαΠάνεδέκαχρόνιααπότότεπουδημιούργησεαυτήντηνεπιχείρηση

καιδόξατωθεώμεαρκετήδουλειάκαιλίγητύχημπόρεσεκαιτοέκανεένααπότακαλύτεραεστιατόριαΑυτόςοΒαγγέληςΟικονόμουμετάαπόαρκετάχρόνιαμπορούσεναπερηφανεύεταιότι έχειπετύχει τουςπερισσότερουςαπότουςστόχουςπουείχεβάλειόταναπολυόταναπότοστρατόέναβροχερόαπόγευμαόπωςτώραδίχωςφράγκοστηντσέπηκαιμεμόνηπροίκατοζήλοτουγιαναπετύχεισrsquoαυτήτηζωήΈκανεαρκετέςδουλειέςστηναρχήαλλάσύντομαδιαπίστωσεότιμε

το μεροκάματο χαΐρι δε γίνεταιΈβγαλεπέντε φράγκα δανείστηκε κιαλλάπέντεκαιμαζίμεκάποιονφίλοστήσανεέναπερίπτεροΚάθισεδυοχρόνιαπούλησετομερίδιότουκαιέφυγεΣτησυνέχειαμέσωενόςγνω-στούτουέπιασεδουλειάσεμιαταβέρναστηναρχήωςβοηθόςμάγειραΑυτόήτανεΣελιγότεροαπόδυοχρόνιαεξελίχθηκεσεπρώτοχέρικαισετέσσεραείχεαποκτήσειδικιάτουταβέρνασυνεταιρικάμεένασυνάδελφότουΠολύσύντομαβρέθηκεμόνοςιδιοκτήτηςκαθώςοσυνεταίροςτουσεκάποιαάτυχηστιγμήαναγκάστηκεναπουλήσειτομερίδιότουόσο-όσοκαιοΒαγγέληςεκμεταλλεύτηκεπολύστυγνάτηναδυναμίατουαυτήαγοράζοντάςτοκοψοχρονιάlaquoΣτιςεπιχειρήσειςδενυπάρχουνσυναισθηματισμοίraquoέλεγεΗεξέλιξήτουήτανεραγδαίασεμικρόχρονικόδιάστημαέγινειδιοκτή-

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

34 35

ΑΝΤΛΊΑ

τηςενόςμεγάλουεστιατόριουΤομαγαζίείχεχωρητικότητα150ατόμωνεσωτερικάκαιάλλωντόσωνέξωκαθώςεπρόκειτογιαμιαμεγάλημονο-κατοικίαμεαυλήκαθrsquoόλααυτόνομηΣτάθηκεστοπαράθυροκαιπαρατηρούσετονεαρόσερβιτόροπουμά-

ζευετιςτέντεςΉτανΣάββατοκαισελίγεςώρεςτομαγαζίθαέσφυζεαπόκόσμοΈπρεπεόλαναείναιτέλειαΣτηδουλειάτουδεσυγχωρούσεταλάθηκαιαυτόήτανεγνωστόσεόλοτοπροσωπικόΈλεγεπολλέςφορέςlaquoΤώραδενέχωμόνοτοτομάριμουέχωοικογένειαπαιδίδενμπο-

ρείτεεσείςναπαίζετεμετηδουλειάμουraquoήτανεμιααπότιςπροσφιλείςεκφράσειςτουότανήθελεναεπιπλήξεικάποιονηκάποιουςαπότουςυπάλληλούςτουΕίδεότιονεαρόςδυσκολευόταννασηκώσειτιςτέντεςΚούνησετο

κεφάλιτουμεειρωνείασανναέλεγεlaquoΟύτεγιαμιαδουλειάδενείσαστεάξιοιraquoΠήρεένααδιάβροχοκαι

πετάχτηκεστηβροχήΜεγρήγορεςκινήσειςμάζεψετηντένταμαηβρο-χήξαφνικάδυνάμωσετόσοπολύπουνόμιζεπωςθαανοίξειοουρανόςνατονκαταπιείΕνστικτωδώςέτρεξεκάτωαπόέναδέντρονακαλυφθείlaquoΜατι κάνωτώραraquoσκέφτηκεlaquoγιατί δεν μπήκα μέσα και ήρθα

κάτωαπόαυτότοδέντροraquoΈπιασεέναφύλλοκαιτοπαρατήρησεΠράσινοκαιπλατύlaquoΤιδιάολοδέντροναείναιraquoμονολόγησεlaquoΤόσαχρόνιαhellipούτετιδέντροείναιδενξέρωraquoγέλασεlaquoΓιαμιαφοράμουφάνηκεχρήσιμοτουλάχιστοντονυπόλοιποχρόνο

μόνοτομαγαζίμουβρωμίζειμετακωλόφυλλάτουraquoΣήκωσετηνκουκούλααπότοαδιάβροχοκαιέτρεξεπροςταμέσα

ΑυτόςοχειμώναςήτανεαπότουςπιοβροχερούςκαικρύουςΟισυνθήκεςαυτέςδενεπηρέασανκαθόλουτηδουλειάαπεναντίαςτοζεστόπεριβάλ-λονηφωτιάστοτζάκικαιταπλούσιαεδέσματαμεαγριογούρουνοκαιδιάφοραείδηκυνηγιούτοέκανανένααπόταπιοδημοφιλήστέκιαΟιμήνεςπέρασανγρήγοραοιβροχέςσταμάτησανκαιοήλιοςξανα-

φάνηκεστοστερέωμαΗιδέαπουστριφογύριζεστομυαλότουαπόπέρ-σιτοκαλοκαίριγιαμιαανακαίνισητουεξωτερικούχώρουτουμαγαζιούμετάαπό10χρόνιαλειτουργίαςένιωσεότιήρθεηώραναπάρεισάρκακαιοστάΤοσυζητούσεμετηγυναίκατουτηΛέλααλλάεκείνηπάνταέφερνεαντιρρήσειςΜιατοδάνειογιατοσπίτιμιατοαυτοκίνητοόλοκαικάτιτουέλεγεΚαθισμένοςστομικρότουγραφείοκάπνιζεσκεφτικόςΣήκωσετοακουστικόκαιμενευρικέςκινήσειςσχημάτισετοναριθμόlaquoΈλαλοιπόντοαποφάσισααπόΔευτέραβάζωμαστόριαμέσακαι

ξεκινάωδενακούωτίποταΤομαγαζίδούλεψεπολύκαλάτοχειμώνακαιάμαεκμεταλλευτούμετηρένταπουείχαμεθατουςδιαλύσουμεόλουςraquoΑπότηνάλλημεριάακουγότανμόνοηανάσατηςγυναίκαςlaquoΔενέχειςναπειςτίποταraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΤιναπωδεσεξέρωάμασουμπειεσένακάτιhellipraquolaquoΓνωρίζειςπολύκαλάπωςότι έχωκαταφέρει μέχρι τώρατο έχω

πετύχειμεεπιμονήρίσκοκαιδιαίσθησηΟιεπιχειρήσειςπάνωαπrsquoόλααπαιτούνένστικτοκαιεμένατοένστικτόμουδενέπεσεποτέέξωμέχριτώραraquolaquoΕαφούτοαποφάσισεςτιμερωτάςΕγώέλεγαναπεριμένουμεένα

χρόνοακόμααλλάεφόσονθέλειςεσύκάντοτώραraquolaquoΕγώφταίωπουσουμιλάωraquoήτανητελευταίακουβένταπουείπε

κλείνονταςτοτηλέφωνομεθυμόΜετηγυναίκατουήτανεμαζίσχεδόν10χρόνιακαιτατελευταία

5παντρεμένοιΉτανεχαμηλώντόνωνάνθρωποςκαιαυτόλειτουργούσεστη σχέση τους σαν αντίβαρο Εκείνος ορμητικός ενθουσιώδης και μετρομερή ενέργεια Εκείνη λεπτεπίλεπτη εγκρατής και ευγενική ΕίχανεαποκτήσεικαιένααγοράκιτριώνχρόνωνκαιπλέονηΛέλαείχεαφοσιω-θείστηνανατροφήτουΠριντηγέννησήτουερχότανκαιβοηθούσεστομαγαζίκυρίωςστοταμείοήαλλιώςόπωςλέγεταιστηγλώσσατουςστημάρκαΠολλέςφορέςδιαφωνούσανγιαδιάφοραζητήματακαιστοτέλοςπάνταυποχωρούσεεκείνηΠήρεσταχέριατουτηδερμάτινηατζέντακαιάρχισενατηνξεφυλλίζει

βιαστικάlaquoΣτοδιάολοraquoμουρμούρισεlaquoτιήθελακαιτηνπήρατηλέφωνομε

σύγχυσεδενμπορώναβρωτοναριθμότουΚώσταraquoΞαναέπιασε νατην ξεφυλλίζει καισταμάτησεστησελίδαμετοΚ

Απομάκρυνετησελίδααπόταμάτιατουκαθώςδενμπορούσεναδιακρί-νεικαθαράταονόματαΤελευταίαηόρασήτουτονπρόδιδεΔενήθελενατοπαραδεχτείΒρήκετοναριθμόκαισχημάτισετονούμεροlaquoΈλαΚώσταοΒαγγέληςείμαιθέλωναπεράσειςσήμεραήαύριονα

μιλήσουμεΘέλωνααναλάβειςτηνανακαίνισητουέξωχώρουraquoΟΚώσταςδενέχασεκαθόλουχρόνοκαιτοίδιοαπόγευμαήτανεεκεί

ΚαθότανστοδερμάτινοκαναπέτουγραφείουέπινεμπύρακαιχάζευεταγκολτηςτελευταίαςαγωνιστικήςστηντηλεόρασηlaquoΌχιρεαπσάιτήτανraquoαναφώνησεΕκείνητηστιγμήέμπαινεοΒαγγέληςστογραφείοlaquoΤιαπσάιτρεοφσάιντλέγεταιπότεθαμάθειςναμιλάςσωστάraquoείπε

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

36 37

ΑΝΤΛΊΑ

χαμογελώνταςσφίγγοντάςτουτοχέριΒγήκανεστηναυλήκαιάρχισενατουεξηγείτομεγαλόπνοοσχέδιό

τουΉτανεαποφασισμένοςνααλλάξειτοχώροεξολοκλήρουΟΚώσταςΑλβανόςστηνκαταγωγήτονάκουγεπροσηλωμέναόπωςοποδοσφαι-ριστής τον προπονητήπριν εισβάλει στον αγωνιστικό χώροΟΒαγ-γέληςμιλούσεακατάπαυστακαιχειρονομούσεσανναδιεύθυνεκάποιαορχήστρασεκάποιαστιγμήοΚώσταςδιέκοψετονοίστροτουlaquoΚάτσεκάτσεαφεντικόαυτάπουλεςτώραδεγίνονταιraquoΕκείνοςαιφνιδιασμένοςτονκοίταξεμεαπορίαlaquoΤιεννοείςδεγίνονταιraquolaquoΕννοώότιγιανακάνουμεαυτάπουθέλειςπρέπεινακόψουμετα

δέντρααπότηναυλήraquolaquoΕκαιτιμαςεμποδίζεινατοκάνουμεraquoξαναρώτησεμεμεγαλύτερη

απορίααυτήτηφοράlaquoΚαλάσοβαράμιλάςαφεντικόόλοιθέλουνεναέχουνεδέντρακαιεσύ

θαπαςνατακόψειςraquolaquoΡετιμαλακίεςμουλεςαυτάμόνοβρωμιάμουπροκαλούνετινομίζεις

ότιμουπροσφέρουνεδροσιάΈναγαμημένοκωλοπεύκοκαιδυοάλλαπουούτεξέρωτιείναιΝαπάνεναγαμηθούνεΘατακόψουμεraquolaquoΌτιπειςεσύαλλάείναικρίμαhellipraquolaquoΤικρίματιθεςναπειςraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝατοένααυτόπουέχειςστοπίσωμέροςπρέπειναείναιπολλά

χρόνιαhellipraquolaquoΕκείθέλωναφτιάξωμιαπαιδικήχαράΕίναιμεγάλοπλεονέκτημα

πουέχωτόσοχώροκαιμπορώνακάνωκάτιτέτοιοκαιεσύμουλεςτώραγιατοδέντροhellipraquolaquoΌτιπειςεσύΠοτέξεκινάμεraquolaquoΑπόΔευτέραμπορείςraquolaquoΈγινεΔευτέραφέρνωτοσυνεργείοκαιαρχίζουμεraquoΑναγκάστηκενακλείσειγιαμιαεβδομάδακαθώςταπολλάγκρεμί-

σματαδενευνοούσανετηλειτουργίατουΣτηναρχήδεντοήθελεαλλάβλέπονταςτονόγκοαπόταμπάζααναγκάστηκενατοπράξειόχιμεμεγάληπροθυμίαομολογουμένωςΣτηναρχήγκρέμισεένατοιχίοστηνπρόσοψηπουέκρυβετηθέατουμαγαζιούΑντικατέστησετιςπαλαιέςχειροκίνητες τέντες με σύγχρονες αυτόματες και έντυσε με πέτρα γύ-ρω-γύρωτουςτοίχουςΟιεργασίεςπροχωρούσανεμεγρήγορουςρυθμούςκαιηικανοποίησητουΒαγγέληδενκρυβότανγιατοαποτέλεσματωνπροσπαθειώντουΤομόνοπουτουείχεχαλάσειτηδιάθεσητηνσημερινήμέραήτανετοτηλεφώνηματηςμιαςεκτωνδυοιδιοκτητριώντηςμονοκα-

τοικίαςΕκείπουμιλούσανεξαφνικάάρχισεναφωνάζειlaquoΔενμπορείτενατοκάνετεαυτόΔενέχετετοδικαίωμαraquoΣτηναρχήεξεπλάγηνκαιδενκατάλαβεγιαποιοπράγμαμιλούσε

Ζήτησεεξηγήσειςμεήρεμοτρόποαλλάάκουσετηγριάναεπαναλαμβά-νειταίδιαλόγιαlaquoΔενέχετετοδικαίωματοακούτεraquoΜεταπολλάκατάλαβεότιηγριάμιλούσεγιαταδέντρακαιπιοσυ-

γκεκριμέναγιαεκείνοστοπίσωμέροςτηςαυλήςστοσημείοπουσκόπευεναφτιάξειτηνπαιδικήχαράΑποφάσισενασυμβουλευτείτοδικηγόροτουκαιεκείνοςτουείπεότισαφώςκαιέχειτοδικαίωμανακάνεικάτιτέτοιοφτάνειναμηνξεριζώσειτελείωςτοδέντροΤηνμονοκατοικίατηνείχενοικιάσειπριν10χρόνιαπερίπουαπότιςδυογεροντοκόρεςοιοποίεςείχανεκληρονομήσειμιατεράστιαπεριουσίααπόένανθείοτουςπουείχεπεθάνεισεμεγάληηλικίαΥπήρξεπολύπροσεκτικόςότανκάνανετασυμ-βόλαιακαινοίκιασετοοίκημαγια20χρόνιαμεδικαίωμαανανέωσηςγιααλλάτόσαμευποχρέωσηκαταβολήςμόνοτηνόμιμηαύξησηκάθεχρόνοΤαλόγιατηςγριάςδενέλεγανναφύγουνεαπότομυαλότουlaquoΑκούς

εκείτησκρόφαδενέχωτοδικαίωμαΑπότηστιγμήπουσεπληρώνωκυράμουκανονικάέχωτοδικαίωμαγιαταπάνταεδώμέσαΤολέεικαιτοσυμβόλαιοΑλλάκαιτικόλληματηνέπιασεξαφνικάΑυτήμόνογιαταλεφτάενδιαφερότανεκαιότινατηςέλεγαδενέφερνεαντιρρήσειςraquoσυλλογίστηκεΑπότιςσκέψειςτουτονέβγαλεηφωνήτουμάστοραlaquoΑφεντικότι

θαγίνειμετοδέντροθατοκόψουμεγιαναπροχωρήσουμεraquolaquoΝαιπροχωράμεκανονικάμίλησακαιμετοδικηγόροδενυπάρχει

κανέναπρόβλημαraquolaquoΩραίαraquoείπεεκείνοςΤοαλυσοπρίονοέκανετόσοθόρυβοκαιένιωθετονήχοαφόρητοπου

