Njohuri për instalimet Njohuri për instalimet elektrikeelektrike

Nxënësi: Nxënësi: Arlind KrasniqiArlind Krasniqi Arsimtari: Arsimtari: Muhamer UjkaniMuhamer Ujkani

IX/9IX/9

Produced by: AKRA-KrasniqiProduced by: AKRA-Krasniqi

Tema: Njohuri të përgjithshme Tema: Njohuri të përgjithshme për instalimet elektrikepër instalimet elektrike

Informacion teorikInformacion teorik Me Me sigurim teknik do të kuptojmë të gjitha masat sigurim teknik do të kuptojmë të gjitha masat paraprake që duhet të merren dhe të zbatohen paraprake që duhet të merren dhe të zbatohen nga punonjësit për të kryer punë me cilësi, pa nga punonjësit për të kryer punë me cilësi, pa rreziqe dhe pa aksidente.Për sigurimin teknik të rreziqe dhe pa aksidente.Për sigurimin teknik të punonjësve në çfarëdo lloj pune dhe profili ka punonjësve në çfarëdo lloj pune dhe profili ka rregullore të posaçme, të cilat duhet të zbatohen rregullore të posaçme, të cilat duhet të zbatohen me përpikëri dhe pa lëshime. Për të kryer me përpikëri dhe pa lëshime. Për të kryer instalime elektrike, riparimin dhe shfrytëzimin e instalime elektrike, riparimin dhe shfrytëzimin e tyre, duhet të njihen dhe të zbatohen disa tyre, duhet të njihen dhe të zbatohen disa rregulla, në mënyrë që të shmangen rregulla, në mënyrë që të shmangen goditjet goditjet elektrikeelektrike dhe dhe traumat elektrike.traumat elektrike.

Goditja elektrikeGoditja elektrike ndodh në rastin kur trupi i njeriut ndodh në rastin kur trupi i njeriut përshkohet nga rryma elektrike sepse ai prek përshkohet nga rryma elektrike sepse ai prek përcjellësin e instalimit elektrik. Goditja elektrike përcjellësin e instalimit elektrik. Goditja elektrike e dëmton organizmin në tërësi.e dëmton organizmin në tërësi.

Traumat elektrike Traumat elektrike janë dëmtimet që shkaktohen janë dëmtimet që shkaktohen në trupin e njeriut për shkak të veprimit të rrymës në trupin e njeriut për shkak të veprimit të rrymës elektrike. Në mënyrë që të shmangim traumat elektrike. Në mënyrë që të shmangim traumat apo goditjet elektrike, duhen njohur vlerat e apo goditjet elektrike, duhen njohur vlerat e tensionit të parrezikshëm dhe ato të rrezikshme, tensionit të parrezikshëm dhe ato të rrezikshme, gjithashtu dhe masat që duhen marrë për një gjithashtu dhe masat që duhen marrë për një mbrojtje sa më të sigurt.mbrojtje sa më të sigurt.

Vlerat e tensionit Vlerat e tensionit 1212V, V, 3636V dhe V dhe 6565V V janë quajtur si të parrezikshme.janë quajtur si të parrezikshme.

Masat mbrojtëse në instalimet Masat mbrojtëse në instalimet elektrikeelektrike

Për të garantuar një sigurim teknik të Për të garantuar një sigurim teknik të plotë të njerzëve që punojnë me plotë të njerzëve që punojnë me instalime të ndryshme elektrike, instalime të ndryshme elektrike, merren masa mbrojtëse me karakter merren masa mbrojtëse me karakter teknikteknik dhe dhe organizativorganizativ..

Masat mbrojtëse me karakter Masat mbrojtëse me karakter teknikteknik

Për të mënjanuar prekjen aksidentale të Për të mënjanuar prekjen aksidentale të pjesëve të zhveshurapjesëve të zhveshura të instalimeve të instalimeve elektrike bëhet vendosja e tyre në lartësi elektrike bëhet vendosja e tyre në lartësi të paarritshme, mbyllja dhe rrethimi i tyre. të paarritshme, mbyllja dhe rrethimi i tyre. Për t’u mbrojtur nga rreziku i humbjes së Për t’u mbrojtur nga rreziku i humbjes së orientimit dhe vëmendjes gjatë shërbimit, orientimit dhe vëmendjes gjatë shërbimit, remontit apo provave të instalimeve remontit apo provave të instalimeve elektrike, përdoren mbishkrimet dhe elektrike, përdoren mbishkrimet dhe sinjalizimet.sinjalizimet.

Mbishkrimet Mbishkrimet ndihmojnë për të dalluar ndihmojnë për të dalluar qarkun e veçantë të një instalimi. Në vend qarkun e veçantë të një instalimi. Në vend të tyre përdoren shkronja, numra, ngjyra.të tyre përdoren shkronja, numra, ngjyra.

