CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 117, viti i shtatë i botimit, 29 MARS 2010 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. org

TELEFON I GJELBER 04 2234 851KURORA E GJELBER E TIRANES DHE NDERTIMETSot, përveç prerjeve në kurorën e gjelbër të Tiranës, një pjesë të mirë e kanë zënë

ndërtimet, me dhe pa leje, të ligjshme e që po legalizohen. Selita është mbushur mendërtime, parku i Liqenit ka ndërtime, që sipas ndarjes administrative marrin lejë ngakomuna e Farkës, dhe që kanë mbrritur deri në buzë të ujit, komuna e Dajtit po bën tënjëjtën gjë me territorin e saj dhe ndërtimet “po i ngjiten” malit.

CILI ESHTE MENDIMI JUAJ PER NDOTJEN E PEISAZHITURBAN NE TIRANE DHE ZONEN KU JETONI ?

Na informoni dhe kërkoni informacion në telefonin e gjelbër.JU MIREPRESIM

www. myabcal. org

NJE “FESTE MJEDISORE” NGA FEMIJET

Në dhjetëvjeçarin 2000-2010 UNICEF karealizuar një numur të madh programeshpër ndalimin dhe largimin e fëmijëve ngaveprimtaritë ushtarake, tju sigurojë atyreqasje në shërbimet bazë sociale dheshëndetësore, rikthimin e tyre në mjedisefamiljare dhe shoqërore, tju ofrojë mundësikonkrete për shkollim, formim e mbështetjepsikologjike etj

FEMIJET USHTARE DHE UNICEF

Lexo fq. 7

Nga Lindita LERA

Puna në zbatim të projektit COMBI,endjekur në vazhdimësi nga drejtoria eshkollës dhe e organizuar me shumëdëshirë e përkushtim nga mësuesetBrunilda Xhakolli,Entela Ndreu,ToneNdoi,Arta Bregu,Vitori Cufe etj kadhënë tashmë frytet e saj. Fryti më i mirëjanë nxënësit e ndërgjegjësuar për njëmjedis të pastër. Ata tashmë e dinë senëpërmjet riciklimit dhe mbrojtjes sëmjedisit kanë marrë përsipër një rol tërëndësishëm si përgjegjës për natyrëndhe jetën e planetit edhe për brezat eardhshëm.

MBI VEPRIMTARITE NE SHKOLLEN “QAZIM TURDIU”

Lexo fq. 3

Shqipëria, për të dytin vit me radhë, ka marrë pjesë në Orën eTokës - Earth - Hour. Tirana ka qënë një nga 5000 qytetet e botëspjesëmarrës në këtë veprimtari zonat e qendrës dhe institucionetkryesore.Moto e veprimtarisë edhe këtë vit ishte : Kush kursen 1Kwh energji elektrike në shtëpi, në punë apo kudo, i ka kursyeratmosferës së planetit 0.6 kg dyoksid karboni.

SHQIPERIA NE “OREN E TOKES”

Lexo fq. 2

... E SHKODRES ... dhe të TIRANES

“NDOTJA E MJEDISIT ESHTE PASEFEKT I NDOTJESSE SHPIRTIT”

Në date 24 mars, në qytetin e Shkodres, në qendren kulturore të fëmijeve te qytetit, uzhvillua një veprimtari me fëmijet e shkollave që janë pjesë në projektin COMBI-”Shqiperiaime e paster dhe e Bukur” ku merrnin pjesë të pesë shkolla pjesëmarrëse në projekt : “NdocMazi”, “Ismail Qemali”, “Ndre Mjeda”, “Skënderbeg” dhe shkolla “BrankoKadia”.Veprimtaria se u zhvillua në atmosferë festive dhe shumë të bukur.

Nga Michael French Paketimi-veçanërisht plastika, paraqet një burim të madh

të prodhimit të gazrave që shkaktojnë efektin serrë. Sh.B.A.përdorin gati një miliard fuçi naftë për të prodhuar plastikënqë përmbush kërkesat çdo vit. Kjo kushton të paktën 200dollarë për person. Gjashtëdhjetë përqind e prodhimit tëplastikës shkon për paketimin dhe ky 60 % hidhet poshtëmenjëherë pasi paketimi është hapur.

IMPAKTI I RICIKLIMIT NE NGROHJEN GLOBALE

Lexo fq. 6

Nga zhvillimi i konkursit për mjedisin dhe riciklimin me shkollat e Shkodrës. Ekipi i shkollës “Qazim Turdiu”, fitues i kupës për krijimet në plastikë.

ME JEP NJE MBETURINE TA KTHEJ NE VEPER ARTI Me nxënësit e shkollave të Tiranës, më 25 mars u zhvillua një aksion për grumbullimin

e plastikës dhe konkursi për mjedisin nga shkollat pjesëmarrëse në projekt. Në verandëne madhe të shkollës ku zhvillua veprimtaria mund të thuash, pa dëgjuar akoma ese-të,poezitë e dramatizimet, por vetëm duke parë punimet me plastikë, kolazhet e vizatimet sekishin vënë në jetë atë që një nxënëse kishte shprehur për punën e saj : Më jep njëmbeturinë – ta kthej në vepër arti.

2

Ministria e Mjedisit ka nisurdiskutimin për draft ligjin bazë“Mbi Mbrojtjen e Mjedisit”. Kydraft ligj është hartuar nga projektipër Implementimin e PlanitKombëtar dhe Përafrimit tëLegjslacionit Mjedisor (IMPAEL)me financimet e BashkimitEuropian. Për hartimin e këtij ligjijanë mundësuar tryeza tërrumbullakët me të gjitha grupet einteresit që nga Ministrite e linjës,grupet e bisnesit ashtu dhepubliku i interesuar.

Në takimin e organizuar,Ministri Mediu, theksoi seshqetësimi më i madh ishteperiudha kohore që duhet pasmiratimit të këtij ligji përimplementin e tij, pasi ndryshimete bëra kërkojnë kohë por dhefinancime të cilat duhet të jenë tënjohura që më parë. Ndërsa z.Paolo

Eshtë zhvilluar në GramshDëgjesa Publike për VlerësiminStrategjik Mjedisor të kaskadëssë Devollit të zhvilluar nëGramsh. Synimi i saj ishte njohja,diskutimi dhe konsiderimi ikëndvështrimit të publikut dhegrupeve të interesit përvlerësimin dhe masat epropozuara për ndërtimin e katijprojekti energjetik. Në të moripjesë dhe Ministri Prifti,përfaqësues të kompanisë DevollHydropower që do të kryejëndërtimet, zv.ministri i Mjedisitz. Arben Demeti e të tjerë. Mekëtë vepër energjetike prodhimiaktual i energjisë në Shqipëri dotë rritet me 20 për qind.

Ministri Prifti theksoinevojën e arritjes së konsensusitme qytetarët dhe kontakti idrejtpërdrejtë i ekzekutivit me tapër transparencën lidhur mepërfitimet apo ndikimet që do tëketë në jetën e qytetarëve kyprojekt dhe se realizimi i këtijprojekti është një dëshmi e qartëe vullnetit të qeverisë për tëmbështetur investimet nëenergjetike. Ai tha se mbi 300

Shqipëria, për të dytin vit meradhë, ka marrë pjesë në Orën eTokës - Earth - Hour. Tirana ka qënënjë nga 5000 qytetet e botëspjesëmarrës në këtë veprimtari zonate qendrës dhe institucionetkryesore nga ora 20.30-21.30. Motoe veprimtarisë edhe këtë vit ishte :Kush kursen 1 Kwh energji elektrike

në shtëpi apo në punë apo kudo, ika kursyer atmosferës së planetit 0.6kg dyoksid karboni. Grupiorganizator për Shqipërinë, që ngaqershori 2008, ka krijuar dhe një“Rrjet Shqiptar të Orës së Tokës”,të përbërë në bërthamë fillimishtvetëm prej Ekolëvizja, Mjaft dheKorporata Elektroenergjitike

Ka një vit që Berati nuk pogjen “ qetësinë “ për ujin epijshëm. Nga Drejtoria Rajonalee Shëndetit Publik kanë bërë tëditur se 900 metra tubacion iamortizuar i ujit të pijshëm qëkalon mes varrezave të qytetit,kërcenon çdo ditë jetën dheshëndetin e qytetareve ngashpërthimi i një epidemie tëmundshme. Specialistë të kësajdrejtorie shprehen se në stinëne nxehtë rreziku është edhe më imadh dhe nuk përjashtohetmundësia e rënies së epidemive.Në shkurt te ketij viti,drejtoresha Rajonale e ShendetitPublik, znj.V.Papa ka kerkuar ngaBashkia edhe zhvendosjen ekëtij tubacionit sepse,pavarësisht detyrës së lënë,

Në Parkun Kombëtar të Dajtit popriten mijra pemë.Për këtë askushnuk ka ndërhyrë dhe as pushtetivendor megjithë se prerjet pobëhen natën e ditën me diell. Kjoduket edhe sikur të bësh një shëtitjedhe do të shohësh se prerjet kanë“kapur” sipërfaqe të mëdha.Ndonjëherë ka dhe zjarre për të cilatnuk interesohet njeri.