αναγκάστηκεναμπειστογραφείοΈπιασετοκεφάλιτουκαιπροσπάθη-σενακαταλάβειτιτουσυμβαίνειΔενείχεπρόβλημασυνήθωςεξάλλουήτανεάνθρωποςτηςδουλειάςΟύτεπονοκέφαλοούτεκαιπροδιάθεσηγια κάτι τέτοιοπου ναδικαιολογούσεαυτόπουμόλις είχεαισθανθείΆνοιξετοφαρμακείοκαιπήρεέναπαυσίπονοlaquoΣανπολύευαίσθητοςέχωγίνειτελευταίαraquoμονολόγησεΒγήκεέξωκαιπλησίασεστομέροςόπουβρισκόταντοσυνεργείοΈναςμικρόσωμοςάντραςμεεπιδέξιεςκινήσειςπη-δούσεαπόσκαλωσιάσεσκαλωσιάκαιπροσπαθούσεναπλησιάσειένανάλλοπουήτανεήδηανεβασμένοςπάνωστοδέντροκαιτουφώναζεσεμιαάγνωστηγλώσσαπιθανώςαλβανικάΕκείνοςπουήτανεεπάνωείχε

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

38 39

ΑΝΤΛΊΑ

κόψειέναμεγάλοκλαδίσεόγκοκαιαυτόείχεπέσειμισόστοδέντροκαιμισόστομαγαζίμεαποτέλεσμαναέχειεγκλωβιστείΟάλλοςτονείχεσχεδόνπλησιάσεικαιπροσπαθούσεναακουμπήσειτοπόδιτουεπάνωσεέναάλλοκλαρίδίπλαΜεμιακίνησηόλουπερέντασητακατάφερεκαιάρχισενασπρώχνειμεδύναμηΟτεράστιοςόγκοςκουνιότανεαλλάδενέλεγεναπέσειΟιδυοάνδρεςσυντονισμένασυνέχιζαντιςπροσπάθειεςσπάζονταςτακλαράκιαπουεμπόδιζανμετοέναχέρικαιμετοάλλοέσπρωχνανΦωνέςπαρότρυνσηςακούγονταναπόκάτωΟΒαγγέληςπαρακολουθούσεσιωπηλόςlaquoΑφεντικότώραθαπέσειέτοιμοείναιraquoτονσκούντηξεμετοναγκώνατουοΚώσταςlaquoΈλαλίγοδεξιάκαιπέφτειraquoφώναξεστουςεργάτεςΤομεγάλοκλαρίάρχισεναγέρνειπροςτακάτωκαιέναςγδούποςακούστηκεΌτανπλησίασαναντίκρισανμεέκπληξηότιομικρόσωμοςανθρωπά-

κοςείχεσωριαστείμαζίμετοκλαδίκαισυγκεκριμέναβρίσκονταναπόκάτωκαισφάδαζεαπότονπόνοαλλάγιακαλήτουτύχηήτανεζωντα-νόςΠανικόςεπικράτησεΟΒαγγέληςάρπαξετονΚώστααπότομπράτσοκαιτοντράβηξε

παράμεραlaquoΗευθύνηείναιδικιάσουστοδικόσουσυνεργείοείναιδενπιστεύω

ναμηντονέχειςασφαλισμένοκαιβρούμεκανέναμπελάraquoτουείπεάγριαlaquoΗσύχασεαφεντικόόλαείναιεντάξειθατοτακτοποιήσωεγώμην

ανησυχείςraquoΜετάαπόδιαβουλεύσειςκάποιαςώραςαποφασίσθηκεαναβολήτης

κοπήςγιατηνεπόμενημέραΟανθρωπάκοςτηγλίτωσεμεένασπασμένοπόδικαιδυοπλευράΟΒαγγέληςκαταριότανετηντύχητουκαιέλεγεστηγυναίκατουότιτονγκαντεμιάσανεοιγριέςΤοεπόμενοπρωίπήγεστομαγαζίπριναπότουςεργάτεςΗανη-

συχίατονείχεκυριεύσεικαιήθελεναείναισίγουροςότιόλαθαγίνουνεσύμφωναμετιςεντολέςτουΟχρόνοςείναιχρήμακαιέπρεπενατελειώνεισήμεραμεταδέντραγιαναβάλειμπροςτηνπαιδικήχαράΟήχοςαπότοκινητόσταμάτησετιςσκέψειςτουΣτηνάλληγραμμή

ηφωνήτηςΛέλαςlaquoΑγάπημουμόλιςπήρεοΚώσταςπροέκυψεκάποιοπρόβλημακαιμουείπεότιδεθαμπορέσουνεναέρθουνεσήμεραraquolaquoΤιπροέκυψεσοβαράμιλάςκαιγιατίδεμεπήρεστοκινητόναμου

τοπειεμέναraquolaquoΔενξέρωμημεανακατεύειςανθέλειςπάρετονεσύστοτηλέφωνο

εγώδενκατάλαβαraquoΕκείνητηστιγμήήταντοτελευταίοπράγμαπουπερίμενεναακούσει

καιένααπόταπράγματαπουσιχαινότανστηζωήτουήτανοιαναβολέςιδίωςγιαζητήματαπουαφορούσαντηδουλείατουlaquoΚαλάσεκλείνωraquoείπενευριασμένοςΜπήκεμεορμήστηναποθήκηκαιάρχισεναψάχνειμανιασμένατον

χώρο Κατσαβίδια σφυριά λαμαρίνες σε κάποια στιγμή το χέρι τουακούμπησεπάνωστηναιχμηρήλάμαlaquoΤοβρήκαraquoείπεενθουσιασμένοςΤοπήρεσταχέριατουκαιβγήκετρέχονταςlaquoΣιγάμηνσαςέχω

ανάγκηκωλόπαιδαΑλβανοίοΒαγγέληςΟικονόμουότιπέτυχετοπέτυχεμόνοςτουθατακόψωεγώτακωλόδεντρακαισαςγράφωστααρχίδιαμουraquoΤράβηξεδυο-τρειςφορέςτηνμανιβέλακαιτοαλυσοπρίονοπήρεμπρος

ΟήχοςένιωσεγιαακόμαμιαφοράνατουτρυπάειτααυτιάΠλησίασεστοδέντροκαιακούμπησετηνκοφτερήλάμαεπάνωΕκείνηαργά-αργάάρχισεναμπήγειταδόντιατηςστοφλοιόοήχοςείχεαρχίσειπάλιναγίνεταιαφόρητοςκαιοξύςόπωςτηνπροηγούμενηημέραμόνοπουαυτήτηφοράπολλέςφωνέςσανμιαολόκληρηχορωδίαέψελνανμέσαστομυαλότουΠροσπάθησε νακρατήσει τοπριόνι δυνατά νιώθοντας ότιχάνειτονέλεγχοΈστριψετοχέριτουπροςτααριστεράΑυτόήτανετοτελευταίοπράγμαπουθαθυμότανεΈνασιντριβάνιαίματοςεκτοξεύθηκεαπότοναντίχειρατουαριστερούτουχεριούκαιαπόότιείπεοΓιάννηςοσερβιτόροςπουεκείνητηστιγμήμόλιςείχεφτάσειστομαγαζίηκραυγήτουεργοδότητουπρέπειναακούστηκεμέχριδυοτετράγωναμακριάΌτανέφτασεεκείτονβρήκεναουρλιάζεισανδαιμονισμένοςκαιναείναιλουσμένοςστοαίμααπόταρούχαμέχριτοπρόσωποΤρόμαξετόσοπολύπουχρειάστηκεμεγάληπροσπάθειαναμηντοβάλεισταπόδιαΑυτήτηφοράδενστάθηκετυχερόςΌταντοασθενοφόροτονπήγε

στονοσοκομείοήτανεσίγουροςότι τοδάχτυλότουκρεμόταναπότοχέριτουΑπόότιείπανεοιγιατροίαυτόείναιπολύσυνηθισμένοαλλάδάχτυλοδεβρέθηκεπουθενάΣταματήσανετηναιμορραγίακαιμετάαπόδυομέρεςτονέστειλανστοσπίτιτουμεέναδάχτυλολιγότεροΓιαμερικέςμέρεςδεβγήκεκαθόλουΤριγυρνούσεαπότοσαλόνιστην

κουζίνακαιαπότηνκουζίναστηνκρεβατοκάμαρασαντοαγρίμιστοκλουβίΈστειλετηνΛέλαναανοίξειτομαγαζίκαθώςθεώρησεότιδενπρέπειναμένεικλειστόκαιαυτόςδήλωσεαδυναμίαπράγμαπρωτόγνω-ρογιαόσουςτονξέρανεαλλάενμέρειδικαιολογημένοΤιςπρώτεςμέρεςδενκοιμότανεκαθόλουκαλάκαιαπέφευγεναμιλά

ακόμακαιμετηγυναίκατουΞυπνούσεξαφνικάόχιαπόκάποιονεφι-άλτηαλλάαπόμιααίσθησηόπωςέλεγεότικάποιοςβρίσκεταιμέσα

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

40 41

ΑΝΤΛΊΑ

στοσπίτικαιτονπαρακολουθείΆλλεςφορέςέβλεπετααντικείμεναναζωντανεύουνεναβγάζουνεκλαδιάναμεταμορφώνονταισεδέντρανατοναγκαλιάζουνεκαινατονπνίγουνεΗΛέλαπροσπαθούσενατονκαθησυχάσειlaquoΑγάπημουείναιπολύ

νωπόακόμαείναιφυσικόπουείσαιτόσοταραγμένοςΕγώπροτείνωεάνθέλειςναπαςνακαθίσειςγιαλίγοστοχωριόμηνέρχεσαιακόμαστομαγαζίμπορώναφροντίσωεγώγιαταπάνταμηνανησυχείςraquoτουείπεχαϊδεύοντάςτουτοκεφάλιΜετάαπόαρκετέςμέρεςβγήκεαπότηναπομόνωσήτουκαιαποφά-

σισεναπάειστομαγαζίΗΛέλαείχεφύγειπιονωρίςκαθώςπερίμενεκάτιπρομηθευτέςΣτοτραπέζιυπήρχεένασημείωμαlaquoΈπρεπεναφύγωόπωςξέρειςσουέχωκαφέστηνκαφετιέραΦιλάκιαraquoΠέταξετοχαρτίκαιπερπάτησεράθυμαωςτονπάγκοτηςκουζίνας

ΈβαλεμιαμεγάληκούπακαικάθισεδίχωςπολύδιάθεσηστηνκαρέκλαlaquoΑυτόμαςέλειπενααφήσουμετιςδουλειέςστιςγυναίκεςαπόσήμερα

αναλαμβάνωδράσητέρμαοιμαλακίεςΚαιαυτόπάλιτιήτανεΔενπαςλίγοστοχωριόεγώθαφροντίσωγιαόλαhellipΛεςναθέλειναμεξεφορ-τωθείraquoσυλλογίστηκεΑπότότεπουέχασετοδάχτυλοτουήτανεηπρώτηστιγμήπου

ένιωσετηχρησιμότητάτουΠράγματααπλάόπωςαυτόπουέκανεεκείνητηστιγμή-τοναβάλειτοπαντελόνιτου-αποκτούσανεάλλοχαρακτήραέπρεπενασυνηθίσειένανκαινούργιοτρόποπουθαλειτουργούσεΚοίτα-ξετηγάζαπουήτανεδεμένηστοαριστερότουχέρικαιγιαπρώτηφοράμετάαπόπολλέςμέρεςέφερεστομυαλότουτηνεικόνατουατυχήματοςlaquoΠώςμπόρεσεκαιέγινεαυτόΤοτελευταίοπράγμαπουθυμάμαιείναιαυτόςοήχοςπουμουτρυπούσετααυτιάαλλάμετάhellipΣανκάποιοχέριναέπιασετοδικόμουhellipσανκάτιναπαρενέβηhellipπώςείναιδυνατόντοχέριμουναβρέθηκεστηλάμαhellipraquoοήχοςαπότοτηλέφωνοδιέκοψετοσυλλογισμότουlaquoΠαρακαλώraquolaquoΚαλημέραοκύριοςΟικονόμουraquoρώτησεμιαγυναικείαφωνήlaquoΟίδιοςraquolaquoΔενμεκαταλάβατεείμαιηκύριαΠαρασκευοπούλουηΑγλαΐαΠα-

ρασκευοπούλουΜιλάμετόσοσπάνιαhellipσυνήθωςηαδερφήμουεπικοινω-νείμαζίσαςείδασήμερατηγυναίκασαςκαιέμαθαγιατοατύχημακαιλυπήθηκατόσοπολύhellipraquolaquoΚαλοσύνησαςhellipraquoείπεοΒαγγέληςlaquoΜαπώςέγινεraquo

laquoΤινασαςλέωκύριαμουτώραατυχίαhellipraquolaquoΩλυπήθηκατόσοhellipΣαςσυμπαθώπολύκαιεσάςκαιτηγυναίκα

σαςhellipκρίμαhellipκρίμαhellipraquolaquoΕντάξειδενήρθεκαιησυντέλειατουκόσμουέναδάχτυλοήτανεθα

ζήσωκαιχωρίςαυτόhellipraquolaquoΚαιδενξέρωτώρατινασαςπωγιατοάλλοraquolaquoΠοιοάλλοraquoρώτησεοΒαγγέληςlaquoΝαhellipγιααυτήντηνκόντραμετηναδερφήμουhellipεγώτηςτοείπαhellip

άφησεταπαιδιάνακάνουνεότιθέλουνεμηνανακατεύεσαιαυτήεπέμε-νεhellipαλλάαςμηντασυζητάμετώραhellipraquolaquoΑεννοείτεγιαταδέντραhellipraquolaquoΝαιraquoείπεηγυναικείαφωνήσχεδόνψιθυριστάlaquoΜαδεμουλέτεκύριαμουγιατίεπέμενεηαδερφήσαςτόσοπολύ

μουφάνηκεπερίεργοαυτήποτέδενέφερνεαντιρρήσειςσεότιέχωκάνειμετομαγαζίhellipraquolaquoΜανομίζωότισαςείπεδενείναιέτσιraquoείπεηγυναίκαδιστακτικάlaquoΌχιδεθυμάμαιτίποταhellipraquolaquoΑςτααφήσουμετώρααυτάείναιπαλιέςιστορίεςhellipraquolaquoΔενκαταλαβαίνωμπορείτεναμουεξηγήσετεraquolaquoΈχεινακάνειμετονθείοΑφήστετασαςλέωhellipraquoξαναείπεσιγανάlaquoΌχιθαμουπείτεεπιμένωhellipraquoείπεοΒαγγέληςαπότομαlaquoΑκουστέμεκύριεΟικονόμουαυτάταδέντραταείχεφυτέψειοθείος

μουπρινπενήνταχρόνιαμπορείκαιπαραπάνωhellipraquoΕκείνητηστιγμήένααεράκιτουανακάτεψεταμαλλιάΓύρισεκαι

είδετηνμπαλκονόπορταανοιχτήΗφωνήτηςγυναίκαςάρχισεναγίνεταιστριγκιάενοχλητικήκαιμιαβοήολοένακαιπιοδυνατήηχούσεστααυ-τιάτουτώρασανδεκάδεςγριέςδεκάδεςΑγλαΐεςναείχανεστήσειέναατελείωτομοιρολόιμέσαστοκεφάλιτουΆφησετοτηλέφωνοδίπλατουακούμπησετηνπλάτητουστοντοίχοκαισωριάστηκεστοπάτωμαΗφωνήτηςακουγόταντώραμακρινήξέπνοηlaquoΚύριεΟικονόμουμrsquoακούτεΚύριεΟικονόμουraquoεπανέλαβεΗΛέλαανκαιείχεαρκετόκαιρόναέρθειστομαγαζίμέσασελίγες

μέρεςταπάνταείχανεβρειτονκανονικότουςρυθμόχάρησrsquoαυτήνΟΒασίληςτηνκατατόπισεσχετικάμετουςπρομηθευτέςκαισεελάχιστοδιάστημακαταριότανετηντύχητουπουεκείνηείχεαναλάβειταηνίατουεστιατόριουΑποδείχτηκεμέσασελίγοχρόνομεγαλύτεροςκέρβεροςαπrsquoότιοάνδραςτηςκαιαναρωτιότανετιαπέγινεεκείνηηγλυκιάκαιευγενι-κήκοπέλαπουγνώριζεμέχριπρινλίγοκαιρόΟζήλοςτηςσχετικάμετην

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

42 43

ΑΝΤΛΊΑ

ανάληψητουμαγαζιούείχεεντυπωσιάσεικαιτουπόλοιποπροσωπικόσεσημείοπουνααπορούνεάνείναιτοίδιοπρόσωποΤομαγαζίήτανγεμάτοπάλιαπόκόσμοΑυτόήτανεκάτιπουήθελενακάνειαπόκαιρόκαιδεντηςτοεπέτρε-

