Nguyen Xuan Cu

8/2/2019 Nguyen Xuan Cu

1/79

I H C QU C GIA H N ITRUNG TM H TR NGHIN C U CHU

-------------------------------------------------

BO CO T NG H P NGHI M THU TI NGHIN C U KHOA H C

Ch tr ti: PGS.TS. Nguy n Xun C

H N i, 9/2008

NGHIN C U S HT THU Cu, Pb, Zn V TMHI U KH NNG S D NG PHN BN

GI M THI U S TCH L Y CHNG TRONGRAU C I XANH V RAU X LCH


2/79

1

L i c m n

Trn tr ng by t lng bi t n i v i Trung t m H tr

Nghin c u Chu , i h c Qu c gia H N i ti tr kinh

ph v t o i u ki n thu n l i chng ti th c hi n t i

Nghin c u s ht thu Cu, Pb, Zn v tm hi u kh nng s

d ng phn bn gi m thi u s tch l y chng trong rau c i

xanh v rau x lch.

H N i, Ngy 5 thng 9 nm 2008

Ch tr ti

PGS.TS. Nguy n Xun C

Khoa Mi tr ng,

Tr ng i h c Khoa h c T nhin, HQGHN

i n tho i: 0913023097

Email
http://[email protected]/


3/79

2

M C L C

DANH M C CC B NG ............................................................................................................4

DANH M C CC HNH V ........................................................................................................5

TM T T K T QU NGHIN C U CHNH C A TI.................................................. 7

PH N BO CO CHNH ............................................................................................................8

1. T V N ................................................................ ............................................................. 8

2. T NG QUAN TI LI U ........................................................................................................10

2.1. S n xu t rau trn th gi i v Vi t Nam ....................................................10

2.1.1. S n xu t rau trn th gi i ............................................................................. 102.1.2. S n xu t rau Vi t Nam ............................................................................. 11

2.2. nhi m t v nh h ng c a n n ch t l ng nng s n .....................12

2.2.1. nhi m t ................................................................................................. 122.2.2. nh h ng c a nhi m t n ch t l ng nng s n ................................... 15

2.3. Ph ng php x l t nhi m kim lo i n ng ............................................19

2.3.1. Ph ng php x l t b ng nhi t ................................................................ 202.3.2. Ph ng php x l t b ng tch chi t, phn c p c h t ............................... 202.3.3. Ph ng php x l t b ng i n ................................ ................................. 202.3.4. Ph ng php chi t tch h i t i ch ................................ ............................... 21

2.3.5. Ph ng php k t t a ha h c ................................ ................................ ....... 212.3.6. Ph ng php phn h y sinh h c cc ch t nhi m ................................ ........ 212.3.7. Ph ng php x l t nhi m b ng th c v t .............................................. 22

3. I T NG V PH NG PHP NGHIN C U............................................................ 23

3.1. i t ng nghin c u .....................................................................................23

3.1.1. Cy rau c i xanh (Brassica juncea L. Czern) ................................................ 233.1.2. Cy rau x lch (Lactuca sativa L.) ................................ .............................. 233.1.3. t th nghi m ................................ ............................................................. 23

3.2. Ph ng php nghin c u ...............................................................................23

3.2.1. Ph ng php thu th p s li u th c p........................................................... 233.2.2. Ph ng php i u tra, kh o st th c a ................................ ....................... 233.2.3. Ph ng php b tr th nghi m ..................................................................... 243.2.4. Theo di th nghi m v l y m u phn tch ................................ .................... 263.2.5. Ph ng php phn tch trong phng th nghi m ........................................... 26

4. K T QU NGHIN C U V TH O LU N ......................................................................28


4/79

3

4.1. i u kin t nhin, kinh t x h i c a a bn nghin c u.........................28

4.1.1. i u ki n t nhin........................................................................................ 284.1.2. i u ki n kinh t x h i ............................................................................... 29

4.2. M t s tnh ch t t th nghi m .....................................................................31

4.3. nh h ng c a l ng bn Cu, Pb, Zn n sinh tr ng v tch l y chng

trong rau .................................................................................................................32

4.3.1. nh h ng c a Cu, Pb, Zn n sinh tr ng v tch l y chng trong rau c ixanh ...................................................................................................................... 324.3.2. nh h ng c a Cu, Pb, Zn n sinh tr ng v tch l y chng trong rau xlch ................................ ....................................................................................... 384.3.3. T ng quan gi a hm l ng Cu, Pb, Zn trong t v trong rau x lch ............... 42

4.4. nh h ng c a bn ph t pht, vi v mn c a n sinh tr ng v tch

lu kim lo i n ng trong rau ..................................................................................444.4.1. nh h ng c a bn ph t pht, vi v mn c a n sinh tr ng v tch l yCu, Pb, Zn c a rau c i xanh ................................ ................................ ................. 444.4.2. nh h ng c a bn ph t pht, vi v mn c a n sinh tr ng v tch l yCu, Pb, Zn c a rau x lch................................................................................... 50

K T LU N V KI N NGH .....................................................................................................57

TI LI U THAM KH O ...........................................................................................................60

PH L C .......................................................................................... Error! Bookmark not defined.

M T S HNH NH TH NGHI M ................................................................ .......................... 64

CC BI BO NG, TRANG PH BA LU N VN V KHA LU N ..................... 65

TM T T K T QU NGHIN C U................................................................ ........................ 668

PROJECT SUMMARY ................................................................ ............................................... 720

PHI U NG K K T QU NGHIN C U KHOA H C ...................................................... 75


5/79

4

DANH M C CC B NG

Stt Tn b ng TrangB ng 1 Nhu c u s d ng phn bn ha h c Vi t Nam 14B ng 2 Ng ng hm l ng NO3- cho php trong m t s lo i rau qu 15B ng 3 Hm l ng kim lo i n ng trong m t s phn bn thng

th ng16

B ng 4 Ng ng cho php m t s kim lo i n ng trong rau qu t i 17B ng 5 S l ng thu c b o v th c v t c s d ng Vi t Nam 18B ng 6 Cc ch tiu v ph ng php phn tch 26B ng 7 M t s tnh ch t c b n c a t nghin c u 30B ng 8 nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng v tch l y Cu

trong rau c i xanh31

B ng 9 nh h ng c a l ng bn Pb n sinh tr ng v tch l y Pb

trong rau c i xanh

32

B ng 10 nh h ng c a l ng bn Zn n sinh tr ng v tch l ychng trong rau c i xanh

34

B ng 11 Hm l ng bn Cu2+, Pb2+, Zn2+ trong t v trong rau c ixanh

35

B ng 12 nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng v tch l y Cuchng trong rau x lch

37

B ng 13 nh h ng c a l ng bn Pb n sinh tr ng v tch l y Pbtrong rau x lch

39

B ng 14 nh h ng c a l ng bn Zn n sinh tr ng v tch l y Zntrong rau x lch

40

B ng 15 T ng quan gi a Cu2+, Pb2+, Zn2+ trong t v trong rau xlch

41

B ng 16 nh h ng c a l ng bn ph t pho n sinh tr ng v tchl y Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh

44

B ng 17 nh h ng c a l ng bn vi n sinh tr ng v tch l y Cu,Pb, Zn trong rau c i xanh

46

B ng 18 nh h ng c a l ng bn mn c a n sinh tr ng v tchl y Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh

