nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

20
België-Belgique p.b. hasselt 1 12/675 afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | juli-augustus-september 2013 41 | zomer QD-methode De distel Subsidies voor bosranden in dit nummer o.a.

description

De Limburgse Bosgroepen hebben een eigen tijdschrift, meer bepaald een 'ledenblad'. Het verschijnt viermaal per jaar en houdt de leden op de hoogte van recente ontwikkelingen of interessante nieuwtjes uit de bossector. De leden van een Limburgse Bosgroep krijgen het gratis opgestuurd. Bent u boseigenaar, maar nog niet aangesloten bij de bosgroepen, neem dan contact op met de verantwoordelijken voor uw regio (zie www.bosgroepen.be). Bent u geen boseigenaar, maar wenst u toch op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen in de Limburgse bossen, sluit dan (gratis) aan als sympathiserend lid. Meer info: www.limburg.be/bosgroepen of www.bosgroepen.be.

Transcript of nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

Page 1: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

België-Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | juli-augustus-september 2013

41 | zomer

QD-methodeDe distelSubsidies voor bosranden

in dit nummer o.a.

Page 2: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

terugblikvoorwoord

Een koud maar warm jubileumDe zesde contactdag van de Limburgse Bosgroepen was een koude dag, maar een warm jubileum van vijftien jaar gezamenlijke zorg voor bekwaam bosbeheer.

Gedeputeerde Ludwig Vandenhove ontving de ruim zevenhonderd gasten in de laatste seri-euze sneeuwvlokken van de winter en schetste het mooie perspectief van de Bosgroepen. Hij dankte zijn voorganger en na een stevig en dankbaar applaus voor Frank Smeets begon de dag - zoals de traditie voorschrijft - met de Algemene Vergaderingen.

Er was veel belangstelling voor de fototentoonstelling die een overzicht gaf van vijftien jaar Bosgroepen. Na de lunch was er de mogelijkheid om te wandelen of lezingen bij te wonen.

foto: An Olaerts

Beste lezerBeste bosliefhebber

Elk seizoen biedt iets apart, zeker in en rond het bos. Met de komende zomer zal dat niet anders zijn.

Tijdens de provincieraad van woensdag 15 mei 2013 werd het bestuursakkoord goedgekeurd tussen de Vlaamse regering en de provincie Limburg in het kader van de Vlaamse staatshervorming. De bevoegdheid voor de Bosgroepen komt daarmee expliciet naar de provincies, maar van de financiële middelen komt slechts 70 % mee over. Voor de overige 30 % kunnen er projecten ingediend worden, maar niet enkel door de Bosgroe-pen, maar ook bijvoorbeeld door het Agentschap voor Natuur en Bos.Hoe we het draaien of keren, kerntaken-debat of niet, deze interne Vlaamse staatshervorming komt andermaal neer op een verkapte besparing, in dit geval vanwege de Vlaamse overheid.

Deze hervorming zorgt voor heel wat onrust op het terrein. Zodra er meer duidelijkheid is, zal ik als gedeputeerde initiatief nemen naar alle betrokkenen bij de bosgroepwerking. Het is alleszins mijn intentie om de huidige werking zoveel mogelijk verder te zetten. Iets wat goed werkt, moet je laten functioneren: wijzigen om te wijzigen, is niet aan mij besteed.

In deze uitgave vind je weer heel wat nuttige informatie, die je in jouw eigen Bosgroep en eigen werking kan toepas-sen.

Veel lees- en werkgenot!

Ludwig Vandenhovegedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Fototentoonstelling (foto: Pascal Vanhees)

foto: Pascal Vanhees

2 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Page 3: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

We kijken terug op een mooie dag en onthouden jullie de tips niet die het panel gaf tijdens de lezingen:

“Certificeer jouw bos.” (Marc Goossens)

“Luister goed naar de bosconsulent; hij weet wat hij moet doen.” (Eddy Cryns)

“Draag de veiligheidskleding en doe dat echt!” (Eddy Rooyackers)

“Leden, werf nieuwe leden!” ( Jan Spaas)

“Plant subsidieerbare planten.” (Marie-Jeanne Stroobants)

foto: Benjamine Bufkens

foto: Ine Houbrechts

foto: Pascal Vanhees

foto: Vera Reymen

foto: Pascal Vanhees

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 3

Page 4: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

wetgeving

Elke perceeleigenaar is volgens de wet van 2 april 1971 verplicht tot bestrijding van de akkerdistel, de speerdistel, de kale jonker en de kruldistel. De wet biedt de beheerder geen ruimte voor noncha-lance. Maar wat was hiervan de achter-grond en wat moet de beheerder van nu met deze wet?

De wet van toen en nu”Iedere verantwoordelijke eigenaar, huurder, pachter, enz. is verplicht de bloei, zaadvor-ming en uitzaaiing van schadelijk geachte distels met alle middelen te beletten.” Deze basiswet in de reglementering op de ”planten-bescherming” normeert de distelbestrijding. Ondanks heel wat rapporten, kamervragen en deskundige adviezen is elke landeigenaar nog steeds verplicht tot het bestrijden van de vier distels.

De achtergrond van toenDe wetgever vatte de distels op als schadelijke organismen en als directe of indirecte con-currenten voor de cultuurgewassen. De dis-telverordening dateert uit de periode van vóór de landbouwmechanisatie en het gebruik van herbiciden en was dus nodig om gewas en volksgezondheid te beschermen.

Het boerenbedrijf van toen steunde op han-denarbeid met veelvuldig en direct contact met het gewas (manueel pikken, binden en transporteren van graangewassen, maaien van hooiland, ...). De distels vormden een

De distel: een bedreiger

of een bewaarder?

From the collections of the Imperial War Museums (wikimedia_commons)

Kruldistel (Jan Mehlich)4 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Page 5: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

grote bron van ongemak (tijdverlet, infecties, ...) en vooral de kans op tetanusbesmetting (wondklem, stijfkramp) vormde een groot probleem onder landarbeiders en boeren. Tegen tetanus bestond geen remedie: besmet-ting leidde geregeld tot overlijdens. Er waren ook emotionele achtergronden voor de wet: de aanwezigheid van distels wekte bij veel mensen de indruk van onverzorgdheid.

Tussen de wet en nuIn mei 1997 deed het Instituut voor Natuurbe-houd onderzoek naar de toenmalige situatie. De conclusie was dat de kale jonker, de krul-distel en de speerdistel op het Vlaamse grond-gebied niet meer actief bestreden hoefden te worden. Voor de akkerdistel pleitte men voor een expliciete vrijstelling van de bestrijdings-plicht voor wegbermen en alle beschermde natuurgebieden. De Vlaamse Hoge Raad voor Natuurbehoud nam dit advies over op 31 juli 1997. Daarna is het advies veelvuldig in stu-dies bevestigd en herhaald. Het perspectief was vooral dat de te bestrijden distels een belangrijke ecologische rol kunnen vervul-len en dat de bestrijding tot een belang-rijk verlies aan natuurwaarden kan leiden.

