Nikola.adam.Sonet

8/15/2019 Nikola.adam.Sonet

1/10

FILOLOŠKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU

SEMINARSKI RAD IZ UVODA U

KNJIŽEVNOST

- Sonet -

Profesor Student

Boban Ćurić Nikola Adam 2015/1216 10

Beograd, 2015/16 decembar


2/10

Naziv

Sonet (ital. sonetto - sitan zvuk, mala skupina glasova, v. sonare – zvučati) naziv nastao kao

umanjenica italijanske reči (suono – glas), ili se smatra da je posuđenica iz provansalskog gde je

označavala vrstu stare provansalske pesme (mala pesma iz son pesme – lat. sonus – zvuk).

Struktura soneta

Osim spoljašnje forme, sonet ima i svoju unutrašnju formu. Književni teoretičari su dugoraspravljali o tome iziskuje li takva forma sama po sebi unutarnji smisao i raspored, odnosno

koliko je spoljašnja forma zavisna od unutrašnje, te u kojoj meri sonetna struktura strofe isonetno rimovanje sugerišu određen raspored građe i njenu sintaktičku raščlanjenost. VladimirNazor u svojim objašnjenjima govori o "duši i sadržaju" soneta. On spominje “ne samospoljašnje nego i unutrašnje sazvučje rima”. Bilo je i oprečnih mišljenja, ali je veliki brojteoretičara ipak prihvatio mišljenje Vladimira Nazora, uz poneka odstupanja. Opšti je stav dapravi sonet mora imati tačno određen spoljašnji i unutrašnji red; da sonetna struktura uključujeneku polaznu tačku ili uvod, te razvoj, kulminaciju i rasplet. Postoje i tvrdnje da sonet moraimati unutrašnju dramsku ili dijalektičku organizaciju:

a) tezu - prvi katren,

b) antitezu - drugi katren

c) sintezu - dve tercine

Dvočlana struktura soneta podrazumeva da je između katrena i tercina uspostavljen odnosočekivanja i ostvarenja, napetosti i opuštanja, pretpostavke ili zaključka. Ako se dijalektičkastruktura soneta vizualno pokazuje u rasporedu strofa, onda se to akustički jasno pokazuje kroz

raspored rima. Drugi opet tvrde da u sonetu moraju biti pauze (tačka na kraju svake strofe); dase nijedna značajnija reč ne sme dva puta upotrebiti; da poslednji stih mora biti ključ za celupesmu; da poslednja tercina mora sadržati smisaonu suštinu soneta, a ostale su strofe samopriprema; da zaključni stihovi moraju iznenaditi čitaoca. Tu su, nasuprot ovima, i neka manjerigorozna mišljenja po kojima unutrašnji red mora postojati, ali on je slobodan i raznolik, a nestrogo određen. Neki pak misle da smisaoni sled nije uopšte važan za ovaj oblik.

Spoljašnjii oblik nije sam sebi svrhom. On utiče na kompozicijsku organizaciju koja, bez obzira jeIi strogo određena ili ne, mora imati svoj sled, razvoj, povezanost, zgusnutost, težinu izaokruženost. I bez obzira na različita gledišta pesnika sonetista, pravim se sonetima smatrajusamo oni koji odišu istinskom pesničkom i stvaralačkom snagom. Dakle, misli se uvek na onaostvarenja koja poseduju taj unutrašnji red.

Italijanski su soneti najčešće bili pisani u jedanaestercu (tal. endecasillabo), jer je to bio

italijanski nacionalni stih, a ako se javljao neki kraći stih, poput osmerca ili šesterca, tada je bilo

reči o manjem sonetu (ital. sonetto minore). U Francuskoj je pak nacionalni stih bio

aleksandrinac, pa je i sonet bio, mahom, pisan tim stihom. U Engleskoj tu je funkciju imao

petostopni jamb, u Nemačkoj dvanaesterac, u Poljskoj trinaesterac, te u hrvatskoj književnosti

