1Μάρτιος 2015

Επιστροφή στο κΕντρο

Μια βολτα στισ ιστορικΕσ αγορΕσ τήσ πολήσ

Ειναι ή συζήτήσή για τήν παλια παραλια ταΜπου;

ΙΔΕΕΣΙΣΤΟΡΙΕΣΤΑΣΕΙΣ

ΑΝΘΡΩΠΟΙΠΟΛΗ

№200

Μάρτιος 2015

2 #200

3Μάρτιος 2015

4 #200

Entrance info

ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣΕΙΚΟΝΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΙΜΗΤΟΠΟΥΛΟΣ

PARALLAXI MAGAZINE

τι πήρε στο διάβα του. Μια χαμένη πενταετία. Χωρίς όνειρα, χωρίς ελπίδες. Μόνο

με πόνο και απώλειες. Και αν οι απώλειες, υλικές, συναισθηματικές και ουσιαστικές

οδηγούσαν έστω σε ένα καλύτερο μέλλον θα άφηνες τη λήθη να κάνει τη δουλειά της.

Όμως μοιάζει αυτός ο ζόφος που ποτίζει κάθε κύτταρο της χώρας να μην έχει τέλος,

να μην επιτρέπει στο φως να διεισδύσει. Ο καιρός περνά και εμείς απλά περιμένουμε.

Δεν ελπίζουμε πλέον, περιμένουμε. Οι στρατιές των ανέργων, των αποδεκατισμένων,

των ψυχικά αδύναμων και αποκαμωμένων, των απελπισμένων. Και κυρίως των νεότε-

ρων. Που οργανώνουν αποδράσεις. Και όσοι μένουν πίσω αποχαιρετούν. Διαρκώς. Δεν

ξέρω αν η τιμωρητική Ευρώπη στην οποία ζούμε έχει καμιά σχέση πια με τις όποιες

φωτεινές περιόδους του παρελθόντος της. Αν τα κατ’ επίφαση συμπονετικά λόγια για

το ελληνικό δράμα μεταφράζονται απλά σε συγκαλυμμένη χαιρεκακία. Τα θανατηφόρα

πρωτοσέλιδα του Ευρωπαϊκού τύπου ώρες ώρες μοιάζουν με αγγελιόχαρτα θανάτου,

με μεσαιωνικές τελετές καύσης μαγισσών. Που έχουν όλες ελληνικά ονόματα. Και στο

εσωτερικό της χώρας η είσπραξη της τιμωρίας μοιάζει να έχει τα χρώματα του πεπρω-

μένου που φυγείν αδύνατο. Θα ήθελα σε αυτό το σημείωμα στις παρυφές της άνοιξης

να αχνοφέγγει η αισιοδοξία. Δεν συμβαίνει όμως. Ο εντυπωσιακός τρόπος που αγκα-

λιάζεται ο κυβερνητικός χειρισμός σε ποσοστά 80% από την κοινή γνώμη δείχνει την

ανάγκη για μια αληθινή ανάσταση της χώρας από ένα αργόσυρτο και βαρύ πένθος που

τη σκιάζει. Το αβάσταχτο πένθος της αναμονής. Ας ελπίσουμε...

*Ο τίτλος του κειμένου είναι ένας στίχος του Τέλλου Φίλη

Eίναι κάτι μέρες τελευταία

που έχω την αίσθηση πως

ζούμε έτσι για δεκαετίες.

Πως ο χρόνος σταμάτησε

για πάντα στο 2010 και από τότε κάθε

μέρα είναι ένα τεράστιο deza vu. Ο χει-

μώνας που τελειώνει μου φάνηκε ατέ-

λειωτος. Πιο μακρύς και αβάσταχτος από

κάθε άλλη φορά. Ακόμα και με την πα-

ρεμβολή των εκλογών, το διάλειμμα των

γιορτών και την αναθάρρυνση της ελπί-

δας που ξεπρόβαλλε αμέσως μετά, οι μέ-

ρες έμοιαζαν απελπιστικά ίδιες, τραβηγ-

μένες από τα μαλλιά, μέρες στάσιμες σαν

νερά του βάλτου. Η Ελλάδα ζει σε μια

διαρκή αναμονή. Μια αναμονή που την

τροφοδοτούν συνεχώς νέες προθεσμίες,

τελεσίγραφα, απειλές, σενάρια. Είναι μια

θανατηφόρος αναμονή. Μοιάζει να έχει

φύγει ήδη μια πενταετία της ζωής μας,

σαν αέρας που φύσηξε αιφνιδιαστικά

και δεν πρόλαβε να αντιληφθεί κάνεις

ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 / ΤΕΥΧΟΣ 200 / ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄ • ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΣΕ 25.000 ΤΕΥΧΗ ΚΑΙ 320 ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ • ΜΑΖΙ ΜΑΣ AYTO TO MHNA ΕΓΡΑΨΑΝ, ΣΧΕΔΙΑΣΑΝ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΑΝ, ΣΚΕ-ΦΤΗΚΑΝ, ΕΦΑΓΑΝ, ΧΟΡΕΨΑΝ, ΑΚΟΥΣΑΝ ΜΟΥΣΙ-ΚΗ ΚΑΙ ΒΡΗΚΑΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΟΙ: ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙ-ΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣ • ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ • ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ • ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕ-ΟΥ, ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΟΥΔΗΣ, ΑΚΗΣ ΔΗΜΟΥ, ΚΩΣΤΗΣ ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ, ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΥΗ ΚΑΡΚΙΤΗ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΠΑΡΑΝΗΣ, ΒΑΡΒΑΡΑ ΜΠΑΣΔΕΚΗ, ΧΡΥΣΑ ΝΑΝΟΥ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΚΗΣ ΣΑΚΙΣΛΟΓΛΟΥ, ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΕΛΤΖΙΔΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΤΙΡΙΔΗΣ, ΑΛΙΚΗ ΤΣΙΡΛΙΑΓΚΟΥ • ΛΟΝΔΙΝΟ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΟΡ-ΜΠΑΤΖΙΔΗΣ • ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ: ΝΤΙΝΑ ΠΙΝΟΣ, ΣΤΕΛΛΑ ΒΑΚΙΡΛΗ • ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥ-ΛΟΣ, ΕΛΕΝΗ ΒΡΑΚΑ, ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΜΠΑΣΔΕΚΗΣ, STEREOSIS, ΜΑΡΙΝΑ ΤΟΥΛΑ, ΟΡΧΑΝ ΤΣΟΛΑΚ • ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΜΦΥ-ΛΙΔΟΥ, katerina@parallaximag.gr • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: DOLPHINS COMMUNICATION DESIGN • ΕΚΤΥΠΩ-ΣΗ, ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: ΧΡΩΜΟΤΥΠ Α.Ε.

ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΗΣΠαπαμάρκου 2, 546 23 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΤΗΛ - FAX: 2310 429050 - 2310 429051MONTHLY CITY & CINEMA REVIEW2 Papamarkou str., 546 23 THESSALONIKI, GR,ΤΕL - FAX: +30 2310 429050 - +30 2310 429051www.parallaximag.gr • info@parallaximag.gr

MAKING OF:

Εικόνα εξωφύλλου: Θανάσης Σταθόπουλος

H αναμονή είναι το νέο πένθος

5Μάρτιος 2015

ραντεβού με μια άγνωστη

Ένας θεατρικός συγγραφέαςπερπατά μόνος...

Ξυπόλυτος στηνάσφαλτο 36

Hμοναδική φορά που συνά-

ντησα την Έλενα Ναθανα-

ήλ ήταν ένα βραδάκι στα

μέσα Ιουλίου του 2007,

σ’ ένα μπαρ του Νέου Ψυχικού. Η Έλλη Πα-

πακωνσταντίνου της είχε προτείνει να ξανα-

γυρίσει στο θέατρο παίζοντας τον πρωτα-

γωνιστικό ρόλο στον «Ήχο του όπλου» της

Λούλας Αναγνωστάκη. Αργότερα έμαθα ότι

δεν δέχτηκε τελικά, το ρόλο τον έπαιξε η Τά-

νια Τσανακλίδου, εκείνο το βράδυ όμως το

συζητούσε χαμογελώντας διστακτικά με την

ιδέα. Έπινε βότκα με πάγο και μια φέτα λεμό-

νι. Χακί παντελόνι, χακί φανελάκι, σανδάλια.

Τα μαλλιά της πιασμένα μ’ ένα κοκαλάκι που

άστραφτε. Δεν ήταν πια το ανήμερο κορίτσι

της «Αναζήτησης». Κάτι πάνω της, ωστόσο,

έμοιαζε να μην έχει ησυχάσει κι ήταν αυτή η

ανησυχία που μου θύμιζε μια ξεχασμένη λέξη:

σαγήνη. Κοίταζε το ποτήρι της και μίλαγε για

πράγματα ανέφελα, νυχτερινά: ένα ταξίδι που

ετοιμαζόταν να κάνει, τα δέντρα στο κτήμα

της, τα περάσματά της από τη Θεσσαλονίκη

παλιά. Άναψε κι άλλο τσιγάρο και γύρισε

ξαφνικά σ’ ένα άλλο καλοκαίρι, χρόνια πριν,

που έκανε πρόβες με τον Γιάννη Τσαρούχη

για μια παράσταση της «Ηλέκτρας» που δεν

ανέβηκε ποτέ. Ανάμεσα στα λόγια της ήχοι

της νύχτας: ο πάγος στο ποτήρι, τα βραχιόλια

στον καρπό της, οι πνιχτές κόρνες των αυτο-

κινήτων στην μισοέρημη Κηφισίας, ένα αδιάφορο τραγούδι της Τσαλιγοπούλου… Ξημερώματα

το διαλύσαμε.

Δεν την ξαναείδα από τότε, μια φορά μόνο μιλήσαμε στο τηλέφωνο κάμποση ώρα για πολλά

και για τίποτα. Το θάνατό της, στις 4 Μαρτίου του 2008, τον έμαθα από τις ειδήσεις. Ένας καρ-

κίνος διανθισμένος με πλάνα από «Εκείνο το καλοκαίρι» του ’70 και υπόκρουση τις μουσικές

του Σπανού - ειρωνικό, σκέφτηκα.

Για κάποιο λόγο, που μου φαίνεται δύσκολο να εξηγήσω, τη σκέφτομαι συχνά. Εκείνο το βράδυ

της σύντομης συνάντησής μας κι όλα τ’ άλλα. Επιμένοντας πως η Έλενα Ναθαναήλ δεν ήταν

μια τυχαία ηθοποιός ούτε έζησε στην τύχη. Μερικές φορές κάθομαι και βλέπω τις παλιές ταινίες

της: τον εξαιρετικό «Φόβο», τη «Ντάμα Σπαθί», την «Επιχείρηση Απόλλων», το «Ραντεβού με

μια άγνωστη» - στις περισσότερες χωρίζει στο τέλος, φιλάει το συμπρωταγωνιστή της κι όταν

σβήνει το πλάνο το αντίο της στοιχειώνει την οθόνη. Πριν πέσουν οι τίτλοι του τέλους, τους

έχει όλους εγκαταλείψει. Γεννημένη ντάμα, λίγο μπλαζέ και κάπως κουρασμένη, ερωτευμένη

από απελπισία κι ερωτική από απόγνωση, θύμα ενός σχεδόν εκ γενετής μποβαρισμού. Επικίν-

ΛΕΞΕΙΣ: ΑΚΗΣ ΔΗΜΟΥ

δυνη γιατί αφηνόταν να κινδυνεύσει. Παντε-

λώς αδιάφορη στο κυνήγι του γαμπρού που

στοίχειωνε τους ρόλους των συναδέλφων

της και το μικροαστικό όνειρο των θαυμα-

στριών τους. Μια μελαχρινή ανορθογραφία

στο οξυζενέ ξανθό τοπίο του εγχώριου σε-

λιλόϊντ, μια σιωπηλή κατάφαση σε όλες τις

ερωτήσεις που οι άντρες φοβούνταν να της

κάνουν. Ιδιοσυγκρασιακή, μακρινή, αθόρυβη.

Μετρημένες ταινίες (κάποιες από ανάγκη),

ελάχιστη τηλεόραση, εκθαμβωτικές φωτο-

γραφίσεις (όπου σπάνια την πετυχαίνεις να

γελάει), σχεδόν μηδενικές δημόσιες εμφανί-

σεις. Μετά η αναχώρηση. Το ημίφως. Η ζωή

που ήταν αλλού. Ο ξανακερδισμένος χρόνος.

Το βράδυ που τη γνώρισα, ακούγοντάς την

να μιλάει χωρίς ούτε ένα αχ γι’ αυτά που είχε

αφήσει πίσω της να μπερδεύεται στα λόγια

της, συνειδητοποίησα ότι ο καιρός – που δεν

τον άφησε να περάσει ερήμην της - τη μετα-

μόρφωσε σε μια ακριβή γυναίκα, ικανοποιη-

μένη που έζησε με τον τρόπο που θέλησε.

Αφήνοντας σύξυλο το κοινό και το σινάφι,

επιλέγοντας νωρίς να φέρει το χρόνο στα μέ-

τρα της. Ξηλώνοντας την κρίσιμη στιγμή την

εικόνα της για να ράψει την προσωπική της

ιστορία. Προστατεύοντας τη σιωπή της για

να μπορεί όποτε θέλει να ξεσπάει στα γέλια,

μ’ ένα τυχαίο ανέκδοτο ή με μια ανάμνηση

που ξαφνικά σήκωσε κεφάλι απ’ το πουθενά.

Το 1979, πέρασε κάποιο καιρό συντροφεύο-

ντας και διαβάζοντας βιβλία στα τυφλά παι-

διά ενός ιδρύματος, μεταφέροντας αργότερα

τη ζόρικη εμπειρία της εκείνης της περιόδου

στο βιβλίο «Πώς έμαθα να βλέπω.» Κι όσο

ο μύθος της μεγάλωνε αγόρασε μια μεγάλη

έκταση στην Εύβοια. Έκανε αγροτικές δου-

λειές, έφτιαχνε το δικό της κρασί, έσωσε απ’

τη θανάτωσή τους άλογα του ιπποδρόμου. Το

πιο αγαπημένο της, ο Καλλίστρατος, πέθανε

μερικές βδομάδες μετά την ίδια.

Δεν ξέρω πολλές σαν κι αυτήν που να πέρα-

σαν με τόση χάρη (και με τόση γενναιότητα)

το ποτάμι της ματαιοδοξίας για να βρεθούν

στην απέναντι όχθη μετρώντας τα φθινόπω-

ρα χωρίς ν’ αναστενάζουν. Η Έλενα το ‘κανε

και το ‘κανε στην ώρα του. Ούτε νωρίς ούτε

αργά. Ακριβώς τη στιγμή που ήταν έτοιμη.