Dikur gjithë territoret e gjelbrarreth Tiranës quheshin kurora egjelbër e saj. Në të pjesën më tëmadhe e zinte zona lindore e malittë Dajtit, në jug pylli i Liqenitartificial dhe Farkës dhe në lindjekodrat e Selitës.

Sot, përveç prerjeve një pjesëtë mirë e kanë zënë ndërtimet, medhe pa leje, të ligjshme e që po

DRAFT-LIGJI I RI I MJEDISITBacca, drejtori i projektit IMPAEL,theksoi në fjalën e tij rëndësinë qëka draftimi i këtij ligji të ri kur ka njëligj egzistues. Sipas tij ky ligj kapërparësine se së pari sjellpërputhje të plotë në formën e njëligji baze dhe këtu gjejne një trajtimmë të gjerë problemet që kane tëbejne me ndotjen “broënpollution” dhe jo me pyjet apoflorën dhe faunën, pasi këtoçeshtje janë në një farë mënyre tëfokusuara në pjesën tjetër tëlegjislacionit. Një hap irëndësishëm në draft është dhendarja midis Ministrisë, si hartuesee politikave dhe Agjensisë sëMjedisit, si zbatuese e këtyrepolitikave. Po ashtu ështërregulluar dhe roli i institucionevenë procesin e dhënies së lejevemjedisore.

INVESTIMET NE HIDROENERGJETIKEMW kapacitet do t’i shtohetprodhimit energjitik të venditpërmes disiplinimit të rrjedhës sëDevollit në tre veprat energjitike

dhe se energjia e prodhuar ështëtërësisht e pastër dhe “ konfirmonedhe me tej pozicionin e Shqipërisësi kampione në përdorimin dhepromovimin e energjive të pastra,bazuar në rezervat që vendi ynë

banorët e lagjes “Çlirim”vazhdojnë të jenë të rrezikuar.

Edhe Drejtori i Ndermarrjes seU j e s j e l l e s - K a n a l i z i m e v e ,z.F.Shehu është shprehur setubacioni eshte vendosur 40 vjetme pare dhe që athere nuk ështëbërë asnjë investim perrikonstruksionin e tij. Kjo drejtorika hartuar edhe një projekt, tëmiratuar në KRRT dhe KeshillinBashkiak, i derguar edhe neMinistrine e Puneve Publike dheDrejtorine e Pergjithshme, por deritani nuk eshte financuar.

Në Berat flitet hapur seproblemi emergjent është kthyerne nje perplasje politike mesgrupeve te keshilltareve te partivetë ndryshme. Deri kur?

disponon”. Disa ditë më parë ministri Prifti

dhe përfaqësues të kompanisë“Verbund” njoftuan se brenda

muajit mars do të nisin punimetpër ndërtimin e hidrocentralit tëAshtës, me fuqi prej më se 57MW, i cili parashikohet tëpërfundojë në 3-mujorin e fundittë vitit 2012.

SHQIPERIA NE “OREN E TOKES”Shqiptare, por që është zgjeruar ngaviti në vit. Në ceremoninë e këtij vitimorën pjesë e firmosën edheMinistri i Shëndetësisë z. PetritVasili, zv.ministri i Mjedisit z. TaulantBino dhe personalitete të tjerë ngapolitika, shoqata dhe institucioneshëndetësore si Shezai Rrokaj, ArtanLame, Mihallaq Qirjo etj...

Synimi i Earth Hour sivjet ishtetë që të merrnin pjesë mbi 1 miliardëpjesëmarres: 1 në çdo 6 banorë tëplanetit.Midis të tjerëve edhe qytetii Vlorës, pjesëmarrës këtë vit ka marrëdhe statusin “Earth Hour City2010”.Në këtë nismë morën pjesëedhe Durrësi, Shkodra, Fieri,Elbasani, Korça etj..

NGA VENDINGA VENDINGA VENDINGA VENDINGA VENDI

BERATI DHE PROBLEMET E UJIT TE PIJSHEM

TTTTTELEFONI i GJELELEFONI i GJELELEFONI i GJELELEFONI i GJELELEFONI i GJELBERBERBERBERBERKURORA E GJELBER E TIRANES DHE NDERTIMETlegalizohen. Selita është mbushurme ndërtime, parku i Liqenit kandërtime, që sipas ndarjesadministrative marrin lejë nga

komuna e Farkës, dhe që kanëmbrritur deri në buzë të ujit, komuna

e Dajtit po bën të njëjtën gjë meterritorin e saj dhe ndërtimet “po ingjiten” malit.

Për këtë problem u zhvillua,

nëpërmjet telefonit të gjelbër,amketimi i radhës. Morën pjesë 32

persona, mga të cilët 16 ( 50% ) mearsim të lartë, 8 ( 25% ) me arsim tëmesëm dhe të tjerët (4 vetë -15% )me arsim të ulët.

Anketimi dha këto rezultate: Për situatën e hapësirave të

gjelbra përreth Tiranës mendojnë :- 21 të anketuar – 66%- mendojnë

se këto hapësira janë reduktuar ngandërtimet.

- 14 persona ( 44% ) nuk besojnënë shtimin e pyjeve në fushatën eshpallur për mbjellje të reja duke equajtur më tepër një veprim që bëhetpër show politik që nuk gjenzbatimin e duhur.

Për ndërtimet në zonën e malit tëDajtit dhe të Farkës (jugu i Liqenit):

- 28 vetë (88%) kanë mendimin

se nuk duhen lejuar dhe, nëpërmjetpushtetit qendror, të kufizohenkompetencat e komunave sepseproblemi nuk është vetëm e tyrepor i gjithë Tiranës dhe periferisë.

- 17 të pyetur ( 53%) mendojnëse mund të kryhen ndërtime të tillavetëm për banesa të ulta –përvetëm një familje, në format vilash.Por tju lejohet ndërtimi vetëm nënjë maksimum prej 40-50 përqindtë sipërfaqes dhe pjesa tjetër të jetëhapësirë e gjelbër.

- 13 (41 % ) mbështetën idenë ekrijimit të një komisioni tëpërbashkët me përfaqësues tëqeverisë, Bashkisë së Tiranës dhekomunave përreth për të vendosurnë mënyrë kolegjiale sasinë endërtimeve në periferi të kryeqytetit.

3

Në 25 mars do të zhvillohejkonkursi mjedisor i projektit

COMBI-Shqipëria ime e pastërdhe e bukur” me shkollat eTiranës. Bashkë me drejtuesin e

projektit, drejtoreshën e shkollës“Gustav Majer”, ku do tëzhvillohej veprimtaria, koordi-natorët dhe operatorin e TVSH-

Në date 24 mars, në qytetin eShkodres, në qendren kulturoretë fëmijeve te qytetit, u zhvillua

një veprimtari me fëmijet eshkollave që janë pjesë nëprojektin COMBI-“Shqiperia imee paster dhe e Bukur”. Në këtëveprimtari, organizuar ngaDrejtoria Rajonale Arsimore dhedrejtuar nga zonja DhurataBushati, merrnin pjesë të pesëshkolla pjesëmarrëse në projekt :“Ndoc Mazi”, “Ismail Qemali”,“Ndre Mjeda”, “Skënderbeg” dheshkolla “Branko Kadia”.

Veprimtaria, mund të thuashse u zhvillua në atmosferë festivedhe shumë të bukur.Përkushimine nxënësve munda tapërmbledhësh në thënien e njëambjentalisti që një nxënësepërmendi në ese-në e saj : “NDOTJA E MJEDISIT ESHTEPASEFEKT I NDOTJES SESHPIRTIT “. Të gjithë, nxënësit,mësuesit dhe drejtuesit eshkollave kishin punuar mepassion e përkushtim. Zhvillimine konkursit për mjedisin epërshendeti edhe drejtoresha eDrejtorisë Arsimore të rrethit, ecila vlerësoi punimet e fëmijëve,si edhe angazhimin e mësuesve.Pjesëmarrësit, që arrinin deri në200 persona e hapi kordinatorejapër projektin “Shqiperia ime epaster dhe e Bukur” për Shkodrënznj Bushati. Ajo prezantoi ecurinëe projektit dhe punën e bërë nërreth me shkollat e përfshira.Konkursin e prezantoi një nganxënëset e shkollave pjesë-marrëse.