https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Teorija_knji%C5%BEevnosti&action=edit&redlink=1https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Teorija_knji%C5%BEevnosti&action=edit&redlink=1https://hr.wikipedia.org/wiki/Strukturahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sintaksahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sintaksahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sintaksahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Nazorhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Nazorhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Nazorhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Kulminacijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Kulminacijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Dijalektikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Dijalektikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Akustikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Akustikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Akustikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/To%C4%8Dkahttps://hr.wikipedia.org/wiki/To%C4%8Dkahttps://hr.wikipedia.org/wiki/To%C4%8Dkahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Rije%C4%8Dhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Rije%C4%8Dhttps://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kompozicija_%28knji%C5%BEevnost%29&action=edit&redlink=1https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kompozicija_%28knji%C5%BEevnost%29&action=edit&redlink=1https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kompozicija_%28knji%C5%BEevnost%29&action=edit&redlink=1https://hr.wikipedia.org/wiki/Rije%C4%8Dhttps://hr.wikipedia.org/wiki/To%C4%8Dkahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Akustikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Dijalektikahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Kulminacijahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Nazorhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Nazorhttps://hr.wikipedia.org/wiki/Sintaksahttps://hr.wikipedia.org/wiki/Strukturahttps://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Teorija_knji%C5%BEevnosti&action=edit&redlink=1


3/10

pretežno deseterac. Jedino su Španci i Portugalci, preuzevši u 16. veku sonet, stvorili i svoju

verziju jedanaesterca (što je bilo lako s obzirom na činjenicu da su njihovi jezici srodni

italijanskom), a do tada su se koristili osmercem. Analogno stihovima u sonetu koji su se menjali

od jedne do druge nacionalne književnosti, menjala se i rima.

Italija

Alternirajuća struktura okteta i dva rasporeda sesteta

ABAB/ABAB/CDC/DCD

ABAB/ABAB/CDE/CDE

Obgrljena rima okteta i dva rasporeda sesteta

ABBA/ABBA/CDC/DCD

ABBA/ABBA/CDE/CDE

Najpoznatiji najznačajniji i najrašireniji metrički oblik, pesnička forma, iz italijanske književnosti

strog po kompoziciji1, sastavljen od 14 stihova uglavnom sa 11 slogova (ital. endecasillaba,

jedanaesterac), no i u mnogim drugim oblicima stiha, ali uvek jasno razdvojen na dva

koherentna dela: prvi koji se sastoji od dva katrena2 od po četiri stiha, sa svega dve rime u

obgljenom položaju: abba, abba, drugi – od dva terceta3 od po tri stiha koji su prvobitno

također dopuštali samo dve rime u poziciji: cdc, dcd, no koji već rano počinju mnogostruko da

variraju: cdc, cdc; cdd, cdc, a počev od 14. veka dopuštaju i po tri rime: cde, cde; ccd, eed; cde,

edc; cde, dce; cde, ced, s tim što se u Francuskoj i Nemačkoj poeziji nailazi i na upotrebu četiri

rime, i to u katrenima: abba, cddc, efg, efg.

Varijacije su česte, na primer u slučaju engleskog soneta, koji se sastoji od tri katrena sa

ukrštenom rimom i sa završnom parnom rimom: abab, cdcd, efef, gg; u slučaju sonetto

intrecciato Italijana B. Baldija gde se tri početna sloga pojedinih stihova rimuju između sebe i na

kraju stiha; u slučaju još i drugih mnogobrojnih proširenja, na primer, soneta s repom (sonetto

colla coda, caudato ili ritornellato), sa dodavanjem posebnog jedanaesterca, koji se rimuje sa

završnim stihom poslednjeg terceta, ili, počev od 16. veka i većeg broja terceta, sa

sedmosložnim stihom koji se rimom nadovezuje na poslednji stih sa novim parom sedmeraca

(na nemačkom jeziku, na primer, kod Avgusta Vilhelma Šlegela) pa takozvanog sonetto doppio