48

B ng 19 nh h ng c a l ng bn phn ph t pho n sinh tr ng vtch l y Cu, Pb, Zn trong rau x lch

50

B ng 20 nh h ng c a l ng bn vi n sinh tr ng v tch l y Cu,Pb, Zn trong rau x lch

52

B ng 21 nh h ng c a l ng bn mn c a n sinh tr ng v tchl y Cu, Pb, Zn trong rau x lch

53


6/79

5

DANH M C CC HNH

Stt Tn hnh TrangHnh 1 nh h ng c a l ng bn Cu n chi u cao cy, sinh kh i v

Cu tch l y trong cy c i xanh32

Hnh 2 nh h ng c a l ng bn Pb n chi u cao cy, sinh kh i vPb trong cy c i xanh

33

Hnh 3 nh h ng c a l ng bn Zn n chi u cao, nng su t v hml ng Zn trong rau c i xanh

34

Hnh 4 T ng quan gi a hm l ng Cu2+ trong t v Cu tch l ytrong rau c i xanh

36

Hnh 5 T ng quan gi a Pb2+ trong t v Pb trong rau c i xanh 36Hnh 6 T ng quan gi a hm l ng Zn2+ trong t v Zn trong cy 36Hnh 7 nh h ng c a l ng bn Cu n chi u cao cy, sinh kh i v

Cu tch l y trong cy38

Hnh 8 nh h ng c a l ng bn Pb n chi u cao cy, nng su t vhm l ng Pb trong rau x lch 39

Hnh 9 nh h ng c a l ng bn Zn n chi u cao cy, nng su t vhm l ng Zn trong rau x lch

41

Hnh 10 T ng quan gi a Cu2+ trong t v Cu trong rau x lch 42Hnh 11 T ng quan gi a Pb2+ trong t v Pb trong rau x lch 42Hnh 12 T ng quan gi a Zn2+ trong t v Zn trong rau x lch 42Hnh 13 nh h ng c a l ng bn ph t pho n chi u cao v nng su t

c i xanh45

Hnh 14 nh h ng c a l ng bn ph t pho n s tch l y Cu, Pb, Zntrong rau c i xanh

45

Hnh 15 nh h ng c a l ng bn ph t pho n s tch l y Cu, Pb, Zntrong rau c i xanh

47

Hnh 16 nh h ng c a l ng bn vi n tch l y kim lo i nng trongrau c i xanh

47

Hnh 17 nh h ng c a l ng bn mn c a n tch l y kim lo i n ngtrong rau c i xanh

48

Hnh 18 nh h ng c a l ng bn ph t pho n chi u cao v nng su trau x lch

50

Hnh 19 nh h ng c a l ng bn ph t pho n hm l ng Cu, Pb, Zntrong rau x lch

51

Hnh 20 nh h ng c a bn vi n chi u cao v nng su t rau x lch 52Hnh 21 nh h ng c a l ng bn vi n hm l ng Cu, Pb, Zn trongrau x lch

53

Hnh 22 nh h ng c a l ng bn mn c a n chi u cao v nng su trau x lch

54

Hnh 23 nh h ng c a l ng bn mn c a n hm l ng Cu, Pb, Zntrong rau x lch

54


7/79

6

NGHIN C U S HT THU Cu, Pb, Zn V TM HI U KHNNG S D NG PHN BN GI M THI U S TCHL Y CHNG TRONG RAU C I XANH V RAU X LCH

M s : DT 54/2007

Nh ng ng i tham gia chnh th c hi n t i

Ch tr: Nguy n Xun C , PGS.TS.

Nh ng ng i th c hi n:

Cao Th Thanh Nga, H c vin CH

Tr n Kh c Hi p, PGS.TS.

Tr n Th Tuy t Thu, ThSNguy n Xun Hun, CN


8/79

7

TM T T K T QU NGHIN C U CHNH C A TI

K t qu v khoa h c (nh ng ng gp c a t i, cc cng trnh khoa h ccng b ):

cng b 2 bi bo trn t p ch Khoa h c

K t qu ph c v th c t (cc s n ph m cng ngh , kh nng p d ng th ct ):

K t qu c th c v n d ng vo th c ti n s n xu t v a nng cao nng

su t rau, v a c tc d ng gi m thi u s tch l y kim lo i n ng trong raugp ph n s n xu t rau an ton trn a bn H N i.

K t qu o t o (s l ng sinh vin, s l ng h c vin cao h c, nghin c usinh lm vi c trong ti):

o t o 1 Th c s v 4 c nhn

K t qu nng cao ti m l c khoa h c (n ng cao trnh cn b v tngc ng trang thi t b cho n v):

B sung vo l lu n v th c ti n nghin c u v s ht thu kim lo i n ng v

cc gi i php gi m thi u ht thu kim lo i n ng trong rau. Nng cao khnng nghin c u gi i quy t cc v n th c ti n cho cn b tham gia ti.


9/79

8

PH N BO CO CHNH

1. T V N

Ngy nay nhi m t v th c ph m ang tr thnh v n th i s thu ht

nhiu nh khoa h c trong n c c ng nh ngoi n c nghin c u. M t trongnh ng v n c ch nghin c u l nhi m t do cc kim lo i n ng c

ngu n g c t n c th i th v cc lng ngh do chng c c tnh cao v ddng gy c h i cho con ng i thng qua chu i th c n.

Trong nh ng nm g n y, do s d ng n c th i t thnh ph trong nng

nghi p lm tch lu ng k cc kim lo i n ng trong t. y c ng l nguynnhn lm tch lu cao cc kim lo i n ng trong s n ph m nng nghi p. Nhi unghin c u trong n c c ng nh ngoi n c cho th y m c nguy h i c a cc

lo i rau khng an ton trong b a n hng ngy i v i ng i dn do c tch l ycao cc kim lo i n ng nh Cu, Pb, Zn, Cd (Cheang Hong v Nguy n nh Mnh,2003; Ravi Naidu, Danielle Oliver and Stuart McConnell, 2003; ng Th An,Chu Th Thu H, 2005; H Th Lam Tr, 2005).

Rau xanh ni chung, rau c i xanh v rau x lch ni ring c s d ng r tph bi n trong b a n hng ngy c a ng i dn Vi t Nam. Chng l nh ng cy

tr ng n l c kh nng tch l y cao cc nguy n t kim lo i n ng, nh ng nguynt c c tnh cao v d dng c tch lu trong cc nng s n gy nh h ng n

s c kho con ng i thng qua con ng tch lu sinh h c. Do v y, nhi m kimlo i n ng tr thnh v n thu ht s ch nghin c u c a cc nh khoa h c.

Nhi u nghin c u trong n c c ng nh ngoi n c c nh bo m c nguy h ic a cc lo i rau c tr ng cc vng ven th chu nh h ng c a cc ngu n

n c th i t cc thnh ph v cc khu cng nghi p (Ravi Naidu, Danielle Oliverand Stuart McConnell, 2003).

n c ta, nh ng nghin c u hi n nay v v n ny ch y u c p n

vi c nh gi nhi m t, s t n l u cc ch t c h i trong nng s n. M t snghin c u s d ng cc loi cy tr ng c kh nng ht thu cao kim lo i n ng x l cc t nhi m. Tuy nhin nh ng gi i php ny th ng khng mang l i

hi u qu th c t v n c ta m c nhi m t cn th p v phn b r i rc,ho c ch l cc d u hi u t c s tch l y cao m t s nguyn t kim lo i n ng dos d ng n c th i thnh ph ho c s d ng phn bn khng h p l. Tr n th c ti n


10/79

9

s n xu t r t kh ch ra v ngn c m ng i dn khng c s n xu t cc vng t ny. V v y cc nng s n c ch a hm l ng cao cc kim lo i n ng v n c

l u hnh v s d ng trong cc b a n hng ngy c a ng i dn.