Konkursi filloi me disa këngete përgatitura nga femijet eshkollave dhe vazhdoiprezantimet e punimeve tëfemijeve në poezi,, pikturë dhepunime artistike me materiale tëriciklueshme. Secila nga shkollatpërfaqësohej me 5-6 fëmijë dhe dymësues. fëmijët kishin pregatiturdhjetra punime ne poezi, pikture,ese dhe punime artistike me

Nga Lindita LERA Në kuadër të projektit

COMBI dhe shkolla jonë ështëpërfshirë në veprimtari tëndryshme.U ka paraprirë këtyreveprimtarive fushata e bërë menxënësit për ndërgjegjësimin etyre lidhur me një mjedis tëpastër,ku shëndeti është përfitimprej tij.Bisedat me nxënësitzgjuan interesin e tyre përpjesëmarrjen e tyre në veprimtarikonkrete.U krijuan kartolina memesazhe për mbrojtjen emjedisit,postera dheintervista.Këto u shpërndanë nëshkollë e lagje me qëllim edhesensibilizimin ekomunitetit.Nxënësit u njohënme klasifikimin e mbeturinavedhe veçanërisht me materialet qëriciklohen nga njeriu nëpërmjetripunimit të tyre industrial.

Kështu nisi edhe fushata përmbledhjen dhe grumbullimin embetjeve plastike veçanërishtbidona plastikë,tapa,qese etj.Pokështu u grumbulluan edhe

së po prisnim tek hyrja e shkollës

kur filluan të vinin fëmijët e parë.Të gjithë me çanta e qese në duartë mbushura me shishe plastike përriciklim.Binte në sy serioziteti ifëmijëve të klasave të ulta eveçanërisht i atyre të klasës sëparë. Biznesmeni Agim Furtuna, qëbashkëpunon me grupimin“Ekolëvizja” për tërheqjen eplastikës nga shkollat tha: Sabukuri që kanë. Vërtet ishte bukurt’i shikoje, si çdo gjë që bëjnëfëmijët e aq më tepër për njëveprimtë tillë si mbledhja për riciklime plastikës, nga e cila duhet tëmarrin shembull dhe të rriturit.

Më pas,të organizuar në klasa,fëmijët mbushën koshin e posaçëm,vendosur në një kënd të shkollësduke ndarë shishet nga qeset.Materiali i grumbulluar u mormenjëherë e u transportua për tupërpunuar.

Në verandën e madhe tëshkollës u zhvillua konkursi“Shqipëria ime e pastër dhe e

AKSION DHE KONKURS NGA SHKOLLAT E TIRANESbukur”. Mund të thuash, padëgjuar akoma ese-të, poezitë edramatizimet, por vetëm duke parëpunimet me plastikë, kolazhet evizatimet se kishin vënë në jetë atëqë Eliada, nga shkolla “QemalAtaturk” kishte shprehur përpunën e saj : Më jep një mbeturinë– ta kthej në vepër arti. Ishte evështirë të vlerësoje punimet.Edheatmosfera, me organizimin e saktëe të bukur nga shkolla “GustavMajer”, me paraqitjen e punimeve,gjatë gjithë kohës shprehupërkushtimin e nxënësve, por dhetë mësuesve për tu paraqiturdenjësisht por në radhë të parëedhe për të mësuar nga njeri tjetri.

Me një konkurencë të vërtetëu zhvillua konkursi për tre gjinitë ekonkursit.Të gjitha punimet ishintë bukura dhe të vlerësuara, si ngajuria por dhe nga shkollat për njeratjetrën.

Përveç nxënësve, mësuesve edrejtuesve të shkollave pjesë-marrëse në projektin COMBI,merrte pjesë dhe përfaqësuesja e

UNICEF, znj. Mirlinda Bushati dhepërfaqësues të drejtorisë ArsimoreRajonale të Tiranës së bashku megazetaren e UNICEF,J. Carpenter.

NJE “FESTE MJEDISORE “ NGAFEMIJET E SHKODRES

Zhvillohet konkursi për mjedisin dhericiklimin me shkollat e Shkodrës

materiale të riciklueshme. Përvlerësimin e punimeve të femijëvete shkollave ishte ngritur një jurie pavarur, e përberë nga mësuestë gjimnazit te cilët ishin njoftuarvetëm një orë përpara fillimit tëakivitetit ku merrte pjesë dhepiktorja e njohur shkodrane zj.Nirvana Baja.Kjo juri me të vërtetëe pati të vështirë për të vlerësuarpunimet, qoftë për numurin emadh të punimeve, qoftë edhe për

cilësinë mbresëlënëse të tyre. Në pushimet ndërmjet

zhvillimit të konkursit ishin

organizuar këngë të ndryshme përfemije të cilat e shtoninatmosferën festive, dramatizime tëvogla që kishin lidhje me dëmtimete mjedisit, ku më impresionuesjaishte ajo e interpretuar nga fëmijëqë ishin të veshur si bredha dhebënë nje grumbullim që ngjantesi një pyll i vogel me bredha. Disafëmije të tjere kishin krijuar sharraprej kartoni dhe vinin në skenësharrimin e “pemëve “, të luajturanga shokët e tyre. Ky ishte njëmesazh shumë domethënës përruajtjen e pyjeve nga dëmtimet qëi behen nga prerja.

Poezitë, ese-të dhe punimetme materiale të ricikluarapërmbanin mesazhe për ruajtjen emjedisit dhe këtu vlejnë për tupërmëndur ato të nxënësve tëshkollës “Ismail Qemali”, ese-tëme titull “Ta mbrojmë mjedisin”të nxënësve Xhenis Cobo, SaidaOroshi, Edona Lici,etj.. poezitënga Eris Myftia, si edhe shumëese të tjera e poezi. Edhe shkollaNdre Mjeda kishte punuar shumëmë përgatitjen e poezisë, ese-vedhe kolazheve (piktura dhepunime) si “Mjedis i pastër - jetëe shëndetshme.

Faza e fundit ishte ajo eshpërndarjes së çmimeve ngajuria.

Ky aktivitet u transmetua edhenga mediat lokale e qytetit tëShkodres.

Etmond CAULI

MBI VEPRIMTARITE NE SHKOLLEN “ QAZIM TURDIU “materiale të tjera të cilat upërdorën për veprimtarinë me temë: “Më jep një mbeturinë të të japnjë vepër arti”.Ndërgjegjësimi dheshpirti krijues i këtyre nxënësve emësuesve të kësaj shkolle ushpreh në punime me këtomateriale që fillimisht u ekspozuannëpër klasa e pastaj në shkollë përt’u njohur të gjithë nxënësit.Disaprej këtyre punimeve u paraqitënedhe në konkursin e organizuar nëkuadër të këtij projekti.Fantazia enxënësve krijoi me tapa plastikeflamurin kombëtar.Po kështu tëbukura dhe shumë domethënëseishin edhe veshjet e përgatiturapo me material plastik(qeseplastike).Binin në sy fustani memotiv popullor, detin, kostumidhëndëror,apo fustani që kishte tëshkrirë në të mesazhin përmbrojtjen e mjedisit.Fryt indërgjegjësimit të nxënësve përedukimin mjedisor ishte edhe njëposter i madh mbi riciklimin të cilinnxënësit e ekspozuan edhe nëlagjen, pjesë e së cilës është

shkolla jonë. Puna e ndjekur në vazhdimësi

nga drejtoria e shkollës dhe eorganizuar me shumë dëshirë epërkushtim nga mësuesetBrunilda Xhakolli,EntelaNdreu,Tone Ndoi,ArtaBregu,Vitori Cufe etj ka dhënëtashmë frytet e saj,dhe fryti më imirë janë këta nxënës tëndërgjegjësuar për një mjedis tëpastër i cili sjell një jetë më tëshëndetshme.Prandaj nxënës tëtillë si Jasmina Shkrepi,RominaMeçe, Ana Rushi ArmandoMemia, Kristina Allushi,SaraHyso, Orjona Kadiasi,Arian Cani,Soni Karreçi, Erald Dragoshi,TrimBiba, Ervis Qinami KristianaSkëndo e shumë të tjerë si atarealizuan punime të tilla tëmrekullueshme.Ata tashmë e dinëse nëpërmjet riciklimit dhembrojtjes së mjedisit kanë marrëpërsipër një rol të rëndësishëm sipërgjegjës për natyrën dhe jetëne planetit edhe për brezat eardhshëm.

Përfaqësuesje e UNICEF, znj. M. Bushati duke dorëzuarshkollës “ Qazim Turdiu “ kupën e vendit të parë.

Nxënëset e klasës së parë tëshkollës “ Gustaf Majer”

sjellin për riciklim shishet eplastikës.