1 Kompozicija (lat. compositio – uređivanje, sređivanje) – Način na koji se različiti elementi književnog dela(događaji, likovi, situacije, teme, motivi) povezuju u jedinstvenu umetničku celinu. 2 Katren (fr. quatran, quatre – četiri) – Strofa od četiri stiha (četvorostih); Jedna od najfrekventivnijih, najčešće u trioblika rimovanja: ukršteni (abab), obgrljeni (abba) i parni (aabb). Može imati i drugačije rimovanje. Kombinuje sesa drugim strofama ( na primer u sonetu). Smatra se da je u svojoj jednostavnosti veoma povoljan za raznovrsnu

sintaksičko intonacionu i zvučnu organizaciju stihova u strofi. 3 Tercet (ital. terzetto – demunitiv od terzo – treći) – Svaka strofa od tri stiha, u celoj pesmi (na primer u tercini) iliuz druge strofe ( na primer u sonetu). Javlja se rimovano i nerimovano. Tercet je običan i u modernoj poeziji naprimer kod Vaska Pope.


4/10

ili rinterzato, koji posle svakog nejednakog stiha u katrenu i svakog nejednakog stiha u tercetu

ubacuje sedmerac.

Dž. M. Hopkins razvio je curtal sonnet. U najnovije vreme – iz težnje ka cikličnim ređanjem

soneta, zamišljenih prvobitno kao oblika od samo jedne strofe iz začetaka kakvi postoje već kod

Petrarke, a zatim kod Šekspira, Sidneja, Grifijusa, Rikerta, Platena, E. Baret – Brauninga, Dž.Britinga i Rilkea, kao sonetni ciklus razvija se stroga forma sonetnog venca4. Svojom specifičnom

strukturom, jasnom simetrijom pojedinačnih delova i tektonskom kompozicijom ujedno je

određen i izražajni oblik soneta u svojim osnovnim crtama, pa epohe manje tektonske po svom

obeležju, na primer 16. i 17. vek, a zatim simbolizam5, samo usklađuju unutrašnju kompoziciju i

to u manjoj meri, sa rasporedom u strofama i u metrici.

Lebdeće osećanje koje sa sobom nosi sonet postaje oblikovanjem forme odlučujuća misao, a

jasno tektonska volja određuje svakom delu njegovu funkciju u odnosu na celinu; katreni služe

ekspoziciji u nabrajanju istovetnih pojava ili iznošenju suprotnosti, koje se zatim u tercetima,

sjedinjene u punu skladnost koncentrišu i proizvode odlučujućim i moćnim završnim zvucima.Pri tome varijacija razdvojenosti doseže od intelektualne epigramatske poente, do sume lične

tragike, strasti i čežnje, koja u svom osnovnom kretanju biva zahvaćena, obuzdana, pretočena i

produhovljena svojom formalnom vezanošću.

Poreklo soneta

Poreklo soneta delom je obavijeno mrakom. Prvi se teorijski spisi o sonetu, kao pesničkom

obliku javljaju 1332. godine, odnosno stotinjak godina nakon nastanka soneta. Autor tog prvog

teorijskog spisa (,,Summa artis rithimici vulgaris dictaminis’’), koji predstavlja svojevrsni zahtev

za klasifikacijom tipova soneta, jeste Antonio da Tempo. U njemu on nabraja čak šesnaest vrsta

soneta (sonnetus simplex, duplex, dimidiatus, caudatus, continuus, incatenatus, duodenarius,

repetitus, retrogradus, semilitteratus, metricus, bilinguis, mutus, septenarius, communis,

retornellatus). Najpoznatija su tri tipa soneta: italijanski ili Petrarkin, francuski ili Ronsardov i

engleski ili Šekspirov sonet.

Pretpostavlja se da je reč o provansalskim, a možda i o arapskim uticajima, no najverovatnije je

sonet nastao u 13. veku na Siciliji, kao kombinacija strambotoa od osam stihova sa strambotom

od šest stihova. Kao izumitelji navode se Petrus de Vineja i Đakomo de Lentini, kancelari

Fridriha II, mada se ime Đakomoa uzima češće kada se govori o tvorcu soneta, i biće da su ga

već u 13. veku podražavali neki Italijani koji su pisali na provansalskom jeziku.