S d ng cc ch t bn vo t c kh nng c nh kim lo i n ng nh m

gi m thi u s ht thu v tch l y chng trong nng s n c xem l gi i php tchc c theo h ng ti p t c duy tr qu trnh sn xut nn d c ch p nh n c ang i dn. Trn th gi i c ng c m t s nghin c u s d ng cc lo i phn bnho c cc ch t t o ph c b n v i kim lo i n ng gi m thi u s ht thu chng b i

cy tr ng cho cc k t qu t t (Skinner, 1987, 1989; Ruby et al, 1994; Chen et al,1997). Tuy nhin n c ta cho n nay v n ch a c nghin c u no c p nv n ny. Do v y y c xem l m t h ng nghin c u m i c ngha th cti n cao nh m duy tr qu trnh s n xu t nng nghi p ngay trn nh ng vng t b

nhi m b n b i cc kim lo i n ng.

Nghin c u kh nng ht thu v cc gi i php nh m gi m thi u s tch l y

kim lo i n ng trong cy tr ng ni chung, c bi t l nh ng lo i rau xanh c sd ng r t ph bi n nh c i xanh v x lch s c ngha l thuy t c ng nh th c

ti n gp ph n s n xu t rau an ton cung c p cho tiu dng hng ngy c a ng idn.

Xu t pht t nh ng v n trn chng ti th c hi n ti Nghin c u s

ht thu Cu, Pb, Zn v tm hi u kh nng s d ng phn bn gi m thi u stch l y chng trong rau c i xanh v rau x lch.

M c ch chnh c a nghin c u l xc nh kh nng ht thu cc kim lo inng v nh h ng c a vi c bn ln, vi, mn c a n sinh tr ng v kh nnght thu kim lo i n ng (Cu, Pb, Zn) c a rau c i xanh v rau x lch tr ng trn t

c gy nhi m kim lo i n ng cc li u l ng khc nhau. Trn c s xc nhkh nng s d ng ln, vi v mn c a gi m thi u s tch l y kim lo i n ng

trong rau gp ph n s n xu t rau an ton vng ngo i thnh H N i.

Cc n i dung nghin c u c th c a ti l:

- nh gi nh h ng c a l ng bn kim lo i n ng n sinh tr ng v tch

l y chng (Cu, Pb, Zn) trong rau c i xanh v x lch cc li u l ng gy nhi mkhc nhau.

- Xc nh kh nng s d ng m t s lo i phn bn (ln, vi v mn c a)

gi m thi u s tch l y kim lo i n ng (Cu, Pb, Zn) trong rau c i xanh v x lch.


11/79

10

2. T NG QUAN TI LI U

2.1. S n xu t rau trn th gi i v Vi t Nam

2.1.1. S n xu t rau trn th gi i

Hi n nay, n n kinh t th gi i ang pht tri n v i t c cao nh m p ngnhu c u ngy cng tng c a con ng i v t m c tiu t o m c cn b ng m i

v i s n nh th tr ng trn ton c u. Cng v i s gia tng dn s , nhu c u cungc p l ng th c th c ph m cho loi ng i c ng ngy cng gia tng m nh m . Tuynhin, cng v i s pht tri n kinh t ko theo hng lo t cc v n c lin quan n mi tr ng xung quanh gy c n tr cc qu tr nh pht tri n c ng nh s ckh e con ng i. Do s pht tri n m nh m c a th v cng nghi p c ng nh sgia tng l ng phn ho h c, thu c tr su trong sn xut nng nghi p gy

nhi m mi tr ng v nh h ng n s c kho con ng i . Trong nh ng nm g ny, cc t ch c qu c t nh t ch c Nng l ng (FAO), t ch c Y t th gi i(WHO) v cc t ch c khc v v n mi tr ng a ra cc khuy n co, h nch vi c s d ng ho ch t nhn t o vo nng nghi p, xy d ng cc quy trnh s n

xu t theo cng ngh s ch, cng ngh sinh h c, cng ngh s d ng ngu n n ngl ng ti t o (Nguy n Xun Thnh, 1997). T ch c Y t th gi i c tnh r ngm i nm c 3 % nhn l c lao ng nng nghi p cc n c ang pht trin bnhi m c thu c b o v th c v t. Trong th p k 90 c a th k XX Chu Phi

hng nm c kho ng 11 tri u tr ng h p b ng c. Malaixia 7 % nng dn b ng c hng nm, 15 % ng i b ng c thu c b o v th c v t t nh t m t l n

trong i (H Th Lam tr, 2005). Chnh v v y, t quy trnh cng ngh s n xu trau truy n th ng, cc n c ny c i ti n ng d ng cng ngh s n xu t rau an

ton ngy cng c ph bi n r ng ri trn th gi i.

cc n c pht tri n cng ngh s n xu t rau c hon thi n trnh cao. S n xu t rau an ton trong nh knh, nh l i, trong dung dch tr nnquen thu c. c c hng ngn c a hng bn rau xanh sinh thi v tri cysinh thi ph c v nhu c u rau qu cho ng i tiu dng. V v y rau an ton l

nhu c u khng th thi u trong m i b a n hng ngy c a cc n c ny. Nh ngnm g n y m t s n c nh Singapore, Thi Lan c n g pht tri n m nh cngngh s n xu t rau an ton ph c v cho nhu c u tiu dng n i a v xu t kh u.

Theo s li u th ng k c a FAO (2001), s n l ng rau xanh trn th gi ilin t c tng nhanh trong nh ng th p nin v a qua, t 375 tri u t n rau nm 1980

ln 441 tri u t n nm 1990 v 602 tri u t n nm 2000. L n g tiu th bnh qun


12/79

11

nm 1990 l 65 kg/ng i v nm 2000 l 78 kg/ng i. Ring Chu , s n l nghng nm t kho ng 400 tri u t n v i m c tng tr n g 3% m i nm. Trong s

cc n c ang pht tri n th Trung Qu c c s n l ng rau cao nh t v i 70 tri ut n/nm, n ng th hai v i s n l n g rau s n xu t hng nm l 65 tri u t n.

2.1.2. S n xu t rau Vi t Nam

Vi t Nam rau xanh c s n xu t v tiu dng r t ph bi n v ngy cnggia tng. xung quanh h u h t cc thnh ph l n u hnh thnh cc vng chuyn

canh rau cung c p cho dn c th, c tnh c kho ng 113.000 ha t ng ngkho ng 40 % di n tch v 48 % s n l n g rau ton qu c.

i v i cc lo i rau dng lm th c ph m ch y u t p trung vng ngb ng sng H ng, ng b ng chu th sng MKng v mi n ng Nam B , v ih n 10 tri u h gia nh tr ng rau c di n tch t bnh qun 36 m2/h . Tuy nhin,

tnh hnh s n xu t rau Vi t Nam ph thu c r t nhi u vo th i ti t, ma v v ccvng khc nhau. Nng su t rau c ng r t bi n ng theo cc v ng a l, v d nh L t - Lm ng nng su t rau t 20.500 kg/ha, trong khi , Qu ng Tr

nng su t ch l 4.500 kg/ha vo nm 1993.