Sinjalizimet bëhen me llamba, të cilat tregojnë Sinjalizimet bëhen me llamba, të cilat tregojnë praninë apo mungesën e tensionit në pjesë të praninë apo mungesën e tensionit në pjesë të veçanta të instalimeve elektrike. P.sh., llamba e veçanta të instalimeve elektrike. P.sh., llamba e ndezur tregon praninë e tensionit, llamba e shuar ndezur tregon praninë e tensionit, llamba e shuar tregon mungesën e tij. Tjetër lloj sinjalizimi është tregon mungesën e tij. Tjetër lloj sinjalizimi është ai që realizohet me vendosjen e tabelave me ai që realizohet me vendosjen e tabelave me mbishkrime me shkronja të mëdha me ngjyrë të mbishkrime me shkronja të mëdha me ngjyrë të kuqe, si:kuqe, si:

11.KUJDES! RREZIK VDEKJEJE! .KUJDES! RREZIK VDEKJEJE! 22. MOS E . MOS E KYÇNI ÇELËSIN! KYÇNI ÇELËSIN! 33. PUNOJNË NJERËZ!. PUNOJNË NJERËZ!

Aparatet portative të dorës përgatiten me Aparatet portative të dorës përgatiten me tensione të ulëta pune (12V ose 36V), kurse tensione të ulëta pune (12V ose 36V), kurse pjesët rrymësjellëse janë të mbyllura.pjesët rrymësjellëse janë të mbyllura.

Për t’u mbrojtur nga djegiet, Për t’u mbrojtur nga djegiet, përdoren syze, dorëza, si dhe mëngë përdoren syze, dorëza, si dhe mëngë e rroba që prodhohen prej materiali e rroba që prodhohen prej materiali jorrymëpërcjellës, kurse për t’u jorrymëpërcjellës, kurse për t’u mbrojtur nga rrëzimi përdoren breza mbrojtur nga rrëzimi përdoren breza e shkallë sigurimi.e shkallë sigurimi.

Masat mbrojtëse me karakter Masat mbrojtëse me karakter organizativorganizativ

Me kalimin e kohës ndodh procesi i Me kalimin e kohës ndodh procesi i vjetërimit të vjetërimit të izolimit izolimit dhe i dëmtimeve të pavërejtura, të cilat dhe i dëmtimeve të pavërejtura, të cilat shkaktojnë keqësimin e instalimeve dhe të shkaktojnë keqësimin e instalimeve dhe të pajisjeve të ndryshme elektrike. Më pas ato mund pajisjeve të ndryshme elektrike. Më pas ato mund të bëhen shkak i rrezikut për jetën e njerëzve që të bëhen shkak i rrezikut për jetën e njerëzve që punojnë. Për këtë arsye, në mënyrë periodike punojnë. Për këtë arsye, në mënyrë periodike ndryshohet ndryshohet kontrolli dhe rimonti sistematik kontrolli dhe rimonti sistematik i i pajisjeve elektrike nga punonjës të kualifikuar. pajisjeve elektrike nga punonjës të kualifikuar. Për të pasur një sigurim më të lartë ndaj Për të pasur një sigurim më të lartë ndaj aksidenteve, përdoren edhe mjete mbrojtëse. Si aksidenteve, përdoren edhe mjete mbrojtëse. Si mjet mbrojtës përdore mjet mbrojtës përdore mbështetja izoluese, mbështetja izoluese, tapeti prej gome, galloshet dielektrike tapeti prej gome, galloshet dielektrike dhedhe dorëzat e gomësdorëzat e gomës..

Për mbrojtjen e syve nga harku elektrik përdoren Për mbrojtjen e syve nga harku elektrik përdoren syzet mbrojtësesyzet mbrojtëse..

Dhënia e ndihmës së parë në Dhënia e ndihmës së parë në rast aksidentirast aksidenti

• • Çfarë duhet të bëjmë kur njeriu ka rënë nën Çfarë duhet të bëjmë kur njeriu ka rënë nën tension?tension?

• • Në radhë të parë duhet të shkëputet tensioni, Në radhë të parë duhet të shkëputet tensioni, duke hequr siguresat ose duke hapur çelësin që duke hequr siguresat ose duke hapur çelësin që është afër, ose duke e larguar me anën e një është afër, ose duke e larguar me anën e një rrobe të thatë ose të një shkopi druri. Pasi të jetë rrobe të thatë ose të një shkopi druri. Pasi të jetë çliruar i godituri nga tensioni, hapen shpejt çliruar i godituri nga tensioni, hapen shpejt dritaret, lirohen shpejt pjesët e veshjeve që i dritaret, lirohen shpejt pjesët e veshjeve që i pengojnë frymëmarrjen ose i vështirësojn pengojnë frymëmarrjen ose i vështirësojn qarkullimin e gjakut. i dëmtuari lihet shtrirë dhe qarkullimin e gjakut. i dëmtuari lihet shtrirë dhe menjëherë kërkohet ndihmë mjekësore.menjëherë kërkohet ndihmë mjekësore.