4 Sonetni venac – Okvirna forma soneta, sastoji se od 15 soneta, kod kojih, počev od 2. do 14. svaki redovnoponavlja završni stih prethodnog soneta kao svoj početni stih, dok početni prvog soneta čini završni stih14. soneta;završni, 15. sonet ili majstorski sonet (magistrale) objedinjuje početne stihove svih 14 soneta po njihovomredosledu Jedan od prvih hrvatskih sonetnih venaca u dvanaestercu piše A. Palmotić. Sonetni venac u hrvatskojknjiževnosti pisali su i F. Marković i Kranjčević dok je u slovenačkoj poeziji najpoznatiji sonetni venac napisaoPrešern. 5 Simbolizam (fr. symbolisme – znak) Pojam ima višestruko značenje (filosofsko, lingvističko, umetničko, književno)


5/10

Prvi su se soneti pojavili oko 1230. godine na Siciliji, među pesnicima sicilijanske škole

okupljenima oko dvora Fridriha II. Smatra se da su, barem delimično, bili inspirisani nekim

sicilijanskim oblikom. Tvorcem soneta kao posebnog pesničkog oblika smatra se Đakomo de

Lentini, kancelar (pravnik) u Fridrihovoj službi. U prvo se doba sonet često smatrao strofom i

kao takav se pojavljivao u spevovima. Tek se postupno odomaćuje kao lirski oblik. Pronađeno

je, također, da su prvi soneti bili obeleženi alternirajućom rimom okteta, ali je vrlo brzo

obgrljena rima postala klasični model te se počela osećati kao bolja struktura sonetne forme.

Tercine su pak bile povezane sledećom šemom rima: cde/edc, cde/ced. Soneti su bili pisani u

jedanaestercu (ital. endecasillabo).

Novonastali se pesnički oblik vrlo brzo širio i ubrzo osvojio celu Italiju. Savršenim su ga učinili

pesnici italijanskog slatkog novog stila (ital. dolce stil nuovo), a kao najbolja se ostvarenja

smatraju soneti Kavalkantia (1250.-1300.), Dantea (1265.-1321.) i Petrarke (1304.-1374.). U

delima je Kavalkantia i Dantea sonet pesnički živeo gotovo stotinu godina pre Petrarke, no tek je Petrarkina poezija dala najznamenitiji stilski pečat toj strogo smišljenoj pesničkoj formi. Tome

uzrok nisu bili samo brojni petrarkisti u Italiji, već i činjenica da je pojava soneta u drugim

evropskim književnostima nerazdvojna od uticaja Petrarke i petrarkizma. Njegovo pravo

literarno delovanje počinje u Italiji sa prvim majstorima soneta, Danteom (,,Viva nuova’’) i

Petrarkom (,,Canzoniere’’, sa 327 soneta posvećenih Lauri). Sa širenjem takozvanog

petrarkizma, nastaje u Italiji mnoštvo soneta, koje su između ostalih ispevali Mikelanđelo,

Vitorio Kolona, Gaspar Stampa;

Tako u 15. veku Petrarkin ljubavni sonet kroz dela Luisa de Góngore ulazi i u špansku

književnost. U Španiji se nadovezuju Boskan, Garsilaso de la Vega, Mendosa i Lope de Vega (u

dramama), u Portugaliji Kamoenš (,,Rimas’’), U Francuskoj, u koju dospeva u 16. veku, sonet je,

s obzirom na prethodni uticaj provansalske ljubavne lirike na Italijane, lako bio prihvaćen u

svom petrarkističkom obliku, na primer u poeziji Pierea de Ronsarda. u Francuskoj sonet uvode:

S. Maro i pesnici plejade6, zatim L. Labe, Voatir, Benserat, Debaro, Gotje, Bodler, Heredija,

Valeri, Malarme, Rembo i drugi.

U sve druge evropske književnosti sonet je prodro s neposrednim ili posrednim petrarkističkim

uticajem. Naravno, jednom ustoličena u domaćoj tradiciji, sonetna je forma bila sve manje pod

pritiskom onog pečata koji joj je dao njen prvi veliki predstavnik. U Engleskoj Vajat, a kao

engleski sonet prisutan je kod Sirea, Sodnija (,,Astrophel and Stella’’), Drejtona, Spensera

(,,Armoretti’’), u visokom umetničkom obliku kod Šekspira, a potom kao italijanski sonet kod

