VAN LIESHOUT & PARTNERSVermogensbeheer

Nieuwsbrief

De afgelopen jaren is er veel geschreven en gezegd over de grondstoffenmarkt. Uiteraard gaat de meeste aandacht uit naar de olie- en goudprijs. Een niche binnen de grondstoffenmarkt, waar nog weinig over geschreven wordt, zijn de zogenaamde zeldzame aardmetalen. In deze nieuwsbrief willen wij ingaan op wat zeldzame aardmetalen zijn, waarom deze voor een belegger interessant kunnen zijn en vooral hoe we hierin kunnen investeren.

Deze zeldzame aardmetalen (rare earth) bestaan uit zeventien zware scheikundige elementen die van nature op en in de aarde voorkomen. De zeldzame aardmetalen kunnen we in twee categorieën onderverdelen, zachte en harde zeldzame aardmetalen. Zachte zeldzame aardmetalen zijn: Scandium (Sc), Yttrium (Y), Lanthanum (La), Cerium (Ce), Praseodymium (Pr), Neodymium (Nd), Promethium (Pm), Samarium (Sm), Europium (Eu) en Gadolinium (Gd).

Harde zeldzame aardmetalen zijn: Terbium (Tb), Dysprosium (Dy), Holmium (Ho), Erbium (Er), Thulium (Tm), Ytterbium (Yb) en Lutetium (Lu).

Hoewel de exacte namen niet echt relevant zijn, is het van belang om te realiseren dat de zeventien zeldzame aardmetalen zeer belangrijk zijn voor de wereldeconomie. Zo worden ze onder andere gebruikt in de ruimtevaart, in halfgeleiders, radarsystemen, mobiele telefoons, laptops, windmolens, iPads en hybride auto’s. In de afgelopen 10 jaar groeide de vraag naar zeldzame aardmetalen gemiddeld met 15 % per jaar. De komst van nieuwe groene technologie (spaarlampen, elektrische auto’s en windmolens) zal de vraag naar zeldzame aardmetalen verder doen verhogen.

De zeldzame aardmetalen worden tot op heden bijna allemaal op conventionele wijze gewonnen in mijnen en dat gebeurt op een zeer milieu onvriendelijke wijze. Dat is ook precies de reden dat veel mijnen in vooral de VS, Australië en Canada een aantal jaren geleden zijn gesloten. Mocht u dus een Prius rijden, weet dan dat deze auto niet zo milieu vriendelijk is als u wellicht dacht.

Zeldzame aardmetalen

In veel producten

VAN LIESHOUT & PARTNERSVermogensbeheerVAN LIESHOUT & PARTNERS

Vermogensbeheer

Schaars

Het gevolg van de mijnsluitingen in de VS, Australië en Canada is dat nu circa 95 % van de productie van alle zeldzame aardmetalen door China wordt gedaan. In de zomer van 2010 kondigde China aan dat zij haar exportquota met 72 % gaat verlagen. Eind 2010 verlaagde ze dit nog eens met 35 %.

Bron: Reuters

China rare earth exports

15000

12000

9000

6000

3000

0

Tonnes Thousand s/tonne150

120

90

60

30

0

2009 2010 2010

J J JF F FM MA AM MJ JJ JA AS SO ON ND D

De verwachting is dat over heel 2011 de vraag naar zeldzame aardmetalen circa 145.000 ton zal zijn. China zal hiervan circa 90.000 ton voor haar rekening nemen en de rest van de wereld 55.000 ton. China zal dit jaar echter slechts 30.000 ton exporteren. Uit de tabel hieronder kunnen we opmaken dat de productie niet afdoende is om aan de vraag te voldoen. Daar komt nog eens bij dat bijna de gehele productie in China plaatsvindt en zij heeft besloten om haar voorraden te vergroten met het oog op toekomstige groeiende interne vraag naar zeldzame aardmetalen.

