NIVELI I RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË SHTETASVE TË HUAJ, …

NIVELI I RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË SHTETASVE TË HUAJ, ME FOKUS PËR PER-SONAT E PËRFSHIRË NGA KRIZA E REFUG-

JATËVE TË CILËT VUAJNË DËNIMIN ME BURGIM NË ENP “IDRIZOVË”

Shkup, dhjetor viti 2018

-hulumtim-

Lënda dhe qëllimet e hulumtimitKorniza metodologjike e hulumtimit

PJESA E PARËANALIZA E KORNIZËS JURIDIKE

1. Dokumentet dhe standardet ndërkombëtare1.1RregullatNellsonMandella,Standardetereviduaraterregullave

minimalepërvepriminmetëburgosurit(RNM,RMSRVB)1.2RregullatEvropianetëburgjeve1.3RekomandimiCM/Rec(2012)12qëkatëbëjëmetëburgosuritqë

janënështetastëhuaj

2. Korniza juridike kombëtare për mbrojtjen e të drejtave të shtet-asve të huaj që vuajnë dënimin me burg në Republikën e Maqe-donisë

2.1 Ligjipërpërmbariminesanksioneve2.2 Ligjipërbashkëpunimndërkombëtarnëmaterienpenale2.3 Aktetnënligjore

2.3.1 Rendi i shtëpisë për personat e dënuar të cilët vuajnë dënimin eburgimitnësuazatëinstitucionitndëshkues–përmirësues

2.4 Ligjipërmbrojtjendërkombëtaredhetëpërkohshme2.5 Ligjipërnënshtetasitehuaj

PJESA E DYTËPËR REFUGJATËT DHE PËR KRIZËN E REFUGJATËVE

1. Kriza e refugjatëve në Republikën e Maqedonisë

PËRMBAJTJA133134

137

137

137138

139

145145149154

154

155159

163

163

PJESA E TRETËREZULTATET NGA HULUMTIMI EMPIRIK PËR NIVELIN E RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË NËNSHTETASVE TË HUAJ TË CILËT VUAJNË DËNIMIN ME BURGIM NË ENP “IDRIZOVË”

1. Rezultatet nga hulumtimi1.1 Tëdhënatëpërgjithshmepërtëburgosuritnënshtetastëhuaj

1.1.1 Gjinia e të burgosurve shtetas të huaj1.1.2 Nënshtetësia e të burgosurve shtetas të huaj1.1.3Vitiilindjessëtëburgosurveshtetastëhuaj1.1.4 Veprat penale për të cilat vuajnë dënimin të burgosurit nënshte-

tas të huaj1.1.5Historiakriminaleetëburgosurvenënshtetastëhuaj1.1.6 Niveli i arsimimit të personave të burgosur nënshtetas të huaj 1.1.7 Gjendja martesore e të burgosurve nënshtetas të huaj 1.1.8 Profesionet e të burgosurve nënshtetas të huaj 1.1.9 Gjendja shëndetësore e të burgosurve nënshtetas të huaj1.1.10Aspektiivarësisesëtëburgosurvenënshtetastëhuaj

1.2 Pozitaetëburgosurvenënshtetastëhuaj1.2.1Klasifikimi1.2.2Akomodimi1.2.3 Rrobat dhe mbulesat e shtretërve1.2.4 Higjiena personale1.2.5 Ushqimi1.2.6 Pushimi1.2.7 Angazhimi punues1.2.8 Mbrojtja shëndetësore1.2.9Arsimimidheaftësimiprofesional1.2.10 Aktivitetetelira,sportidherekreacioni1.2.11 Punaedukative1.2.12 Plotësimi i nevojave fetare1.2.13 Kontaktimebotënejashtme1.2.14 Lidhja e martesës1.2.15 Favoret për të burgosurit1.2.16 Zhvendosja

169

169169169170

171

174176176177178179180

181181181

181

182183185185186188189191191192195196196

197198200200200201201

204208209

217

220

222

227

232

1.2.17 Ndërprerja e vuajtjes së dënimit1.2.18 Raportiiautoritetevezyrtare1.2.19 Arratisjet1.2.20 Lirimetngainstitucioni 1.2.20.1Amnistia1.2.20.2Lirimiikushtëzuar1.2.20.3Liriminëbazëtëvendimittësjellngadrejtoriiinstitucionit

1.2.21 Mbrojtjaetëdrejtavemeshfrytëziminemjetevejuridike1.2.22 Përgjegjësia disiplinore1.2.23 Azili

2. Rezultatet nga intervista e realizuar me personelin e burgut

(Edukatorin dhe me përfaqësuesit e policisë së burgut) KONKLUZION I PËRGJITHSHËM

KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME

Literatura e shfrytëzuar

Aneksi - Pyetësori

REB RregullatEvropianepërburgjet

GJEDNJ GjykataEvropianepërtëdrejtatenjeriut

BE BashkimiEvropian

LAMP Ligjipërazildhepërmbrojtjetëpërkohshme

LNJF Ligjipërndihmënjuridikefalas

LPS Ligjipërpërmbarimtësanksioneve

LMNMP Ligjipërmbrojtjendërkombëtaredhepërmbrojtetëpërkohshme

LBNMP Ligjipërbashkëpunimndërkombëtarënëmaterienpenale

LSHH Ligjipërshtetasitehuaj

KP KodipenaliRepublikëssëMaqedonisë

ENP Entindëshkues-përmirësues

KPT KomitetiEvropianpërparandaliminetorturës,veprimitosedënimitjonjerëzorëdhenënçmues

INP Institucionindëshkues-përmirësues

MPJ Ministriapërpunëtëjashtme

MD Ministriapërdrejtësi

RNMRMSRVB Rregullat Nellson Mandella, të reviduara, Rregullat mini-maletëreviduarastandardepërvepriminmetëburgosurit

AP Avokatiipopullit

MPN Mekanizmiparandaluesnacional

AP-MKP Avokatiipopullit–MekanizmiKombëtarëParandalues

OKB OrganizataeKombevetëBashkuara

RM RepublikaeMaqedonisë

KE KëshilliiEvropës

DPS Drejtoriapërpërmbarimtësanksioneve

UNHCR ZyraeKomisariatittëlartëpërrefugjatëtpranëKombevetëBash-kuara

LISTA E AKRONIMEVE

„Niveli i civilizimit të një shoqërie, mund të vlerësohet nëse vizitohen burgjet e saja”.Fjodor Dostoevski

„Disponimi dhe raporti i opinionit ndaj trajtimit të kriminalitetit dhe shkelësve, paraqet njërin prej testeve të pagabueshme për civilizimin e një shteti.”

Vinston Çerçill

Promovimidhembrojtjaetëdrejtavetënjeriut,sidheorvatjetevazhdueshmepërgjithëpërfshirjetëpakushtëzuartëtëgjithëqytetarëvenëshoqëri,dukeipërf-shirëedhetëburgosurit,janënëfokusinevazhdueshëmtëAvokatittëpopullit.

Avokatiipopullit,dukepasurparasyshafirmiminekonceptittëdrejtavedhelirivetënjeriutsivleramëtëlartatëcivilizimitnëshoqërinëbashkëkohore,nësuazatëmandatitdhekompetencavetëtij,ikushtonrëndësitëveçantëmbrojtjessëtëdrejtavetëgarantuarapërpersonatedënuar,nëveçantinëlidhjemeçështjetqëkanëtëbëjnëmekushteteburgjevedhenivelittërespektimittëdrejtavedhedin-jitetittëpersonavetëdënuar.

Parashtrimiisistemitpenitenciarnështetintonë,iciliparaqetnjësegmenttërëndësishëmpëravancimineRepublikëssëMaqedonisë,sishtetkandidatpërtuanëtarësuarnëBashkiminEvropian,nëshikimtëparë ipërmbantëgjithaele-mentetenjë sistemimodern tëpërmbarimit të sanksioneve,në veçantipërngaaspektiitëdrejtavedheobligimevetërregulluarameligj.Përkatësisht,personavetëdënuar,ligjiugarantontëdrejtadheuimpononobligimepaefektdegraduesmbipersonalitetindhedinjitetinetyre.Përfattëkeq,ekzistonnjëhendektejetimadhnëmespozitësrealekrahaspozitëssëpriturtëpersonavetëdënuarnësuazatëinstitucionevendëshkuese–përmirësuese.

Gjatëkësaj,nukguxojmëqëtaanashkalojmëkrizënerefugjatëve,dukurikjoqë la shenjëne sajnëmëshumësegmente të jetës sëpërditshme,pormevetesolliedhe“valën”erefugjatëveqëugjetënnëinstitucioninevetëmndëshkues–përmirësuesnështetintonë,nëtëcilënakomodohenpersonatedënuarshtetastëhuajdhepersonatpashtetësi–ENP“Idrizovë”.

Kategoriaepersonavetëdënuar,nënshtetas tëhuajdhepersonatpanën-shtetësi, për shkak të dallimeve gjuhësore, kulturore, dallimeve religjioze dhe tëzakoneve,sidhepërshkak tëmungesëssë lidhjeve familjaredhekontaktevemebotënejashtme,poballafaqohenmespecifikaedhemëtëmëdhapërngaaspektiirealizimittëdrejtavetëparaparaminimale.

Duke pasur parasysh orvatjet e vazhdueshme të Avokatit të popullit përavancimindhembrojtjenetëdrejtavetënjeriutmarrënëpërgjithësi,dukemosepërjashtuarkëtuaspopullatëneburgjeve,easrefugjatëtdheemigrantët,nëveçan-tidukepasurparasyshkrizënaktualetëemigrantëve,gjatëmuajitnëntor–dhjetortëkëtijviti(2018),realizuamhulumtiminiciliderimëtaninukështërealizuarnëRepublikëneMaqedonisë,meqëllimtëidentifikimittënivelittërespektimittëdre-jtavetështetasvetëhuajqëvuajnëdënimineburgimitnëENP“Idrizovë”.

Si rezultat ihulumtimit të realizuar, i cliështëhulumtimi–studimi iparë illojit tëtillënështetintonë,sotneposedojmënjëprezantimtëdokumentuartëgjendjeveaktualetëpersonavetëdënuarnënshtetastëhuajdhetëpersonavepanënshtetësi,tëakomoduarnëENP“Idrizovë”,pasqyrëkjoecilaqartëeprezantonpozitënevështirëtëpersonavetëdënuar,mungesatdhedobësitëesistemitpeni-tenciarsidheparadokseteimplementimittëlegjislacionitnëpraktikë.

Nëtënjëjtënkohë,dukepasurparasyshedhefaktinepozitësspecifiketëbur-gosurveshtetastëhuaj,kystudimpërfshinrekomandimemeqëllimqëtëndërmer-renmasaqë tëpërmirësohenmundësitëpër izolimine tëburgosurve shtetas tëhuajdhe të lehtësohet trajtimi i tyre.Gjithashtu,poanalizohenedhemundësitëligjorepërtransferiminekëtyrepersonavenështetetetyre,shkaqetpërkohëzg-jatjeneprolonguartëproceduravelidhurmetransferiminetyre,analizohenedhemundësitëpërdhënieneazilit,nëveçantipërtëburgosuritshtetastëhuajqëjanëmeprejardhjengashtetetepërfshirangakrizaerefugjatëve.

Nëkëtëdrejtim,kyhulumtimbënpërpjekjeqëtëofrojzgjidhjepërbartësitkryesortëpolitikave(Ministriapërdrejtësi,Drejtoriapërpërmbarimtësanksione-ve,DrejtoriaeENP“Idrizovë”),përimplementimmëtëmirëtëdispozitaveligjorenëdrejtimtërealizimittëtëdrejtavetëburgosurveshtetastëhuaj.

Presqëkydokumenttëshërbejësialarmpërautoritetetepushtetitdhepërinstitucionet shtetërore, të cilët nëmënyrë të drejtpërdrejtë janëpërgjegjës përmangësitëesistemitpenitenciar,poredheqëtëdepërtojëderiteopinioniigjerë,sinjëporosieadresuarderiteqytetarëtpërnivelincivilizuesnëtëcilingjendetshtetinëtëcilinjetojnë.

Në fund, tëmosharrojmë searritjaeqëllimit shoqërormedënimine sh-kaktarittëndonjëveprepenale,nukguxontëparaqesësulminmbidinjitetindheintegritetinetij.

Nëkëtëdrejtim,dotëpërkujtojë:“Askushnëtëvërtetënukenjehnjështet,derisanukkaqëndruarnëburgjetetij.Shtetiduhettëgjykohetsipasasajsesiai

silletndajmëtëmjerëvetëtij,dhe jondajqytetarëvemëtëspikatur”–NellsonMandella.

AVOKATI I POPULLIT

IxhetMemeti

133

NIVELI I RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË SHTETASVE TË HUAJ, ME FOKUS PËR PERSONAT E PËRF-SHIRË NGA KRIZA E REFUGJATËVE TË CILËT VUAJNË DËNIMIN ME BURGIM NË ENP “IDRIZOVË”

Lëndaeanalizëssëhulumtimitështëniveliirespektimittëtëdrejtavetëbur-gosurveshtetastëhuaj,tëcilëtvuajnëdënimineburgimitnëENP“Idrizovë”,mefokusinetëburgosurvetëcilëtjanëmeprejardhjengashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”.

Derimëtani,nëRepublikëneMaqedonisë(RM)nukështërealizuarnjëhu-lumtimillojittëtillë,meqenësetëgjithaanalizatemëparshme,hulumtimet,studi-metdhetentativatëngjashme,fokusohenmbitëdrejtatetëburgosurvetëmarranëpërgjithësi.

Megjithatë,dukedetektuarsenëRMekzistonnjënumërimadhitëburgo-surveshtetastëhuaj(ashtuqë,gjatëperiudhëssëhulumtimit,më14dhe15nëntortëvitit2018,nëENP“Idrizovë”,dënimineburgimitevuajnëgjithsej102tëburgosurshtetastëhuaj)dhebëhetfjalëpërnjëkategoritëburgosurvetëcilëtpoballafaqo-henmevështirësipërshkaktëdallimevegjuhësore,kulturore,dallimevekulturoredhereligjiozesidhememungesënelidhjevefamiljaredhekontaktevemebotënejashtme,uimponuanevojapërrealiziminenjëhulumtimitëllojittëtillë.

Qëllimiikëtijhulumtimiështëqëpërmesshqyrtimittëpozitëssëpersonavetëburgosurshtetastëhuaj,qëvuajnëdënimineburgimitnëENP“Idrizovë”,tëof-rohenrekomandimemeqëllimqëtëndërmerrenmasapërzbutjenemundësisëpërizoliminetëburgosurvenënshtetastëhuajsidhelehtësiminetrajtimitmeqëllimtërisocializmittëtyre.Nësuazatëstudimit,gjithashtu,analizohenedhemundësitëpërtransferiminekëtyrepersonavenështetetetyresidheshqyrtohenproblemetpraktiketëcilatshfaqennëkuptimtëkohëzgjatjessëprolonguartëprocedurëssëtransferimit.Mëtutje, janëanalizuaredhemundësitë ligjorepërpërkrahjendër-kombëtare(azili),nëveçantipërtëburgosuritnënshtetastëhuajtëcilëtjanëmeprejardhjengashtetetepërfshirangakrizaerefugjatëve(Irani,Pakistani,Afgani-stanidhengaSudani).

Nëkëtëdrejtim,nëbazëtëhulumtimittërealizuarempirik,kystudimbën

Lënda dhe qëllimet e hulumtimit

134 www. ombudsman.mk

përpjekjeqëtëofrojëzgjidhjepërbartësitkryesorëtëpolitikave(Ministriapërdre-jtësi,DPS,DrejtoriaeENP“Idrizovë”), për implementiminmë tëmirë tëdispozi-taveligjorenëdrejtimtërealizimittëdrejtavetëburgosurvenënshtetastëhuaj,poredhepërorganettjeratëpërfshiranëprocesinerealizimitdhetëmbrojtjessëtëdrejtavetënënshtetasvetëhuajdhetëpersonavepanënshtetësi.

Një dokument, nukmundti zgjidhë të gjitha aspektet e një problemi, pormundtiidentifikojësfidatkryesoredhenëpërputhjemekëtë,tëofrojëalternativatemundshme.

KyhulumtimurealizuapërnevojateAvokatittëPopullitngaanaeMekanizmitKombëtarëParandaluesnëbashkëpunimmebashkëpunëtorine jashtëmprof.dr.AleksandraGruevskaDrakullevski,dheinjëjtiështëfinancuarngaZyraeKomisaria-tittëLartëpërrefugjatëtUNHCR.

Korniza metodologjike e hulumtimit

Përrealiziminekëtijhulumtimi,dukeunisurngaqëllimetehulumtimit,ngalëndadhengapërmbajtjaepërcaktuar,janëzbatuarbazatpërkatësedhemetodateposaçmeshkencore–kërkimore.

Metodanormativeështëeshfrytëzuarpëranalizënenormavepozitivejuri-dikemetëcilatrregullohetmbrojtjaetëdrejtavetëpersonavetëdënuarnëpaj-timmeLPSdhemeaktetnënligjore.Ështërealizuaredheanalizameshfrytëziminemetodësjuridike–analitiketëburimevetëndryshmetëinformacioneve.

Janëanalizuardokumentetmëtërëndësishmendërkombëtaretëcilatigaran-tojnëtëdrejtatetëburgosurve,marrënëpërgjithësi,dhetëburgosurvenënshtetastëhuajnëveçanti.Prejtyre,RregullatNellsonMandella,Rregullatereviduarastan-dardeminimalepërveprimmetëburgosurit,RregullatEvropianetëburgjeve,dhetheksiiveçantëiështëkushtuarRekomandimitCM/Rec(2012)12qëkatëbëjëmetëburgosuritshtetastëhuaj.

Gjithashtu,ështëofruarnjëqasjeeshkurtërpërproblematikënerefugjatëvedhetëkrizëssërefugjatëvedhemundësisëpërdhënieneazilitpërshtetasitehuajtëcilëtvuajnëdënimineburgimitnëRM.Gjatëkësaj,shkurtimishtështëanalizuarkornizajuridikenëRMlidhurmeazilindhetransferiminepersonavetëdënuar.

Njohuritëmëtërëndësishmenëlidhjemenivelinerespektimittëtëdrejtavetështetasvetëhuaj,ufituanngahulumtimiirealizuarnëENP“Idrizovë”,qëipërf-shiutëburgosuritshtetastëhuajdhepërfaqësuesitepersonelittëburguttëcilët

135


1 Aktvendimi për përcaktim të personave të dënuar, të gjykuar dhe të personave të moshës së mitur në institucionet ndëshkuese – përmirësuese dhe në institucionet edukative - përmirësuese („Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 84/2008).

gjatëpunëssëpërditshmejanënëkontaktmekëtëkategoritëburgosurve.

Përnevojatehulumtimitupërpiluandypyetësor:pyetësoripërtëpunësuaritnëENP“Idrizovë”,icilinëvetepërfshinpyetjetëhapuradhepyetësoripërtëbur-gosuritshtetastëhuaj.

Pyetësoripër tëburgosurit shtetas tëhuajështë i strukturuarashtuqënëpjesëneparëjanëpozicionuarapyetjetqëkanëtëbëjnëmetëdhënatthemelore,mëpaspasojnëpyetjetqëkanëtëbëjnëmetëdrejtatepersonavetëdënuardhepjesaetretëkatëbëjëmepyetjetqëjanënëlidhjememundësinëdheprocedurënpërazil,dukepasurparasyshfaktinsenjënumërikonsiderueshëmitëburgosurveshtetastëhuaj(gjithsej13prejtyre)janëmeprejardhjengashtetetepërfshirangakrizaerefugjatëve.PyetësoriështëofruarnëAneksinekësajanalize.

Nëperiudhën14dhe15nëntor2018,urealizuavizitanëENP“Idrizovë”siinstitucion në të cilin në pajtimme Aktvendimin për përcaktim të personave tëdënuar,personavetëgjykuardhetëpersonavetëmoshëssëmiturnëinstitucionet1,ndëshkuese–përmirësuesedheinstitucionetedukative–përmirësueseudhëzohenpersonatëgjinisëmashkulloredhefemërore:nënshtetastëhuajdhepersonatpanënshtetësi.

Gjatë realizimit të vizitësnë këtë institucion, sëpari u realizua intervistimimetëpunësuarit,edheatë,njëedukatoricilipunonmetëburgosuritnënshtetastëhuajdhemedynëpunëstëpolicisësëburgut.Mëpas,urealizuanedheintervis-timetestrukturuarametëburgosuritnënshtetastëhuaj.

Realizmiiintervistavetëstrukturuarametëburgosuritnënshtetastëhuajumundësuapambikëqyrjengaanaepersonelittëburgut.Përtëburgosuritnënshte-tastëhuajngaAfganistani,IranidhengaSudaniusiguruanpërkthyesnëgjuhënetyreamtare.Për tëburgosuritnënshtetas tëhuaj,gjuhaamtareetëcilëveështëgjuhashqipe,tëcilëtjanëmeprejardhjengaShqipëriadheKosova,usiguruanpy-etësorënëgjuhënshqipe,kursetëburgosurvenënshtetastëhuajngaSerbia,Kro-aciadhengaBullgariadhengashtetettjerausiguruanpyetësorëtëpërkthyernëgjuhënetyreamtareosenëgjuhënehuaj.IntervistatmetëburgosuritnënshtetastëhuajiudhëhoqiekipiiAvokatittëpopullit–MekanizmitKombëtarëParandalues(AP–MKP).


Përanalizënetëdhënaveushfrytëzuametodaeanalizëssëpërmbajtjes.Tëdhënat e tubuara empirike janë të interpretuarameqasjen spekulative dhe log-jikepërnivelinerespektimittëtëdrejtavetënënshtetasvetëhuaj,tëcilëtvuajnëdënimineburgimitnëRepublikëneMaqedonisë.

Rezultatetngakyhulumtimekonfirmuanhipotezënkryesore,përkatësishtsenevojitetavancimiigjendjevetëpavolitshmenëinstitucioninnëtëcilintënjëjtitevuajnëdënimineburgimit,sidheavancimiitëdrejtavetëtyredheofrimiindihmësgjatërealizimittëdrejtavetëtyre,realizimittëkontaktevemefamiljetetyredhemepërfaqësitëkonsularetështetevengavijnëtëburgosurit,nëveçantiofriminendihmësgjatëprocedurëspërfitimineazilitdhe/osegjatëtransferimitnështetetetyreosenështetetetretatësigurta.

137


2 Rregullat standarde minimale për veprim me të burgosurit, të miratuara në Kongresin e Parë të Kombeve të Bashkuara për parandalim të kriminalitetit dhe për trajtim të shkaktarëve të veprave pe-nale, që u mbajt në Gjenevë në vitin 1955, dhe që është lejuar nga ana e Këshillit Ekonomik dhe So-cial me rezolutat me nr. 663 C (XXIV) më datën 31 korrik të vitit 1957 dhe me numër 2076 (LXII) më datën 13 maj të vitit 1977. („Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners“, Adopted by the First United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, held at Geneva in 1955, and approved by the Economic and Social Council by its resolutions 663 C (XXIV) of 31 July 1957 and 2076 (LXII) of 13 May 1977).

3 Rregullat standarde minimale për veprim me të burgosurit, të Kombeve të Bashkuara (Rregullat Nellson Mandella), Rezoluta e miratuar në Kuvendin e përgjithshëm më datën 17 dhjetor të vitit 2015 [në raportin e komitetit të tretë (A/70/490)]. [United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (the Nelson Mandela Rules) Resolution adopted by the General Assembly on 17 December 2015 [on the report of the Third Committee (A/70/490)]. E qasshme më datën: 17.4.2018.

Rregullatstandardeminimaletëreviduarapërveprimmetëburgosurit2janëdokumentiiparëmetëcilingarantohetstatusijuridikitëburgosurve.Tënjëjtatjanëreviduaragjatëvitit2015.RregullatNellsonMandella,Rregullatstandardeminimaletëreviduarapërveprimmetëburgosurit3nëtërësikanëtëbëjnëedhemetëbur-gosurittëcilëtjanështetastëhuaj.Kurbëhetfjalëpërkëtëkategoritëburgosurve,nëpajtimmerregullin62tëMKP(rregulli38pararevidimit),nëveçantitheksohetse: “të burgosurve që janë shtetas të huaj duhet tu lejohenmjete racionale përkomunikimmepërfaqësuesitdiplomatikdhekonsularëtështetitnënshtetastëcilitjanë tënjëjtit”.Më tutje, “tëburgosurve tëcilët janështetas të shteteveqënuk

1. DOKUMENTET DHE STANDARDET NDËRKOMBËTARE

PJESA E PARËANALIZA E KORNIZËS JURIDIKE

1.1 RregullatNellsonMandella,Rregullatstandardeminimaletërevidu-arapërveprimmetëburgosurit(RNM,SMRVB)


KëshilliiEvropësgjatëpërpjekjevepërzbatimtëdenjëdheformiminekon-ceptit përmbrojtjen dhe realizimin e të drejtave dhe lirive të garantuara dhe tëpërcaktuarameKonventëneEvropëspërtëdrejtatenjeriut4, dukeerespektuarqëndrimineKombevetëBashkuarapërmesmiratimittëdokumentevepërgaran-timindherealiziminetëdrejtavedhelirivetëgarantuara,nëveçantitëRregullavestandardeminimaletëOKB-sëpërtëburgosuritdhePërmbledhjenerregullavemin-imalepërmbrojtjenepersonavetëdënuardhetëprivuarnga liruaqë ipërkasinmoshës sëmitur, solli një dokument shumë të rëndësishëm i njohur si RregullatEvropianetëburgjeve5.Nëvitin2006ështëmiratuarRekomandimiRec(2006)2ngaanaeKomitetittëministravetështeteveanëtaretëKëshillittëEvropësnëlidhjemeRregullatEvropianetëburgjeve6.

1.2 RregullatEvropianetëburgjeve

posedojnëpërfaqësidiplomatikeosekonsulare,osetëcilëtjanërefugjatëoseper-sonapashtetësi,duhettulejohenmjetetënjëjtatëkomunikimitmepërfaqësuesitdiplomatiktështetiticili imbroninteresatetyreosecilidoorgankombëtarëosendërkombëtarë,detyraetëcilitështëtimbrojkëtapersona.“

Nëlidhjemetëdrejtatetëburgosurve,marrënëpërgjithësi,RNM,SMRVBpërfshijnëdispozitapërakomodiminetëburgosurve,përhigjienënpersonale,rro-bat dhepërmbulesat e shtretërve, ushqimin, ushtrimetdhe sportin, për shërbi-metmjekësore,përdisiplinëndhedënimin,përmjetetedetyrimit,përinformimindhepërtëdrejtëneankesavengaanaetëburgosurve,përkontaktetmebotënejashtme,përshfrytëziminebibliotekës,përtëdrejtatfetare.