Miltona, Vordsvorta, Kitsa, E. Baret – Brauning (,,Sonets from the Portugese’’), D. G. Rosetija

(,,The house of life’’), V. H. Odna, D. Tomasa i drugih. U Nemačkoj se sonet ponajpre javlja kod

6 Plejada (fr. Pleiade) – Pesnička škola u francuskoj književnosti nastala oko 1550. godine. Grupa pesnika međukojima su najpoznatiji Ronsar i Di Bele, najpre se nazvala Brigadom, a potom, pošto ih je bilo sedmorica, po ugleduna grupu aleksandrijske škole uzela je ime sazvežđa Plejada. Teorijski manifest, celovitu doktrinu ove škole sadrži unajvećoj meri Di Beleov spis u odbranu i slavu francuskog jezika (1549. godine).


6/10

Fišarta, Šedea i Vekerlina, a zahvaljujući Opicu, kao sonet u aleksandrincima po francuskom

uzoru postaje literarna moda 17. stoleća kojoj se priključuju takođe Fleming i naročito Grifijus,

no u veoma slobodnom obliku.

Uprkos tome, sonet i dalje čuva svoja prvobitna stilska obeležja. I tako se do kraja 16. veka

sonet proširio celom Evropom. Prodro je čak i u književnosti Azije. Tada sledi zastoj, iliprezasićenost sonetom. Veći se interes javlja ponovo u razdoblju romantizma. Tako sonet

opstaje do danas.

U doba prosvetiteljstva7 sonet biva odbačen i zaboravljen, tek anakreontičari i pesnik Birger

ponovo se prihvataju ove forme, a također i Gete, pošto je dugo odbijao da se služi sonetom,

prihvata se ovog oblika, naročito u pesmama ispevanim 1807/8. godine. U doba romantizma8,

strogo slede italijanski uzor u petostopnim jambima sa ženskim završetkom. A. V. Šlegel, koji

također razmatra i teoriju ove forme, Rikert, Platen, Ajhendorf, Uland, Šamiso, Kerner, Hajne,

Lenau, kasnije Grilparcer, Hebel, Meriks, Keler, Gajbl, P. Hajze, a u dvadesetom veku Štefan

George, Rilke (,,Soneti Orfeju’’), Hajm, Verfl, Dojbler, Trakl.Kod nas se sonet javlja u dubrovačkoj književnosti (u ,,Ranjinu Zborniku’’ ima 7. soneta); zatim,

u Brakovićevoj ,,Vili slovenskoj’’ (50. soneta). U slovenačkoj književnosti 19. veka u obliku

soneta napisana su neka od najboljih pesničkih dela (,,Prešern’’). U srpskoj i hrvatskoj

književnosti 19. veka sonet se javlja retko ( u srpskoj književnosti posle B. Radičevića u poeziji J.

Ilića, Zmaja, a u hrvatskoj, pesme u obliku soneta pišu: Vraz, Preradović, Šenoa). Krajem 19. i

početkom 20. veka sonet doživljava procvat u srpskoj i hrvatskoj književnosti. Najpoznatiji

autori soneta u ovom periodu su: Dučić, Rakić, Šantić, A. Tresić Pavičić, M. Begović, V. Nazot, I.

Vojnović, Matoš, Krleža. Sonet se javlja i u savremenoj poeziji ( Oskar Davičo, B. Miljković, B.

Radović, S. Raičković)

Vrste soneta

Italijanski sonet

Tvorcem prvog soneta drži se prvak sicilijanske pesničke škole Đakomo de Lentini; atribuirana

su mu 22 soneta. I drugi italijanski književnici, uključujući Dantea Aligijerija i Gida Kavalkantia

pisali su sonete, ali najpopularniji rani pisac soneta bio je Frančesko Petrarka, čiji Kanconijer, uz