De afhankelijkheid van China, de oplopende prijs van zeldzame aardmetalen en de productietekorten hebben er voor gezorgd dat veel Westerse ondernemingen uit alle macht proberen de mijnen weer operationeel te krijgen. Dit duurt echter minimaal een aantal jaren. De grootste twee Westerse mijnbedrijven die zich richten op de winning van zeldzame aardmetalen (Lynas en Molycorp) produceren op dit moment samen circa 6.000 ton per jaar. Zij verwachten dat hun productie bij elkaar opgeteld vanaf 2015 circa 60.000 ton per jaar zal zijn. Vanaf 2015 is de gemiddelde verwachting dat vraag en aanbod beter op elkaar zijn afgestemd en dat Westerse mijnbedrijven volledig aan de Westerse vraag naar zeldzame aardmetalen kunnen voldoen. Tot die tijd zullen zeldzame aardmetalen hoogstwaar-schijnlijk nog schaars blijven.

Productie China

Productieexcl. China

Vraag

2007 115.000 6.000 122.0002008 115.000 6.000 118.0002009 118.000 7.000 125.0002010 118.000 8.000 134.0002011 118.000 12.000 145.0002012 120.000 24.000 165.0002013 125.000 28.000 185.0002014 130.000 45.000 200.0002015 140.000 60.000 220.000

Bronnen: Reuters, Bloomberg en Molycorp

Om te beoordelen of een investering iets toevoegt aan een portefeuille is het raadzaam te kijken naar een drietal zaken: het rendement, het risico en de correlatie.

VAN LIESHOUT & PARTNERSVermogensbeheerVAN LIESHOUT & PARTNERS

Vermogensbeheer

Index

Beleggen in rare earth

Nadeel voor een belegger is alleen dat deze metalen pas een korte prijshistorie hebben en je er niet rechtstreeks in kunt beleggen. Sinds 1 januari 2008 bestaat er echter de Rare Earth Index. Deze index bestaat uit 30 ondernemingen die minimaal 50 % van hun omzet halen uit het produceren, recyclen en bewerken van deze metalen. De onderne-mingen zijn wel mid- en smallcap aandelen. De index bestaat dus niet uit de 17 metalen zelf.

Voor de meeste beleggers zijn er eigenlijk maar twee fondsen waarmee je in zeldzame aardmetalen kunt beleggen of althans in de mijnen die deze metalen winnen. De eerste is een tracker op bovenstaande index en bestaat sinds 28 oktober 2010. Hoewel er op dagbasis een kleine afwijking kan zijn, blijkt de tracker goed te werken; namelijk het op correcte wijze kopiëren van de desbetreffende index. Sinds de introductie steeg de index (zwarte lijn) in euro’s gemeten met bijna 25 % en ook de tracker (rode lijn) steeg met hetzelfde percentage. Ter vergelijking, de AEX (groene lijn) steeg exclusief het dividend met 2,4 %.

Australië Canada VS China Japan Mexico Ierland Brazilië

24%

20%

19%

15%

11%

4%

4% 3%

De tien grootste posities in de index bestaan uit:

Lynas 8,80%Iluka Resources 8,30%Titanium Metals 6,70%Thompson Creek Metals 6,30%OSAKA Titanium Technologies 5,50%RTI International Metals 5,60%Toho Titanium 4,60%China Molybdenum 5,10%Kenmare Resources 4,00%Molycorp 4,10%

Overig 41,00%

VAN LIESHOUT & PARTNERSVermogensbeheerVAN LIESHOUT & PARTNERS

Vermogensbeheer

Daarnaast zijn de uitslagen van het certificaat groter en hiermee dus ook het risico. Vanwege dit risico zou eigenlijk ook het rendement hoger moeten zijn. Ook is de spread tussen de bied- en laatprijs behoorlijk fors (circa 1,5 %). Het voordeel van het certificaat is echter dat een Nederlandse belegger gedurende de gehele dag hierin kan handelen. Aangezien de tracker in de VS is genoteerd kan alleen van half vier ’s middags hierin worden gehandeld.

Zoals u wellicht weet zijn wij een voorstander van trackers, vanwege de vaak betere spreiding en lagere kosten. Het lijkt er op dat de Rare Earth Tracker de Index inderdaad goed kopieert. Doordat de tracker bijna gelijk is aan de index en de index al langer bestaat, zullen wij voor onderstaande analyses terugvallen op de index. Uiteraard zijn alle rendementen in deze nieuwsbrief uitgedrukt in euro’s.