Nga tërheqja e plastikavenga shkolla për tu ricikluar

4

Nga Erona ALIJA Përfytyroni për një cast sikur

të gjithë njerzit ta respektoninmjedisin, sikur ta kuponin se sa irëndësishëm është ai për jetën etyre e të kujdeseshin për të. Emerni me mënd sa ndryshe do tëishte jeta e gjithsecilit….

Njeriu bashkëvepron ngushtëme mjedisin ku jeton. Ai jep dhemer me të dhe ndikon fuqishëmnë të.

Njeriu mund ta permirsojë oseta përkeqësojë gjëndjen e mjedisitekzistues, mund tja ndryshojëpamjen, mund ta lulëzoje ose tashkatërroje. Por kurë nuk duhettë harrojë se cdo veprim i tij kapasoja.

Një ambjentalist i shquar, nënjë samit ndërkombetar, thanjeherë “ndotja e mjedisit ështëthjesht pasefekt i ndotjes sëshpirtit”. Dhe ka pasur të drejtë,sigurisht. Njeriu duhet të jetë indergjegjshem për rëndësinë qëka mjedisi, për respektin qëmeriton, për kujdesin që i duhetshtuar. Ai duhet edukuar që nëvegjëli me këto ndjenja, duhet teë

Vëndi ku ne jetojmë ështëmjedisi me të cilin takohemi dhekomunikojmë cdo ditë. Ështëshoqëruesi jonë I pandashëm, Ipranishëm në cdo moment. Si janëmarëdhëniet që kem ndërtuar metë? Si është dhe si duhet të jetëai?

Për ti dhënë një përgjigjekëtyre pyetjeve mjaft të hedhimnjë veshtrim përreth. Ajo cfarëshohim janë mbeturinat tëhedhura vend e pa vend, pyjedrejt shkatërrimit, ajër I ndotur e

Një ditë në koridor,Po ecja e shkujdesur,Dhe sytë më vunë re,Tre koshaPas murit mbështetur.

Tek i pari ishte shkruar,Letrat këtu duhen çuar,I dyti një shishe qelqi,Kishte të vizatuar,Tek i treti me të madhe,“Plastikat” kishte të shkruar.

“ NDOTJA E MJEDISIT ESHTE THJESHT PASEFEKT I NDOTJES SE SHPIRTIT”mësohet me idenë se jeta e tijlidhet ngushtë me vëndin e tij, senuk ka të drejtë ti hedh mbeturinat

ngado, se nuk nuk mund të presepemët, se nuk duhet të vrasë

kafshët. Duhet ta mësojme si tësillet me mjedisin. E nëse që ivogël e mer këtë edukatë, atëherë

i rritur do të dish, me siguri tëvlerësosh dhe të respektoah

mjedisin. Më thoni, cilin shpirtnjerzor nuk e qetëson nje mjedisi virgjër natyror, një shëtitjebuzë njq lumi malor i rrethuarnga pemet e larta e ajët të pastër,larg zhurmës dhe tymit?.

Grekët e lashtë për ti kuruartë sëmurët e tyre rëndë i çoninnë mal dhe i thonin të beheshinnjë me natyrën sepse besoninse mjedisi përreth, mund tupërcillte atyre energjinëjëtësore.

Sot, shkencëtarët thonë semjedisi ideal, mosha normale enjeriut do të ishte 800 vjet.Vërtetë njeriu ai ndryshoi faqentokëa, aq sa njeriu i bronzit dotë cuditej e tmerrohej e nuk dota njihte tokën e sotme. Emegjithate përgjate ketyreShekujve, njeriu shpesh kaharruar sit ë sillet kundrejtmjedisit.

Mijra ton pemë priten cdovit për të bërë letra dhe vetëm5% hynë në riciklim. Po pjesatjetër? Treten kot, për faj tëpolitikave të gabuara dhekeqpërdorimit të njerzve.

Qindra pemë që shkojnë dëm dheaskush nuk kujtohet mushkritë emjedisit, se sot është zbuluar setë shohesh pemët, të shoheshgjelbërim, qetëson sytë dheredukton dhimbjen e kokës. Eduke e ditur se sa i dobishëmështë mjedisi i pastër dhe ishëndetshëm, njeriu prapë, mevetëdije të plotë, zgjedh tëshkatërrojë mjedisin e si pasojëedhe veten.

Ka dicka thelbësore që njeriunuk duhet ta harroje kurrë: semjedisi përreth tij gjalleron dhe tëdëmtosh jetën e dhjetra gjallesaveprej te cilave varet jeta jonë.

Ne ekzistojmë për aq kohë saekzistojnë ata dhe pot ë denim tëvlerësonim nuk do të ishte nevojatë kërkonim të jetonim në një tjetërplanet, do të donim tonin.

Por njeriu nuk do të ndryshojëderisa të pranojë se duhet edukatëmjedisore, të kuptojë se sa shumëndikon ai tek mjedisi e mjedisi tekai. Ndoshta ai do të dijë tëvlerësojë gjithcka përreth, tëveprojë në karakter lokal e tëmendoje në karakter global.

- Kupën dhe çmimin e I-rë tëkonkursit e fitoi shkolla “IsmailQemali”.

- Kupën dhe çmimi i II-të përkonkursin ju dha shkollës “NdreMjeda “ për poezitë dhe ese-të.

- Kupën dhe çmimin i III-të e

ÇMIMET E KONKURSIT “SHQIPERIA IME E PASTERDHE E BUKUR” ME SHKOLLAT E SHKODRES

fitoi shkolla “Skanderbeg” përpikturat dhe kolazhet.

Me çmime inkurajuese ushpërblyen nxënësit e shkollave“Branko Kadia “dhe “Ndoc Mazi”për punimet e tyre të bukura.

Përfytyroni për një cast sikur tëgjithë njerzit ta respektoninmjedisin, sikur ta kuponin se sa Irëndësishëm është ai për jetën e tyree të kujdeseshin për të. E merni memënd sa ndryshe do të ishte jeta egjithsecilit….

Njeriu bashkëvepron ngushtëme mjedisin ku jeton. Ai jep dhemer me të dhe ndikon fuqishëm nëtë.

Njeriu mund ta permirësojë oseta përkeqësojë gjëndjen e mjedisitekzistues, mund tja ndryshojëpamjen, mund ta lulëzoje ose ta

shkatërroje. Por kurë nuk duhet tëharrojë se cdo veprim i tij ka pasoja.

Një globalist I shquar, në njësamit ndërkombetar, tha njeherë“ndotja e mjedisit është thjeshtpasefekt I ndotjes së shpirtit”. Dheka pasur të drejtë, sigurisht. Njeriuduhet të jetë I ndergjegjshem përrëndësinë që ka mjedisi, përrespektin që meriton, për kujdesinqë I duhet shtuar. Ai duhet edukuarqë në vegjëli me këto ndjenja, duhetteë mësohet me idenë se jeta e tijlidhet ngushtë me vëndin e tij, senuk ka të drejtë ti hedh mbeturinat

Me vetulla ngritur,E fytyrë habitur,Në klasë unë hyraE mësuaesen pyeta:Mësuesja ime, Të pyes diçka :Në koridor a s’më thuaPse tre kosha ka ?

Mësuesja më spjegoi,Me të mençura fjalë:Ato që sot hanë plehra,T’i ripërdorim marrin vlera.U ula në bankë menduar,sa shumë duhet ricikluar.

Fëmijët kërkojnë të përgjigjen gjatë konkursit meshkollat e Shkodrës

gjëra të tilla. Të vjen keq sepsekjo është jeta që po bejmë, porakoma më shume kur rëndonndjenja me fajita sepse e dimë qësecili prej nesh ka kontrubuar nënjë mënyre a në një tjetër, për njëmjedis të tillë. Pasojat janë tëndryshme dhe jemi ne që povuajmë ato. Kjo tregon se ajocfarë po bëjmëquhet “vetë-shkatërim” po dëmtojmë vetem pae kuptuar, cfarë duhet të bëjmë qëkjo gjëndje të mos vazhdojë më?Nismat e mëdha fillojnë nnga

veprime të vogla. Secili prej neshmund të ndohmoje në mënyra tëndryshme. Qoftë kjo duke hedhurmbeturinat në vëndin e caktur,duke mbjelle fidanë të rinj, dukereduktuar sado pak lëndë tëdëmshme kimike etj. Rezultatetnuk do të ishin të menjëhershme,por me kalimin e kohës do teviheshin në dukje. Në këtë mënyrëne do të ishim të kënaqur memjedisin dhe mjedisi me ne. jetajonë do të ishte më e mirë. Atëherëpse të mos e mbrojmë jetën tonë?