M t v n quan tr ng trong s n xu t v tiu th rau xanh n c ta hi n

nay l khng ch nh m p ng v s l ng nagyf cng tng m c n ph i b o mv ch t l ng rau cung c p trn th tr ng. Nh ng v ng c th c ph m do nrau khng s ch xu t hi n ngy cng nhi u v m c ngy cng nghim tr ng. b o m ch t l ng rau cung c p cho ng i tiu dng, cc c s s n xu t

ch n t ch c v s n xu t rau an ton. S n xu t rau an ton c tri n khainghin c u v pht tri n t nm 1995 do ch ng trnh rau qu c t v i s tham giac a 80 nh khoa h c nghin c u v rau s ch lm vi c v i 11 vi n nghin c u,cc Tr ng i h c v cc Trung tm rau s ch trong c n c. Ch ng trnh ny

ph i h p v i cc Vi n nghin c u a vo s n xu t 12 gi ng rau c cngnh n c hi u qu v nng su t c ng nh ch t l ng s n ph m (Nguy n XunThnh, 1996). Cc m hnh s n xu t rau sch c tri n khai m t s thnh phnh H N i, thnh ph H Ch Minh, L t b c u thu c k t qu t t. V

d nh H N i pht tri n c 35 ha h p tc x Vn c, 10 ha ng

D - Gia Lm, 2 ha x Ty T u - T Lim, 5 ha huy n ng Anh v m t sdi n tch rau trong vng (Nguy n Cng T n, 2007) . Tuy nhin hi u qu v nngsu t rau an ton cn th p so v i cc lo i rau cng lo i khng c s n xu t anton nn ch a khuy n khch ng i dn pht tri n r ng cc m hnh s n xu t rauan ton.


13/79

12

Bn c nh vi c tri n khai m hnh s n xu t rau an ton ngoi ng ru ng ccc s nghin c u cn tri n khai m t s m hnh rau an ton trong nh l i, c bi t l

m hnh tr ng rau an ton b ng ph ng php thu canh c a Tr ng i h c Nngnghi p I. Tuy nhin, m hnh ny ch thch h p v i vi c s n xu t nh v tiu th t i

ch khng ph h p v i m hnh s n xu t c tnh hng ho l n, a d ng v gi thnhcao.

Thnh ph H Ch Minh c ng hnh thnh m t s m h nh s n xu t raus ch (14 ha) x Tn Ph Trung, huy n C Chi do Trung tm Khoa h c T nhin

v Cng ngh Qu c gia ph i h p v i S Khoa h c C ng ngh Mi tr ng thnhph H Ch Minh tri n khai. Trong m hnh ny ng d ng bi n php sinh h ct ng h p t o ra s n ph m rau an to n m ch y u l b p c i c th tr ng ch pnh n. Hi n nay m h nh ny ang ti p t c tri n khai v tr ng cc lo i rau khcnh d a leo, u a, m p ng

L t d i s ch o c a Lin hi p H i khoa h c nhi u m h nh th

nghi m p d ng cc ph ng php bn phn vi sinh, dng thu c tr su sinhh c thay thu c tr su ho h c, ng th i s d ng cc bi n php canh tc t ng

h p v i cc m c tiu gi m t i thi u l ng phn ho h c thu c nh ng k tqu kh quan ban u. hng nm s n xu t kho ng 3.500 t n rau an ton, ngoiph c v cho tiu dng trong n c cn tham gia xu t kh u sang th tr ng n cngoi nh Singapore, i Loan, Nh t B n.

2.2. nhi m t v nh h ng c a n n ch t l ng nng s n

2.2.1. nhi m t

Theo nh ngha c a t ch c Y t th gi i (WHO) , nhi m mi tr ng ls a vo mi tr ng cc ch t th i nguy h i ho c nng l ng n m c nh

h ng tiu c c n i s ng sinh v t, s c kh e con ng i ho c lm suy thoi ch tl ng mi tr ng.

t l m t h p ph n quan tr ng c a mi tr ng t nhin, do v y nhi m t c th c hi u bao g m t t c cc hi n t ng lm nhi m b n mi tr ng tdo cc ch t gy nhi m khc nhau, gy nh h ng n i s ng c a sinh v t v

con ng i.

Mi tr ng t c th b nhi m do 2 nhm nguyn nhn chnh:

a. Ngu n g c t nhin:

- Hi n t ng nhi m phn: Hi n t ng nhi m phn do n c phn t cctrung tm sinh phn theo dng n c m t ho c n c ng m lan n cc v tr khc


14/79

13

nhau gy hi n t ng nhi m phn. Cc t nhi m phn ch y u l nhi m cc ch t c Fe

2+, Al3+, SO42-

v ng th i lm cho n ng c a chng tng cao trong dungdch t, pH c a mi tr ng gi m xu ng. H u qu l gy ng c cho cy tr ngv cc sinh v t t.

- Hi n t ng nhi m m n: Hi n t ng nhi m m n gy ra do mu i trongn c bi n, n c tri u hay t cc m mu i, trong c cc ch t c nh Na+, K+,Cl-, SO4

2-. Cc ch t ny gy tc h i n mi tr ng t do tc ng c a cc ionho c c ng c th gy h i do p su t th m th u, n ng mu i cao trong dung dch t n c th sinh v t, c bi t l gy c sinh l cho th c v t.

- Qu trnh gly ha: Qu trnh gly ha trong mi tr ng x y ra trong i uki n ng p n c, cc ion Fe2+ c hnh thnh chi m u th v c xem l y u tgy c h i ch y u. ng th i cc qu trnh phn gi i cc h p ch t h u c trong

cc i u ki n ng p n c y m khsinh ra nhi u ch t c nh CH4, H2S, FeS, NH3ho c cc s n ph m h u c phn h y trung gian c tnh c cao.

- Cc qu trnh khc: Cc qu trnh v n chuy n cc ch t nhi m theo d ngn c m a l , theo gi t n i ny n n i khc, ho t ng ni l a hay ct bay.Ngoi ra nhi m t t qu tr nh t nhin cn do c i m, ngu n g c c a ccqu trnh a ha. Tc nhn gy nhi m t ch y u c quan tm nhi u l cc

kim lo i n ng.

b. Ngu n g c nhn t o

Ch c nng ch a ng ph th i l m t trong nh ng ch c nng quan tr ngc a mi tr ng, trong t l n i ti p nh n m t kh i l ng l n cc ch t do con

ng i mang n. Xt theo ngu n g c pht sinh th nhi m mi tr ng t do con

ng i gy ra t cc ngu n g c chnh sau y:

- nhi m t do cc ch t sinh ho t

- nhi m t do cc ch t cng nghi p

- nhi m t do ho t ng s n xu t nng nghi p

- nhi m t do tc ng c a khng kh t cc khu cng nghi p, th,

cc khu v c ng dn c v ho t ng giao thng

- nhi m t do n c th i th , khu cng nghi p v lng ngh

Do nhi u tc nhn gy nhi m c ngu n g c khc nhau nh ng l i gy tch i nh nhau nn thu n l i cho cng vi c kh o st, nh gi, kh c ph c x l nhi m ng i ta phn lo i nhi m t theo nhm cc tc nhn gy nhi m:


15/79

14

- nhi m t do tc nhn ha h c : Cc tc nhn ha h c gy b nhi m tbao g m cc cation thng th ng (Na+, K+, SO4

2-, CO32-

), cc anion (S2-, SO42-,

Cl-) v cc kim lo i n ng (Pb2+, As2+, Hg2+, Cd2+, ...).