De akkerdistel verdient aparte aandacht aan-gezien deze gemakkelijk inpikt op de lokale of periodieke aanwezigheid van kale, mine-rale, voedselrijke grond. Voor deze distel zou dus een aangepaste bestrijdingsbepaling moeten komen. Voormalig minister Vera Dua (Groen!) gaf in september 2000 aan daarover overleg te zullen voeren met landbouw- en natuurbehoudsorganisaties.

De realiteit van nuRuim 40 jaar na de instelling van de wet staat de distel er anders bij: infectiegevaar en arbeidsongemak vormen geen reden meer voor algemene bestrijding. De huidige land-bouw wordt gekenmerkt door verregaande mechanisatie waardoor direct contact met het gewas uitzondering is. De landarbeider werkt niet meer met paarden, al is er op graslanden en bosgronden contact mogelijk tussen dis-tels en bv. manegepaarden en trekpaarden of hun mest. Bovendien behoort preventieve

inenting tegen tetanus tot de standaard medi-sche verzorging van alle veldwerkers. Alleen de akkerdistel kan in bepaalde gevallen nog schade berokkenen aan de landbouw (vooral in weilanden en akkerranden).

In natuurgebieden vormen distels een belang-rijke drager van de totale biodiversiteit van het gebied. Heel veel insectensoorten zijn aan distels gebonden en ook enkele vogelsoorten foerageren graag op distels. Het is niet voor niets dat natuurbehoudsorganisaties al lang een ander perspectief op de distel bepleiten.

De toekomstVoorlopig zal aan de distelproblematiek niet veel veranderen zoals op 9 oktober 2012 bleek

in het Vlaams parlement. Tine Eerlingen (N-VA) vroeg de minister toen of erover nage-dacht wordt om de distelbestrijdingswetge-ving op het heffen.

Minister Joke Schauvliege (CD&V) ant-woordde: “Mevrouw Eerlingen, u vroeg naar het advies dat werd geformuleerd door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) over de distelbestrijding. Ik kan daar niet onmiddellijk op antwoorden, maar zal nagaan wat de stand van zaken is en u die informatie laten bezorgen via de voorzitter en het secretariaat.”

Daar staat de distel op dit moment en dus heeft voorlopig elke eigenaar van land nog steeds de wettelijke verplichting de akkerdis-tel, de speerdistel, de kale jonker en de krul-distel actief te bestrijden. Maar er wordt wel hoe langer hoe meer over gediscussieerd of dit wel zinvol is.

Wollige distel (foto: Meneerke Bloem)

Speerdistel (foto: Rasbak)

Kale jonker (foto: Paul Hermans)

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 5

Page 6: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

bosbeheer

Bosbeheerders streven steeds naar een voordelig en natuurlijk beheer dat liefst iets oplevert. De QD-methode is een beheeraan-pak die ons in dat opzicht niet mag ontgaan. Deze Duitse aanpak heeft tot doel kwalitatief hoogstaand hout te produceren zon-der veel ingrijpen. De aanpak stimuleert natuurlijke selectie en groei van bomen die in de toekomst kwaliteitshout zullen leve-ren. Daarvoor staat de QD-methode: kwalificeren en kwaliteitsvol groeien. In mooi Duits: “qualifizieren und dimensionieren”.

QD in het kortDe QD-methode is gericht op het verkrijgen van edel hout van topkwaliteit zonder de duurzaamheid van het bos in de weg te staan. Dit beheer begint bij vestiging van goede bomen: per hectare zo’n veertig toekomstbo-men voor loofhout en zestig voor naaldhout. Met strategisch kappen kan de beheerder de competitie tussen de bomen bevorderen, wat rechte en kwaliteitsvolle bomen oplevert.

Voor de keuze van de toekomstbomen kiest men bomen met een dikke en takvrije onder-stam, die slechts 25 % van de te verwachten eindhoogte uitmaakt. De natuurlijke tak-reiniging dient snel en ongestoord plaats te vinden. Dit beheer noemen we kwalificering.

Als die takvrije lengte bereikt is, start de fase van dimensionering: de kroon moet zo groot mogelijk worden. Hoe groter het oppervlak

van de kroon, hoe meer licht de boom kan opnemen. De diktegroei van bomen is recht-streeks verbonden met de fotosyntheseacti-viteit. Een boom met grote kruin groeit dus sneller en is gezonder! Zodra het kronendak volgroeid is, start de fase van rijping. In alle fases heeft de bosbeheerder de duidelijke rol de natuurlijke processen hun gang te laten gaan.

De fase van vestigingGoed vestigingsbeheer is zeer belangrijk. De bosbeheerder heeft met kappen en dunnen invloed op de toekomstbomen en kan zo de natuurlijke concurrentie tussen de bomen bevorderen. Die concurrentie begint bij de aanplant of spontane bebossing.

Spontane bebossing is te verkiezen boven aanplant: natuurlijke aanwas brengt geen werk of kosten met zich mee. Bovendien

zullen spontane zaailingen beter aanslaan, omdat zij minder vatbaar zijn voor ziektes. Als er niet voldoende gewenste zaadbomen in de buurt staan om de (her)bebossing natuurlijk te laten verlopen, zal de beheerder toch moeten aanplanten.

Bij toepassing van de QD-methode plant men niet het hele perceel als een plantage aan, maar plant men pleksgewijs in kleine verjon-gingsgroepen. Dit zijn groepen waarin jonge bomen voldoende dicht tegen elkaar kunnen opgroeien met een onderlinge plantafstand van 1 m bij 1 m of 1,5 m bij 1,5 m. Zowel eco-logisch als economisch ligt de optimale dia-meter van zo’n verjongingsgroep tussen 5 en 7 m. Het aanbevolen aantal planten hangt af van de vraag of de beheerder lichtboomsoor-ten wil planten. Als daarvoor wordt gekozen, is de combinatie 20 lichtbomen en 10 scha-duwbomen ideaal. In het andere geval kiest

De QD-methode

foto: BOS+

6 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Page 7: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

de beheerder best voor 40 schaduwsoorten. De onderlinge afstand tussen de groepen van middelpunt tot middelpunt bedraagt ideali-ter 12 tot 18 m. Het doel is aan het einde van deze fase één toekomstboom per groep over te houden. Doorheen de verschillende fases hebben alleen ingrepen plaats rond deze 40 à 60 toekomstbomen. Op de overige 80 % van de bestandoppervlakte kan de natuur zijn gang gaan en zo wordt de nodige arbeidstijd per kubieke meter kwaliteitshout sterk geredu-ceerd.

De fase van kwalificeringDe kwalificeringsfase start als de jonge boompjes niet meer vatbaar zijn voor con-currentie van kruidige vegetatie. Het beheer in deze fase is erop gericht voldoende toe-komstbomen te verkrijgen die op termijn het kwaliteitshout kunnen leveren. Bij verstandig beheer manifesteert en kwalificeert de boom zichzelf zonder veel inspanningen van de beheerder.