πεΉτανεκάτισανάβατοΗθέσητουστομικρόγραφειάκιθεωρούντανιερήπουακόμακαισrsquoαυτήντηνίδιαδεντηνπαραχωρούσεποτέΤώρακάθοντανστηνκαρέκλατουκαιέπινετονκαφέτηςΆπλωσεταχέριατηςεπάνωστογραφείοκαιχάιδεψετηνπλατιάεπιφάνειαΠοτέδεντηθεωρούσεικανήγιακάτιπερισσότεροαπότονακάθεταιστοταμείοκαινακάνειλογαριασμούςΔίχωςτηνπαρουσίατουένιωθεδυνατήΠρώτηφοράαισθανότανεέτσικαιπρώτηφοράέβλεπεότιμπορούσεναεπιβάλειστουςάλλουςτηδύναμητηςθέλησήςτηςlaquoΜαγικόraquoψιθύρισεμέσατηςlaquoΕίναιαπίστευτοτοπόσοεύκολαοιάλλοικάνουναυτόπουτουςλεςraquoΈναςκόσμοςπουποτέδεντονείχεζήσειαπλωνότανμπροστάτης

τοότιήτανεηγυναίκατουΒαγγέληποτέδενείχενιώσειμέχριτώραότιτηςέδινεκάποιαιδιαίτερηεξουσία-εξάλλουηεμμονήτουναεπιβλέπειταπάνταδεντηςεπέτρεψεποτέτίποταπερισσότεροαπότοναλειτουργείσανυπάλληλοςμεπιοπρονομιακάκαθήκοντα-καιέτσιέκανεπάνταΤομόνοτηςάγχοςήτανετοτιθαέκανεμετομικρότηςγιαόλες

αυτέςτιςημέρεςπουθαέπρεπεναείναιστομαγαζίΣτηναρχήσκέφτηκεότιθατοκρατούσεοάντραςτηςΣτησυνέχειαόμωςβλέπονταςτηνψυχικήτουυγειάκλονισμένηάλλαξεγνώμηΕυτυχώςεκείνητηπερίοδοηαδερφήτηςσυνέπεσεναέχειάδειααπότηδουλειάτηςκαιπροθυμοποι-ήθηκενακρατήσειτονμικρόαυτότολίγοδιάστημαπουθαβρισκότανεστοπόδιτουΒαγγέληΦωνές ακούστηκαν από το εσωτερικό του μαγαζιού και ανήσυχη

σηκώθηκεαπότηνκαρέκλαΈτρεξεπροςταέξωκαιξαφνικάβρέθηκεμπροστάτουΔίπλατουοΓιάννηςοσερβιτόροςτοναγκάλιαζεκαιέβγαζεδιάφοραεπιφωνήματαχαράςόπωςοσκύλοςμόλιςδειτοαφεντικότουΕκείνοςτηνκοίταξεωχρόςσαντοπανίlaquoΠάμεστογραφείοπρέπειναμιλήσουμετώραraquoτηςείπεΕίχεμείνειμεανοιχτότοστόμαΑυτόςοψυχρόςοκυνικόςοεντελώς

πρακτικόςάνθρωπος μιλούσεγιαφαντάσματαπνεύματακαι διάφορεςάλλεςαρλούμπεςπουανάγονταιστησφαίρατουτελείωςφανταστικούΕδώτοΠάσχαπουτονπαρακαλούσεναπάνεναανάψουνεένακεράκιποτέδεντηςέκανετοχατίριειρωνευόμενοςόλουςαυτούςπουγεμίζανεμετηναφέλειάτουςόπωςέλεγετοπαγκάριτωνπαπάδωνΤώρααπέναντιτηςείχετησκιάτουεαυτούτουΕκείνοςστοκαναπε-

δάκιμαζεμένοςκαιφοβισμένοςσανμικρόπαιδίκαιεκείνηκαθισμένηστογραφείοτουΠροσπάθησενασυγκεντρώσειτιςσκέψειςτηςκαιτοπρώτοπράγμαπουτηςήρθεστομυαλόείναιμήπωςμαζίμετοχέριτουείχεχτυπήσεικαιστοκεφάλιτηνάτυχηεκείνημέρακαιδεντοθυμότανεΔενμπορούσεναδικαιολογήσειαυτήτουτημεταστροφήΤηνκοίταξεκαισανναδιάβασετησκέψητηςείπεlaquoΞέρωνομίζειςότιτρελάθηκανομίζειςότισουλέωφαντασίεςhellipraquoΠροσπάθησεναφανείσυγκαταβατικήlaquoΌχιαγάπημουαλλάδεν

μπορώναπιστέψωότιακούωόλααυτάαπόσέναhellipraquolaquoΑνδενμεπιστεύειςπάρεκαιεσύτηλέφωνοναδειςότιθασουπει

ταίδιαμεέχεικαταραστείογέροςσούλέωhellipraquoείπεμεφωνήόλοαγωνίαlaquoΔενείναιότιδεσεπιστεύωhellipαλλάόλααυτάείναιανόητεςσυμπτώ-

σειςκαιδεισιδαιμονίεςδενξέρωσετιαποσκοπούσεαυτήηπαλιόγριαπουσουείπεόλεςαυτέςτιςανοησίεςδενμπορώνακαταλάβωπώςταέχειςσυνδυάσειόλααυτάκαιεπιτέλουςσύνελθεδενμπορώναακούωάλλεςβλακείεςδενσεαναγνωρίζωπιαraquoτουείπεμεέντονούφοςΕκείνοςσανναμηντηνάκουσεσυνέχισεhelliplaquoΚιόμωςόλαξεκίνησαν

μrsquoαυτότοκωλόδεντρομιαοΑλβανόςπουέπεσεμιαεγώπουέβαλατοχέριμουμπροστάστηλάμαhellipπώςπήγεεκείτοχέριμουμπορείςναμουπειςΠώςraquoείπεουρλιάζονταςlaquoΜηφωνάζειςσεπαρακαλώθαγίνουμερεζίλιδεντοκαταλαβαίνειςraquo

τουείπεlaquoΚαιηπαρουσίατουστοσπίτιμαςαυτήνπώςτηνεξηγείςraquolaquoΠοιαπαρουσίατουΧριστιανέμουΜόνοοιδυομαςκαιτομωρό

ζούμεεκείμέσαhellipraquolaquoΌχιείναικαιογέροςhellipτονακούωταδυοτελευταίαβράδιαεσύ

κοιμάσαιαλλάεγώτονακούωhellipraquoπρόσθεσεμεύφοςαλλοπαρμένοΈπρεπε ναπάρει την κατάσταση επάνω της και προσπάθησε να

γυρίσειαλλούτηνκουβένταlaquoΛέωνακάνουμεμιαβόλταστηναυλήτουμαγαζιούέχωνασουπωκιεγώμερικέςιδέεςγιατηνανακαίνισηraquoτουείπεπιάνοντάςτοναπrsquoτοχέριΌτανγύρισετοβράδυαργάστοσπίτιτονβρήκενακοιμάταιΑπό

νωρίςείχεπεράσειαπόμιαφίλητηςφαρμακοποιόκαιτηςείχεσυστήσεικάτιηρεμιστικάταοποίαμεδόλοείχεβάλειμέσαστοτσάιτουΠήγεαπόπάνωαπότοκρεβάτικαιαφουγκράστηκετηνανάσατουΚοιμότανεσανπουλάκιΓέμισεέναποτήριουίσκιμέχριεπάνωκάθισεστηνπολυ-θρόνακαιάπλωσεταπόδιατηςστοχαμηλότραπέζιτουσαλονιούΤοτέλοςτηςημέραςτηςείχεαφήσειανάμικτασυναισθήματαΗμιαπλευρά

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

44 45

ΑΝΤΛΊΑ

τουεαυτούτηςτηνάφηνεικανοποιημένηαπότοντρόποπουχειρίστη-κεόλαταθέματαπουαφορούσαντηδουλειάκαιαπότηνάλληήτανεπολύπροβληματισμένημετηνκατάστασητηςυγείαςτουάνδρατηςΤιθαέπρεπενακάνειεάνχειροτέρευεΜήπωςθαέπρεπεναεπισκεφτούνεκάποιονειδικόπρινηκατάστασηεπιδεινωθείΕίναιδυνατόνόμωςαυτόςοτόσοσκληροτράχηλοςάνθρωποςναέχειχάσειτονέλεγχοτουεαυτούτουτόσοεύκολαΟύπνοςτηνπήρεεκείστηνπολυθρόνακαιότανάνοιξεταμάτιατηςοιπρώτεςαχτίνεςτουήλιουέλαμπανστοπαράθυροΟιμέρεςπερνούσανκαιοΒαγγέληςπήγαινεαπότοκακόστοχει-

ρότερο Αναγκάστηκαν να επισκεφτούνε ψυχίατρο ο οποίος διέγνωσεψυχολογικόσοκαπότοατύχημακαιτηςείπεότισελίγοκαιρόμετηνκατάλληληαγωγήθαεπανέλθεικανονικάΗΛέλαδυσπιστούσεΕκείνοςπλέοναδιαφορούσετελείωςγιατομαγαζίκαισπάνιαπιαπή-

γαινεαπόεκείΤαπάνταταείχεαναλάβειηγυναίκατουεκπλήσσονταςτουςπάντεςμετηνοργανωτικότητακαιτηνοξυδέρκειάτηςΈναπρωίόμωςσυνέβηκάτιαπροσδόκητοΔέχτηκεένατηλεφώνημα

καιέφυγεεσπευσμέναγιατοεστιατόριοΌτανέφτασεεκείαντίκρισετονάνδρατηςσωριασμένοδίπλαστοδέντροσεκατάστασηαλλοφροσύνηςΔίπλατουοισερβιτόροιπροσπαθούσαννατονηρεμήσουνεΕίχετοίδιοαλλοπαρμένούφοςπουείχεαντικρίσειπριναπόμερικέςμέρεςότανείχεέρθειξαφνικάστομαγαζίΜόνοπουαυτήτηφοράταμάτιατουήτανεγουρλωμένασανναείχεδειφάντασμαΈσκυψεπλάιτουκαιτουχάιδεψετοκεφάλιlaquoΚαλέμουτισουσυμβαίνειΓιατίταπαθαίνειςόλααυτάraquoΑίφνηςνιώθονταςτοάγγιγμάτηςπετάχτηκεόρθιοςκαιάρχιζενα

φωνάζειlaquoΜεπήρετηλέφωνοχθεςπουέλειπεςαυτήημαλακισμένηηγριάκαι

μουέλεγεγιατοδέντροπάλιδενάντεξακαιτηνέβρισατηςείπαπωςότικαιναγίνειεγώτηνανακαίνισηθατηνκάνωτοακούςΘατηνκάνωΧθεςτοβράδυτοείπακαιστογέροhellipξαναφάνηκεhellipαλλάhellipΧαΜόλιςτονπλησίασαεξαφανίστηκεhellipήρθαλοιπόνσήμερατοπρωίπήρατοαλυσοπρίονοαλλάμόλιςτοακούμπησαστοδέντροάρχισεναματώνειhellipΓέμισε παντού αίματαhellip τρελάθηκαhellip θυμήθηκα αυτό που έπαθα τηνάλληφοράhellipΓέμισεπαντούαίματασούλέωhellipσταμάτησαδενάντεχαάλλοδενμπορούσαναβλέπωτααίματαhellipγέμισακουβάδεςμενερόκαιάρχισαναρίχνωστοδέντρογύρωγύρωπαντούμέχριπουσταμάτησεευτυχώςhellipσταμάτησεhellipΛέλασουλέωαλήθειαπαιδιάαλήθειαλέωhellipακόμαφαίνεταιτοαίμαhellipναhellipδείτεκαιμόνοισαςhellipτοβλέπετεhellipraquoΗΛέλαείχεμείνειαποσβολωμένηκαιδάκρυακυλούσανεαπόταμάτια

τηςΕκείνοςπήρεστηχούφτατουλίγοχώμακαιάπλωσετηνπαλάμητουlaquoΟρίστετοβλέπετεείναικόκκινομεπιστεύετετώραΜεπιστεύετεΤοβλέπετεraquoΓύρισεκαικοίταξετηγυναίκα

Χτύπησετηνπόρτακαιμετάαπότοlaquoναιraquoπουακούστηκεπροχώ-ρησεστοεσωτερικότηςαίθουσαςπουμύριζεφορμόληκαιοιτοίχοιτουμοιάζανεκαλυμμένοιμελευκόσεντόνιΣτηνάκρηαυτούτουδωματίουέναςάνδραςμεγένιλίγωνημερώνασπρομάλληςμεγυαλιάκαθισμένοςπίσωαπόέναγραφείογεμάτοαπόχαρτιάκαιαπόφακέλουςτηνκα-λωσόρισε κάνοντάς της νεύμα να καθίσει απέναντι του στο μοναδικόαντικείμενο που έσπαζε αυτήν τη μονότονη ασπρίλα του χώρου μιαδερμάτινημαύρηπολυθρόναπου έμοιαζεπαράταιρημετονυπόλοιποχώροΣταύρωσεταπόδιατηςκαιτοσχίσιμοστοπλάιτουφορέματοςτηςδιέκοψετονάνδρααπότηνπερισυλλογήτουΕκείνοςξερόβηξεδυ-ο-τρειςφορέςκαιείπεlaquoΛοιπόνκύριαΟικονόμουδεθασαςκαθυστερήσωθαμπωκατευθεί-

ανστοθέμαΉθελαναμάθωμερικάπράγματασχετικάμετοπαρελθόντουάνδρασαςΘαμαςβοηθήσουνεπολύraquolaquoΒεβαίωςθατοήθελακαιεγώhellipraquolaquoΩραίααςξεκινήσουμελοιπόνraquolaquoΜόνοπουhellipraquolaquoΘέλετεκάτιraquoρώτησεοασπρομάλληςlaquoΝααναρωτιόμουναανθαμπορούσανακαπνίσωhellipraquoείπεηγυναίκαlaquoΕλεύθεραraquoαπάντησεεκείνοςlaquoΑςξεκινήσουμελοιπόνΘαήθελαναμάθωεάνυπάρχειιστορικόψυ-

χασθένειαςστηνοικογένειατουάνδρασαςΞέρετεhellipπατέραςπαππούςμάναθείαοτιδήποτεhellipraquolaquoΑπrsquoότι ξέρωόχιhellipανκαιδεγνωρίζωπολύκαλάτοσόιτουhellip

παρrsquo ότι είναι άνδρας μου Πέρα από τους γονείς του πολύ σπάνιαβρισκόμαστανμεάλλουςσυγγενείςκαιδενπολυμιλούσεγιrsquoαυτούςΑπότουςκοντινούςμόνοημανάτουζειτώραraquoείπετραβώνταςμιαδυνατήρουφηξιάαπότοτσιγάροτηςlaquoΕίναικαλάστηνψυχικήτηςυγείαraquoρώτησεογκριζομάλληςlaquoΤαlsquoχειτετρακόσιαόλουςθαμαςθάψειαυτήraquoέκανεχαμογελώνταςlaquoΩραίαΝαρωτήσωκαικάτιάλλοΕίχεπαραπονεθείτελευταίαγια

τίποταπροβλήματασχετικάμετηνυγειάτουraquolaquoΑπrsquoότιγνωρίζωόχιΑλλάμιλήστεμουξεκάθαρατιτρέχειhellipraquoΟγκριζομάλληςπουόληαυτήτηνώρασημείωνεσεέναχαρτίακού-

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

46 47

ΑΝΤΛΊΑ

μπησεστηνπολυθρόνατουπήρεμιαβαθιάανάσακαιμεστοχαστικόύφοςείπεlaquoΑκουστέμεκυρίαμουhellipΠροχθέςπουήρθατεμαςαναφέρατεκάποια

πράγματαπουσυνέβησαναπότιςενδείξειςπουείχαμεκάναμεκάποιεςεξετάσειςπουμαςέχουνεοδηγήσεικάπουμαςλείπουνόμωςκάποιαση-μαντικάστοιχείαόπωςτοιστορικότηςοικογένειαςτουάνδρασαςκαιεάνυπήρχανεκάποιασυμπτώματαπρινσυμβούνεόλααυτάόπωςαπώλειαμνήμηςαπότομεςαλλαγέςτηςδιάθεσήςτουκαταλαβαίνετεraquolaquoΜέχριτατελευταίαγεγονότατίποταπουναμεανησυχήσειιδιαί-

τερακυκλοθυμικόςβέβαιαήτανεπάντααπότότεπουτονγνώρισαraquoείπεηγυναίκαΟασπρομάλληςκούνησεαργάτοκεφάλιτουέγραψεπάνωστηλευκή

κολλάκαιέριξετοκορμίτουπάλιπίσωστηνπολυθρόναΗΛέλατονκοιτούσεσαννααντίκριζεένανμικρόθεόlaquoΚυρίαΟικονόμουαπότηνπρώτηστιγμήπουτονφέρατεστονο-