Theo t ch c nng l ng th gi i (FAO, 1998), s n xu t phn ha h ctrung bnh tng kho ng 2 tri u t n/nm. Cc lo i phn ha h c thu c nhm chuasinh l nh (NH4)2SO4, K2SO4, KCl n u bn lin t c m khng c bi n php trungha s lm thay i thnh ph n v tnh ch t t, n u khng s d ng h p l s l m

chua t, lm thay i cn b ng dinh d ng gi a t v cy tr ng, ngho ki t ccion baz v xu t hi n nhi u c t i v i cy tr ng nh Al3+, Fe3+, Mn2+ lmgi m ho t tnh sinh h c c a t. ng b ng sng H ng sau 10 nm canh tc(1990 - 2000) trung bnh chua t (pHKCl) gi m 4,5 % (Nguy n Xun C ,2002). S d ng phn bn c ng lm tch l y kim lo i n ng trong t do kim lo in ng c kh nhi u trong s n ph m dng lm phn bn. M t khc khi t boha cc ch t chng s xm nh p vo ngu n n c, kh quy n v gy nhi m mi

tr ng. H u qu l hi n nay tnh tr ng chua ha t ng canh tc r t ph b i n, ngayc nh ng n i t ph nhiu v c t p qun thm canh do s d ng lu di phn

khong.

- nhi m t do tc nhn v t l : Ngu n nhi m nhi t trong t do s th ib n c lm mt c a cc thi t b nh my nhi t i n, nh my i n nguyn t vcc nh my c kh. N c lm mt khi th i vo t c th lm cho nhi t c a t tng ln t 5 - 150C gy nh h ng n mi tr ng t, c bi t l lm h y

ho i nhi u vi sinh v t c ch trong t. Khi cc sinh v t t ch t i l i m tl ng t n d cc ch t th i h u c l n l nguyn nhn gy ra cc ngu n nhi mgin ti p khc trong t. V d khi hm l ng cc axit mn cao trong t b nhi m kim lo i n ng hay thu c b o v th c v t s gp ph n l m tng tnh b nv ng c a cc ch t nhi m ny trong t.

Ngu n gy nhi m t b i cc ch t phng x do cc ph th i t cc trungtm nghin c u phng x , nh my i n nguyn t v cc b nh vi n c dng ccch t phng x v nh ng v th v kh h t nhn. Ng i ta th y r ng sau m i vth v kh h t nhn th ch t phng x trong t tng ln g p 10 l n. Cc ch t ny

sau khi xm nh p vo t i theo chu trnh dinh d ng t i cy tr ng, ng v tv con ng i lm thay i c u trc t bo, gy ra nh ng b nh di truy n.

- nhi m t do tc nhn sinh h c : Nh ng tc nhn sinh h c c th lm nhi m t, gy ra cc b nh ng i v ng v t nh tr c khu n l , th ng hn,amip, k sinh trng S nhi m ny do nh ng ph ng php b cc ch t th i


16/79

15

m t v sinh ho c s d ng phn b c t i, bn ao t i, bn knh d n ch t th i sinhho t bn tr c ti p vo t.

2.2.2. nhh ng c a nhi m t n ch t l ng nng s n

2.2.2.1. t b nhi m do s d ng phn bn v ch t kch thch sinh tr ngH sinh thi nng nghi p l m t trong nh ng h sinh thi quan tr ng nh t quy t

nh s t n t i v pht tri n c a loi ng i. Tuy nhin h sinh thi nng nghi p v

ang c nh ng bi u hi n suy thoi nghim tr ng do nh ng tc ng c a con ng i.M t trong nh ng tc ng c nh h ng tr c tip gy ra nh ng bi n i trong h sinhthi nng nghi p l vi c s d ng m t cn i v phn bn, l m d ng cc ch t kchthch sinh tr ng nh m t o ra nng su t cy tr ng cao, p ng nhu c u ng y cng tngc a con ng i.

Theo s li u c a FAO th vi c s d ng phn bn ha h c t 1961 n 1987tng t 17 ln 40 kg/ha cc n c pht tri n v t 2 n 9 kg/ha cc n c angpht tri n. S n xu t phn bn ha h c tng kho ng 2 tri u t n/nm nh ng nm

u v h n 100 tri u t n/nm nh ng nm cu i th k XX (Ph m Bnh Quy n,2003). Vi t Nam, m c nh d u vi c s d ng ph n bn ha h c l vo nh ngnm u th p k 60 c a th k XX khi cc nh my s n xu t phn ln b t uho t ng. Ngy nay do qu trnh cng nghi p ho n n nng nghi p, vi c s d ngphn bn ho h c c ng ngy cng gia tng nhanh chng (B ng 1).

B ng 1. Nhu c u s d ng phn bn ha h c c a Vi t Nam (kg/ha)

Lo i phn bn 1996 1997 1998 1999 2000

Phn m 109,4 103,2 107,9 106,3 113,6

Phn ln 51,8 73,4 49,5 59,9 54,7

Phn kali 9,1 22,7 24,7 43,9 22,6

T ng s 170,3 199,3 182,1 210,1 190,9

(Ngu n: L Vn Khoa, 2004)

Vi c s d ng phn khong c h th ng trong canh tc vng nhi t i lmcho t v n chua cng chua h n, t b chai c ng, thoi ha v c u trc v lm

thay i cn b ng dinh d ng t - cy tr ng. Tnh tr ng chua ha t ng t canhtc l ph bi n ngay c nh ng vng t ph nhiu n u s d ng nhi u phnkhong lin t c lu di.


17/79

16

Trong vng tr ng rau, t thong kh, m thch h p cho qu tr nh oxy

ha, nitrat trong t c h nh thnh nhi u, rau d h p thu. trong cy tr ng,d ng NO3

-d th a khng chuy n ha thnh protein l nguyn nhn lm gi m ch t

l ng rau qu . Rau b b n nitrat hay kim lo i n ng u nguy hi m cho s c kh e

c a con ng i. Trong m t s tr ng h p NO3- tch l y nhi u trong t gpph n gy ra h i ch ng Methaemoglobinaemia (h i ch ng tr xanh) tr s sinhv ung th d dy ng i l n. Chnh v v y m s tch lu NO3

- trong rau xanhc ng r t c quan tm nghin c u (B ng 2).