4 E miratuar nga ana e Këshillit të Evropës në vitin 1950.(Council оf Europe, The European Conven-tion on Human Rights, ROME 4 November 1950and its Five Protocols: Paris 20 March 1952, Stras-bourg 6 May 1963, Strasbourg 6 May 1963, Strasbourg 16 September 1963, Strasbourg 20 January 1966).

5 Council of Europe, European Prison Rules, Recommendation No. R(87)3, adopted by the Com-mittee of Ministersof the Council of Europe on 12 February 1987and explanatory memorandum Strasbourg 1987.

6 Council of Europe, Committee of Ministers, Recommendation Rec (2006)2 of the Committee of Ministers to member states on the European Prison Rules1 (Adopted by the Committee of Ministers on 11 January 2006 at the 952nd meeting of the Ministers’ Deputies).

139


7 Council of Europe, Committee of Ministers, Recommendation CM/Rec(2012)12 of the Committee of Ministers to member States concerning foreign prisoners (Adopted by the Committee of Ministers on 10 October 2012 at the 1152nd meeting of the Ministers’ Deputies).

NjësojsiRNMSMRVB,ashtuedherregullatepërfshiranëRregullatEvropi-anetëburgjeve,nëtërësikanëtëbëjnëedhemetëburgosuritshtetastëhuaj.

Nërregullineposaçëm,rregulli37.1-37.5,theksohenspecifikatecaktuaraqëkanëtëbëjnëmetëburgosuritqëjanështetastëhuaj.Ashtuqë,“Tëburgosuritqëjanështetastëhuaj,paprolongime,duhettënjoftohenpërtëdrejtënetyreqëtëkërkojnëqëtumundësohetkontaktidhekomunikimimepërfaqësuesindiplomatikosekonsularë tështetit të tyre.Tëburgosurit tëcilët janështetas tështetevepapërfaqësidiplomatikeosekonsulare,refugjatëtosepersonatpashtetësi,duhettëgëzojnëmundësitëtillatëngjashmepërtërealizuarkomunikiminmepërfaqësuesitdiplomatiktështetiticilikujdesetpërinteresatetyreosemeorganetvendoreosendërkombëtare, që janë tëdetyruarqë tu shërbejnë interesave tëpersonavenëgjendjetëtillë.Meqëllimtëmbrojtjessëinteresavetënënshtetasvetëhuajqëgjen-dennëburgjedhetëcilëtkanënevojatëposaçme,drejtoriaeburgutështëede-tyruarqëtëbashkëpunojënëtërësimenëpunësitdiplomatikosekonsularëtëcilëtipërfaqësojnëtëburgosurit.Tëburgosuritnënshtetastëhuaj,duhettënjoftohenmeinformacionetnëlidhjemendonjëndihmëkonkretejuridike.Tëburgosuritqëjanështetastëhuaj,duhettënjoftohenmemundësinëqëtëkërkojnëqëtëtransferohenmeqëllimqëdënimineburgimittavuajnënëndonjështettjetër.“

Dukepasurparasyshnumrinemadhtëburgosurveshtetastëhuajnëinsti-tucionet ndëshkuese – përmirësuese në shtetet anëtare të Bashkimit Evropiane,KomitetiiministravetëKëshillittëEvropës,nëvitin2012emiratoiRekomandimin(2012)12qëkatëbëjëmetëburgosuritnënshtetastëhuaj.

NëRekomandimintheksohetsebëhetfjalëpërkategorinëetëburgosurvetëcilëtballafaqohenmevështirësitëpërshkaktëdallimevegjuhësore,kulturore,dal-limetezakonevedhereligjionitsidhepërshkaktëmungesëssëlidhjevefamiljaredhetëkontaktevemebotënejashtme.Prejkëtu,nevojitetqëtëndërmerrenmasameqëllimtëzbutjessëmundësisëpërizoliminetëburgosurveshtetastëhuajdhe

1.3 RekomandimiCM/Rec(2012)12qëkatëbëjëmetëburgosuritshtetastëhuaj7


meqëllimtëlehtësimittëtrajtimittëtyremeqëllimtëriintegrimittëtyresocial;dhetrajtimiitillëduhettimarrëparasyshedhenevojateposaçmetëburgosurvenënshtetastëhuaj,tëcilatpasojnëngafaktisetënjëjtitjanëtëburgosurnështetinnëtëcilintënjëjtitnukjanëasnënshtetaseasrezident,meqëllimqëatyretuofro-henmundësitënjëjtasikuredhetëburgosurvetëtjerë.

AneksiiRekomandimitCM/Rec(2012)12përfshintetëpjesëqëkanëtëbëjnëme:përkufizimetdhepërfshirjen(pjesaeparë);parimetthemelore(pjesaedytë);paraburgimi(pjesaetretë),;dënimi(pjesaekatër);kushtetnësuazatëburgut(pje-saepestë) (ka tëbëjëme:pranimin,klasifikimin,akomodimin,higjienën, rrobat,ushqimin,këshillatdhendihmënjuridike,kontaktetmebotënejashtme,kontaktetmepërfaqësitëkonsulare,regjimineburgjeve,angazhiminpunues,ushtrimetdherekreacionin,aspektinearsimimitdhetrajnimet,lirinëeshprehjesdhepraktikimitfetarë,shëndetin,rendinemirëfilltë,sigurinë,gratëmefoshnje);liriminngainsti-tucioni ndëshkues–përmirësues (pjesae gjashtë), (mundësitëpër lirim tëpara-kohshëmdheliriminngainstitucioni);personeliicilipunonmetëburgosuritshtetastëhuaj (zgjedhja, trajnimi, specializimi) (pjesae shtatë);dheevalvimi ipolitikave(pjesaetetë).

Rekomandimetnëveçantijanëtëanalizuaramëtutjenëtekstinvijues.

Nëpajtimmenenin1а.dhe1е.tëRekomandimit,personshtetasihuajështëçdopersonicilinukposedonnënshtetësidheicilinukkonsiderohetsirezidentnështetinnëtëcilinaioseajogjenden;kurseiburgosurinënshtetasihuajështëçdopersoniciligjendetnëburg,nënshtetasiihuajidyshuarosekryesiveprëspenale,shtetasihuajiciliështëiarrestuarnëndonjëvendtjetër.

Kyrekomandimkatëbëjëmetëburgosuritshtetastëhuajdhemepersonattjerështetastëhuajtëcilëtnukgjendennëburg,portëcilëtjanëlëndëeprocedurëspenaledhelëndëesanksionevedhemasavepenalesidhelëndëesanksionevedhemasavemetëcilëttënjëjtitmundtëprivohenngaliria(neni2iRekomandimit).

ParimetthemeloretëdhënanëkapitullinII.tëRekomandimit,parashikojnëqëtëburgosuritshtetastëhuajtëtrajtohenmerespektiminetëdrejtavetëtyretënjeriutdhemevëmendjemeritorepërsituatënetyretëposaçmedhetënevojavetëtyreindividuale(neni3).

Këtapersonatëmosdënohenmedënimemeburgimnëbazëtëstatusittëtyre(neni5).Gjithashtu,edhepërtënjëjtittëvlejnërregullatenjëjtasikuredhepërpersonattjerë,tëgëzojnëtëdrejtënpërlirimtëparakohshëm(neni6).

141


Nëveçanti theksohetmarrjaemasavepozitiveqë tëevitohetdiskriminimidhetëadresohenproblemetspecifikemetëcilatshtetasitehuajmundtëballa-faqohenderisaqëndrojnënëburg,gjatëtransferimitdhepaslirimittëtyre(neni7).

Mëpas,theksohetsetëburgosurveshtetastëhuajtëcilëtkërkojnë,duhettusigurohetqasjapërkatësederitemundësitëpërinterpretimdhepërkthimsidhemundësiaqëtëmësojnëgjuhënecilaatyredotumundësojëqëtëkomunikojnënëmënyrëmëefikase(neni8).

Duhettësigurohenresursetëmjaftueshmepërballafaqimefektivmesitu-atën konkrete dhemenevojat specifike të burgosurve shtetas të huaj (neni 11).Kursepersoneli idetyruarpërtëburgosuritshtetastëhuaj,duhettinënshtrohettrajnimevepërkatëse(neni12).

GjatëpërcaktimittëdënimitmeburgimduhettëmerretparasyshedheRe-komandimi

Rec(92)17nëlidhjemekonsistencënedënimit(neni14)8.Edhepërkryesitevepravepenaleshtetastëhuaj,njësojsikuredhepërkryesitevepravepenalengavendi,tëshqyrtohetmundësiaqëatyretushqiptohensanksionetjashtëinstitucio-nale.

Gjatëpranimitdhegjatëkohëssëvuajtjessëdënimitmeburgim,tëburgo-surveshtetastëhuaj,duhettuofroheninformacionenëgjuhëntëcilëtekuptojnëtënjëjtit,dhenëlidhjeme:a)tëdrejtatdheobligimetetyresitëburgosur,dukeipërfshirëkëtuedhekontaktetmepërfaqësuesitetyrekonsularë;b)karakteristikatkryesore të regjimit tëburgutdhedispozitat interne; c) rregullatdheproceduratpërparashtriminekërkesavedheankesave;dheç)tëdrejtatetyrepërkëshilladhendihmëjuridike.Menjëherëpaspranimit,autoriteteteburgutduhettundihmojnëtëburgosurveshtetastëhuajqëfamiljetetyretinjoftojnënëlidhjemeburgosjenetyre,tikontaktojnëkëshilltarëtjuridik,përfaqësuesitkonsularëdhepersonattjerëoseorganizatatkompetentepër tundihmuaratyre.Dhe, samëshpejtëqëështëemundur,paspranimittëtyre,nëgjuhëntëcilënataekuptojnë,gojarishtosenëtrajtëtëshkruar,duhettupërcilleninformacionetpërmundësitëpërtransferiminndërkombëtarëtëtyre(neni15).

Nëlidhjemepërcaktiminetyre,duhettëmerretparasyshnevojapërzbutjeneizolimitpotencialtëtyredhetëlehtësohetkontaktiityremebotënejashtme.Nëse

8 Recommendation Rec(92)17 concerning consistency in sentencing. https://www.barobirlik.org.tr/dosyalar/duyurular/hsykkanunteklifi/recR(92)17e.pdf. E qasshme më datën: 8.12.2018.


ekzistonmundësia,tëshqyrtohenedhemundësitëpërakomodiminetëburgosurvenënshtetastëhuajnëburgjetqëgjendjennëafërsitëobjektevetransportuesetëcilëtdotumundësojnëfamiljevetëtyreqëtivizitojnëdhetëpërcaktohennëburg-jetkugjendenedhetëburgosurtëtjerëtëkombësisësëtyre,mekulturëdherelig-jiontënjëjtëosetëburgosurqëflasinnëgjuhënetyre(neni16).

Higjiena,nëveçantiobjektetsanitaredhehigjienike,saështëemundurmëshumëduhettiplotësojnëpreferencatkulturoredhereligjiozetëburgosurvenën-shtetastëhuaj,gjatëkësajduhettërespektohenstandardetpërkatësemjekësore(neni18)dhetumundësohettëburgosurvenënshtetastëhuajqëtëmbajnërrobattëcilatireflektojnëtraditatetyrekulturoredhefetare(neni19).Ushqimi,gjithashtuduhettirespektojëpreferencatkulturoredhefetaretëpersonavetëburgosur(neni20).

Vëmendjetëposaçme,Rekomandimiikushtontëdrejtëssëpersonavetëbur-gosurqëatatëinformohennëgjuhëntëcilënekuptojnë,kursepërtëdrejtënpërkëshillajuridikepërçështjettëcilatndikojnëmbiburgosjendhestatusinetyre,përndihmënemundshmejuridikedheqasjenderiteedrejtaetillë(neni21).

Nëlidhjemekontaktinmebotënejashtme,rekomandohetndihmameqëllimtë realizimit të kontaktitme familjendhemiqtë, përfaqësuesit konsularë, proba-cionindhemeagjencitënësuazatëbashkësivedhevullnetarëve.

Të burgosurve nënshtetas të huaj që janë në gjendje të varfër, duhet tundihmohet në drejtim të mbulimit të shpenzimeve për komunikim me botën ejashtme.Meqëllimqëtëoptimizohetkontakti,vizitatetëburgosurvenënshtetastëhuajngaanëtarëtefamiljevetëtyretëcilëtjetojnënështetetehuaja,duhettëorganizohennëmënyrëfleksibile,masëkjoecilanëvetemundtëpërfshijëedhemundësinëqëtëburgosurvetumundësohetqëtikombinojnëtëdrejtatetyrenëlidhjemevizitat.Mëtutje,duhettëndërmerrenmasateposaçmeqëatatënxitendhetumundësohettëburgosurveshtetastëhuajtimirëmbajnëkontakteterregull-tamefëmijëtetyre(neni22).

Tëburgosurveshtetastëhuajduhettulejohetqëmerregulltëinformohenpërmesgazetave,edicioneveperiodikeosepërmespublikimevetëtjeranëgjuhëntëcilënekuptojnëtënjëjtit,tumundësohetqasjaderitetransmetimetradiodheteleviziveosepërmesformavetëtjeratëkomunikimitnëgjuhëntëcilënekuptojnëtënjëjtit(neni23).

Nëveçantitheksohetrëndësiaerealizimittëkontaktitmepërfaqësuesitkon-sularë.Tëburgosuritshtetastëhuajtëcilëtnukkanëpërfaqësitëkonsularenështe-

143


tinkugjenden,gëzojnë tëdrejtënekontakteve të rregulltaedhe teobjektetmeqëllimqëtërealizojnëkomunikimetmepërfaqësuesiteshtetiticiliimerrpërsipërinteresatetyre.Tëburgosuritnënshtetastëhuajtëcilëtjanërefugjatë,kërkuesiteazilitosepersonatpashtetësi,gëzojnëtëdrejtënqëtëkomunikojnëmepërfaqë-suesitepushtetevekombëtareosendërkombëtare,qëkanëpërdetyrëtushërbejnëinteresavetëburgosurvetëtillë(neni24).

Autoritetetzyrtaretëburgutduhettiinformojnëtëburgosuritshtetastëhuajpërtëdrejtënetyreqëtëkërkojnëtërealizojnëkontaktetmepërfaqësuesitkon-sularëtëtyreosemepërfaqësuesiteorganevekombëtareosendërkombëtare,qëkanëpërdetyrëtushërbejnëinteresavetëburgosurvetëtillë,poredhetiinformo-jnëpërfaqësuesitkonsularëpërshtetasitetyreqëgjendennëburg(neni25).

Të burgosurve nënshtetas të huaj, duhet tu sigurohet angazhimi përkatëspunues(neni27),sportidherekreacioni(neni28),arsimimidheaftësimiprofesional(neni29), liriae shprehjesdhepraktikimit fetarë (neni30),edrejtapërmbrojtjeshëndetësore(neni31),tëparandalohetvetëlëndimidhevetëvrasjet,tëofrohetrendidhesiguriaetëburgosurveshtetastëhuaj(neni32).

Rekomandimipërfshinedhedispozitateposaçmepërtëburgosuritshtetastëhuajqëipërkasingjinisëfemëroredhepërfëmijëtevegjëltëtyre(neni33dhe34).

Nënjëkapitull tëposaçëm, janë të theksuaraedhedispozitatpër liriminetëburgosurveshtetastëhuaj.Përgatitjapërliriminetëburgosurveshtetastëhuajduhettëfillojënëkohëndhenëmënyrënmetëcilëndotëlehtësohetriintegrimiityrenëshoqëri(neni35).

Pavarësishtngafaktisevallëpaslirimit,personidotëmbetetnështetosedotëdëbohet,oseinjëjtidotëtransferohetnëndonjështettjetër,organetpërkatëseduhettuofrojnëatyrendihmënpërkatëse(neni35).

Tëburgosurveshtetastëhuaj,sidhetëburgosurvetëtjerë,duhettumundëso-hetlirimiiparakohshëmmenjëherëpasitëpërmbushenkushtetdhenukduhettëlejohetdiskriminiminëkëtëaspekt(neni36).

Gjatëlirimitngaburgu,meqëllimqëtundihmohettëburgosurvenënshtetastëhuajqëtërikthehennëshoqëri,dotëndërmerrenmasatpraktikeqëtësigurohendokumentetpërkatësedhedokumentetpëridentifikimdheofrimtëndihmësgjatëudhëtimit,kursepërfaqësuesitkonsularëdotundihmojnënëkëtëdrejtim(neni37).

Kapitulliishtatëpërfshindispozitatpërpersonattëcilëtpunojnëmetëbur-gosuritnënshtetasitehuaj.Tënjëjtitduhettëzgjidhensipaskriterevetëcilatpërf-


shijnësenzibilitetinkulturorë,aftësitëpërinteraksiondheveçoritëgjuhësore,dhetëtrajnohennëmënyrëpërkatëse(neni38dhe39).

Nëkapitullinefundittheksohetseautoritetetmerregullivlerësojnëpolitikatetyrepërveprimmetëdyshuaritdhekryesitevepravepenaleshtetastëhuajnëbazëtëhulumtimevetëkonfirmuaranëmënyrëshkencoredheirevidojnëtënjëjtitatjekunjëgjëetillëështëpërkatëse(neni41).

145


Pozita e personit të dënuar gjatë kohës së vuajtjes së dënimitme burgimmundtëshqyrtohetpërmestëdrejtavetëpërkufizuara,detyrimevedhepërgjegjë-sive disiplinore.

Sistemet bashkëkohore penitenciare, sikur edhe sistemi ynë, personave tëdënuarmeligjugarantontëdrejtattëcilatnukguxontëshkelendhenëtënjëjtënkohëatyreupërcaktohenedheobligimet,përmbushjaetëcilëvenukedegradonpersonalitetinetyre.

Kurliriaepersonitështëekufizuar,mesiguriaskushnukmundtëflaspër“tëdrejtat”,porduhettëgarantohet“statusijuridik”ipersonittëdënuar.

Ligji për përmbarim të sanksioneve, këtë gjë e rregullon në suaza të dis-pozitave tëpërgjithshme,dhenukpërfshinnëntitullin: “Statusi juridik ipersonittëdënuar”mesistematizimtëposaçëmtëtëdrejtavetëgarantuara.Përkatësisht,nëkapitullineposaçëmtëtitulluarsi:“Pozitaepersonavetëdënuar”nëkapitullinnjëzetenjërregullohençështjetnëlidhjemeklasifikiminepersonavetëdënuar(neni101),akomodimi(neni102–104),rrobatdhembulesateshtratit(neni105–107),higjienapersonale (neni108),ushqimi (neni109–110),pushimi (neni111-112),angazhimipunues(neni113–122),sigurimipensional(neni123),mbrojtjashënde-tësore(neni124-134),arsimimi(neni135–137),aktivitetetelira,sportidherekrea-

2. KORNIZA JURIDIKE KOMBËTARE PËR MBROJTJEN E TË DRE-JTAVE TË SHTETASVE TË HUAJ TË CILËT VUAJNË DËNIMIN E BURGIMIT NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË

2.1 Ligjipërpërmbarimtësanksioneve9

9 Ligji për përmbarim të sanksioneve („Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 2/2006; 57/2010; 170/2013, 43/2014, 166/2014, 33/2015, 98/2015 dhe 11/2016, 21/2018).


10 Ligji për bashkëpunim ndërkombëtarë në materien penale, (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqe-donisë” numër. 124/2010), neni 92-96; Konventa për transferim të personave të dënuar, Strasburg, 21 mars viti 1983 (Convention on the Transfer of Sentenced Persons, European Treaty Series, 1983 (ЕТS No. 112); Protokolli plotësues i Konventës për transferim të personave të dënuar, Strazbur, 18.XII. viti 1997 - (Additional Protocol to the Convention on the Transfer of Sentenced Persons, Strasbourg, 18.XII.1997)( ETS No. 167); Rekomandimi numër. (84) 12 që ka të bëjë me të burgo-surit nënshtetas të huaj (Rec. R (84) 12 concerning foreign prisoners) Për nënshtetasit e huaj dhe për personat pa nënshtetësi, shih rregullin numër. 37.1-37.5 REB.

cioniipersonavetëdënuar(138–139),punaedukativemepersonatedënuar(neni140),plotësimiinevojavefetare(neni141),kontaktetmebotënejashtmepërmesshkëmbimittëshkresave,telefonimit,vizitavedhepranimittëdërgesave(neni142–151),lidhjaemartesësngaanaepersonavetëdënuar(neni152),favoret(neni153–153b),zhvendosjaetëburgosurve(progresimi,riprogresimidhezhvendosjaepersonavetëdënuar)(neni154–157),ndërprerjaevuajtjessëdënimit(neni158–162),raportiinëpunësvetëburgutmepersonatedënuar(neni163–165),mbrojtjaepersonavetëdënuarmeshfrytëziminemjetevejuridikepërmbrojtje(këshillatju-ridikedhemjetetjuridiketëpersonavetëdënuar,ankesaepersonavetëdënuarderitetrupatdheorganetndërkombëtare)(neni166–174)sidhembrojtjaetëdrejtavetëbashkëpunëtorëvetëdrejtësisë(neni175),përgjegjësiadisiplinoreepersonavetëdënuardhepërgjegjësiamaterialeepersonavetëdënuar(neni176–185LPS).

Kyështënjëriprejkapitujvemëtë rëndësishëmtëLigjit,meqenëse injëjtiparashikonmjetetdhemetodatmetëcilatdotësigurohettrajtimiitëburgosurve,meqëllimqëtëarrihetprocesiirisocializmittëtyresiqëllimkryesorëipërmbarimittëdënimitmeburgim.Nëkëtëkapitull,merëndësitëmadhejanëdispozitatmetëcilatpersonavetëdënuaruofrojnëqasjenderitemjeteligjorepërmbrojtjenetëdrejtavetëtyre.Mekëtodispozita,nëmënyrëesencialendryshonraportinëmestëpunësuarve(sistemiformaliinstitucionit)dhepersonavetëdënuar,dhekrijohenraportenëtëcilattënjëjtitshfaqensipalëtëbarabarta.

Nëkëtodispozita,LPSnëtërësiiinkorporonstandardetpërveprimmeper-sonatedënuar,tëparaparëmeRNMSMRVBdheREB.

Përngaaspektiitëburgosurveqëjanështetastëhuaj,vlejnëpotënjëjtatdispozitasikuredhepërtëburgosuritetjerë.Vetëmnënenin23ështëparaparësenëinstitucionetellojittëmbyllur,themelohenseksionetëposaçmepërpersonatedënuarnënshtetastëhuajdhepërpersonatpanënshtetësi.Gjatëpërmbarimittëdënimitmeburgim,përkëtapersonazbatohendokumentetndërkombëtareqëkanëtëbëjnëmevuajtjenedënimitmeburgimpërkëtëkategoritëpersonavetëdënuar10.

147


Mëtute,nënenin146,thuhetse:“Nësedënohetnënshtetasiihuaj,personipanënshtetësioserefugjati,përfaqësuesikonsularëishtetittëtijoseishtetiticilimbroninteresatetij,mundtavizitojnëpersoninedënuarnëpajtimmerregullatesëdrejtësndërkombëtare,nënkushtetëreciprocitetit.

Përfaqësuesikonsularëështëidetyruarqëmëparëtëparalajmërohetdhetëcaktojvizitënnëinstitucioninnëtëcilinpersonievuandënimineburgimit.“

Megjithatë,nëpraktikëekzistondiskrepancënëmespozitëssëtëburgosurve“dejure”dhe“defacto”.GjendjaetillëmundtëshqyrtohetedhepërmesraportevetëAPdhetëMKP11.

Ashtuqë,nëraportetvjetoretëAP,njësojsidhenëraporteteMPN,mevitetëtëradhenëveçantinëraportetepërpiluarapërperiudhënraportuesetëfundittëvitit2017,theksohetfaktisekushtetnëtëgjithaENPdhenëveçantinëENP“Id-rizovë”,sinjëinstitucionmeinteresmëtëveçantëpërkëtëhulumtim,janënënstan-dardetepërcaktuaraminimale.Kryesisht,vërejtjetkanëtëbëjnëmeprobleminembingarkimitnumerik,qëmëpasgjeneronedheproblemetëtjera,siçjanëkushtetëpavolitshmepërakomodim,përushqim,përmirëmbajtjenehigjienëspersonale,mëpasedhekushtetepavolitshmesanitare,qëjanënënstandardetepërcaktuaraminimale.AP–MPNmevitetëtëranëraportetevetaitheksondhejeprekoman-dimepërmarrjenedetyrueshmedheurgjentetëmasavepërtejkaliminegjendjevetëtilla si dhekrijimine kushtevemë tëvolitshmepërqëndriminepersonave tëdënuar,edhepsenëpraktikëkëtorekomandimenukjanëzbatuar.Siproblemseri-ozparaqitetedhembrojtjashëndetësoreetëburgosurve,përkatësishtkushtetjopërkatësenëambulancateburgjeve,furnizimiipamjaftueshëmmeinventarindheaparatetmjekësore,mungesaemedikamentevedhenumriipamjaftueshëmiper-sonelitshëndetësorëdhemjekësorë.Mëpas,siproblemshfaqetedhemosrealizimiitrajtimittëpersonavetëburgosurnëdrejtimtërisocializimittëtyre,përkatësishtnukpo realizohetprocesiarsimoreaspërsosjaprofesionale,punaedukativemepersonatedënuar,angazhimipunueseasorganizimiefikasikohëssëlirëtëtyre12.

Përmbarimiisanksionevepërfshinedhedisaformatëmbikëqyrjesmbipunëneinstitucioneve.Formathemeloreembikëqyrjesështëmbikëqyrjagjyqësoregjatë

11 Avokati i popullit i Republikës së Maqedonisë, Raportet vjetore (1997-2017) (http://ombudsman.mk/MK/predmetno_rabotenje/godishni_izveshtai.aspx).

12 Avokati i popullit i Republikës së Maqedonisë, Raport vjetor për nivelin e sigurimit të respektimit, avancimit dhe mbrojtjes së të drejtave dhe të lirive të njeriut (2017), Shkup, mars viti 2018. http://ombudsman.mk/upload/NPM-dokumenti/2018/NPM%20Godisen%20izvestaj-2017.pdf. E qa-sshme më datën: 10.12.2018.


përmbarimittësanksionevedhenjëgjëetillëiështëbesuarGjykatësitpërpërm-barimtësanksioneve(neni78-81LPS).Siformëvijueseembikëqyrjesdheekontrol-limitështëmbikëqyrjaprofesionale–instruktivegjatëpërmbarimittësanksioneve,gjëqëibesohetMinistrisëpërdrejtësi,përmesDrejtorisëpërpërmbarimtësank-sionevesiorgannëpërbërjeneMinistrisëpërdrejtësi(neni77LPS).LPSparashikonmbikëqyrjengjatëpërmbarimittësanksionevengaanaeKomisionitshtetërorëpërrealiziminembikëqyrjes,tëformuarngaQeveria(neni82LPS),porkykomisionnukfunksionon13.