7 Prosvetiteljstvo (nem. Aufklarung, fr. siecle des lumieres, eng. Enlightment) – Duhovni pokret, nastao pri kraju 17.veka čije se delovanje oseća i u 19. veku. Verujući u razumnost sveta i čoveka prosvetiteljstvo je sa puno optimizmaoblikovalo sva područja kulture. Glavni nosilac je građanstvo, ali pokret podupiru i pojedini vladari (Fridrih II, JosipII, carica Katarina)- prosvećeni apsolutizam. Jedna od osnovnih crta bila je težnja za naučnim posmatranjem pojavai za aktivnim reformama. Tada nasta ju mnoge nauke: politička ekonomija, statistika, sociologija i uporednoistraživanje kulture. 8 Romantizam (fr. romantisme) ili romantika (nem. Romantik) – Književnoistorijski tipološki pojam i književni pokrets početka 19. veka. Ponikao kao odgovor na klasicizam i koji je predmet umetnosti i književnosti smatrao svetčovekovih osećaja i nasuprot racionalizmu isticao iracionalizam.


7/10

29 kancona, 9 sestina, 7 balada i 4 madrigala, sadrži 317 soneta. Italijanski se sonet po njemu

naziva još i Petrarkin sonet.

Italijanski sonet sastoji se od dva dela. Prvi deo čine dve katrene, u kojima se obično iznosi

problem, a drugi su deo dva terceta, u kojima se obično donosi rešenje. Katreni su povezani

jednakim rimama, i to alternirajućom rimom (ABAB ABAB) ili obgrljenom rimom (ABBA ABBA),dok su tercine povezane različitim sistemima rimovanja, u dve ili tri rime: CDC DCD ili CDE CDE

ili CCD EED ili CDC EDE ili CDC DEE. Bitno je da se rima iz katrena ne prenosi u tercete, ali terceti

moraju biti međusobno povezani rimama.

Engleski sonet

U englesku književnost sonete uvodi Tomas Wajat početkom 16. veka. Njegovi soneti i soneti

njegovih savremenika uglavnom su bili prevodi Petrarkinih i Ronsardovih soneta. Henri Hauard

odredio je ritam i strukturu podele na tri katrena i jedan dvostih, koji su danas poznati kaoengleski sonet. Najpoznatiji pisac engleskih soneta je Villijam Šekspir koji je napisao 154 soneta,

te se po njemu engleski ili elizabetanski naziva još i Šekspirov sonet.

Engleski se sonet sastoji od tri katrena povezanih unutar sebe rimom (ABAB CDCD EFEF) i

jednog dvostiha povezanog parnom rimom (GG), u kojem se iznosi poenta ili dolazi do naglog

obrta. Početna slova soneta čitana odozgo prema dole mogu govoriti neku poruku ili ime osobe

kojoj je posvećen.

Tematika soneta

Prvi su soneti po sadržaju bili isključivo ljubavni. Već se u 13. veku tematski raspon tematike

soneta proširuje, pa se njime mogu izražavati misli i osećanja (politički, rodoljubivi, satirični,

polemični, religiozni, filosofski), a sonetnu formu dobijaju i epitafi (nadgrobnice) i pohvale. Neki

su ga autori koristili i kao poseban oblik dopisivanja. Artur Rembo u svom slavnom sonetu

,,Vokali’’ iskazuje uverenje da je otkrio tajnu značenja vokala u jeziku. Šarl Bodler pisao je

sonete jer je smatrao da u ovu formu uistinu sve može stati (parodija, uglađenost, govorancija,

filosofska meditacija...). No zbog Petrarkinih soneta iz Kanconijera i uticaja petrarkista kao

struje ljubavne poezije, sonet je ostao trajno vezan uz ljubavnu tematiku.


8/10

Sonetne književne forme

Sonetni venac

Soneti se mogu slagati u nizove i tada je reč o sonetnom vencu, koji se na italijanskom naziva još

i corona di sonetti (krunica soneta). Sastoji se od petnaest soneta, a poslednji se zove

magistrale ili majstorski sonet. Majstorski se sonet sastoji od početnih stihova preostalih

četrnaest soneta.Prva slova stihova u majstorskom sonetu, čitana odozgo prema dole, često

čine akrostih, koji obično kazuje ime osobe kojoj je sonetni venac posvećen.

Rime kod majstorskog soneta mogu, umesto odozgo, započinjati odozdo, i to tako što prvi od

četrnaest soneta počinje poslednjim stihom majstorskog soneta, a završava pretposlednjim;

drugi sonet započinje pretposlednjim stihom majstorskog soneta, a završava se trećim od kraja.