Μεσουρανώντας ακόμα. Πριν προλάβει να

γεράσει. Την έχω (και) γι’ αυτό αγαπήσει. -

6 #200

Δώδεκα φωτεινές πινακίδεςπου θα δείξουν την έξοδο κινδύνου ακόμα και στον πιο φανατικόσπιτόγατο. Τι αξίζει να δεις και νακάνεις για να φτιάξουν οι μέρεςκαι οι νύχτες σου εντός της πόλης.Θα βγεις όπως και δήποτε.

Exit

ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΔΡΕΟΥ

1. Η τέχνΗ τΗσ σκΗνικΗσ αποπλανΗσΗσΑν δεν έχετε δει ποτέ τους Momix, μην το καθυστερείτε άλλο. Οι υπόλοιποι ξέρουμε ότι επα-νέρχεστε ξανά και ξανά, μαγεμένοι από αυτό το οπτικοακουστικό υπερθέαμα ακροβατικού χο-ρού που αγαπήθηκε από όλο τον κόσμο. Ευαισθησία, χιούμορ, εφευρετικότητα και δεξιοτεχνία, έμπνευση, γνώση και φαντασία, συν-θέτουν το DNA των περίφημων MOMIX, της κορυφαίας και διασημότερης ομάδας των «θαυ-ματοποιών χορευτών» του φημισμένου χορογράφου Moses Pendleton, που οριοθέτησαν μοναδικά ένα ανατρεπτικό και διαδραστικό περιβάλλον όπου ο χορός συναντά το τσίρκο, τα ακροβατικά, την παντομίμα, το θέατρο σκιών, τον αθλητισμό και την υποκριτική. Το ολόφρεσκο «Dreamcatcher» είναι ένα show μαγικό με 5 νέες χορογραφίες, εικόνες μαγικές, στιγμές αιω-ρούμενες, σκηνικές ψευδαισθήσεις, που με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας (σπέσιαλ εφέ, λέιζερ, προβολές, ειδικοί φωτισμοί, μαριονέτες, σκιές), δημιουργούν ένα σουρεαλιστικό σκηνικό. Μην το χάσετε!*1 -5/4, Μέγαρο Μουσικής, Τηλ. 2310 895 800

2. O βλοσυροσ ΜαρκΣτη μακρά πορεία του, ο Mark Lanegan έβρισκε συνέχεια τρόπους να επανεφευρίσκει τον εαυτό του: Screaming Trees, Queens Of The Stone Age, Isobel Campbel, Gutter Twins, Greg Dulli, The Twilight Singers, Mark Lanegan band.Ο Lanegan φτιάχνει καλύτερα από όλους soundtracks για μικρές, προσωπικές καταστροφές. Το νέο του άλμπουμ Phantom Radio είναι επιπροσθέτως και ένας δίσκος που σήμανε την ανάμιξη του καλλιτέχνη με την τεχνολογία, αφού ένα μεγάλο μέρος του ηχογραφήθηκε σε smartphone με τη χρήση τού application Funk Box. Οι αναμενόμενες επιρροές στον κλασικό blues ήχο του δεν λείπουν. Τα 80s, τα grunge 90s, το ποτό και ο χαμηλών τόνων θρήνος είναι εδώ και ανακα-τεύονται με ηλεκτρονικά στοιχεία και synths. *20/3, Principal Club Theatre, Μύλος, Γεωργίου Ανδρέου 56, τηλ. 2310428088

3. Δέν ξέχνώ το ολοκαυτώΜαΤο Zyklon B, ήταν το αέριο με το οποίο θα-νάτωναν τους κρατούμενους του Άουσβιτς. Το «Zyclon B ή το Πεπρωμένο» του Θανάση Τριαρίδη («Μένγκελε») σε σκηνοθεσία του Γιάννη Παρασκευόπουλου, είναι ένα έργο, σύμφωνα με τον συγγραφέα «για τη μνήμη του ολέθρου του Ολοκαυτώματος, για την ανυπόφορη Ιστορία που εισβάλλει στο ανυ-περάσπιστο παρόν των ανθρώπων», ένας ρομαντικός εφιάλτης για την κραταιή αγάπη, για την δύναμη του Πεπρωμένου, για την με-γάλη συνάντηση των ανθρώπων. Στους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους εμφανίζονται η Ιωάννα Παγιατάκη και ο Κωνσταντίνος Γαβα-λάς. Ένας άντρας και μια γυναίκα συναντιού-νται στη δίδυμη κάψουλα ενός διάσημου παιχνιδιού roller coaster του Ζyklon. Βασική προϋπόθεση του παιχνιδιού είναι ότι κατά τη διάρκειά του, αυτοί οι δύο άνθρωποι δε θα ιδωθούν ποτέ. Μέχρι που κάποια στιγμή θα καταλάβουν πως πλέον δεν υπάρχει επιστρο-φή από τους «εαυτούς» που δημιούργησαν…Η παράσταση της 15ης Μαρτίου του 2015 θα είναι ανοιχτή για το κοινό της πόλης, ως υπόμνηση της μέρας που αναχώρησε το πρώτο τρένο με τους Εβραίους της Θεσσα-λονίκης για το Άουσβιτς.*4-31/3, Black Box, Βασ. Όλγας 65 & Φλέ-μινγκ 2, τηλ. 2310829254

4. Η ανακαλυψΗ τΗσ αΜέρικΗσΣτο έργο «Ποιος ανακάλυψε την Αμερι-κή;» της Χρύσας Σπηλιώτη, δυο κορίτσια, η Καίτη και η εξάδελφή της Λίζα, συνομήλικες και εντελώς αντίθετοι χαρακτήρες αναπαρι-στούν τη ζωή τους επί σκηνής με πάθος και χιούμορ. Μεγαλώνουν, ερωτεύονται, προ-δίδουν και προδίδονται, επιλέγουν, αποτυ-χαίνουν, προσπαθούν, ζουν. Τα όνειρα και οι εφιάλτες τους γίνονται πραγματικότητα σε μια πανέξυπνη σκηνική αποτύπωση σε σκη-νοθεσία Παύλου Δανελάτου, όπου οι δυο ηθοποιοί ενσαρκώνουν όλα τα πρόσωπα της

1

3

8

6

7Μάρτιος 2015 7

ζωής τους από την παιδική τους ηλικία έως το γηροκομείο. Στους ρόλους η Παυλίνα Χα-ρέλα και η Χριστίνα Γυφτάκη.*από 27/2, θέατρο Σοφούλη, Τραπεζούντος 5 και Σοφούλη, τηλ. 2310423925

5. Μακντονα για πανταΈνας από τα μεγαλύτερα ταλέντα του καιρού μας. Θεατρικός συγγραφέας και σεναριογρά-φος αλλά και κινηματογραφικός σκηνοθέτης, γνώρισε την αναγνώριση σε ηλικία 25 ετών (1995) με το έργο "Η βασίλισσα ομορφιάς του Λινέιν", του οποίου η συγγραφή λέγεται ότι είχε ολοκληρωθεί σε οκτώ μόλις μέρες. Από κει και πέρα η πορεία ήταν κατακόρυφα ανοδική. Το 1997 μάλιστα ο Μακ Ντόνα έγινε ο πρώτος συγγραφέας μετά τον Σαίξπηρ που είδε τέσσερα έργα του να ανεβαίνουν με επι-τυχία στο West-End του Λονδίνου από επαγ-γελματικούς θιάσους μέσα στην ίδια χρονιά). Σε ηλικία 36 ετών στρέφεται στο σινεμά και το 2008 σκηνοθετεί το εξαιρετικό “Αποστολή στην Μπριζ”. To έργο του «Η βασίλισσα της ομορφιάς», (το δεύτερο δικό του που θα παίζεται στη Θεσσαλονίκη στις προσεχείς εβδομάδες, σε μετάφραση Ερρίου Μπελιέ, θα παρουσιάσει φέτος, σε σκηνοθεσία Χριστίνας Χατζηβα-σιλείου, στην Θεσσαλονίκη, στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη», η άστεγη πλέον Πειραματική Σκηνή της «Τέ-χνης», Στους ρόλους οι η Έφη Σταμούλη, Σοφία Βούλγαρη, Γιώργος Δημητριάδης και Κωστής Ραμπαβίλας.*Μάρτιος, Δημοτικό θέατρο Καλαμαριάς, Με-ταμορφώσεως 7-9, τηλ. 2310-458591

6. ποιοσ έιναι ο πουπουλένιοσ;Μια από τις μεγαλύτερες θεατρικές επιτυχίες στην Αθήνα έρχεται για λίγες παραστάσεις στο Αριστοτέλειο. Ένα παράξενο έργο του Ιρλανδού Μάρτιν ΜακΝτόνα εκμεταλλεύεται την αστυνομική φόρμα για να αρθρώσει ένα πολιτικό σχόλιο για τη βία της εξουσίας αλλά και για την τρυφερότητα της παιδικής ηλικίας μας. Σε ένα αυταρχικό καθεστώς, ένας συγ-γραφέας ανακρίνεται από δύο αστυνομικούς ερευνητές για τις παράξενες ιστορίες που έχει γράψει. Ιστορίες με παιδιά αλλά όχι “για παι-διά”. Είναι, λοιπόν, κακό να γράφεις ιστορίες; Τι ακριβώς έχει συμβεί στην πόλη; Τι έπαθε το κοριτσάκι που βρέθηκε στους θάμνους; Λένε αλήθεια οι αστυνομικοί; Τι συνέβη στο μικρό Εβραίο; Τι τους συνέβη όταν ήταν παιδιά; Τι συνέβη σ' όλους μας, όταν ήμασταν παιδιά;Συνεχείς ανατροπές, αστυνομική πλοκή, χιού-μορ, ευφυείς διάλογοι, στοιχεία θρίλερ, με τη βία και την τρυφερότητα να συνυπάρχουν, εξελίσσουν ένα παραμύθι που ισορροπεί ανάμεσα στον κωμικό παραλογισμό και στη γνήσια κλασική τραγωδία. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ο Νίκος Κουρής, ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και ο Γιώργος Πυρπα-σόπουλος συνθέτουν το ιδανικό καστ για τη μαύρη κωμωδία του Ιρλανδού συγγραφέα Μάρτιν Μακ Ντόνα σε σκηνοθεσία Κωνστα-ντίνου Μαρκουλάκη.

*4-8/4, θέατρο Αριστοτέλειο, , Εθνικής Αμύνης 2, Τηλ:2310 250303, 2310 270073

7. Θέατρικέσ φώνέσ τΗσ πολΗσ VOl. 4Το πρόγραμμα της «Ανοιχτής Σκηνής», του φεστιβάλ που παρουσιάζει τη θεατρική πα-ραγωγή από ομάδες της πόλης θα ξεκινή-σει στις 27 Φεβρουαρίου και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 7 Απριλίου 2015. «Push your Art Company» / «Μαζί με τ' άπλυτα» του Christopher Durang στις 6 και 7 Μαρ-τίου. Θέατρο Αναζήτηση / «Ζήτω η Αμφίβολη Ζωή!» του Σάκη Σερέφα στις 11 και 12 Μαρ-τίου. Θεατρική Ομάδα «Kunst» / «Ορέστης» του Ευριπίδη στις 16 και 17 Μαρτίου. Αστι-κή μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Ο επιπόλαιος Φρεντ» / «Ο Δράκος» στις 20 και 21 Μαρ-τίου. Ομάδα «09 (Οι Γενναίοι του Βορρά)» / «Για απόψε αυτοσχεδιάζουμε Πιραντέλλο» στις 23 και 24 Μαρτίου. Ελληνικό Playback Θέατρο/«Αυτοσχεδιασμοί ζωής» στις 27 Μαρτίου 2015. Μουσικοχοροθεατρική - ει-καστική ομάδα «ΣΩΜΑ Ως» / «Το Αρχοντικό της Μινόρε» στις 30 και 31 Μαρτίου. Ομάδα Τέχνης «Oberon» /«Καρακορούμ» του Ανδρέα Στάικου στις 3 και 4 Απριλίου. Θεατρική Ομά-δα «Ουκ Νουκ» / «Εξορία» του Παύλου Μά-τεσι στις 6 και 7 Απριλίου. Ακόμη, στο πλαίσιο παράλληλης εκδήλωσης, θα παρουσιαστεί στις 28 και 29 Μαρτίου 2015, στο Αλατζά Ιμαρέτ, το έργο «Κανελόριζα» με τη συνερ-γασία των ομάδων «kontakt^ensemble» και SourLiBooM. Όλα τα έσοδα θα αποδίδονται στις ομάδες.*27/2-4/4, Θέατρο «Άνετον – Σκηνή Νίκος Ναουμίδης», Παρασκευοπούλου 42, τηλ.2310-869869

8. ένα ΔιασΗΜο ΜιουζικαλΗ “Μελωδία της Ευτυχίας” είναι ένα έργο διαχρονικό για όλες τις ηλικίες, με χολιγου-ντιανό αέρα που βασίζεται στην διάσημη και αληθινή ιστορία της οικογένειας Φον Τραπ που έγινε μιούζικαλ και στη συνέχεια ταινία (1965) με την Τζούλι Άντριους και τον Κρί-στοφερ Πλάμερ (Βραβεύτηκε με 5 Όσκαρ κι έσπασε το ρεκόρ εισπράξεων. Το σάουντρακ της ταινίας πούλησε περισσότερα από 11 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως) , έρχεται να συστηθεί σε μικρούς και μεγάλους. Την ελληνική μεταφορά του μιούζικαλ υποστηρί-ζει ένα εξαιρετικό καστ ηθοποιών (με ξεχω-ριστές φωνητικές δυνατότητες, όπως απαι-τούν οι ρόλοι) ανάμεσα στους οποίους είναι η Νάντια Κοντογεώργη, ο Άκης Σακελλαρίου, η Ζέτα Δούκα και ο Αργύρης Αγγέλου, ενώ τη σκηνοθεσία καθώς και την απόδοση του κει-μένου και των στίχων στα ελληνικά υπογρά-φει η Θέμιδα Μαρσέλλου, που έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια το ιδιαίτερο ταλέντο της στον τομέα του μιούζικαλ (Annie, Fame, Rent). Το μουσικό σκέλος της παράστασης υποστηρίζει με τις ενορχηστρώσεις του ο Γιάννης Αντωνόπουλος , ενώ τις χορογραφί-ες έχει αναλάβει η Άννα Αθανασιάδη. *27/2-15/3, Ράδιο Σίτυ, Παρασκευοπούλου 9,