Sinds eind januari van dit jaar kunnen beleggers ook een certificaat van RBS kopen waardoor men belegt in een mandje van 15 mijnbedrijven die zich bezighouden met het winnen en produceren van zeldzame aardmetalen.

Hoewel de periode natuurlijk erg kort is en je dus moet oppassen met conclusies, lijkt het erop dat het rendement van het RBS certificaat enigszins achterblijft ten opzichte van de index en de tracker. De tracker en de index hebben sinds 18 januari 2011 tot en met 25 mei 2011 beide een rendement van 3 % behaald en het RBS certificaat (paarse lijn) noteert een plus van 1,5 %. Ter vergelijking, de AEX (groene lijn) daalde exclusief het dividend met 5,2 %.

01 08 15November 2010 December 2010 January 2011 February 2011 March 2011 April 2011

29/10/2010 - 26/05/2011 (FFT)

May 201122 29 06 13 20 27 03 10 17 24 31 07 14 21 28 07 14 21 28 04 11 18 25 02 09 16 23

.123

130

128

126

124

122

120

118

116

114

112

110

108

106

104

102

100

98

ValueEUR

IPP, MV RARE EART PR, 26/05/2011, 124.796IPP, VN EK MVRARE THd, 56/05/2011, 124.724IPP, AEX-Index, 26/05/2011, 102.435

19/01/2010 - 26/05/2011 (FFT)

.123

123

120

117

114

111

108

105

102

99

95

93

90

87

January 2011 February 2011 March 2011 April 2011 May 201124 31 07 14 21 28 07 14 21 28 04 11 18 25 02 09 16 23

ValueEURIPP, MV RARE EART PR, 26/05/2011, 103.456

IPP, VN EK MVRARE THd, 25/05/2011, 103.089IPP, AEX-Index, 26/05/2011, 94.862IPP, RBS/BASIKT, 26/05/2011, 102.055

Bron: Reuters

VAN LIESHOUT & PARTNERSVermogensbeheerVAN LIESHOUT & PARTNERS

Vermogensbeheer

Rendement index

Risico’s

In onderstaande grafiek ziet u sinds de start van de Rare Earth Index het rendement van deze index vergeleken met de Wereldindex, de Emerging Markets Index, de AEX en de algemene CRB grondstoffenindex.

Uit de grafiek kunnen we opmaken dat tijdens de crisis elke index flink in waarde daalde waarbij de Rare Earth Index de grootste daling noteerde. Ruim 3 jaar later staat de Rare Earth Index als de enige in de plus (66 % gemeten vanaf 1 januari 2008). De overige indices staan nog in de min.

Zwarte lijn: Rare Earth Index (+ 66 %)Rode lijn: Wereldindex (-14 %)Groene lijn: Emerging Markets Index (-7 %)Paarse lijn: AEX (-33 %)Oranje lijn: CRB Grondstoffen Index (-1 %)

U zult begrijpen dat er met zulke rendementen ook risico’s zijn. Een belangrijk risico van de index en dus van de tracker is dat er vooral in kleine ondernemingen wordt belegd. Over het algemeen zijn deze ondernemingen risicovoller dan large caps. Daarnaast noteren alle grondstoffen in dollars zodat een belegger in grondstoffen een valutarisico loopt. Maar uiteraard is het belangrijkste risico van elke belegging het koersrisico. Het (koers)risico van een belegging kunnen we meten met behulp van de standaarddeviatie. Hoe hoger dit getal, hoe beweeglijker het aandeel/de index en dus hoe risicovoller de belegging. Sinds de start van de Rare Earth Index in 2008 bedroeg de jaarlijkse standaarddeviatie circa 20 %. Ter vergelijking: de standaarddeviatie van de AEX over dezelfde periode bedroeg circa 10 %.

Op basis van dit getal en het historische rendement (16 % per jaar) kunnen we aan de hand van deze historische gegevens een schatting maken over de toekomst. Zo is de kans op een negatief rendement na 1 jaar circa 21 % en de kans op negatief rendement na 5 jaar circa 4 %. Het jaarlijks rendement zal op basis van deze historische gegevens na 5 jaar met een 65 procent waarschijnlijkheid liggen tussen de 7 % en 25 % en met een 95 procent waarschijnlijkheid tussen de - 2 % en + 33 %.