Punoi: Suada Kumanova

Edukimi mjedisor

Edukimi mjedisorngado, se nuk nuk mund të presepemët, se nuk duhet të vrasëkafshët. Duhet ta mësojme sit ë silletme mjedisin. E nëse që e vogël emer këtë edukatë, atëherë I rritur dotë dijë, me siguri të vlerësojë dhe tërespektojë mjedisin. Më thoni, cilinshpirt njerzor nuk e qetëson njemjedis I virgjër natyror, një shëtitjebuzë njq lumi malor I rrethuar ngapemet e larta e ajët të pastër, largzhurmës dhe tymit. Grekët e lashtëpër ti kuruar të sëmurët e tyre rëndëI conin në mal dhe I thonin tëbeheshin një me natyrën sepsebesonin se mjedisi përreth, mundtu përcillte atyre energjinë jëtësore.

Sot, shkencëtarët thonë semjedisi ideal, mosha normale enjeriut do të ishte 800 vjet. Vërtetënjeriu ai ndryshoi faqen tokëa, aqsa njeriu I bronzit do të cuditej etmerrohej e nuk do ta njihte tokën esotme. E megjithate përgjate ketyreShekujve, njeriu shpesh ka harruarsit ë sillet kundrejt mjedisit.

5000 ton pemë priten cdo vit përtë bërë letra dhe vetëm 5 % hynënë riciklim. Po pjesa tjetër? Treten

shohesh pemët, të shoheshgjelbërim, qetëson sytë dheredukton dhimbjen e kokës.

E duke e ditur se sa i dobishëmështë mjedisi I pastër dhe Ishëndetshëm, njeriu prapë, mevetëdije të plotë, zgjedh tëshkatërrojë mjedisin e si pasojëedhe veten.

Ka dicka thelbësore që njeriunuk duhet ta harroje kurrë: semjedisi përreth tij gjalleron dhe tëdëmtosh jetën e dhjetra gjallesaveprej te cilave varet jeta jonë.

Ne ekzistojmë për aq kohë saekzistojnë ata dhe pot ë denim tëvlerësonim nuk do të ishte nevojatë kërkonim të jetonim në një tjetërplanet, do të donim tonin.

Por njeriu nuk do të ndryshojëderisa të mos e pranojë se s’kaedukatë mjedisore, e të kuptojë sesa shumë ndikon ai tek mjedisi emjedisi tek ai.

Ndoshta ai do të dijë të vlerësojëgjithcka përreth, të veprojë nëkarakter lokal e të mendoje nëkarakter glabal.

Erona Alija

TRE KOSHAT E RICIKLIMITNga Flavia TOÇILLA

Semafor i ndërtuar meplastkë të ripërdorur nga

nxënësit e shkollës“ Ndre Mjeda “

kot, për faj të politikave të gabuaradhe keqpërdorimit të njerzve.

Qindra pemë që shkojnë dëm dheaskush nuk kujtohet mushkritë emjedisit, se sot është zbuluar se të

Nga zhvillimi ikonkursit në

Shkodër

5

Shkolla është vëndi kun ekalojmë pjesën më të madhe tëditës. Problemi nuk qëndron teambjentet brënda saj, të mendosh,që në një vend ku ka nxënës, tëcilët shkollohen dhe edukohen,nuk ka stola për të kaluar njëpushim të qetë dhe të këndshëm,është dicka apsurde. Kjo është nëdorën e drejtorisë së shkollës dhe

Vëndi kun e jetojmë ështëmjedisi me të cilin takohemi dhekomunikojmë çdo ditë. Ështëshoqëruesi jonë i pandashëm, ipranishëm në çdo moment. Si janëmarëdhëniet që kem ndërtuar metë? Si është dhe si duhet të jetë ai?

Për ti dhënë një përgjigje këtyrepyetjeve mjaft të hedhim njëveshtrim përreth. Ajo çfarë shohimjanë mbeturinat të hedhura vend epa vend, pyje drejt shkatërrimit,ajër i ndotur e gjëra të tilla. Të vjenkeq sepse kjo është jeta që pobejmë, por akoma më shume kurrëndon ndjenja me fajita sepse edimë që secili prej nesh kakontrubuar në një mënyre a në njëtjetër, për një mjedis të tillë.

Pasojat janë të ndryshme dhe

DORA IME E VOGEL

Nga Oneda BEGU, Klasa eparë, Shkolla “M.Q. Ataturk”.

Dora ime e vogël,Po nis e po shkruan,Për plehrat e hedhura,Që rugët mbuluan.

Të mendojmë për jetën,Dhe plehrat t’i pastrojmë,Që ajër të pastër të thithim,Çdo sekondë që jetojmë.

NDOTJA E MJEDISIT

Nga Ermal VASKU, Klasa eV-të, shkolla “ Kushtrimi i

Lirisë”

Mbeturinat në tokë,Plehra ngado,Ç’po ndodh në botë,Vallë ç’po ndodh?

Fabrika-uzina,Tym e gaz ngado,Vetura e makina,Ç’katastrofë !Shiko!

Akujt po shkrihen,Temperaturat rriten,Shira acide bien,Pinguinët nga dielli digjen.

Përmbytje,shkatërrime,Ç’bën o njeri,Shkatërropve botën,Çdo të ndodhe tani?

NJE LULE PERMAMIN

Nga Aldona JAKUSa herë në kosh, mbeturinat unë

hedh,Fjalë nëpër kosha pothuajse

përherë gjej,Fjalë që janë të shkruara hekur,

plastikë, dhe kartona,Ndaj babin shkoj dhe pyes një

ditë, “Pse ato fjalë janë të

vendosura aty”Ai më thotë: po ti vendosim

mbeturinat ashtu,Ato dërgohen në fabrikë,Në një proces që quhet riciklim, “Babi im vazhdon e thotë,Me një letër të thjeshtë hunde,Me jo shumë mundim,Krijoj një lule për mamin tim”.

- Çmimi i parë dhe kupa përkrijimet me plastikë: Shkolla “QazimTurdiu” (një koleksion veshjesh meplastikë).

- Çmimi i dytë : Shkolla “GustavMajer”.

- Çmimi i tretë: Shkolla “ FanNoli”.

- Çmimi i parë dhe kupa përmesazhin me vizatime: Shkolla “VasilShanto”.

- Çmimi i dytë: Shkolla“Kushtrimi i lirisë”.

- Çmimi i tretë : Shkolla “ EminDuraku”.

- Çmimi i parë dhe kupa në esedhe poezi : Shkolla “ Ali Demi.

- Çmimi i dytë Shkolla “ QemalAtaturku”

- Çmimi i tretë : Shkolla “ GustavMajer”.

ÇMIMET E KONKURSIT ME SHKOLLAT E TIRANES

I kam parë me sytë e mi dhemë janë dukur si krijime të vërteta.Por kuptova se nuk ishin gjëtjetër, veçse disa mbetje tëhedhura afër pallateve. Disakapakë, shishe e sende të tjera mëtërhoqën edhe mua vëmendjen.Kështu i mora dhe fillova të sajojkëto punime që solla në konkurs.

Krijimet e mia nuk janë shumënë numur por mendoj se janë njëshembull për të treguar se simund t’i ripërdorim shumë ngambetjet e shtëpive tona që ihedhim në mbeturina sepse veçpërfitimit do të kemi në mjedis dhenjë burim më pak ndotjeje.

Unë jam e vogël por them seshumë mbeturina mund t’i kthejmënë vepra të vërteta arti. Nuk është

as e vështirë dhe as epabesueshme. Unë bëra një lule

me plastikë dhe mbeturinat emprehjes së lapsave. Të tjerët do

të bëjnë gjëra akoma më të bukuraduke shfrytëzuar mbeturinat e

duke ruajtur mjedisin.

nxënësve për të treguarsolidalitetin e tyre duke e mbajturtë pastë, të bukur e tëshëndetshëm këtë ambjent, kuvëmë këmbën sa zgjohemi nëmënjgjes. Për një jetë shkollore tëbukur e të shëndetshme, duhet njëmjedis i tillë. Ky mjedisi për të cilinka nevojë çdo njeri, pa mohuarpunën e bërë ndër vite.

jemi ne që po vuajmë ato. Kjotregon se ajo cfarë po bëjmëquhet“vetëshkatërim” po dëmtojmëvetem pa e kuptuar, cfarë duhet tëbëjmë që kjo gjëndje të mosvazhdojë më? Nismat e mëdhafillojnë nnga veprime të vogla.Secili prej nesh mund të ndohmojenë mënyra të ndryshme. Qoftë kjoduke hedhur mbeturinat në vëndine caktur, duke mbjelle fidanë të rinj,duke reduktuar sado pak lëndë tëdëmshme kimike etj. Rezultatet nukdo të ishin të menjëhershme, porme kalimin e kohës do te viheshinnë dukje. Në këtë mënyrë ne do tëishim të kënaqur me mjedisin dhemjedisi me ne. jeta jonë do të ishtemë e mirë. Atëherë pse të mos embrojmë jetën tonë?