Τηλ.: 2310-824970, 2310-81915

9. συναυλιέσ Μέ τΗν κοΘΣυνεχίζοντας τις συνεργασίες με φορείς όπως το Α.Π.Θ., ο Δήμος Θεσσαλονίκης,η Μονή Λαζαριστών, τον Ο.Μ.Μ.Θ., το ΝΟΗ-ΣΙΣ και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, η ΚΟΘ ξεκινά την πρώτη της συνεργασία με το Γενικό Προξενείο της Γερμανίας στη Θεσ-σαλονίκη για τη διοργάνωση της συναυλίας 15/3/1943: Θεσσαλονίκη – Άουσβιτς Ημέ-ρα Μνήμης, με την οποία τιμάται η μνήμη των Θεσσαλονικέων Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος και πραγματοποιείται με αφορμή την αναχώρηση του πρώτου συρμού από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό το στρα-τόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς στις 15 Μαρτίου του 1943. Η Κ.Ο.Θ. θα συνεργαστεί επίσης με τον Ο.Μ.Μ.Θ. για τη συμπαραγωγή του Ρέκβιεμ του Τζουζέπε Βέρντι (8/4/2015). Στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της τρέχουσας περιόδου περιλαμβάνονται οι τακτικές συ-ναυλίες της Κ.Ο.Θ., η διοργάνωση συναυλιών μουσικής δωματίου «Κυριακάτικα Πρωινά» και η υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμ-ματος της Κ.Ο.Θ. σε σχολεία, ιδρύματα και νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας, που θα πραγματοποιηθεί με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

10. σκέτσακια Η μουσικοθεατρική παράσταση "Ήρωες" εί-ναι μια ιδέα της Ελένης Γκασούκα η οποία και σκηνοθετεί ένα διαρκώς εξελισσόμενο έργο που επιστρέφει ξανά και ξανά, από το 2006, ενημερωμένο και εξελιγμένο. Μια συρραφή από σκετσάκια-σχόλια πάνω στον ρατσισμό, την ανεργία, τον επαρχιωτισμό, τα ναρκωτι-κά, την οικογένεια, τα social media, το σεξ, την ομοφυλοφιλία κ.ά. Παίζουν οι Θανάσης Αλευράς, Κωνσταντίνος Καϊκής, Βίκυ Καρα-τζόγλου, Θοδωρής Μαυρογιώργης, Ματίνα Νικολάου, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Αρετή Πασχάλη. Στη μουσική οι Χρίστος Θεοδώρου, Κωστής Βήχος, Λάμπης Κουντουρογιάννης, Σπύρος Καραμήτσος, ενώ στα κείμενα συ-μπράττει ο Θοδωρής Αθερίδης. Πριγκίπισσες από τη Μόσχα, ναυαγοί, τηλεοπτικές ιερό-δουλες, σαδομαζοχιστές και πολιτικοί κρα-τούμενοι, gay Ηπειρώτες, ακολουθούν τα βήματα του tango χορεύοντας τσάμικο και τραγουδούν στη σκηνή βαριά ποπ και ελα-φριά ζεϊμπέκικα για δυο απολαυστικές ώρες.*Μάρτιος, Black Box, Βασ. Όλγας 65 και Φλέμινγκ 2, τηλ.231 082 9254

11. Η νέα γένια καλλιτέχνών απο τΗν ιαπώνια. Η έκθεση με τίτλο “Μετάβαση στο μέλλον: Τέχνη από τη Νέα Γενιά της Ιαπωνίας / Passage to the Future Art from a New Generation in Japan” επικεντρώνεται στην τέχνη που παράγεται στην Ιαπωνία στις αρχές του 21ου αιώνα. Εκθέτει 42 έργα τέχνης-πί-νακες, γλυπτά, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες και βίντεο- έντεκα νέων Ιαπώνων καλλιτε-χνών που επί του παρόντος προσελκύουν

την προσοχή. 11 καλλιτέχνες αντλούν το υλικό τους από το άμεσο περιβάλλον τους και παράγουν τέχνη η οποία αντικατοπτρίζει με έντονο τρόπο την δική τους προσωπική πραγματικότητα και ακολουθεί τη νέα παγκό-σμια τάση στην Τέχνη που εστιάζει περισσό-τερο στην καθημερινή ζωή και την έκφραση πολύ προσωπικών αντιλήψεων και συναι-σθημάτων. εκδήλωση.*20/2 – 12 /4, Μακεδονικό Μουσείο Σύγ-χρονης Τέχνης, Εγνατία 154, εντός ΔΕΘ-HELEXPO, Τηλ. 2310 2400002

12. στον έρώτα παταΜέ γκαζιΤο βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο της Πάο-λα Βόγκελ, “Παράνομη οδήγηση” (σε μετά-φραση Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη) μας φέρ-νει αντιμέτωπους με τα όρια της ηθικής. Δύο άνθρωποι που νιώθουν πως δεν ανήκουν πουθενά, συναντιούνται ερωτικά μέσα σε μία δυσλειτουργική οικογένεια. Εκείνος 40άρης αλκοολικός, άντρας της θείας της, εκείνη ανήλικη που ψάχνει να καλύψει το κενό του απόντα πατέρα. Ο ένας μπορεί να σώσει «ή» να καταστρέψει τον άλλον. Ένας ασύμβατος με την πραγματικότητα έρωτας, ο λεπτός πά-γος που είναι έτοιμος να υποχωρήσει απότο-μα κάτω από το βάρος ενός και μόνο λάθους μας. «Όταν τα φρένα σου δεν πιάσουν στον πάγο, θα πρέπει να πατήσεις γκάζι», της λέει σε ένα από τα μαθήματα οδήγησης που κά-νουν. Έτσι, με το γκάζι πατημένο πάνω στον λεπτό πάγο, μαθαίνουν και οι δύο κάτι που θα αλλάξει για πάντα τη ζωή τους: ότι ο άνθρω-πος που έχει τη δύναμη να μας καταστρέψει και εκείνος που έχει τη δύναμη να μας εξε-λίξει, είναι πολύ συχνά το ίδιο πρόσωπο. Η Άσπα Καλλιάνη σκηνοθετεί τους Σταύρο Ζαλ-μά, Δώρα Θωμοπούλου, Νεφέλη Κουρή, Εύη Σαρμή, Βασίλη Σεϊμένη και Θάνο Φερετζέλη.*28/2 – 31/5, Νέο Υπερώο – ΕΜΣ, τηλ.: 2315 200010

9

8 #200

ΛΕΞΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΗΚΑΣ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΑΣΕΙΚΟΝΕΣ: ΕΛΕΝΗ ΒΡΑΚΑ, ΑΓΓΕΛΟΣ ΖΥΜΑΡΑΣ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

8

Ο ομφαλός της πόληςΗ γειτονιά αυτή είναι το μέλλον της πόλης. Από την Καρόλου Ντιλ μέχρι τη Βενιζέλου και από

τη Βασιλέως Ηρακλείου μέχρι την Εγνατία η πόλη διαθέτει έναν ανεκτίμητο θησαυρό.

Επιστροφή στα κλασικάτου Γιώργου Τούλα

Στα παιδικά μου χρόνια πολλές φορές τα Σάββατα ο πατέρας μου με έπαιρνε με το αστικό νούμερο 12-27, Σταυρούπολη-Τούμπα και κατεβαίναμε από την Τούμπα στο κέντρο. Μια μικρή βόλτα και πάντα καταλήγαμε στην πλατεία Άθωνος, σε ένα φίλο του που είχε χρωματοπωλείο πάνω στην πλατεία, τον κύριο Κοσμά. Όσο εκείνοι έπιναν στο πόδι ένα ουζάκι έβρισκα την ευ-καιρία και το έσκαγα στα πέριξ της πλατείας που μου φαινόταν πάντα εξαιρετικά μαγικά. Σαν τα παζάρια της Ανατολής που διαβάζαμε στα παραμύθια. Η πλατεία, όπως και όλες οι παραδοσιακές αγορές της πόλης έχασαν τις τελευταίες δυο δεκαετίες τη δυναμική τους. Το Μοδιάνο ερήμωσε εντελώς, το Καπάνι παραπαίει με πολλά καταστήματα που ανήκουν στο δήμο να είναι κλειστά, η Άθωνος παρήκμασε. Πέρσι που πήραμε την απόφαση να κατεβάσουμε τα γραφεία της parallaxi στο κέντρο τα βήματα μου με οδήγησαν στην αγαπημένη μου πλατεία. Σχεδόν υπνωτικά. Καθώς τριγυρνούσα τα στενά της για να δω τα δεκάδες ξενοίκιαστα καταστήματα είδα τις γενναίες προσπάθειες μερικών ανθρώπων να ζωντανέψουν μια ιστορική γειτονιά. Αρχιτεκτονικά γραφεία, σχεδιαστές κοσμημάτων, φωτογράφους,

9Μάρτιος 2015 9

πολιτιστικά ιδρύματα που άρχισαν δειλά δειλά να εγκαθίστανται εκεί. Έτσι μας έφερε και μας ο δρόμος μας σε ένα ιστορικό στενό που έχει υμνήσει ο Άρης Γεωργίου με τις μοναδικές εικόνες του, την Παπαμάρκου. Ενάμιση χρόνο μετά η κατάσταση παραμένει η ίδια. Άνοιξαν και άλλα γραφεία τριγύρω και μερικά στιλάτα καφέ και μπιστρό σε όλο το μήκος της αγοράς, στο Καπάνι και το Μόδιανο, τα μαγαζιά με τα ελληνικά προϊόντα πλήθυναν, τα γκρουπ με τους του-ρίστες αυξήθηκαν, τα βλέπουμε κάθε τόσο σε θεματικές ξεναγήσεις να περνούν έξω από την πόρτα μας, να γοητεύονται από τη γειτονιά. Κάποια ξένα τηλεοπτικά συνεργεία που έρχονται να κάνουν ρεπορτάζ για την κρίση, μας είπαν ότι η γειτονιά είναι σκηνικό. Και είναι. Όμως, παρά τις ελπίδες μας, τα προβλήματα παραμένουν κυρίαρχα. Ο δήμος δυστυχώς διαψεύδοντας κάθε προσδοκία δεν έκανε τίποτε τα τελευταία χρόνια για να τονώσει τις παραδοσιακές αγορές της πόλης. Μπροστά στο γραφείο μας υπάρχει καμένη μια λάμπα ενός στύλου. Έχω τηλεφωνήσει προσωπικά μέχρι και σε αντιδήμαρχο για να αλλαχθεί, έξι μήνες τώρα...μάταια. Τα ενοικιαστήρια είναι δεκάδες και οι αγορές της πόλης πορεύονται χωρίς ένα στρατηγικό σχέδιο αναβάθμισής τους όπως συμβαίνει σε δεκάδες πόλεις της Δύσης. Το εντυπωσιακό σκηνικό τους και η διατήρηση του σε καλή

κατάσταση επαφίονται στην καλή προαίρεση των παροικούντων και μόνο. Τις νύχτες οι πεζόδρομοι μετατρέπονται σε απέραντα πάρκινγκ και τα μόνα πράγματα που λαμβά-νουν χώρα είναι όσα οργανώνουν οι άνθρω-ποι που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Και όμως, η γειτονιά αυτή είναι το μέλλον της πόλης. Από την Καρόλου Ντιλ μέχρι τη Βενιζέλου και από την Βασιλέως Ηρακλείου μέχρι την Εγνατία η πόλη διαθέτει έναν ανεκτίμητο θησαυρό. Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθεί τόσο πιο ψηλά θα τον φτάσει. Με κίνητρα, με αισθητικά όρια απαγόρευσης του νάιλον, του σκυλάδικου και του φτηνιά-ρικου τρόπο διασκέδασης, με περιορισμό των αυθαιρεσιών, με παρεμβάσεις που θα κάνουν τη ζωή στη γειτονιά καλύτερη. Η γει-τονιά αλλάζει δειλά. Χρειάζεται ένα δυνατό σκούντημα για να γίνει ξανά ο ομφαλός της πόλης. Το αξίζει άλλωστε.

Ουν Καπάν, Αγορά Βλάλη, Μοδιάνοτης Κύας Τζήμου

Η πόλη που κατά τη διάρκεια της οθωμανι-κής αυτοκρατορίας αναπτύσσονταν γαλήνια, μετά την απελευθέρωσή της και μέσα στον τελευταίο αιώνα της ζωής της αλλάζει συνε-χώς προσπαθώντας να κατοχυρώσει μια νέα ταυτότητα. Η μεγάλη πυρκαγιά το 1917, ο καινούργιος πολεοδομικός σχεδιασμός αμέ-

σως μετά και η ανοικοδόμηση της πυρίκαυ-στης ζώνης σε εκλεκτικιστικό αρχιτεκτονικό ρυθμό, αλλά και η αλλοίωση του πληθυσμού της το 1922-23, η ένταση της αστυφιλίας μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και η νέα ανοικοδόμηση, βασισμένη στον καταλυτικό νόμο της αντιπαροχής, το 1960 ήταν οι κα-ταλυτικές αλλαγές στην ανθρωπογεωγραφία της και στο ατικό της τοπίο. Μέσα σε όλα αυτά η εμπορική καρδιά της πόλης, εδώ και αιώνες εξακολουθεί να χτυπάει στην κε-ντρική αγορά της που απλώνεται γύρω από την οδό Βενιζέλου, από το Λιμάνι μέχρι την σημερινή Άθωνος και κάτω από την Εγνατία. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας (1430-1912) η κατοικία δεν έχει θέση στην περιοχή. Οι δρόμοι της εμπορικής συνοικίας, κάτω από τον άξονα της Εγνατίας και από τις δύο πλευρές της οδού Βενιζέλου, αλλά και η ίδια η Βενιζέλου (παλιά οδός Σεμπρή Πασά) είναι στεγασμένοι και αποτελούν πρόσοψη και συνέχεια των μικρών μαγαζιών, όπου ο έμπορος συναλλάσσεται με τον πελάτη. Στην περίμετρο της αγοράς απλωνόταν η “αγορά αλεύρων” (ή Ούν Καπάν, το γνωστό μας "Καπάνι", από το kaban- τη μεγάλη δημόσια ζυγαριά), σημερινή Πλατεία Άθωνος. Τη χρησιμοποιούσαν και ως αγορά μικρών ζώων, προβάτων και πουλερικών. Στο κέντρο της η χαρακτηριστική κυκλική στέρνα που σήμερα αντικαταστάθηκε με το συντριβάνι,