Menjërëndësijotëvogëlnëdrejtimtëmbrojtjessëtëdrejtavetëpersonavetë dënuar janë edhe vizitat parandaluese të cilat i realizon Komiteti i Këshillit tëEvropës për parandalim të torturës dhe veprimeve ose dënimit jo njerëzorë osenënçmues (KPT)14dheMekanizimiParandaluesNacional (MPN)pranëAvokatit tëPopullit.

MekanizmiParandaluesNacional(MPN)15nëpajtimmeProtokollinfakultativtëKonventëskundërtorturësdheveprimeveosedënimevetëtjeratëvrazhda,jonjerëzoreosenënçmuese16ështënjëtrupkombëtarë icilimerregullehulumton

13 Duke pasur parasysh mos funksionimin e Komisionit shtetërorë për realizimin e mbikëqyrjes, në propozimin e Ligjit të ri për përmbarim të sanksioneve nuk parashikohet ekzistimi i tij.

14 European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Pun-ishment (CPT) http://www.cpt.coe.int/en/.

15 Republika e Maqedonisë e nënshkroi Protokollin fakultativ të Konventës kundër torturës më datën 01.09.2006, kurse Kuvendi i Republikës së Maqedonisë e ratifikoi protokollin e njëjtë më datën 30.12.2008, dhe me këtë e emëroi Avokatin e Popullit që të veproj si Mekanizëm Parandalues Na-cional (MPN) në Republikën e Maqedonisë, detyra themelore e të cilit është parandalimi i torturës dhe i llojit tjetër të veprimit dhe dënimit të vrazhdët, jo njerëzorë dhe nënçmues. Mekanizimi Parandalues Nacional në Republikën e Maqedonisë, mandatin dhe kompetencat e veta i tërheq nga Protokolli fakultativ i Konventës kundër torturës dhe llojit tjetër të veprimit dhe dënimit të vrazhdët, jo njerëzorë dhe nënçmues dhe nga Ligji për Avokatin e Popullit, por ka përpiluar edhe Rregulloren e posaçme për mënyrën e realizimit të parandalimit dhe metodologjinë për mënyrën e realizimit të vizitave parandaluese. Mekanizmi Parandalues Nacional, aktivitetet e veta i realizon në pajtim me Programin vjetor të punës, të lejuar nga Avokati i popullit.

16 Optional Protocol to the Convention against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, Adopted on 18 December 2002 at the fifty-seventh session of the General Assembly of the United Nations by resolution A/RES/57/199 entered into force on 22 June 2006. http://www.ohchr.org/en/ProfessionalInterest/Pages/OPCAT.aspx Protokolli fakultativ kundër torturës dhe veprimeve ose dënimeve të tjera mizore, jo njerëzore ose nënçmuese (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 165/2008) (http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preven-tiven_mehanizam/npm_vo_rm.aspx). E qasshme më datën: 10.12.2018.

149


vepriminndajpersonavetëprivuarngaliriameqëllimtëfuqizimit,dhenësenevo-jitet,mbrojtjenetyrengatorturadhengallojettjeratëveprimevedhedënimittëvrazhdët,jonjerëzorëosenënçmues17.

NëpajtimmeProtokollinFakultativdheLigjinpërAvokatinePopullit,Me-kanizmiParandaluesNacionalkakompetencaqëmerregulltëhulumtonvepriminndajpersonavetëprivuarngaliria,tëjaprekomandimederiteorganetrelevante,meqëllimtëparandalimittëtorturësdhetëformavetëtjeratëveprimevejohumane,sidhe tëparashtrojpropozimedhe shqyrtimenë lidhjeme legjislativinekzistuesoselegjislativitnëfazëtëdraftimit.MekanizimiParandaluesNacional,posedonau-torizimepërqasjetëpapenguarderitetëgjithavendeteparaparapërprivimngaliria,qasjederitetëgjithainformacionetqëkanëtëbëjnëmenumrinepersonavetëprivuarngaliria,sidheqasjenderiteinformacionetqëkanëtëbëjnëmevepriminmepersonateprivuarngaliriadhemekushteteprivimittëtyrengaliria.MPNre-alizonedhevizitanëvendetepërcaktuarapërprivimngaliria,tëcilëtaiipërzgjedhmevetëiniciativë,meqëllimqëtërealizojëbisedimepersonaleosemepërkthyes,mecilindosipaszgjedhjessë lirë,gjithashtuaikamundësiqëtëkontaktojëedhemeNënkomitetinpërparandalimtëtorturës,tidërgojinformacionedhetëmbajtakimemetënjëjtin.

AP–MPNgjatëvitevetëkaluarakashpallurraportevjetore,sidheraportetëposaçme,nëtëcilëtnëmënyrëtërreptëikritikonkushtetpërvuajtjenedënimitnësuazatëENP“Idrizovë“18.

17 http://www.ombudsman.mk/mk/nacionalen_preventiven_mehanizam/npm_vo_rm.aspx18 http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preventiven_mehanizam/izveshtai/godishni_izveshtai.aspx

http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preventiven_mehanizam/izveshtai/posebni_izveshtai.aspx E qasshme më datën 10.12.2018.

19 Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 124 e datës 20.09.2010.

Ligjipërbashkëpuniminndërkombëtarnë suaza tëmateriespenale (MBN-MP)19nëpjesënedytëpërmbandispozitapërtransferiminepersonavetëdënuar,përkatësishttransferiminenënshtetasvetëhuaj.

Personiidënuar, icilinukështështetasiRepublikëssëMaqedonisë,dheicilivuandëniminmeburgnëRepublikëneMaqedonisënëbazëtëaktgjykimittë

2.2 Ligjipërbashkëpunimndërkombëtarënësuazatëmateriespenale


gjykatësvendoretëshkallëssëparë,mundtëparashtrojëkërkesënpërkompletiminedënimitnështetinnëtëcilinaiështështetas.

Personi idënuarmund tëparaqesëkërkesënderi teDrejtoriaeENPnë tëcilënaivuandënimin,deritegjykatavendoreeshkallëssëparëosederiteMin-istriapërdrejtësi.GjykatavendoreeshkallëssëparëecilakasjellëaktgjykimineshkallëssëparëosedrejtoriaeENPnëtëcilënidënuarivuandëniminmeburgim,janëtëdetyruarqëtainformojnëpersoninedënuarpërmundësinëqëaidënimintakompletojë(përfundojë)nëvendinkuaiështështetas.Kërkesënmundtaparash-trojedheshteti,shtetasiisëcilësështëpersonitidënuar.Kërkesadotëshqyrtohetvetëmnësepersoniidënuarkadhënëpëlqiminetijpërt’utransferuarnështetinnënshtetasisëcilësështëinjëjti(neni92).

AutoritetikompetentpërkomunikimështëMinistriapërDrejtësi(MD)drejtëtëcilës adresohetkërkesapërtransferimdheshkresatpërcjellëse,kurseMDpërkëtëenjoftonshtetinamëtëpersonittëburgosur,meqëllimtëvazhdimittëvua-jtjessëdënimitmeburgimdherealizonprocedurënpërtransferiminepersonittëdënuarnëbazëtëmarrëveshjesndërkombëtareosenëbazëtëreciprocitetit.Mekërkesëtëautoritetitkompetentnënivelinkombëtar,shtetiihuajidorëzontëgjithainformatatplotësuese,shkresatdheanasjelltas(neni94).

Lidhurmeprocedurënetransferimit,nëpajtimmenenin95tëLBNMP,shtetinënshtetasitëcilitështëpersoniidënuar,paspranimittëaktgjykimittëmiratuarngagjykatavendasengaanaeorganitkompetenttështetittëhuaj,përmesMinis-trisëedorëzonaktgjykiminepersonittëdënuar.

Pashyrjennëfuqitëaktgjykimittëmiratuarngaorganikompetentishtetittëhuaj,metëcilinpranohetaktgjykimiimiratuarngagjykatavendore,dhepasiqëenjëjtatëbëheteplotfuqishme,Ministriajeppëlqiminpërrealiziminetransferimit.Ministrialejiminosepërmoslejiminerealizimittëtransferimitenjoftonshtetinnëtëcilindotëpërmbarohetdënimi.Ministriapërvendiminesajpërpraniminosepërrefuziminekërkesëspërtransferim,enjoftonshtetinnëtëcilinrealizohetvuajtjaedënimit.

Transferimimundtërealizohetvetëmnëse:1)personi idënuarështënën-shtetasishtetitnëtëcilindotërealizohetkompletimiivuajtjessëdënimitmebur-gim;2)aktgjykimiështëfuqiplotë;3)nëkohënepranimittëkërkesëspërtransferim,personiidënuarkapërtëvuajtursëpakugjashtëmuajngadënimiishqiptuardhenëseaikadhënëpëlqiminpërtransferim; 4)personi idënuarosepërfaqësuesi itijligjorëosekujdestaripërshkaktëmoshëssëtijosepërshkaktëgjendjessëtijpsiko-fizikejeppëlqiminpërtransferim;5)vepratpërtëcilatpersoniështëidënu-

151


ar,paraqesinveprapenalenë shtetinnë tëcilin realizohetvuajtjaedënimitdhe6)RepublikaeMaqedonisëdheshteti ihuajarrijnëmarrëveshjepër realiziminetransferimit(neni96).

Nëpraktikëpoballafaqohemimekohëzgjatjeneprolonguar tëprocedurëspërtransferim.

Mezmadhimineudhëtimevendërkombëtaredhemigrimeve,gjithnjëemëtepërshtetetnëmbarëbotënpogjykojnëdhedënojnështetasitehuajmedënimemeburgimosepërmesformavetëtjeratëprivimitngaliria.Njëdukurietillëeini-cioidilemënpëratësesimëmirëtëballafaqohenmepersonatedënuarnëmënyrëtëtillë20.

Nëdisaprejshteteve,pozbatohetpraktikaqëtëdeportohenosenëndonjëmënyrë tjetërmenjëherë të largohenpersonatedënuarqë janështetas tëhuaj.Mënjanimiitillëmundtëduketsinjëzgjidhjeatraktive,meqenëseshtetinëtëci-linështëkryerveprapenalemundtëmosdëshirojëqëtëlejojëkryesitevepravepenaletëmbetennështetinetyre.Prapëseprapë,ekzistonnjëmangësievidentenëkëtëdrejtim,meqenësepersonatetillëtëdënuar,qëjanënënshtetastëhuaj,tërësishtmundtaevitojnëdëniminepërcaktuar.Sëdyti,tëdënuartëcilëveuështëshqiptuardënimimeburgim,mundtavuajnëdëniminnështetinnëtëcilinekanëkryerveprënpenaledhemëpastënjëjtittëdëbohenpaslirimitngainstitucioni.Kjoqasje,prapëseprapëmanifestonmangësitëcaktuara.Jovetëmqëvuajtjaedënimitmeburgimnëndonjështettjetërepengonrealizimineprocesittërehabilitimittëkëtyrepersonave,pormundtëshfaqenedheshkaqetëtjerapërtransferiminetyrenështetinnënshtetastëcilitjanëtëdënuaritelartpërmendurmeqëllimqëdëniminta vuajnënë ato shtete.Nga viti1985, kur gjatë kongresit të shtatë tëKombevetëBashkuarapërparandaliminekriminalitetitdhetrajtimittëkryesvetëvepravepenale21umiratuaModeliimarrëveshjespërtransferiminetëburgosurveqëjanështetas të huaj22 dhe rekomandimet për trajtimin e të burgosurve nënshtetas tëhuaj.KombeteBashkuaradhenëveçantiZyrapërdrogadhepërkriminalitetpranë

20 United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) (2012) Handbook on the International Transfer of Sentenced Persons, New York. E qasshme më datën: 8.12.2018

21 The Seventh United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders. http://www.un.org/documents/ga/res/40/a40r032.htm E qasshme më datën: 8.12.2018.

22 Model Agreement on the Transfer of Foreign Prisoners. http://www.prisonwatch.org/assets/un-model-agreement-on-the-transfer-of-foreign-prisoners-and-recommendations-on-the-treatment-of-foreign-prisoners.pdf E qasshme më datën: 8.12.2018.


KombevetëBashkuara(UNODC)23uorvatënqëtëluajnërolinaktivdrejtëlehtësimittëtransferimittëpersonavetëdënuar24.

Parashtrohetpyetja–përseështë i rëndësishëmtransferimi ipersonavetëdënuar?

Shkaqetjanëmesavijon:Qëllimiidënimitmeburgim,parasegjithashështëri–socializimidherehabilitimiikryesvetëvepravepenalemeqëllimtëri–integrim-ittësuksesshëmtëtyrenësuazatëbashkësisë.

Transferimiipersonavetëdënuarnënshtetastëhuajështëmodusialternativpërrealiziminedënimit.Personatedënuarmeburgim,tëcilëtivuajnëdënimetnështetetetyreamë,mundtërehabilitohen,ri–socializohendheri–integrohennëbashkësitëetyremëmirësesanëndonjështettjetër.Kyështënjëriprejshkaqeveqëjanënëfavortëqëndrimitsepersonatedënuarduhettëtransferohennështetinmetëcilintënjëjtitkanëlidhjesocialedhenëtëcilindotavuajnëdëniminebur-gimit.Nëtëkundërtën,burgosjetnështetetehuaja,largfamiljesdhemiqve,përtëburgosuritnënshtetastëhuajmundtërezultojësikundër–produktivemeqenësefamiljet e të burgosurvemund të sigurojnë kapitalin social dhe përkrahjen për-katëse,mekëtëdotëpërmirësohetbesimipërnjëri–integrimmëtësuksesshëm25.

Argumentetpër inkurajimine transferimit tëpersonave tëdënuar igjejmëedhenësuazatëdrejtësndërkombëtarepërtëdrejtatenjeriut.Kështuqënënenin10,paragrafi3,tëPaktitNdërkombëtarëpërtëdrejtatciviledhepolitike26,thekso-hetse“qëllimithemelorë”isistemitpenitenciarëështë“reformimidherehabilitimisocial”itëburgosurve27.NëlinjëtënjëjtëjanëedheRNMSMRVBdheREB.

Siargumentidytë,nëfavortëtransferimittëpersonavetëdënuarështëedhefaktisevuajtjaedënimittëburgimitnështetinamëështënjëaktmëhuman.Dalli-

23 The United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC). https://www.unodc.org/ E qasshme më datën: 8.12.2018.

24 United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) (2012) Handbook on the International Transfer of Sentenced Persons, New York. E qasshme më datën: 8.12.2018.


26 Article 10, paragraph 3, of the International Covenant on Civil and Political Rights, which, as of 25 January 2011, has been ratified or acceded to by 167 States. https://www.ohchr.org/en/professional-interest/pages/ccpr.aspx E qasshme më datën: 8.12.2018


153



29 Në vendimin kornizë 2008/909 /APJ (framework decision 2008/909/APJ), raporti në mes shteteve zhvillohet me zbatimin e parimit të njohjes së ndërsjellë në fushën e transferimit të burgosurve nënshtetas të huaj. Kjo nënkupton se shtetet i pranojnë rezultatet nga proceset gjyqësore të të tjerëve dhe nëse janë përmbushur formalitetet e caktuara, më tutje nuk i kontestojnë, Pranimi i ndërsjellë ideal, duhet të mundësojë thjeshtimin e procesit të transferimit dhe kur nevojitet, të transferohen më shumë persona të dënuar.


metpërngaaspektigjuhësorë,kulturorëdhereligjiozsidhelargësiangafamiljadhemiqtë,mundtizmadhojnëvështirësitënëlidhjemeburgimindhetapërkeqësojnëndikiminemasëssëshqiptuar.Kjo,nëveçantinësekushtetdheregjiminësuazatëburgutnështetinnëtëcilinështëidënuarpersoni,janëtejettëpavolitshmeosenësetënjëjtitnukjanënëpajtimmestandardetminimalendërkombëtare28.

Mëtutje,ekzistojnënjënumërimadhipërfitimevetërëndësishmengatrans-ferimiipersonavetëdënuareqëkanëtëbëjnëmezbatimineligjit.Nësemungonprogramipërtransferiminetëburgosurve,shumicaenënshtetasvetëhuajtëcilëtvuajnëdënimineburgimitnënjështettëhuaj,prapëseprapë, njëditëdotëde-përtohennështetinetyre.Kështuqë,shtetimeaktinetransferimitmundtëkursejmjetetëcilatdotishfrytëzojëpërshtetasitesajtëcilëtvuajnëdënimineburgimit.Transferimiipersonavetëdënuar,gjithashtu,ifuqizonmarrëdhënietdiplomatikenëmesshteteve29.

Siargumentvijuesnëfavortëtransferimittëpersonavetëdënuar,janëedheshkaqetpraktike,meqenësenumriimadhitëburgosurvenënshtetastëhuaj,kërkonedheangazhimineresurseveadministrativeplotësuesedhetëresursevetjera.

Dotëkonkludojmëse,transferimiipersonavetëdënuardotanxisërehabiliti-mindhenëtënjëjtënkohëështëedhemënyramëhumaneevuajtjessëdënimittëburgimitpërpersonatedënuar.

Përskajkësaj,transferimetdotëndihmojnëpërmbrojtjenpublikedhedotëshërbejnëpërzvogëlimineshpenzimevepërpërmbariminedënimevemeburgim,edhepse,nëpraktikë,njëgjëetillëndoshtanukështërastishpeshtë30.

Përndryshe,sidokumentemëtërëndësishmeqëkanëtëbëjnëmetransfer-iminepersonavetëdënuarjanëKonventapërtransferiminepersonavetëdënuar,


Nëmuajinjanartëvitit2012,Drejtoriapërpërmbarimtësanksioneve(DPS)emiratoiRendineShtëpisëpërpersonatedënuartëcilëtvuajnëdënimineburgimitnë institucionetndëshkuese -përmirësuese33. i cili është iunifikuardhevlenpërtëgjitha institucionetndëshkuese–përmirësuese.MekëtëRendShtëpie,prejsëafërmipërcaktohetorganizimi ipunëssidhemënyrae të jetuaritpërpersonatedënuarnëinstitucioninndëshkues–përmirësues.

NëpajtimmeRendineShtëpisëpërpersonatedënuartëcilëtvuajnëdënimineburgimitnëinstitucioninndëshkues–përmirësues(janar,viti2012),nësepersoniidënuarështënënshtetasihuaj,përpraniminnëinstitucionnjoftohetambasadapërkatëseosepërfaqësiapërkatësediplomatike(neni7paragrafi4).

Nënenin73parashikohetsenësepersoni idënuarështënënshtetas ihuajosenëseinjëjtiposedonnënshtetësitëdyfishtë,meparalajmërimtëmëparshëmdhepas lejes sëfituarpërvizitangadrejtori iDrejtorisëpërpërmbarimtë sank-sioneve,atyreumundësohetvizitangaanaepërfaqësuesvekonsularë të shtetitnënshtetasisëcilësështëpersoniidënuar.

NenettjeratëRendittëShtëpisënëtërësidhenëmënyrëtëbarabartëvlejnëpërtëgjithëpersonatedënuar.Kështuqë,nëRendineShtëpisëjanëtëtheksuaradispozitatpërklasifikim,përcaktimdhezhvendosjenepersonavetëdënuar(neni11

2.3 Aktetnënligjore

2.3.1 Rendi i shtëpisë për personat e dënuar që vuajnë dënimin e burgimit në institucionin ndëshkues - përmirësues

31 Convention on the Transfer of SentencedPersons, European Treaty Series, 1983 (ЕТS No. 112). https://rm.coe.int/1680079529 E qasshme më datën: 8.12.2018.

32 Additional Protocol to the Convention on the Transfer of Sentenced Persons, Strasbourg, 18.XII.1997( ETSNo. 167). https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/trea-ty/167 E qasshme më datën: 8.12.2018.

33 Rendi i shtëpisë për personat e dënuar të cilët vuajnë dënimin e burgimit në institucionin ndësh-kues – përmirësues, janar viti 2012, Ministria për drejtësi. (http://www.pravda.gov.mk/UIS/ZAKO-NI/Kuken_red_za_osudeni_lica_koi_izdrzuvaat_kazna_zatvor.pdf).

Strasburg,21marsivitit198331dheProtokolliplotësuesiKonventëspërtransferimtëpersonavetëdënuarStrasburg,18.XII.viti199732.

155


34 Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 64/2018.35 1. Direktiva 2011/95/BE e Parlamentit dhe e Këshillit Evropian e datës 13 dhjetor të vitit 2011 për

standardet të cilat duhet ti përmbushin nënshtetasit e vendeve të treta ose personat pa nënshtetësi, që të kualifikohen si shfrytëzues të mbrojtjes ndërkombëtare, për status të barabartë të refugjatëve ose të personave me të drejtën e mbrojtjes subsidiare dhe për përmbajtjen e ndihmës së ofruar. 2. Direktiva 2013/32/ BE e Parlamentit dhe e Këshillit Evropian e datës 26 qershor e vitit 2013 për procedurën e përbashkët gjatë ndarjes dhe tërheqjes së mbrojtjes ndërkombëtare. 3. Direktiva 2013/33/ BE e Parlamentit dhe e Këshillit Evropian e datës 26 qershor e vitit 2013 për përcaktimin e standardeve për pranim të kërkuesve të mbrojtjes ndërkombëtare. 4. Direktiva 2001/55 BE e Parla-mentit dhe e Këshillit Evropian e datës 20 korrik e vitit 2001 për standardet minimale për ofrimin e mbrojtjes së përkohshme në rastet e depërtimit masovik të personave të emigruar të cilët nuk janë në gjendje që të rikthehen në shtetin e tyre dhe implementimi i baraspeshës në mes aktiviteteve të shteteve anëtare gjatë pranimit të personave të personave të emigruar, si dhe gjatë parashtrimit të pasojave nga aktivitetet e tilla.

Meligjineripërmbrojtjendërkombëtarëdhepërmbrojtjetëpërkohshme34 bëhetharmonizimime“acquis”Evropianepërkatësishtmelegjislativinnëfushëneazilit,përkatësishtnëfushënembrojtjesndërkombëtare35.

Mekëtëligj,rregullohenkushtetdheprocedurapërfitiminesëdrejtëspërmbrojtjendërkombëtare(edrejtaeazilit),sidhendërprerja,anulimidhendërprerjaetëdrejtëssëazilitpërshtetasitehuajosepërpersonatpanënshtetësi,sidhetë

2.4 Ligjipërmbrojtjendërkombëtaredhetëpërkohshme

–14).KapitulliipesëiRendittëShtëpisëerregullonstatusinepersonavetëdënuar.Gjithashtujanëtëtheksuaraedhedispozitatpërakomodiminepersonavetëdënu-ar (neni 15 – 16), orari i aktiviteteve ditore (neni 17-18), rrobat dhembulesat eshtretërve(neni19),mirëmbajtjaehigjienës(neni20),higjienapersonale(neni21–23),ushqimi(neni24–25),angazhimipunues(neni26–32),pushimi(neni33–34),kohaelirë(neni35),tëdrejtatfetare(neni36),edrejtaearsimimitdheeaftësimitprofesional(neni37–39),edrejtaeinformimit(neni40).Edrejtaembrojtjesshën-detësoreepersonavetëdënuarështëerregulluarnësuazatëkapitullittëposaçëm,kapitullitpesë(neni41-46).Kapitulliishtatë,katëbëjëmepërgjegjësinëdisiplinoredhematerialeepersonavetëdënuar(neni47–61).KontaktimimebotënejashtmeështërregulluarnëkapitullinetetëtëRendittëShtëpisë(neni62-79).Favoreteper-sonavetëdënuar,janëtërregulluaranëkapitullinedhjetë(neni80–94).Kapitulliidhjetëpërfshindispozitatpërliriminepersonavetëdënuar(neni95–98).


drejtatdhedetyrimetekërkuesvetëdrejtëssëazilitdhetëpersonavetëcilëveuështëpranuaredrejtaeazilitnëRepublikëneMaqedonisë.Mekëtëligj,rregullohenedhekushtetsipastëcilaveRepublikaeMaqedonisëmundtëofrojëmbrojtjetëpër-kohshme,sidhetëdrejtatdhedetyrimetepersonavenënmbrojtjetëpërkohshme(neni1iLMNMP).

NëpajtimmeLigjin,“mbrojtjandërkombëtare”ështëstatusiirefugjatitosestatusi i personit nënmbrojtje subsidiare, kurse “mbrojtja e përkohshme” ështëmbrojtjaepërcaktuarnëprocedurëneposaçmenërasttëdepërtimitmasovikosenërastetërrezikuttëdrejtpërdrejtëngadepërtimimasovikipersonavetëemigru-arngashtetetetreta,tëcilëtnukmundtërikthehennështetinprejngavijnë,nëveçantinëseekzistonrrezikuqëproceduraepranimittësëdrejtëssëazilittëmosmundtërealizohetpërshkaktëdepërtimitmasovik,dhenë interestëpersonavetëemigruardhetëpersonavetëtjerëqëkërkojnëmbrojtjendërkombëtare(neni2paragrafi1pika1dhe3eLMNMP).

Edrejtaeazilitjepetnënkushtedhenënprocedurateparaparamekëtëligj,përkategoritëvijuesetëpersonave:personamestatustërefugjatit(refugjatinëpa-jtimmeKonventëneGjenevës36)dhepersonatnënmbrojtjesubsidiare37nëpajtimmedispozitatekëtijligji(neni3iLMNP).

Kërkuesitesëdrejtëssëazilitgëzojnëtëdrejtënendihmës juridikedhetëdrejtënpër sqarimenë lidhjeme kushtet dhemeprocedurënpër pranimin e sëdrejtëssëazilit,sidhetëdrejtënendihmësjuridikefalasnëtëgjithafazateproce-durës,nëpajtimmedispozitatepërcaktuarapërndihmënjuridikefalas.Kërkuesitesëdrejtëssëazilit,nëtëgjithafazateprocedurësmundtëkontaktojnëmepersonatqëofrojnëndihmën juridike,përfaqësuesit eKomisariatit të Lartëpër refugjatët,gëzojnëtëdrejtatpërqasjedhekontaktimemekërkuesitesëdrejtëssëazilit,nëtëgjithafazateprocedurës,kudoqëtëgjendentënjëjtit(neni22LMNMP).

NëpajtimmeLigjinpërndihmënjuridikefalas(LNJF)38,tëdrejtënpërndihmënjuridikefalas,egëzojnëedhe:personattëcilëve iuështëpranuaredrejtaeazilit

36 „Konventa e Gjenevës” është Konventë për statusin e refugjatëve nga viti 1951 dhe Protokolli për statusin e refugjatëve i vitit 1967 (nenin 2 LMNMP).

37 „Personi nën mbrojtje subsidiare“ është nënshtetasi i huaj i cili i përmbush kushtet për pranimin e statusit të personit nën mbrojtje subsidiare në kuptim të nenit 9 të këtij ligji (neni 2 paragrafi 1 pika 7 i LMNMP).„Statusi i personit nën mbrojtje subsidiare“ është pranimi i nënshtetasit të huaj si person nën mbrojtje subsidiare (neni 2 paragrafi 1 pika 8 LMNMP).