σοκομείοκαιμετασύμπτωμαπουμαςείχατεαναφέρειόλαοδηγούσανεσεένασημείοΘαχρειαστείασφαλώςπεραιτέρωπαρακολούθησηγιαναείμαστεαπολύτωςβέβαιοιΑλλάνομίζωότιοάνδραςσαςπάσχειαπόσχιζοφρένειαraquo

ΟιμέρεςπουπέρασανήτανεοιπιοδύσκολεςγιατηνΛέλαΗαρχικήυποψίαεπιβεβαιώθηκεΟΒαγγέληςόντωςέπασχεαπόσχιζοφρένειαΤονμεταφέρανεαπότοδημόσιονοσοκομείοόπουτονείχανεπάειεσπευσμένασεέναιδιωτικόθεραπευτήριοΑπrsquo ότι είπανε οι γιατροί πρόκειται για σπάνια περίπτωση καθrsquo

ότιησχιζοφρένειαστηνπλειονότητατωνπεριπτώσεωνεμφανίζεταισεπιονεαρέςηλικίεςκαιόχιτόσοαργάόπωςστηδικήτουπερίπτωσηΗκατάστασητηςυγείαςτουείχεβελτιωθείαρκετάκαιαπrsquoότιλέγανεοιγιατροίμετηνκατάλληληθεραπευτικήαγωγήθαμπορούσεναελεγχθείόχιόμωςκαιναθεραπευτείκαθότιγιατησυγκεκριμένηαρρώστιαδενυπάρχειγιατρειάΗΛέλαπήγαινεκαιτονέβλεπετακτικάανκαιτοπρόγραμμάτηςτώραπιαήτανεπολύφορτωμένοΕίχεαναλάβειπλέονμόνητηςτηδιαχείρισητουμαγαζιούΑπότουςυπόλοιπουςομόνοςπουτονεπισκεπτότανεήτανεοΓιάννηςοσερβιτόροςΗαλήθειαείναιότιοΒαγγέληςΟικονόμουδενείχεκαιπολλέςσυμπάθειεςlaquoΚυρίαΛέλαΚυρίαΛέλαΕλάτεναδείτεraquoείπεοΚώσταςοΑλβανός

κουνώνταςταχέριατουΕκείνημεβιαστικάβήματαπλησίασεπροςτομέροςτουΤηςέδειξε

μενόηματηλακκούβαπουείχανεσκάψειδίπλααπότοδέντροεκείπουείχεπάθειτοατύχημαοάνδραςτηςΌτανέφτασεκοντάέναεπιφώνημαφόβουβγήκεαπrsquoταχείλητηςΈμεινενακοιτάαποσβολωμένηΜέσασrsquoαυτήνυπήρχανεπαντούδιασκορπισμένακόκαλακαικρανίαlaquoΤηναστυ-νομίαΤηναστυνομίαraquoφώναξεκαιέφυγετρέχονταςαπόεκείΜετάαπόσύντομηέρευναπουέγινεοιατροδικαστήςαπεφάνθηότι

τακόκαλακαιδυομικράκρανίαανήκουνεσεσκυλιάΑυτόπουτουςπρο-βλημάτιζεήτανεότιμαζίμrsquoαυτάυπήρχεκαιέναανθρώπινοκρανίοπουαγνοούσανετοπώςβρέθηκεεκείΜετάαπόλίγηώρααφούειδοποιήθηκεκατέφθασεκαιηΑγλαΐαΠαρασκευοπούλουμεδάκρυασταμάτιαΜόλιςπλησίασεέπεσεστηναγκαλιάτηςΛέλαςκαιξέσπασεσελυγμούςlaquoΤονκαημένοτονθείοαχτονκαημένοτονθείοraquoείπεlaquoΜατισυμβαίνεικυρίαμουΤιπάθατεεξηγήστεμουraquoείπεηΛέλαΕκείνητηστιγμήπλησίασεκαιέναςχόντροςμεμουστάκιπουσυστή-

θηκεωςυπαστυνόμοςΗΑγλαΐατονκοίταξεγιαμιαστιγμήκαιμετάξαναγύρισεστηΛέλαlaquoΘασαςταπωόλαΘασαςταπωraquoΚαιάρχισεναμιλάειμεταμάτιατηςνατρέχουνεποτάμιlaquoΌπωςθαξέρετεαυτότοσπίτιανήκεστοθείομουΈμεινεεδώσεόλητουτηζωήΉτανεέναςμοναχικόςκαιπολύιδιόρρυθμοςάνθρωποςοισυναναστροφέςτουήτανεπολύλίγεςΑκόμακαιεμείς-εννοώεγώκαιηαδερφήμου-τονεπισκεπτό-μαστανσπάνιαΔενήθελεναπηγαίνουμενατονβλέπουμεπροτιμούσετη μοναξιά του Είχε δυοσκυλιάπου τααγαπούσε σανπαιδιά τουΌτανπεθάνανετασκυλιάέγινεχειρότεροςαπόπρινπιομονόχνωτοςκαιπερισσότεροαπότομοςσεσημείοαγένειαςΚάτιαπόαυτήτουτησυμπεριφοράέχεικληρονομήσεικαιηαδερφήμουτώραπουμεγάλωσεraquoΈκανεμιαμικρήπαύσησκούπισεταδάκρυάτηςκαισυνέχισεlaquoΜια

μέραλοιπόνκάποιουςμήνεςπρινπεθάνειμαςφώναξεστοσπίτιΕίχεετοιμάσειτηνδιαθήκητουκαιμαςκαθιστούσεμοναδικέςκληρονόμουςΜαςζήτησεόμωςμιαπερίεργηχάρηΕγώέφερααντίρρησηΗαδερφήμουδέχτηκεΜαςζήτησεναμηντονμεταφέρουμεστονοσοκομείοσταστερνάτουαλλάναπέθαινεστοσπίτιΤοπιοπερίεργοόμωςήτανεότιήθελεναταφείδίπλασrsquoαυτότοδέντροπουείχεφυτέψειμεταχέριατουστανιάτατουΜαςαποκάλυψεότιστοίδιοσημείοέχειθάψεικαιτασκυλιάτουκαιθαήθελεναβρίσκεταιμαζίμεότιαγάπησεπιοπολύστηζωήτουΥπήρξανεκάποιαγραφειοκρατικάκολλήματακαιαυτόδενέγινετελι-κάθεωρήθηκεπαράνομοΤηναδερφήμουόμωςτηνστοίχειωσεαυτήτουηεπιθυμίακαιαπrsquoότιμουέλεγετονέβλεπεμερικέςφορέςστονύπνοτηςΣτατρίαχρόνιαλοιπόνπουόπωςθαξέρετεβγάζουνετακόκαλααπό

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

48 49

ΑΝΤΛΊΑ

τουςτάφουςδωροδόκησετονυπάλληλοτουνεκροταφείουκαιπήρετοκρανίοΚατόπινπλήρωσεένανεργάτηέσκαψεαυτόνεδώτολάκκοκαιπραγματοποίησεέστωκαιαργάτηνεπιθυμίατουθείουlaquoΑυτάείναιόλασαςταείπαraquoπρόσθεσεαργάσκουπίζονταςταξεραμέναδάκρυάτηςΤημικρήσιωπήέσπασεηφωνήτουυπαστυνόμουlaquoΒέβαιαανπιστέ-

ψουμετηνεκδοχήσας-πουπιθανόταταμαςλέτεαλήθεια-αυτόπουέκανεηαδερφήσαςείναιπαράνομοαπrsquoόσογνωρίζωκαιίσωςναυποστείτεκάποιεςκυρώσειςraquoΗΑγλαΐαδενείπετίποταΑπλάκούνησετοκεφάλιτηςκαιγύρισε

στηΛέλαlaquoΌπωςαντιλαμβάνεσαιαγαπητήμουαυτήήτανεηδιαμάχητηςαδερφήςμουμετονάντρασουraquolaquoΔηλαδήοΒαγγέληςήξερεraquoείπεμεέκπληξηlaquoΔενομίζωΑπλάηαδερφήμουτουείχεπειότιαυτότοδέντροήτα-

νειερόγιατονθείομουκαιδενέχειδικαίωμανατοκόψειότιθατάραζετηνψυχήτουκαιίσωςναπάθαινεκάποιοκακόraquoείπεκαταλήγονταςΗΛέλαγύρισεκαιτηνκοίταξεσταμάτιαΗΑγλαΐαχαμήλωσετο

βλέμματηςαλλάσανναφάνηκεκάτισανειρωνείαστοπρόσωπότηςΤηνέπιασεμεταδυοχέριααπότουςώμουςκαιτηνταρακούνησεlaquoΤιεννοείτεκυρίαΠαρασκευοπούλουΌτιτονάνδραμουτονκαταράστη-κανraquolaquoΩΜαπούπήγετομυαλόσουαγαπητήμουhellipΗρεμήστεhellipπρος

θεούόλααυτάείναιδεισιδαιμονίεςhellipΔενεννοούσακάτιτέτοιοhellipΤονκαη-μένοτοΒαγγέληελπίζωναείναικαλύτεραhellipΚύριευπαστυνόμεπρέπειναφύγωμεθέλετεκάτιάλλοraquoγύρισεκαιείπεστονάνδραlaquoΘασαςφωνάξουμεαπότοτμήμαγιαναδούμετιθαγίνειμrsquoαυτά

τακόκαλαΜπορείτεναπηγαίνετεκυρίαμουθασαςειδοποιήσουμεhellipraquoΗΛέλαέμεινενακοιτάζειαφηρημένατολάκκοΈναςαστυνόμοςδίπλα

τηςέβγαζεφωτογραφίεςκαιαστειευότανμεένανσυνάδελφοτουπουείχεπάρεισταχέριατουτοκρανίοκαιτοεπεξεργαζότανΞαφνικάάκουσεμιαφωνήlaquoΌλα είναι δεισιδαιμονίεςΌλα είναι δεισιδαιμονίεςraquoΓύρισενομίζονταςότιθαδειτηνΑγλαΐαΗγυναίκαμόλιςπουφαινόταναπόμακριάΞανάκουσετηφωνήκαιγύρισετρομαγμένηπροςτηναντίθετηπλευράΚανείςhellipοιφωνέςδυνάμωνανολοένακαιπιοπολύώσπουέγι-νανδεκάδεςhellipεκατοντάδεςhellipμιαολόκληρηχορωδίαhellipσυντρίβονταςτομυαλότηςhellip

Παναγιώτης Λασκαρίδης

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

50 51

ΑΝΤΛΊΑ

ΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝ-ΝΤΟΝΝΤΊΝhellipΤοΜεγάλοΡολόιτουΚόσμουσήμανεμεσάνυχτακαιμετάσταμάτησε

σταγρανάζιατουανάμεσασκάλωσεέναρομποτικόχέριΉτανκατακαλόκαιροκιαυτόςέστεκεεκείολομόναχοςστηνάκρητης

πόληςνιώθονταςτοτσιμέντονατρίζειπαγωμένοκάτωαπόταπόδιατουενώλίγοπιοδίπλαηάσφαλτοςάχνιζεκαυτήΠώςστοδιάολογινόταναυτόΠούβρισκότανΈστρεψετοβλέμματουψηλάστονουρανόουρανόςδενυπήρχεπιαμόνομιαβαθιάθολήαντανάκλασηξέθωρουαλουμινίουΑν υπήρχεΚόλαση κάπως έτσι θα ήτανΟαυχένας του τονπονούσεδιαολεμέναπροσπάθησενασηκώσειτοχέριτου-ξερόςήχοςμεταλλικώνεξαρτημάτων που τρίζουν καθώς κινούνται- βόγκηξε κι ύστερα έσκυψεμορφάζονταςμεπόνοένιωθεόλοτοσώματουαγκυλωμένοόχικάτιπε-ρισσότεροαπόαγκυλωμένοτονέκαιγανόλαταμέλητουοιαρθρώσειςτουπήγαιναννασπάσουναπόκάποιοδυσθεώρητοβάροςκαιτότεείδετησφιγμένηγροθιάτουπουείχεμεταμορφωθείσεμιαατσάλινημάζαΈμεινενατηνκοιτάζειαποσβολωμένοςΜετοάλλοτουχέρι-τοανθρώπινο-έτρι-ψεταμεταλλικάτουβλέφαραπουξέσχισαντοδεξίτουδείκτηόμωςαίμαδενέτρεξεμονάχαένακαλώδιοκόκκινοπετάχτηκεέξωΤρόμαξεΠροσπά-θησενααναπνεύσειτακατάφερεμετεράστιαδυσκολίαΑκούγονταςτηνανάσατουσυνειδητοποίησεπωςέβγαζεολόκληροςέναναπαίσιοθόρυβοπαλιάςσκουριασμένηςμηχανήςlaquoΘεέμουτιμουσυμβαίνειhellipraquoΓιακάποιονάγνωστολόγοαμέσωςστομυαλότουήρθεΕκείνηΠάντα

μάλωνανγιαταπιοασήμανταθέματαγιατηντάξηπουαυτόςήθελεκαιπουαυτήδενμπορούσεναβάλειστηνκοινήτουςζωήlaquoΕσύδενείσαιάνθρωποςείσαιΡομπότraquoτουέλεγεΜαγιατίέπρεπεόμωςναείναισυ-νέχειααυτόςπουέκανελάθοςαυτόςπουείχετοπρόβλημααυτόςπουέφταιγεγιαότιήτανστραβόΦτάνειπιαμετηγκρίνιακαιτιςανυπόστα-τεςκατηγορίεςΗειρωνείαόμωςήτανπωςτελικάταλόγιατηςείχανβγειαληθινάΚιείχεμεταμορφωθείσερομπότΗκάθετηςλέξηκουδούνιζετώραβασανιστικάμεςστομυαλότουσαν

έναμικρόενοχλητικόκαμπανάκιπουδενσταματάναχτυπάειυπενθυμί-ζοντάςτουθαρρείςκάποιαμεγάληαποτυχίαlaquoΔεντακατάφερεςνατην

ΕGO ROBOT κρατήσειςτοήξεραraquoτουέλεγεκάτιμέσατουΉτανεκείδίπλατουΑκόμαΕκείνηάρακάτιδικότηςείχεκατα-

φέρεινακρατήσεικιαςείχεφύγειτόσαχρόνιαπρινΈναβράδυέτσιαπλάπήρεταρούχατηςκαιχάθηκεhellipΈκλεισεταμάτιακαιχάθηκεστηναπόκοσμηφωνήτης

Άχρηστες Αστικές Πληροφορίες(ΑΑΠ) Ο παππούς Καραμανλής μάς έφερε τις Πολυκατοικίες η Πολεοδομία απέτυχε να σώσει τους Και-νούριους Έρωτες που φώλιαζαν στα χαμόσπιτα και στους πολύχρωμους μπαχτσέδες των Αθηνών κάποιοι Ανίδεοι πλούτισαν άνετα κι αισχρά από αυτόν το Φόνο το χωροταξικό και στην Ελιά της θεάς Αθηνάς φυτρώσανε μακάβρια Κλουβιά με Κομποστοποιημένα Πτώματα Κάπως έτσι γρά-φτηκε Ιστορία (Εκείνη φυλακισμένη σε αστικό διαμέρισμα λιώνει δίχως εραστές να παίξει και να χαθείένας Ρωσοπόντιος καθισμένος στα γόνα-τα μοιρολογεί Τέλος Ημερών Έθνος Πτωχυμένων Διαβόλων προκαλεί Οπλισμένο Σκυρόδεμα Έρωτα Φτερωτό πυροβολεί)

Με το που ξανάνοιξε τα μάτια του βρισκόταν σrsquo ένα σκοτεινόστενάκιτωνΕξαρχείωνμεκάποιοτρόποείχετηλεμεταφερθείήίσωςκαιναέβλεπεόνειροlaquoΜυστήριοraquoείπεηφωνήτουακούστηκεξένησπασμωδικήβγαλμένημέσααπόταχαλασμένακυκλώματακάποιαςγελοίαςανθρωπομηχανήςΌσοπερνούσεηώραφαινότανπωςημε-ταμόρφωσηπροόδευεκαιηκατάστασηγινότανόλοκαιχειρότερησελίγοδενθαμπορούσεούτεκαννασκεφτείανθρώπινακαιθαχρεια-ζότανκάποιοςνατουπεράσειλογισμικόγιαναμπορείναλειτουργείΑπελπισμένος από αυτή τη σκέψη κοίταξε γύρω του Κάθετα στοστενάκιπουβρισκότανείδεέναμικρόπεζόδρομομεμιαγυαλιστερήταμπέλατουέγραφεlaquoΟδόςΑλέξανδρουΓρηγορόπουλουraquoκαιμιαπα-ρέα μικρώνπαιδιώνπουπερπατούσεανέμελη εκεί λέγονταςαστείακαιγελώνταςΔυοαστυνομικοί ταπλησίασαν εμφανώςψυχωμένοιέτοιμοινακάνουνσκηνήΤαπαιδιάlaquoΜπάτσοιγουρούνιαγαμιέστεraquoφώναξανπετώνταςτουςένανάδειοτενεκέΠυροβολισμοίhellip(Γιαδυοδευτερόλεπταοχρόνοςσταματάτρειςσφαίρεςσχίζουντοννυχτερι-νόαέραhellipένααπόταπαιδιάπέφτεικάτωhellipτοόπλοτουμπάτσουβγάζεικαπνόhellip)laquoΕΊΣΑΊΤΡΕΛΟΣΑΝΘΡΩΠΕΜΟΥraquoφώναξετοΡομπόττρέχονταςκαταπάνωστοπαιδίΤογύρισεανάσκελαναδειαναναπνέεικαιτότεαντίκρισετοάψυχοπρόσωποΕκείνηςlaquoΔενείναιδυνατόνhellipδεν είναιhellipraquo είπε και έκλεισε ταμάτια τουσφιχτά τόσο