χρησίμευε για το πότισμα τον ζώων. Από αυτήν την πλατεία προέρχεται η ονομασία «Καπάνι» που χρησιμοποιείται σήμερα για όλη την παλιά αγορά της πόλης που εκτείνε-ται μεταξύ Βενιζέλου και Άθωνος και μεταξύ Εγνατίας και Ερμού (γνωστή και ως Αγορά Βλάλη). Πιο κάτω, προς την θάλασσα και το λιμάνι, η αιγυπτιακή αγορά με τα αποικιακά προϊόντα, τα Λαδάδικα. Από το τέλος του 19ου αιώνα, ο άνεμος του εκσυγχρονισμού που φυσά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, φέρνει καινούργια δεδομένα. Νέες μορφές εργασίας και επαγγέλματα, κτίρια υπηρεσιών και γραφείων, μοντέρνα ξενοδοχεία που έρχονται να αντικαταστήσουν τα χάνια. Η παλιά αγορά προσπαθώντας να εκσυγχρο-νιστεί κι αυτή αντιγράφει αρχιτεκτονικές μορφές της Eυρώπης. Την προλαβαίνει η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που μετατρέπει σε στάχτη και μπούλμπερη όλη την αγορά, με τις παλιές και νέες κατασκευές, εκτός από τα Λαδάδικα. Ο έφορος καταγράφει 4069 κατεστραμμένους επαγγελματικούς χώρους. Με το νέο σχέδιο για το ιστορικό κέντρο, η όψη της Θεσσαλονίκης αλλάζει ουσιαστικά. H πυρίκαυστη ζώνη αποκτά μια εντελώς καινούργια μορφή, με τις ευθύγραμμες λεω-φόρους, γεωμετρικά σχεδιασμένες πλατείες και τα διώροφα ως πενταώροφα 'μέγαρα' - τράπεζες με συνεχή μέτωπα στους δρόμους.Οι πολεοδόμοι της νέας Θεσσαλονίκης δεν

10 #200

αγνοούν τη σημασία των μικροεπαγγελ-μάτων και προέβλεψαν την περιοχή από την αγορά Βλάλη μέχρι την Άθωνος για την εγκατάσταση μικρών επιτηδευματιών που έστησαν εδώ τα μαγαζάκια τους, στη λογική του παραδοσιακού παζαριού. Mικρά ισόγεια και διώροφα κτίρια, ανοικτές αλλά και στεγασμένες στοές σχεδιάζονται παρά την αντίδραση των τότε εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, που θεωρούσαν ότι ένα «ανατολίτικο παζάρι» δεν είχε θέση στο κέντρο μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης. Τελικά γύρω από τον κεντρικό -δυτικής έμπνευσης- άξονα της Αριστοτέλους χωρο-θετείται η ζώνη των λεγόμενων μπαζάρ που παραπέμπουν στις ανατολίτικες καταβολές της πόλης.Η Άθωνος μια πλατεία με πολλές διεξόδους προς τους κεντρικούς άξονες αποκαλύπτει το παλιό και το νέο πρόσωπο της πόλης. Η Οδός Καρόλου Ντηλ «βαφτίζεται» το 1920, παρουσία του ίδιου του Κάρολου Ντηλ και μια νέα εποχή ξεκινάει για την πλατεία που φτάνει μέχρι το σήμερα. Η χάραξη της οδού Παπαμάρκου με τα μικρομάγαζα που διατηρούνται μέχρι σήμερα γίνεται το 1923. Από τότε κρατά και το όνομά της προς τιμήν του παιδαγωγού Χαρίσιου Παπαμάρκου. Για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο τα δρομάκια γύρω της φέρουν επίσης ονόματα διανοου-μένων και παιδαγωγών, καθώς και επιφανών μελών της ελληνικής κοινότητας που έζησαν από τον 18ο αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ού στη Μακεδονία (Κοσμάς Μπαλάνος, Φιλήμων Δραγούμης, ο έλληνας πρόξενος

Κ. Βατικιώτης, Μαργαρίτης Δήμητσας, Ιωάν-νης Αυγερινός...). Από τα χρόνια εκείνα, τα μικρά κτίσματα επιβίωσαν και σκεπάστηκαν με ένα παράξενο σκέπαστρο που έδωσε στην πλατεία μια νέα όψη.Εκείνη την εποχή κατασκευάζεται μεταξύ της Ερμού και της Βασιλέως Ηρακλείου και η Κεντρική Αγορά Τροφίμων, ή πιο γνωστή ως Στοά Μοδιάνο. Η κατασκευή της είχε ξεκι-νήσει το 1922, στο σημείο της πυρίκαυστης ζώνης που η ομάδα του Γάλλου πολεοδόμου Εμπράρ προέβλεπε τη δημιουργία bazaars. Πριν την πυρκαγιά σ’ εκείνο το σημείο ήταν η Πλάζα, το παλιό κέντρο θρησκευτικής και οικονομικής ζωής της πόλης. Τα σχέδια της στοάς έκανε ο αρχιτέκτονας Ελί Μοδιάνο, γόνος της γνωστής και πλούσιας οικογένει-ας Μοδιάνο. Τα εγκαίνια γίνονται στις 23 Μαρτίου το 1925. Ο Μοδιάνο φτιάχνει μια κλειστή στοά βάσει των ευρωπαϊκών τύπων, και της εξασφαλίζει πρόσβαση από δύο κε-ντρικές αρτηρίες της πόλης (Ερμού και Βασ. Ηρακλείου), ώστε να γίνεται ανεμπόδιστα η διέλευση του κοινού. Στη Στοά, σήμερα, δυστυχώς εντοπίζονται σοβαρές φθορές και βλάβες κυρίως εξαιτίας της υγρασίας, της φυσικής φθοράς του χρόνου και της σχεδόν ανύπαρκτης συντήρησης. Πολλά μαγαζιά κλείνουν. Το ΤΑΙΠΕΔ αποφασίζει να προχωρήσει στην πώλησή της πριν 2 χρόνια. Ο δήμαρχος, Γιάννης Μπουτάρης και η Δημοτική κίνηση πολιτών φρενάρουν την διαδικασία αποφασίζοντας να κρατήσουν την αγορά ανοικτή. Άγνωστο μέχρι πότε, προς το παρόν.

Το Καπάνι και η Μοδιάνο αποτελούν ακόμη και σήμερα δύο ζωντανά κομμάτια της εμπορικής και κυρίως γαστρονομικής καθημερινότητας της πόλης, μέρη γεμάτα όχι μόνο εμπόρους τροφίμων και λαχανικών, αλλά και με πολλά νέου τύπου εναλλακτικά μαγαζιά και καφέ, φούρνους, μικρά λαϊκά εστιατόρια και πλήθος μεζεδοπωλεία που σφίζουν από ζωή.

Στα μαγαζιά της περιοχήςΛέξεις: Γιάννης Βήκας, Χριστίνα Παρασκευο-πούλουΈνα από τα πρώτα μπαράκια που τολμούν και διαφοροποιούν το πρόσωπο της περιο-χής είναι το Bazaar στην Παπαμάρκου, ένα ατμοσφαιρικό bar cafe που έχει αποκτήσει πια τη σφραγίδα του κλασικού. Σήμερα πλάι στα παραδοσιακά καταστήματα που επιβι-ώνουν ακόμα αναπτύσσονται δειλά μερικές εξαιρετικές ιδέες που γίνονται πόλος έλξης για κατοίκους και τουρίστες.

Το τέλειο θεσσαλονικιώτικο κουλούριΣτην καρδιά της πόλης, στην οδό Βασιλέως Ηρακλείου 37-39, βρίσκεται το «Αριστοτέ-λειον» ή αλλιώς ο παράδεισος του τέλειου κουλουριού και των υπέροχων αρτοσκευ-ασμάτων, τα οποία παρασκευάζονται όλο το βράδυ από τον Γιάννη και την υπόλοιπη ομάδα του μαγαζιού. Ένα σημείο, όπου παραδοσιακό και μοντέρνο παντρεύονται αριστοτεχνικά, καθώς από τη μια έχουμε τα παραδοσιακά τραγανά κουλούρια και

τα προζυμένια αρτοσκευάσματα που απευ-θύνονται στους απαιτητικούς λάτρεις της παραδοσιακής καλοψημένης ζύμης και από την άλλη βρίσκουμε στις βιτρίνες νέα προ-ϊόντα, που ανταποκρίνονται στις γευστικές απαιτήσεις των ανθρώπων, που θέλουν να μαθαίνουν συνεχώς νέες γεύσεις. Τα προϊό-ντα που φεύγουν σαν… «ζεστά ψωμάκια» και θα πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε είναι τα γεμιστά κουλούρια με Philadelphia και γαλοπούλα, τα ολικής άλεσης και πολύσπο-ρα κουλουράκια, καθώς και τα καλαμποκιού με γαλοπούλα. Επίσης, οι πελάτες φαίνεται πως λατρεύουν ν’ απολαμβάνουν τις πίτες με ζαμπόν, κασέρι και λιαστή ντομάτα αλλά και την πλέον ιδιαίτερη σοκολατόπιτα με φύλλο χωριάτικο και την κοτόπιτα με πιπε-ριές και κασέρι να μη μένει «παραπονεμένη» και να τιμάται δεόντως.*Αριστοτέλειον, Βασιλέως Ηρακλείου 37-39, τηλ. 2310279804

Η παράδοση στο αντρικό ρούχοΔύο καταστήματα άρρηκτα συνδεδεμένα με την πλατεία Άθωνος εδώ και τέσσερις δεκα-ετίες, ακούνε στο όνομα Χυτίρογλου. Γενεές ανδρών όλων των ηλικιών έχουν εμπιστευ-τεί τους αδελφούς Χυτίρογλου, οι οποίοι φροντίζουν για το ποιοτικό και στιλάτο ντύσιμο του ανδρικού κοινού της Θεσσαλο-νίκης, διατηρώντας δύο καταστήματα στην περιοχή. Το ένα στην Εγνατία και στον αριθ-μό 90, υπό την επωνυμία XUTIROGLOU και το άλλο επί της Ερμού στον αριθμό 57 υπό την επωνυμία GREENLAND. Η οικογενειακή

H πλατεία Άθωνος (1903). Καρτ ποστάλ από το βιβλίο "Η Δύση της Ανατολής. Θεσσαλονίκη 1870 - 1912, τα χρόνια του μετασχησμού", εκδόσεις ΜΙΕΤ.

11Μάρτιος 2015

12 #200

επιχείρηση των δύο ανδρών διατηρεί μια παράδοση χρόνων, που θέλει τους απαιτητι-κούς πελάτες να ντύνονται με την τελευταία λέξη της μόδας, φορώντας ρούχα με άψογες ραφές και όλα αυτά σε προσιτές τιμές. *XUTIROGLOU, Εγνατίας 90, τηλ. 2310226375, GREENLAND, Ερμού 57, τηλ. 2310223305

Η γοητεία του χειροποίητουΈνα από τα πιο στιλάτα καταστήματα στην Παπαμάρκου είναι το ARTοποιείν, που συνδυάζει την τέχνη και την χειροποίητη κατασκευή με τα πιο όμορφα και κομψά αποτελέσματα. Ένα μαγαζί που μετράει δεκαετία στην περιοχή, έχει γίνει γνωστό για τα ενδιαφέροντα χειροποίητα κοσμήματά του, κι όχι μόνο. Λεπτεπίλεπτες κατασκευές από ασήμι, επιχρυσωμένο ασήμι, ορείχαλκο και ημιπολύτιμους λίθους σε ποικιλία σχεδί-ων, είτε ψάχνετε για βραχιόλια, σκουλαρίκια, κολιέ ή δαχτυλίδια. Κι όλα αυτά το έργο ντόπιων δημιουργών, καθώς το ARTοποιείν συνεργάζεται με δεκάδες Έλληνες σχεδι-

13Μάρτιος 2015

αστές όλα αυτά τα χρόνια. Στο κατάστημα θα βρείτε επίσης πολλές ελληνικές μάρκες ρούχων και αξεσουάρ, από χειροποίητες τσάντες μέχρι εναλλακτικού στιλ φορέματα και πλεκτά. Ειδική προσθήκη για την περίοδο του Πάσχα θα είναι και οι χειροποίητες λα-μπάδες, καθώς οι εποχιακές κατασκευές δεν λείπουν από το μαγαζί. Το ARTοποιείν σας δίνει επιπλέον την δυνατότητα τηλεφωνικής παραγγελίας, καθώς μπορείτε να παραλαμ-βάνετε τα προϊόντα του με αντικαταβολή σε όλη την Ελλάδα. Μια σίγουρη επιλογή για καλαίσθητα και αλλιώτικα δώρα.* ARTοποιείν, Παπαμάρκου 45, Πλ. Άθωνος, Τηλ. 2315 518333

Μια απρόσμενη συνάντηση στην Καρόλου ΝτιλΤο Μικρό Τελλόγλειο λειτουργεί από το 2012 επί της Καρόλου Ντηλ, στον αριθμό 32 και αποτελεί μια μικρή όαση κουλτούρας και τέχνης. Ένα επιπλέον επίσημο σημείο πώλησης, πέραν αυτού που βρίσκεται εντός του ιδρύματος. Οι προμηθευτές του

14 #200

πωλητηρίου αλλάζουν συνήθως ανά έκθεση, ωστόσο ορισμένοι συνεργάζονται μόνιμα με το Μικρό Τελλόγλειο, δημιουργώντας κάθε φορά έργα και προϊόντα, που σχετίζονται με την εκάστοτε έκθεση. Πάνινες τσάντες και κορδόνια λαιμού με το λογότυπο του ΤΙΤ, βι-βλία, χειροποίητα κοσμήματα, παιχνίδια, είδη δώρων, ενσφηνώματα με έργα Βαλσαμάκη, Σικελιώτη και Βλάσση, καθώς και αναπαρα-γωγές έργων από τη μόνιμη συλλογή του Ιδρύματος σε περιορισμένα αντίτυπα είναι μερικά από τα μοναδικά αντικείμενα που θα βρει κανείς εκεί.*Μικρό Τελλόγλειο, Καρόλου Ντηλ 32, τηλ. 231022 4785

Στην ουρά του ΧαρίλαουΕάν ψάχνεις ξηρούς καρπούς, ταχίνι, και άλλα παραδοσιακά προϊόντα ο προορισμός σου σίγουρα είναι στην αγορά της Πλατείας Άθωνος, όπου συναντά κανείς το ιστορικό μαγαζί του Χαρίλαου. Η επιχείρηση έχει μεγάλο παρελθόν, κρατώντας την δική της οικογενειακή παράδοση, αφού ο κ. Χαρίλαος