38 Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 161/09, 185/11, 27/14 dhe 104/15.

157


(neni12,paragrafi3,alineja1)

Me LMNMP në kapitullin e dytë rregullohet procedura për pranimin e sëdrejtëssëazilit (neni23–49).Mestjerave, theksohetsengaditaeshprehjessëqëllimitdhepasparashtrimittëkërkesëspërpraniminesëdrejtëssëazilitderinëditënesjelljessëvendimitpërfundimtarë,nukdotëzbatohendispozitateLigjitpërnënshtetasitehuaj.

KërkesaeparashtruarpërpraniminetëdrejtëssëazilitdotëkonsiderohetsitërheqjeekërkesëspërdhënienelejespërqëndriminenënshtetasittëhuajnëkuptimtëdispozitavetëLigjitpërnënshtetasitehuaj(neni24iLMNMP).

NëkapitullinetretëtëLMNMPrregullohetndërprerjadheanulimiisëdrejtëssëazilit(neni50–52tëLMNMP).Kapitulliiradhës,kapitulliikatërkatëbëjëmedokumentet(neni53-59iLMNMP),kursenëkapitullinepestërregullohençështjetqëkanëtëbëjnëmepozitën juridike,përkatësishtmetëdrejtatdhedetyrimetekërkuesvetësëdrejtëssëazilit,personatmestatusinerefugjatitdhepersonatnënmbrojtje subsidiare (neni 60-78 i LMNMP). Çështjet në lidhjemebraktisjen vull-netaredhepërri–patriimvullnetar janëtërregulluaranëkapitullinegjashtëtëLMNMP(neni79–80).ZbatimiidispozitavepërdëbimngaLigjipërnënshtetasitehuaj,ështëirregulluarnëkapitullineshtatë(neni81),kursekapitulliitetëkatëbëjëmetëdrejtënembrojtjessëpërkohshme(neni82–89).Kapitulliinëntëkatëbëjëmepërpunimindhembrojtjenetëdhënavepersonale(neni90–92iLMNMP),kursenëkapitullinedhjetëjanëtëparaparadispozitatkundërvajtëse(neni93–95iLMNMP).Nëkapitullinenjëmbëdhjetëmenenin96ijepenautorizimeministritpërpunëtëbrendshmepërmiratiminedispozitavenënligjore.

Përndryshe, deri nëmiratimine LMNMP, Ligji për azil dhepërmbrojtje tëpërkohshme39(LAMP)paraqistekornizënligjorepërtrajtiminerefugjatëvedhetëkërkuesvetëazilitnëRepublikëneMaqedonisë.NëtënjëjtinjanëtëpërfshiraedhedispozitatnëpajtimmeKonventënpërstatusinerefugjatëvengaviti1951.LAMPështëmiratuarnëvitin2003dhederinëmiratimineLMNMP,LAMPtetëherëpësoindryshimedheplotësime.

Sirezultatikrizëssërefugjatëvedheinumrittëmadhtëkërkesavetëparash-truarapërazilnëRepublikëneMaqedonisë,nëmuajinqershortëvitit2015umirat-uanndryshimetdheplotësimeteLAMP40.Nëpajtimmendryshimetdheplotësimet,

39 Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 49/03, 66/07, 142/08, 146/09, 166/12, 101/15, 152/15, 55/16 dhe 71/16.

40 Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 101 e datës 18.06.2015.


ështëparaparëshprehjaeqëllimitpërparashtriminekërkesëspërpraniminesëdrejtëssëazilit.Nënshtetasiihuaj,nëvendkaliminkufitarëosenëbrenditëterri-torittëRepublikëssëMaqedonisë,gojarishtosemeshkrimmundtëparashtrojqël-liminpërparashtriminekërkesëspërpraniminesëdrejtëssëazilitparanëpunësittëpolicisë tëMPB.Nëpunësi ipolicisë, i shënon tëdhënatpersonale tëpersonitnënshtetas ihuaj icilikashprehurqëlliminetillë, i jepekzemplarëngavërtetimipërqëllimineshprehurdheeudhëzonatëqënëafatinprej72orëvetëparashtrojkërkesënpërpraniminesëdrejtëssëazilitparapersonittëautorizuarzyrtarënëhapësirateSeksionitpërazilqëgjendetnëQendrënpërpraniminekërkuesvetëazilit.

Nësenënshtetasi i huaj, nuk vepronnë këtëmënyrë, atëherë veprohetnëpajtimmedispozitateparaparapërnënshtetasitehuaj(neni16iLAMP).

Nëkëtësituatë,çështjetlidhurmeqëlliminpërparashtriminekërkesëspërpraniminesëdrejtëspëraziljanëtërregulluarnënenin25tëLMNMP.

Kërkuesiisëdrejtëssëazilitmundtëparashtrojkërkesënpërpraniminesëdrejtës sëazilitparapolicisënëvendkaliminkufitarë,nëstacioninmë tëafërt tëpolicisëosenëhapësirateSeksionitpërazilqëgjendennëQendrënpërpraniminekërkuesvetëazilit.Nësekërkesaështëparashtruarparapolicisënëvendkaliminkuf-itarëosenëstacioninmëtëafërttëpolicisë,nëpunësiipolicisëepërcjellkërkuesinesëdrejtëssëazilitderiteQendrapërpraniminekërkuesvetëazilit.Kërkuesiisëdrejtëssëazilit,iciliqëndronnëterritorineRepublikëssëMaqedonisë,parashtronkërkesënpërpraniminesëdrejtëssëazilitderi teSeksionipërazile.Nërastetebashkimitfamiljarë,kërkesamundtëparashtrohetderitepërfaqësiadiplomatike–konsulareeRepublikëssëMaqedonisë,nështetetehuaja(neni16–aLAMP).Kjoçështjetaniështëerregulluarmenenin26iLMNMP.

Zgjidhja e propozuar, refugjatëve umundëson që të shprehin qëllimin përparashtriminekërkesëspërpranimineazilitparanëpunësvetëpolicisë.Mëpas,tënjëjtitkanëmundësinëqënëafatprej72orëvetëparashtrojnëkërkesënetillë.Nëperiudhënngashprehjaeqëllimitderiteparashtrimi ikërkesës,tënjëjtitnukkonsiderohensiemigrantë jo legal,gjëqëatyreumundësonqarkullimine lirëtëpërkohshëmdheshfrytëziminlegaltëmjetevepërtransportpublik.

NdryshimeteLAMPtëvitit2015dhe2016rezultuanmepërmirësimetnëfus-hëneqasjesderiteterritoridheproceduratpërazil,sidhenëkushtetpërndaliminepersonaveqëkërkojnëmbrojtjendërkombëtare,poredhepërngaaspektiibash-kimitfamiljarëdhepërkufiziminenocionit“shtetiitretëisigurt”nëmënyrënecilaparashikonshkeljeseriozetëtëdrejtavetërefugjatëvedhetëkërkuesvetëazilit.

159


AvokatiiPopullitiRepublikëssëMaqedonisë,Organizatajoqeveritare–“Sho-qataMaqedonaseejuristëvetërinj”,Organizatajoqeveritare–“Portaehapur–Lastrada”,Organizata joqeveritare–“Legis”dheKomiteti iHelsinkitpërtëdrejtatenjeriutnëRepublikëneMaqedonisë,parashtruaniniciativënpërndryshimineLigjitpërazildhepërmbrojtjetëpërkohshmemeqëllimtërespektimittëdenjëtëparimitpërbashkiminfamiljarëtëanëtarëvetëfamiljesmëtëngushtëtërefugjatittëpran-uarosepersonitnënmbrojtjesubsidiare,pakurrfarëkufizimekohorepërrealizimine të drejtave të garantuara dhe përmbajtjen llogari për interesinmë tëmirë tëfëmijëve,sidhepërharmoniziminetekstitmelegjislativineBE-së,përmesshlyerjessëdispozitavetëcilatdrejtpërdrejtëbienndeshmedirektivatEvropiane.Siçthek-sohetnëiniciativën,ndryshimetduhettëkontribuojnëqëtëmënjanohendispozitate Ligjitqë janënëkundërshtimmeDirektivatEvropiane,parimetepërgjithshmetë pranuara të cilat parashikojnë veprimin në pajtimme interesinmë tëmirë tëfëmijëvedhetëvërejtjevetëdhënangaorganizatat relevantendërkombëtare, tëcilatkujdesenpërrespektiminetëdrejtavetërefugjatëve/emigrantëve,dhenëtënjëjtënkohëevejnënëpikëpyetjeedhekoherencënevetëLigjit41.

KomentetpërkatësedhevërejtjetnëlidhjemeLMNMPikadhënëedheUN-HCR,qëkanëtëbëjnëmeçështjeneunitetitfamiljardhebashkimitfamiljarë,sidhemedispozitatpërkufiziminelirisësëlëvizjes,nëpajtimmenenin6342.

41 http://ombudsman.mk/upload/Inicijativi/Inicijativa-Zakon%20za%20azil-2016.pdf. E qasshme më datën: 17.12.2018..

42 UN High Commissioner for Refugees (UNHCR), UNHCR Comments on the 2018 Law on Interna-tional and Temporary Protection of the former Yugoslav Republic of Macedonia, 31 January 2018, available at: https://www.refworld.org/docid/5b066b172e.html [accessed 19 December 2018].

43 Ligji për nënshtetasit e huaj (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 97 e datës 28.5.2018).

Më28majtëvitit2018,ështëmiratuarLigjipërnënshtetasitehuaj43.Nëpa-jtimmenenin226tëLigjit,injëjtihynnëfuqinëditënetetëngaditaeshpalljesnë“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisë”,dhedotëfillojqëtëzbatohetnjëvitpashyrjesnëfuqitënjëjtit.

Mekëtëligjrregullohenkushtetpërhyrjen,daljen,braktisjen,qëndrimindhekthiminenënshtetasvetëhuajqëjanëmeqëndrimnëkundërshtimmeligjinsidhe

2.5 Ligjipërnënshtetasitehuaj


tëdrejtatdhedetyrimetenënshtetasvetëhuajnëRepublikëneMaqedonisë(neni1).Nënenin2tëLigjit,janëtëpërkufizuarashprehjetëcaktuaraqëshfrytëzohennëkëtëligj.Mestjerave,nënenin2,paragrafi1,pika6përkufizohet“mbrojtjandër-kombëtare”,sidhestatusiirefugjatitosestatusiipersonitnënmbrojtjesubsiduare,nëpajtimmeligjin.

Nëpajtimmenenin3tëLigjit,dispozitatekëtijligjivlejnëpërtëgjithënën-shtetasitehuaj,mepërjashtimtënënshtetasvetëhuaj,tëcilët:kërkojnëmbrojtjendërkombëtarengaRepublikaeMaqedonisënëpajtimmeLigjinpërmbrojtjendër-kombëtaredhepërmbrojtjetëpërkohshme,mepërjashtimtërastevetëcilatmekëtëligjmëndryshmenukjanëpërcaktuarosenësesipastëdrejtësndërkombëtarepersonatetillë gëzojnëprivilegjedhe imunitet,nëse zbatimi i këtij ligji ështënëkundërshtimmeobligimetendërmarrandërkombëtaredhemepariminereciproc-itetit.

Mundtëkonkludojmësenëlidhjemekëtëçështje,ekzistonvetëmharmo-nizimiiterminologjisënëpajtimmeligjineriLMNMP.

Nëpajtimmenenin10,paragrafi3tëLigjit,dispozitaqëkatëbëjëmehyrjenkundërligjorenukvlenpërnënshtetasinehuajicilikakërkuarpraniminesëdrejtëspërmbrojtjendërkombëtarenëpajtimmeLMNMP.

Mëtutje,nëpajtimmenenin19,nukmundtirefuzohethyrjanënshtetasittëhuaj:icilikashprehurqëlliminqëtëparashtrojkërkesënpërpraniminesëdre-jtëspërmbrojtjendërkombëtarenëRepublikëneMaqedonisë;personiticilidotëparashtrojkërkesënpërpraniminesëdrejtëspërmbrojtjendërkombëtarenëvendkalimetkufitarenëRepublikëneMaqedonisëosetëcilitRepublikaeMaqedonisëikapranuartëdrejtënpërmbrojtjendërkombëtare.

Në lidhjeme të drejtat e viktimave të tregtisëme njerëz, gjatë periudhëskohore tëshërimitdhereflektimit tëpersonaveviktimatë tregtisëmenjerëz,nëgjuhëntëcilënekuptojnënjoftohetpër...realiziminetëdrejtëssëazilit, .... (neni122paragrafi2).

Nëpajtimmedispozitënnganeni129paragrafi2,qëndrimiivazhdueshëmdotilejohetpersonitnënmbrojtjendërkombëtare,icilisëpakupesëviteparaparash-trimittëkërkesëspërlejimineqëndrimittëpërhershëm,pandërprerjekaqëndruarnëterritorineRepublikëssëMaqedonisë,nëpajtimmekëtëstatus.Ngaanatjetër,qëndrimiipërhershëmnukdotilejohetnënshtetasittëhuajicilinukposedonlejenpërqëndrimnëRepublikëneMaqedonisë,nëbazëtëmbrojtjessëpërkohshmeoseicilikaparashtruarkërkesënpërfitiminelejespërqëndrimnëkëtëbazëdheicili

161


pretvendiminpërzgjidhjenestatusittëtij;personiticilikaparashtruarkërkesënpërmbrojtjendërkombëtaredhepërtëcilinnukështëmiratuarvendimipërfundim-targjatëprocedurëspërpraniminesëdrejtëspërmbrojtjendërkombëtare(neni129,paragrafi4).

Kushtetpërlejimineqëndrimittëvazhdueshëmtënënshtetasittëhuajdhetëpersonitnënmbrojtjendërkombëtare,ështërregulluarnënenin130tëLigjit.

Dispozitapërshkaqeteqëndrimitkundërligjorësipasnenit147nukvlenpërnënshtetasin ehuaj i cili kakërkuarnjohjene sëdrejtëspërmbrojtjendërkom-bëtarenëpajtimmeLigjinpërmbrojtjendërkombëtaredhepërmbrojtje tëpër-kohshme(neni147,paragrafi3).

Dispozitatpërdëbiminenënshtetasvetëhuaj,nëpajtimmenenin149nukzbatohenpërnënshtetasitehuajqëkërkojnëmbrojtjenndërkombëtarengaRepub-likaeMaqedonisënëpajtimmeLigjinpërmbrojtjendërkombëtaredhepërmbrojt-jetëpërkohshme(neni149paragrafi4).

Mëtutje,nërastetkurnënshtetasiihuajkaparashtruarkërkesënpërpraniminesëdrejtëssëazilit,ndalesapërhyrjedotindërpritet,dhenërastetkuratijdotilejohetstatusiirefugjatitoseipersonitnënmbrojtjesubsidiare,ndalesapërhyrjedotëtërhiqet(neni153paragrafi8).

MeligjinparashikohetedheformimiiQendrëspërpraniminenënshtetasvetë huaj pranëMinistrisë për punë të brendshme.Mes tjerave, në Qendrën përpranimemundtëakomodohetkërkuesiiazilit,përtëcilinështëmiratuarvendimipërkufiziminelirisëpërlëvizjenëpajtimmeligjin(neni159paragrafi4)44.

Gjithashtu,meligjinparashikohetimplementimiiBazëssëintegruartëinfor-macionevepërnënshtetasitehuaj,dukeipërfshirëkëtuedhetëdhënatpërazilin,

44 Neni 159: (5) Në hapësirë të posaçme të përcaktuar për personat e moshës së mitur, në suaza të Qendrës për pranime, akomodohet edhe i mituri pa përcjelljes i cili për shkaqe objektive menjëherë nuk mund ti dorëzohet organit shtetërorë të shtetit nënshtetas i të cilit është i njëjti dhe për këtë masë njoftohet Qendra për punë sociale, me qëllim të përcaktimit të kujdestarit në pajtim me Ligjin për familje. (6) Në rastet e theksuara në paragrafin (5) të këtij neni respektohet parimi i interesit më të mirë të fëmijës. (7) Fëmijët e moshës së mitur pa përcjellje dhe familjet me fëmijë të moshës së mitur ndalohen në Qendrën për pranime vetëm në raste të skajshme dhe për një afat sa më të shkurtër kohorë. (8) Gjatë kohës së akomodimit të nënshtetasve të huaj në Qendrën për pranime atyre do tu mundësohet kyçja në aktivitetet e lira dhe rekreative që janë të përshtatshme për moshën e tyre, do tu ofrohet ndihma juridike, sociale, mjekësore dhe psikologjike, si dhe e drejta e arsimimit në suaza të institucioneve në Republikën e Maqedonisë.


emigrimetdhevizatnëMinistrinëpërpunëtëbrendshme(neni200,paragrafi1).

DukepasurparasyshfaktinseLigjiaktualpërnënshtetasitehuaj(LNH)akomaështënëfuqi,mëtutjedotëfokusoheminëdispozitatmëkarakteristiketëkëtijligji.

NëLNH,rregullohenkushtetpërhyrje,largimdheqëndrimtënënshtetasvetëhuajnëRepublikëneMaqedonisë,sidhetëdrejtatdhedetyrimetetyre(neni1).Nënshtetasiihuaj,nëkuptimtëkëtijligji,ështëpersoniicilinukështënënshtetasiRepublikëssëMaqedonisë.Nënshtetasihuajështëedhepersonipanënshtetësi,përkatësishtpersonitëcilinasnjështetsipasfuqisësëligjevetëvetanukekonsid-eronpërnënshtetasinetij(neni2).

Dispozitatekëtijligjikanëtëbëjnëmetëgjithënënshtetasitehuaj,mepër-jashtimtënënshtetasvetëcilët:kërkojnëmbrojtjengaRepublikaeMaqedonisënëpajtimmeLAMP,mepërjashtimtërastevenësemekëtë ligjnukështëpërcaktu-arndryshe,personattëcilëtsipastëdrejtësndërkombëtaregëzojnëprivilegjedheimunitet,nësezbatimiikëtijligjinukështënëkundërshtimmeobligimetndërkom-bëtaretëmarrapërsipërdhemepariminereciprocitetit(neni3iLNH)45.

Nëpajtimmenenin25,nukmundtirefuzohethyrjanënshtetasittëhuaj:icilishprehqëlliminqëtëparashtrojkërkesënpërpraniminesëdrejtëssëazilitnëRepublikëneMaqedonisë,nënshtetasit tëhuaj i cili kaparashtruarkërkesënpërpraniminesëdrejtëspërazilnëRepublikëneMaqedonisë,nënshtetasittëhuajtëcilitRepublikaeMaqedonisëikapranuartëdrejtëneazilit,nënshtetasittëhuajiciliposedonpasaportënevlefshmendërkombëtaremelejenpërqëndrimnëRe-publikëneMaqedonisë,osenënshtetasi iciliposedonpasaportënevlefshmemeletërnjoftimdiplomatikosemeletërnjoftimzyrtarë.

Lejapërqëndrimtëvazhdueshëm,nukdotijepetnënshtetasittëhuajicilikaqëndruarnëRepublikëneMaqedonisë:...sirefugjatipranuarosenënshtetasiihuajqëkaparashtruarkërkesënpërpraniminesëdrejtëssëazilit,dhekërkesaetëcilitështënëprocedurënepërcaktuarmeligjindhepërtëcilënkërkesënukështëmiratuarvendimipërfundimtarë....(neni87,paragrafi3,alineja8eLigjitpërnën-shtetasitehuaj).

45 Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 35/2006, 66/2007, 117/2008, 92/2009, 156/2010, 158/2011, 84/2012, 13/2013, 147/2013, 148/2015 dhe 217/2015).

163


GjatëdisavitevetëfunditështëvërejturdukuriaeshfaqjessëkrizësmëtëmadhetërefugjatëvenëEvropëpaspërfundimittëLuftëssëDytëBotërore,gjatëkësajnëvitin2015,kanëarriturpothuajse1,3milionëpersonaqëkanëkërkuarazil,tëcilëtkryesishtkanëarriturmeanijengaTurqiaosengaAfrikaVeriore.Shumicaenormee refugjatëve janërefugjatëngaSiriaqëarratisenngakolapsikatastrofalnështetinetyre,edhepseatyreiubashkëngjitënedherefugjatëtngaIraku,Afgani-stani,Eritreadhenganjënumërimadhishteteveproblematike46.

RepublikaeMaqedonisë,ështënjëngashtetet transitorepër refugjatët tëcilëtudhëtojnëdrejtëBE-së.SipasinformacionevetëKryqittëKuqtëMaqedonisë,gjatëmuajitkorriktëvitit2015,mëshumëse62.500refugjatëkanëkaluarnëpërshtetintonë.SipastëdhënavengaUNICEF,mëshumëse64.000njerëzjanëregjis-truarnëqendrënpërpranimenëGjevgjelinëkufirinmeGreqinë.Shumicaemadhee refugjatëve janëngaSiria (81%),Afganistani (5%), Iraku (5%)dhengaPakistani(3%).Kërkuesit tjerë tëazilit vijnëngaSomalia,Palestina,KongodhengaKamer-uni.Edhepsenumri irefugjatëvetëparaqiturmanifestonvariacionengaburimetendryshmetëinformacioneve,numratevërtetëjanëshumëtëlartë;numriiper-sonavetëregjistruarparaqetrrethgjysmënenumrittëpërgjithshëmtëpersonaveqëtransitorënëpërshtetintonë47.

Nëparim,edrejtandërkombëtareefuqizuarngaKomisariiLartëpërrefug-

1. KRIZA E REFUGJATËVE NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË

PJESA E DYTËPËR REFUGJATËT DHE PËR KRIZËN E REFUGJATËVE

46 World Politics Review The European Refugee Crisis: Current Policy Failures and Potential Solu-tions. A Free White Paper https://www.worldpoliticsreview.com E qasshme më datën: 1.12.2018.

47 http://www.migrationpolicycentre.eu/profile-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia/ E qa-sshme më datën: 20.11.2018.


48 United Nations High Commissioner for Refugees https://www.unhcr.org/the-high-commissioner.html E qasshme më datën: 8.12.2018.

49 The 1951 Refugee Convention. https://www.unhcr.org/1951-refugee-convention.html. E qasshme më datën: 8.12.2018.

50 World Politics Review The European Refugee Crisis: Current Policy Failures and Potential Solu-tions. A Free White Paper https://www.worldpoliticsreview.com. E qasshme më datën: 1.12.2018.

51 UNHCR, The former Yugoslav Republic of Macedonia as a Country of Asylum Observations on the situation of asylum-seekers and refugees in the former Yugoslav Republic of Macedonia, August 2015 https://www.refworld.org/pdfid/55c9c70e4.pdf. E qasshme më datën: 11.12 2018.

52 Protocol relating to the Status of Refugees, 1967. https://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalIn-terest/protocolrefugees.pdf. E qasshme më datën: 8.12.2018.

53 http://www.migrationpolicycentre.eu/profile-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia/. E qasshme më datën: 20.11.2018.

jatëtpranëKombevetëBashkuara48,siguronkornizënpërballafaqimmekëtëkrizë.Konventapërrefugjatët49evitit1951identifikonedheçështjensecilëtindividkërko-jnëmbrojtjendërkombëtare–personatqëkanëfrikëtëbazuarngapërndjekja–sidhepërgjegjësitëminimaletështetevendajindividëvetëtillë,parasegjithash,de-tyrimetqëmostirikthejnënështetetnëtëcilatdotëballafaqohenmepërndjekje.NëkohënepërpilimittëKonventësnëvitin1951,shtetetgjithashtunëmënyrëek-spliciteuobliguanmepariminkryesorë:sedotëveprojnëbashkërisht“nëfrymënebashkëpunimit tëvërtetë”qëtësigurojnëzgjidhjeafatgjatepërproblemetdhehalleterefugjatëve50.

ZyraeKomisarittëLartëpërrefugjatëtpranëKombevetëBashkuara(UNHCR)ështëedetyruarqëtërealizojëmbikëqyrjenmbizbatimineKonventëssëvitit1951nëlidhjemestatusinerefugjatëvedheprotokollinesajtëvitit196751.

RepublikaeMaqedonisëekanënshkruardheratifikuarKonventëndheiuqasProtokollitpërstatusinerefugjatëve52tëvitit1967.DukeifalënderuarndryshimevetëLigjitpëraziltëdatës18qershortëvitit2015,refugjatëtpatënmundësinëqëtëaplikojnëpërfitimineazilitnëkufirinmeRepublikëneMaqedonisë,qëtëfitojnëdokumentinmetëcilinatyreulejohetqënëmënyrëlegaletëudhëtojnënëShkupdhetëparashtrojnëkërkesënpërfitimineazilitnëafatinprej72orëve.Sirezultatikësaj,53.571njerëzkanëparashtruarkërkesënpërfitimineazilitnështetintonë,nëperiudhënnga19qershoriderimë1shtatortëvitit2015.Edhe10.000personatëtjerëjanëregjistruargjatëjavëssëparëtëmuajitshtatortëvitit2015.Mëdatën9shtatortëviti2015,KomisioniEvropiandhapropoziminpërrregullativëneBE-sëpërimplementimtëlistëssëpërbashkëttëBE-sëpërshtetetmeprejardhjetësig-urtadhepërndryshimineDirektivës2013/32/BE.Propozimi,njësojepërfshinedheRepublikëneMaqedonisë53.

165


Institucionikryesorëiciliifinancoidheikoordinoiaksionethumanitarenëra-jonintonëështëUNHCR,ecilanëRepublikëneMaqedonisëpunonnëbashkëpun-immeKryqineKuq,sidhemedisapartnerëdheorganizatajoqeveritaresiçjanë“Murgesha“,„Legis“dhe“Ndihmapëremigrantët”.Ekzistojnëedhedisaorganiza-tatëtjeratëcilatbashkëpunojnëmeorganetshtetërore:“HERA”,“IOM”,“LaStra-da”,“PortaeHapur”,“Shoqataejuristëvetërinj”,“UNDP”,“UNFPA”,“UNICEF”dhe“OBSH”.

Respektimiitëdrejtavetëemigrantëvedhetërefugjatëve,paraqetnjëprejçështjevetëcilaveAPsidheMKPikushtonvëmendjetëposaçmeqyshngaviti2011.

Avokati i popullit, nëpajtimmenenin31dhe31-a të Ligjit për avokatinepopullit(“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisë”nr.бр.60/2003,114/2009,181/2016,189/2016dhe35/2018)ikushtonvëmendjetëveçantëmbrojtjessëtëdrejtavekushtetuesedheligjoretëpersonavetëprivuarngaliria.Avokatiipopullit–Mekanizmiparandaluesnacionalgjatërealizimittëparandalimittëtorturësdhetë llojit tjetër tëveprimitosedënimit tëvrazhdët, jonjerëzorosenënçmues,kakompetencaqëme rregull që tahulumtojë vepriminepersonave tëprivuarngaliria,tujaprekomandimederiteorganetrelevantedhetëpropozojndryshimedheplotësimetëdispozitaveligjore.