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

52 53

ΑΝΤΛΊΑ

σφιχτάπουπήρανφωτιάΜόλις τα άνοιξε κατάλαβε πως βρισκόταν ακόμα εκεί Δάκρυα

πλημμύριζαντοπρόσωπότουlaquoΠώςγίνεται νακλαίωαν είμαιρο-μπότraquoΌχιδενήτανακόμαΡομπότσελίγοόμωςθαγινότανΚαιηπρώηνγυναίκατουήτανακόμαεκείξαπλωμένηφαρδιάπλατιάμετοπρόσωποστηνάσφαλτοΣέρνονταςτοκουρασμένοτουτενεκεδένιοκορμίκατάφερεναφτάσειμέχριτοκρύοπεζούλιενόςκτιρίουκάνονταςτρομερόθόρυβοκαιαφούκατάφερενακάτσειπήρεαγκαλιάέναμπου-κάλιβότκαςπουβρήκεπαραδίπλαδοκίμασεναπιειαλλάτοπαράτησεγιατίκατάλαβεπωςάρχισεναβραχυκυκλώνειΞαφνικάθυμήθηκεπωςείχεξεχάσειναπάρειτοκαλότουκοστούμιαπότοκαθαριστήριοΆρα-γεναήτανπολύαργάπιαΣrsquoαυτήτηνερώτησηδίστασεΔενπίστευεπωςτακαθαριστήριαθαήτανανοιχτάμέχριτέτοιαώραΚιίσωςπιατοκουστούμιαυτόναμηντουέκανεlaquoΑυτόήτανraquoείπεlaquoΠρέπειεπειγόντωςναβρωκάποιονπρογραμ-

ματιστήraquoΕίχεπιαξεφορτωθείόλεςτιςενοχέςαφούήτανσίγουροςπωςτουλάχιστονείχεπροσπαθήσεινασκοτώσειτορομπότμέσατουτικιανδεταείχεκαταφέρειΕίναιμερικέςφορέςπουκιηπροσπάθειααπόμόνητηςαρκείγιανασεκάνεικαλύτερο

Αγία Χ

ΠαίρνωοργήανίακαιαγανάκτησηκαιζωγραφίζωένανάνθρωποΈχειμάτιατηλεσκοπικάκαιμιακαρδιάφτιαγμένηαπόπλέγματαπυ-ριτίουΚανείςδεντονήξερεπριντοναγγίξειτοπινέλομουκαικανείςδεντονείχεφανταστείπιοπρινΕίναιοδικόςμουάνθρωπος

Τον έβαλα μπροστά σrsquo έναν καθρέφτη Έμεινε ανέκφραστος γιαπολλήώραΣτησυνέχειαέβγαλεμιασκουριασμένηλεπίδακαιχάραξεμιαφράσηπάνωστηλείαεπιφάνειαΤηνκοίταξεχωρίςναπειστείκαιέσπασετοκακοποιημένογυαλίΟκαθρέφτηςέγραφεlaquoηκόλασηείναιοιάλλοιraquoαλλάδενέχετεπαράμόνοτολόγομουγιrsquoαυτότολόγομου και εκατό σαράντα πέντε θραύσματα επαργυρωμένου γυαλιούΗκοινωνίατηςβιτρίναςσπάειταείδωλάτηςαργάήγρήγορααλλάπάνταμεαγάπη

Κανείς ποτέ δεν τον δίδαξε να αγαπάει τους άλλους Οι άλλοιδενυπάρχουνέλεγεείναιαποκυήματατηςφαντασίαςμουότανδενπαίρνωτηδόσημουαπόαντιψυχωτικάκαιειδήσειςτωνοκτώΣταθε-ροποιητέςτηςδιάθεσηςαλλάκάτωαπότοεπίπεδοτηςμερικήςέστωικανοποίησηςΗικανοποίησηέλεγεδενταυτίζεταισχεδόνποτέμετηνποίησηρωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηΗποίησηστριφογυρνούσεμό-νιμαστομυαλότουτομοναδικόάλλοθιπουκρατούσετηνκάννητουπιστολιούτουμακριάαπότονιδρωμένοτουκρόταφοΈγραφεγιαναζειζούσεγιαναγράφειπέθαινεγιαναγράψει

Νατοπάλιηολανζαπίνηδεναρκείσχεδόν ικανοποιήθηκεΓια-τρέδιπλασίασετηνδόσηαλλάχώρισέτηνσεδυοδόσειςπρωίκαιαπόγευμαΗασφάλειαπάνωαπrsquoόλα όμωςκανείςδενπέθανεαπόυπερδοσολογίαποίησηςΡωτήστεκαιτονΚαρυωτάκηπουσαςείπαθαείχεκάτι ενδιαφέρονναπροσθέσει επίτουθέματοςανδενήταννεκρόςφυσικάΦρόντισεναμεταφέρειτηνραγισμένητουκαρδιάστημεγάληοθόνηαυτήντηςκυριολεξίαςμεμιακαιμοναδικήσφαίραΌμωςξεφεύγεικαιπάλιομικρόςμουφίλοςπουτονέφτιαξαμεταχέριαμουκαιμπορώναδιαβάζωτομυαλότουΌχιάλλαφάρμακαγιατρέμουδενμπορείνασυγκεντρωθείδενμπορώνασυγκεντρωθώπονάειπο-νάωΕπιμήκυνσηQTηκαρδιάμουφτερουγίζεικαιοποιητήςγελάειαπότοδοξασμένοτουμνήμα-βάθροΜηνανησυχείςανθρωπάκομουθαγίνουμεκιεμείςδιάσημοιμετάθάνατονσαντονΑρθούροΡιμπώδυοάγριοιανάπηροιπουεπιστρέφουναπόκαυτάκλίματαστοψυχρόυποσυνείδητο

Ελεύθερο νοήματος

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

54 55

ΑΝΤΛΊΑ

Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε μια κοινωνία φυλακι-σμένηστονεαυτότηςΜόνοηγραφήμπορείναείναιελεύθερηκιαυτήυπόπροϋποθέσειςπάρεέναμικρόμαχαιράκικαιχάραξετοναριστερόσουαντίχειραΜεμιαελάχιστησταγόνααίμασχημάτισεένανμικρόκύκλοκαισύνδεσέτονμεμιακατακόρυφηγραμμήΑυτόείναιτοάλφαΣτηνσυνέχειακαιπροτούκλείσειηπληγήάφησεελεύθεροτονΦρόιντστουποσυνείδητόσουκαιζωγράφισεέναζευ-γάριοπίσθιαΑυτόείναιτοωμέγαΜεταξύαυτώντωνδύοαφήνωτον ανθρωπάκο μου ελεύθερο Έχει πολλά γράμματα να παίξειαλλάθατοναφήσωναταανακαλύψειμόνοςτουΑυτόδενείναιηελευθερίαγιατρέμου

ΚανείςποτέδενπροσπάθησεειλικρινάναμεψυχαναλύσειναδειγιατίφτιάχνωανθρωπάκιαστονελεύθεροχρόνομουκαιζωμέσααπότιςπλαστέςζωέςτουςΕίσαισίγουροςότιθεςναμάθειςγιατρέΕίμαιανελεύθεροςναημόνηαλήθειαΗκοινωνίαμεκαταπιέζειναείμαι επιστήμονας επαγγελματίαςκαλλιτέχνηςάντραςάνθρωποςθηλαστικόΟιάνθρωποιπαίρνουν όλουςαυτούς τους χαρακτηρι-σμούςπουτουςδίνειηκοινωνίακαιτουςπλέκουναλυσίδατουςδένουνσταπόδιατουςκαιτριγυρνούνσανεκδικητικάφαντάσματαΔενθέλωναείμαισαναυτούςγιrsquoαυτόκαιφτιάχνωανθρωπάκιαμεμάσκεςπουπαίρνουνφάρμακααντίγιαμέναΗψυχοφαρμακολογίατης φυγής στην διάθεση της ανθρωπότητας το νέο ριάλιτι σόουστομεγάλοκανάλιτουκαταναλωτισμούποιοςθαείναιοεπόμενοςυποψήφιοςγιααποχώρηση

ΤαχέριαμουτρέμουντοπρόσωπόμουείναικόκκινοιδρώνωθέλωτοφάρμακόμουΣκότωσατονανθρωπάκομουγιανατουπάρωτατελευταίατουκέρματααυτογνωσίαςκαιαυτοκριτικήςνααγοράσω τη δόση μου Γιατρέ πονάω ένας λύκος αλυχτά μέσαστοκεφάλιμουΕίμαιμόνοςκαιτρέμωτηνστιγμήπουθαπρέπεινααφήσωτηνπέναμουκαι νακουλουριαστώστοκρεβάτιμουΣουείπαψέμματαδενθέλωνααντικρίσωτηνελευθερίαπροτιμώνατηναφήσωστοσυρτάριτουκομοδίνουδίπλαστομισογεμάτοπιστόλιΘαείμαιπιοασφαλήςέτσι

ΊσωςτοβράδυμέσαστονπυρετότηςαπεξάρτησηςναανοίξωτοσυρτάρικαιναπιάσωτηνελευθερίαΊσωςπάλιαρπάξωτηνκάννητουόπλουΗεπιλογήείναιηαπόλυτηελευθερίαΕίναιόμωςκαιηαπόλυτησκλαβιά

Serotonin Addicted

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Άρθουρ Καίσλερ ndash Το μηδέν και το άπειρο (Darkness at Noon 1941)

laquoΣαράντα χρόνια πολεμούσε εναντίον της αδυσώπητης οικονομικής μοίρας Αυτή ήταν η πιο σημαντική αρρώστια της Ανθρωπότητας ο καρκίνος που της κατέτρωγε τα σωθικά Εκεί έπρεπε να γίνει η επέμβαση η υπόλοιπη θεραπεία θα επόταν Όλα τα άλλα ήταν ερασιτεχνισμός ρομαντισμός και τσαρλατανι-σμός Δεν γιατρεύεται ένας θανάσιμα πληγωμένος με ευλαβικά ξόρκια Η μόνη λύση είναι το νυστέρι του χειρουργού και ο ψυχρός του υπολογισμός Μα όπου κι αν είχε μπει το νυστέρι είχε εμφανιστεί μια καινούργια πληγή στη θέση της παλιάς Και πάλι η εξίσωση δεν ίσχυε Σαράντα χρόνια είχε ζήσει σε αυστηρή συμφωνία με τους κανόνες του μοναστικού του τάγματος του Κόμματος Είχε μείνει προσκολλημένος στους κανόνες του λογικού υπολογισμού Είχε κάψει με το οξύ της λογικής τα απομεινάρια της παλιάς ανορθολογικής ηθικής που υπήρχαν στη συνείδησή του Δεν είχε υποκύψει στον πειρασμό του ldquoσιωπηλού εταίρουrdquo και είχε καταπολεμήσει με όλο του το σθένος το ldquoωκεάνιο συναίσθη-μαrdquo Και πού τον είχαν οδηγήσει όλrsquo αυτά αξιώματα αδιαφιλονίκητης αλήθειας είχαν οδηγήσει σε ένα τελείως παράλογο αποτέλεσμα οι ακαταμάχητοι λογικοί παραγωγικοί συλλογισμοί του Ιβανόφ και του Γκλέτκιν τον είχαν πάει γραμμή στο αλλόκοσμο και στοιχειωμένο θέατρο της δημόσιας δίκης Ίσως δεν έπρεπε ο άνθρωπος να εξωθεί όλες του τις σκέψεις έως τη λογική τους κατάληξηhellip

hellipΑνατρέχοντας στο παρελθόν έκρινε τώρα ότι επί σαράντα χρόνια ζούσε σε κατάσταση αμόκ ndash του αμόκ της καθαρής λογικήςraquo (μετάφρασηΒασίληςΤομανάς)

Ένας παλαιός Μπολσεβίκος ονόματι Ρουμπασόφ ήρωας του ΡωσικούΕμφυλίουΠολέμουκαιανώτατοκρατικόστέλεχοςτηςΣοβιετικήςΈνωσηςσυλλαμβάνεται νύχταστο μοσχοβίτικο διαμέρισμά του κατά τηνπερίοδοτων σταλινικών διώξεων εσωκομματικών αντιφρονούντων (1937 - 1938)ΣτηφυλακήκατηγορείταιωςαντιπολιτευόμενοςκαιπροδότηςφορτώνεταιμεέναεμφανώςκατασκευασμένοσχεδόναστείοκατηγορητήριοκαιαπειλείταιμεεκτέλεσηΟισυνομιλίεςτουμετουςανακριτέςτουτουςσυγκρατούμενούςτουκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηθαεπισφραγίσουντηνπροδιαγεγραμ-μένηπορείατουΟΆρθουρΚαίσλερυπήρξεπολύπλευρηκαιαμφιλεγόμενηπροσωπικότη-

ταΟύγγροςδημοσιογράφοςεβραϊκήςκαταγωγήςσιωνιστήςσοσιαλιστήςοπαδόςτηςψυχανάλυσηςθιασώτηςτηςπαραψυχολογίαςπολεμικόςαντα-ποκριτήςστονΊσπανικόΕμφύλιοΠόλεμομίαδιετίαμετάτηνπαραίτησήτουαπότοΚομουνιστικόΚόμμαΓερμανίαςενμέσωτουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμου

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

56 57

ΑΝΤΛΊΑ

καιύστερααπότηνκράτησήτουσεστρατόπεδοσυγκέντρωσηςδημοσίευσεστααγγλικάτογνωστότερομυθιστόρημάτουτοΜηδέν και το άπειρο(αρ-χικάγραμμένοσταγερμανικά)Ευρέωςχρησιμοποιούμενοκατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςωςβασικόεγχειρίδιοαντικομμουνιστικήςπροπαγάνδαςήτανστηνπραγματικότηταμίαελάχιστασυγκαλυμμένηκριτικήματιάστηνπιοακραίαμηχανιστικήαντικειμενιστικήορθολογιστικήντετερμινιστικήκαιαυταρχικήερμηνείατουμαρξισμούαυτήπουοσταλινισμόςείχεαναγάγεικατάτηδε-καετίατου1930σεεπίσημησοβιετικήθρησκείαΟΚαίσλερχρησιμοποίησεφανταστικάονόματαεπεισόδιακαιπροσωνύμιαχωρίςνααναφέρειούτεμίαφοράρητάτηνΕΣΣΔτουςΜπολσεβίκουςήτονΣτάλινόμωςτοβιβλίοτουκάλλιστα(καιεμφανώς)θαμπορούσεναείναιηπραγματικήτελικήμαρτυρίακάποιουπαλιούσυντρόφουτουΛένιναπόεκείνουςπουεκτελέστηκανωςαντεπαναστάτεςκαισαμποτέρστιςδιαβόητεςδίκεςτηςΜόσχαςλίγοπριντηνέκρηξητουΒrsquoΠαγκοσμίουΠολέμουΗ δομή του μυθιστορήματος είναι γραμμική από τη σύλληψηως το