De hoogtegroei verloopt in dit stadium steeds sneller en dat zorgt voor de natuurlijke stamreiniging: als de bomen dicht genoeg op elkaar staan, sterven de onderste takken door lichtgebrek spontaan af. Dit noemen we natuurlijke stamreiniging en is een kosteloze vorm van snoeien. Doordat de bomen dicht op elkaar staan, strijden zij om het licht. Zo ont-staat natuurlijke selectie: de meest vitale en goedgevormde bomen zullen uitgroeien tot bomen met kwaliteitshoutpotentie (“opties” genoemd). Kwalificering is sterk boomsoort-afhankelijk, niet alle boomsoorten reageren immers hetzelfde op licht(gebrek).

De bosbeheerder grijpt in deze fase alleen in als een te groot aantal “opties” in de verdruk-king komt of als veel voorlopers een slechte stamvorm of te zware betakking hebben. Meestal zijn de te verwijderen boompjes jong en hebben ze een klein of te verwaarlozen houtvolume. Deze bomen worden geknakt of geringd zonder ze af te voeren. Dit drukt de arbeidskosten en zorgt voor een geleidelijke afname van de takreiniging. Zo ontstaat een kleine hoeveelheid dood hout in het bos. De fase van kwalificeren eindigt op het moment dat duidelijk is welke bomen in het bos de toekomstbomen zijn.

Om te controleren of menselijk ingrijpen tij-dens deze fase vereist is, legt men toegangs-stroken (van ca. 1 m breedte) aan om de 20 m. Later kunnen (enkele) van deze stroken

verbreed worden tot ruimingspistes waarop het hout machinaal kan worden afgevoerd.

De fase van dimensioneringAls ongeveer een kwart van de te verwachten eindhoogte van de toekomstboom takvrij is, begint de dimensioneringsfase. Tijdens deze fase zal de bosbeheerder de concurrenten van toekomstbomen telkens opnieuw verwijde-ren, zodat de kroon van de toekomstbomen zoveel mogelijk kan groeien. Op die manier wordt de productie van knoestvrij kwaliteits-hout gemaximaliseerd: hout dat vrij is van littekens van oude takken. Het is belangrijk sluiting van de kroon te voorkomen, omdat kroonsluiting de groei en de houtproductie remt.

Naast het wegnemen van concurrenten die de breedtegroei van de kroon van de toe-komstbomen remmen, is het belangrijk dat het afsterven van takken over de lengte van de stam wordt gestopt. Een duurzaam behou-

Gemarkeerd verjongingsgroepje in een opening die ontstaan was door windval (2009, Landesforsten Rheinland-Pfalz)

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 7

Ringen met behulp van een hakmes met draadborstel (2012, Frederik Bollen)

Vrijgestelde Douglas (2012, Sander Vandaele)

Vrijgestelde berk in Duitsland - Saarland (2012, Frederik Bollen)

Page 8: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

bosbeheer

den lage kroonaanzet is het onderschei-dende element van QD-methode. De basis van de kroon van toekomstbomen blijft op dezelfde hoogte in leven vanaf het begin van de dimensioneringsfase tot het moment waarop de boom uiteindelijk geveld wordt. Taksterfte op latere leeftijd leidt immers tot productieverlies en kan bij bepaalde soorten leiden tot donkerkleuring van de kern. Dit laatste is een chemische reactie die bij soor-ten als beuk en es groot waardeverlies tot gevolg heeft.

De beschikbare tijd voor het uitgroeien van de kroon is beperkt, het is daarom belang-rijk dat je tijdig begint! Onderstaande tabel geeft per soort een indicatie van de start van de dimensionering. De start van deze fase is afhankelijk van de soort en de standplaats.

Bij het verwijderen van de concurrenten van de toekomstbomen ontstaan tussentijdse houtoogsten die in de meeste gevallen leiden tot een kleine of matige opbrengst voor de eigenaar. In het begin gaat het grotendeels om brandhout, maar het is niet uitgesloten dat enkele stammen voor zaaghout of zelfs

fineer gebruikt kunnen worden. Ecologisch gezien is het een groot voordeel dat het bos-klimaat slechts zeer plekgebonden verstoord wordt.

In Duitsland kiest men bij deze methode ervoor om op gevoelige bosbodems de rui-ming in het bos door trekpaarden te laten doen. Voor het afvoeren van dikkere stam-men is machinale afvoer, meestal met gebruik van de boslier, de enige mogelijk-heid.

De fase van rijpingDe rijpingsfase start zodra de toekomst-boom 75 tot 80 % van zijn verwachte eind-hoogte bereikt heeft. Vanaf dan zal de kroon-uitbreiding afnemen en uiteindelijk stoppen. Op het einde van de rijpingsfase kan een

De ontwikkeling van de kroon tot de oogst (2009, Landesforsten Rheinland-Pfalz)

Boomsoort Leeftijd (jaar)

Ratelpopulier 9-12

Berk, els, lork 12-15

Es, esdoorn, kers, grove den 18-22

Eik, fijnspar, douglas 25-30

Beuk, zilverden 35-40

Indicatie start dimensionering per soort

foto: BOS+

8 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Uitslepen met paard in Duitsland - Saarland (2012, Frederik Bollen)

Page 9: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

individuele oogst ingepland worden op het moment dat de houtprij-zen gunstig zijn. Onder deze kaprijpe bomen staat de volgende gene-ratie bomen al klaar om de hoogte in te schieten, zodat de kringloop zich sluit. De meest interessante afzetmarkt voor kwaliteitshout zijn de zogenaamde rondhoutveilingen.

QD in LimburgDe QD-methode is een natuurlijke en arbeidsluwe beheermethode die onze aandacht verdient. Zeker in achterstallig beheerde middelhout-bestanden, waar grote bomen gecombineerd werden met hakhoutsto-ven, is het mogelijk hiermee natuurlijke dynamiek en verjonging te verkrijgen.

De QD-methode geeft het bos hoge natuurwaarden met minimale inspanningen en kosten voor de beheerder. Bovendien geeft de methode topkwaliteitshout van imposante en gezonde bomen. En ondertussen spreidt de beheerder zijn risico: hij kan het hout op alle markten kwijt. In het slechtste geval zelfs als brandhout. Omgekeerd zou het je heel wat tijd en moeite kosten om van brandhout te evolue-ren naar kwaliteitshout in je bos!

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 9

Eindproduct van kwaliteitsvolle Douglas (2012, Frederik Bollen)

Page 10: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

bosbeheer

Veel bosranden zijn verdwenen. Het beheer ervan is intensief, maar de rand is belangrijk voor veel dieren- en plantensoorten. Gelukkig krijgt de bosrand steeds meer aandacht, zo las je al in ons winternummer. De Limburgse Bosgroepen geven de beheer-ders een duwtje in de rug en starten met het project “Bosranden”, gefinancierd door de provincie Limburg.