Përrealiziminekëtyreaktiviteteve,AP–MPNrealizonvizitatërregulltadhenjëpasnjëshmenëvendetnëtëcilatpersonatjanëosemundtëprivohenngaliria.Privimingalirianënkuptonformënearrestimitosetëburgimit,osetrajtënendalim-ittëpersonavenëkapacitetetpublikeoseprivatenëtëcilatpersonitnukilejohetqëmevullnettëlirëtibraktisëtënjëjtit54.Përkëtëqëllim,AP–MPNrealizonvizitatë rregulltadhe tënjëpasnjëshmenëqendratpranuese transitore“Vinojug”dhe“Tabanoc”,Qendrënpranuesetëkërkuesvetëazilit“Vizbeg”dhenëQendrënpran-uesepërshtetasitehuaj“GaziBaba”.

NëraporteteAPdhetëMPNmundtëvërehetsejanëtëdetektuarkushtetepavolitshmenëqendrënekërkuesvetëazilitsidhenëqendrënpërnënshtetasitehuaj.APparashtroirekomandimederiteorganetkompetentedhederiteinstitucio-netpërpërmirësiminekushteve,pornëtënjëjtënkohëdrejtoiapelinseRepublikaeMaqedonisënukështëegatshmepërtuballafaquarmekrizënerefugjatëve,ecilaishtenëfilletesaja.Nëvitin2015,kurkrizaerefugjatëvearritikulminacionin,nëpahdoliedhegatishmëriaepamjaftueshmesidhemungesaeprofesionalitetit

54 Ligji për avokatin e popullit („Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 60/2003, 114/2009, 181/2016, 189/2016 dhe 35/2018).


të institucionevetëorganevekompetente.APsi institucionmeseriozitetinmëtëmadhpo luftonpër respektimine tëdrejtave tëemigrantëvedhetë refugjatëve.PërmesvizitavetërregulltatëekipittëMPNnëqendratnëtëcilatjanëtëakomodu-aremigrantëtdherefugjatëtderinëditëtesotme,poadresohenkritikatërreptasidherekomandimepërkatësenëlidhjemekushtetdhemenivelinerespektimittëdrejtavetëkëtyrepersonave.KonstatimetepërgjithshmetëAPnëraportinefunditjanëse“...Vitinkryesishtekarakterizoipolitikaekufijvetëmbyllur,politikëkjoecilaështëpranuardheezbatuaredhengapushtetimaqedonas.Politikatetilla,paraqes-inshkeljetëdrejtpërdrejtëtëparimevetëtëdrejtëssërefugjatëve,tëparaparëmeKonventënpërstatusinerefugjatëvedhenëdokumentetetjerandërkombëtaretëcilatikanënshkruarRepublikaeMaqedonisë.Kjopolitikë,gjithashtu,rezultoimepërkeqësiminesituatësedheashtutëvështirëtëpersonavetëcilëtkërkojnëmbro-jtjenndërkombëtare,përmesnxitjessëemigrimeveilegalesëbashkumetëgjitharreziqetmbisigurinëdhejetëneemigrantëvedherefugjatëve...“55

Gjatë vitit 2017, njësoj sikur edhe gjatë viteve tëmëparshme, ekipi iMe-kanizmitKombëtarëParandaluesvazhdoimevizitatevazhdueshmedhememon-itoriminnëQendratpranuese transitor “Vinojug”dhe“Tabanoc”, sidhenëQen-drënpranuesepërnënshtetasitehuajnëGaziBabëdhenëQendrënpranuesepërakomodiminekërkuesvetëazilitnëVizbeg.Qëllimiivizitavetërealizuaraishteqëpërmeskontrollimittëkushtevematerialedhetëdokumentacionit,përmesbised-imevemepersonattëcilëtjanëtëakomoduarnëkëtoqendradhemeautoritetetzyrtare,tëidentifikohenrreziqeteventualemeqëllimtëpengimittëtorturësdhetëllojevetjeratëveprimitdhedënimintëvrazhdëtdhejonjerëzorë,sidhemeqëllim

55 „MKP konstaton se edhe gjatë vitit raportues, problemi në lidhje me ndalimin kundërligjorë të personave në Qendrën për nënshtetas të huaj akoma mbetet si problem i pa zgjidhur. Përkatësisht, po vazhdohet me praktikën që personat të ndalohen në suaza të Qendrës me aktvendime të për-caktuara nga Ministria për punë të brendshme me qëllim të përcaktimit të identitetit edhe përskaj faktit se organi i vetëm kompetent që të miratoj aktvendimin për ndalime në këtë bazë është vetëm gjykata. Si një prej vërejtjeve kryesore të MKP që u theksuan në raportet e posaçme është munge-sa e informacioneve për personat për nga aspekti i kohëzgjatjes dhe shkaqet e ndalesës. Edhe pse personave të ndaluar u janë dhënë ekzemplarët e aktvendimeve për ndalimin e tyre, të cilët janë në gjuhën maqedonase dhe atë angleze, për shkak të mossigurimit të përkthyesit, pjesa më e madhe e personave që nuk kuptojnë gjuhën maqedonase dhe atë angleze, mbeten të pa njoftuar me përmba-jtjen e aktvendimit, ashtu që të njëjtit zakonisht nuk mund ta shfrytëzojnë të drejtën e animimit. Në të njëjtën kohë, këta persona nuk janë të njoftuar edhe me rregullat e rendit të shtëpisë në Qen-drën për pranime, edhe pse të njëjtit janë të theksuara në më shumë vende të dukshme në suaza të kapaciteteve akomoduese.” Avokati i popullit (mars viti 2018) Raporti vjetor për nivelin e sigurimit të respektimit, avancimit dhe mbrojtjes së të drejtave dhe lirive të njeriut. http://ombudsman.mk/upload/Godisni%20izvestai/GI-2017/GI-2017.pdf E qasshme më datën: 11.12.2018.

167


tëpërmirësimittësistemittëmbrojtjes juridikedhetëmundësohetrealizimi ipapenguaritëdrejtavetëtyretëgarantuara56.

Për nga aspekti i procedurës për qasje deri te e drejta e azilit,MekanizmiParandaluesNacionalkonstatonsepjesamëemadheepersonavetëndaluarjanëtënjoftuarmemundësinëqëtëparashtrojnëkërkesënpërpraniminesëdrejtëspërazilnëRepublikëneMaqedonisë,pormundësiaqëtashfrytëzojnëkëtëtëdrejtëatyreuofrohetpasdhëniessëdëshmisësëtyreparagjykatëspërkatësenësuazatëproceduraveqëdrejtohenkundërpersonavetëtretë.Kështuqë,personatendalu-arnëQendrënpërpraniminenënshtetasvetëhuaj,edhemëtejballafaqohenmevështirësigjatëqasjessëtyrederiteprocedurapërpraniminetëdrejtëspërazil.Më tutje,MPB-ja realizon ri–admisionine refugjatëvepa informiminse tënjëj-titgjendennëfazëneprocedurëspërkthimtëdetyruar,gjatëkësajkjoprocedurëporealizohetedhembipersonatpërtëcilëtështëfilluarprocedurapërbashkiminfamiljarë.

Si lëshimemëseriozetëkonstatuaranëRaporteteposaçmetëAvokatittëPopullit theksohen: Zgjidhjet jo legale të miratuara nga organi kompetent, mosdhëniaeaktvendimevepërndalimenëqendrënpërpranimineshtetasvetëhuaj,personattëcilëtndalohen,fshehjaenumritaktualtëpersonavetëakomoduarnëQendrëndhenëlidhjemeakomodiminepersonavetëcilëtnukjanëtëevidentuarnëregjistrateMinistrisëpërpunëtëbrendshme,shkurtimiisëdrejtëspërshëtitjedhepërqasjederiteprocedurapërpraniminesëdrejtëspërazildhendalimineshtetasvetëhuajnëcilësitëdëshmitarëvegjatëprocedurëspenale.

56 http://ombudsman.mk/upload/NPM-dokumenti/2018/NPM%20Godisen%20izvestaj-2017.pdf.

169


Nëperiudhën 14 dhe 15 nëntor të vitit 2018 u realizua vizita në ENP “Id-rizovë”.

NëçastinkururealizuahulumtiminëENP“Idrizovë”,dëniminmeburgimevuaningjithsej102tëburgosur,nënshtetastëhuaj.Prejtyre99 ipërkasingjinisëmashkullore,kursetrepersonatëgjinisëfemërore.Nganumri ipërgjithshëmitëburgosurvenënshtetastëhuaj,13 janëngashteteepërfshirametëa.q.“krizaerefugjatëve”(ngaAfganistani,Pakistani,Irani,Sudani).Mehulumtiminupërfshinëgjithsej 55 të burgosur nënshtetas të huaj, prej tyre 13personangaAfganistani,Pakistani, IranidhengaSudani,kurse42personattjerë ishinngashtetetehuaja,gjatëkësajumbajtllogaripërpërfaqësiminnëpërqindjetëpersonavetëburgosur–nënshtetastëhuajngatëgjithashtetet.

Përndryshe,kornizametodologjikeehulumtimitështësqaruarnëpjesënehyrjessëkëtijstudimi.

1. REZULTATET NGA HULUMTIMI I REALIZUAR

PJESA E TRETËREZULTATET NGA HULUMTIMI EMPIRIK I REALIZUAR PËR

NIVELIN E RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË NËNSHTETASVE TË HUAJ TË CILËT VUAJNË DËNIMIN E BURGIMIT NË ENP “ID-

RIZOVË”

Nganumriipërgjithshëmitëburgosurvenënshtetastëhuaj99(97,1%)ipër-kasingjinisëmashkulloredhetre(2,9%)ipërkasingjinisëfemërore.

1.1 Tëdhënatepërgjithshmepërtëburgosuritnënshtetastëhuaj

1.1.1 Gjinia e të burgosurve, nënshtetas të huaj


99

3

GJINIA

Meshkuj Femra

Grafiku nr.1 - Numri i të burgosurve të huaj sipas gjinisë

Nganumriipërgjithshëmitëburgosurve,13(12,7%)janëngaAfganistani(2),Pakistani(9),Irani(1)dheSudani(1).TëtjerëtjanëngaShqipëria(35),BosnjedheHercegovina(1),Bullgaria(7),Kosova(8),Serbia(10),Kroacia(5),Çekia(1),Suedia(1)dheetj.Njëpjesëetëburgosurvenënshtetastëhuajposedojnënënshtetësitëdyfishtë(18),kursetreprejtyrejanëmestatustëparregulluar.Tretëburgosuritqëipërkasingjinisëfemërorejanënga:njëraështëngaBosnjedheHercegovina,njëraështëmenënshtetësitëdyfishtëtëShqipërisëdhetëMaqedonisë,dheeburgosuraetretëështëbi-patridngaRomaniadhengaMoldavia.

1.1.2 Nënshtetësia e të burgosurve, nënshtetas të huaj

171


Numrimëimadhitëburgosurvenënshtetastëhuajjanëtëgrupmoshës30–39vjeçare–30,4%.Mëpaspasongrupmoshaprej21–29vjeçare–28,4%.Grupmoshaprej40–49vjeçaremerrpjesëme17,6%,grupmoshaprej50–59vjeçaremerrpjesëme16,7%,kursegrupmoshambi60vjeçaremerrpjesëme6,9%.

1.1.3 Viti i lindjes së të burgosurve, nënshtetas të huaj

2

35

1 7 1 18

1 1 5 2 1 1 3 19

1

10

1 1 5 1 1 2 1

Grafiku nr.2 - Numri i të burgosurve të huaj sipas shtetësisë


1111111

422222

111

222

11

43

21

35

26

32

63

12

42

36

35

211

0 1 2 3 4 5 6 7

1946

1953

1956

1958

1960

1962

1965

1967

1969

1971

1973

1976

1978

1980

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

Grafiku nr.3 - Numri i të burgosurve të huaj sipas vitit të lindjes

Përsaipërketgrupmoshëssëtëburgosurvenënshtetastëhuajqëipërkasingjinisëmashkullore,kemikëtëdistribuimvijues:Mepjesëmarrjenprej29,3%(sipas29tëburgosurvenënshtetastëhuaj),janëtëpërfaqësuaragrupmoshatprej21–29dhe30–39vjeçar.Tetëmbëdhjetëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(18,2%)itakojnëgrupmoshës40-49vjeçare,16(16,2%)itakojnëgrupmoshësprej50–59vjeçaredheshtatëprejtyre(7,1%)itakojnëgrupmoshësmbi60vjeçare.

173


Tëburgosuritqëipërkasingjinisëfemërore,njëraprejtyreështëelindurnëvitin1961(57vjeçare),edytakalindurnëvitin1980(38vjeçare)dheeburgosuraetretëkalindurnëvitin1987(31vjeçare).

Përsaipërkettëburgosurvenënshtetastëhuajqëjanëngashtetetepërf-shiramekrizënerefugjatëve,dyprejtyrejanëtëlindurnëvitin1983(35vjeçar),dyprejtyrejanëtëlindurnëvitin1991(27vjeçar),dhemenganjëjanëtëmoshës44,42,33,30,26,25,23,22,21vjeçare.

Mundtëkonkludohetsedominojnëpersonategrupmoshës21–29vjeçaremepjesëmarrjeprej53,8%,mëpaspasongrupmosha30–39vjeçaremepjesëmar-rjeprej30,8%dhegrupmosha40–49vjeçaremepjesëmarrjeprej15,4%.

29 29

1816

7

21-29 30-39 40-49 50-59 60+

1 1

2

1 1

2

1 1 1 1 1

1974 1976 1983 1985 1988 1991 1992 1993 1995 1996 1997

Grafiku nr.4 - Numri i të burgosurve të huaj-meshkuj sipas moshës

Grafiku nr.5 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët janë nga shtetet e krizës së refug-jatëve (Afganistan, Pakistan, Iran dhe Sudan)


Numrimë imadh i veprave të shkaktuarapenalengaanae tëburgosurvenënshtetastëhuajkanëtëbëjnëmenenin215tëKoditpenaltëRepublikëssëMa-qedonisë,përkatësishtpërprodhimtaridhelëshimtëpaautorizuarnëqarkullimtëdrogave–substancavenarkotike,substancavepsiko–tropedhetëprekursorëve.Madje41,2%prejtëburgosurvevuajnëdënimineburgutpërkëtëvepërpenaleedheatëmëshpeshpërtrajtënekualifikuarsipasparagrafittre,përkatësishtnëseveprënekanëkryermëshumëpersonaosenëseshkaktariikësajveprepenalekaqenëorganizatorëirrjetittëshitësve(dilerëve)oseindërmjetësuesve.Sivepërpa-suesepenalepërngaaspektiipërfaqësimitështëveprapenalesipasnenit418–b,kontrabandimimeemigrantët(18,6%).Numrimëimadhitëburgosurvejanënëlidhjemeparagrafin4,përkatësishtkanëtëbëjnëmerastetkurveprapenaleështëkryermepersontëmoshëssëmitur.Mëpaspasojnëvepratpenalepërvrasjesipasnenit123(7veprapenale),mëpasvepratpenalesipasnenit394–a,organizataterroriste(7veprapenale),gjashtëveprapenalekanëtëbëjnëmehajdutërisipasnenit237tëKPM,katërveprapenalejanënëlidhjemegrabitjetsipasnenit141etj.

Tëdhënatjanëtëpërmbledhuranëgrafikuneprezantuarmëposhtë.

1.1.4 Veprat penale për të cilat të burgosurit vuajnë dënimin e burgut për nënshtetasit e huaj

3 1 2 1 1 3 2 1 26 5

26

1 2 1 3 16

1 1 1 1 1 3 3 1 1 1 4 1 2

11

1 2

NE.

123

P. 1

NE.

123

P. 2

NE.

123

P. 3

NE.

123

P. 7

NE.

141

NE.

141

P. 1

NE.

187

P. 3

NE.

193

-А P

. 1N

E. 2

15N

E. 2

15 P

. 1N

E. 2

15 P

. 2N

E. 2

15 P

. 3N

E. 2

15 P

. 4N

E. 2

15 P

. 7N

E. 2

35 P

. 3N

E. 2

36 P

. 3N

E. 2

36 P

. 7N

E. 2

37 P

. 3N

E. 2

47 P

. 3N

E. 2

59 P

. 3N

E. 3

00 P

. 4N

E. 3

86 P

. 3N

E. 3

94 P

. 3N

E. 3

94-А

NE.

394

-А P

. 1N

E. 3

94-А

P. 3

NE.

396

NE.

418

P.3

NE.

418

-BN

E. 4

18-B

P. 1

NE.

418

-B P

. 3N

E. 4

18-B

P. 4

NE.

418

-B P

. 7N

E. 4

18-C

P. 3

Grafiku nr.6 - Numri i veprave penale të kryera nga të burgosur të huaj

175


1

3

1 1

5

2

NE. 141 NE. 141 P. 1 NE. 193-А P. 1 NE. 418-B P. 3 NE. 418-B P. 4 NE. 418-C P. 3

Grafiku nr.7 - Numri i veprave penale të kryera nga të burgosur të huaj të cilët vijnë nga shtetet e krizës së refugjatëve (Afganistan, Pakistan, Iran dhe Sudan)

Tëburgosuritqëipërkasingjinisëfemërorejanëshkaktaretëkëtyrevepravepenale:Njëravuandënimineburgimitpërkryerjeneveprëspenale–vrasjesipasnenit123paragrafi1tëKPM.Eburgosuraedytëpërtrajtënekualifikuartëveprëspenale–prodhimtariepaautorizuardhelëshiminnëqarkullimtëdrogavenarko-tikedhetësubstancavedhetëprekursorëvepsikotropesipasnenit215paragrafi3 të KPM, dhe e burgosura e tretë për veprënpenale – themelimin e raportevetë robërisëdhepër transport tëpersonavenëraporte robëriendajpersonavetëmoshëssëmitur,nëpajtimmenenin418paragrafi3tëKPM.

Tëburgosuritnënshtetastëhuaj,tëcilëtjanëmeprejardhjengaAfganistani,Pakistani, Irani dhe nga Sudani vuajnë dënimin burgimit për këto vepra penale:Pesëprej tyre janë tëdënuarpërveprënpenale sipasnenit418–bparagrafi4,kontrabandimimeemigrantë,vepërekryermepersonatëmoshëssëmitur.Katërpersonapërveprënpenale–grabitjenëpajtimmenenin141KPM.Dyprej tyrepërorganiziminegrupitdhepërnxitjenpërkryerjetëvepraveqëkanëtëbëjnëmetregtinëmenjerëz,tregtimepersonatëmoshëssëmiturdhepërkontrabandimtëemigrantëvenëpajtimmenenin418–cparagrafi3iKPM.Njëpersonështëidënuarpërprodhimtaridhedistribuimtëpornografisëmefëmijët(neni193-aparagrafi1)dhepërkontrabandimmeemigrantët(neni418-bparagrafi3)tëKPM.


Grafiku nr.8 - Numri i të burgosurve të huaj kryerës të veprave penale

Dymbëdhjetëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(92,3%)ngaAfganistani,Pakistani,IranidheSudanipërherëtëparëjanëshkaktarëtëvepravepenale,dhevetëmnjëriprejtyreështërecidivist(7,7%).

Nëlidhjemenivelinearsimimittëpersonavetëburgosurmenënshtetësitëhuaj,njëriprejtyreështëanalfabet(1,82%),16(29,09%)prejtyrekanëtëpërfun-duararsiminfillorë,30(54,55%)prejtyrekanëpërfunduararsiminemesëm,katërprejtëburgosurve(7,27%)janëmepërgatitjetëarsimitsipërorë,njëriprejtëbur-gosurve(1,82%)–mepërgatitjetëtjeradhetreprejtëburgosurve(5,45%)nukjanëprononcuar.

Prej tëburgosurvenënshtetas tëhuajqë janëmeprejardhjengashtetetepërfshiramekrizënerefugjatëve,gjashtëprejtyrejanëmearsimtëpërfunduarfil-lorë,pesëprejtyrejanëmearsimtëmesëmdhedyprejtyrejanëmearsimsipërorë.

1.1.6 Niveli i arsimimit të personave të burgosur nënshtetas të huaj

46

6 3

SHKELËS PËR HERË TË PARË

RECIDIVIST RECIDIVIST I SHUMËFISHTË

Nganumriipërgjithshëmitëburgosurvenënshtetastëhuaj,83,64%(46)janëshkelëspërherëtëparë,10,91%(6)janërecidivistëdhe5,45%(3)janërecidivistëtëshumëfishtë.

1.1.5 Historia kriminele e të burgosurve me nënshtetësi të huaj

177


18

29

6 0 2

I /E PA MARTUAR

I / E MARTUAR I / E SHKURORËZUAR

I / E VEJË TJETËR

Grafiku nr.9 - Numri i të burgosurve të huaj sipas shkallës së arsimit

Grafiku nr.10 - Numri i të burgosurve të huaj sipas gjendjes martesore

Përngaaspektiigjendjesmartesore,përqindjamëemadheprej52,73%janëtëmartuar,mëpas32,73%janëtëpamartuardhe10,91%janëtëshkurorëzuar.

1.1.7 Gjendja martesore e të burgosurve nënshtetas të huaj

1

16

30

0 4 0 0 1 3


PërsaipërketpersonaveqëjanëmeprejardhjengaAfganistani,Pakistani,Ira-nidheSudani,61,54%prejtyrejanëtëmartuar,30,77%prejtyrejanëtëpamartuardhe7,69%janëtëshkurorëzuar.

4

8

1 0 0

I / E PA MARTUAR

I / E MARTUAR I / E SHKURORËZUAR

I /E VEJË TJETËR

Grafiku nr.11 - Numri i të burgosurve të huaj sipas gjendjes martesore të cilët vijnë nga shtetet e krizës së refugjatëve (Afganistan, Pakistan, Iran dhe Sudan)

Në lidhjeme profesionin e të burgosurve nënshtetas të huaj, numrimë imadhtëburgosurvejanëpunëtorë.PërsaipërkettëburgosurvemeprejardhjengaAfganistani,Pakistani,IranidheSudani,dyprejtyrejanëinxhinierëtëndërtimtarisë,menganjëjanëelektricist,bujk,kalorësikuajve,rrobaqepësdhenjëështëipap-unësuar,dyprejtëburgosurvejanëshitësdhedyjanëpunëtorë.Tëdhënatjanëtëprezantuaranëgrafikunmëposhtë.

1.1.8 Profesionet e të burgosurve nënshtetas të huaj

179


2 1 2 1 2 2 1 1 1 1 2 1

7

1 1 2 2

10

1 1 1 1 1 1

54

AFAR

IST

TEN

IK V

ETER

INE

INXH

INIE

R N

DËRT

IMTA

RIE

EKO

NO

MIS

T

ELEK

TRIC

IST

SALD

UES

BUJK

INXH

NIE

R I …

KALO

RËS

KUAJ

SH

RRO

BAQ

EPËS

MEK

ANIK

PËRP

UN

UES

QU

MSH

TI

I PA

PUN

Ë

ÇOBA

N

FURT

ARË

PRIV

AT

SHIT

ËS

PUN

ËTO

RË

ËMBË

LTO

RË

KON

TABI

LIST

TAPA

CIR

TREG

TARË

HOTE

LIER

HIDR

AULI

K

SHO

FER

PA P

ËRGJ

IGJE

Grafiku nr.12 - Numri i të burgosurve të huaj sipas profesionit

Përngaaspektiigjendjesshëndetësore,35(63,64%)prejtëburgosurvenën-shtetastëhuajuprononcuansejanënëgjendjetëmirëshëndetësore,17(30,91%)– prej të burgosurve u prononcuan se gjendja shëndetësore e tyre është e pa-volitshme,treprejtëburgosurve(5,45%)–janëprononcuarsegjendjaetyreshën-detësoreështëeshkëlqyer.Prapëseprapë,shumicaprejtëburgosurvenënshtetastëhuajtheksuanseedhekurballafaqohenmendonjëproblemtëcaktuarshënde-tësorë,qasjaderitemjekuështëshumëevështirë.PërgjigjetekëtyrepyetjevenëtërësikorrespondojnëmekonstatimeteraportevetëMPN57dhetëKPT58.

1.1.9 Gjendja shëndetësore e të burgosurve nënshtetas të huaj

57 http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preventiven_mehanizam/izveshtai/godishni_izveshtai.aspx E qasshme më datën: 1.12.2018.

58 https://www.coe.int/en/web/cpt/-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-?desktop=false E qasshme më datën: 1.12.2018.


0

17

35

0 3

SHUMË E KEQE E KEQE E MIRË SHUMË E MIRËSHKËLQYESHËM

5

49

1

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.13 - Numri i të burgosurve të huaj sipas gjendjes shëndetësore

Grafiku nr.14 - Numri i të burgosurve të huaj - varës

Nganumriipërgjithshëmitëburgosurvenënshtetastëhuaj,89,09%prejtyrenukjanëtëvarur,9,09%janëtëvarurdhe1,82%nukofruanpërgjigjenëlidhjemepyetjeneparashtruar.TëburgosuritmeprejardhjengaAfganistani,Pakistani,IranidheSudani,asnjëriprejtyrenukjanëpersonatëvarur.

1.1.10 Aspekti i varësisë së të burgosurve nënshtetas të huaj

181


47

2 5 0 1

1 2 3 4 5

1-shumë keq, 2-keq 3-mirë 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm

Grafiku nr.15 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët janë deklaruar për kushtet e ven-dosjes

Pjesamëemadheetëburgosurvenënshtetastëhuaj,janëtëklasifikuarnëseksioninembyllur,grupi trajtuesV1dheV2dhetënjëjtitnukprogresojnë,prejkëtumundtëkonkludohetsenukshfrytëzojnëkurrfarëfavore.

Përngaaspektiikushtevepërakomodim,nëpyetjen:Nëshkallënnga1derinë5,sesiivlerësonikushteteakomodimit?,47(85,45%)dhanëvlerësiminme1,dyprejtyre(3,64%)dhanënotën2,pesëprejtëburgosurve(9,09%)–dhanënotën3dhenjëiburgosur(1,82%)kadhënënotën5.TëburgosuritmeprejardhjengaAf-ganistani,Pakistani,IranidhentaSudani,upërgjigjënme1–dhjetëprejtyre,dyprejtëburgosurvedhanënotën3dhenjëriprejtëburgosurvedhanënotën–5.

Nëpyetjen:VallëinstitucioniJusiguroirrobadhembulesaoseshfrytëzonirro-batdhembulesatpronësore?,tre(5,45%)prejtëburgosurveupërgjigjënme“po”,24(43,64%)upërgjigjënme„jo“,kurse28prejtëburgosurve(50,91%)upërgjigjënseshfrytëzojnërrobatdhembulesatpronësore.