Në rast se dikush është goditur rëndë nga tensioni Në rast se dikush është goditur rëndë nga tensioni dhe goja është e shtrënguar fort, për t’ia hapur dhe goja është e shtrënguar fort, për t’ia hapur veprohet tek nofullat e poshtme si në fig. veprohet tek nofullat e poshtme si në fig. 1.11.1. . Goja e të goditurit duhet tëmbahet hapur dhe Goja e të goditurit duhet tëmbahet hapur dhe gjuha jashtë, duke i futur midis dy dhëmballëve gjuha jashtë, duke i futur midis dy dhëmballëve të pasme një lugë ose një laps. Ai që i jep të pasme një lugë ose një laps. Ai që i jep ndihmën e parë të dëmtuarit, ia kalon dorën nën ndihmën e parë të dëmtuarit, ia kalon dorën nën kokë, për t’ia përkulur prapa dhe bën kokë, për t’ia përkulur prapa dhe bën frymëmarrjen artificiale me të dëmtuarin. Gjatë të frymëmarrjen artificiale me të dëmtuarin. Gjatë të cilës duhet përdorur garzat. Mbas cilës duhet përdorur garzat. Mbas 1010 frymëmarrjesh i bëhen frymëmarrjesh i bëhen 4-64-6 masazhe për nxitjen e masazhe për nxitjen e zemrës, duke rënduar me të dy duart në pjesënzemrës, duke rënduar me të dy duart në pjesën

e zbrazët nga ana e zbrazët nga ana e përparm (fig. e përparm (fig. 1.31.3). Koha e ). Koha e lëvizjes duhet të lëvizjes duhet të jetë e barabartë jetë e barabartë me rrahjet e me rrahjet e zemrës në gjendje zemrës në gjendje qetësieqetësie..

Matja e intensitetit të rrymës Matja e intensitetit të rrymës elektrikeelektrike

Rryma elektrike karakterizohet nga disa Rryma elektrike karakterizohet nga disa madhësi, të cilat janë:madhësi, të cilat janë:

11. Intensiteti i rrymës elektrike(I), njësia . Intensiteti i rrymës elektrike(I), njësia matëse e të cilit është amperi (A).matëse e të cilit është amperi (A).

22. Tensioni i rrymës elektrike(U), njësia . Tensioni i rrymës elektrike(U), njësia matëse e të cilit është volti (V).matëse e të cilit është volti (V).

Intensiteti i rrymës elektrike matet me Intensiteti i rrymës elektrike matet me ampermetër. Për të kryer matjen e rrymës, ampermetër. Për të kryer matjen e rrymës, ampermetri lidhet në seri në qarkun ampermetri lidhet në seri në qarkun elektrik (fig elektrik (fig 1.41.4).).

Në brendësi ampermetrat kanë një Në brendësi ampermetrat kanë një bobinëbobinë me rezistencë të brenshme shumë të me rezistencë të brenshme shumë të vogël, si dhe vogël, si dhe mekanizmin matësmekanizmin matës, që , që përfundon me shigjetën treguese. Sa më e përfundon me shigjetën treguese. Sa më e madhe të jetë rryma që kalon në qark, pra madhe të jetë rryma që kalon në qark, pra dhe në ampermetër, aq më tepër dhe në ampermetër, aq më tepër zhvendoset shigjeta treguese dhe zhvendoset shigjeta treguese dhe anasjelltas. Shigjeta treguese lëviz sipër anasjelltas. Shigjeta treguese lëviz sipër shkallëzimit të aparatit që është vizatuar shkallëzimit të aparatit që është vizatuar mbi kutinë e tij.mbi kutinë e tij.

Ampermetri, siç përmendëm më lart, ndërtohen Ampermetri, siç përmendëm më lart, ndërtohen me rezistencë të brendshme shumë të vogël dhe me rezistencë të brendshme shumë të vogël dhe për rrymë nominale p.sh. Deri në për rrymë nominale p.sh. Deri në 55A, që, në këtë A, që, në këtë rast, është pra dhe rryma më e madhe që mund rast, është pra dhe rryma më e madhe që mund të matim. Për të matur rrymë më të madhe të matim. Për të matur rrymë më të madhe 55A, A, ampermetri pajisjet me një rezistencë shumë të ampermetri pajisjet me një rezistencë shumë të vogël, që quhet vogël, që quhet shuntshunt, i cili lidhet në paralel me , i cili lidhet në paralel me ampermetrin dhe vendoset brenda kutisë së ampermetrin dhe vendoset brenda kutisë së aparatit. Në praktikë ndërtohen shunte me vlera aparatit. Në praktikë ndërtohen shunte me vlera të ndryshme, që, me të njëjtin aparat, krijojnë të ndryshme, që, me të njëjtin aparat, krijojnë mundësinë për të kryer matje me vlera të mundësinë për të kryer matje me vlera të ndryshme rryme, p.sh.: ndryshme rryme, p.sh.: 1010A, A, 2525A, A, 100100A etj.A etj.