Ha një çokollatë,Dhe pse s’e kupton,Letrën hedh në kosh,Planetit e shpëton.

Koshi,koshi, koshi,E shpëton planetin,Gjithë mbeturinat,E shpëtojnë planetin.

Prandaj ti dëgjo,Rregullat zbato,Se po nuk dëgjove,Përveç të tjerëve,Dhe veten dëmtove.

TA SHPETOJME PLANETINNga Enxhi DULLA

TE MBROJME JETEN TONENga Suada KUMANOVA

drejtorisë arsimore, e cila ndërhynshumë pak në probleme të tilla.Ç’do ditë dëgjojmë në televizor oselexojme ne shtypin e shkruar senjeriu ka nevojë per mjedis tëpastër dhe jo për mjedisin e ndoturku pak nga pak merr sëmundje tëndryshme.

Ajo që duhet të bejnëqytetarët, është të tregojnë

qytetarinë e tyre duke mbajturpastër MJEDISIN që i rrethon.

Përsa i përket shkollës janënxenesit ata që duhet të kujdesenpër ruajtjen dhe mirembjtjen emjedisit ku mësojmë dhe jetojmë.Mirëpo në oborrin e shkollësmungon gjelbërimi, si psh mbjelljae pemëve, stolat, fushat e voglame bar etj, që nenkuptojnë një

frymarrje të pasur me oksigjen.Mungesa e këtyre gjërave bën qëedhe vetë nxënësit të mossensibilizohen, për të ruajtur edheatë pakëz mjedis të bukur që kanë.Për një mjedis shkolle të gjelbëruar,me ajër të pastër, që krijon kushtete përshtacme për tu quajtur oborrshkolle apo mjedis shkolle.Atëherë mbetet në dorën e

MJEDISI DHE SHKOLLANga Gejsi TAFA, klasa IV, Shkolla Skënderbeg

ME JEP NJE MBETURINE, TA KTHEJ NE VEPER ARTIEliada BOLLOZHI

Fëmijët e shkollës “Qazim Turdiu” me flamurin kombëtar tëkrijuar me tapat e shisheve të plastikës.

Nxënësja Oneda Begu dukerecituar poezinë e saj “Dora ime e

vogël”

Punimet e bukura meplastikë të nxënësve të

shkollës“ Ismail Qemali”

Nxënësit duke paraqiturpunimet e tyre.

Nxënësit eshkollës“Vasil Shanto” ,fitues të kupëspër mesazhin mevizatime.

Nxënësit e shkollës“Ali Demi” fituesit eçmimit të parë përese-të dhe poezitë.

6

MORA NJE “M”Nga Anxhela ZHULI, klasa VI.

Mora një M si malet e larta,Mora një J si jeta e shtrenjtë,Mora një D si deti,Mora një I si ishujt madhështorë,Mora një S si stuhia e fuqishme,dhe u formua emri më i bukur........MJEDIS .

MUND TENDYSHOJME BOTEN

Nga Keisli ALIA

...Unë mund të ndryshoj botën,Njerezit anë e mbanë,Por të shpëtoj tokën,duhet një fushatë.

Të ruajmë Shqipërinë,Të kujdesemi për pastërtine

TOKA-ATDHEU IMNga Paola VILJA, Klasa Va,

shkolla “Mdoc Mazi”.

...Si unaza që rrethon gishtin,zemra ime të ka rrethue,ty,o Toka imekurre s’kam me t’harrue.

Mbas portës madhështorembas këngës popullore

Natyrën mund ta paraqesim sinjë orkestër të madhe dhe të

disiplinuar e cila prodhon muzikëme harmoni të përsosur dheshumë të bukur. Pjestarët e kësajorkestre janë bimët dhe kafshët

Nga Michael French, AgjensiaAmerikane e Mjedisit

Një fakt : Keni një grumbullplehrash në oborrin e shtëpisë dhebleni prodhimin organik për luletdhe ndjeheni të pafuqishëm kur judëgjoni dy fjalë: ngrohja globale.

Por e ardhmja e ndryshimeveklimatike globale nuk është vetëmnë duart e qeverive që ngurrojnëapo të korporatave shumë-kombëshe. Prandaj kur ju sjellinçanta të ripërdorëshme në dyqanetushqimore apo kur një llambëfluoreshente kompakte, në vend tënjë të tillë inkandeshente, ne jemiduke ndihmuar për të shkurtuaremetimet e gazit serrë.

Për të ndihmuar në uljen engrohjes globale, në dyqane, bëjinivetes këto pyetje: A më duhetvërtetë ky mall që po blej? Vetëm

amerikanët prodhojnë mbi 20 përqind të prodhimit botëror të

gazrave që shkaktojnë efektin serë,përdorin më shumë se një të

katërtën e burimeve të planetit dhe,si vletrë çdo amerikan prodhonrreth 40.000 dollarë dioksid karboniçdo vit.

Në dyqanet ka kaq shumëzgjedhje. Por është për tu thyerzakoni i blerjes së deritanishme mepazarin e ndërgjegjshëm, sepsekështu ju refuzoni,të paktën, disanga nocionet e konsumatorit dhendihmojmë në uljen e ngrohjesglobale. Produktet që blejmë duhettë jenë aq sa të mbulojnë nevojatreale. Po ashtu mund të të paguanimë shumë për produktet që zgjasinnjë dekadë apo më shumë, në vendtë produkteve që i hedhim pas pakkohe përdorimi. Kështu ndihmonipër të ulur kërkesën për produktetë reja, që çon në pasojat më tëmëdha mjedisore.

Çdo send që ju hidhni në

mbeturina përfaqëson më shumëse humbjen e produktit në vetvete-ai përfaqëson edhe përdorimin eenergjisë dhe emetimin e dioksidittë karbonit dhe gazrave të tjera nëatmosferë. Nëse shkurtojmë

prodhimin e plehrave me 25përqind, kjo do të kursente 1.000dollarë në emisionet e dioksidit të

IMPAKTI I RICIKLIMIT NE NGROHJEN GLOBALEkarbonit në vit. Kur zgjedhimmallrat duhet të pyesim se saenergji kanë kërkuar ? A është emundur dhe e lehtë lehtë tëriciklohen? Sa transport kanëkërkuar ? Çfarë mund të bëjmë mepaketimin-ambalazhin ?

Paketimi-veçanërisht plastika,paraqet një burim të madh tëprodhimit të gazrave qëshkaktojnë efektin serrë. Shtetet eBashkuara përdorin gati njëmiliard fuçi naftë për të prodhuarplastikën që të përmbush kërkesatçdo vit. Kjo kushton të paktën 200dollarë për person. Gjashtëdhjetëpërqind e prodhimit të plastikësshkon për paketimin dhe ky 60 %hidhet poshtë menjëherë pasipaketimi është hapur.

(vijon ne numrin e ardhshem )

NGA KRIJIMET E SHKOLLES“VASIL ZIU“, DURRES

Të mos hedhim kanaçe,letra e ilaçe.

Që në ajër të kthjellët,Të thithim çdo ditë,Në Shqipërinë e pastër,të lodrojme përditë.

Ndaj miqte e mi,Këtë mësim të ri,shpresoj ta kuptoni,Dhe mjedisin tonë,çdo ditë ta mbroni.

mbas lules gjithë bukuritë dua”Atdheu im”.

E shkrova emrin”Atdhe”në nje lule të thatënga bukuria e këtij emrilulja u çel prapë....

MJEDISINga Afërdita OBORRI, Klasa:IVa.,

shkolla “Mdoc Mazi”.

O mjedis i dashur,Çfare ke me mua?Përse s’më flet?Pse më je zemëruar?

-Pa shiko si më kanë bërë,s’më mbajnë pastër fare!Kujdesuni për mua!Sepse në pastërtine time,varet jeta dhe shëndeti juaj.

MJEDISI YNENga Marinela RRAHI, Klasa IVa.,

shkolla “Mdoc Mazi”.

O mjedis i dashur,sa shumë unë ty të dua!Kur të shoh të ndotur,zemra më hidherohet mua!

Kur të jesh i ndotur, une do të pastroj,do të marr shokët,e do të ndihmoj.

O njerëz,o fëmijë,ngrihuni tani,të pastrojmë mjedisin tonë,se ai është jeta jonë.

MJEDISINga Francesko KODRA, Klasa

IVa, shkolla “Mdoc Mazi”.

Sa i bukur është vendi im,male të larta,plot me blerim,fusha të gjera,gjithë gjelbërim,pemët dhe lulet i japin zbukurim.