B ng 2. Ng ng hm l ng NO3- cho php trong

m t s lo i rau qu (mg/kg t i)

Lo i rau qu Hm l ng NO3- Lo i rau qu Hm l ng NO3

-

D a h u 60 C i b p 500

D a b 90 Khoai ty 250

D a chu t 250 C r t 250

Mng ty 150 Hnh l 1.600

u n qu 150 B u b 400

Ng 300 C tm 400

t ng t 200 X lch 1500

Su ho 500 Hnh ty 80Sp l 300 C chua 100

(Ngu n: Nguy n Xun Thnh, 1997)

Bn c nh vi c s d ng phn khong th vi c s d ng phn h u c (phnchu ng, phn b c, phn rc h u c ) trong s n xu t nng nghi p khng ng kthu t c ng nh h ng n ch t l ng nng s n. n c ta, t p qun s d ng phnb c v phn chu ng t i trong canh tc nng nghi p v n cn ph bi n.

Ch tnh ring thnh ph H N i hng nm l ng phn b c th i ra kho ng

550.000 t n, trong 2/3 l ng phn c dng bn cho cy tr ng, gy nhi m mi tr ng t v nng s n. V d huy n T Lim nhi u h nng dn dng phn b c v i li u l ng t 7 - 12 t n ha v i n c tu i cho 1 ha, do v y khikh o st 1 lt n c m ng mng khu tr ng rau c t i 360 E.coli, n c gi ng cngc ng l 20 v trong t ln t i 2.105 c th /100g t. Khi i u tra s c kh e ng itr ng rau th ng xuyn s d ng phn b c t i c t i 60 % s ng i ti p xc v i


18/79

17

phn b c t 5 - 20 nm; 26,7 % ti p xc trn 20 nm lm cho 53,3 % s ng i c i u tra c tri u ch ng thi u mu v 60 % s ng i b m c b nh ngoi da

(L Vn Khoa, 2004). Thm vo , vi c s d ng phn bn c ng lm tch l y kimlo i n ng trong t do kim lo i n ng c kh nhi u trong s n ph m d ng lm phn

bn (B ng 3).

B ng 3. Hm l ng m t s kim lo i n ng trong m t s

phn bn thng th ng (mg/kg)

Nguyn t Bn th i Phn chu ng Phn ln Vi Phn m

As 2 - 26 3 - 25 2 - 1.200 0,1 - 24,0 2,2 - 120

Cd 2 - 1.500 0,3 - 0,8 0,1 - 170 0,04 - 0,1 0,05 - 8,5

Cr 20 - 40.600 5,2 - 55 66 - 245 10 - 15 3,2 - 19

Cu 5 - 3.300 2 - 60 1 - 300 2 - 125 < 1 - 15

Hg 0,1 - 55 0,09 - 0,2 0,01 - 1,2 0,05 0,3 - 2,9

Ni 16 - 5.300 7,8 - 30 7 - 38 10 - 20 7 - 34

Pb 50 - 3.000 6,6 - 15 7 - 225 20 - 1.250 2 - 27

Zn 700 - 49.000 15 - 250 50 - 1.450 10 - 450 1 - 42

(Ngu n: L Vn Khoa, 2004)

S tch t cao cc ch t c h i, cc kim lo i n ng trong t s l m tng khnng h p th cc nguyn t c h i trong cy tr ng, v t nui v gin ti p gy nhh ng x u t i s c kh e con ng i. V d nh k m v cadimi gy nn m a; chgy thi u mu, gi m h ng c u, au b ng, tng huy t p; th y ngn g y r i lo ntiu ha, nh h ng n h th n kinh. Do v y cc n c th ng qui nh hm

l ng t i a cho php cc kim lo i n ng trong npoong s n. n c ta, theo quy tnh s 867/1998/Q - BYT c a B Y t , hm l ng t i a cho php c a m t s

kim lo i n ng trong rau c trnh by B ng 4.

2.2.2.2. nhi m t do n c th i

H N i l n i t p trung nhi u sng ngi, ao, h , m v i chi u di cc con

sng ch y qua nh sng H ng 35 km, sng u ng 25 km, sng Nhu 15 km cncc con sng nh khc kho ng 60 km. Khu v c n i thnh v cc huy n ngo i

thnh n m gi a ba con sng l n l sng u ng, sng H ng v sng Nhu . Ngoicc sng trn khu v c n i thnh cn c b n con sng d n n c th i thnh ph l


19/79

18

sng T Lch, sng Kim Ng u, sng L v sng St v i t ng chi u di 36,8 km.

y c ng l ngu n cung c p n c t i ch y u trong s n xu t nng nghi p vng ngo i thnh. Trung bnh l ng n c th i t cc ho t ng sinh ho t v s nxu t vo cc h th ng thot n c kho ng 550.000 m3/ngy m. Cc lo i n c

th i ny h u nh khng c x l ho c x l khng t t khi n cho n c sng b nhi m n ng. Do v y ch t c h i theo dng ch y tch t vo sng ngi, h ch ar i ti p t c theo n c t i gy nhim t v nh h ng n ch t l ng nngs n.

B ng 4. Ng ng cho php m t s kim lo i n ng trong rau qu t i (mg/kg)

Nguyn t Hm l ng Nguyn t Hm l ng

Cd 0,02 Zn 10

Hg 0,005 Aflatoxin 0,005As 0,2 Bo 1,8

Cu 5 Sn 1

Ni 3 Ti 0,3

Pb 0,5 - 1 Patulin 0,05

(Ngu n: B Y t , 1998)

2.2.2.3. nhi m t do s d ng ha ch tb o v th c v t

Trn th gi i ha ch t b o v th c v t c s d ng vo nh ng nm 1980c a th k XX v i s l ng kho ng 10.000 t n/nm, trong nh ng nm 1990 sl ng ha ch t b o v th c v t tng ln g p i t i 21.400 t n nm 1991(Ph m B nh Quy n, 2003). Ha ch t b o v th c v t c s d ng nhi u trongvng tr ng la, c bi t cc vng tr ng rau. Vi t Nam ha ch t b o v th cv t c dng t lu v tng ng k trong nh ng nm g n y. Hi n nay

v ang s d ng ph bi n kho ng 200 lo i thu c tr su, 83 lo i thu c tr b nh,52 lo i thu c tr c , 8 lo i thu c di t chu t v m t s lo i thu c kch thch sinh

tr ng. Ha ch t b o v th c v t c s d ng Vi t Nam r t a d ng, t cc

ch t thu c nhm ln h u c , clo h u c thu c nhm c t I - IV, n cc ch tthu c nhm cacbamat, pyrethroid th h IV (B ng 5).


20/79

19

B ng 5. S l ng thu c BVTV c s d ng Vi t Nam

L ng thu c s d ng qua cc nm

1991 1992 1993 1994Nhm thu c

(t n) % (t n) % (t n) % (t n) %

Thu c tr su 17.590 82,20 181.000 74,13 17.700 69,15 20.500 68,33

Thu c tr b nh 2.700 12,60 2.800 11,50 3.800 14,84 4.650 15,50

Thu c di t c 500 3,3 2.600 10,65 3.050 11,91 3.500 11,70

Thu c khc 410 1,9 915 3,75 1.050 4,10 1.350 4,50

T ng 21.400 100 24.415 100 25.600 100 30.000 100

(Ngu n: Ph m Bnh Quy n, 2003)Cc lo i ha ch t BVTV th ng l nh ng ha ch t c, kh nng t n l u

lu trong t, tc ng vo mi tr ng t, n ng v t v con ng i. Do vi c sd ng, b o qu n ch a ng quy nh nn gy nhi m mi tr ng t, n c,khng kh v nng s n gy nhi u h u qu nghim tr ng.

n c ta, theo th ng k t nm 2000 n 2006, c 667 v ng c do

c c t trong th c ph m lm 11.653 ng i b nh h ng, trong c 683 ng ich t. Theo ti li u c a B Nng nghi p v Pht tri n nng thn, c t i 30 - 60 %

s m u rau c ki m tra cn d l ng ha ch t b o v th c v t qu m c cho

php. Lo i thu c Pyrethroid c tm th y d l ng trong 70 % s m u rau n l

c ki m tra, ngoi ra cn d l ng Fipronil, Dithiocarbamate, ln h u c vCarbendazin. D l ng 2,4D trong m t s m u cam H Giang l 0,01 - 0,1

mg/kg; c t i 20 % s m u nho c ki m tra c d l ng v t qu hm l ngcho php; 45,8 % m u to, l nh p t Trung Qu c c ki m tra c d l ngthu c b o qu n Carbendazin (Trnh Th Thanh, 2003 ).