Matja e tensionit elektrikMatja e tensionit elektrik

Tensioni elektrik matet me voltmetër. Për Tensioni elektrik matet me voltmetër. Për matjen e tensionit voltmetri lidhet në matjen e tensionit voltmetri lidhet në paralel me pajisjen që do t’i matet tensioni paralel me pajisjen që do t’i matet tensioni elektrik (fig. elektrik (fig. 1.51.5).).

Edhe volmetrat kanë në brendësi një Edhe volmetrat kanë në brendësi një bobinë, por me rezistencë bobinë, por me rezistencë shumë të shumë të vogëlvogël, si dhe , si dhe mekanizmin matësmekanizmin matës, që , që përfundon me shigjetë treguese, e përfundon me shigjetë treguese, e cila lëviz mbi shkallëzimin e aparatit. cila lëviz mbi shkallëzimin e aparatit. Sa më i madh të jetë tensioni në Sa më i madh të jetë tensioni në qark, aq më tepër do të zhvendoset qark, aq më tepër do të zhvendoset shigjeta dhe anasjelltas.shigjeta dhe anasjelltas.

Edhe voltmetrat mund ta kenë Edhe voltmetrat mund ta kenë shkallëzimin me ndarje të baraslarguara shkallëzimin me ndarje të baraslarguara nga njëra-tjetra ose që ndryshojnë. nga njëra-tjetra ose që ndryshojnë. Tensioni nominal që mund të matet Tensioni nominal që mund të matet drejtpërdrejt me voltmetër është p.sh. drejtpërdrejt me voltmetër është p.sh. 100100V. Për të matur tensione më të mëdha, V. Për të matur tensione më të mëdha, aparati pajisjet me rezistencë shtesë me aparati pajisjet me rezistencë shtesë me vlera shumë të mëdha (vendoset brenda vlera shumë të mëdha (vendoset brenda kutisë), e cila lidhet në seri me bobinën e kutisë), e cila lidhet në seri me bobinën e vetë aparatit. Në të bie pjesa më e madhe vetë aparatit. Në të bie pjesa më e madhe e tensionit, kurse bobina e voltmetrit e tensionit, kurse bobina e voltmetrit mban një pjesë shumë të vogël të tij.mban një pjesë shumë të vogël të tij.

Në këtë rast, tensioni nominal i Në këtë rast, tensioni nominal i aparatit nuk është më aparatit nuk është më 100100V, por një V, por një vlerë shumë e ndryshme nga kjo vlerë shumë e ndryshme nga kjo (p.sh.: (p.sh.: 250250V, V, 500500V, V, 10001000V etj.). Për V etj.). Për të matur në të njëjtin aparat vlera të të matur në të njëjtin aparat vlera të ndryshme të tensionit, pra për të ndryshme të tensionit, pra për të zgjeruar kufirin e matjes, përdoren zgjeruar kufirin e matjes, përdoren rezistenca shtesë me disa kufij, ku rezistenca shtesë me disa kufij, ku secilës prej tyre i përgjigjet një secilës prej tyre i përgjigjet një tension nominal i caktuar.tension nominal i caktuar.

AvometriAvometri

Avometri është një aparat universal, Avometri është një aparat universal, me të cilin mund të matim rrymën e me të cilin mund të matim rrymën e vazhduar dhe atë alternative, vazhduar dhe atë alternative, tensionin e vazhduar dhe atë tensionin e vazhduar dhe atë alternativ, si dhe vlera të ndryshme të alternativ, si dhe vlera të ndryshme të rezistencës. Ka avometra që, përveç rezistencës. Ka avometra që, përveç matjes së madhësive që përmendëm, matjes së madhësive që përmendëm, mund të masin edhe madhësi të tjera mund të masin edhe madhësi të tjera elektrike, si: frekuencën, kapacitetin, elektrike, si: frekuencën, kapacitetin, induktivitetin etj.induktivitetin etj.

Tek avometrat, leximi i madhësive të matura Tek avometrat, leximi i madhësive të matura mund të bëhet mbi shkallëzimin e aparatit, kjo në mund të bëhet mbi shkallëzimin e aparatit, kjo në varësi të pozicionit të zhvendosjes së shigjetës varësi të pozicionit të zhvendosjes së shigjetës treguese. Ka dhe avometra shifrorë a dixhitalë treguese. Ka dhe avometra shifrorë a dixhitalë (pa shigjetë treguese), me të cilën vlera e matur (pa shigjetë treguese), me të cilën vlera e matur jepet drejtpërdrejt në shifra.jepet drejtpërdrejt në shifra.

Në fig. Në fig. 1.61.6 jepet pamja e përgjitshme e një jepet pamja e përgjitshme e një avometri me të cilin mund të kryejmë matje të avometri me të cilin mund të kryejmë matje të ndryshme. Në mënyrë që avometri të masë vlera ndryshme. Në mënyrë që avometri të masë vlera të rezistencës, brenda aparatit duhet të ketët ë të rezistencës, brenda aparatit duhet të ketët ë vendosur një burim rryme të vazhduar (pila).vendosur një burim rryme të vazhduar (pila).