1.2 Pozitaetëburgosurve,nënshtetastëhuaj

1.2.1 Klasifikimi

1.2.2 Akomodimi

1.2.3 Rrobat dhe mbulesat e shtretërve


3

2428

0

PO JO SHFRYTËZON ATO PRONËSORE

PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.16 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: “A Ju ka siguruar institucioni veshmbathje dhe shtrojë apo i përdorni tuajat?”

3

21

31

0 0

PO JO SHFRYTËZOJNË MJETE

PRONËSORE TË HIGJIENËS

REFUZON TË MIRËMBAN HIGJIENËN

PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.17 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: “A janë siguruar kushte për mirëmbajtjen e higjienës personale?”

Në pyetjen: Vallë janë të siguruara kushtet për mirëmbajtjen e higjienëspersonale?, tridhjetenjë prej të burgosurve (56,36%) shfrytëzojnë mjetet e tyrepronësore,treprejtëburgosurve(5,45%)upërgjigjënme“po”,21prejtyre(38,18%)upërgjigjënme„jo“.

1.2.4 Higjiena personale

183


46

4 4 1 0

1 2 3 4 5


Grafiku nr.18 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët e kanë vlerësuar higjienën e in-stitucionit?

Njëpërqindjeelartëprej83,64%ose46tëburgosur,nëpyetjen:Nëshkallënnga1derinë5sievlerësonihigjienënnësuazatë institucionit?,dhanënotën1,katërprejtyre(7,27%)–dhanënotën2,katërtëburgosur(7,27%)–dhanënotën3,kursenjëperson(1,82%)–vlerësonmenotën4.

Nëpyetjen:Vallëushqimiiplotësonstandardetminimale?,pjesamëemadheprej94,55%osegjithsej52tëburgosurnënshtetastëhuajupërgjigjënme“jo”,dyprejtëburgosurve(3,64%)upërgjigjënme“po”kursenjëiburgosur(1,82%)nukupërgjigjfare.

1.2.5 Ushqimi


2

52

1

PO JO PA PËRGJIGJE

14

39

2

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.19 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes:”A i përm-bush ushqimi standardet minimale?”

Grafiku nr.20 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: “A Ju është siguruar ushqim i cili i plotëson nevojat e Juaja fetare?”

Nëpyetjen:VallëJusigurohetushqimiiciliiplotësonbindjetTuajafetare?,14prejtëburgosurve(25,45%)upërgjigjënme“po”,39prejtëburgosurve(70,91%)(tëgjithëShqiptarë)upërgjigjënme“jo”dhedyprejtëburgosurve(3,64%)nukupërgjigjënfare.

185


48

7 0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.21 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë së paku dy orë gjatë ditës qëndroni jashtë në ajër të pastër?

Nëpyetjen:Vallësëpakudyorënëditëqëndronijashtënëajërtëpastër?48prejtëburgosurve(87,27%)upërgjigjënme“po”,kurseshtatëprejtyre(12,73%)upërgjigjënme“jo”.

1.2.6 Pushimi

Nëpyetjen:Vallë jeni tëangazhuarmeaktivitetepune?, vetëm treprej tëburgosurve(5,45%)konfirmuanmepo.Edheatë,njëpersoniburgosurështëian-gazhuarsibukëpjekësmekompensiminprej200denarënëmuaj,iburgosuriidytëështëkopshtarë,kurseiburgosuriitretëmerretmelarjenerrobave,siçthotëai–qëtëfitojëpërtëblerëcigaret.52prejtëburgosurve(94,55%)nënshtetastëhuajupërgjigjënme“jo”.Pjesamëemadheprejtyretheksuanseduanqëtëpunojnë,porsenukilejojnëdhekëtëataelidhinmefaktinsejanënënshtetastëhuajdheseatyrenukulejohetqëtëangazhohenmeaktivitetepune.

1.2.7 Angazhimi punues


3

52

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.22 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë jeni të angazhuar me aktivitete pune?

3

47

5

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.23 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju është siguruar mbrojtja përkatëse shëndetësore / qasja deri te mjeku?

Nëpyetjen:VallëJuështësiguruarmbrojtjapërkatëseshëndetësore/qasjaderitemjeku?Madje47prejtëburgosurve(85,45%)upërgjigjënme“jo”,treprejtyre(5,45%)upërgjigjënme“po”,pesëprejtëburgosurve(9,09%)nukofruanpërg-jigje.

1.2.8 Mbrojtja shëndetësore

187


18

36

1

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.24 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju ka kontrolluar mjeku në afatin prej 24 orëve pas pranimit në institucion?

Nëpyetjen:VallëJukakontrolluarmjekunëafatinprej24orëvepaspranimitnëinstitucion?18(32,73%)prejtëburgosurveupërgjigjënnëmënyrëafirmative,36 (65,45%)prej tëburgosurveupërgjigjënme“jo”kursenjëriprej tyre (1,82%)nukofroipërgjigje.Pjesamëemadheetëburgosurvetëcilëtofruanpërgjigjen“jo”,theksuansekanëqenëtëkontrolluargjatëparaburgimit.

Në lidhjemepyetjen:Nëshkallënnga1derinë5,sievlerësonimbrojtjenshëndetësorenëinstitucion?44prejtëburgosurve(80,00%)dhanënotën1,tetëprejtyre(14,55%)–dhanënotën2,yprejtëburgosurve(3,64%)–ofruannotën3dhenjëiburgosur(1,82%)–dhanotën4.Pothuajsetëgjithëtëburgosurittheksuanseështëshumëevështirëtëkontaktojnëmemjekunkurkanënevojëpërtë,mepërjashtimtërastevetëskajshmeurgjente.

KjogjendjeështëkonstatuaredhengaMKP59dheKPT.60/61

59 http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preventiven_mehanizam/izveshtai/godishni_izveshtai.aspx E qasshme më datën: 1.12.2018.

60 https://www.coe.int/en/web/cpt/-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-?desktop=false E qasshme më datën: 1.12.2018.

61 „Delegacioni pranoi shumë ankesa në lidhje me qasjen deri te mbrojtja shëndetësore, gjë që është befasuese. Zyrtarisht, të burgosurit parashtrojnë kërkesën deri te drejtori që të kontrollohen nga mjeku, kurse kërkesat filtrohen nga ana e nëpunësve të burgut. Disa javë mund të kalojnë para se të burgosurit të kontaktojnë me mjekun, madje edhe atëherë nuk është e sigurt se mjeku do ta ftojë të burgosurin. Prej këtu, KPT propozon që kërkesat për kontrollim mjekësorë, të burgosurit ti dorëzo-jnë në zarf të mbyllur.“


44

8 2 1 0

1 2 3 4 5

1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm

Grafiku nr.25 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët e vlerësojnë mbrojtjen shën-detësore në institucion?

0

55

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.26 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë jeni të përfshirë në procesin arsimorë ose vallë përcillni kursin për aftësim profesional?

Në pyetjen: Vallë jeni të përfshirë në procesin arsimorë ose vallë përcillnikursepërkatësepëraftësimprofesional?Tëgjithëtëburgosurit55(100%)ofruanpërgjigjen“jo”.

Edhe pse kemi të bëjmë me nënshtetas të huaj, dhe me këtë rast ështëvështirëqëtëorganizohetarsimiminësemerrenparasyshbarrieratgjuhësore,porkjonukdotëishtearsyetimpërmungesënerealizmittëkursevepërkatësepëraf-tësiminprofesionaltëtyre.

1.2.9 Arsimimi dhe aftësimi profesional

189


4 3 1 2

16

11

15

1 1 3 4 3

Grafiku nr.27 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Si e kaloni kohën e lirë?

Nëpyetjen:Siekalonikohëne lirë?,pjesamëemadheetëburgosurveupërgjigjënsenukbëjnëasgjëgjatëkohëssëlirë,kursetëtjerëttheksuansekohënelirëeshfrytëzojnëdukeecur,lexuar,shikuartv,dukeumarrëmesporte,dukeluajturshah,letra,dominodheetj.Tëdhënatjanëtëpërmbledhuranëgrafikuneprezantu-armëposhtë.Ngapërgjigjeteofruara,ishteevidentepakënaqësiaetëburgosurvesepërtënjëjtitnukorganizohenaktivitetetëliradhesetënjëjtit“bezdisen”gjatëkohëssëlirë.

Nëpyetjen:Në shkallënnga1deri në5, si e vlerësoni organizimin e akti-vitetevetëlira,aktivitetevesportivedhetërekreacionitnësuazatëinstitucionit?(1-shumëkeq,2-keq,3-mirë,4-shumëmirë,5-shkëlqyeshëm),ështëmëseevidentkonkluzionisekohaelirëetëburgosurvenukështëeorganizuar,dhesiçtheksojnëtënjëjtit,përskajdyorëveqëataikalojnënëmjedisetëhapura,kohënembeturekalojnënëpërdhomate institucionit.36prej tëburgosurvenënshtetas tëhuaj(65,45%)dhanënotën1,12prejtyre(21,82%)–dhanënotën2,kursekatërprejtëburgosurve(7,27%)–dhanënotën3,dyprejtyre(3,64%)–dhanënotën2dhenjëiburgosur(1,82%)dhanotën5.

1.2.10 Aktivitetet e lira, sporti dhe rekreacioni


36

12

4 2 1

1 2 3 4 5


7

45

3

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.28 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët e kanë vlerësuar organizimin e aktiviteteve të lira, sport dhe rekreacion në institucion?

Grafiku nr.29 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë e shfrytëzoni bibliotekën dhe vallë në të njëjtën gjendet literatura në gjuhën të cilën Ju e kuptoni?

Nëpyetjen:Vallë e shfrytëzoni bibliotekëndhe se vallë haset literaturanëgjuhënqëjuekuptoni?.Shtatëprejtëburgosurve(12,73%)upërgjigjënme“po”,45prejtëburgosurve(81,82%)upërgjigjënme“jo”dhetreprejtyre(5,45%)nukofruanpërgjigje.

191


5

49

1

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.30 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë me Ju personeli i burgut e kryen punën edukative?

Nëpyetje:VallëmeJu,personeli iburgutrealizonpunënedukative?,bren-gosëseishinpohimetetëburgosurvese“asnjëherënukekanëtakuar”edukatorinosese“atëekanëtakuarparanjëmuaji”osese“vetëmnjëherëjanëtakuar”dheetj.

Përkatësisht,vetëmpesëprejtëburgosurve(9,09%)ofruanpërgjigjen“po”,pjesamëemadheprej89,09%(49prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj)ofruanpërgjigjen“jo”,kursevetëmnjëprejtyre(1,82%)nukofroifarepërgjigje.

Nëpyetjen:“VallëJumundësohetplotësimiinevojavefetare?,22prejtëbur-gosurve (40,00%)ofruanpërgjigjen “po”, 29prej tyre (52,73%)ofruanpërgjigjen“jo”,kursekatërprejtëburgosurve(7,27%)nukofruanpërgjigje.Pjesamëemadheetëburgosurvetëcilëtupërgjigjënseatyrenukulejohetqëtiplotësojnënevojatfetare ishin tëpërkatësisëetnikeShqiptare,kursedyprej tyre janëngashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”.

1.2.11 Puna edukative

1.2.12 Plotësimi i nevojave fetare


22

29

4

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.31 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju mundësohet plotësimi i nevojave fetare?

13

42

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.32 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë real-izoni kontakte me botën e jashtme?

Nëpyetjen:“Vallërealizonikontaktemebotënejashtme?”,13prejtëburgo-survenënshtetastëhuaj(23,64%)ofruanpërgjigjen“po”,kurse42prejtyre(76,36)ofruanpërgjigjen“jo”.

Nëpyetjen:“VallëJulejohetshkëmbimiishkresave?,30prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(54,55%)ofruanpërgjigjen“po”,21prejtyre(38,18%)–ofruanpërgjigjen„jo“,kursekatërprejtyre(7,27%)nukofruanpërgjigje.

1.2.13 Kontakti me botën e jashtme

193


30

21

4

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.33 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju lejohet shkëmbimi i shkresave?

Siproblemkryesorpërngaaspektiitelefonimitështëedheproblemiimosfunksionimittëfoltorevetelefonike.

Edhepse,18prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(32,73%)ofruanpërgjigjenafirmativenëlidhjemekëtëpyetje,prapëseprapë,mbetetfaktisetënjëjtitnukirealizojnëtelefonatatnëmënyrëlegale,porsegjindendisimeblerjenecelularëvetëcilëtjanërigorozishttëndaluarnëinstitucionetndëshkuese–përmirësuesekurseshfrytëzimi i tyreparaqetshkeljedisiplinore.37prej tëburgosurvenënshtetastëhuaj(67,27%)ofruanpërgjigjen“jo”.Nëveçantiështëproblematikrastimetëbur-gosuritqëjanëmeprejardhjengashtetetepërfshirame“krizënerefugjatëve”,përshkakunsetënjëjtitnukposedojnëmjetefinanciarepërfurnizimtëcelularëvenëmënyrëjolegale.Tënjëjtitmevitetëtëranukkanërealizuarkontaktetmetëafërmitetyredhenukposedojnëinformacionesevallëtënjëjtitjanëtëgjallëapotëvdekur,easkugjenden.Dhekëtatëburgosurposedojnëfamiljetetyre,disaprejtyrekanëfëmijë,gjëqëparaqetnjëveprimiskajshëmjohumanndajtyre.


18

37

0

PO JO PA PËRGJIGJE

48

7 0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.34 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju lejohet telefonimi?

Grafiku nr.35 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju lejohen vizitat?

Edhepse,tëburgosurvenënshtetastëhuajulejohenvizitat,prapëseprapë,tënjëjtitnukkasekushtivizitojë,meqenësefamiljetetyregjendenlargshtetittonë.Dyzetetetëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(87,27%)ofruanpërgjigjeafirma-tivenëlidhjemepyetjense:VallëJulejohenvizitat?,kurseshtatëprejtyre(12,73%)upërgjigjënme“jo”.

Nëpyetjense:“VallëJulejohetpranimiidërgesave?,42prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(76,36%)upërgjigjënme“po”,12prejtyre(21,82%)–ofruanpërgjigjen“jo”,kursenjëiburgosur(1,82%)nukofroipërgjigje.Tëburgosuritnën-shtetastëhuajmeprejardhjengaAfganistani,Pakistani,IranidhengaSudani,edhe

195


42

12

1

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.36 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju lejohet pranimi i dërgesave?

psetëgjithë-13prejtyreofruanpërgjigjeafirmative,tënjëjtitnukpranojnëdërge-sapërshkaktëfaktitsefamiljetetyrejanëngashtetetelargëta,ataasqëkontakto-jnëmetënjëjtit,easqëkanëmundësiqëtëpranojnëdiçka.

2

46

7

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.37 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni lidhur kurorë martesore gjatë kohës së vuajtjes së dënimit me burgim?

Nëpyetjen se: “Vallë keni lidhur kurorë gjatë kohës së vuajtjes sëdënimitmeburgim?,dyprejtëburgosurve(3,64%)ofruanpërgjigjeafirmative,46prejtyre(83,64%)–ofruanpërgjigjen“jo”dheshtatëprejtyre(12,73%)nukofruanpërgjigje.

1.2.14 Lidhja e martesës


1

15

39

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.38 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju janë ofruar favoret?

Nëpyetjen:“VallëJujanëpërcaktuarfavoret?,vetëmnjëriprejtëburgosurvenënshtetastëjashtëm(1,82%)ështëpërgjigjurmepërgjigjeafirmative,15tëbur-gosurnënshtetastëjashtëm(27,27%)ofruanpërgjigjenme“jo”,kurse39prejtyre(70,91%)nukofruanpërgjigje.

Njëriprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj,tëcilitiështëpërcaktuarfavori“shfrytëzimiivikendit”nëfaktështëbi-patridiciliposedonedhenënshtetësinëeMaqedonisëdheinjëjtiposedonfamiljenetijnështetintonë,dhepërkëtëarsyeatijiështëpërcaktuarkyfavor.Përndrysheasnjëritprejtëburgosurvetëtjerënën-shtetastëhuaj,nukupërcaktohenfavorettëcilatnëvetepërfshijnëkontaktemëtëshpeshtamebotënejashtmepërshkaktëfrikëssetënjëjtitmundtëarratisensidhepërfaktinsetënjëjtitnukposedojnëvendbanimeeasvendqëndrim,asfamil-jarënëterritorineshtetittonë.

Përndryshe,tëgjithëtëburgosurveulejohetkategoriaeparëefavoreve,fa-voreqëkanëtëbëjnëmezbutjenekushtevenësuazatëinstitucionit.

1.2.15 Favoret për të burgosurit

Nëlidhjemepyetjen:“Vallëkeniarriturprogresimin?”,katërprejtëburgo-survenënshtetastëhuaj(7,27%)kanëofruarpërgjigjen“po”,19prejtyre(34,55%)ofruanpërgjigjen“jo”,kurse32personatëburgosurnënshtetas tëhuaj (58,18%)

1.2.16 Zhvendosja

197


4

51

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.39 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni progresuar?

Nëpyetjen: “Vallë keniparashtruarkërkesënpërndërprerjenevuajtjes sëdënimit?,12prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(21,82%)ofruanpërgjigjen“po”.Prejtëburgosurve,dyjanëngashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”.Njëriprejtëburgosurveupërgjigjseakomanukkapranuarpërgjigje,kursetëburgosuritjetërnukiështëpranuarkërkesa.41tëburgosurnënshtetastëhuaj(74,55%)ofru-anpërgjigjen“jo”,kursedyprejtyre(3,64%)nukupërgjigjën.

1.2.17 Ndërprerja e vuajtjes së dënimit

nukofruanpërgjigje.Asnjëriprejtëburgosurvenënshtetastëhuajnukjanëripro-gresuar.


4

50

1

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.41 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë ndaj Ju janë shfrytëzuar mjetet vijuese të detyrimit (izolimi, lidhja, shkopinj gome, spërkatje me ujë, mjete kimike dhe qentë)?

Nëpyetjen:“VallëndajJu janëshfrytëzuarkëtomjetetëdetyrimit(izolimi,lidhja,shkopiigomës,spërkatjemeujë,mjetekimikedheqentë)?,katërprejtëbur-gosurvenënshtetastëhuaj(7,27%)ofruanpërgjigjeafirmative,50prejtyre(90,91%)ofruanpërgjigjen“jo”,kursenjëriprejtëburgosurve(1,82%)nukofroipërgjigje.

1.2.18 Raporti i autoriteteve zyrtare

12

41

2

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.40 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni parashtruar kërkesën për ndërprerjen e vuajtjes së dënimit?

199


Nëpyetjen:“Nëshkallënnga1derinë5,sievlerësoniraportineautoritetevezyrtarendajJush?,27prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(49,09%)ofruannotën1,11prejtyre(20,00%)–ofruannotën2,14prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(25,45%)–ofruannotën3,treprejtëburgosurve(5,45%)–ofruannotën4dheasn-jëriprejtyrenukofroinotën5.

27

1114

3 0

1 2 3 4 5


12

39

4

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.42 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët e kanë vlerësuar qëndrimin e per-sonave zyrtarë ndaj Tyre?

Grafiku nr.43 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni qenë viktimë e torturës nga ana e autoriteteve zyrtare?

Nëpyetjen:“Vallëkeniqenëviktimëetorturësngaanaeautoritetevezyr-tare?,12prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(21,82%)ofruanpërgjigjen“po”,39prejtyre(70,91%)ofruanpërgjigjen“jo”dhekatërprejtëburgosurve(7,27%)nukofruanpërgjigje.


11

40

4

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.44 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni parashtruar kërkesën për falje?

Nëpyetjen:“Vallëkenibërëpërpjekjeqëtëarratiseni?,tëgjithë55tëburgo-suritnënshtetastëhuajofruanpërgjigjennegative.

1.2.19 Arratisjet

1.2.20 Lirimet nga institucioni

Nëpyetjen:“Vallëkeniparashtruarkërkesënpërfalje?,11tëburgosurnën-shtetastëhuaj,prejtëcilëvepesëtëburgosurjanëmeprejardhjengaAfganistani,Pakistani,IranidhengaSudani,upërgjigjënnëmënyrëafirmative,porasnjëritprejpersonavenukiështëpranuarkërkesapërfalje.Përkatësisht,72,73%prejtëbur-gosurvenukkanëparashtruarkërkesën,20%prejtëburgosurvenënshtetastëhuajkanëparashtruarkërkesënpërfalje,kursepër7,27%nukështëofruarpërgjigje.

1.2.20.1 Amnistia

201


0

55

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.45 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni parashtruar kërkesën për lirim të kushtëzuar?

Nëpyetjen:“Vallëkemiparashtruarkërkesënpërlirimtëkushtëzuar?”,asn-jëriprejtëburgosurvenënshtetastëhuajnukkaofruarpërgjigjeafirmative.

Nëpyetjen:“VallëJukanëinformuarpërfaktinsedrejtoriiinstitucionitmundtalirojëpersoninedënuaredheparaskadimittëdënimit,nëseaikavuajtursëpakutre tëkatërtatedënimitmeburgimdhenëseatijnuk iështëmundësuar lirimi ikushtëzuaredheatëderimë30ditëpërdënimineburgimitderimënjëvit,derimë90ditëpërdënimineburgutderimëpesëvitedhe120ditëpërdënimineburgimitpër periudhënmbi pesë vite?”, 13 prej të burgosurve nënshtetas të huaj ofruanpërgjigjeafirmative,kurse42prejtëburgosurveofruanpërgjigjen“jo”.

1.2.20.2 Lirimi i kushtëzuar

1.2.20.3 Lirimi në bazë të vendimit të sjell nga drejtori i insti-tucionit


13

42

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.46 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju kanë informuar se drejtori i institucionit mund të Ju lirojë më herët dhe para skadimit të dënimit?

44

110

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.47 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë pas vuajtjes së dënimit me burgim do të ktheheni në shtetin Tuaj?

Sipyetjeeradhësështëpyetja:“VallëpasvuajtjessëdënimitmeburgimdotëktheheninështetinTuaj?”.Nëlidhjemekëtëpyetje,44prejtëburgosurveofruanpërgjigjen“po”,prejtyredyprejtëburgosurvenënshtetastëhuajjanëmeprejar-dhjengashtetetepërfshirame“krizënerefugjatëve”.Njëmbëdhjetëpersona,prejtëcilëvenëntëjanëmeprejardhjengashtetetepërfshirame“krizënerefugjatëve”ofruanpërgjigjen“jo”.

203


1

54

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.48 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë pas vuajtjes së dënimit me burgim do të akomodoheni në qendrën për prani-me?

Gjithashtu, në suaza të hulumtimi, të burgosurit nënshtetas të huaj u py-etën:“Vallëpasvuajtjessëdënimitmeburgimdotëakomodoheninëqendrënpërpranime?”.Njëriprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(meprejardhjengaAfgani-stani)ofroipërgjigjen“po”,54prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(prejtyretetëmeprejardhjengashtetepërfshirame“krizënerefugjatëve”),ofruanpërgjigjen“jo”.

Gjatërealizimittëintervistës,ishtemëseevidentepakënaqësiaetëburgo-survenënshtetastëhuajsirezultatipërvojësnegativeqëatakanëpasurmeorganetepërndjekjespenale,kushtetepavolitshmepërvuajtjenedënimitmeburgimdheishteevidentedëshiraetyreqësamëshpejtëtabraktisinshtetintonë,paslirimitngainstitucionindëshkues-përmirësues.


Nëlidhjemepyetjen:“VallëinstitucioniJuofroninformacionetdhendihënjuridikenëgjuhëntëcilënJuekuptoni,nëlidhjemembrojtjenetëdrejtaveTuaja?”,10prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj,ofruanpërgjigjen“po”,41prejtyreofruanpërgjigjen“jo”,prejtyremadje12tëburgosurmeprejardhjengashtetetepërfshirame“krizënerefugjatëve”,kursekatërprejtëburgosurvenukofruanpërgjigje.

Edhepërskajtëdrejtësqëpersonavetëdënuartumundësohetkomunikiminëgjuhënetyre,ngahulumtimiirealizuar,qartëusajuakonkludimiseinstitucioninuk siguronpërkthyesit, interpretuesit dheetj., dhepër këtë arsye tëburgosuritnënshtetas tëhuaj janë tëdetyruarqë tëgjindendisigjatëkomunikimitmeper-sonelineburgut,poredhemetëburgosurittjerë.

1.2.21 Mbrojtja e të drejtave me shfrytëzimin e mjeteve juridike

10

41

4

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.49 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë insti-tuioni Ju ofron informacione dhe ndihmën juridike në gjuhën të cilën e kuptoni në lidhje me mbrojtjen e të drejtave Tuaja?

205


Ajoqëgjithashtubrengos,ështëfaktiqëpersonatedënuarnukjanëtënjoftu-armeprocedurepërparashtriminekërkesavedheankesave.

Ashtuqë,nëpyetjen:“Vallëjenitënjoftuarmeprocedurënpërparashtrimtëkërkesavedhetëankesave?”,madje81,82%(45prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj)ofruanpërgjigjen“jo”,nëntëprejtyre16,36%ofruanpërgjigjen“po”,kurse1iburgosurnënshtetasihuaj(1,82%)nukofroipërgjigje.

15

36

4

PO JO NUK JANË PËRGJIGJUR

11

39

5


Grafiku nr.50 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes Vallë keni mësuar gjuhën të cilën e kuptoni?

Grafiku nr.51 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë in-stitucioni Ju ka siguruar përkthyesin/interpretuesin?


Nëpyetjen:“Vallëkeniparashtruarankesënderitedrejtoriiinstitucionit?”,19prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(34,55%),prejtyretremeprejardhjengashtetet e përfshira nga “kriza e refugjatëve”, ofruanpërgjigjen “po”, 34prej tyre(61,82%)ofruanpërgjigjen“jo”dhedyprejtëburgosurvenënshtetastëhuajnukofruanpërgjigje(3,64%).

9

45

1


Grafiku nr.52 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë jeni të njoftuar me procedurën për parashtrim të kërkesave dhe të ankesave?

19

34

2

PO JO NUK JANË PËRGJIGJU

Grafiku nr.53 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni parashtruar ankesën deri te drejtori i institucionit?

207


Nëpyetjen:“VallëkeniparashtruarankesënderitedrejtoriiDPSasnjëriprejtëburgosurvenënshtetastëhuajnukofroipërgjigjeafirmative.

Tëburgosuritnënshtetastëhuajupyetën:“VallëkeniparashtruarkërkesënderiteKomitetiEvropianpërparandalimtëtorturësdhesjelljesjonjerëzoresidhederiteKomisariiLartëpërtëdrejtatenjeriutpranëKombevetëBashkuara?”,dyprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(3,64%)ofruanpërgjigjen“po”,44prejtyre(80%) – ofruan përgjigjen “jo” dhe nëntë prej të burgosurve nënshtetas të huaj(16,36%)nukofruanfarepërgjigje.