Prandaj,o femijë,ta mbajme pastër,mjedisin e qytetit tim!

NATYRA JONENga Mirela PALI, Klasa IVa,

shkolla “Mdoc Mazi”.

O natyrë,sa e bukur je,që ajrin e pastër,gjithmonë,na jep ne.

O natyrë e bukur,përse je hidhëruar?Apo unë,nuk të kam pastruar.

Më fal,unë do të pastroj,dhe asnjë ditë,nuk do të harroj.

e shumta që jetojnë në natyrë, memadhësi dhe forma të ndryshme,në të gjitha ngjyrat e ylberit,

gjallesa të vogla mikroskopike dhetë mëdha si elefanti dhe balenablu. Kjo orkestër është po ashtue përbërë nga lule të ndryshme,

PER NATYREN

POEZI TE KRIJUARA NGA NXENESIT ESHKOLLES “NDOC MAZI”, SHKODER

bimë nënujore, pemë të mëdhasi sekvoja ose baobabi dhepemë të vogla bonsai. Por njëpjestar i kësaj orkestre, ështëshpesh i pa disiplinuar. Kyështë NJERIU, jemi ne.

Njeriu duhet tëpërmirësoje sjelljen e tij parase të bëhët tepër vonë.Orkestra e natyrës me fajin enjeriut dhe sjelljes së tijprodhon muzikë jo harmonike.Ngrohja globale po troketfortë në dyert e planetit tonë.Shumë bime po zhduken dhedisa kafshë po rrezikojnëekzistencën e tyre, po për fajtë njeriut.

Ne duhet të dëgjojmë mevëmëndje orkestrën e natyrës dhetë përshtasim zërin tonë me të. Kjonuk është e lehtë, por njeriu mund

ta bëjë me edukatë familjare eshoqërore dhe kujdes të veçantë.

Nga Trim BIBA, Shkolla” Qazim Turdiu”

7

Nga të dhënat e organizatavehumanitare dhe të OKB-së rezultonse sot në botë ka mbi 250 mijë fëmijëushtarë. Të tillë quhen personat qëjanë poshtë 18 vjeç dhe rekrutohen

për të bërë pjesë në forca apo grupetë armatosura, të rregullta apo tëparregullta qofshin ato. Ata mundtë jenë luftëtarë apo dhe kuzhinjerë,korierë ose dhe shoqërues të këtyreforcave. Zakonisht janë nga 15 deri18 vjeç por ka dhe shumë raste qëmerren edhe në moshë 10 vjeçare.Në dhjetë vjeçarin e fundit qindra-mijra fëmijë e adoleshentë janëpërdorur direct në konflikte, si ngaana e qeverive dhe të grupeve tëtjera të armatosura. Gjatëkonflikteve të armatosura atapësojnë dhunime të vazhdueshmenë shkele të të drejtave të tyre. Dhekjo ndosh pavarësisht Protokollitmbi të Drejtat e Fëmijëve miratuarnë vitin 2000 që ndalon rekrutimine fëmijëve poshtë moshës 18 vjeçdhe Statutit të Gjyqit PenalNdërkombëtar ( 1998 ) që këtëfenomen e parashikon si krim lufte

Në Raportin e Sekretarit tëPërgjithshëm të OKB-së, për vitin2006 e 2007 kishte mbi 35 shtete ku

Aktori britanik Roger Moore, injohur nga roli i famshëm i agjentitJames Bond dhe ambasador iVullnetit të mirë i UNICEF, ka mërrëpjesë në festivalin ndërkombëtarVivacello në Moskë. Koncerti ifundit i këtij festivali të muzikësklasike për violonçel, mbështetetnga UNICEF-i.

Ai, gjatë një interviste ështëshprehur se lidhjet me UNICEF ika krijuar vite më parë me nxitjen e

Ministria e Arsimit dheUNICEF-i Azerbajxhan, kanënënshkruar një plan veprimi përvitin 2010 në reformat në fushën embrojtjes së fëmijëve dhe nësistemin e arsimit. Në kuadër tëMinistrisë dhe bashkëpunimUNICEF-it, që nga Maji 2009 njëseri trajnimesh janë kryer për tërritur aftësitë menaxhuese tëpersonelit të shkollave të mesme,tha ministri i Mardanov.

Duke theksuar rëndësinë ereformave në fushën e mbrojtjesdhe edukimin e fëmijëve, kreu izyrës së UNICEF-it në AzerbajxhanMarc Hereward tha se Plani iVeprimit parashikon zbatimin e disaprojekteve.Ai u shpreh se “ Nëfushën e të drejtave të fëmijëve nëkëtë vit është veçanërisht edukshëme drejtimi i punëssëbashku me qeverinë. Nëveçanti, ka pasur dy ngjarje tërëndësishme. Këtë vit kemipunuar në fushën e drejtësisë përtë mitur. Ne mbajtën njëkonferencë dy-ditore mbi

drejtësinë për të rinjtë së bashkume parlamentin dhe Bashkimin eJuristëve. Kjo konferencë kaluajtur një rol të rëndësishëm nëkuptimin që parlamenti kandërmend të miratojë një ligj mbi

drejtësinë për të rinjtë vetëm pasplani i veprimit është projektuar.Deputetët dëshirojmë tësigurohemi se nuk do të jetë njëmekanizëm për zbatimin edokumentit sapo ai të miratohet”.

Veçanti, për evprimtarinë eUNICEF në Azerbajxhan ishte seajo ndikoi në ligjvënësit për tërishikuar sistemin e drejtësisë në

UNICEF-i ka siguruarmbështetje për gati një milionfëmijë të prekur nga tërmeti i 27shkurtit në Kili. Tërmeti vrau mbi500 njerëz, midis tyre dhe shumëfëmijë e preku gjashtë krahina. Mëtepër se 80 për qind e popullsisë

së Kilit është prekur nga ky tërmet.Zonat më të prekura janë disanjëkohësisht edhe më të varfrat nëvend. Rrugët janë ndërprerë,fshatra të tëra në zonat bregdetareu pekën edhe nga cunami.Ndërtesa qeveritare, shkolla einstitucione shëndetësore, poashtu dhe të paktën 500.000 shtëpi

UNICEF-Maqedoni ka krijuarnjë bashkëpunim me SewardIncorporated dhe MIDEC (Minesota SHBA) për të vlerësuarpërfshirjen e përgjithshme tëarsimit në Maqedoni.Kybashkëpunim ka në qendër tëvëmendjes politikat përfshirësedhe praktikat për studentët meprejardhje dhe aftësi të ndryshme

për të marrë përfitimet maksimalenga sistemet arsimore kombëtare.

Studimi i pritshëm merr nëshqyrtim sistemet e nivelit tëarsimit maqedonas për të siguruarnjë kuptim më të mirë të nivelit tëgjithëpërfshirjes, sfidat në zbatimin

FEMIJET USHTARE DHE UNICEF

e arsimit gjithëpërfshirës dhendërhyrjet e mundshme përtejkalimin e këtyre sfidave.Studiuesit do të përpiqen për tëkuptuar më mirë dhe përgatitjen emësimdhënësve për trajnim nëarsimin gjithëpërfshirës dhe do tëjapë edhe rekomandimet enevojshme për ngritjen ekapaciteteve dhe infrastrukturës

në mbështetje të arsimit nëMaqedoni.

Seward Incorporatedështë një lider në zgjidhjet eteknologjisë së arsimit përklientët e korporatave,akademikët dheqeveritë.Ndërsa MIDEC(Minnesota InternationalDevelopment EducationConsortium) punon nëshkallë kombëtare dhe

ndërkombëtare në ndërtimin esistemeve të arsimit dhe trajnimine edukatorëve në përdorimin emjeteve online.

h t t p : / / w w w. u n i c e f . o rg /tfyrmacedonia

janë shkatërruar ose dëmtuar. “Si në çdo fatkeqësi, fëmijët

janë ata që vuajnë më tepër “ thotëtha Gary Stahl, Përfaqësuesi iUNICEF-it në Kili.” Ata janëveçanërisht të ndjeshëm nga iftohti, uria dhe përhapjet esëmundjeve. Jetët e tyre janëndërprerë brutalisht dhe shumëprej tyre do të ketë vështirësi përt’i bërë ballë një përmbysje të tillë.Ne duhet të ndihmojnë ata tani “.

UNICEF, me një fond prej 3.5milion dollarë po punon për tëpërmbushur nevojat emenjëhershme të fëmijëve dhegrave në të gjithë zonat e prekura.Asistenca do të përfshijëmbështetje psikosociale, ndihmaemergjente për arsimin, furniziminme ujë, rregullim të kanalizimeveetj... UNICEF-i po punon ngushtëme qeverinë e Kilit.