την παρέλαβε από τους γονείς του, ενώ ο κόσμος επιβραβεύει την αγάπη και το μεράκι που έχει ο ίδιος και το προσωπικό για το μαγαζί τους, συνεχίζοντας να το προτιμά όλα αυτά τα χρόνια. Και εύλογα, καθώς το ζητούμενο είναι η σταθερή ποιότητα, με τον κ. Χαρίλαο να αναζητεί και να προμηθεύεται τα καλύτερα προϊόντα. Στο κατάστημα θα βρείτε όλους τους γνωστούς ξηρούς καρπούς που όμως όταν τους τρως καταλα-βαίνεις πως δεν είναι σαν τους άλλους, αλλά και προϊόντα ξεχωριστά και δυσεύρετα στην αγορά όπως τα αποξηραμένα φρούτα στον ήλιο, δίχως καμία περαιτέρω επεξεργασία, με λαχταριστά κομμάτια μπανάνα, παπάγια, μάνγκο και ανανά, σνακ υγιεινής διατροφής, χειροποίητα ζυμαρικά αλλά και superfood που υπόσχονται μακροζωία. Σίγουρα θα πρέπει να δοκιμάσετε το ταχίνι ολικής άλεσης που είναι από τα καλύτερα στην Ελλάδα. Κι επειδή η δουλειά σχετίζεται με χύμα προϊόντα, αναρωτηθήκαμε πως γίνεται τόσα πολλά προϊόντα σε χύμα πώληση να διατηρούνται τόσο φρέσκα. Το μυστικό είναι

15Μάρτιος 2015

η άριστη πρώτη ύλη και η γνώση και εμπει-ρία για να διατηρούνται άθικτα, τραγανά και φρέσκα, μέχρι τη στιγμή της πώλησης στον πελάτη. Ένα ιστορικό μαγαζί με παράδοση και απαράμιλλη ποιότητα στην εμπορική καρδιά της πόλης.*Ξηροί Καρποί Χαρίλαος, Βατικιώτου 24, Τηλ. 2310285487

Το πρώτο vegetarian και vegan spot στην πόληΤο rOOTS είναι από μόνο του λόγος να επισκεφτείς την Πλατεία Άθωνος· το πρώτο vegetarian και vegan spot της Θεσσαλονί-κης. Ένας ζεστός και φιλόξενος χώρος, που τη διακόσμησή του επιμελήθηκαν οι τρείς φίλοι που έχουν το μαγαζί και αποτελεί ίσως την πιο εναλλακτική πρόταση στην πόλη. Η παρεΐστικη διάθεση συνοδεύεται από rock, reggae και indie ακούσματα, ενώ το σημείο γύρω από το μαγαζί των τριών φίλων θυμί-ζει κάποιο γραφικό σοκάκι νησιού ή μικρού χωριού, παρ’ όλο που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης. Το εναλλακτικό στέκι ανοίγει από νωρίς το πρωί, ώστε να σας προμηθεύσει

με τα κατάλληλα εφόδια πριν τη δουλειά, δηλαδή τον εκλεκτό καφέ που σερβίρει. Βέβαια, όσοι προτιμάτε φυσικούς φρεσκο-στυμμένους χυμούς ή δροσερά smoothies φρούτων και λαχανικών, το rOOTS θα σας κερδίσει χωρίς δεύτερη σκέψη. Από την άλλη, το μενού που αλλάζει ανά σεζόν, αποτελείται από λαχταριστά και πρωτότυπα vegetarian και vegan πιάτα, όπως το μυρω-δάτο ριζότο μανιταριών, το ζουμερό burger λαχανικών και τα πεντανόστιμα φαλάφελ, ενώ οι χειροποίητοι μεζέδες, όπως η σπιτική φάβα, το ανατολίτικο χούμους, οι πολύχρω-μες σαλάτες οσπρίων και το ουγγαρέζικο παντζάρι είναι πιάτα που θα απογειώσουν τις γευστικές σας αισθήσεις. Επειδή όμως το φαγητό τραβάει και το κρασάκι του, ζητήστε τον παραδοσιακό ικαριώτικο οίνο και για τους πιο μερακλήδες υπάρχει δυνατή κρη-τική ρακή οι πόρτες παραμένουν ανοιχτές και το βράδυ, με την παρέα του rOOTS να σας υποδέχεται με δροσερά κοκτέιλς και γευστικά ποτά, που προέρχονται από πολλές και διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας .*rOOTS, Μπαλάνου 4, τηλ. 2310268063

16 #20016

Η διακριτική γοη-τεία της συνοικίας των Εξοχών

Μια συζήτηση με τον Βασίλη Κολώνα, καθηγητή της Ιστορίας της Αρχιτε-

κτονικής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας

Ένα αρχιτεκτονικό «μυστήριο» στα φοιτητικά του χρόνια ήταν ο καταλύτης που πυρο-δότησε το ενδιαφέρον του για την ιστορία της αρχιτεκτονικής. Η αγάπη του για τη Θεσσαλονίκη, το ρεύμα του εκλεκτικισμού που φύσηξε στην πόλη τον 19ο αιώνα, τα κοσμοπολίτικα κτίρια που στέγασαν αξιω-ματούχους, πρέσβεις, επιχειρηματίες και την μπελ εποκ της πόλης, η κατεδάφισή τους τη δεκαετία του ’70, τον οδήγησαν να ψάξει σε βάθος για τη νέα πόλη που δημιουργήθηκε πέρα από τα ανατολικά τείχη. Ο Βασίλης Κο-λώνας, στο νέο του βιβλίο «Η Θεσσαλονί-κη Εκτός των Τειχών, Εικονογραφία της συνοικίας των εξοχών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, κατέγραψε και τεκμηρίωσε επιστημονικά το σχεδιασμό και την υλοποίηση βήμα προς βήμα της συνοικίας που χάρισε στη Θεσσαλονίκη το ευρωπαϊκό της προφίλ. Ο καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας παραδίδει ένα μεστό μάθημα ιστορίας που προσπερνά με χάρη τις επιφανειακές αναγνώσεις περί του «ποιανού είναι η βίλα» και της όψιμης «λατρείας» της πόλης που χάθηκε και τεκμηριώνει αρχιτεκτονικά την πολυεθνική Θεσσαλονίκη. Μιλήσαμε μαζί του.

Μια συνοικία με υποδομές πόλης Η πρώτη αναφορά στις Εξοχές ως ξεχωρι-στή κατοικία -με το όνομα Χαμηδιέ προς τιμή του σουλτάνου Α. Χαμήτ Β’- καταγράφεται, όπως διαβάζουμε, το 1885, σε ένα φορολο-γικό βιβλίο, το λεγόμενο Hulasa. Εκείνη την εποχή, η Θεσσαλονίκη, ως σημαντική πόλη του Οθωμανικού κράτους υποδέχεται τις

δυτικού τύπου μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ, ενώ οι μη μουσουλμάνοι υπήκοοι αποκτούν ίσα πολιτικά δικαιώματα με τους μουσουλ-μάνους.. Η εντός των τειχών Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να «αντέξει» την αύξηση του πληθυσμού που προκαλείται από την ανάπτυξη της πόλης και οι ευκατάστατοι, κυρίως, κάτοικοί της, ντόπιοι και Ευρωπαίοι, αναζητούν νέο «χώρο». Το πολιτικό περιβάλ-λον ευνοεί τις αλλαγές και με πρωτοβουλία των Οθωμανικών αρχών της πόλης ξεκινά η πρώτη επέκταση στα Ανατολικά. Σημείο αναφοράς των νέων πολεοδομικών παρεμβάσεων αποτελεί ο Λευκός Πύργος, στον οποίο κατέληγε η λεωφόρος Χαμηδιέ (σημερινή Εθνικής Αμύνης) και από εκεί ξεκινούσε η νέα παραθαλάσσια λεωφόρος που θα οδηγούσε στη συνοικία των Εξοχών (σημερινή Βασ. Γεωργίου-Βασ. Ολγας). Η κατεδάφιση των ΝΑ τειχών το 1890, ο σχε-διασμός υποδομών, όπως το ιππήλατο τραμ και τα δίκτυα κοινής ωφέλειας, αλλά και ο εξωραϊσμός της περιοχής με δενδροφυτεύ-σεις, κήπους και «θρανία προς ανάπαυσιν των περιπατητών», μετατρέπουν τη συνοικία των Εξοχών από περιοχή παραθέρισης σε τόπο μόνιμης κατοικίας.

Πολυεθνική συνοικία «Κατάλαβα ότι για τους κατοίκους της συνοι-κίας των Εξοχών δεν έπαιζε κανένα ρόλο η εθνική ή η θρησκευτική τους ταυτότητα στην επιλογή του τόπου εγκατάστασης. Τα κριτήρια ήταν κοινωνικά και οικονομικά», μας λέει ο συγγραφέας, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε στην εντός των τειχών Θεσσαλονίκη, όπου οι συνοικίες ήταν χωρισμένες ανά κοινότητα.

ΛΕΞΕΙΣ: ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ | ΕΙΚΟΝΕΣ: Από το βιβλίο «Η Θεσσαλονίκη Εκτός των Τειχών, Εικονογραφία της συνοικίας των εξοχών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press

Ο Πύργος της Ευτυχίας από τον κήπο της οικίας Χασά Ασίζ Καπαντζή την εποχή που στέγαζε τα εκπαιδευτήρια Αγλαϊάς Σχινά (περιοχή Ανάληψη)

17Μάρτιος 2015 17

Στις Εξοχές η πρώτη μεγάλη αύξηση του πληθυσμού σημειώθηκε μετά την πυρκαγιά του 1890. Η πληθυσμιακή σύνθεση, όπως διαβάζουμε, σύμφωνα με την απογραφή του 1913, είναι ενδεικτική: το 49% ήταν Έλληνες, το 23% Εβραίοι, το 17,6% μου-σουλμάνοι, το 4,3% Βούλγαροι και ένα 5,7% ξένοι υπήκοοι, σε σύνολο 25.349 κατοίκων. Αξίζει να τονιστεί ότι η απογραφή έγινε έναν χρόνο μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και πολλοί Οθωμανοί αξιωματούχοι – οι οποίοι πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της συνοικίας – εγκατέλειψαν την πόλη. «Μην ξεχνάμε ότι υπήρξαν και μουσουλμάνοι που γεννήθηκαν και έζησαν εδώ, μορφωμένοι, καλλιεργημένοι, επένδυσαν, είχαν όνειρα για την πόλη και για τους απογόνους τους η Θεσσαλονίκη είναι μια χαμένη πατρίδα», σημειώνει ο συγγραφέας. Η δεύτερη μεγάλη αύξηση του πληθυσμού των Εξοχών έγινε μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917. «Τότε πυκνώνει η συνοικία και ενισχύθηκε η παρουσία της Εβραϊκής κοινότητας. Η περιοχή άρχισε να θυμίζει αυτό που ζήσαμε αργότερα στις αρχές του ’60. Μετά ήρθε η αντιπαροχή και τα γκρέμισε όλα», τονίζει ο συγγραφέας. Τα κτίρια των Εξοχών «Μπροστά από την είσοδο υπήρχε ένα κυκλικό παρτέρι που το θυμάμαι πάντοτε ανθισμένο. Στη συνέχεια υπήρχε ο πίσω κήπος που χωρίζονταν από τον μπροστινό με ένα χώρισμα από μπαμπού. Πίσω από αυτό το χώρισμα υπήρχε ο λαχανόκηπος με τα σπαράγγια […]. Στον πίσω κήπο υπήρχαν πολλά οπωροφόρα δέντρα κι ένα θερμοκήπιο σε επαφή με το κτίριο». Έτσι περιγράφει ένα εξωτερικό τμήμα της Villa Ida, του σπιτιού στο οποίο μεγάλωσε ο Φαχρί Τανμάν, ο υιός του δημάρχου της Θεσσαλονίκης Χουλουσή Μπέη, σε ένα χειρόγραφο που αναδημοσιεύ-ει ολόκληρο ο Βασίλης Κολώνας στο βιβλίο του. Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου ο αναγνώστης θα βρει μια εκπληκτική παρουσίαση των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων της συνοικίας των Εξοχών, που έχουν ταυτιστεί και χρονολογηθεί με βάση

το εικονογραφικό υλικό που συγκέντρωσε ο συγγραφέας. Στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σχολεία και εκπαιδευτήρια, νοσοκομεία, εκκλησίες και βιομηχανικά κτίρια, αλλά και ιδιόκτητες κατοικίες αξιωματούχων, τρα-πεζιτών, βιομηχάνων, ανώτερων δημοσίων υπαλλήλων και γνωστών οικογενειών της πόλης περιγράφονται, χωροθετούνται και συνοδεύονται από σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα. Ερευνώντας σε εφημερίδες, στρατιωτικά αρχεία, ιδιωτικές συλλογές και συγκρίνοντας τα ευρήματα του, ο συγγραφέ-ας ανακάλυψε έναν τρόπο χρονολόγησης των κτιρίων και εντοπισμού του πρώτου ιδιοκτήτη του οικοπέδου. «Ως ιστορικός της αρχιτεκτονικής ήταν σημαντικό για μένα να βρω ποιος έδωσε πρώτος την εντολή για να χτιστεί το αρχικό κτίριο. Από μια υποσημείω-ση σε φορολογικά κατάστιχα που έδειχνε τη μεταβολή της αξίας του ακινήτου κατάλαβα ότι υπήρχαν σφάλματα στις μέχρι τότε από-πειρες χρονολόγησης των κτιρίων», τονίζει. Πολλοί αναγνώστες θα αναγνωρίσουν δρό-μους και κτίρια, αλλά για τον ιστορικό της αρχιτεκτονικής σημαντικότερο είναι να δει κανείς πως εξελίχθηκαν αυτά τα κινήματα, τα στιλ, η αρχιτεκτονική της εποχής από την μετέπειτα διαδοχή των ιδιοκτησιών.