2.3. Ph ng php x l t nhi m kim lo i n ng

Vi t Nam nh n chung t b nhi m kim lo i n ng ch a ph i l ph

bi n. Tuy nhin s nhi m c ng xu t hi n mang tnh ch t c c b trn nh ngdi n tch nh t nh do tc ng c a cc ch t th i c h i. Do v y nh ng gi i phpx l v qu n l cc vng t nhi m c n g c t ra. Trn th gi i hi n nay

c nhi u ph ng php x l nhi m kim lo i n ng c p d ng v i qui m

v m c khc nhau. Vi c l a ch n ph ng php x l t nhi m khc nhauph thu c v tc nhn gy nhi m, m c nhi m c ng nh kh nng k thu t


21/79

20

x l. Sau y l m t s ph ng php chnh x l t nhi m v ang c pd ng trn th gi i (Nguy n Xun C , Tr n Th Tuy t Thu, 2004).

2.3.1. Ph ng php x l t b ng nhi t

Nguyn l c b n c a ph ng php ny l lm bay h i nhi t cao (>8000C) cc kim lo i n ng. Tuy nhin, h u h t cc kim lo i n ng ny th ng t n t i

pha r n, t di chuy n v ho tan trong dung d ch t do cc c ch ha h c vv t l. Do v y chi ph x l ph thu c vo lo i t, hm l ng n c trong t v

lo i ch t nhi m. c tnh t 100 - 150 USD/t n (Nguy n Xun C , Tr n ThTuy t Thu, 2003).

2.3.2.Ph ng php x l t b ng tch chi t, phn c p c h t

Ph ng php ny d a vo vi c r a cc kim lo i n ng ra kh i t. Qu trnhr a t p trung vo vi c di d i cc kim lo i n ng v cc h p ch t ch a kim lo in ng. Qu trnh ny c th c ti n hnh v i m t vi lo i tc nhn r a khc nhau

nh cc axit v c (HCl, H2SO4 v i pH 2), cc axit h u c (axit acetic, axit

lactic), cc tc nhn t o ph c (EDTA - axit Etylen Diamin Tetraaxetic, DTPA -axit Dietylen Triamin Pentaacetic ) v s k t h p c ba lo i tc nhn trn. Dokim lo i n ng c nhi u trong cc c p h t mn, nh t l st v h u c nn vi c phnc p c h t cho php x l t hi u qu cao h n.

i v i vi c ti lm s ch cc tc nhn tch chi t c n m t kh i l ng l n cch th ng x l ha h c v l h c. Trong cc ph ng php ny c th k n l cc

qu trnh trung ha, k t t a, keo t , tuyn n i, h p ph cacbon ho t tnh, trao i ionv ph n ng oxy ho - kh . Qu trnh lm s ch trong t ng tr ng h p ph thu c vonhi u y u t nh t l ph n trm cc c p h t v cc h p ch t h u c trong t, b nch t v n ng c a cc ch t nhi m v thnh ph n c a cc tc nhn tch chi t.

2.3.3. Ph ng php x l t b ng i n

Ph ng php x l t b ng i n l ph ng php lm s ch d a trn qu

trnh x y ra khi c dng i n m t chi u pht ra gi a catot v anot c t m tv tr thch h p trong t. S di chuy n c a cc ion v cc ph n t mang i n tch

v cc c c khc nhau c hnh thnh. C 3 hi n t ng di chuy n lin quan nhsau:

- S di chuy n c a cc ch t l ng ch a cc ch t nhi m gi a cc c c.

- S di chuy n c a cc ph n t c tch i n c m t trong cc ch t l ng nh

cc ch t keo, cc ph n t st nh v cc gi t nh .


22/79

21

- S di chuy n c a cc ion v cc ion ph c c trong ch t l ng v pha anotho c catot.

Ph ng php ny c th ng d ng tch cc ch t nhi m ion h o c ccph n t c tch i n nh trong t nn thch h p cho vi c tch cc kim lo i n ngt t. Cc v t th l n mang i n c trong t nhi m c th lm c n tr ho cth m chng ng tr qu trnh x l v c th gy nhi u lo n dng i n v tr .

2.3.4. Ph ng php chi t tch h i t i ch

Vi c tch ch t nhi m trong t b ng ph ng php lm bay h i d a trnkh nng bay h i c a cc ch t nhi m. Ph ng php ny thch h p cho vi c x lt i ch t nhi m cc h p ch t bay h i nh : Tricloroetylen, pecloroetylen,toluen, benzen v nhi u dung mi h u c khc. Trong m t vi tr ng h pph ng php ny c s k t h p c a hai h th ng x l tch t i ch v i pha n c

v s ph c h i sinh h c t i ch . Qu trnh thm nh p c a khng kh d n n vi cv n chuy n oxy c hi u qu l m tng kh nng phn hu sinh h c. Vi c s d ngcc tc nhn chi t tch n c c ng tch cc h p ch t c th khng bay h i, khng

b phn hu sinh h c. Chi ph c a ph ng php ny th p h n ph ng php nhi tho ho c x l tch chi t ph i o v di chuy n t b nhi m.

2.3.5. Ph ng php k t t a ha h c

Ph ng php ny ph thu c vo n ng cc kim lo i n ng trong dungdch t. Vi c tng n ng cc kim lo i n ng trong pha n c x y ra m nh khi c

m t cc axit m nh (HCl, HNO 3 v H2SO4), trong i u ki n mi tr ng ki m h uh t kim lo i n ng s b k t t a lm gi m tnh c h i c a chng.

u i m c a ph ng php ny l x l c cc kim lo i v i n ng cao,t n t th i gian v c hi u su t cao. Nh ng n c nh c i m l ph i a vo mi

tr ng t cc ha ch t khc nhau d n n lm thay i cc tnh ch t c a t .

2.3.6. Ph ng php phn h y sinh h c cc ch t nhi m

S phn h y sinh h c t nhi m ch y u d a vo vi c s d ng vi sinh v t chuy n ha cc ch t nhi m , nh t l cc ch t nhi m h u c thnh cc ch t

khng nhi m. Qu trnh phn h y sinh h c t nhin cc ch t nhi m x y ratrong mi tr ng t l r t a d ng, tuy nhin i u ki n phn h y sinh h c nhnchung l khng thu n l i t c hi u qu lm s ch. Do v y c n c b sung

thm nh ng lo i vi sinh v t tng c ng qu trnh phn h y sinh h c v c ithi n cc i u ki n cho cc vi si nh v t phn h y. Trong cc i u ki n cquan tm l nhi t , m t, pH, th oxi ho - kh , n ng cc ch t nhi m,


23/79

22

d ng c a cc ch t nh n electron, s c m t c a cc vi sinh v t mong mu n v khnng d tiu sinh h c c a cc ch t nhi m i v i vi sinh v t. S phn h y sinhh c c th x y ra c i u ki n hi u kh v k kh nh ng nh n chung i u ki nhi u kh th ng c p d ng nhi u h n.