τέλοςτουΡουμπασόφμεπεριστασιακέςμόνοαφηγηματικέςαναδρομέςναδιανθίζουντηνπλοκήκαιναπαρέχουνυπόβαθρουπότοπρόσχηματωνονειροπολήσεωντουπρωταγωνιστήστοκελίτουΣτοπαρόνοΡουμπασόφσυνομιλείκυρίωςμετονκρατούμενοτουδιπλανούκελιούndashέναναμετανόητοτσαρικόκαιεκφραστήπαλαιομοδίτικωναντιλήψεωνγιατηντιμήκαιτηναξιοπρέπειαndashτονπαλιόσυμπολεμιστήτουκαιτώραευμενήανακριτήτουΊβανόφτοννεότεροταπεινήςκαταγωγήςκαιπιστόκαθεστωτικόανακριτήτουΓκλέτκιναλλάκαιμετηνίδιατουτησυνείδησηένανσχεδόνφροϋδικόμηχανισμόψυχικήςαυτολογοκρισίαςοοποίοςέρχεταιπεριοδικάαπρόσκλη-τοςστηνεπιφάνειακαιυπενθυμίζειστονπρωταγωνιστήτιςένοχεςεπιλογέςτηςζωήςτουτααπωθημένασυναισθήματατιςακανθώδειςτύψειςτουόλαόσατέσσεριςδεκαετίεςαφοσίωσηςστοΚόμμαείχανμέχριτώρακατορθώ-σεινααποκρύψουνΣχιζοφρενικάεξασκημένοςστονααρνείταιτόσοκάθεόψητηςψυχικήςύπαρξηςπέραντηςορθολογικήςδιάστασηςτουεγώαλλάκαιτηνίδιατουτηνατομικήυπόστασηστοόνοματηςσυλλογικήςταξικήςευημερίαςκαιτηςιστορικήςαναγκαιότηταςόπωςεπέβαλεηκομματικήπει-θαρχίαοέκπληκτοςΡουμπασόφndashθύμαπλέοναντίγιαθύτηςndashδίνειστησυνείδησήτουτοντίτλοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoγιανατηναφήσειτελικάνατονπλημμυρίσειόσοπλησιάζειτοτέλοςμεεκείνοτομεταφυσικόlaquoωκεάνιοσυναίσθημαraquoΔενείναιπαράηγαλήνητηςμυστικιστι-κήςέκστασηςόπουμιαανοίκειακαθαράατομικήδιάστασητηςύπαρξήςτουτονφέρνειαπρόσμενασεεπαφήμετοεπέκεινακαιμεανεξερεύνηταψυχικάτοπίαπέρααπότοβλέμματηςκομματικήςφιλοσοφίας

ΟΚαίσλερμεαξιοσημείωτηγιατηνεποχήοξυδέρκειαφιλοσοφείδιάτηςπεζογραφίαςτουκαιndashταυτόχροναndashδημοσιογραφείφιλοσοφώνταςΑνα-δεικνύειγλαφυράτααδιέξοδατηςβίαιηςοικοδόμησηςτουσοσιαλισμούαπόταπάνω(laquohellipη Επανάσταση κινδύνευε να γκρεμιστεί από αυτούς τους κοντό-χοντρους χωριάτες Οι εργάτες υποσιτίζονταν ο τύφος και ο λιμός σάρωναν ολόκληρες περιφέρειες δεν είχαμε χρήματα για να στήσουμε την πολεμική μας βιομηχανία και από μήνα σε μήνα περιμέναμε επίθεση Διακόσια εκατομμύρια σε χρυσάφι έμεναν κρυμμένα στις μάλλινες κάλτσες αυτών των ανθρώπων και οι μισές σοδειές θάβονταν στο χώμα Και όταν κατά την ανάκρισή τους τους λέγαμε ldquoπολίτεςrdquo ενώ μας κοίταζαν με τα κουτοπόνηρα μάτια τους νόμιζαν ότι παίζαμε μια έξοχη φάρσα και σκάλιζαν τη μύτη τουςraquo)τηνπεζήκαιμακιαβελικήαντίληψη τουσταλινισμούγια τηνανθρώπινηφύση και τηνιστορικήπορεία(laquohellipη πολιτική μπορεί να είναι σχετικά τίμια στα διαστήμα-τα που η Ιστορία ξαποσταίνει στις κρίσιμες καμπές της δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κανόνας άλλος από τον παλιό που λέει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα Εμείς εισαγάγαμε τον νεομακιαβελισμό στον 20ο αιώναhellip hellipΕμείς υπήρξαμε νεομακιαβελικοί στο όνομα του καθολικού Λόγου ndash αυτό ήταν το μεγαλείο μας οι άλλοι στο όνομα ενός εθνικού ρομαντισμού ndash κι αυτός είναι ο αναχρο-νισμός τους Γιrsquo αυτό και στο τέλος η Ιστορία θα δώσει άφεση αμαρτιών σrsquo εμάς ndash αλλά όχι σrsquo εκείνουςhellipraquo)ταδυσάρεστααποτελέσματατηςπλήρουςυποταγήςτουαιτήματοςτηςατομικήςαυτονομίαςσrsquoεκείνοτηςσυλλογικής(laquohellipδύο μόνο αντιλήψεις υπάρχουν για την ανθρώπινη ηθική και βρίσκονται σε θέσεις αντιδιαμετρικές Η μία είναι χριστιανική και ανθρωπιστική διακηρύσσει ότι το άτομο είναι ιερό και απαραβίαστο και βεβαιώνει ότι οι κανόνες της αριθμητικής δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε ανθρώπινες μονάδες Η άλλη ξεκι-νάει από τη βασική αρχή ότι ένας συλλογικός σκοπός δικαιολογεί όλα τα μέσα και όχι μόνον επιτρέπει μα και απαιτεί να υποτάσσεται το άτομο με κάθε τρόπο και να θυσιάζεται για την κοινότητα που μπορεί να το μεταχειρίζεται σαν πειραματόζωο ή σαν εξιλαστήριο αμνό Η πρώτη αντίληψη θα μπορού-σε να ονομαστεί ηθική της αντιζωοτομίας η δεύτερη ηθική της ζωοτομίας Οι αγύρτες κι οι ερασιτέχνες προσπαθούσαν πάντα να αναμείξουν αυτές τις δύο αντιλήψεις στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο Όποιος σηκώνει το βάρος της εξουσίας και των ευθυνών βρίσκει μεμιάς τι πρέπει να διαλέξει και οδηγεί-ται μοιραία στη δεύτερη αντίληψηraquo)τιςκρίσιμεςσυνέπειεςτηςπεποίθησηςγια μίαlaquoαντικειμενικάαλάνθαστηraquoκομματικήπρωτοπορία αποκλειστικάστηριγμένηστονλογικόσυμπερασμό(laquoο θάνατος δεν παρουσίαζε κανένα μυ-στήριο για το κίνημα δεν είχε τίποτα το υψηλό ήταν η λογική κατάληξη των πολιτικών διαφωνιώνraquo)καιτηςεσφαλμένηςταύτισηςτουσοσιαλισμούμετη

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

58 59

ΑΝΤΛΊΑ

βιομηχανικήπρόοδοκαιτηνοικονομικήμεγέθυνσηΑυτάχωρίςηαφήγησήτουναχάσειούτεγιαμίαστιγμήτονταχύτηςρυθμότησχεδόνεξωτικήγοητείατηςτηναληθοφάνειατωνχαρακτήρωντηςΗισχυρήευλογοφάνειατωνεπιμέρουςδιηγούμενωνπεριστατικώνόπωςηδιαγραφήαπότοΚόμματουκομμουνιστήΡίχαρντστηναζιστικήΓερμανίαόταντόλμησεναπροτείνεισυνεργασίαμετουςρεφορμιστέςαπέναντιστονεπελαύνονταφασισμόήηδειλήαποκήρυξηαπότονπρωταγωνιστήτηςυφισταμένηςκαιερωμένηςτουΑρλόβαμετάτηνάδικησύλληψήτηςλόγωκαταδίκηςστενώνσυγγενώντηςωςαντιπολιτευομένωνπροσδίδουνστοβιβλίοέναδυνατόάρωμαντοκουμέ-ντουπαράτημυθοπλαστικήτουβάσηΟσυγγραφέαςεκμεταλλεύεταιπλήρωςτηνεγγενήτραγικότητατουδη-

μιουργούοοποίοςκαταπίνεταιαπόέναδημιούργημαοικοδομημένομετιςκαλύτερεςπροθέσειςΑπεικονίζειτηφρικτήαντιστροφήτηςλειτουργίαςτωνδικαιικώνθεσμώνστονολοκληρωτισμόσεσύγκρισημετονεωτερικόιδα-νικόενόςκράτουςδικαίουμεπροβλέψειςόπωςτοτεκμήριοτηςαθωότηταςενώταυτοχρόνωςεπιμένειστηνεξερεύνησητηςσχέσηςτωνμέσωνμετουςσκοπούςτηςεξουσίαςπαραλληλίζειποικιλοτρόπωςτονσταλινισμόμεlaquoορ-γανωμένηθρησκείατηςλογικήςraquoμεδικότηςδόγμαεσχατολογίαδαιμονο-λογίαιερατείοαιρετικούςκαιιεροεξεταστέςκαιθεμελιώνειτηνανάγκηγιασεβασμότουατόμουστονενδογενήσύνδεσμοτουτελευταίουμετοωκεάνιοσυναίσθηματοlaquoγραμματικόαποκύηματηςφαντασίαςraquoμίαέκφανσητηςσυνείδησήςτουΑυτόυπόκειταισεμίαγκάμαερμηνειώναπόένδειξημίαςμηυλιστικήςμεταφυσικήςέωςσυγκαλυμμένηυποστήριξηεκμέρουςτουΚαίσλερτηςπαρουσίαςμίαςεγγενούςφυσικήςατομικήςηθικήςΑκόμαέναυπόγειορεύμαμεταφυσικούτρόμουμπροστάστηνπροοπτική

του επικείμενου θανάτου διαπερνά το μυθιστόρημα όλο καιπερισσότεροόσοαυτόπροχωράπροςτονσκοτεινότουεπίλογοndashηθνητότηταείναιμίαδιάστασητηςύπαρξηςπουηυλιστικήκομματικήφιλοσοφίαδεναγγί-ζειεγκαταλείποντάςτηνωςπρονομιακόπεδίοδράσηςτωνπαραδοσιακώνθρησκειώνκαιαφήνονταςέτσιένακενόστηνψυχήτουlaquoπιστούraquoΤαπιοενδιαφέρονταστοιχείαόμωςτουεγχειρήματοςμπορούνναανιχνευθούνστηνανάδειξη μέσω των διαλόγων και τωνστοχασμών του Ρουμπασόφ τωνπραγματικώνιστορικώνζητημάτωνταοποίαέθρεψαντονσταλινισμόυπο-νομεύονταςτηνΕπανάστασημεκυριότερηndashκατάτονΚαίσλερndashτηνπαγί-ωσητηςθεωρίαςτουlaquoσοσιαλισμούσεμίαχώραraquo(εναντιθέσειμετηνεναλ-λακτικήμαρξιστικήαντίληψηγιατηνανάγκητηςπαγκόσμιαςπρολεταριακήςεπανάστασης)ύστερααπότηνήτταόλωντωνεργατικώνεξεγέρσεωνστηνυπόλοιπηΕυρώπημεαποτέλεσματονεκφυλισμότουδιεθνούςκομμουνιστι-

κούκινήματοςαπόεργαλείοκοινωνικούμετασχηματισμούσευπερασπιστήτωνκρατικώνσυμφερόντωντηςΣοβιετικήςΈνωσηςΣτο εν λόγωπλαίσιο το όραμα της αρμονικής μελλοντικής κοινωνίας

laquoδικαιολογείraquoκάθεπαροντικήβιαιότητατηςεξουσίαςτοναπόλυτοστιγ-ματισμόκάθεαπόκλισηςαπότιςνόρμεςτηςκαικάθεαποτρόπαιαχειραγώ-γησητωναπλώνκομμουνιστώναπότηνκομματικήελίτ(laquohellipο Προμαχώνας πρέπει να κρατηθεί με κάθε τίμημα και με κάθε θυσία Ο ηγέτης του Κόμματος αναγνώρισε αυτή την αρχή με απαράμιλλη οξυδέρκεια και την εφάρμοσε με συνέπεια Η πολιτική της Διεθνούς όφειλε να υποταχθεί στην εθνική μας πο-λιτική Όποιος δεν καταλάβαινε αυτή την αναγκαιότητα όφειλε να αφανιστεί Ολόκληρες ομάδες των καλύτερων στελεχών μας στην Ευρώπη χρειάστηκε κυριολεκτικά να εξοντωθούν Δεν διστάσαμε να συντρίψουμε τις οργανώσεις μας στο εξωτερικό όταν το απαίτησαν τα συμφέροντα του Προμαχώνα Δεν διστάσαμε να συνεργαστούμε με τις αστυνομίες των αντιδραστικών χωρών για να καταστείλουμε τα επαναστατικά κινήματα που ξέσπασαν σε ακατάλληλη στιγμή Δεν διστάσαμε να προδώσουμε τους φίλους μας και να συνδιαλαγούμε με τους εχθρούς μας για να κρατήσουμε όρθιο τον Προμαχώνα Αυτό το χρέ-ος είχε επιβάλει η Ιστορία σε εμάς τους εκπροσώπους της πρώτης νικηφόρας Επανάστασης Οι κοντόθωροι οι ηθικολόγοι και οι αισθητές δεν κατάλαβαν Αλλά ο ηγέτης της Επανάστασης κατάλαβε ότι όλα εξαρτώνταν από ένα πράγμα να κρατήσουμε και να αντέξουμε όσο περισσότερο γινότανraquo)Οιαισθητές διαφορές μεταξύ των δύο ανακριτών ndash του μορφωμένου αβρό-τερου ΊβανόφκαιτουνεότερουπιοαπλοϊκούκαιπερισσότεροβάρβαρουΓκλέτκινndashυποδεικνύουντιςσυνέπειεςτουπεράσματοςαπότηνπαλιάστηνέακοσμοθεωρίακαιτονίζουντουςαβέβαιουςτρόμουςτηςεποχήςπουέχειύπουλαανατείλειενώαπότηνάλληοιομοιότητέςτουςυπογραμμίζουντηδυσοίωνηγενετικήσχέσημεταξύτουπαλαιούκαιτουνέουΟΡουμπασόφβαθύταταιδεολογικάπροσκολλημένοςστονσταλινισμόπαράτιςτύψειςτουκαιταυπαρκτάψήγματααντιπολιτευόμενηςστάσηςόνταςέναςαπότουςδημιουργούςτουνέουκόσμουκαιόσωντώραοίδιοςυφίσταταιγρήγορασυνεργάζεταιμετουςανακριτέςσταδιακάαποδέχεταιτηνlaquoενοχήraquoτουκαιεκλογικεύειεπανειλημμένατιςαποφάσειςτηςηγεσίαςπροκειμένουνασώσειτοκεφάλιτουαλλάκαιναδικαιολογήσειτις ίδιεςτουτιςεπιλογέςndashθααποδειχθείωστόσοπολύαργάγιαεπαμφοτερίζοντεςαυλοκόλακεςΜελυρικήγλώσσαζωντανούςδιαλόγουςαποτελεσματικήδομήμινιμαλι-

στικήπλοκήκαιμεαπλήγραφήοΚαίσλεραποδίδειλεκτικάτοπερίγραμμαμιαςχαμένηςευκαιρίαςτηςμεταμόρφωσηςενόςουτοπικούονείρουσεεφιάλτηκαιτοδιαποτίζειμετιςεμμονέςτουΠαρακάμπτειτονδιδακτισμόπαραθέ-

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

60 61

ΑΝΤΛΊΑ

τονταςεπιχειρήματακαιαντεπιχειρήματαπροβληματίζονταςαλλάχωρίςνακαταλήγειρητάκαιμεβεβαιότητακάπουndashαντrsquoαυτούεμβαθύνειεπιτυχώςστην ψυχολογική στάση των ελάχιστων χαρακτήρων του απέναντι στιςυπονοούμενεςφιλοσοφικέςδιενέξειςκαιστηνάμεσηεπιρροήτουςεπίτηςίδιαςτουςτηςζωήςΤουςκαθιστάσυμπαθείςκαιπολυδιάστατουςενώτοντραγι-κόαυτοπαγιδευόμενοπρωταγωνιστήαληθοφανήΠαράλληλαανασυσταίνειτοκλίματηςεποχήςασκώνταςκριτικήστονμακιαβελισμότηςεξουσίαςκαισκιαγραφώνταςτηνεκδίκησημιαςανεξαγόραστηςΊστορίαςηοποίαδενεκ-βιάζεταικαιδενσυγχωρείΚατάτιςεπόμενεςδεκαετίεςτοβιβλίοκατηγορήθηκεαπότηνΑριστερά

ndashόχιτελείωςάδικαndashωςμονόπλευροκαιυπερβολικόεπηρέασετονΤζορτζΌργουελστησυγγραφήτου1984απέκτησεαρκετήαναγνώρισηώστεέναςφιλοσταλινικόςσεναριογράφοςτουΧόλιγουντνακαμαρώνειπωςαπέτρεψετηνκινηματογραφικήδιασκευήτουενώαξιοποιήθηκεμεζήλοαπόταδυ-τικάΜΜΕωςεργαλείοαντισοβιετικήςκατήχησηςΟδεΚαίσλερφαίνεταισταδιακάναεγκατέλειψεπλήρωςτονσοσιαλισμόχάριντηςαναζήτησηςτουlaquoωκεάνιουσυναισθήματοςraquohellip