Në përbërje të fushave Në përbërje të fushave të një aparati gjendet të një aparati gjendet edhe shkallëzimi i edhe shkallëzimi i veçantë për matjen e veçantë për matjen e vlerave të tensionit (të vlerave të tensionit (të vazhduar dhe vazhduar dhe alternativ), shkallëzimi alternativ), shkallëzimi për matjen e vlerave të për matjen e vlerave të rrymë (të vazhduar rrymë (të vazhduar dhe alternative) dhe dhe alternative) dhe shkallëzimet për shkallëzimet për matjen e vlerave të matjen e vlerave të rezistencës.rezistencës.

Shkalla për leximin e rezistencës është jo e njëtrajtshme, ku vlera Shkalla për leximin e rezistencës është jo e njëtrajtshme, ku vlera zero (0) ndodhet në të djathtë të saj, kurse shkalla e tensioneve zero (0) ndodhet në të djathtë të saj, kurse shkalla e tensioneve dhe e rrymaave është e njëtrajtshme, ku vlera zero (dhe e rrymaave është e njëtrajtshme, ku vlera zero (00) ndodhet në ) ndodhet në të majtë të saj. të majtë të saj.

Avometri përbëhet nga këto pjesë kryesore:Avometri përbëhet nga këto pjesë kryesore: 11. fushat e aparatit dhe shkallëzimet përkatëse;. fushat e aparatit dhe shkallëzimet përkatëse; 2. shigjeta treguese;2. shigjeta treguese; 33. çelësi me shumë pozicione, që zgjedh llojin e madhësisë që do të . çelësi me shumë pozicione, që zgjedh llojin e madhësisë që do të

matet (rrymë, tensioni, rezistencë) dhe bën ndryshimin e kufijve matet (rrymë, tensioni, rezistencë) dhe bën ndryshimin e kufijve të matjes;të matjes;

44. foletë për vendosjen e fushave të aparatit;. foletë për vendosjen e fushave të aparatit; 55. foletë për vendosjen e fushës (+) për matjen e tensioneve deri . foletë për vendosjen e fushës (+) për matjen e tensioneve deri

në në 25002500V;V; 66. korrektuesin elektrik për zerimin (çuarjen ë zero) të shkallëa së . korrektuesin elektrik për zerimin (çuarjen ë zero) të shkallëa së

““ΩΩ”;”; 77. korrektuesin mekanik për zerimin e shkallës për matjen e . korrektuesin mekanik për zerimin e shkallës për matjen e

vlerave të rrymës dhe tensionit elektrik;vlerave të rrymës dhe tensionit elektrik; 88. kutia e aparatit, zakonisht prej bakeliti.. kutia e aparatit, zakonisht prej bakeliti.

MegaommetriMegaommetri Ai është një aparat që përdoret për matjen e rezistencave Ai është një aparat që përdoret për matjen e rezistencave

të mëdha. Rezistenca të mëdha janë rezistencat e të mëdha. Rezistenca të mëdha janë rezistencat e materialeve izoluese që përdoren për izolimin e makinave materialeve izoluese që përdoren për izolimin e makinave elektrike e të kabllove të instalimeve elektrike. Në praktikë elektrike e të kabllove të instalimeve elektrike. Në praktikë bëhet shpesh matja e rezistencës së izolimit ndërmjet dy bëhet shpesh matja e rezistencës së izolimit ndërmjet dy përcjelësve të një instalimi, rezistenca ndërmjet përcjelësve të një instalimi, rezistenca ndërmjet përcjellësve dhe tokës, të cilat duhet të kenë vlera shumë përcjellësve dhe tokës, të cilat duhet të kenë vlera shumë të mëdha.të mëdha.

Rezistenca e izolimi duhet të matet para se instalimi të Rezistenca e izolimi duhet të matet para se instalimi të vihet në shfrytëzim, pas çdo zgjerimi të tij dhe kohë pas vihet në shfrytëzim, pas çdo zgjerimi të tij dhe kohë pas kohe gjatë shfrytëzimit.kohe gjatë shfrytëzimit.

Sipas rregullave të teknikës së shfrytëzimit, matja e Sipas rregullave të teknikës së shfrytëzimit, matja e rezistencës së izolimit duhet të bëhet me megaommetër rezistencës së izolimit duhet të bëhet me megaommetër me tension sa ai i punës dhe jo i vogël se me tension sa ai i punës dhe jo i vogël se 100100V.V.