UNICEF-i ka intensifikuarbashkëpunimin me organizatat qëpunojnë me fëmijët kilianë, meinstitucione të ndryshme publikedhe private për të ndihmuar nëzbutjen e efekteve të tërmetit.

UNICEF NE NDIHME TE FEMIJEVE TE KILIT

AZERBAIXHAN : UNICEF PARAQET PLANIN E VEPRIMIT PER VITIN 2010lidhje me të mitur. Plani i Veprimitpër vitet 2011-2015 që është dukeu përgatitur ka drejtime të tilla sikrijimin e shërbimeve miqësore nëarsim dhe shëndetësi, punë meopinionin publik mbi çështje të tilla

si martesa e hershme, qëndrimetndaj fëmijëve me aftësi të kufizuaraetj..Për këto drejtime UNICEF kapropozuar edhe që për kujdesinshëndetësor për fëmijët tëparashikohet nga qeveria paku 4për qind e PBB ( Prodhimi ibrendshëm bruto) nga 1 % qëështë dhe, për shembull, 13% qëështë në Shtetet e Bashkuara.

aktores së famshme AudreyHepburn duke u bërë dhe

“XHEJM BOND”, AMBASADOR I UNICEFAmbasador i vullnetit të mirë tëUNICEF që në vitin 1991. Ai e quanveten “ avokat të fëmijëve” dhemerr pjesë vazhdimisht nëaktivitete të mbështetura ngaUNICEF, në fushata për mbledhjene fondeve etj.. Si kryetar nderi ishoqatës “Kiwanis International’sWorldwide Service Project”,partnere e UNICEF, ai ka ndihmuarnë mbledhjen e 91 milion dollarëvepër eliminimin tek fëmijët tëmungesës së jodit.

ndodh ky fenomen. Aty, në krye tëlistës qëndronin shtete siAfganistani, Burundi, Çadi,Kolumbia, Bregu i Fildishtë, ku,Liberia, Myanmar, Nepal, Filippine,Kongo, Somalia, Sri Lanka, Sudan,Uganda etj...

Për UNICEF-in, mbrojtja efëmijëve nga dhunimi i çfarëdoforme ka patur vëmendjen dheveprimtarinë e vazhdueshme përmbrojtjen e të drejtave të tyre, përfurnizimin me mjete jetësore dheintegrimin e tyre në jetën normalepër kushte të mira dhe shkollim. Nëdhjetëvjeçarin 2000-2010 UNICEFka realizuar një numur të madhprogramesh të tilla si në Afganistan,Angola, Burundi, Kolumbi,Uganda, Kongo, Sierra Leone,Somali etj..Qëllimi i këtyreprogrameve ka përfshirë ndalimindhe largimin e fëmijëve ngaveprimtaritë ushtarake, tju sigurojëatyre qasje në shërbimet bazësociale dhe shëndetësore, rikthimine tyre në mjedise familjare dheshoqërore, tju ofrojë mundësikonkrete për shkollim, formim embështetje psikologjike etj

Një rast i veçantë janë përpjekjete Zyrës rajonale të UNICEF nëAfrikën Qendrore dhe perëndimireku arrestimi dhe rekrutimi i fëmijëvenë konflikte të armatosura ka marrënjë përmasë rë gjerë prej vitesh.UNIFEF beson se çmobilizimi,integrimi në shoqëri i këtyrefëmijëve, ndihma për tu rikthyer nëjetën e fëmijëve, do të ndikojë edhenë jetën e komuniteteve ku bëjnëpjesë.

Për më tepër :http://www.unicef.it/flex/cm/

pages/

Përveç asistencës teknike tëpërhershëme, ka ofruar ndihmë përorganizatat që punojnëdrejtpërdrejt me fëmijët. Këtu ështëfokusuar dhe ndihma me BordinKombëtar të Day-Care Centres(JUNJI), duke mbështeturpërpjekjet që ky institucion tërihapë sa më shpejt shkollat,çerdhet dhe kopshtet në rajonet eprekura nga tërmeti. Po ashtu meSolidaritetin kombëtar dhe Fondine Investimeve Sociale (FOSIS), kasiguruar ndihmë teknike për tënormalizuar kthimin e shpejtë tëfëmijëve në shkolla. Së bashku meMinistrinë Kiliane të Shëndetësisë,UNICEF-i gjithashtu ka përgatiturdhe shpërndarë materialeedukative për popullsinë e prekurpër higjienën dhe mbështetjenpsikologjike.Me Ministrinë eDrejtësisë dhe ShërbiminKombëtar për Fëmijët (SENAME),ka adresuar punën në qendrat eparaburgimit të adoleshentve,strehimoret e fëmijëve përkoordinimin dhe furnizimin meushqime dhe sende të higjienëspersonale.

MAQEDONI

UNICEF PER ARSIMIN

8

CMYK

������ � ���������: ������ � ���������: ������ � ���������: ������ � ���������: ������ � ���������: ���- ������� ����������, ������� 3, ���� ��, ���������. ; ���. ; ���. ; ���. ; ���. ; 04 234 851, ���. ; ���. ; ���. ; ���. ; ���. ; 068 21 82081 �-����: ����������@�����. ���

�������: �������: �������: �������: �������: 600 �����

����������������������������������� ������ ���������������� ������������ ������������ ������������ ������������ ���� ������

S T

A F

I

DISA IDE PER TE RIPERDORUR SHISHET PLASTIKE

KY NUMER I GAZETES "EKOLEVIZJA"SPONSORIZOHET NGA PROJEKTI COMBI -

"SHQIPERIA IME E PASTER DHE E BUKUR",MUNDESUAR NGA UNICEF, MBESHTETUR

NGA AMBASADA HOLLANDEZE

• Luftë mushkonjave :Meardhjen e verës, të gjithë e dimëse mushkonjat shtohën. Njëzgjidhje natyrale, dukeripërdoeur shishet e plastikësështë : Merret shishja dhe pritetpak më poshtë pjesës konike.Përmbyset ajo në pjesën tjetër

dhe ngjitet me shirit ngjitës aposilicon. Hidhet në të ujë ingrohtë, pak sheqer dhe pakmaja buke. Mushkonjat tërhiqennga dyoksidi i karbonit qëçlirohet në shishe dhe hyjnë atjepor nuk dalin dot përsëri.

• Mjet për të hedhur aposhpërndarë lëndë të ndryshme :Të gjithë e kemi parë kët nëtregun e fashatarëve që, shishetë prera pjerrët e të mbyllura nga

një anë i përdorin për të hedhurmisër, ullinj, fasule apo produktetë tjera nga një vend në tjetrin.

• Mbajtës materialesh : Shishetë prera e të përdorura si kuti përtë mbajtur bullona, vida, kopsa emateriale të tjera të këtij lloji nëgarazhe, ofiçina apo edhe nëmakinat tona

• Mini serra : Për të mbrojturnga ngricat gjatë dimirit lulet apodhe bimë të tjera, shisheve uhiqet pjesa konike dhe përdorenpër të mbuluar bimët duke ingulur lehtë në tokë për të mos i

1. Po është më pak i sigurtsepse është më pak i kontrolluar.

2. Jo, është i sigurt si uji iambalazhuar.

3. Është më pak i sigurt se vjennga burime të ndotura.

4. Është i sigurt se është ikontrolluar

Uji i rubinetit është më pak i sigurt seuji i ambalazhuar?

EKO-QUIZEKO-QUIZEKO-QUIZEKO-QUIZEKO-QUIZ

marrë era. Në këtë rast shishetduhet të jenë transparente. Kjominiserrë do ti mbrojë ato.

• Forma për biskota. Mund tëpërdoren shishet e prera për të

formuar biskota në formë rrethinga brumi i përgatitur, por duke inxehur pak mund tju japim dheforma të tjera sipas dëshirës.

• Për të bërë dhallë,por dhegjalpë. Për të bërë dhallë hidhetkosi, ujë i ftohtë e pak kripë dhetundet fort. Ndërsa mund tënxjerrim dhe gjalpë nga qumështi

i freskët porn ë këtë rast duhettundur shishja për rreth njëzetminuta.

• Për akull. Të mbushura me

ujë dhe të ngrira në frigorifer,përdoren në kutitë-frigo qëmarrim me vete në piknik apo nëplazh

• Si izolatorë : Të vendosuranë terren apo mure me mbajtësedhe të prera në formë Z nga dy

anët, mund të kalojmë telinelektrik në instalime të jashtëme.

• Si hinka ose mjet për të

hedhur lëngje në enë tëndryshme, vaj në makinat etj..

Nxënësit e shkollave të Shkodrës në konkursNga zhvillimi i veprimtarisë në shkollën “Gustav Majer“

NGA ZHVILLIMI I KONKURSEVE NE TIRANE ... DHE NE SHKODER