Γιάννης Μαδεμλής

O ασπάλαξ το ρίζωμα οι Deleuze και Guattari και οι λοιποί

laquoΠολύ σωστά ένας φίλος είπε [] ότι η δουλειά μου είναι δουλειά ασπάλα-κος Εργαζόμενος υπογείως και τυφλά σε όλη την έκταση των εμπειριών που καλλιεργώ δεν ενδιαφέρομαι για το άμεσα αντιληπτό και χρήσιμο αποτέλεσμα αλλά για μια χαρτογράφηση του αγρού από την ανάποδη με την πλήρη και ακριβή αναγραφή των σημείων που πιάνουν οι ρίζες ή σχηματίζονται διαβάσεις και κοιλότητεςraquo ΝΓΠ

ΤοπαραπάνωαπόσπασμαανήκειστοσυγγραφέαποιητήκαιζωγράφοΝΓΠεντζίκησεμιαστιγμήερμηνείαςτηςδιαδικασίαςμετηνοποίασκέ-φτεταικαιενσυνεχείασυντάσσειτοσυγγραφικότουέργοΟλόγοςπουαναφέρουμε την καίρια αυτή αυτοαναφορική του παρατήρηση είναι γιανα επισημανθείαρχικώςηριζική (ριζωματική)διάσταση όπωςμπορεί νααποτυπωθείσεένακείμενοκαιστησυνέχειαναπροχωρήσειμεμιατακτι-κήυπερκειμένουκαινααναπτυχθείηέννοιααυτήκαισεδιαφορετικούςενμέρειτομείςΣτηνπερίπτωσητουΠεντζίκηλοιπόντοκείμενοδεναποτελείεπrsquo ουδενί μια ιστορία συντασσόμενη μέσα σε μια ευκλείδεια γεωμετρικήκανονικότηταδενδιακρίνειαρχήμέσηκαιτέλοςαλλάπερισσότεροθαέλεγεκανείςότιαρχίζεικαιαπλώνεταιαπότηνανάποδηόψηωςδιασταυρώσειςκαισυνεχείςπεριπλέξειςνημάτωνπουεμφανίζονταικαιεξαφανίζονταιχωρίςουσιαστικάνατελειώνουννημάτωνενόςπλέγματοςαπότοοποίομόνομιαμικρή του όψη είναι δυνατό νααποκρυσταλλωθεί μέσαστο μικρό χρόνοενόςκειμένουΗσυγγραφικήπρακτικήείναιμιαβελονιάπουπλέκει(βλέπεοΜίτοςτηςΑριάδνηςστοlaquoΜυθιστόρηματηςκυρίαςΈρσηςraquo)λέξειςφράσειςμέσασεέναατέλειωτολαβύρινθοδιακλαδώσεωνκαιμονοπατιώνκατάτοπρότυποτουΜπόρχεςΤίποταδενοφείλεταιστηναπόπρινσύνθεσητηςμοναδικήςπηγήςπουλέγεταισυγγραφέαςαντίθεταοιλέξειςσυνταιριάζουνλέξειςπλαίσιασυνειρμικάπεριεχόμενακαιαυτόςαπλάταξηλώνεικαιταξαναφτιάχνειΈχονταςκατάνουτοπαραπάνωσκεπτικόμπορείκάποιοςναακολου-

θήσειτοσυσχετισμόμετανέαμέσαόπουημέθοδοςσήμανσηςμιαλέξηςσεμίαάλληκαιαυτήσεμίαάλληκοκβρίσκειτηνδιαδραστικήτηςεφαρμογήστηλεγόμενηψηφιακήλογοτεχνία(hypertext)εκείόπουηλέξηπλέοναποκτάμιατριπλήενέργειατοσημαίνοντοσημαινόμενοαλλάκαιτηλειτουργίατηςσύνδεσηςαπευθείαςμεμιασυγκεκριμένηλέξημέσασεέναάλλοκειμενικόπλαίσιο(linking)απότηνδιάδρασήτηςμετονεκάστοτεαναγνώστηΠέρααπότομοναδικόνόηματοοποίοπροέρχεταιόχιαπότοίδιοτοβιβλίοαλλάαπότηνπηγήμετάφρασηςτουπλέονπροςέναευρύτεροαποδέκτηενός

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

62 63

ΑΝΤΛΊΑ

συστήματοςόπουένασημείοπαράγειτονόημακαιτοεπικοινωνείπροςτουςπολλούςοιDeleuzeκαιGuattariσημειώνουνότιένασημαίνονμπορείναυπο-στηρίξειμιααλυσίδασήμανσηςόπουτοκάθεσημαίνοννασημαίνεικάποιοάλλοσεέναάπειροβαθμό(DeleuzeκαιGuattari1999)ΓιατουςDeleuzeκαιGuattariδενυφίσταταιμιααντικειμενικήσυμπαγής

πραγματικότηταπουπρέπεινααναπαρασταθείκαιακριβώςαυτήηπρο-σπάθειανατεθείμιατέτοιαπραγματικότητασεμιαπροβληματικήαναπα-ράστασηςτηςείναικαιτομεγαλύτεροσυγχρόνωςθεωρητικόπρόβλημαΓιατουςίδιουςμόνοηεπιθυμίαηκρυμμένηκοινωνικήεπιθυμίαείναιαυτήπουπαράγειοποιαδήποτεπραγματικότηταηοποίασυμπυκνώνεταισεοργα-νισμούςσημαίνοντασεκαθημερινέςπρακτικέςΑυτόταυτόχρονααποτελείκαιτονστόχοτηςαπελευθέρωσηςτηςεπιθυμίαςαπότονεγκλεισμότηςσετέτοιεςαντιπροσωπευτικέςδομέςηαναπαράστασητηςηδιάχυσητηςώστεηεμπειρίαηπρόσληψητουκόσμουνααπαγκιστρωθείαπόκατηγοριοποιή-σειςοιοποίεςδημιουργούνταιεντέλεικαιαπόκείμεναταοποίαδεσμεύουντοντρόποσκέψηςχωρίςνακαταφέρνουνποτένααπλώνονταισεχωρικέςδιαστάσειςΟιDeleuzeκαιGuattariαναφέρουνωςαντίθετατέτοιωνκειμένωνορισμέναπουπαράγουνπολλαπλέςαφηγήσειςπολλώνδιαστάσεωνεμπο-δίζονταςσυνεχώςτηνταυτοποίησήτουςκατηγοριοποίησητουςόπωςγιαπαράδειγματακείμενατουWGibsonTPynchonGMayorκακείμεναπουονοματίζουνωςριζωματικάΣεαντίθεσημετολεγόμενοαυτόριζωματικόβιβλίοτοβιβλίοωςπολι-

τιστικόαντικείμενοβασίζεταιστηνιεραρχικήδομήαντικατοπτρίζονταςτηνκοινωνικήπολιτιστικήδομήωςένασυμπαγέςσύστημαμεκάθετηοργάνωση(έναδέντροπουξεκινάαπόμιαστέρεαβάσημιαστέρεααρχή)ηοποίαμετηνσειράτηςξεκινάαπόένακέντροκαικατάσυνέπειαόσοπιοαναγνώσι-μεςμέσασεαυτότοπλαίσιοείναιοιανάγκεςτουκαταναλωτήπολίτητόσολιγότερασυνειδητοποιείτιςδικέςτουςεπιθυμίες(GDebord)HριζωματικήαντίληψητωνDeleuze καιGuattari δενπροϋποθέτει ένα

κέντροκαιμιαιεραρχίααλλάεξαπλώνεταισεέναδίκτυοόπουεπικοινωνείδιαρκώςτοένασημείοτουμετοάλλοαλλάταυτόχρονακατασκευάζονταικαικαθrsquoοδόντοένααπότοάλλοδενπροϋπάρχουνΜέσασεαυτότοδίκτυοηεκπροσώπησηκαιηταυτότητατουατόμουείναιαπροσδιόριστεςενμέρειέννοιεςκαικυρίωςδεχωροποιούνταιδενμπορούνναπερικλειστούνσεένασυγκεκριμένοπλαίσιοΌπωςκαιμετονσυγγραφέαπαραπάνωοοποίοςδεναποτελείτηνπηγήκαιηφαντασίατουδενείναιτοχώμαπάνωστοοποίοθαριζώσειηστέρεασύνθεσηκαιμόνοαργότερακαθrsquoοδόνπιαόλατααιτιατάθαπλεχτούνσενήμα(ΝΓΠεντζίκης)

Το ρίζωμαως έννοιασύμφωνα καιπάλι με τουςDeleuze και GuattariχαρακτηρίζεταιαπόσυνδέσειςμεταξύσημειωτικώναλυσίδωνοργανισμώνεξουσίαςκαισυνθηκώνπουέχουννακάνουνμετιςτέχνεςεπιστήμεςκαιτουςκοινωνικούςακόμηαγώνεςωςμέσομησυστηματοποίησηςτηςγνώσηςκαιτηςιεράρχησηςτηςΑντιπαλεύειτηνπλατωνικήιδέατουκόσμουωςλειψήμίμηση(μιαιδέατηςαναπαράστασης)μιαςιδανικήςιδέαςμέσαστηνπραγ-ματικότηταΤορίζωμαερμηνεύειτονπολιτισμόσανχάρτηεπιρροώνδίχωςσυγκεκριμένηκαταγωγήκαθώςτοίδιοδενπεριέχειαρχήκαιτέλοςγιαυτόκαιαντιδράστονχρονολογικόκαθορισμόΑυτόςοχάρτηςμπορείνασπάσεικαιναμετακινηθείαλλάθασυνεχίσειναεξαπλώνεταιριζωματικάΜέσα σε μια τέτοια βάση οι ριζωματικές αντιλήψεις αποκτούν χώρο

γεωγραφίες θα έλεγε κανείς που δομούνται και αποτυπώνονται Καθώςοισχέσειςείναιαυτέςπουθακαθορίσουντοχώροενώοίδιοςδενδίδεταιποτέωςκάτιστέρεοκαισταθερόείναιβασικόναξεχωρίσεικανείςτηνκίνη-σηπουδημιουργείαυτέςτιςσκέψειςεισάγονταςτηνέννοιατουνομάωςκαθοριστικήλειτουργίαδόμησηςκαιαποδόμησηςχώρουΟνομάςσχεδόντυφλός χωρίς να ξέρει ουσιαστικά τι θα αντιμετωπίσει κινείται συνεχώςδιαρρηγνύονταςτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςκαιταχωρικάόριαπουέχουνθεσμοθετηθείπολιτικάΚαθώςαυτήηκίνησηδενεμπεριέχεισκοπόαποχω-ροποιείτοννομάπολιτικάκαιαποτυγχάνεινατοναναγάγεισεμιασταθερήταυτότηταΗκίνησήτουείναιένασυνεχέςlinkingμετηνίδιαδιαδικασίαμετηνοποίαμιαλέξησημαίνειμιαάλλησεέναατέλειωτοίντερνεττωνπραγ-μάτωνστοχώροΟ χώρος εξάλλου δεν νοείταιως αντικειμενικόπεδίο μέσαστο οποίο

συμβαίνουνγεγονότακαταστάσειςαλλάμάλλονσυμβαίνειτοαντίθετοΕίναιοισχέσειςπουδημιουργούντιςκαταστάσειςκαιαυτέςαλληλοσυνδεόμενεςκατασκευάζουνχώροΗενέργειατοδιαρκώςκινούμενοσυμβάνκαθορίζειτιςιδιότητεςτουχώρουοοποίοςδενυπάρχειπριναπόκάτιπουλειτουρ-γείδήθενξέχωρααπόαυτόνούτεείναιένααπλόγέμισμαΟιέννοιεςτηςκίνησηςπουδιαγράφουντανήματατουχώρου(network)είναιέννοιεςπουσχετίζονταιμετηνπολιτικήσυμπεριφοράκαιτηνταυτότηταμέσασεέναπολιτειακόσύστημαΓιαναεπανέλθουμεστονομάλοιπόνσεμιατέτοιαπερίπτωσηηπεριγραφήτουκαθίσταταιαδύνατημέσασεαυτότοσύστημαγιατίαπλάδενμπορείνατονονοματίσεινατουπροσδώσεισυγκεκριμένηταυτότηταότανοίδιοςκινείταιδιαρκώςανάμεσασεοριοθετημένεςπεριοχές(κράτη)οιοποίεςεπιζητούντοκαθορισμένοτοσυμπαγέςΑντίθεταηα-κινητικότηταεπιφέρεικαταγραφήκαιαρχειοθέτησηόπου

τασώματαγίνονταιαντικείμενασυγκεκριμένηςχωρικήςεπικράτειαςκαιμπο-

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

64 65

ΑΝΤΛΊΑ

ρούνκάλλισταναελεγχθούνΚαθώςμόνομεαυτόντοντρόπομετρώνταςθαέλεγεκανείςκαισυλλαμβάνονταςτηνκίνησηκαιτηνενέργειαοέλεγ-χοςμπορείναθεωρήσειπαραγωγικάταάτομακαιησυνεχήςκίνησηενόςπεριπλανώμενουνομάκαθίσταταιέξοδοςφυγήαπόαυτήντηνδιαδικασίακαιταυτόχροναέναυσμαώστεαυτήηεξουσίαναεπαναδιοργανώσειτιςτακτικέςτηςκαινατονσυμπεριλάβεικαιπάλιγιατίμόνομέσωτηςεκπρο-σώπησηςταάτομαγίνονταιαντικείμεναπουυπόκεινταισεέλεγχοΑνσυμπεριλάβουμεστοπαραπάνωσκεπτικότηνπερίπτωσητουμετα-

νάστηωςκινητήριομοχλόμιαςτέτοιαςπρακτικήςμπορούμεναδιακρίνουμεπιοκαθαράτιςτακτικέςελέγχουαλλάαπότηνάλληκαιτιςσυμπεριφορέςτηςαποδιοργάνωσηςαυτούτουελέγχουΠαρόλοπουοιλόγοιπουοδη-γούνανθρώπουςναμεταναστεύουνμπορείναεδράζουνσεαίτιαφτώχειαςεκμετάλλευσηςπολέμουκααυτόπουεπιτυγχάνεταικυρίωςμέσααπότιςκινήσειςτουςμέσασταοριοθετημέναπλαίσιαμιαεπικράτειαςέχεινακάνειουσιαστικά με τον επαναπροσδιορισμό την μεταμόρφωση του κοινωνικούχώρουΔημιουργώνταςσυνεχήδίκτυαροέςπουμετησειράτουςπροκαλούνμιασυνεχήκοινωνικήαλλαγήτηςοποίαςταόργαναελέγχουκαλούνταινααντιμετωπίσουνομετανάστηςπροκαλείτηνπηγήελέγχουαλλάκαιτηωςτώραδομήτουΌμωςδενείναιμόνοηκίνησητουαυτήκάθεαυτήπουδημιουργείτοδίκτυοτηςθραύσηςστηδομήαυτήαλλάκαιτογεγονόςότιονομάςομετανάστηςδιαρκώςαλλάζειτηνταυτότητάτουτοπολιτειακόστίγματουξεκινώνταςαπόένασημείομέχριναφτάσεισεκάποιοάλλοαπότοοποίοκαιπάλιθααναχωρήσει(μετανάστεςκαίνεταπιστοποιητικάτουςαλλάζουνονόματασυμπεριφορέςhellip)(PapadopoulosDimitrisNiamhStephensonVassilisTsianos2008)Εδώτοείναιαπλάαποτελείμεταβατικόστάδιοτουγίγνεσθαιότανοι

μετανάστεςγίνονταισυνεχώςαμέτρητοικαιταυτόχροναγίνονταιοκαθέναςαπο-ταυτοποιούνταικαθώςοιίδιοιπρέπειναγίνουνκάποιοςναμεταμορ-φωθούνσεοποιονδήποτεγιανακαταφέρουνναβρίσκονταισεμιασυνεχήκίνησηναείναιπαντούμέσαστονκαθορισμένοχώροτουνεοφιλελεύθερουκόσμουΈννοιεςόπωςπολλαπλότητακαιηδιαδικασίαπουδημιουργείτοανεπαίσθητοαναφέρονταιστησκέψητωνDeleuzeandGuattariείτεσχετίζο-νταιμεσυμπεριφορέςείτεμεοργανισμούςκαιπαραγωγούςσκέψηςκαιγνώ-σηςσεμιακοινωνίαΕίναιαυτέςοιπρακτικέςλοιπόνπουμεταμορφώνουντονπρόσφυγακαιτονοποιονδήποτενομάνατεθούνεκτόςελέγχουεκτόςεκπροσώπησηςεκτόςταυτότηταςμέσαστηνλειτουργίατουελέγχουΑπότηστιγμήπουοδεσμόςμεταξύονόματος ταυτοποιητικώνστοιχείωνκαιτουίδιουτουσώματοςσπάει(αναφέρθηκετοκάψιμοτωνεγγράφωνκλπ)