«Ελβετικά σαλέ» και «εγγλέζικες αγροικίες»«Η Θεσσαλονίκη ήταν δεύτερη πόλη ενός άλ-λους κράτους, άρα είχε μια άλλη αρχιτεκτονι-κή. Είχε επιρροές από την Κωνσταντινούπολη και την Ευρώπη απευθείας. Στην Αθήνα κυρι-άρχησε ο νεοκλασικισμός, στη Θεσσαλονίκη όχι», σημειώνει ο Βασίλης Κολώνας. Η Θεσ-σαλονίκη επηρεάστηκε, όπως διαβάζουμε, από το ρεύμα του εκλεκτικισμού κυρίαρχο αρχιτεκτονικό στυλ στην Ευρώπη στα τέλη του 19ου αι.. Έτσι, δημιουργούνται μεγαλό-πρεπα δημόσια κτίρια, με μεγάλα ανοίγματα, αετώματα, γείσα και στηθαία, συμβολίζοντας τη σημασία κάθε φορέα εξουσίας και την αύξηση των υπηρεσιών που στεγάζουν. Στις ιδιωτικές κατοικίες περιγράφεται ένας ευρωπαϊκός αέρας και μια πολυμορφία από

«αυστροϊταλικά πρότυπα», «ελβετικά σαλέ» και «εγγλέζικες αγροικίες». «Τότε δεν υπήρ-χαν οι αρχιτέκτονες με άποψη. Οι ιδιοκτήτες ήθελαν τα σπίτια τους όπως τα έβλεπαν στα περιοδικά και τις φωτογραφίες της εποχής. Γι’ αυτό βλέπουμε τον Ξενοφώντα Παιονίδη να κτίζει τουρκομπαρόκ κτίριο για τον Σειφουλάχ Πασά, νεοκλασικό για τον Περ. Χατζηλαζάρου, εκλεκτικιστικό για τον Μαν.Σαλέμ. Ο Πιέρο Αριγκόνι μόνο διατη-ρούσε ένα προσωπικό ύφος στις βίλες που σχεδιάζει για την οικ. Καπαντζή ή στην Casa Bianca», εξηγεί ο κ. Κολώνας. Οι χώροι για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη κατανέμονται σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα και υπάρχει διαχωρισμός της κοινωνικής και οικογενει-ακής ζωής. (υποδοχή, τραπεζαρία, σαλόνι, βεστιάριο, καπνιστήριο, μπουντουάρ, χώροι προσωπικού). Από το βιβλίο του Βασίλη Κολώνα ρίχνουμε και ματιά στον εσωτερικό χώρο των πλούσιων κατοικιών και μαθαί-νουμε για τα περίτεχνα τζάκια, τον οικιακό εξοπλισμό του σπιτιού, τις οροφογραφίες, τον ξυλόγλυπτο διάκοσμο ορισμένων επαύλεων, ενώ τα έπιπλα «πολυτελείας» συνήθως αγοράζονταν σε κάποιο ταξίδι των ιδιοκτητών στη Γαλλία, την Αυστρία ή την Ιταλία.

Το σαράκι της έρευνας «Τα κενά στην αρχιτεκτονική ιστορία μιας πόλης, δημιουργούν κενά στην ιστορία της πόλης». Αυτή η φράση του συγγραφέα, στον πρόλογο του βιβλίου, συνοψίζει και τους λόγους που οδήγησαν τον Βασίλη Κολώνα να συγκεντρώσει μια έρευνα που ξεκίνησε για τη διδακτορική του διατριβή που πα-ρουσίασε το 1991 και ολοκληρώθηκε με την έκδοση της Εικονογραφίας των Εξοχών. Η αφορμή πάντως παραμένει προσωπική: «Θυμάμαι ζωντανές πολλές από τις βίλες των Εξοχών από το διαμέρισμά μας σε μια από τις πρώτες πολυκατοικίες στη Βασιλίσσης Όλγας. Τις θυμάμαι όμως και να γκρεμίζονται. Πάντα ήθελα να κάνω κάτι γι’ αυτά τα κτίρια». Το μι-κρόβιο, μας εξηγεί, είχε μπει από νωρίς μέσα του και εκδηλώθηκε στα χρόνια των σπου-

δών του στην Αρχιτεκτονική του Α.Π.Θ. «Στο μάθημα της ιστορίας μας πρότειναν ορισμένα μνημεία για να εξασκηθούμε μελετώντας τη βιβλιογραφία τους. Ανάμεσά τους εκ παρα-δρομής είχε συμπεριληφθεί το Γενί Τζαμί, για το οποίο δεν υπήρχε καμιά πληροφορία. Στη διάρκεια της έρευνας ο φύλακας του κτιρίου μας υπέδειξε μια πλάκα μισοθαμένη στο χώμα με την επιγραφή “Vitaliano Poselli, architetto”. Η μονογραφία του, σε συνεργασία με τη Λένα Παπαματθαιάκη, έφερε στο φως και άλλα έργα του Ιταλού αρχιτέκτονα. Από τότε άρχισα τις έρευνές μου για την πόλη», σημειώνει.

Μια άλλη εποχή Στο κλείσιμο του βιβλίου θα περίμενε κανείς να περιγράφεται ο «επικήδειος» της πάλαι ποτέ κοσμοπολίτικης συνοικίας. Ο συγγραφέας όντως περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι επαύλεις των Εξοχών κατε-δαφίστηκαν τότε που «είπανε οι εργολάβοι πως τελειώσανε οι πολυτέλειες με τις μονοκατοικίες και τα δίπατα και τις αυλές, και άρχιζε μια άλλη εποχή, επικερδής, με μέ-γαρα, με δρόμους ασφαλτοστρωμένους και με πεζοδρόμια πλακόστρωτα, όπου δηλαδή δεν ήταν δυνατό να μείνει χώρος για αυλές και περιβόλια, ούτε για κρυψώνες που θα τρύπωναν τα μυστικά» (Νίκος Μπακόλας, Η Μεγάλη Πλατεία, Κέδρος, Αθήνα, 1987). Ωστόσο, το βιβλίο τελειώνει με μια αναφορά σε δύο σπουδαίους κινηματογραφιστές, τον Τάκη Κανελλόπουλο και τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο, οι οποίοι ανέδειξαν τη νέα παραλία στην "Παρένθεση" και επιχείρησαν να αποκαταστήσουν την παλιά στο Μία αιωνιότητα και μία ημέρα, αντίστοιχα. Όπως, ίσως, θα έπρεπε να τη βλέπουμε σήμερα. Μια πόλη που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν της. Χωρίς υπερβολές. Άλλωστε, όπως μας λέει και ο ίδιος, «πάντα θα βρίσκουμε κάτι γοητευ-τικό σ’ αυτή τη συνοικία».

Το θαλάσσιο μέτωπο στο ύψος της οδού Μπιζανίου στα 1915-17. Διακρίνεται το κτίριο διαμερι-σμέτων του Π. Αριγκόνι

Η λεωφόρος των Εξοχών στο ύψος του χειμάρου του στρστοπέδου.

18 #200

"

18

Μέχρι τα 1873 μπροστά στο παραλιακό μέτωπο υψώνονταν τα Θαλάσσια τείχη. Όταν τα τείχη κατεδαφίζονται, τα υλικά τους χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας προκυμαίας από την σημερινή οδό Σαλαμί-νας μέχρι τον Λευκό Πύργο. Σχηματίσθηκε έτσι η παραλία στενότερη αρχικά κατά 8 μέτρα από ό,τι είναι σήμερα. Μπορούμε, λοιπόν, χοντρικά να πούμε πως ο δρόμος έχει ηλικία 140 ετών. Η παραλία εκτείνεται αρχικά λιθόστρωτη και μέχρι το 1893 χωρίς τροχιοδρομικές γραμμές. Το τραμ που κατασκευάζεται μετά είναι αρχικά ιππήλατο και αργότερα ηλεκτροκίνητο (στις αρχές του 1900). Μια δεύτερη έμπληση στη θάλασσα έγινε το 1900 για να δημιουργηθεί ο πρώ-τος προβλήτας.Τότε περίπου ξεκινούν και οι εργασίες επέκτασης της παραλίας κατά άλλα 8 μέτρα. H Λεωφόρος που σχηματίστηκε μετά την επιχωμάτωση του 1873 ονομά-ζονταν Λεωφόρος Μπεγιάζ Κουλέ (του Λευκού Πύργου) μέχρι την απελευθέρωση, λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου μέχρι τον μεσοπόλεμο, λεωφόρος της Νίκης εδώ και αρκετές δεκαετίες. Το κοσμοπολίτικο παρελθόν της έχει ιστορίες γραμμένες από Οθωμανούς, Νεότουρκους, Εβραίους και Χριστιανούς. Την περπάτησαν στρατιώτες, στρατηγοί και βασιλείς, κατακτητές, απε-λευθερωτές, διαδηλωτές, έμποροι, μικρο-πωλητές, αχθοφόροι και καραβοκύρηδες, τανκς, τραμ (μέχρι το 1926 οπότε η γραμμή μεταφέρθηκε στην Τσιμισκή που μόλις είχε ολοκληρωθεί η διάνοιξή της). Η ανάγκη για την ύπαρξη ενός δρόμου που θα συνέδεε ακόμη περισσότερο την πόλη με τη θάλασσα υπήρχε και στο σχεδιασμό του Ερνέστου Εμπράρ, όταν σχεδίαζε τη Λεωφόρο Νίκης, μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Στα σχέδια του Εμπραρ εμφανίζεται μια επέκτα-ση προς τη θάλασσα που αρχίζει περίπου μισό μέτρο από την επιφάνεια του δρόμου. Σ’ εκείνη την επέκταση ο Εμπράρ οραματιζό-ταν τους Θεσσαλονικείς να κάνουν τη βόλτα τους το καλοκαίρι και ν’ απολαμβάνουν τη

θάλασσα. Σήμερα, χωρίς την επέκταση του Εμπράρ, η Λεωφόρος Νίκης αποτελεί έναν από τους επιβαρυμένους άξονες κυκλοφορίας στην πόλη. Μέσω αυτής εξυπηρετείται το μεγα-λύτερο μέρος της κίνησης από την Δυτική είσοδο προς τα Ανατολικά, ενώ οι πεζοί μοι-ράζονται το πλακόστρωτο με έναν ποδηλα-τόδρομο σε μια αδύνατη συνύπαρξη κυρίως στην διάρκεια του Σαββατοκύριακου και των εποχών με καλό καιρό. Δεν είναι τυχαίο που στη διάρκεια βόλτας άνθρωποι βρέθηκαν στη θάλασσα λόγω του αδιαχώρητου. Η επέκταση της Παλιάς Παραλίας προς την

θάλασσα (από το Λευκό Πύργο μέχρι το Λιμάνι) απασχολεί την πόλη με προτάσεις, μελέτες και διαγωνισμούς από την δεκαετία του 70. Ο τελευταίος προκηρύχτηκε πριν ένα χρόνο με χρηματοδότηση από το Επιχειρη-σιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ). Το αντικείμενο του έργου είναι να διαμορφωθεί πρόταση για έναν προνομιακό χώρο συνάντησης της πόλης με το νερό. Ένας "εξώστης" κοινωνι-κής επαφής που θα συνδέσει την περιοχή της νέας παραλίας με την Α' Προβλήτα του λιμανιού.Μια από τις πιο σοβαρές και απειλητικές

συζητήσεις για την παλιά παραλία άνοιξε στις άρχες της δεκαετίας του ενενήντα επί δημαρχίας Σωτήρη Κούβελα και προέβλεπε το μπάζωμα για αρκετά μέτρα του μετώπου της και τη δημιουργία ενός διευρυμένου θα-λάσσιου μετώπου με κατασκευές αναψυχής και μαρίνα. Τότε η ΕΝΩΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΘΕΣ-ΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, σε συνεργασία με Οικολογικές οργανώσεις και φορείς της Θεσσαλονίκης, απέτρεψε το μπάζωμα της παλιάς παραλίας. Έκτοτε οι συζητήσεις ήταν διαρκείς. Από ξύλινα ντεκ μέχρι υποθαλάσσιες.

Παλιά παραλία: Μια συζήτηση στα όρια του ταμπού Η επέκταση της Παλιάς Παραλίας προς την θάλασσα (από το Λευκό

Πύργο μέχρι το Λιμάνι) απασχολεί την πόλη με προτάσεις, μελέτες και διαγωνισμούς εδώ και δεκαετίες.

ΛΕΞΕΙΣ: ΚYΑ ΤΖHΜΟΥ, ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΓΚΑΝΙΛΑ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ • ΕΙΚΟΝΑ: ΑΓΓΕΛΟΣ ΖΥΜΑΡΑΣ

19Μάρτιος 2015

"

19

Νέοι πειραματισμοί και πρόχειρες λύσεις οδηγούν σε νέα αδιέξοδα και σπατάλες.Λέξεις: Γκανίλα Βικτώρια,Αρχιτέκτων Μηχανικός

Η σημερινή κατάσταση στην παλιά παραλία της Θεσσαλονίκης μπορεί να περιγραφεί με λίγες λέξεις: είναι απλά ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΗ και ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ για τους πεζούς και τους πο-δηλάτες και ΕΧΕΙ ΠΑΨΕΙ ΠΡΟ ΠΟΛΛΟΥ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΩΡΟ ΑΝΑΨΥΧΗΣ των πολιτών.Οποιοσδήποτε εισέρχεται «στη στενωπό» της παλιάς παραλίας αντιμετωπίζει ακραίες καταστάσεις: - ένα πεζοδρόμιο όπου η διέλευση είναι αδύνατη λόγω διαφόρων εμποδίων- μία αχρηστευμένη λωρίδα κυκλοφορίας της οδού Νίκης, από σταθμευμένα οχήματα«εξυπηρέτησης των καταστημάτων»- έναν ποδηλατόδρομο σχεδόν σε επαφή με τα διερχόμενα οχήματα, προφανώς για ριψοκίνδυνους ποδηλάτες - έναν διάδρομο πλάτους τριών μέτρων (που σε πολλά σημεία του μειώνεται στο 1,5 μέτρο λόγω της ύπαρξης των μικρών αποβαθρών) για φανατικούς πεζούς που αγνοούν το απρόοπτο ενδεχόμενο μιας πτώσης στη θάλασσα.Το ιστορικό της παλιάς παραλίας παραπέμπει σε περιστατικό βαρύ και ανίατο. Δαπανηρό και στάσιμο. Εδώ και 100 χρόνια διατηρεί το ίδιο πλάτος (των 20 μέτρων) όπως το παρέλαβε ο Εμπράρ από την Οθωμανική Δι-οίκηση και το παρέδωσε, παρόλο που κατά τον επανασχεδιασμό της πόλης μετά την πυρκαγιά του 1917, πρότεινε την επέκταση του πλάτους της στα 40 μέτρα, πράγμα που για κακή μας τύχη δεν υλοποιήθηκε ποτέ για λόγους οικονομικούς.Τα μέχρι σήμερα «γιατροσόφια» είναι πολλά: από μεγαλόπνοες αστικές αναπτύξεις μεγά-λης κλίμακας συνοδευόμενες από μεγάλου πλάτους μπαζώματα, μέχρι υποθαλάσσιες αρτηρίες συνδυασμένες με υπόγεια παρκινγκ χιλιάδων θέσεων, που όμως δεν κατάφεραν να γιατρέψουν τον ασθενή.Η θεραπεία όμως εκτός από ακατάλληλη, ήταν και πολύ δαπανηρή. Αλλεπάλληλοι Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί με εξαγορές μελετών που πετάχτηκαν στα σκουπίδια, δαπανηρές εργολαβίες όπου οι ανάδοχοι διεκδικούν τεράστιες αποζημιώσεις, χωρίς να κατασκευαστεί τίποτα. Διερωτήθηκε ποτέ κανείς πόσο έχει επιβαρυνθεί το Ελληνικό Δημόσιο; Και γιατί αντιδρά ο ασθενής σε όλες τις προτεινόμενες θεραπείες; Γιατί δεν θέλει «να του αλλάξουν τα φώτα». Αν είναι να κατα-στρέψουμε το χαρακτήρα και τη μορφή της παραλίας με απαράδεκτες επεμβάσεις, κα-λύτερα να παραμείνει όπως είναι «να έχουμε να τη θυμόμαστε», όπως την παραλάβαμε εδώ και πολλά χρόνια από τους γονείς μας, σαν ένα από τα στοιχεία ταυτότητας της