Vlera e rezistencës së izolimit në një instalim Vlera e rezistencës së izolimit në një instalim ndriçimi elektrik nuk duhet të jetë më e ndriçimi elektrik nuk duhet të jetë më e vogël se vogël se 10001000 Ω për çdo volt tëtensionit të Ω për çdo volt tëtensionit të punës. Kështu p.sh., në instalimet me punës. Kështu p.sh., në instalimet me tension pune 220V, ajo duhet të jetë më e tension pune 220V, ajo duhet të jetë më e madhe se: madhe se: 220V×1000Ω/V=220 000 Ω220V×1000Ω/V=220 000 Ω

Megaometri ka edhe një dinamo (burim Megaometri ka edhe një dinamo (burim tensioni), që rrotullohet me dorë me anën e tensioni), që rrotullohet me dorë me anën e një dorëze (rreth 120 rrot/min), si dhe një dorëze (rreth 120 rrot/min), si dhe mekanizimin e aparatit.mekanizimin e aparatit.

Informacion teorikInformacion teorik

Përcjellësit janë elemente që shërbejnë:Përcjellësit janë elemente që shërbejnë:

1.Për kyçjen e instalimeve elektrike të 1.Për kyçjen e instalimeve elektrike të brendshme dhe të jashtme.brendshme dhe të jashtme.

2.Për lidhjen e aparateve dhe të 2.Për lidhjen e aparateve dhe të pajisjeve të ndryshme elektrike. pajisjeve të ndryshme elektrike. Përcjellësit mund të jenë të Përcjellësit mund të jenë të zhveshurzhveshur ose të ose të veshur me materiale veshur me materiale jopërcjellës.jopërcjellës.

Të parët përdoren për ndërtimin e linjave ajrore, Të parët përdoren për ndërtimin e linjave ajrore, kurse të dytët, kryesisht për instalimet e kurse të dytët, kryesisht për instalimet e brendshme.brendshme.

Seksionet tërthore të përcjellësve janë standarde Seksionet tërthore të përcjellësve janë standarde dhe jepen në mm²: dhe jepen në mm²: 0.5; 0.75; 1; 1.5; 2.5; 4; 6; 10; 0.5; 0.75; 1; 1.5; 2.5; 4; 6; 10; 25; 35; 70; 95.25; 35; 70; 95.

Materiali i përcjellësit: bakri, alumini dhe çelik-Materiali i përcjellësit: bakri, alumini dhe çelik-alumini (për linjat ajrore me tension shumë të alumini (për linjat ajrore me tension shumë të lartë).lartë).

Përcjellësit e zhveshur të linjave ajrore thuren në Përcjellësit e zhveshur të linjave ajrore thuren në formën e litarit prej metali të vetëm (bakër ose formën e litarit prej metali të vetëm (bakër ose alumin) ose prej çelik-alumin.alumin) ose prej çelik-alumin.

Përcjellësit e veshur me izolim përbëhen nga:Përcjellësit e veshur me izolim përbëhen nga: Bërthama, që është prej materiali përcjellës, të tillë si bakri Bërthama, që është prej materiali përcjellës, të tillë si bakri

dhe më rrallë alumini.dhe më rrallë alumini. Veshja izoluese është prej gome të vullkanizuar, por më Veshja izoluese është prej gome të vullkanizuar, por më

shpesh prej polivinilkloruri (PVC). Këta lloj përcjellësish shpesh prej polivinilkloruri (PVC). Këta lloj përcjellësish përdoren gjerësisht në rrjetet e brendshme elektrike, në ato përdoren gjerësisht në rrjetet e brendshme elektrike, në ato të ndriçimit e të fuqisë motorike, duke u futur në tubacione të ndriçimit e të fuqisë motorike, duke u futur në tubacione të ndryshme (plastmase, metalike), se dhe për lidhjen e të ndryshme (plastmase, metalike), se dhe për lidhjen e aparateve të ndryshme.aparateve të ndryshme.

Izolimi prej PVC-je përdoret gjerësisht për veshjen e Izolimi prej PVC-je përdoret gjerësisht për veshjen e përcjellësve, në saje të vetive të larta të tyre, si të: përcjellësve, në saje të vetive të larta të tyre, si të: rezistencës mekanike e elektrike, të qëndrueshmërisë ndaj rezistencës mekanike e elektrike, të qëndrueshmërisë ndaj të ftohtit, ndaj agjentëve kimikë e ndaj djegies. Në të ftohtit, ndaj agjentëve kimikë e ndaj djegies. Në temperaturë të lartë izolimi prej PVC-je fillon të zbutet. Për temperaturë të lartë izolimi prej PVC-je fillon të zbutet. Për të marrë parasysh këtë dukuri, zvogëlohet ngarkesa e të marrë parasysh këtë dukuri, zvogëlohet ngarkesa e lejuar që kalon në përcjellës.lejuar që kalon në përcjellës.

Në fig. Në fig. 1.71.7 tregohet përcjellësi paralel i rrafshët me dy dhe tri deje tregohet përcjellësi paralel i rrafshët me dy dhe tri deje bakri, ku secili prej tyre është i izoluar me PVC. Ky tip përdoret për bakri, ku secili prej tyre është i izoluar me PVC. Ky tip përdoret për kryerjen e instalimeve elektrike dhe futet në suva, pa pasur kryerjen e instalimeve elektrike dhe futet në suva, pa pasur nevojën e tubave. Pra mund të themi se ky tip përcjellësi është më nevojën e tubave. Pra mund të themi se ky tip përcjellësi është më i përshtatshëm pë instalimet e brendshme elektrike.i përshtatshëm pë instalimet e brendshme elektrike.