StimulerenBosbeheerders nemen de aanleg van bosran-den in hun beheerplannen vaak wel op, maar voeren de aanleg niet altijd uit wegens een gebrek aan financiële stimulans. De beschik-bare subsidie voor ecologische bosfunctie bij een uitgebreid beheerplan (125 euro per ha bosrand) blijkt onvoldoende. Dat is de reden waarom de Bosgroepen de beheerder financi-eel extra willen steunen.

Het huidige bosrandenproject past bovendien perfect in de overkoepelende visie van de Lim-burgse Bosgroepen: de bosrand verhoogt de biodiversiteit in het Limburgse privébos.

RandproblemenIn de meeste Limburgse bossen is de over-gang tussen bos en open ruimte te abrupt. Veel Vlaamse bossen zijn klein en daarom is

het verleidelijk om zoveel mogelijk bomen te planten en te besparen op de struikrand. Dit leidt er echter toe dat de laatste grote bomen op de perceelrand staan. Door een dunnings-achterstand van het achterliggende bos hellen ze met de kruin uit het bos. Zodra de bosrand wordt overschaduwd, vestigen zich spontane boomzaailingen in de rand en dan verdwijnt de rand door beschaduwing.

BosovergangEen bosrand is een geleidelijke overgang tus-sen het echte bos en het omliggende land-schap. Deze overgang is de eerste fase van

Subsidies voor bosrand en onderetage

De voordelen van de bosrandDE BoSRanD BIEDT:- voedsel voor tal van dieren (van vleermuizen, vlinders tot vogels);- dekking voor de fauna;- afscherming van het bos; - rust in het bos (voor reeën en ander wild);- opbrengst (als hakhoutsoorten in de rand aanwezig zijn).

DE BoSRanD VooRkoMT:- kolonisatie door ruigtekruiden of exoten; - overhangende takken langs wegen, paden en andere eigendommen;- loslopende honden (doornige struiken).

Bosrand (foto: Lore Bellings)

Geen bosrand (foto: Lore Bellings)

verbossing en bestaat uit struiken en kleine bomen, hakhout of knotbomen. De bosrand hoort per definitie tot het bos en heeft de bosbewoner heel wat te bieden. Omdat onderetages bij Canadapopulieren in wijd plantverband (minimum 8 m x 8 m) dezelfde troeven hebben, beslo-ten de Bosgroepen deze categorie in het project op te nemen.

Een mooie bosrand is min-stens 6 m breed. De maximale breedte is afhankelijk van de boomhoogte en oriëntatie. De plantafstand is 2 m x 2 m, maar kan worden verkleind tot 1 m. De beste oriëntatie om veel bloesems, bessen en vruchten te krijgen, zijn de zuidelijk en westelijk geori-

10 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Page 11: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

De bestelbare plantpakketten1. Kempen droog A (zomereik, haze laar, brem, linde, spork)

2. Kempen droog B (wintereik, lijsterbes, meidoorn, gaspeldoorn, hulst)

3. Kempen vochtig A (zwarte els, vlier, Gelderse roos, Europese vogelkers, linde)

4. Kempen vochtig B (Europese vogelkers, hondsroos, wilg, zomereik, hulst)

5. Haspengouw en Maasvallei droog A (veldesdoorn, haagbeuk, Gelderse roos, wilde liguster, boskers)

6. Haspengouw en Maasvallei droog B (sleedoorn, wilde roos, linde, wilde appel of peer, kornoelje)

7. Haspengouw en Maasvallei vochtig A (zwarte els, Europese vogelkers, kornoelje, hazelaar, Gelderse roos)

8. Haspengouw en Maasvallei vochtig B (wilg, sleedoorn, veldesdoorn, wilde roos, ruwe iep)

9. Hakhout Kempen droog (boskers, linde, wintereik, hazelaar, ruwe iep)

10. Hakhout Haspengouw en Maasvallei droog (ruwe iep, linde, boskers, haagbeuk, gewone esdoorn)

11. Hakhout nat (zwarte els, wilg, zomer eik, haagbeuk, hazelaar)

enteerde bosranden. De bomen en struiken groeien niet even snel. Na een aantal jaren zullen de sterkere groeiers de zwakkeren overwoekeren. De beheerder moet ingrijpen, omdat anders soorten en variatie verloren gaan of bomen met een pioniersrol (Ameri-kaanse vogelkers, berk en es) zich juist ves-tigen.

Bosrandsubsidie De Limburgse Bosgroepen verstrekken hun leden een subsidie voor het aanleggen van een bosrand en een onderetage bij populie-renaanplantingen. De bosbeheerder betaalt slechts 30 % van de werkelijke kostprijs. Er zijn twee opties:

- Bestel het plantgoed en plant zelf. Het plantgoed wordt op het bosperceel

geleverd. De arbeidersploeg kuilt de plan-ten vakkundig in om een optimale behan-deling van het plantgoed te garanderen en geeft praktische plantinstructies.

- Bestel het plantgoed en laat het aanplan-ten.

De Winning - vzw Groenwerk levert het plantgoed, kuilt het vakkundig in en plant het aan.

BosrandplantenDe Limburgse Bosgroepen stelden bosrand-pakketten samen met verschillende struik- en boomsoorten die standplaatsgeschikt en inheems zijn. Elk bosrandpakket bevat 75 stuks plantsoen, goed voor een bosrand van

50 meter aangeplant in 3 rijen, en kost 20 euro per pakket.

BosrandbeheerDe eerste jaren beperkt het beheer zich tot het vrijstellen van de planten. Soms is een beperkte correctiesnoei nodig ten voordele van de zwakkere groeiers. Als de bosrand is volgroeid, worden de struiken tot aan de basis afgezaagd. Op arme bodems om de tien à vijftien jaar en op rijke bodems om de vijf à tien jaar. Uit de stobbe of “stoof ” ontstaan nieuwe scheuten uit slapende knoppen. Dit is het traditionele “hakhoutbeheer”. Via de Bosgroepen kan dit hout worden vermarkt.

De bosrand vraagt dus een alerte beheerder, maar geeft ook echt iets terug.

Vlier (foto: KULeuven)

Meidoorn (foto: Annemie Hannosset)

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 11

Page 12: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

Wandelen in veranderend boslandschap Elk jaar organiseert de Bosgroep Hoge kempen een mooie boswandeling in een andere gemeente. De nadruk ligt telkens op de doelstellingen, realisaties en typi-sche kenmerken van het beheer. als voorbereiding op de wandeling op 15 september in de prachtige bossen van de Langeberg en de vallei van de Ziepbeek in Lanaken had Patrick Meesters een verkennend gesprek met de boswachters Jos Gorissen en Steve Cox.