πόλης (όπως ο Λευκός Πύργος, η πλατεία Αριστοτέλους κλπ). Γι' αυτό και το πρόβλημα «παλιά παραλία» δεν τολμάει να το ακουμπήσει κανείς. Γι αυτό και προτείνονται λύσεις που στοχεύουν πρωτίστως στην ικανοποίηση του κοινού αισθήματος των πολιτών σχετικά με τη διατήρηση του χαρακτήρα της παραλίας και δευτερευόντως σε μία σοβαρή λύση.Όπως για παράδειγμα ο κυοφορούμενος νέος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός προσπαθεί να παρουσιάσει την προτεινόμενη διαπλά-τυνση της παλιάς παραλίας σαν «δημιουργία ενός εξώστη κοινωνικής επαφής των πολι-τών με τη θάλασσα» που θα υλοποιηθεί «με την κατασκευή ενός ελαφρού μεταλλικού καταστρώματος με επένδυση ξυλείας και πλάτος 1015 μέτρων». Πράγμα που σημαίνει «ας το φτιάξουμε τώρα για να αντιμετωπί-σουμε το πρόβλημα και αν δεν μας αρέσει στο μέλλον μπορούμε να το ξηλώσουμε και να το πετάξουμε μαζί με τα χρήματα που δαπανήθηκαν, αφού πρόκειται για μη μόνιμη κατασκευή». Άλλωστε πως μπορεί ένας Αρ-χιτεκτονικός Διαγωνισμός να δεσμεύει τους μελετητές ως προς την επιλογή των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για τη μικρή αυτή διαπλάτυνση, αν θα έχει μόνιμο ή πρόχειρο χαρακτήρα και τέλος ποιος διασφαλίζει ότι με το ζητούμενο τρόπο κατασκευής δεν θα αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της παλιάς παρα-λίας; (σκεφτείτε για παράδειγμα πώς θα φαί-νεται το μέτωπο της παραλίας με όλες αυτές τις σιδεροκατασκευές από κάποιον που το αντικρίζει από τη θάλασσα..)Σήμερα μετά από τις παλινωδίες και τους προβληματισμούς τόσων πολλών ετών, έχουν καταγραφεί και αναλυθεί όλα τα δεδομένα. Όπως ακριβώς και η βούληση της πλειονότητας των πολιτών που δυσα-νασχετεί για την υφιστάμενη κατάσταση και απαιτεί την εξεύρεση λύσεων.Πιστεύω ότι όλοι οι φορείς της πόλης, μέσα από μία Δημόσια Διαβούλευση, μπορούν σήμερα να συμφωνήσουν στην μοναδική ίσως αποδεκτή λύση που ικανοποιεί το αίσθημα των πολιτών, δηλαδή: μία μικρή διαπλάτυνση της παλιάς παραλίας (με το απολύτως αναγκαίο πλάτος) μόνιμου χαρα-κτήρα, που θα ενσωματώνει και τους μελλο-ντικούς σταθμούς επιβίβασης της θαλάσσιας συγκοινωνίας και θα διατηρεί τα σημερινά κυκλοφοριακά δεδομένα. Ας προχωρήσουμε λοιπόν σε έναν Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό στον οποίο θα προκριθεί εκείνη η μελέτη που θα καταφέρει να επιτύχει τη διατήρηση του σημερινού χαρακτήρα και φυσιογνωμίας της παραλίας στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

#20020

17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα 1. Αφιέρωμα στον Χούπερτ Ζάουπερ.

Το όνομά του έχει συνδεθεί με το αποκα-λυπτικό ντοκιμαντέρ που στηλιτεύει κυρίως την εκμετάλλευση της αφρικανικής ηπείρου από τον δυτικό κόσμο, αλλά καταγγέλλει γενικά πρακτικές και πολιτικές δίνοντας φωνή στους αδύναμους και περιγράφοντας το αίνιγμα της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης πλούσιων και φτωχών πέρα από σύνορα. Ο Χούπερτ Ζάουπερ γεννήθηκε στις Αυ-στριακές Άλπεις και έχει διακριθεί σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Το πιο γνωστό του έργο είναι το πολυβραβευμένο «Ο Εφιάλτης του Δαρβίνου» (2004), το οποίο εξετάζει την αποικιοκρατική αλιεία στη Λίμνη Βικτώρια στην Τανζανία. Άλλες δουλειές του που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον είναι το «Kisangani Diary» (1998) που καταγρά-φει την οδυνηρή εμπειρία εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων Χούτου της Ρουάντα στη ζούγκλα του Ζαΐρ, το «Wecome as Friends» (2014), το οποίο επικεντρώνεται στην αποικιοκρατία του Νότιου Σουδάν και το «Alone with our Stories» (2002), μία καταγγελία για την ενδοοικογενειακή βία. Επιλέξτε όμως και το «On the Road with Emil» (1993) τη συγκινητική ιστορία ενός διευθυντή τσίρκου.

2. Αφιέρωμα στον Αλεξάντρου Σόλομον.Ο Αλεξάντρου Σόλομον γεννήθηκε στο Βουκουρέστι το 1966. Εδώ και δεκαετίες αποτυπώνει με τα ντοκιμαντέρ του το αληθινό πρόσωπο της κοινωνίας και της πολιτικής κατάστασης της Ρουμανίας. Διεισδύει χωρίς ωραιοποιήσεις στην ψυχή της και την αποτυπώνει με αντικειμενικό-τητα. Έτσι έκανε στο «Kapitalism: Our Improved Formula», που σκιαγραφεί τη σύγχρονη Ρουμανία, μετέωρη ανάμεσα στον κομμουνισμό του χθες και τον καπιταλισμό του σήμερα. Αντίστοιχα, κατέγραψε την ρουμάνικη κοινωνία μέσα από τους δρόμους του Βουκουρεστίου στο «Apocalypse On Wheels» και μέσα από ένα ραδιοφωνικό σταθμό αμερικανικής προπαγάνδας στο «Cold Waves» (2007). Παράλληλα, μην

Το πρόγραμμα φέτος εκτός από προβολές περιλαμβάνει αφιερώματα σε μεγάλους κινηματογραφιστές, αφιέρωμα στις «Ανατρε-πτικές Φωνές του Γερμανικού Ντοκιμαντέρ», παράλληλες εκδηλώσεις και την Αγορά Ντοκιμαντέρ που αποτελεί τόπο συνάντησης δημιουργών και επαγγελματιών του κινημα-τογραφικού χώρου.

Γιατί όμως να πάτε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ;Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στην ουσία του ντοκιμαντέρ που το διαφοροποιεί από τη μυθοπλασία. Σε μία ταινία τεκμηρίωσης, αυτό που βλέπεις, είναι αλήθεια. Σε κάθε προβολή, ταξιδεύεις σε μακρινές και άγνω-στες γωνιές του πλανήτη και γίνεσαι κοινω-νός ενός αληθινού γεγονότος. Μπορεί γι’

αυτό τα τελευταία χρόνια η σκηνοθεσία των ταινιών να έχει ντοκιμαντερίστικη αισθητική και τα σενάρια των ταινιών να βασίζονται σε αληθινές ιστορίες. Διότι, η μυθοπλασία ζήλεψε την αλήθεια του ντοκιμαντέρ.Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στο ίδιο το κοινό, το οποίο σταθερά τα τελευταία χρόνια προτιμά το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Ίσως επειδή το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ δεν έχει την αίγλη του μεγάλου του αδερφού, γίνεται πιο ειλικρινές και προσεγγίζει πιο αφοσιωμένο κοινό.Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στις ηλι-κίες των δύο φεστιβάλ. Ενώ το Φεστιβάλ Κινηματογράφου βαδίζει στο 56ο έτος της ηλικίας του θυμίζοντας έναν γεμάτο από εμπειρία μεσήλικα, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ

γίνεται 17 χρονών. Βρίσκεται στη φωτιά της εφηβείας, οργισμένο και ακούραστο προσπαθώντας να ταρακουνήσει τον κόσμο. Ίσως εκεί οφείλεται το γεγονός πως παρά τα μειωμένα κονδύλια το συγκεκριμένο Φεστιβάλ συνεχίζει να είναι ποιοτικό. Ίσως, εκεί οφείλεται το γεγονός πως πέρυσι συμμετείχαν με τα ντοκιμαντέρ τους χωρίς χρηματοδότηση 59 έλληνες σκηνοθέτες δημιουργώντας πεισματικά ενάντια στην οικονομική κρίση.

Αν δεν σας έπεισαν τα παραπάνω, σας παραθέτουμε 10 ακόμα λόγους για να παρακολουθήσετε το φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης επιστρέφει στην αρχή της άνοιξης για να ταξιδέψει το κοινό σε απίστευ-τες αληθινές ιστορίες που εξελίσσονται χωρίς σενάριο και δεύτερη λήψη σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

10 λόγοι για να πάτε – 13-22 Μαρτίου 2015

ΛΕΞΕΙΣ: ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΛΙΑΣ

χάσετε την συγκλονιστική αληθινή ιστορία που αφηγείται το «The Great Communist Bank Robbery» (2004). Το 1959 μια ομάδα πρώην καθεστωτικών κομμουνιστών ληστεύει τη Ρουμανική Εθνική Τράπεζα με στόχο να πλήξει το απολυταρχικό σύστημα.

3. ΤέχνεςΠοια είναι η σχέση των τεχνών με την κοι-νωνία και πως αλληλεπιδρούν; Ένα από τα μεγάλα ονόματα του φετινού φεστιβάλ είναι το υποψήφιο για Όσκαρ «Αλάτι της γης» των Βιμ Βέντερς και Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγάδο. Εστιάζει στη ζωή και το έργο του καταξιωμένου βραζιλιάνου φωτορεπόρτερ Σεμπαστιάο Σαλγάδο και στις εντυπωσιακές ανατριχιαστικές φωτογραφίες του. Δριμύ κατηγορώ ενάντια στο ρατσισμό μέσα από τις τέχνες είναι κα το «The Queen of Silence» της Ανιέσκα Ζβιέφκα, που αφηγεί-ται την ιστορία της Ντενίσα, μιας 10χρονης κωφάλαλης Ρομά που επικοινωνεί με το περιβάλλον της μέσα από τη μουσική και το χορό, μιμούμενη τις πρωταγωνίστριες των ταινιών του Μπόλιγουντ. Αν επιθυμείτε κάτι πιο ανάλαφρο, επιλέξτε να ξεπεράσετε κάθε σύνορο στο «Around the World in 50 Concerts» της Χέντι Χόνιγκμαν, ένα μουσικό roadmovieμε όχημα μία Ορχήστρα.

4. ΚοινωνίαΠιο έντονα από μία φωτογραφία ή από έναν τίτλο στις εφημερίδες η κάμερα ενός ντοκιμαντέρ μας τοποθετεί σε απο-μακρυσμένες κοινωνίες, αναδεικνύει τα προβλήματα τους και επικοινωνεί με γλώσσα τηνεικόνα. Μπορείτε να ταξιδέψετε στην Αφρική μέσα από το «35 Cows and a Kalashnikov» του Όσβαλντ φον Ριτχόφεν και να γνωρίσετε την παρθένα ομορφιά της Μαύρης Ηπείρου ήβγάλτε εισιτήριο για το «The Humanitarians» του Μαξιμίλιαν Χάσλεμπεργκερ, ενός έργου που μιλά για τη σεξουαλικότητα των ατόμων με αναπηρία και για τα κοινωνικές προκαταλήψεις που αντιμετωπίζουν. Τέλος, αξίζει να παρακολου-θήσετε και το «Rules of the Game», μία αποκαλυπτική εικόνα της παγκόσμιας ανερ-γίας και της αγοράς εργασίας γενικότερα.

5. ΠεριβάλλονΜε το Λεονάρντο ντι Κάπριο στην παραγω-γή, το θριλερικό «Virunga» του Ορλάντο βον Έινσιντελ καταγράφει τον αγώνα μιας ομάδας ανθρώπων να προστατέψουν το ομώνυμο πάρκο -μνημείο Παγκόσμιας Κλη-ρονομιάς της UNESCO στο Κονγκό δείχνο-ντας τα σημεία σύνδεσης περιβάλλοντος και πολιτική. Με την αξία της φύσης ασχολείται και το «After Us, Only the Burnt Earth» της Ντελφίν Φεντόροφ. Ακολουθεί τους κατοίκους ενός χωριού στην Ουκρανία, οι οποίοι αρνούνται να το εγκαταλείψουν παρά το ότι βρίσκεται σε απαγορευμένη ζώνη, έπειτα από πυρηνική έκρηξη.

6. ΠόλεμοςΔύο εξαιρετικά ντοκιμαντέρ που θα προβλη-θούν στο Φεστιβάλ σχετικά με τα μελανά σημεία της ανθρώπινης ιστορίας είναι το «Night will Fall» του Αντρέ Σίνγκερ που

βασίζεται στο μοναδικό ντοκιμαντέρ του Άλφρεντ Χίτσκοκ και διεισδύει στα στρα-τόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και το υποψήφιο για Όσκαρ «The Look of Silence». Ο Τζόσουα Οπενχάιμερ μετά το πολυβραβευμένο "The Act of Killing" επιστρέφει θεματικά στη φρικτή γενοκτονία που διαπράχθηκε στην πρόσφατη ιστορία της Ινδονησίας. Εξίσου συγκλονιστικό είναι και το «Silvered Water, Syria self-portrait» που καταγράφει τον πόλεμο στη Συρία, όχι όμως από τη ματιά ενός κινηματογραφιστή, αλλά από τους ίδιους τους πολίτες.