0

55

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.54 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes:Vallë keni parashtruar ankesën deri te drejtori i DPS?


2

44

9


Grafiku nr.55 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni parashtruar kërkesën deri te Komiteti Evropian për parandalim të torturës dhe për veprimet jo njerëzore si dhe deri te Komisari i Lartë për të drejtat e njeriut pranë Kombeve të Bashkuara?

Nëpyetjen vijuese: “Vallë keni Ju është shqiptuarmasa e sanksionimit di-siplinorë?”,gjashtëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(10,91%)ofruanpërgjig-jen“po”.Prejtyretretëburgosurmeprejardhjengashtetetepërfshiranga“krizae refugjatëve” dhe të gjithë atyre u ishte shqiptuar sanksionimi i kushtëzuarmemasëndisiplinoreudhëzimi nëqeli të izolimit, për shkak tëpjesëmarrjes së tyrerrahje,porsikurqëtheksuantënjëjtit,rastiilartpërmendurkaqenënëlidhjemembrojtjenetyrengatëburgosurittjerëqëukanëvjedhurnjësendtëcaktuar.Pjesaembeturprej49tëburgosurvenënshtetastëhuaj(89,09%)atyreasnjëherënukujanëshqiptuarmasatdisiplinore.

1.2.22 Përgjegjësia disiplinore

209


TëburgosuritnënshtetastëhuajmeprejardhjengaAfganistani,PakistanidhengaSudaniupyetënse:“Vallëgëzonistatusinerefugjatittëpranuar?”,“Vallëgëzonistatusinepersoniticiliështënënmbrojtjesubsidiare?”dhe“Vallëkonsiderohenisirefugjatipranuardhepersonnënmbrojtjensubsidiare“surplace”?”.Asnjëriprejpersonavetëburgosurnënshtetastëhuajnukofruanpërgjigjeafirmative.

Dominoipërshtypjasetëburgosuritnënshtetastëhuajnukishintënjoftuarmekëtokategori.

1.2.23 Azili

6

49

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.56 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë jeni sanksionuar për nga aspekti disiplinorë?


0

13

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Kriza e refugjatëve

1

12

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.57 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni statusin e refugjatit të pranuar nën mbrojtje supsidiare?

Grafiku nr.58 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë jeni të njoftuar me procedurën e azilit?

Nëpyetjen vijuese: “Vallë keni parashtruar kërkesënpër fitimin e azilit nëRepublikëneMaqedonisë?”,katërprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(30,77%),meprejardhjengashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”,ofruanpërgjigjen“po”,kurse9prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(69,23%)ofruanpërgjigjen“jo”.

Nëpyetjen vijuese: “Vallë jeni tënjoftuarmeprocedurëne azilit?”, vetëmnjëri(7,69%)ofroipërgjigjen“po”,kurse12prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(92,31%)–ofruanpërgjigjen“jo”.

211


4

9

0

PO JO PA PËRGJIGJE

5

8

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.59 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë keni parashtruar kërkesën për azil në R. e Maqedonisë?

Grafiku nr.60 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë në ndonjë shtet tjetër më parë keni parashtruar kërkesën për pranimin e së drejës së azilit?

Nëpyetjenvijuese:“Vallënëndonjështettjetërkeniparashtruarkërkesënpër pranimin e së drejtës për azil?”. Pesë prej tyre (38,46%)meprejardhje ngashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”ofruanpërgjigjen“po”.TëgjithëpesëtëburgosuritkanëparashtruarkërkesënpërazilnëRepublikëneGreqisë.Tetëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(61,54%)nukkanëparashtruarkërkesënpërazil.


Vetëmtreprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(23,08%)tëcilëtjanëmepre-jardhjengashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”janëtënjoftuarmetëdre-jtatdhedetyrimetekërkuesvetëazilit,kurse10prejtyre(76,92%)upërgjigjënsenukjanëtënjoftuar.Kurse,asnjëriprejtëburgosurvenënshtetastëhuajnukështëinjoftuarmeinstitutin–shtetiitretëisigurt,sidhepërmundësinëeshfrytëzimittëmjetitjuridik.

Vetënnjëngatëburgosuritnënshtetastëhuaj(7,69%)nëlidhjemepyetjen:“VallëpasvuajtjessëdënimitmeburgimkenipërqëllimtëmbeteninëRepublikëneMaqedonisëdhe të kërkoni azil?”, ofroi përgjigjen “po”, 11prej tëburgosurve(84,62%)ofruanpërgjigjen“jo”,kurse1prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(7,69%)nukofruankurrfarëpërgjigje.Mekëtë,edhenjëherëukonfirmuamendimiitëburgosurvenënshtetastëhuajsetënjëjtitsynojnëqësamëshpejtëtë largohenngashtetiynë,nëveçantipërshkaktëpërvojësnegativemeorganetepërndjekjespenaledhepërshkaktëkushtevekatastrofalepërvuajtjenedënimitmeburgim.

3

10

0

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.61 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë i dini të drejtat dhe detyrimet e kërkuesve të azilit?

213


1

11

1

PO JO PA PËRGJIGJE

14

33

8


Grafiku nr.62 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë pas vuajtjes së dënimit me burgim keni ndërmend të mbeteni në R. e Maqe-donisë dhe të kërkoni azil?

Grafiku nr.63 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë pose-doni dokumente?

Të gjithë 55 të burgosuri nënshtetas të huaj u pyetën me pyetjen: “Vallëposedonidokumentetpërkatëse?”.Katërmbëdhjetëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj (25,45%),ofruanpërgjigjen“po”,kurse33prej tyre (60,00%)prej tëcilëttëgjithë13tëburgosuritngashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”ofruanpërgjigjen“jo”.Tetëprejtyre(14,55%)nukofruankurrfarëpërgjigje.Prejtëburgo-survetëcilëtnukposedojnëdokumentetpërkatëse,vetëmtreprejtëburgosurveofruanpërgjigjeafirmativeseinstitucioniukaofruarndihmënqëtësigurojnëdo-kumentacionetpërkatëse.NëtëardhmenduhettëgjendetmodusiqëinstitucionetpërkatësedheDPStundihmojnëtëgjithëatyretëburgosurveqënukposedojnëdokumentacionetpërkatëse.


Nëpyetjenvijuese:“VallëJukavizituarpërfaqësuesikonsularëishtetitTuajoseishtetitqëimbroninteresatTuaja?”,vetëmpesëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(9,09%)ofruanpërgjigjeafirmative,40prejtyre(72,73%)ofruanpërgjigjen“jo”,kurse10prejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(18,18%)nukofruankurrfarëpërgjigje.

Brengosësishtefaktiseshumicaprejtëburgosurvenënshtetastëhuajkanëbërëpërpjekjeqëtërealizojnëkontaktetmepërfaqësuesinkonsulrarë,porsekanëdështuarnëkëtëpërpjekje,dheatatëcilëtkanërealizuarkontaktin,uështëthënësenukmundtëvijnëdhetivizitojnë tënjëjtit.Tëburgosuritnënshtetas tëhuaj,meprejardhjengashtetetepërfshirame“krizënerefugjatëve”,ballafaqohenmeprobleminsenëRepublikëneMaqedonisënukekzistojnëpërfaqësikonsularetështetevetëtyre,dhepërkëtëarsyeatakanëkërkuarqëtërealizojnëkontaktenështetetehuaja,mëkonkretishtnëRepublikëneSerbisë.Mëshumëankesakishtengaanaetëburgosurveshqiptarë.

Ata tëburgosur, të cilëtnuk i kavizituarpërfaqësuesi konsularëupyetën:“Vallë Ju ështëofruar kontaktidhe se vallë Ju ështëmundësuar komunikimimepërfaqësuesinkonsularëdiplomatiktështetitTuaj?”.Vetëmpesëprejtëburgosurvenënshtetastëhuajofruanpërgjigjeafirmative.

5

40

10


Grafiku nr.64 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë Ju ka vizituar përfaqësuesi konsular i shtetit Tuaj ose i shtetit që i mbron interesat Tuaja?

Tëgjithëtëburgosuriteintervistuar,nënshtetastëhuajupyetën:“Vallëjenitënjoftuarmemundësinëqëtëkërkonitëtransferohenimeqëllimqëtëdëniminta

215


8

39

8

PO JO PA PËRGJIGJE

Grafiku nr.65 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë jeni të njoftuar me mundësitë që të kërkoni që të transferoheni me qëllim që dënimin ta vuani në ndonjë shtet tjetër?

vuaninëndonjështettjetër?”.Tetëprejtëburgosurve,nënshtetastëhuaj(14,55%)ofruanpërgjigjenafirmative.Disaprejtyrekishinparashtruarkërkesënetillë,potënjëjtitakomanukkishinpranuarpërgjigjen,kursetëtjerëtfarenukkishinparash-truarkërkesënpërshkakunsetënjëjtitishintënjoftuarsekjoprocedurëzgjattejetshumë,më gjatë se një, një vit e gjysmë. Trembëdhjetë prej të burgosurvenën-shtetastëhuaj(70,91%)nukishintënjoftuarmekëtëmundësi,kursetetëprejtyre(14,55%)nukofruankurrfarëpërgjigje.

Nëlidhjemepyetjenfundittëpyetësorit:“Vallëmenjëherëpaspranimit,per-soneli i burgut Juofroi ndihmëqë ta informoni familjenTuajpërburgosjen tuaj,këshilltarinjuridik,përfaqësuesitkonsularëdhepersonatoseorganizatattjerakom-petenteqëtëJundihmojnë?”,nëntëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(16,36%)ofruanpërgjigjen“po”,37prejtyre(67,27%)ofruanpërgjigjen“jo”,kursenëntëprejtëburgosurvenënshtetastëhuaj(16,36%)nukofruankurrfarëpërgjigje.


9

37

9


Grafiku nr.66 - Numri i të burgosurve të huaj të cilët i janë përgjigjur pyetjes: Vallë men-jëherë pas pranimit, personeli i burgut Ju ndihmoi që ta informoni famil-jen për burgosjen Tuaj, këshilltarin juridik, përfaqësuesit konsular dhe personat ose organizatat tjera kompetente që të Ju ndihmojnë?

217


Nësuazatëhulumtimiturealizuaedheintervistimiiedukatorit icilipunonmetëburgosuritnënshtetastëhuaj.Intervistimiurealizuapërmesparashtrimittëpyetjevetëhapura.Gjithashtu,urealizuaedhetakimiishkurtërmedrejtorindhemezëvendësdrejtorineInstitucionit,sidhemedypërfaqësuesitepolicisësëbur-gut.

Ngabisedimeterealizuara,mundtësajohenkonkludimetvijuese:

NëpyetjeneekipittëAP-MPNsevallëtëburgosuritnënshtetastëhuaj,poevuajnëdënimineburgimitnënjëseksiontëposaçëmtëpërcaktuarpërpersonatedënuarqëjanënënshtetastëhuajosepërpersonatpanënshtetësi,ashtusiçpara-shikohetmeLPSnënenin23,paragrafi1,udhapërgjigjasenjëseksionitillënukështëthemeluar,porsekëtatëburgosurpovuajnëdënimineburgimitsëbashkumetëburgosurittjerë.

Ngaedukatoriutheksuasenumrimëimadhitëburgosurvenënshtetastëhuaj, janëtëklasifikuarnëseksioninembyllur,grupi i trajtimitV1dheV2dhetënjëjtitnukprogresojnëfare,prejkëtuatanukishfrytëzojnëasfavoret.EkipiiAP–MPNcilierealizoihulumtiminkonsideroisekyështënjëdiskriminimitëburgosurvenënshtetastëhuaj.

Mëpas,kjokategorietëburgosurvenukangazhohetmeaktivitetepune.Por,(mos) angazhimi punues është një problempër të gjithë të burgosuritmarrë nëpërgjithësi.

2. REZULTATET NGA INTERVISTA E REALIZUAR ME PERSONELIN E BURGUT (EDUKATORIN DHE ME PËRFAQËSUESIT E POLI-CISË SË BURGUT)


Nëlidhjemeçështjenpërqasjenderitemjeku,kjoçështjenukukonstatuasiproblematike,përkundërpohimevengaanaetëburgosurvenënshtetastëhuaj,tëcilëtishintëpërfshirëmekëtëhulumtim,poredhenëpajtimmekonstatimetdhenëraporteteMPN.

Siproblemtjetër,utheksuaedhebarrieragjuhësore,nëveçantimetëbur-gosuritnënshtetastëhuajqëvijnëngaAfganistani,Pakistani,IranidhengaSudani.Autoriteteteburguttheksuansedisaprejtyrekanëmësuargjuhënmaqedonasedhe seme këtë nëmasë të konsiderueshme është lehtësuar komunikimime tënjëjtit.Prapëseprapë,mbetetproblemise institucioninuksiguronpërkthyesit, in-terpretuesitdheetj.,edhepërskajekzistimittëdrejtëssëpersonavetëdënuar,qëatyretumundësohetkomunikiminëgjuhënetyreamtare.

Mëtutje,utheksuaedhefaktisepersoneliiburgutuofronndihmëtëburgo-survenënshtetastëhuajnëdrejtimtëmbrojtjessëtëdrejtavetëtyremeshfrytëziminemjetevejuridike.Edheatë,përmesdyjuristëvetëpunësuar,vetëedukatoritdhepërmestëpunësuarvetëtjerë,poredhepërmestëburgosurve.Tëburgosurveundihmojnëedhepërpërpiliminekërkesavepërlirimtëkushtëzuar,kërkesavepërfalje,kërkesavepërtransferimnështetetetyreamë,edhepseedhevetpersoneliiburgutkonfirmoipohimetseproceduraetransferimitzgjattejetshumë.

Ngaanaepersonelittëburgututheksuaedheproblemilidhurmemungesënedokumentacionitpërkatës,dhese,institucionisëbashkumeDPSpobëjnëpërp-jekjeqë tëgjejnëmoduseqë tundihmojnë tëburgosurvenënshtetas tëhuajnëdrejtimtësigurimittëdokumentacionitpërkatës.

Në lidhjemekushteteakomodimit,u theksuasekushtet janë tënjëjta si-kuredhepërtëburgosurittjerë;përveshmbathjetdhembulesateshtretërve,mëshpeshshfrytëzohenatopronësoret,dhetëburgosuritqënukiposedojnë,tënjëjtituasiguroninstitucioni.Gjithashtu,edhepërngaaspektiiushqimit,edhetëburgo-survenënshtetastëhuajushërbehetushqimiinjëjtësikuredhetëburgosurvetëtjerë.

Përngaaspektiiproblemitlidhurmemossiguriminearsimimitdhearsimitprofesional,personeliiburguttheksoisekyproblemnjësojigodetedhetëburgo-suritnënshtetastëhuaj.

Mëtutje,edhetëburgosuritnënshtetastëhuajdalinjashtënëajërtëpastërsë paku dy orë gjatë ditës, kurse kohën e lirë të njëjtit vetë e organizojnë dukeshikuarTV,duke lexuar,duke luajturshah,dukeushtruardheetj.,dheseatyreumundësohetplotësimiinevojavefetare.

219


Nëpyetjensevallëtëburgosurvenënshtetastëhuajulejohetkontaktimimebotënejashtme,personeliiburgutofroipërgjigjeafirmative,porpërngaaspektiitelefonimit,personeliiburgutështëivetëdijshëmpërekzistimineproblemitlidhurmemosfunksioniminefoltorevetelefonike.

Mëpas,utheksuasetëburgosuritnënshtetastëhuaj,rrallëherëdikushiviziton,tënjëjtitrallëherërealizojnëvizitatngapërfaqësitëkonsulare,kursetëbur-gosuritngashtetetepërfshirame“krizënerefugjatëve”askushnukiviziton,easqëekzistonmodusisesiatyretundihmohetqëtërealizojnëkontaktetmetëafërmitetyre.

Marrënëpërgjithësi,edhengaanaepërfaqësuesvetëpolicisësëburgututheksuasekjokategorie tëburgosurvenuk janëtëburgosur“problematik”,për-katësishtnukkanëpasurproblememëseriozemetënjëjtit.


HulumtimitëcilinerealizoiAP–MPNmepërkrahjeneUNHCRnëlidhjemenivelinerespektimittëdrejtavetënënshtetasvetëhuaj,methekstëposaçëmpërpersonatepërfshirëngakrizaerefugjatëve,tëcilëtvuajnëdënimineburgimitnëENP“Idrizovë”ështëipariillojittëtillë,meqenësetëgjithaanalizatemëparshme,hulumtimet,studimetdheetj.,fokusohenmbitëdrejtatetëburgosurve,marrënëpërgjithësi.

Ngaanalizaelegjislativitndërkombëtarëdhekombëtarë,sidhengaraporteteAPdheMPNsidhengarezultatetehulumtimittërealizuar,mundtëkonkludohetsenëpraktikëekzistonnjëdiskrepancënëmespozitëssëtëburgosurvenënshtetastëhuajtëcilëtvuajnëdëniminnëburgunnëENP“Idrizovë”“dejure”dhe“defacto”.

RezultatetngahulumtimiirealizuarnëENP“Idrizovë”nëlidhjemenivelinerespektimittëdrejtavetëburgosurvenënshtetastëhuaj,mefokustëveçantëpërpersonatqëvijnëngashtetetepërfshirangakrizaerefugjatëve,ekonfirmuarhipo-tezënkryesore–senevojitetavancimiigjendjevetëpavolitshmenëinstitucionetnëtëcilatatavuajnëdënimineburgimit,nëkuptimtërespektimittëstandardevepërvuajtjenedënimittëburgimit,përngaaspektiiakomodimit,ushqimit,higjienësdheetj.,ofriminembrojtjespërkatëseshëndetësoredheavancimineqasjesderitemjeku,zbatimineformavetëtrajtimit,punaedukativemetëburgosuritnënshtetastëhuaj,qasjaebarabartëpërngaaspektiiprogresimitdhepërcaktimittëfavoreve,avancimittëdrejtavetëtyredheofrimiindihmëspërrealiziminetëdrejtavetëtyre,realiziminekontaktevemefamiljetetyredhemepërfaqësitëkonsularetështetevetëtyre,dhenëveçantiofriminendihmëspërazildhe/osetransferonështetetetyreosenështetetetretatësigurta.

Mëtutje,theksohetnevojaqëtëburgosuritnënshtetastëhuaj,tëtrajtohenmerespektiminetëdrejtavetëtyrenjerëzoredhemevëmendjetëdetyruarpërnga

KONKLUZIONE TË PËRGJITHSHME

221


aspektiigjendjessëtyretëposaçmedhetënevojavetëtyreindividuale.Tëevitohetdiskriminimidhetëadresohenproblemetspecifikemetëcilatnënshtetasitehuajmundtëballafaqohenderisaqëndrojnënëburgje,gjatëkohëssëtransferimitdhepaslirimittëtyre.Kurse,trajtimiitëburgosurvenënshtetastëhuajduhettimerrparasyshedhenevojateposaçmetëtëburgosurvenënshtetastëhuaj,qëpasojnëngafaktisetënjëjtitjanëtëburgosurnështetinnëtëcilinatanukjanëasnënshte-taseasrezidentë,meqëllimqëatyretusigurohenmundësitëenjëjtasikuredhetëburgosurvetëtjerë.

Dokumentetndërkombëtaredhelegjislativikombëtarëetheksojnërëndësinëqë të burgosurit nënshtetas të huaj të realizojnë komunikimetme përfaqësuesitdiplomatikdhekonsularëtështetit,nënshtetastëcilit janëtënjëjtitnëlidhjemeinteresatetyreosemeorganinvendorosendërkombëtarëdetyraetëcilitështëqëtushërbejëinteresavetëpersonavetëtillë.Gjithashtu,theksohetedhefaktisetëburgosuritnënshtetastëhuajduhettënjoftohenmeinformacionetnëlidhjemendihmënkonkretejuridike,sidhetënjoftohenmemundësinëqëtëkërkojnëqëtëtransferohenmeqëllimqëdënimineburgimittavuajnënëndonjështettjetër,dukeitheksuarpërfitimeteshumtangatransferimiipersonavetëdënuarqëkonsidero-hetsimënyramëhumaneevuajtjessëdënimit.

Mëtutje,theksohetedherëndësiaeofrimittëndihmësjuridikedhesqarimetnëlidhjemekushtetdheprocedurënepranimittëdrejtëssëazilit,sidhekëshillimipërtëdrejtënendihmësjuridikefalasnëtëgjithafazateprocedurës,përtëburgo-suritnënshtetastëhuaj,qëjanëmeprejardhjengashtetetepërfshiranga“krizaerefugjatëve”.


KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME

KONSTATIME REKOMANDIME

Në ENP “Idrizovë” nuk është themelu-ar seksioni për nënshtetas të huaj dhe për personat pa nënshtetësi, ashtu siç është paraparë me Ligjin për përm-barim të sanksioneve.

Të themelohet seksioni i posaçëm për personat e dënuar nënshtetas të huaj dhe për personat pa nënshtetësi, duke pasur parasysh faktin se ekziston një numër i madh i të burgosurve nënshtetas të huaj si dhe për shkak të nevojave specifike të kësaj kategorie të të burgosurve.

Institucioni nuk siguron përkthyes, dhe për këtë arsye të burgosurit janë të detyruar që të gjenden disi gjatë ko-munikimit me personelin e burgut, por edhe me të burgosurit e tjerë, me këtë shkelet e drejta e personave të dënuar që gjatë komunikimit me Drejtorinë, institucionin ose me organet tjera shtetërore të shfrytëzojnë gjuhën e tyre.

Të burgosurve nënshtetas të huaj, tu sigurohet përkthyesi ose interpretuesi, si dhe tu mundësohet që ta mësojnë gjuhën maqedonase dhe me këtë atyre tu mundësohet komunikimi më efikas.

223



Të burgosurve nënshtetas të huaj, menjëherë pas pranimit në Institucion, personeli i burgut nuk u ka ndihmuar që ta informojnë familjen, këshilltarin juridik, përfaqësuesit konsular dhe personat tjerë ose organizatat kompe-tente, për burgosjen e tyre.Brengos edhe fakti se Drejtoria nuk u ofron ndihmë të burgosurve nënshtetas të huaj gjatë tentativave të tyre që të realizojnë kontaktet me përfaqësuesit konsular dhe nuk u mundësohet vizita e tyre.Të burgosurit nënshtetas të huaj me prejardhje nga shtetet e përfshira nga “kriza e refugjatëve”, ballafaqohen edhe me një problem shtesë, për faktin se në RM-së nuk ekzistojnë përfaqësi kon-sulare të shteteve të tyre, dhe për këtë arsye ata janë të detyruar që të kërko-jnë kontakte në shtetet tjera.

Të burgosurve nënshtetas të huaj, men-jëherë pas pranimit në institucion, tu mundësohet që për burgosjen ti infor-mojnë familjet e tyre, këshilltarët juridik, përfaqësuesit diplomatik dhe konsular të shtetit nënshtetas të cilit janë ose përfaqësuesit diplomatik të shtetit i cili kujdeset për interesat e tyre ose organin vendor ose ndërkombëtar, detyra e të cilave është që tu shërbejnë interesave të personave të tillë, si dhe realizimit të komunikimit me përfaqësuesit konsular të shtetit të tij ose të shtetit i cili i mbron interesat e tij.

Të burgosurit nënshtetas të huaj, nuk janë të njoftuar me mundësinë që të parashtrojnë kërkesën për transferim, me qëllim që dënimin ta vuajnë në shtetin e tyre. Procedura e transfer-imit zgjatë një periudhë tejet të gjatë kohore.

Të burgosurit nënshtetas të huaj, men-jëherë pas pranimit të tyre në institucion, në gjuhën të cilën e kuptojnë, gojarisht ose në formë të shkruar informohen për mundësitë për transferimin në shtetin e tyre, me qëllim që ta vuajnë dënimin në mënyrën më humane.

Institucioni nuk u ofron ndihmën përkatëse juridike të burgosurve nën-shtetas të huaj në drejtimin e mbrojtjes së të drejtave të tyre me shfrytëzimin e mjeteve juridike për shkak të mungesës së personelit të trajnuar në mënyrë përkatëse.

Tu ofrohen në kohë informacionet dhe ndihma përkatëse juridike në lidhje me shfrytëzimin e mjeteve juridike dhe mar-rjen e veprimeve me qëllim të mbrojtjes së të drejtave të tyre nga ana e numrit të mjaftueshëm të personelit të trajnuar në mënyrë përkatëse.



Mos respektimi i së drejtës së realizimit të kontaktit me botën e jashtme, më konkretisht kabinat jo funksionale të telefonave, shumë rrallë të njëjtit i viziton ndokush nga përfaqësitë kon-sulare, kurse të burgosurit nga shtetet e përfshira nga “kriza e refugjatëve”, askush nuk i viziton.

Të lehtësohet kontakti me botën e jashtme (shkëmbimi i shkresave, tele-fonimi, vizitat, pranimi i dërgesave), si dhe ndihma e caktuar e të burgosurve nënshtetas të hua të cilët nuk posedojnë mjete financiare, me qëllim që të real-izohet komunikimi me botën e jashtme. Zgjidhja urgjente e problemit në lidhje me kabinat e telefonit dhe sigurimi i kartelave telefonike.

Të burgosurve nënshtetas të huaj, që janë me prejardhje nga shtetet e përf-shira me “krizën e refugjatëve”, insti-tucion nuk u ofron ndihmën përkatëse me qëllim të realizimit të drejtës së azilit.

Të burgosurve nënshtetas të huaj, që janë me prejardhje nga shtetet e përfshira nga “kriza e refugjatëve”, që tu ndihmo-het realizimi i komunikimit me organet kompetente.

Nuk realizohet puna edukative me të burgosurit nënshtetas të huaj, për fak-tin se punon vetën një edukator i de-tyruar për këtë kategori të burgosurve, i cili nuk mund të arrij që të realizojë takimet e rregullta dhe ti zbatojë meto-dat e trajtimit individual dhe grupor me të burgosurit nënshtetas të huaj.

Zmadhimi i numrit të edukatorëve të cilët do të realizojnë kontaktet e rregull-ta me të burgosurit nënshtetas të huaj. Edukatorët të cilët do të përzgjidhen, nevojitet që të plotësojnë kriteret e cak-tuara dhe aftësitë për interaksion dhe për aftësi gjuhësore, të njëjtit të trajnohen në mënyrë përkatëse, duke pasur parasysh gjendjen specifike të këtyre personave.

Asnjëri prej të burgosurve nënshte-tas të huaj nuk është i angazhuar me punë, e as nuk evidentohen si të kyçur në procesin arsimorë dhe në procesin e aftësimit profesional, dhe gjithashtu në suaza të institucionit nuk organizohen aktivitete të lira.

Të burgosurve nënshtetas të huaj, tu sigurohet angazhimi përkatës punues, arsimimi dhe aftësimi profesional, sporti dhe rekreacioni, duke pasur parasysh faktin se këto aktivitete janë kryesore për realizimin e ri – socializmit të suk-sesshëm të personave të dënuar.