Bosbeheer Het beheer van de Rekemse gemeentebos-sen is in hoofdzaak natuurgericht, maar men streeft naar een beter evenwicht tussen economisch en ecologisch beheer. De vanuit economisch perspectief aangelegde naald-houtbossen worden versneld omgevormd tot structuurrijke, gemengde bossen bestaande uit berk, inlandse eik en grove den. De mid-delen uit de houtverkoop worden zinvol gebruikt voor het beheer van deze bossen.

Groepenkap en verscheidenheidIn de jaren zeventig bestond het gemeente-bos nagenoeg volledig uit naaldhout. Het had uitsluitend een economisch doel als stuthout voor de mijnen, maar was ecologisch arm. In 1972 besloot de toenmalige houtvester Roskams in samenspraak met de gemeen-te Rekem het bos om te vormen tot een

gemengd bos. Hij wilde onderzoeken welke mogelijkheden natuurlijke herbebossing biedt na een kaalkap van naaldhout. Doel was het bos door groepsgewijze natuurlijke verjonging om te vormen tot een structuur-rijk en ongelijkjarig gemengd bos.

Op een kaalgekapte oppervlakte van ruim 5 ha creëerde men 34 in vorm en grootte variërende verjongingsgroepen. Gemengde verjonging kwam snel tot stand. Na de eer-ste zuiveringskap werden in 1986 de verjon-gingsgroepen uitgebreid.

Verspreid over verschillende plaatsen kapte men in totaal 4 ha. De natuurlijke herbebos-sing leverde een mooi gespreide opkomst van zomereik, grove den en berk. Deze groe-penkap was op dat moment baanbrekend, maar is inmiddels een beproefde methode

in de Kempische bossen. Nu de bestanden hun omslagpunt bereikt hebben, loont het de moeite om de meest waardevolle exemplaren in de verjonging aan te duiden als toekomst-bomen en de concurrenten zo snel mogelijk te verwijderen.

De verscheidenheid aan boomsoorten, de aanwezigheid van jonge en oude bomen, van dood hout en de open zonnige plekken in het bos zorgen voor een grote soortenrijkdom aan planten en dieren.

Poelen en relictenIn de naaldhoutbossen voerde men het mijn-hout af op onverharde wegen. In de loop der jaren ontstonden in die modderige boswe-gen ondiepe en diepe poelen die erg waar-devol zijn voor kikkers, salamanders, water-insecten en andere diersoorten. Terwijl men inmiddels met steun van de provincie de exploitatiewegen verhardt om zware bosex-ploitatiemachines doorgang te geven, laat men deze poelen bewust met rust.

De wal naast de bosexploitatieweg op de grens van Lanaken en het vroegere Graaf-schap Rekem is een cultuurhistorisch over-blijfsel van de grens van het graafschap

Groepenkap in Lanaken

12 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

bosgroep hoge kempen in de kijker

foto: Patrick Meesters

Page 13: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

Rekem en verdient een plaats in de erken-ning van het Nationaal Park Hoge Kempen als kandidaat-werelderfgoed. Bij het beheer van de bossen wordt rekening gehouden met deze historisch belangrijke relicten. Zo mag tijdens de exploitatie van het hout de wal niet gekruist worden door bosexploitatiemachi-nes.

Bosranden en lichtLangs een aantal boswegen legt men mantel- en zoomvegetaties aan. De brede en zonnige bermen in deze rustbevorderende bosrand vormen een leefruimte voor tal van planten en dieren. Bramen, brem, heide en kruiden leveren insecten nectar en struiken bieden vogels nestgelegenheid en voedsel. De vleer-muizen gebruiken de wegen om te jagen en vlinders vertoeven graag in deze rand omwil-le van het vele licht dat in het dichte bos te weinig aanwezig is.

Zo kun je in het vroege voorjaar en in de zomer de citroenvlinder, het bont dikkopje, het groot dikkopje, het groentje, het bont zandoogje waarnemen langs dergelijke paden. Ook zeld-zame dagvlinders als de bruine eikenpage en de kleine ijsvogelvlinder leven er graag.

Hakhoutstoven van eikenIn de Kempen treffen we vooral zomereik aan en slechts uitzonderlijk wintereik. Dit is eigenaardig, omdat wintereik beter bestand is tegen droogte en hier dus vanouds meer voor-kwam dan zomereik. Zomereiken kwamen vooral voor in de valleien, terwijl de winterei-ken meer op de drogere en zandige heuvels stonden. Het verschil zit niet in de houtkwali-teit maar in de eikels. De zomereik produceert meer eikels en was om die reden meer geliefd bij de Kempische boeren: zij voedden daar-mee hun varkens.

Op weinig plaatsen in Vlaanderen vindt men daardoor nog wintereiken terug, soms alleen nog de uitgegroeide hakhoutstoven die als relicten getuigen van hun aanwezigheid in het verleden ... De oude ondergrondse wortel-stronken kunnen honderden jaren oud zijn. We mogen er dan ook haast zeker van zijn dat het hier om autochtoon materiaal gaat. De stoven van de eik zijn waardevol als zaadbank van autochtoon plantmateriaal.

Herbebossen na de tornadoOp 7 juni 2012 raasde een tornado met een ongeziene windkracht over Lanaken, Zuten-daal en een deel van Maasmechelen en vloerde 30 ha naaldbos. Van de grove dennen knakte 25 % als lucifers. De dichtere bossen met Corsicaanse den en fijnspar bleven gro-tendeels gespaard. Meerdere dikke zomer-eiken werden ontworteld. Het verhakkelde

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 13

Op bepaalde boswegen worden poelen behouden en mogen de wegen dicht groeien. (foto: Patrick Meesters)

Kleine ijsvogelvlinder (foto: Hölger Groschl - Wikipedia)

Relicten van wintereik, zeldzaam in de Kempen. (foto: Patrick Meesters)

Page 14: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

en versplinterde naaldhout diende te worden afgevoerd en de vraag was vooral: hoe moet de herbebossing aangepakt worden?

Oorspronkelijk was het plan de bodem na exploitatie te bewerken met een zware bos-klepelmaaier en bodemfrees. Diepe grondbe-werking was bedoeld om de resterende wor-tels van vogelkers te verkleinen en opschot te vermijden. Door de grote hoeveelheid stenen in de ondergrond bleek dit niet haalbaar en werd de bodem enkel oppervlakkig bewerkt op een proefvlak van 3 ha om het terrein wat te egaliseren. Vanaf volgend jaar kan het ver-schil in kwaliteit, dichtheid en soorten in de natuurlijke verjonging vergeleken worden met de onbehandelde oppervlakte. Verder wor-den per hectare ongeveer veertig homogene “klumpen” (groepen) van veertig bomen aan-geplant met een tussenafstand van 12 meter

tussen de groepen: zomereik, wintereik, win-terlinde, haagbeuk, beuk, boskers, lijsterbes, tamme kastanje. Tussen de groepen verwacht men natuurlijke hergroei van grove den, berk en zomereik. De tornado creëerde uiteindelijk een aantrekkelijk proefterrein waarop men de QD-methode (zie pagina 6) kan uitproberen.