7. Το Ντοκιμαντέρ ως πολιτικό όπλο και μέσο αποκάλυψηςΗ Εικόνα έχει μεγάλη δύναμη και μπορεί να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά και από όπλο. Έτσι χρησιμοποιήθηκε στο «Poverty INC» του Μάικλ Μάθεσον Μίλερ που διε-ρευνά το παρασκήνιο του φαύλου κύκλου της παγκόσμιας φτώχειας που υποκινείται συνειδητά ή ασυνείδητα από τη Δύση. Αντίστοιχα, το «We are Journalists» του Αχμάντ Τζαλαλί Φαραχανί εκθέτει τις τρο-μοκρατικές συνθήκες εργασίας των δημοσι-ογράφων στο Ιράν και το «Documented» καταγράφει τη σοκαριστική προσωπική ιστο-ρία του ακτιβιστή Χοσέ Αντόνιο Βάργκας, χάρη στην οποία άλλαξε ο μεταναστευτικός νόμος στις ΗΠΑ. Πολιτικό όπλο είναι και το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ «Raiders» του Αλεξάντερ Γκεντέλεφ, το οποίο φέρνει στο φως τη δράση ενός παράνομου δικτύου στη Ρωσία, στο οποίο εμπλέκονται μαφιόζοι, πολιτικοί και δικαστές.

8. Μεγάλες ΠροσωπικότητεςΕκτός από γεγονότα, το ντοκιμαντέρ ακολουθεί και προσωπικότητες παγκοσμίου φήμης, ξεπερνά τη μάσκα της δημοσιότητας

τους και εισέρχεται στην άγνωστη προσωπι-κή τους σφαίρας. Αυτή τη διαδρομή ακολου-θεί το «Katharine Hepburn – TheGreat Kate» των Άντριου Ντέιβις και Ρίκε Μπρέντελ, που ανασυνθέτει το πολύπλευρο προφίλ αυτής της γυναίκας που αποτέλεσε σταρ και πρότυπο. Ενώ, και αν δεν είστε λάτρεις της πολιτικής μην αμελήσετε να παρακολουθήσετε το «Pepe Mujica – Lessons From the Flowerbed» της Χάιντι Σπεκόνια. Πρωταγωνιστεί ο πρόεδρος της Ουρουγουάης Χοσέ Μουχίκα, γνωστός ως ο πιο φτωχός ηγέτης στον κόσμο.

9. Αφανείς ήρωεςΚαθημερινοί άγνωστοι άνθρωποι ξεπερνάνε τεράστια εμπόδια ή βιώνουν απίστευτες ιστορίες, οι οποίες γνωστοποιούνται στο κοινό μέσα από το φακό του ντοκιμαντέρ. Πρωταγωνίστρια του «Dreamcatcher» της Κιμ Λοντζινότο είναι μία γυναίκα που ξέφυγε από την πορνεία και έγινε φύλακας άγγελος των γυναικών. Στο «Running From Crazy»

η Μπάρμπαρα Κοπλ, παρακολουθεί την Μάριελ, την εγγονή του Έρνεστ Χέμινγουεϊ σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας στοιχειωμένο από το βάρος της κληρονομιάς, τις ψυχικές ασθένειες και τις εξαρτήσεις.

10. Το ίδιο το ΦεστιβάλΔεν είναι τυχαίο πως το Φεστιβάλ Ντο-κιμαντέρ συνοδεύεται από τις πρώτες ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης καθώς τα ντοκιμαντέρ δεν βασίζονται σε βιβλία. Βόλτα από την πλατεία Αριστοτέλους προς το λιμάνι από την παραλία, συνάντηση με πολλούς διαφορετικούς γνωστούς, αναμονή στην ουρά, πάρτυ, προγράμματα, σάντουιτς στην τσάντα, εθελοντές, φλερτ και πολλά άλλα είναι κομμάτια της ιεροτελεστίας του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Καλή απόλαυση!

21Μάρτιος 2015

22 #200

ΛΕΞΕΙΣ: ΚΥΑ ΤΖΗΜΟΥ

movieland

FOcus τών γκλΕν φικαρα, τζον ρΕκουα με τους Γουίλ Σμιθ, Μάργκοτ Ρόμπι, Ροντρίγκο Σαντόρο Καθαρόαιμη περιπέτεια με τον αγαπημένο των ταινιών του είδους, Γουίλ Σμιθ στο ρόλο ενός επαγγελματία απατεώνα που μαθαίνει τα κόλπα σε μια νεαρή wanna be κατεργάρισσα. Και φυσικά θα ερωτευτούν και φυσικά θα χαθούν για να ξαναβρεθούν 3 χρόνια αργότερα ανταγωνιστές στο ίδιο κόλ-πο. Εκτός απ΄τον πρωταγωνιστή στα ατού οι δυο σκηνοθέτες υπεύθυνοι για το “Crazy, Stupid, love”. Απενοχοποιημένη διασκέδαση, χιούμορ και δράση. Τα παίζει στα δάκτυλα κάτι τέτοια το Χόλιγουντ. (5/3)

Kidnapping Freddy HeineKen του ντανιΕλ αφρΕντσονμε τους Άντονι Χόπκινς, Σαμ Γουόρθιν-γκτον, Τζίμ Στάρτζες Η απαγωγή του μεγιστάνα της μπύρας Alfred “Freddy’’ Heineken, που είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί το μεγαλύτερο ποσόν για λύτρα στην ιστορία, μεταφέρεται στο σινεμά από τον Σουηδό δημιουργό των “The Girl Who Played with Fire” & “The Girl Who Kicked the Hornet’s Nest”. Σταράτο καστ, δοκιμα-σμένος σκανδιναβός σκηνοθέτης, αληθινή ιστορία. Τριπλέτα που δύσκολα αποτυχαίνει. (26/3)

τιΜπουκτου του αΜπντΕραΜαν σισακο με τους Ιμπραήμ Αχμέντ, Τούλου ΚίκιTην ταινία την είδαμε στο πρόσφατο φε-στιβάλ της πόλη μας και είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Ο μαυριτανός σκηνοθέτης σχολιάζει την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα του Τιμπουκτού, αλλά την κατεύθυνση που παίρνουν τα πράγματα, καθώς τα πάντα ελέγχονται αυστηρά και ασφυκτικά από τους τζιχαντιστές και τον ισλαμικό νόμο Ο χρόνος στο Τιμπουκτού άρχισε να κυλά αντίστροφα. Οι δρόμοι έρημοι, οι πόρτες κλειστές. Οι γυναίκες έχουν γίνει σκιές και το σκοτάδι έχει τυλίξει όλα όσα έδιναν κάποτε χρώμα σ’ αυτή την εξωτική πόλη του Μάλι. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι πλέον η νέα τάξη πραγμάτων που σκορπά τον τρόμο στην περιοχή. Στη δίνη των γεγονότων θα παρασυρθεί μια οικογένεια. (5/3)

νυχτΕρινοσ ανταποκριτήσ / nigHtcrawler του νταν γκιλροϊ με τους Τζέικ Τζίλενχαλ, Ρενέ Ρούσο, Μπιλ ΠάξτονΣτο κυνήγι της φήμης και κυρίως του χρήμα-τος, προσπαθώντας να αδράξει το Αμερικανι-κό όνειρο, ένας looser θα βρει την κλίση του αναζητώντας μανιωδώς αιματοβαμμένες ειδήσεις που θα απογειώσουν τα νούμερα τηλεθέασης. Κάθε βράδυ ενώ η πόλη κοι-μάται, μια ομάδα ανθρώπων διασχίζει τους δρόμους της με γρήγορα αυτοκίνητα και ακριβό τηλεοπτικό εξοπλισμό, παρακολου-θώντας τις αστυνομικές συχνότητες, σε ανα-ζήτηση ενός ακόμη καλού ρεπορτάζ. Αυτοί οι ανεξάρτητοι «κυνηγοί» ειδήσεων, γνωστοί ως νυχτερινοί ανταποκριτές επιδίδονται σε ένα άσπονδο σαφάρι. Οι παπαράτσι του αίματος είναι μια πραγματικότητα που θρέφεται από τα media και ο Νταν Γκιλρόι καταφέρνει να μας βάλει στη φρίκη με σημαντικό εργαλείο τον εξαιρετικό πρωταγωνιστή του. (5/3)

still alice: καΘΕ στιγΜή ΜΕτραΕι τών ριτσαρντ γκλΕϊτζΕρ, γουοσ γουΕστΜορλαντμε τους Τζούλιαν Μουρ, Κρίστεν Στιούαρτ, Άλεκ Μπόλντγουιν, Κέιτ Μπό-σγουορθΤο έργο παρακολουθεί τον προσωπικό αγώ-να μιας ακαδημαϊκού γλωσσολογίας στο Πα-νεπιστήμιο Κολούμπια, ευτυχισμένης συζύγου και μητέρας τριών παιδιών με αντίπαλο τη μη αναστρέψιμη νόσο του Αλτσχάιμερ. Δίκαιη κατάληξη το όσκαρ πρώτου γυναικείου ρό-λου στη συνταρακτική ερμηνεία τηςΤζούλιαν Μουρ. (12/3) σταχτοπουτα / cinderellaτου κΕνΕΘ Μπραναμε τους Κέιτ Μπλάνσετ, Λίλι Τζέιμς, Στέλαν ΣκάρσγκαρντΕίναι της μόδας το κινηματογραφικό “ξανα-κοίταγμα” των κλασικών παραμυθιών. Πέρσι είδαμε την Ωραία Κοιμωμένη (“Maleficent”) από την πλευρά της κακής μάγισσας, πρό-περσι την Κοκκινοσκουφίτσα να μάχεται με ένα λύκο-λυκάνθρωπο (“Red riding hood”),

φέτος έσκισε το μιούζικαλ “Into the woods” χαρίζοντας την 19η υποψηφιότητα στην Μέριλ Στριπ. Ήρθε η σειρά της Σταχτοπούτας δια χειρός Κένεθ Μπράνα, που φαίνεται να θέλει να σεβαστεί τον κλασικό μύθο. (12/3)

στα χρονια τήσ βιασ / a MOst ViOlent yearτου τζ. σ. τσαντορ με τους Τζέσικα Τσάστεϊν, Όσκαρ Άιζακ, Ντέιβιντ Ογιέλο Το 1981, ήταν μια από τις πιο βίαιες χρονιές στην ιστορία της Νέας Υόρκης. Ο Τσάντορ (“All is lost”) κρατάει ως πρωταγωνιστή την ατμόσφαιρα της εποχής, πετυχαίνει διάνα στην επιλογή του πρωταγωνιστικού του ζευγαριού και παραδίδει μια καλοδουλεμένη ταινία με επίκεντρο έναν επιχειρηματία που προσπαθεί να κρατήσει τη βία έξω από το σπίτι του και τις επιχειρήσεις του, πράγμα που αποδεικνύεται δύσκολο έως αδύνατο. (5/3)

ο ανΘρώποσ του νοΕΜβρή / tHe nOVeMber Manτου ροτζΕρ ντοναλτσονμε τους Πιρς Μπρόσναν, Όλγα Κιριλέν-κο, Λουκ ΜπρέισιΟ Ρότζερ Ντόναλτσον έχει αδυναμία στα κατασκοπικά θρίλερ και η επιλογή του πρώην Τζέιμς Μποντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο (ο Μπρόσναν έχει συνεργαστεί ξανά με τον Ντόναλντσον στην «Κορυφή του Δάντη» το 1997) έρχεται να δέσει τη συνταγή του καλοκουρδισμένου θρίλερ δράσης. Προσθέ-στε και το σενάριο που είναι βασισμένο στο μυθιστόρημα του Μπιλ Γκρέιντζερ, «There Are No Spies», από τη δημοφιλή σειρά βιβλίων November Man, με ήρωα ένα πολύ καλά εκπαιδευμένο και φυσικά εξαιρετικά επικίνδυνο πρώην πράκτορα της CIA με φό-ντο τον κόσμο της διεθνούς κατασκοπίας και το αποτέλεσμα δύσκολα να μην ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των φαν του είδους. (19/3)

ή τριλογια τήσ αποκλισήσ: ανταρ-σια / insurgent του ροΜπΕρτ σουΕντκΕμε τους Σέιλιν Γούντλι, Τεό Τζέιμς, Κέιτ Ουίνσλετ, Οκτάβια Σπένσερ, Ναόμι ΟυότςΠρόκειται για το 2ο μέρος της επιτυχημένης σειράς ταινιών «Τριλογία της Απόκλισης» και είναι βασισμένο στο αντίστοιχο βιβλίο-φαινόμενο της φανταστικής λογοτεχνίας που αποτελεί τη συνέχεια του αρχικού “Divergent”. Τα δυο βιβλία μαζί που έχουν καταφέρει να κατακτήσουν την πρώτη θέση στη λίστα με τα πιο επιτυχημένα best sellers των New York Times, έχουν πουλήσει περισσότερα από 3 εκατομμύρια αντίτυπα και συγκαταλέγονται φυσικά ανάμεσα στα πιο δημοφιλή e-books όλων των εποχών. Εδώ η κεντρική ηρωίδα Τρίς Πράιορ καλείται πλέον να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς της δαίμονες και να συνεχίσει να μάχεται ενάντια στην ισχυρή συμμαχία που απειλεί να καταστρέψει τη ζωή της. (19/3) οχΘΕσ / riVerbanKsτου πανου καρκανΕβατουμε τους Ανδρέα Κωνσταντίνου, Έλενα Μαυρίδου, Levent Uzumcu, Σίμο Τσακί-ρη, Κίμωνα ΚουρήΜετά την ταινία «Καλά Κρυμμένα Μυστικά, Αθανασία», ο Πάνος Καρκανεβάτος επι-στρέφει με τη νέα του δημιουργία, με τίτλο «Όχθες», τα γυρίσματα της οποίας έγιναν σε Κεντρική Μακεδονία και Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται για μια ταινία σε σενάριο Πάνου Καρκανεβάτου και του δικού μας Ισίδωρου Ζουργού, στην οποία αποτυπώνεται η μετα-ναστευτική κρίση των ημερών μας, μέσα από μία ερωτική ιστορία με φόντο ένα ποτάμι σύνορο Ανατολής-Δύσης. Σε ένα σημείο στο χάρτη, όπου τα κύματα της ιστορίας ξεβράζουν ανθρώπινες ψυχές, σε ένα τοπίο, όπου οι πρωταρχικές, αρχετυπικές ανάγκες κινούν τους ανθρώπους, διασταυρώνονται ορισμένοι παράξενοι δρόμοι της αγάπης κι οι ήρωες βαδίζουν πάνω σε μια λεπτή κόκκινη γραμμή. (5/3)

οι ταινίες του μήνα

22 #200

23Μάρτιος 2015

24 #200