225



Në suaza të institucionit, është e vështirësuar qasja deri te mbrojtja për-katëse shëndetësore, përkatësisht me vështirësi të madhe realizohet e drejta e kontrollimit nga mjeku, me përjashtim të situatave urgjente.

Pa prolongime të avancohet qasja deri te mbrojtja shëndetësore, të sigurohen kushtet përkatëse materiale, numri i mjaftueshëm i personelit i cili do të jetë në qasje për ofrimin e mbrojtjes shënde-tësore.

Është konstatuar praktika e mos kon-trollimit të burgosurve nënshtetas të huaj nga mjeku në afatin prej 24 orëve pas pranimit në institucion.

Të realizohet kontrollimi i detyrueshëm mjekësorë i të burgosurve nënshtetas të huaj, në afatin prej 24 orëve pas pranimit në institucion.

Numri më i madhi të burgosurve nën-shtetas të huaj, janë të klasifikuar në seksionin e mbyllur, në grupin trajtues V1 dhe V2 dhe të njëjti nuk progreso-jnë fare, prej këtu nuk shfrytëzohen fare favoret.Të burgosurve nënshtetas të huaj, u ndahet kategoria e parë e favoreve, favoret të cilat përfshijnë zbutjen e kushteve në suaza të institucionit, por jo edhe favoret që përfshijnë kontaktet më të shpeshta me botën e jashtme për faktin e ekzistimit të frikës që të mos arratisen, por edhe për shkak të faktit se të njëjtit nuk posedojnë vendqën-drimin e as vendbanimin ku mund të qëndrojnë, e as familjarë në territorin e shtetit tonë.

Të zbatohen rregullat dhe kriteret e njëjta për progresim dhe për shfrytëzimin e fa-voreve njëjtë sikur edhe për të burgosurit tjerë, në të kundërtën do të ballafaqohe-mi me situatën e diskriminimit të tyre në lidhje me këto çështje.

Kushtet për realizimin e dënimit me burgim në ENP “Idrizovë” për nga aspekti i akomodimit, higjienës në institucion dhe të higjienës personale, ushqimit dhe etj., janë nën standardet e përcaktuara minimale.

Të avancohen kushtet për vuajtjen e dënimit me burgim në suaza të insti-tucionit, me këtë do të përmbushen standardet e parapara minimale për përmbarim të dënimit me burgim.



Të burgosurit nënshtetas të huaj nuk janë të njoftuar për mundësinë që të lirohen me lirim të kushtëzuar, si dhe për mundësitë për lirim të para-kohshëm nga institucioni.

Të burgosurve nënshtetas të huaj si dhe të burgosurve të tjerë, duhet tu mundëso-het lirimi i parakohshëm menjëherë pasi ti përmbushin kushtet dhe të mos diskriminohen në këtë aspekt.

Dy të tretat e të burgosurve nënshte-tas të huaj, në veçanti të burgosurit nënshtetas të huaj me prejardhje nga shtetet e përfshira nga kriza e refug-jatëve nuk posedojnë dokumente.

Urgjentisht tu ndihmohet që të siguro-hen dokumente përkatëse dhe ndihma gjatë udhëtimit, dhe pa prolongime tu sigurohen kontaktet me përfaqësuesit konsular të cilët do tu ofrojnë ndihmë gjatë procesit të lirimit.

227

AdditionalProtocoltotheConventionontheTransferofSentencedPersons,Stras-bourg, 18.XII.1997( ETSNo. 167). https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/con-ventions/treaty/167Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

ConventionontheTransferofSentencedPersons,EuropeanTreatySeries,1983(ЕТSNo.112).https://rm.coe.int/1680079529Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

Council of Europe, Committee ofMinisters, Recommendation CM/Rec(2012)12 oftheCommitteeofMinisters tomember States concerning foreignprisoners (AdoptedbytheCommitteeofMinisterson10October2012atthe1152ndmeetingoftheMinisters’Deputies).

Council of Europe, Committee ofMinisters, Recommendation Rec (2006)2 of theCommitteeofMinisterstomemberstatesontheEuropeanPrisonRules1(AdoptedbytheCommitteeofMinisterson11January2006atthe952ndmeetingoftheMinisters’Depu-ties).

CouncilofEurope,EuropeanPrisonRules,RecommendationNo.R(87)3,adoptedbytheCommitteeofMinistersoftheCouncilofEuropeon12February1987andexplanatorymemorandumStrasbourg1987.

EuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreat-mentorPunishment(CPT)http://www.cpt.coe.int/en/.

InternationalCovenantonCivilandPoliticalRights,which,asof25January2011,hasbeenratifiedoraccededtoby167States.https://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/ccpr.aspxEqasshmemëdatën:8.12.2018.

ModelAgreementontheTransferofForeignPrisoners.http://www.prisonwatch.org/assets/un-model-agreement-on-the-transfer-of-foreign-prisoners-and-recommendations-on-the-treatment-of-foreign-prisoners.pdfEqasshmemëdatën:8.12.2018.

Optional Protocol to the Convention against Torture and other Cruel, InhumanorDegradingTreatmentorPunishment,Adoptedon18December2002at thefifty-seventhsessionoftheGeneralAssemblyoftheUnitedNationsbyresolutionA/RES/57/199enteredintoforceon22June2006.

Protocol relating to the Status of Refugees, 1967. https://www.ohchr.org/Docu-ments/ProfessionalInterest/protocolrefugees.pdf.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

LITERATURA E SHFRYTËZUAR


RecommendationRec (92) 17 concerning consistency in sentencing. https://www.barobirlik.org.tr/dosyalar/duyurular/hsykkanunteklifi/recR(92)17e.pdf. E qasshme mëdatën:8.12.2018.

The 1951 Refugee Convention. https://www.unhcr.org/1951-refugee-convention.html.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

TheSeventhUnitedNationsCongressonthePreventionofCrimeandtheTreatmentofOffenders.http://www.un.org/documents/ga/res/40/a40r032.htmEqasshmemëdatën:8.12.2018.

TheUnitedNationsOfficeonDrugs andCrime (UNODC). https://www.unodc.org/Пристапено:8.12.2018.

UNHighCommissionerforRefugees(UNHCR),UNHCRCommentsonthe2018LawonInternationalandTemporaryProtectionoftheformerYugoslavRepublicofMacedonia,31January2018,availableat:https://www.refworld.org/docid/5b066b172e.html[accessed19December2018].

UNHCR,TheformerYugoslavRepublicofMacedoniaasaCountryofAsylumObser-vationson the situationof asylum-seekers and refugees in the formerYugoslavRepublicofMacedonia,August2015https://www.refworld.org/pdfid/55c9c70e4.pdf.Eqasshmemëdatën:11.122018.

United Nations High Commissioner for Refugees https://www.unhcr.org/the-high-commissioner.htmlEqasshmemëdatën:8.12.2018.

UnitedNationsOfficeonDrugsandCrime(UNODC)(2012)HandbookontheInterna-tionalTransferofSentencedPersons,NewYork.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

WorldPoliticsReviewTheEuropeanRefugeeCrisis:CurrentPolicyFailuresandPo-tentialSolutions.AFreeWhitePaperhttps://www.worldpoliticsreview.comEqasshmemëdatën:1.12.2018.

Direktiva 2011/95/BEeParlamentitdheeKëshillitEvropianedatës13dhjetor tëvitit2011përstandardettëcilatduhettipërmbushinnënshtetasitevendevetëtretaosepersonatpanënshtetësi,qëtëkualifikohensishfrytëzuestëmbrojtjesndërkombëtare,përstatustëbarabartëtërefugjatëveosetëpersonavemetëdrejtënembrojtjessubsidiaredhepërpërmbajtjenendihmëssëofruar.

Direktiva2013/32/BEeParlamentitdheeKëshillitEvropianedatës26qershorevitit2013përprocedurënepërbashkëtgjatëndarjesdhetërheqjessëmbrojtjesndërkombëtare.

Direktiva2013/33/BEeParlamentitdheeKëshillitEvropianedatës26qershorevitit2013përpërcaktiminestandardevepërpranimtëkërkuesvetëmbrojtjesndërkombëtare.

Direktiva2001/55BEeParlamentitdheeKëshillitEvropianedatës20korrikevitit2001përstandardetminimalepërofriminembrojtjessëpërkohshmenërastetedepërtimit

229

masoviktëpersonavetëemigruartëcilëtnukjanënëgjendjeqëtërikthehennështetinetyredheimplementimiibaraspeshësnëmesaktivitetevetështeteveanëtaregjatëpranimittëpersonavetëpersonavetëemigruar,sidhegjatëparashtrimittëpasojavengaaktivitetetetilla.

ProtokolliplotësuesiKonventëspërtransferimtëpersonavetëdënuar,Strasburg,18.XII.viti1997-(AdditionalProtocoltotheConventionontheTransferofSentencedPersons,Strasbourg,18.XII.1997)(ETSNo.167).

KonventaEvropianepërtëdrejtatenjeriut,emiratuarngaKëshilliiEvropësnëvitin1950.(CouncilоfEurope,TheEuropeanConventiononHumanRights,ROME4November1950anditsFiveProtocols:Paris20March1952,Strasbourg6May1963,Strasbourg6May1963,Strasbourg16September1963,Strasbourg20January1966).

Ligji për ndihmën juridike falas (“Gazeta zyrtare e Republikës sëMaqedonisë” nr.161/09,185/11,27/14dhe104/15).

Ligjipërpërmbarimtësanksioneve((“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisë”nr.2/2006;57/2010;170/2013,43/2014,166/2014,33/2015,98/2015dhe11/2016,21/2018).

Ligjipërmbrojtjendërkombëtaredhetëpërkohshme(“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisë”nr.64/2018).

Ligjipërbashkëpunimndërkombëtarënëmaterienpenale(“GazetazyrtareeRepub-likëssëMaqedonisë”nr.124/2010).

Ligji për nënshtetasit e huaj (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.35/2006,66/2007,117/2008,92/2009,156/2010,158/2011,84/2012,13/2013,147/2013,148/2015dhe217/2015).

Ligjipërnënshtetasitehuaj(“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisë”nr.97edatës28.5.2018).

Ligjipërazildhepërmbrojtjetëpërkohshme(“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqe-donisë”nr.49/03,66/07,142/08,146/09,166/12,101/15,152/15,55/16dhe71/16).

Konventapërstatusinerefugjatëveevitit1951.

Konventapërtransferimtëpersonavetëdënuar,Strasburg,21marsviti1983(Con-ventionontheTransferofSentencedPersons,EuropeanTreatySeries,1983(ЕТSNo.112).

Rendi ishtëpisëpërpersonatedënuartëcilëtvuajnëdënimineburgimitnë insti-tucioninndëshkues–përmirësues,janarviti2012,Ministriapërdrejtësi.

AvokatiiPopullit(marsviti2018),Raportivjetorpërnivelinesigurimittërespektimit,avancimitdhembrojtjessëtëdrejtavedhelirivetënjeriut.http://ombudsman.mk/upload/Godisni%20izvestai/GI-2017/GI-2017.pdfEqasshmemëdatën:11.12.2018.

AvokatiiPopullitiRepublikëssëMaqedonisë,Raportivjetorpërnivelinesigurimittë


respektimit,avancimitdhembrojtjessëtëdrejtavedhelirivetënjeriut(2017),Shkup,marsviti 2018. http://ombudsman.mk/upload/NPM-dokumenti/2018/NPM%20Godisen%20iz-vestaj-2017.pdf.Eqasshmemëdatën10.12.2018.

AvokatiiPopullit iRepublikëssëMaqedonisë,Raportevjetore(1997-2017)(http://ombudsman.mk/MK/predmetno_rabotenje/godishni_izveshtai.aspx).

Rekomandiminr.(84)12qëkatëbëjëmetëburgosuritnënshtetastëhuaj(Rec.R(84)12concerningforeignprisoners)

Protokollipërstatusinerefugjatëveivitit1967.

Vendimikornizë2008/909/APJ(frameworkdecision2008/909/APJ).

Aktvendimipërpërcaktiminepersonavetëgjykuar,tëdënuardhetëpersonavetëmiturnëinstitucionetndëshkuese–korrigjuesedhenëinstitucionetedukative–korrigjuese(“GazetazyrtareeRepublikëssëMaqedonisë”nr.84/2008).

Rregullat standardetminimale për veprimme të burgosurit, të Kombeve tëBash-kuara (RregullatNellsonMandella), Rezoluta emiratuar në Kuvendin e përgjithshëmmëdatën17dhjetortëvitit2015[nëraportinekomitetittëtretë(A/70/490)].[UnitedNationsStandardMinimumRulesfortheTreatmentofPrisoners(theNelsonMandelaRules)Reso-lutionadoptedbytheGeneralAssemblyon17December2015[onthereportoftheThirdCommittee(A/70/490)].Eqasshmemëdatën:17.4.2018.

Rregullat standardetminimale për veprimme të burgosurit, tëmiratuara nëKon-gresineParëtëKombevetëBashkuarapërparandalimtëkriminalitetitdhepërtrajtimtëshkaktarëvetëvepravepenale,qëumbajtnëGjenevënëvitin1955,dheqëështëlejuarngaanaeKëshillitEkonomikdheSocialmerezolutatmenr.663C(XXIV)mëdatën31korriktëvitit1957dhemenumër2076(LXII)mëdatën13majtëvitit1977.(„StandardMinimumRulesfortheTreatmentofPrisoners“,AdoptedbytheFirstUnitedNationsCongressonthePreventionofCrimeandtheTreatmentofOffenders,heldatGenevain1955,andapprovedbytheEconomicandSocialCouncilbyitsresolutions663C(XXIV)of31July1957and2076(LXII)of13May1977).

Protokolli fakultativ përcjellës i Konventës kundër torturës dhe veprimeve osedënimeve tjera jo njerëzore ose nënçmuese (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 165/2008)(http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preventiven_mehanizam/npm_vo_rm.aspx).Eqa-sshmemëdatën:10.12.2018.

http://ckrm.org.mk/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

http://ckrm.org.mk/pomosh-na-migrantite-8/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

http://myla.org.mk/mk/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

http://ombudsman.mk/MK/nacionalen_preventiven_mehanizam/izveshtai/poseb-ni_izveshtai.aspxEqasshmemëdatën:10.12.2018.

231

http://ombudsman.mk/upload/Inicijativi/Inicijativa-Zakon%20za%20azil-2016.pdf. Eqasshmemëdatën:17.12.2018.

http://ombudsman.mk/upload/NPM-dokumenti/2018/NPM%20Godisen%20iz-vestaj-2017.pdf

http://www.lastrada.org.mk/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

http://www.legis.mk/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

http://www.migrationpolicycentre.eu/profile-the-former-yugoslav-repub-lic-of-macedonia/Eqasshmemëdatën:20.11.2018.

http://www.mk.undp.org/content/the_former_yugoslav_republic_of_macedonia/en/home.html.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

http://www.ohchr.org/en/ProfessionalInterest/Pages/OPCAT.aspx

http://www.ombudsman.mk/mk/nacionalen_preventiven_mehanizam/npm_vo_rm.aspxEqasshmemëdatën:10.12.2018.

http://www.pravda.gov.mk/UIS/ZAKONI/Kuken_red_za_osudeni_lica_koi_izdrzu-vaat_kazna_zatvor.pdf.

https://hera.org.mk/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

https://iomskopje.org/%D0%B7%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D1%81/%D0%B8%D0%BE%D0%BC-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

https://mk.unfpa.org/.Eqasshmemëdatën:8.12.2018.

https://www.coe.int/en/web/cpt/-the-former-yugoslav-republic-of-macedo-nia-?desktop=falseEqasshmemëdatën:1.12.2018.

https://www.unhcr.org/the-former-yugoslav-republic-of-macedonia.html. E qa-sshmemëdatën:8.12.2018.

https://www.unicef.org/tfyrmacedonia/macedonian/ E qasshme më datën:8.12.2018.

https://www.who.int/Eqasshmemëdatën:8.12.2018.


Institucioni:ENP “IDRIZOVË”

TË DHËNA TË PËRGJITHSHME

Aneksi: PYETËSORI

1. Data e vizitës:

2. Anketuesi:

3. I anketuari:

4. Gjinia: Mashkullore 1 Femërore 2

5. Data e lindjes:

6. Vendi i lindjes:

7. Përkatësia kombëtare:

8. Nënshtetësia:

9. Vendi i banimit (para se të udhëzohet në ENP “Idrizovë”):

10. Vendi i qëndrimit (para se të udhëzohet në ENP “Idrizovë”):

11. Niveli i përgatitjes arsimore:

12. Gjendja martesore:I pamartuar/e pamartuar 1 I martuar/E martuar 2I/E shkurorëzuar 3 I/E vejë 4 Tjetër 5

13. Profesioni:

14. E kaluara kriminele:Shkelës për herë të parë 1Recidivist 2Recidivist i shumëfishtë 3

15. Vepra penale për të cilën vuhet dënimi i burgimit:

16. Gjendja shëndetësore:

233

POZITA E TË BURGOSURVE

18. Klasifikimi (të theksohet seksioni dhe grupi i trajtimit)Vallë gjatë vuajtjes së dënimit me burgim është realizuar ri klasifikimi?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, në cilin seksion dhe grup të trajtimit?Vërejtje

19. AkomodimiNë shkallën nga 1 deri në 5 si i vlerësoni kushtet për akomodim?(1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm)1 2 3 4 5Vërejtje

20. Rrobat dhe mbulesa e shtratit Vallë institucioni Ju ka siguruar rrobat dhe mbulesën e shtratit ose i shfrytëzoni ato tuajat?Po 1 Jo 2 Shfrytëzoni Tuajat 3 Nuk ka përgjigje 4Vërejtje

21. Higjiena personale Vallë Ju janë të ofruara kushtet për mirëmbajtjen e higjienës personale ?Po 1 Jo 2 Shfrytëzoni mjetet pronësore të higjienës 3 Refuzon të mirëmbaj higjienën 4 Nuk ka përgjigje 5Në shkallën nga 1 deri në 5 si e vlerësoni higjienën në institucion ?(1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm)1 2 3 4 5Vërejtje

17. Person i varur?Po 1 Jo 2 Nuk ofron përgjigje 3Nëse po, të theksohet nga çfarë është i varur, dhe se vallë i është siguruar trajtimi ?


22. UshqimiVallë ushqimi i përmbush standardet minimale ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vallë Ju sigurohet ushqimi i cili i përmbush nevojat Tuaja fetare ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

23. Pushim Vallë së paku dy orë gjatë ditës qëndroni jashtë në ajër të pastër ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

24. Angazhimi punuesVallë jeni të angazhuar me aktivitete pune ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, në cilin vend pune dhe vallë dhe sa pranoni si kompensim për angazhimin punues?Vërejtje

25. Mbrojtja shëndetësore Vallë Ju është siguruar mbrojta përkatëse shëndetësore/qasja deri te mjeku ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vallë Ju ka kontrolluar mjeku në afatin prej 24 orëve pas pranimit tuaj në institucion?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Në shkallën nga 1 deri në 5 si e vlerësoni mbrojtjen shëndetësore në insti-tucion?(1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm)1 2 3 4 5VërejtjeNëse është femër, vallë respektohet specifikat e mbrojtjes shëndetësore për femrat, gratë shtatzëne...?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

26. Arsimi dhe aftësimi profesionalVallë vizitoni kursin përkatës për aftësim profesional ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, të theksohet Vërejtje

235

27. Aktivitete të lira, sporti dhe rekreacioniSi e kaloni kohën e lirë ?Në shkallën nga 1 deri në 5 si e vlerësoni organizimin e aktiviteteve të lira, sportit dhe rekreacionit në suaza të institucionit ?(1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm)1 2 3 4 5VërejtjeVallë e shfrytëzoni bibliotekën dhe se vallë në të ekziston literatura në gjuhën të cilën Ju e kuptoni ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

28. Puna edukativeVallë me Ju personel i burgut realizon punën edukative ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

29. Përmbushja e nevojave fetareVallë Ju mundësohet plotësimi i nevojave fetare ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

30. Kontakti me botën e jashtmeVallë realizoni kontakte me botën e jashtme ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë Ju lejohet shkëmbimi i shkresave ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë Ju lejohet telefonimi ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë Ju lejohen vizitat ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë Ju lejohet pranimi i dërgesave ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje


31. Lidhja e martesës Vallë keni lidhur kurorën martesore gjatë vuajtjes së dënimit me burgim?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

32. Favoret (rregullimi i hapësirës jetësore me gjësende personale, pranime më të shpeshta të dërgesave dhe pranimi i dërgesave me peshë më të madhe, vizita të vazhduara ose vizita pa mbikëqyrje në hapësirat e institucionit, telefonimet pa mbikëqyrje, qëndrimi me bashkëshortin ose me mikun jashtë martese në hapësirë të posaçme pa mbikëqyrje, vizita jashtë hapësirave të institucionit, dalje të lirë nga institucioni deri më 7 orë, mungesë deri më 15 ditë gjatë vitit, me kushtin që mungesat gjatë muajit të mos jenë më të gjata se tre ditë dhe shfrytëzimi i tërësishëm ose i pjesshëm i pushimit jashtë institucionit)Vallë Ju janë përcaktuar këto favore ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, cilët favore dhe sa herë ?Vërejtje

33. ZhvendosjaVallë keni progresuar ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, në cilin seksion dhe në cilin grup të trajtimit ?VërejtjeVallë keni ri progresuar?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, në cilin seksion dhe në cilin grup të trajtimit dhe të theksohet shkaku?VërejtjeNë shkallën nga 1 deri në 5 si e vlerësoni procedurën e progresimit ?(1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm)1 2 3 4 5

34. Ndërprerja e vuajtjes së dënimitVallë keni parashtruar kërkesën për ndërprerje të vuajtjes së dënimit?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, theksoni shkakun ?Vërejtje

237

35. Raporti me personat zyrtarëVallë ndaj Ju janë shfrytëzuar mjetet vijuese të detyrimit (izolimi, shkopin-jtë e gomës, spërkatëse të ujit, mjete kimike dhe qentë)?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, për çfarë arsye dhe cilat mjete të detyrimit?VërejtjeNë shkallën nga 1 deri në 5 si e vlerësoni raportin e autoriteteve zyrtare ndaj Ju?(1-shumë keq, 2-keq, 3-mirë, 4-shumë mirë, 5-shkëlqyeshëm)1 2 3 4 5Vallë keni qenë viktimë e torturës nga ana e autoriteteve zyrtare ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, Ju lusim që të theksoni detajet ?Vërejtje

36. ArratisjetVallë keni bërë përpjekje që të arratiseni ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, Ju lusim që të theksoni detajet ?Vërejtje

37. Lirimet nga institucionitVallë keni parashtruar lutjen për falje ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, Ju lusim që të theksoni detajet ?VërejtjeVallë keni parashtruar kërkesën për lirim të kushtëzuar ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, Ju lusim që të theksoni detajet ?VërejtjeVallë Ju kanë njoftuar se drejtori i institucionit mund ta lirojë personin e dënuar edhe para skadimit të dënimit nëse i njëjti ka vuajtur së paku tre të katërtat e dënimit me burgim dhe nëse ai nuk ka fituar lirimin e kushtëzuar edhe atë deri më 30 ditë për dënimin e burgimit deri më një vit, deri më 90 ditë për dënimin e burgimit deri më pesë vite, dhe deri më 120 ditë për dënimin e burgimit mbi pesë vite?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje


38. Mbrojtja e të drejtave me shfrytëzimin e mjeteve juridikeVallë institucioni Ju ofron informacione dhe ndihmën juridike në gjuhën që e kuptoni në lidhje me mbrojtjen e të drejtave Tuaja?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë jeni të njoftuar me procedurën për parashtrimin e kërkesave dhe ankesave ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë jeni të këshilluar në gjuhën të cilën e kuptoni?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë Institucioni Ju ka siguruar përkthyesin / interpretuesin ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë keni parashtruar ankesën deri te drejtori i institucionit ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë keni parashtruar ankesën deri te drejtori i DPS ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3VërejtjeVallë keni parashtruar kërkesën deri te Komiteti Evropian për parandalim nga tortura dhe nga veprimet jo njerëzore dhe deri te Komisari i Lartë për të drejtat e njeriut pranë Kombeve të Bashkuara?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

39. Përgjegjësia disiplinore dhe materialeVallë keni qenë të sanksionuar për nga aspekti disiplinorë ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Nëse po, sa herë, për çfarë shkelje, cila masë disiplinore Ju është shqiptuar?Vërejtje

239

40. Azili41.1 Vallë keni statusin e refugjatit të pranuar ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.2 Vallë keni statusin e personit nën mbrojtje supsidiare ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.3 Vallë konsideroheni si refugjat i pranuar dhe si person nën mbrojtje subsidiare “sur place”?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.4 Vallë jeni të njoftuar me procedurën e azilit ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.5. Vallë keni parashtruar kërkesën për azil në Republikën e Maqedonisë?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.6. Vallë në ndonjë shtet më parë keni parashtruar kërkesën për pranimin e së drejtës së azilit?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.7. Vallë pas vuajtjes së dënimit të burgimit planifikoni që të mbeteni në Republikën e Maqedonisë dhe të kërkoni azilin? Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.8 Vallë posedoni dokumentet përkatëse ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.9 Nëse jo, vallë institucioni Ju ka ofruar ndihmën që të siguroni doku-mentacionin përkatës?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.10 Vallë e dini se cilat janë të drejtat dhe detyrimet e kërkuesve të azilit ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje


41.11 Vallë jeni të njoftuar me institutin – shtetin e tretë të sigurt, shtetin anëtarë të Bashkimit Evropian, shtetin anëtarë të Organizatës veri atlantike me përgjegjësi (NATO) ose shtetit anëtarë të Lidhjes Evropiane për tregti të lirë (EFTA) si dhe me mundësinë e përdorimit të mjetit juridik ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.12 Vallë Ju ka vizituar përfaqësuesi diplomatik i shtetit Tuaj ose i shtetit i cili i mbron interesat Tuaj ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.13 Nëse jo, vallë Ju është ofruar kontakti dhe vallë Ju është mundësuar komunikimi me përfaqësuesin diplomatik ose konsular të shtetit Tuaj ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.14 Vallë jeni të njoftuar me mundësinë që të kërkoni të transferoheni me qëllim që dënimin ta vuani në ndonjë shtet tjetër ?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje41.15 Vallë menjëherë pas pranimit tuaj, personeli i burgut Ju ndihmoi që ta informoni për burgosjen familjen Tuaj, këshilltarin juridik, përfaqësuesit konsular dhe personat tjerë ose organizatat kompetente që të Ju ndihmo-jnë?Po 1 Jo 2 Nuk ka përgjigje 3Vërejtje

NIVELI I RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË SHTETASVE TË HUAJ, …

Documents

Transcript of NIVELI I RESPEKTIMIT TË DREJTAVE TË SHTETASVE TË HUAJ, …