Behoud van dood hout in het bosHet idee om al het door de tornado bescha-digde hout een natuurlijk museum te laten vormen en de evolutie van dood hout op te volgen, werd snel terzijde gelegd. Men vrees-de een explosie van Amerikaanse vogelkers en die is in zo’n ravage moeilijk te bestrij-den. Bovendien is homogeen naaldbos in de omgeving erg kwetsbaar voor ziektes en aan-tastingen door insecten.

Om de bezoeker toch een beeld te geven van de ravage, lieten de beheerders een deel van het beschadigde bos onaangeroerd. Hier wordt de evolutie van het dode hout verder opgevolgd. Naast liggend dood hout is er voldoende staand dood hout aanwezig. Ver-der zijn er wegkwijnende bomen met afge-scheurde takken, waarvan een deel zal verder groeien en een ander deel zal afsterven. Afta-kelende bomen hebben vaak tal van holtes met vermolmd hout en die bieden een leef-gebied aan heel wat zeldzame en bedreigde kevers. Zo wordt het vliegend hert vooral aangetrokken door vermolmd hout van oude hakhoutstoven. De vallei van de Ziepbeek Iets verderop biedt het reservaat van de vallei van de Ziepbeek een ontroerend mooi uit-zicht. Op een aantal hellingen van de vallei werden de bomen gekapt en werd mede door het plaggen de ontwikkeling van heide bevor-derd. Het succes hiervan is nu al duidelijk

14 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

bosgroep hoge kempen in de kijker

De ravage na de tornado van 7 juni. (foto: Patrick Meesters)

Eddy Cryns, Bart Hoelbeek en Jos Gorissen inspecteren het geteisterde bos. (foto: Patrick Meesters)

Boswachter Steve Cox voor de opgeruimde strook na de windval. Vooraan is gefreesd, achteraan niet. (foto: Patrick Meesters)

Page 15: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

zichtbaar. De Ziepbeek is één van de zuiver-ste beekjes van Vlaanderen met een erg goede waterkwaliteit (arm aan voedingsstoffen en met een haast neutrale zuurtegraad). Om die waterkwaliteit te kunnen behouden wordt het naaldhout op de flanken van de vallei verwij-derd.

De heer Roskams heeft ervoor gezorgd dat we kunnen genieten van al dit moois. Het is dankzij zijn inzet en gerichte aankoop-politiek dat deze prachtige natuur behou-den bleef. Hierdoor kon één van de grootste beschermde aaneengesloten natuurgebieden van Vlaanderen gevormd worden: het Natio-

naal Park Hoge Kempen. Op 15 september om 13.30 u. kunnen jullie meewandelen om te genieten van al dit moois. Bekijk alvast de activiteitenkalender (pagina 18)!

Houtverkoop aan de wegHet agentschap voor natuur en Bos probeerde in het door de tornado verwoeste bos een nieuwe verkooptechniek uit. In deze omstandigheden was het onmogelijk het hout vooraf op te meten dus maakte men een ruwe volumeschatting. Er werd een opdracht uitgeschreven om het hout te exploiteren tegen een vaste prijs per ton.

Een onafhankelijke firma zaagde het hout. De stammen werden in het bos met een rupskraan met een grote harvesterkop met traagdraaiende

zagen (die zijn minder slijtgevoelig bij het zagen van de bomen die met grond zijn besmeurd) op rijen getrokken. Met de forwarder werden de

volledige stammen uit het bos gereden naar een stapelplaats. Hier werden de volledige bomen door een harvester onttakt, verzaagd en ingedeeld

in de kwaliteitsklassen: zaaghout (drie lengtes), industriehout (OSB en vezelhout), brand- en energiehout. Deze actie kostte € 12 per ton.

In totaal werd ongeveer 8000 ton hout verkocht aan vier verschillende kopers. Elke vrachtwagen werd geïdentificeerd en gewogen aangezien de

betalingen gebeurden op basis van weegbonnen. Door het gebruik van camera’s was misbruik onmogelijk.

DE VERkooPPRIJZEnZaaghout (rechte stukken stam van 2,5, 3,5 of 4,2 m lengte, minimaal 20 cm diameter) € 49 per ton

Industriehout (dikker dan 7 cm diameter en minder dan 10 cm kromming op 2,5 m) € 41 per ton

Energiehout (dunner dan 7 cm diameter) € 9,1 per ton

Loofhout (eik en berk als brandhout, dikker dan 7 cm diameter) € 31 per ton

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 15

Een mooi zicht op de vallei van de Ziepbeek. (foto: Patrick Meesters)

Page 16: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

cursusaanbod

Werken in de bosbouw behoort ook in België tot de gevaarlijkste beroepen. Jaarlijks gebeuren zelfs bij ervaren gebruikers van de kettingzaag tientallen zware ongelukken. Voor kettingzaaggebruikers kwam er onlangs een Europese norm. Inverde paste de bestaande cursussen “Veilig werken met de kettingzaag” aan deze normen aan.

De Europese standaard In de European Chainsaw Standard (ECS) hebben de Europese landen een certifice-ringssysteem voor kettingzaaggebruikers uit-gewerkt. De standaard is een schaal met “minimale niveaus” die is ontwikkeld en goedgekeurd door een internationaal team van kettingzaagexperts in Europa. Vanaf nu kun je gestandaardiseerde cursussen volgen en examens afleggen waarvan het certificaat in heel Europa erkend wordt: het European Chainsaw Certificate (ECC).

Inverde vernieuwde de bestaande cursussen, zodat ze voldoen aan de niveaus zoals genor-meerd in de ECS. Deze normen laten de cur-sist nog veiliger en efficiënter met een ket-tingzaag werken door de verhoogde aandacht

voor veltechnieken, handgereedschap (velhe-vel, pikhaak, meetlint) en handlier.

De cursussenDe vroegere modules KZ 1, 2, 3 en 4 heten vanaf nu ECS 1, 2, 3 en 4. De inhoud komt echter niet volledig overeen. Per module:•ECS 1 - werking en onderhoud van de ket-

tingzaag (afkorttechnieken);•ECS 2 - basisveltechniek kleine (diameter <

40 cm) en hellende bomen (en verkleinen);•ECS 3 - gevorderde veltechniek middelgrote

en grote bomen (diameter > 40 cm) (en handlieropstellingen);

•ECS 4 - veltechniek ontwortelde en bescha-digde bomen.

Naast deze ECS-cursussen bestaat de cursus LHOS (Liggend Hout Onder Spanning). Je

leert op een veilige, ergonomische en effici-ente manier omgaan met hout onder span-ning: het opwerken van kruinhout, het zagen bij stormschade en het zagen van omgewaai-de bomen op de weg. De aangeleerde technie-ken zijn ook zeer nuttig bij het onttakken van gevelde bomen. We oefenen op de mobiele spanningsbank.