Stoga je važno da rima u majstorskom sonetu, u oba navedena slučaja bude alternirajuća, jer bi

se inače u oktetima i sestetima soneta u vencu pojavile iste rime, što bi protivrečilo osnovnom

zakonu soneta, da su u ova dva dela zastupljene različite rime.

Sonetna glosa

Sonetna glosa vrlo je kompleksna, strogo definisana i zatvorena forma. Posebnom u odnosu na

sonet čini je njena specifična ciklička kompozicija. Ona "glosira" jednu moto-pesmu najčešće

kroz broj stihova od jedan do četiri, ali ponekad i više, i to u odgovarajućem broju strofa od

četiri do deset stihova dužine. Poslednji je stih svake strofe jedan od stihova motoa. Kao moto u

većini slučajeva prerađuje se neka poznata pesma.

Sonet s repom

Sonet s repom (tal. sonetto caudato) od klasičnog se soneta razlikuje po tome što nakon dva

katrena i dve tercine na kraju ima još jedan stih ili jednu ili više tercina. Rep (ital. coda) se

osobito odomaćio kod italijanskih renesansnih pesnika - sonet s repom oni su koristili kao

polemički, satirični i humoristični oblik.

Moderni sonet

Pesnička zbirka ,,Cveće zla’’ Šarla Bodlera, sadržajno i formalno suprotstavljena Petrarkinoj

ljubavnoj poeziji, postaje uzor modernog soneta. Bodler, kao začetnik evropskog modernog

pesništva, smatra se umerenim modernistom, pesnikom koji je moderan na staromodan način.

On posvećuje pozornost negovanju tradicionalnih oblika (sonet); na tradiciju se nadovezuje

nastojeći da novi pogled izrazi originalno, ali putem tradicionalnih strukturno-izražajnih

paradigmi. On smatra da retorika i prozodija nisu nikada sputavale originalnost da dođe do

izražaja. Svojim prihvatanjem tog temeljnog načela poetike, Bodler se svrstava u tradicionalni

red pesnika, ali i prethodi modernoj teoretskoj razradi postavke o potrebi da delo proizađe iz

napora za svladavanjem otežavajućih okolnosti na putu od inspiracije do izraza. Ovo je bitno s

obzirom na karakterizaciju Bodlera kao vrsnog sonetiste, ali ne u petrarkističkom smislu.


9/10

Za razliku od onih koji su sonet voleli i njime se izražavali, sonete su pisali (ali, najčešće, one bez

rime) i protivnici uvođenja ovog oblika u poeziju. Kad se govori o nerimovanom sonetu, treba

napomenuti da u teoriji književnosti postoje nazivi za pravilan i nepravilan sonet. Pravilnim

sonetom obično se smatra samo izvorni italijanski oblik, sa strogim rasporedom rima. Svi drugisu oblici tako podvedeni pod pojam nepravilnog soneta. U grupu nepravilnih soneta, prema

nekim teoretičarima, ubraja engleski ili Šekspirov sonet. Sudeći po pesničkoj praksi, sonet i ne

mora udovoljavati svim tradicionalnim uslovima. Mnoge od tih uslova sonet sve više napušta, a

istovremeno uvodi nove i upotrebom ih ozakonjuje. Ali, raspored strofa i određena unutrašn ja

kompaktnost ostaju nužan uslov prepoznavanja ove pesničke vrste.


10/10

Bibliografija

1. Milivoj Solar, Teorija književnosti , IV, neizmijenjeno izdanje, Školska knjiga – Zagreb 1979

2. Ivo Tartalja, Teorija književnosti, Beograd 1998

3. Rečnik književnih termina, Nolit, Beograd 1986

4. Ernest Heč Vilkins, The invention of the sonnet, and other studies in Italian literature (Rome:

Edizioni di Storia e letteratura, 1959),

5. Funčić, Danijela. Sonet: od ishodišta prema oksimoronskoj preobrazbi. // "Fluminensia". God.

13, br. 1-2(2001), str. 105-118

Nikola.adam.Sonet

Documents

Transcript of Nikola.adam.Sonet