Në fig. Në fig. 1.81.8 dhe dhe 1.91.9 tregohen kordonë të përkulshëm me dy deje tregohen kordonë të përkulshëm me dy deje bakri me izolim PVC-je: i pari me deje paralele, i dyti me deje të bakri me izolim PVC-je: i pari me deje paralele, i dyti me deje të përdredhura.përdredhura.

Të dy tipat e kanë Të dy tipat e kanë bërthamën prej bërthamën prej fijesh të holla bakri fijesh të holla bakri të thurura në formë të thurura në formë litari dhe përdoren litari dhe përdoren në mjedise të thata në mjedise të thata për lidhjen e për lidhjen e aparateve të aparateve të ndryshme të ndryshme të zhvendosshme.zhvendosshme.

Tokëzimi, nulëzimi dhe Tokëzimi, nulëzimi dhe mënyrat e realizimit të tyremënyrat e realizimit të tyre

Rënia nën tension në instalimet elektrike në Rënia nën tension në instalimet elektrike në shumicën e rasteve nuk ndodh nga prekja e shumicën e rasteve nuk ndodh nga prekja e drejtpërdrejtë e pjesëve rrymëpërcjellëse, por nga drejtpërdrejtë e pjesëve rrymëpërcjellëse, por nga prekja e trupave (mbulesave) të aparateve, prekja e trupave (mbulesave) të aparateve, motorëve elektrikë etj., që në kushte normale nuk motorëve elektrikë etj., që në kushte normale nuk ndodhen nën tension, pasi pjesët rrymëpërcjellëse ndodhen nën tension, pasi pjesët rrymëpërcjellëse janë të izoluara prej tyre, por marrin tension gjatë janë të izoluara prej tyre, por marrin tension gjatë prishjes së izolimit. Për të zvogëluar tensionin e prishjes së izolimit. Për të zvogëluar tensionin e prekjes, përdoret tokëzimi dhe nulëzimi mbrojtës. prekjes, përdoret tokëzimi dhe nulëzimi mbrojtës. Tokëzimi mbrojtës përdoret në rrjetet trefazore me Tokëzimi mbrojtës përdoret në rrjetet trefazore me neutër të izoluar. neutër të izoluar. Tokëzimi mbrojtës quhet lidhja e Tokëzimi mbrojtës quhet lidhja e posaçme me tokën e pjesëve metalike që mund të posaçme me tokën e pjesëve metalike që mund të hyjnë nën tension, për shkak të zolimit.hyjnë nën tension, për shkak të zolimit.

Në fig. 1.17 tregohet mënyra e Në fig. 1.17 tregohet mënyra e realizimit të tokëzimit realizimit të tokëzimit mbrojtës. mbrojtës. Tokëzuesi Tokëzuesi (1) quhet (1) quhet sendi metalik që vendoset sendi metalik që vendoset drejtpërdrejt në kontakt me drejtpërdrejt në kontakt me tokën. Në radhë të parë si tokën. Në radhë të parë si tokëzues shfrytëzohen tokëzues shfrytëzohen konstruksionet metalike të konstruksionet metalike të godinave e të pajisjeve që godinave e të pajisjeve që janë në kontakt të mirë me janë në kontakt të mirë me tokën, tubacionet e ujit të tokën, tubacionet e ujit të vendosur në tokë etj. Nëse vendosur në tokë etj. Nëse s’ka konstruksione të tilla, s’ka konstruksione të tilla, përdoren tokëzuesit artificialë, përdoren tokëzuesit artificialë, që përbëhen prej tubash që përbëhen prej tubash çeliku me diametër 35 mm-40 çeliku me diametër 35 mm-40 mm, me trashësi jo më pak së mm, me trashësi jo më pak së 3.5 mm.3.5 mm.

Neutrizimi mbrojtës përdoret në rrjetet trefazore në Neutrizimi mbrojtës përdoret në rrjetet trefazore në neutër të tokëzuar.neutër të tokëzuar.Neutrizimi mbrojtës quhet lidhja Neutrizimi mbrojtës quhet lidhja me neutrin e rrjetit e të gjitha pjesëve metalike të me neutrin e rrjetit e të gjitha pjesëve metalike të një instalimi, që normalisht nuk janë nën tension, një instalimi, që normalisht nuk janë nën tension, por që aksidentalisht mund të bien nën tension.por që aksidentalisht mund të bien nën tension.