Van cursus naar examenInverde organiseert regelmatig examens. Het examen ECC 1 bijvoorbeeld, bestaat uit een theoretische test (meerkeuzevragen), een praktische proef en een zaagoefening. Wie slaagt voor dit examen, ontvangt het ECC 1. Dit certificaat bewijst dat je vaardigheden getest zijn op de hoogstaande Europese ket-tingzaagnormen. Met dit certificaat kun je

Europees gediplomeerd kettingzagen

16 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Bij de cursus LHOS wordt geoefend op de mobiele spanningsbank. (foto: Patrick Meesters)

Page 17: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek bieden we een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.

afspraken bij de zoekertjes:• Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. • Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang.• De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.• Indien je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.• Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Bos te koop

Wil je je bos verkopen? Plaats een zoekertje of contacteer je Bosgroep!

zoekertjes

aan de slag in alle Europese landen die vol-gens de Europese kettingzaagnormen wer-ken.

Van examen naar cursusNa elke cursus bestaat de mogelijkheid aan een examen deel te nemen en het European Chainsaw Certificate (ECC) van dat niveau te behalen. De examens dienen in volgorde te worden doorlopen, maar het slagen voor een examen is geen voorwaarde om deel te nemen aan de vervolgcursus. Niettemin kan pas een vervolgexamen worden afgelegd zodra het “vorige” certificaat is behaald. In theorie kun je de examens afleggen zonder een cursus te volgen, maar in de praktijk is de slaagkans dan bijzonder klein. De nieuwe cursus LHOS is alleen toegankelijk voor cur-sisten die ECS 1 of de vroegere KZ 1 hebben gevolgd.

Van kZ naar ECSAls je eerdere modules KZ hebt gevolgd, zijn de volgende scenario’s mogelijk:

•Je volgde eerder KZ 1: je frist op met ECS 1 of gaat door met ECS 2.

•Je volgde eerder KZ 2: je frist op met ECS 1/ECS 2 of gaat door met ECS 3/ECS 4 (in ont-wikkeling).

•Je volgde eerder KZ 3: je frist op met ECS 1/2/3 of gaat door met ECS 4.

Inschrijven? Bekijk het cursusaanbod achterin ’t Limburgs Bosbelang, kijk op inverde.be of contacteer de coördinator van je Bosgroep.

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 17

Te koop• AS: 3 aangrenzende percelen van verschillende eigenaars; totaal 47,94 are;

naaldhout; in voorkooprecht; 0495 71 56 40

• AS: 17,69 are; naaldhout; 0479 83 94 32; in voorkooprecht

• AS: 10,00 are; naaldhout; 089 65 85 60; in voorkooprecht

• AS: 17,89 are; naaldhout; 011 27 30 93; in voorkooprech

• Aangrenzende percelen:

• AS: 56,27 are; naaldhout; 011 27 57 87; in voorkooprecht

• AS: 20,00 are; naaldhout; 011 72 49 36; in voorkooprecht

• AS: 17,15 are; naaldhout; 0488 64 63 51; in voorkooprecht

• AS: 20,95 are; naaldhout; 0498 54 69 86; in voorkooprecht

(Alle bovenstaande percelen in As liggen in een straal van 100 meter bij elkaar.)

• AS: 24,72 are; gemengd; 0497 90 64 16; [email protected]; in voorkooprecht

• HECHTEL-EKSEL: 10,88 ha; naaldhout; 011 21 06 70; [email protected]

• HECHTEL-EKSEL: 33,90 are; loofhout; in voorkooprecht; 011 21 06 70; [email protected]

• LEOPOLDSBURG: 51,46 are; gemengd hout; in voorkooprecht; 011 21 06 70; [email protected]

Demonstratie gevorderde veltechnieken in ECS 3. (foto: Patrick Meesters)

Page 18: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

activiteitenkalender

Cursussen en excursiesaanBoD LIMBuRGSE BoSGRoEPEnDe Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig vormingsactiviteiten voor hun leden. Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63).We verwachten jouw inschrijving minimaal drie weken vóór de cursusdatum. Je inschrijving is pas definitief na overschrijving van de deel-nameprijs op bankrekening BE48 7795 9073 9027. Meer gedetailleerde informatie ontvang je enkele weken voor de activiteit per post.

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

zaterdag 6 juli 2013 cursus: dunnen en toekomstbomen Bosgroep Noordoost-Limburg* € 20

woensdag 31 juli 2013 excursie: bosbouwbeurs Libramont (Paliseul) € 20

zondag 15 september 2013 (start om 13.30 u.)

wandeling: Langeberg, vallei van de Ziepbeek Bosgroep Hoge-Kempen: Lanaken gratis

zaterdag 21 september 2013 cursus: brandhout maken & bestrijden Amerikaanse vogelkers

Bosgroep Limburgse Duinen* € 20

donderdag 26 september 2013 (avond)

cursus: onderhoud kettingzaag en bosmaaier Centrum Duurzaam Groen: Genk € 15

vrijdag 11 oktober 2013 cursus: herhalingsdag kettingzaaggebruik Bosgroep Zuid-Limburg* € 30

zondag 20 oktober 2013 (voormiddag)

wandeling: Gerheserheide Bosgroep West-Limburg: Ham/ Heppen gratis

vrijdag 25 + zaterdag 26 oktober 2013

cursus: kettingzaag ECS 1 nog niet gekend* volzet

*In samenwerking met Inverde (www.Inverde.be)

Excursie bosbouwbeurs LibramontIn het bos van het nabij gelegen Paliseul tonen zo’n 150 Europese exposanten gedurende twee dagen hun materieel en expertise. De live bos-bouwdemonstraties in een bos van 150 ha zorgen voor een beurs met een unieke sfeer die om de twee jaar meer dan 30 000 bezoekers mag verwelkomen. De Limburgse Bosgroepen organiseren op woensdag 31 juli een gezamenlijke bezoek aan dit evenement. In de prijs is de toe-gangsprijs en het vervoer per autocar inbegrepen. We vertrekken om 7 u. op de parking van Kinepolis Hasselt en verwachten terug te zijn rond 19 u.

Commune Paliseul

FORESTRY

DemoForestOp 30 -31 juli organiseert de Beurs van Libramont de bosbouwbeurs Demo Forest 2013. In het bos van Paliseul tonen 150 Europese exposanten er gedurende 2 dagen hun materieel en expertise. De live bosbouwdemonstra-ties in een bos van 150 ha zorgen voor een beurs met een unieke sfeer die iedere 2 jaar opnieuw meer dan 30.000 professionele bezoekers mag verwelkomen.