αποϋποκειμενοποιείταικαιτοίδιοτοάτομομεταλλάσσεταιγίνεταιζώοπουτρέχειέξωαπότοδίχτυτηςεκπροσώπησηςκαιενσωμάτωσηςΣτοπαρακάτωέργοοκαλλιτέχνηςSantiagoSerraτοποθέτησεστηνέκθε-

σηKunstWerkeτουΒερολίνουχάρτινακουτιάσεπαράταξηστονεκθεσιακόχώροΤοκάθεκουτίέκρυβεαπόκάτωτουένανΤσετσένοπρόσφυγαπουζητούσεάσυλοστηΓερμανίαΌλοιμαζίοιπρόσφυγεςπαρέμενανμέσασεαυτάτακουτιάγια4ώρεςτηνημέραεπί6εβδομάδεςΓεγονόςπουπρέ-πειναληφθείυπόψινείναιότιστηΓερμανίαδενεπιτρέπεταιναπληρώνεικανείςγιαεργασίαοποιονδήποτεπαράνομομετανάστηκαιπάνωσεαυτόντοθεσμόοεκθεσιακόςχώροςβρέθηκεσεδύσκοληθέσηστονααποκαλύψεικάτιτέτοιοΟSantiagoSerraπραγματοποιείπολλέςδράσειςτουμέσασεεκθεσιακούχώρουςπληρώνονταςπολίτεςκαιμηώστεναενεργήσουνκάτωαπόκάποιεςσυγκεκριμένεςοδηγίεςτουίδιουΘεωρείταιοίδιοςανκρίνεικανείςαπότιςπροτάσειςγιαεκθέσειςπουδέχεταιωςέναςαπότουςσημα-ντικούςσύγχρονουςκαλλιτέχνεςοιοποίοιέχουνθέσειορισμέναπλαίσιαγιαμιαείδουςτέχνηπουβασίζεταιπερισσότεροστηνσχέσηπουδημιουργείστιςσυνθήκεςπουκατασκευάζειακόμηκαιμέσασεμίαγκαλερίπαράστοίδιοτοέργοτέχνηςΑναφερόμαστεστηνσχεσιακήαισθητικήοπώςτηνεισήγαγεοεπιμελητής

εκθέσεωνκαιθεωρητικόςNicolasBourriaud(relationalaesthetics)Hπρακτικήτηςσχεσιακής αισθητικής βασίζεται στηναντίληψηπως ένα έργο τέχνηςδενμπορείνααποτελείέναολοκληρωμένοαντικείμενοπουστέκειστοχώροαυτούσιοκαισεμιαιεραρχικήσχέσημετοκοινόΔενεπιδιώκειναπαρου-σιαστείσεέναστεγνόχώροωςμιαπηγήπουεμπεριέχειμιασυγκεκριμένηγνώσηαίσθησηή οτιδήποτεάλλο την οποία θα θα κατανέμειπρος τακάτωπροςτοθεατήΟιχώροιτέχνηςδεναποτελούνέναοργανισμόπάγιαςαντίληψηςκαικατάσυνέπειαούτεκαιοκαλλιτέχνηςπουεκθέτεισεαυτούςαλλάπερισσότεροοιχώροιαυτοίαποκαλύπτουνεπαναφέρονταςτοσκεπτι-κότωνDeleuzeκαιGuattariτιςσχέσειςταδίκτυαεπικοινωνίαςπουπηγά-ζουναπόαυτόκαιαπότουςεπισκέπτεςτουσεμιαδιαρκήεπαναξιολόγησηΤοέργοτέχνηςβρίσκεταισεδιαρκήρευστότηταροήχωρίςαυτόφυσικάνασημαίνειότιπαλαιότερεςπρακτικέςσεδιάφορουςτομείςτηςτέχνηςδενυιοθετούσανανάλογεςσυμπεριφορές(fluxusperformancehappeningsκλπ)ΤαέργατηςσχεσιακήςτέχνηςσύμφωναμετοθεωρητικόNicolasBourriaudεπι-διώκουνναδημιουργήσουνσυναντήσειςστιςοποίεςνόημαθαδημιουργηθείμόνομέσααπόσυλλογικήεπεξεργασίακαικατάσυνέπειαθαδιαχυθείσεσημείαεπισκέπτεςκαιδενθαπαράγεταιστονιδιωτικόχώροτουκαλλιτέ-χνηΗτακτικήαυτήενμέρειφαίνεταιναλειτουργείριζωματικάσανσκεπτι-

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

66 67

ΑΝΤΛΊΑ

κόεννοώνταςκαθώςεδώδενέχουμεμιασχέσηέναπροςέναούτεκανέναπροςπολλούςαλλάκυρίωςέχουμενακάνουμεμεδημιουργίακαταστάσεωνδιαμέσουτωνέργωντέχνηςΚαθώς το ρίζωμα υπογραμμίζει την έννοια της σύνδεσης (linking

connectivity)καιμέσωαυτούπροϋποθέτειμιαεπαφήμίακίνησηδιαφορε-τικώννοημάτωνπεριοχώνπουθεωρούνταιωςτώρασταθεράκαικλειστάωςσυστήματαμπορείναειπωθείπαράλληλαπωςτοέργοτέχνηςαποτελείούτωςήάλλωςένατέτοιορίζωμαΟBourriardθεωρείότιτοέργοτέχνηςδενβασίζεταιπλέονστηχρήσητηςφόρμαςώστενααναδείξειμιαουτοπι-κήπραγματικότηταγιατηνοποίααξίζειναπροσπαθείκανείςΑντίθεταοσύγχρονοςρόλοςτουθαέπρεπεναπαρέχειαυτάτασημείαπουθαπρο-καλέσουντηνδιάδρασητηνεπαφήώστεναδημιουργηθούνσχέσειςπάνωστηζωήκαιστηνεμπειρίατουκόσμουόπωςείναισήμερακαιόχισεένααπώτερομέλλονΕξάλλουτογίγνεσθαιείναισημαντικότεροαπότοείναιμετησημασίαπουαναφέρθηκεκαιπιοπάνωσχετικάμετημεταμόρφωσητωννομάδωνμέσασταοριοθετημέναπλαίσιατωνκρατώνσεσημείοπουδενυπάρχειέναςάνθρωποςαλλάπολλοίταυτόχροναπουδιαρκώςμεταβάλλουνταχαρακτηριστικάτουςγίνονταιάλλοικαιάλλοισεμιαενδυνάμειπαντα-χούπαρουσίαπροςμιαταυτότηταπουουσιαστικάδομείταιαπόσχέσειςκαι δεν αποτελείται από σταθερά στοιχεία Παρομοίως και το έργο τηςσχεσιακήςτέχνηςεστιάζειστησχέσηωςβασικότουσυστατικόσύμφωναμετοBourriardπροάγονταςτησυμμετοχήτησυνεργασίαόπουημορφήκαιτοπεριεχόμενογίνονταιέναπροςαυτόντοσκοπόπλέονΗσχεσιακήτέχνηαντιπροσωπεύειδίκτυακαλλιτεχνικήςπράξηςόπουηπαραγωγήτουέργουαντικατοπτρίζειτοβαθμότηςεπικοινωνιάςμετουςεπισκέπτεςκαικαταλήγειναθεωρείταιήόχιαισθητικήΑνεξετάσεικανείςτηδιαφοράαυτήςτηςπρακτικήςμεπροηγούμενεςμορ-

φέςτέχνηςηκύριαπουεξάγεταισύμφωνακαιπάλιμετονNicolasBourriaudείναιηαλλαγήστάσηςπροςτηνκοινωνικήαλλαγήαντίγιαμιαουτοπικήατζένταοικαλλιτέχνεςτουσήμεραεπιδιώκουνναβρουνπροσωρινέςλύσειςεδώκαιτώραΑντίναπροσπαθούννααλλάζουντοπεριβάλλοντουςοικαλλιτέχνεςσήμερααπλώςμαθαίνουνναζουνκαλύτεραστονκόσμοαντίναπροσβλέπεισεμιαμελλοντικήουτοπίαητέχνηαυτήεγκαθιδρύειλειτουρ-γικέςμικροτοπίεςστοπαρόν(ClaireBishop)ΥποτίθεταιλοιπόνότισεένατέτοιοπλαίσιοτοέργοτέχνηςθαπράξειένασύνολοδυνατοτήτωνώστεναδημιουργηθούνμεταξύτωνατόμωνσχέσειςκαιδιάλογοςπράγμαπουθεωρείταιγιαυτότολόγοάκρωςδημοκρατικήδιαδικασίαΌτανοκαλλιτέχνηςTiravanijiaκατασκευάζειμέσαστηνίδιατηνγκαλερί

έναχώροκουζίναςόπουπραγματικάμαγειρεύεικάτιώστεοεπισκέπτηςναέρθειναφάειτοφαγητόκαινααναπτύξειδιάλογομεαφορμήαυτόμετουςγύρωτουήακόμηναλουστείνακοιμηθείακόμηακόμηστοκρεβάτιτουίδιουτουκαλλιτέχνηόταντοπροσφέρειοτελευταίοςσανμέροςτουέργουτουυποτίθεταιότιπραγματώνεταιμιαπολιτικήμέσααπότοέργοτοίδιοχωρίςκανναυπάρχειεκείΔενπροτείνειγιατοαύριομίαουτοπικήκαλύτερηκοινωνίαμέσααπόμιασυγκεκριμένηοπτικήαλλάδημιουργείστοτώρατιςσυνθήκεςγιαναβιώσεικαλύτερατοίδιοτοάτομοτηνζωήτουτηνεμπειρίατουΌμωςσύμφωναμετηνκριτικήτουBishopπάνωστιςανθρώπινεςαυτές

σχέσειςπουπαράγονταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςτοερώτη-μαπαραμένειτιείδουςσχέσειςείναιαυτέςπουπαράγονταιεντέλειγιαποιονκαιγιατίκαθώςενυπάρχουνπάντοτεπεριπτώσειςαποκλεισμούΤιθαμπορούσενασυμβείάραγεανάστεγοιήπαράνομοιπρόσφυγεςέρχο-ντανκάθεμέραστοχώροπουκατασκευάζειοTiravanijiaκαιεπιδίωκανναγευματίζουνκαινακοιμούνταιήναπλένονταιπαράναδημιουργούνμιααρμονικήσυνύπαρξημεταξύανθρώπωνπουταυτίζονταιοέναςμετονάλλογιατίέχουνήδηκάτικοινόκαιτελικάανήκουνσεμιαδικιάτουςκαιμόνομικροουτοπίαΑπότηνάλληόμωςγιαναεπαναφέρουμεστηνπροβληματικήμαςτα-

κτικές όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω καταλήγουμε πως η σύγκρουση ηδιαίρεση και ηαστάθεια ταοποία θαμπορούσαν να θεωρηθούνβασικάχαρακτηριστικάτουνομάτουπεριπλανώμενουπουδιαρρηγνύειτηνταυ-τότητάτουμιαπρακτικήπουδενμπορείναπερικλειστείσεένασύστημαελέγχουκαικατάσυνέπειανακαταναλωθείπαράμόνοναεπαναπροσδιορί-σειτιςπροϋπάρχουσεςσχέσειςμετηνσυνεχήαλλαγήχώρουκαιταυτότη-ταςδιακρίνεικανείςέννοιεςπουλείπουναπόταπαραπάνωέργασχεσιακήςτέχνηςΑντίθεταστηνπερίπτωσητωνέργωντουSerraόπωςαυτόπουαπεικονίζεται δημιουργούνται δύο καταστάσεις πουαντιμάχονται μεταξύτουςανταγωνίζονταικαθώςτοποθετούνταιμετανάστεςάστεγοικλπμέσασεέναχώροτέχνηςκαιυπόκεινταισεμιαδιαδικασίαπαροχήςυπηρεσιώνεπί χρήμασιΩστόσοαυτές οι διαμάχες δενπροκύπτουνωςσυμφιλίωσηαλλάτονίζουνταασταθήόριατημεταβαλλόμενηταυτότητάτουςσεαντίθε-σημεμίασυνύπαρξησυμφιλιωτικήόπωςστοδιαμέρισμα-χώροτέχνηςτουTiravanijiaΟι επισκέπτεςδενμπορούν ναταυτιστούνκαι οισχέσειςπουδημιουργούνταιείναιθολέςκαισκληρότερεςκαιαυτέςβασίζονταιόχιστηνκοινωνικήεπιλεκτικήαρμονίααλλάστηναποκάλυψηεκείνουπουαπωθείταιαπότησυντήρησημιαςεπίφασηςαρμονίας(ClaireBishop)

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

68

ΑΝΤΛΊΑ

Καθοριστικό όμως είναι το γεγονός ότι για το Bourriard φαίνεται ναμηνέχειτόσησημασίατιλέγεταιαλλάπώςλέγεταιΜετηνέννοιαότιτοέργοτέχνηςδημιουργείπλέοναυτότοπώςώστεναλεχθείκάτιμεταξύτωνανθρώπωνότανηίδιαηκοινωνίαπουζουνδεντουςπαρέχειαυτήντηνευκαιρίανατοπουνΣίγουραηλεγόμενηανοιχτότηταστοέργοόπωςπαρουσιάζεταιμέσασταπλαίσιατηςσχεσιακήςτέχνηςδιαπραγματεύεταιθέματαπουέχουννακάνουνμετονκοινωνικόχώροκαιπώςαυτόςσετε-λικήανάλυσηχρησιμοποιείταιαπότηνπαραγωγήτέτοιωνέργωνΣεμιαεποχήόπουοργανισμοίκαιθεσμοίτείνουνναθολώσουνταόριαμεταξύδη-μόσιουκαιιδιωτικούμέσασεένακαταναλωτικόκόσμοτίθενταιερωτήματακατάπόσοτέτοιεςπρακτικέςαναδεικνύουνπραγματικάτιςπροβληματικέςαυτέςμέσααπότιςσχέσειςσταενλόγωέργαήσετελικήανάλυσηαπλάτιςαναδεικνύουνΥπάρχειφυσικάσυσχετισμόςόσοναφοράτιςκαλλιτεχνικέςπρακτικέςτωνέργωνσχεσιακήςτέχνηςμετησύλληψητουDeleuzeωςρι-ζωματικέςκατασκευέςτωνσυμπεριφορώνΌμωςσετιβαθμόεπιτυγχάνουντασχεσιακάέργαναλειτουργούνμεμιατέτοιαδομήκαισετιβαθμόκα-ταφέρνουνναλειτουργούνπέρααπότουπάρχονοικονομικόσύστημακαικατάπόσοτουπερσκελίζουνσετελικήανάλυσησύμφωναμετιςπροθέσειςτουNicolasBourriaudΕάνπράγματιταέργααυτάκατασκευάζουνσχέσειςκαιπροσφέρουνκανάλιαδιαπροσωπικώνσχέσεωνμεταξύτωνεπισκεπτώνπρέπειναγίνεισαφέστεροίσωςαναυτέςοισχέσειςβασίζονταιστιςπρακτι-κέςτουκομφορμισμούκαιμεποιοντρόποθέτουνερωτήματαγύρωαπότησχέσητουχώρουέργωντέχνηςκαιτουκοινούτου(AnthonyDowney2007)Καικατάσυνέπειαανλειτουργούνριζωματικά

αναφορες1 Deleuze Gilles Eugene W Holland Deleuze and Guattarirsquos Anti- Oedipus

introduction to schizoanalysis London Routledge 19992 Papadopoulos Dimitris Niamh Stephenson Vassilis Tsianos Escape routes control

and subversion in the twenty-first century London Pluto Press 20083 Debord Guy The society of the spectacle New York Zone Books 19944 Downey Anthony Towards a Politics of (Relational) Aesthetics Third Text vol

21 issue 3 267-275 20075 Σταυρακάκης Γιάννης Σταφυλάκης Κωστής Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνηrdquo

Αθήνα Εκκρεμές 20086 Marks John Deleuze and literature Edinburgh Edinburgh University Press 20007 Πεντζίκης ΝΓαβριήλ Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης Αθήνα Άγρα 20058 Γιούρης Ηλίας Η ποιητική του ΝΓ Πεντζικη Αθήνα Νεφέλη 2000 9 Bourriaud Nicolas Nicolas Bourriaud relational aesthetics Paris Les Pressesdureeacutel

2002

Κόκκινος του Καδμίου(aspalaxtumbircom)

O πιντσο και η Κριση

ΕΝΑ ΚΟΜΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΚΙΛΑ την καπνακαι την microανουρα

ΑΝΤΛΊΑ

ΑΝΤΛΊΑ