Kur njërës fazë të pajisjeve i prishet izolimi dhe Kur njërës fazë të pajisjeve i prishet izolimi dhe takon me trupin, atëherë ndërmjet fazës dhe takon me trupin, atëherë ndërmjet fazës dhe përcjellësit të nulëzimit krijohet lidhje e shkurtër. përcjellësit të nulëzimit krijohet lidhje e shkurtër. Rryma e madhe e lidhjes së shkurtër e djeg Rryma e madhe e lidhjes së shkurtër e djeg siguresën e fazës së dëmtuar dhe shmang rrezikun siguresën e fazës së dëmtuar dhe shmang rrezikun e rënies nën tension të njeriut. Por pa përcjellësin e e rënies nën tension të njeriut. Por pa përcjellësin e neutrizimit dhe nulin e rrjetit, qarku nuk do të neutrizimit dhe nulin e rrjetit, qarku nuk do të mbyllej në të shkurtër, siguresa nuk do të digjej dhe mbyllej në të shkurtër, siguresa nuk do të digjej dhe trupi i pajisjes do të mbetej nën tension.trupi i pajisjes do të mbetej nën tension.

Ka raste që megjithëse trupi I Ka raste që megjithëse trupi I pajisjes bie nën tension, siguresa nuk pajisjes bie nën tension, siguresa nuk digjet dhe tensioni I prekjes në këtë digjet dhe tensioni I prekjes në këtë rast është pothuaj sa ai I fazës. Për rast është pothuaj sa ai I fazës. Për të zvogëluar tensionin e prekjes, për të zvogëluar tensionin e prekjes, për shkak të mosdjegies së siguresës, shkak të mosdjegies së siguresës, krahas nulëzimit përdoret edhe krahas nulëzimit përdoret edhe tokëzimi mbrojtës.tokëzimi mbrojtës.

Llampat lumineshenteLlampat lumineshente

Tubat luminishentë, që zëvendësojnë një Tubat luminishentë, që zëvendësojnë një pjesë të mirë të llambave inkandeshente, pjesë të mirë të llambave inkandeshente, kanë dy elektroda të montuara në fundet e kanë dy elektroda të montuara në fundet e tyre. Ata janë të gjatë (deri më 1.2 m) dhe tyre. Ata janë të gjatë (deri më 1.2 m) dhe prej qelqi, si dhe të mbushura me një gazë të prej qelqi, si dhe të mbushura me një gazë të rrallë nën një presion shumë të vogël, në të rrallë nën një presion shumë të vogël, në të cilin është shtuar pak zhivë.cilin është shtuar pak zhivë.

Faqja e brendshme e tubit prej qelqi është Faqja e brendshme e tubit prej qelqi është veshur me një lëndë fluoreshente, që ka veshur me një lëndë fluoreshente, që ka vetinë të transformojë në dritë të dukshme vetinë të transformojë në dritë të dukshme rrezet e padukshme ultravjollcë që dalin rrezet e padukshme ultravjollcë që dalin gjatë shkarkimit elektrik në llambë, duke gjatë shkarkimit elektrik në llambë, duke rritur pra rendimentin dritësor të llambës. rritur pra rendimentin dritësor të llambës. Në krahasim me llambat inkandeshente Në krahasim me llambat inkandeshente me të njëjtin harxhim, tubat luminishentë me të njëjtin harxhim, tubat luminishentë japin dritë rreth tri herë më shumë.japin dritë rreth tri herë më shumë.

Zgjedhja e tonit të dritës varet nga qëllimi i Zgjedhja e tonit të dritës varet nga qëllimi i përdorimit.përdorimit.

Shpërndarja e dritës. Shpërndarja e dritës. Nëse matet Nëse matet intensiteti i dritës rreth një tubi intensiteti i dritës rreth një tubi luminishent, vërehet se ajo është e njëjtë luminishent, vërehet se ajo është e njëjtë rreth e rrotull tubave (shih fig. 1.23).rreth e rrotull tubave (shih fig. 1.23).

Përkundrazi, nëse matet intesiteti I dritës Përkundrazi, nëse matet intesiteti I dritës në drejtimin gjatësor të tubit të qelqit, në drejtimin gjatësor të tubit të qelqit, përfitohet lakorkja vijëndërprerë( shif.fig. përfitohet lakorkja vijëndërprerë( shif.fig. 1.24). Shihet se intesiteti më I fotë gjendet 1.24). Shihet se intesiteti më I fotë gjendet pikërisht poshtë mesit të tubit luminishent, pikërisht poshtë mesit të tubit luminishent, ndërsa në të djathtë dhe në të majtë ndërsa në të djathtë dhe në të majtë vërehet njëdobësimi madhë I intesitetit të vërehet njëdobësimi madhë I intesitetit të dritë. Kujdesi për mirëmbajtjen e tubave dritë. Kujdesi për mirëmbajtjen e tubave luminishentë është mjaftë I rëndësishëm. luminishentë është mjaftë I rëndësishëm. Në radhë të parë kërkohet sigurimi I një Në radhë të parë kërkohet sigurimi I një tensioni konstant prej 220V gjatë ndezjes tensioni konstant prej 220V gjatë ndezjes dhe gjatë shfrytëzimit të tyre.dhe gjatë shfrytëzimit të tyre.