Op 30 en 31 juli 2013Demo Forest te Paliseul (België)Van 26 tot 29 juli 2013Tentoongesteld materieel op het beursterrein van Libramont (België)

18 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer

Page 19: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

Colofon’ t L imburgs Bosbelang 41 | zomer

uitgaveDe deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.hoofdredactieJohan Van den BroekcoördinatieAnnemie Hannosset [email protected] Lore Bellings [email protected] Jan Mampaey [email protected] Wittemans [email protected] Hannosset [email protected] Bellings, Katrien Wittemans, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest redactieLore Bellings, Frederik Bollen, An Pierson, Patrick Meesters en Vera Reymen.foto coverLimburgse BosgroepencartoonsDirk Vercampttekstbewerkingzeggenofschrijven.be: Vincent Westerwoudt vormgeving & lay-outDion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner - OpglabbeekdrukDrukkerij Paesen - OpglabbeekpostbusLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselttel. 011 23 83 20 [email protected] 700 exemplarenwettelijk depotnummerD/2008/5857/82verantwoordelijke uitgeverJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op hout-

en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische

witmakers.foto: Pascal vanhees

Dunnen en toekomstbomenDeze praktische cursus leert je dunningen aanduiden en werken met toekomstbomen: de theorie in de praktijk. In een bosbestand kunnen dunningen de natuurlijke processen zoals concurren-tie, verjonging en aanwas zodanig sturen dat het vooropgestelde toekomstbeeld efficiënt wordt bereikt. Er bestaan verschillende methoden: laagdunning, hoogdunning en toekomstbomen-dunning.

Wandeling in Langeberg, vallei van de Ziepbeek Op zondag 15 september om 13.30 u. organiseert de Bosgroep een wandeling in de bossen van de Langeberg en de vallei van de Ziepbeek in Lanaken. Meer informatie over dit gebied vind je terug op blz. 12. Schrijf je snel in!

Brandhout maken en bestrijden amerikaanse vogelkersZelf brandhout kappen lijkt op het eerste zicht niet moeilijk, maar enkele weetjes maken dit vei-liger, efficiënter en leuker. Deze cursus geeft tips voor het klieven, uitdragen en drogen van hout.De bestrijding van vogelkers vraagt doorzettingsvermogen, maar het harde werk levert ook wat op: bruikbaar brandhout! Je raakt vertrouwd met de problematiek, leert de bestrijdingstechnie-ken toepassen en komt te weten op welke plaatsen de bestrijding het meest belangrijk is.

onderhoud kettingzaag en bosmaaierDit is een korte, technische cursus van drie uur bij het Centrum Duurzaam Groen in Genk. We nemen vooral de kettingzaag onder de loep, maar ook de werking van de bosmaaier. Tijdens de cursus krijg je antwoord op deze vragen: is het gereedschap in orde voor gebruik? Hoe moet je het gereedschap correct starten en gebruiken? Hoe moet je het gereedschap onderhouden na dagelijks gebruik? Voor deze cursus is geen voorkennis vereist.

Herhalingscursus “veilig kettingzaaggebruik”Wie kettingzaaggebruik module 1 en/of 2 heeft gevolgd, zal op een veilige en verantwoorde manier met de kettingzaag kunnen omgaan. Niet iedereen heeft echter de gelegenheid om regel-matig de aangeleerde technieken te gebruiken. Na verloop van tijd vervaagt de kennis en dat kan leiden tot gevaarlijke situaties. Deze cursus is een praktische herhalingsdag die de veilige gebruikstechnieken opfrist.

Veilig werken met de kettingzaag - ECS 1 basistechniekenDeze cursus is het inleidingsniveau voor kettingzaaggebruikers en omvat de basis: gezondheids- en veiligheidsonderwerpen voor de gebruiker. Natuurlijk komen onderhoud en inspectie van de kettingzaag aan bod. De tweede dag zullen we in het bos hout met een beperkte doorsnede afkorten. Er wordt ook aandacht besteed aan hulpmiddelen bij het manipuleren en stapelen van hout.

Verzendingsfout ’t Limburgs Bosbelang 39 en 40Helaas hebben nogal wat leden hun Bosbelang niet in de bus gekregen door een verzen-dingsfout. Wil je het nummer alsnog ontvangen? Meld je telefonisch (011 23 83 15) of via mail ([email protected]). We versturen je tijdschrift graag opnieuw.

‘t Limburgs Bosbelang digitaal!Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelangHet ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!

‘ t L imburgs Bosbelang | 41 | zomer | 19

Page 20: nr. 41 - 't Limburgs Bosbelang - zomer 2013

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B-3500 HASSELT

limburg.be

nuttige adressen

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

terugblik Een koud maar warm jubileum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

wetgeving De distel: een bedreiger of een bewaarder . . . . . . . . 4

bosbeheer De QD-methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Subsidies voor bosrand en onderetage . . . . . . . . . . . 10

bosgroep hoge kempen in de kijker Groepenkap in Lanaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

cursusaanbod Europees gediplomeerd kettingzagen . . . . . . . . . . . . . 16

zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

activiteitenkalender Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

41 | zomer | in dit nummerdriemaandelijks tijdschrift | juli-augustus-september 2013

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vra-gen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: •gratis en onafhankelijk advies over

het bos en het beheer ervan (bos-bouwtechnische, wettelijke, finan-ciële en administratieve aspecten)

•informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wette-lijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken

•hulp bij het invullen van kapaan-vragen of het opstellen van beheer-plannen

•kaartmateriaal•adressen van houtexploitanten en

boomkwekerijen•coördinatie van de samenwerking

tussen verschillende boseigenaars.Voeren

Houthalen-Helchteren

Op glabbeek

Genk

Neerpelt

Overpelt

Lommel

Hechtel-Eksel

Bree

Bocholt

Beringen

Ham

Leop oldsburg

Hasselt

Peer

Meeuwen-Gruitrode

Hamont-Achel

Kinrooi

Maaseik

Dilsen-St okkem

Maasmechelen

Heusden-Zolder

Zutendaal

As

Lummen

Herk-De-StadHalen

Diepenbeek

Tessenderlo

NieuwerkerkenAlken

Wellen

Kortessem

Hoeselt

Bilzen

Lanaken

Sint-Truiden

Gingelom

Heers

Herstappe

Tongeren

RiemstBorgloon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

nuttige websitesAgentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beBOS+: www.bosplus.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

BosgroepenAdministratief coördinator: ir. Lore Bellingstel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepenwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Adjunct-coördinator:Pascal Vanheestel. 011 23 83 63

Bosgroep Hoge kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinatorir. Patrick Meesterstel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Schraepen tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinen vzwondernemingsnummer 882 247 464Coördinatorir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinatorir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinatorir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinatorir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltMedewerkersVera Reymenir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10 agentschap voor natuur en BosHet ANB staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen, samen met alle partners. De uitdaging is dan ook het verder uitbouwen van een partnerschap met de Limburgse Bosgroepen, als schakel tussen de private boseigenaren en ANB. aanspreekpunt BosgroepenJasper GoffinAgentschap voor Natuur en BosKoningin Astridlaan 50 bus 53500 Hasseltgsm 0479 54 90 09