Risico Rare Earth Risico AEX

Bron: Reuters

02/01/2008 - 26/05/2011 (FFT)

.123

160

150

140

130

120

110

100

90

80

70

60

50

40

ValueEUR

Q2 2008 Q1 2009 Q4 2009 Q4 2010Q1 2008 Q4 2008 Q3 2009 Q3 2010Q3 2008 Q2 2009 Q2 2010 Q2 2011Q1 2010 Q1 2011F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M

IPP, MV RARE EART PR, 26/05/2011, 166.386IPP, MSCRWORLD IDX/d , 25/05/2011, 86.071IPP, MSCI EM/d, 25/05/2011, 92.93IPP, AEX-Index, 26/05/2011, 66.797IPP, RJ/CRB ER INDE/d, 26/05/2011, 98.541

Van Lieshout & Partners n.v.

maliebaan 27 • postbus 13224 • 3507 le utrechttelefoon (030) 234 54 32 • fax (030) 234 54 00

email info@lieshout-partners.nl • www.lieshout-partners.nl

VAN LIESHOUT & PARTNERSVermogensbeheerVAN LIESHOUT & PARTNERS

Vermogensbeheer

Correlatie

Als vermogensbeheerders proberen we niet alleen naar de individuele belegging te kijken, maar proberen we ook te beoordelen of het opnemen van de belegging in de portefeuille iets toevoegt aan de portefeuille. Hierbij letten wij vooral op de correlatie tussen twee beleggingen. De correlatie geeft de samenhang tussen twee of meer beleggingen weer. De correlatie beweegt zich tussen 1 en -1. Wanneer twee beleggingen perfect gecorreleerd zijn, dan is de correlatie 1. Als de ene belegging stijgt, dan stijgt ook de andere belegging. Bij een daling geldt hetzelfde. Bij een correlatie van 1 is er geen risicoreductie te behalen. Is de correlatie -1 dan zijn de beleggingen perfect negatief gecorreleerd. Er is dan een maximaal voordeel uit spreiding te behalen. De portefeuille heeft dan geen specifiek risico meer, alleen nog maar marktrisico.

Vanaf de start van de Rare Earth Index in 2008 waren de gemiddelde correlaties van deze index ten opzichte van onderstaande indices als volgt:

AEX: 0,716 Wereldindex: 0,724 Emerging Markets Index: 0,797 CRB Grondstoffen Index: 0,527 Europese Obligatie Index: -0,070

Opvallend is de relatief lage correlatie met de CRB Grondstoffen Index. Daarnaast valt op dat de correlatie van zeldzame aardmetalen en Europese obligaties negatief is. Hoewel een belegging in zeldzame aardmetalen behoorlijk risicovol is (en dus ook een hoog verwacht rendement moet hebben) leidt het opnemen van deze belegging vooral voor defensieve portefeuilles tot een betere risico/rendementsverhouding (hoe vreemd dat wellicht ook mag klinken). Het samenvoegen van beide beleggingen reduceert dus de beweeglijkheid van de portefeuille en hiermee het risico. Dit gaat niet ten koste van het rendement. Integendeel zelfs.

Conclusie

De afgelopen jaren zijn zeldzame aardmetalen flink in koers gestegen. Ook de tracker die recentelijk is geïntroduceerd is in koers gestegen. Ondanks deze stijging blijven wij positief over zeldzame aardmetalen. De verwachting is dat tot 2015 de vraag naar zeldzame aardmetalen de productie hiervan flink zal overtreffen, hetgeen de prijzen verder zal verhogen. Buitenlandse mijnbedrijven die zich richten op de winning en productie van zeldzame aardmetalen zullen hiervan verder profiteren. Daarnaast hebben zeldzame aardmetalen een lage correlatie met andere grondstoffen, maar vooral met obligaties. Voor de iets defensievere portefeuilles kunnen zeldzame aardmetalen een mooie aanvulling vormen. Tussentijdse schommelingen in sentiment en de dollarkoers moeten we wel voor lief nemen.

Met vriendelijke groet,

Van Lieshout & Partners