2.3.7. Ph ng php x l t nhi m b ng th c v t

Cc kim lo i n ng ni chung khng c ngha dinh d ng i v i th c v ttr m t s nguyn t Cu, Zn, Mn, Mo Nh ng nguyn t ny c x p l

nguyn t vi l ng, chng c vai tr r t quan tr ng trong i s ng c a sinh v t.

Ph ng php x l t nhi m b ng th c v t l s d ng m t s loi cy

tr ng c kh nng ht thu nhi u kim lo i n ng lo i b chng ra kh i t. y c xem l ph ng php n gi n, r ti n v c kh nng p d ng r ng ri.Tuy nhin th i gian x l ko di v trong tr ng h p nhi m n ng s t c loi

cy no thch ng c.


24/79

23

3. I T NG V PH NG PHP NGHIN C U

3.1. i t ng nghin c u

3.1.1. Cy rau c i xanh (Brassica juncea L. Czern)

y l m t trong nh ng cy rau d tr ng, nhanh cho thu ho ch, ch t 30 -45 ngy v c th gieo tr ng c nhi u v trong nm. H n n a, chi ph u tth p m l i nhu n l i cao, vi c tiu th d dng v c ng i tiu dng achu ng nn y l lo i rau c tr ng r t ph bi n hi n nay.

3.1.2. Cy rau x lch (Lactuca sativa L.)

X lch l m t lo i cy rau ng n ngy, c th i gian sinh tr ng kho ng 45 -

55 ngy. X lch c tr ng ch y u trong th i v t thng 8 n thng 4 nmsau, nhi t thch h p t 10 - 160C, thch h p trong v ng.

3.1.3. t th nghi m

t n n dng trong th nghi m thu c lo i t ph sa sng H ng khng

c b i hng nm, l y t i vng tr ng rau thu c x Vnh Qu nh, Thanh Tr, HN i.

3.2. Ph ng php nghin c u

3.2.1. Ph ng php thu th p s li u th c p

C s c a ph ng php ny l thu th p, nghin c u t t c cc ti li u clin quan t i v n nghin c u, c bi t l cc s li u v i u ki n t nhin, kinh

t , x h i c a khu v c nghin c u, nh ng nghin c u v kh nng ht thu kim lo in ng c a cc lo i rau.

3.2.2. Ph ng php i u tra, kh o st th c a

S d ng ph ng php nh gi nhanh nng thn (Rapid Rural Appraisal -RRA) trong i u tra th c a, thu th p thng tin v i u ki n t nhi n, kinh t -x

h i v tnh hnh s n xu t nng nghi p a bn nghin c u. Trn c s xy

d ng k ho ch nghin c u th nghi m d a trn l thuy t v thng tin c l ach n ph ng php thi t k th nghi m thch h p.

N i dung ph ng v n t p trung vo cc v n lin quan n c c u cytr ng, tnh hnh s n xu t rau xanh, s d ng phn bn, nng su t cy tr ng nngnghi p.


25/79

24

Cc i t ng c ph ng v n l nh ng ng i dn c l a ch n m tcch ng u nhin. Qu trnh ph ng v n thng qua cc cu h i v bu i tr chuy nv i ng i dn.

3.2.3. Ph ng php b tr th nghi m

2.2.3.1. Nguyn li u v ha ch t s d ng trong th nghi m

- H t gi ng rau c i xanh v rau x lch c ngu n g c cung c p b i Cng ty

lin doanh h t gi ng ng Ty, thnh ph H Ch Minh.

- Cc lo i phn bn: phn Ur (NH2)2CO, phn kalisunfat K 2SO4, phn

super photphat Ca(H 2PO4)2 v vi b t.

- Ha ch t gy nhi m Cu2+, Pb2+, Zn2+ l cc mu i CuSO4.5H2O,

Pb(NO3)2 v ZnSO4.7H2O.

2.2.3.2. Qui trnh th nghi m

- t l y v c ph i kh khng kh, p nh v tr n u, b sung cclo i phn bn v cc ch t gy nhi m kim lo i n ng t ng ng r i cho vo ch u thnghi m (5kg/ch u), qua m r i gieo h t rau (30 h t/ch u), t i n c nkho ng 70% tr m c c i, th ng xuyn t i n c duy tr m cho t.Sau 15 ngy gieo h t ti n hnh ta cy m b o m t thch h p cho cy phttri n (15 cy/ch u). Sau 45 ngy gieo tr ng ti n hnh thu ho ch cy v l y m u t phn tch. Th nghi m c ti n hnh trong nm 2007 v 2008.

2.2.3.3. Thi t k th nghi m- Cng th c i ch ng (n n) : t n n c bn phn ur (NH2)2CO v

kalisunphat K2SO4 t ng ng v i l ng bn 75 kg N v 30 kg K2O/ha.

- Cc cng th c th nghi m: Cc cng th c th nghi m c gy nhi m kimlo i cc m c 50 ppm, 100 ppm, 200 ppm ( i v i Cu v Pb) v 100 ppm, 300

ppm, 500 ppm ( i v i Zn). L ng bn phn ph t pht v i cc l ng t ng ngv i 40kg - 60kg v 80 kg P 2O5 /ha, vi b t bn l ng 1 t n, 2 t n v 3 t nCaCO3/ha, mn c a bn m c 10 t n, 15 t n v 20 t n/ha.

Cc cng th c th nhi m c b tr ring r xc nh nh h ng c al ng bn Cu, Pb, Zn, ph t pht, vi v mn c a n s sinh tr ng v ht thukim lo i n ng c a rau c i xanh v rau x lch. T ng s bao g m 4 thnghi m v i48 cng th c khc nhau. Cc th nghi m c th nh sau:

+ Th nghi m 1: Xc nh nh h ng c a l ng bn Cu, Pb, Zn n sinh

tr ng v tch l y chng trong rau c i xanh v x lch.


26/79

25

Cc cng th c th nghi m c b tr nh sau:

L ng bn cc kim lo i (ppm) *Cng th c

N + K2O

(kg/ha) Cu Pb Zn

CT0 75+30 0 0 0

CT1 75+30 50 50 100

CT2 75+30 100 100 300

CT3 75+30 200 200 500

(*): Cc cng th c bn Cu, Pb, Zn c b tr ring r .

+ Th nghi m 2: Xc nh vai tr c a bn ph t pht n sinh tr ng v tchl y Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh v x lch.



L ng bn ph tpht (kg P2O5/ha) Cu Pb Zn

CTP0 0 100 100 300

CTP1 40 100 100 300

CTP2 60 100 100 300

CTP3 80 100 100 300


+ Th nghi m 3: Xc nh vai tr c a vi n sinh tr ng v tch l y Cu,

Pb, Zn trong rau c i xanh v x lch.



L ng bn vi

(t n CaCO3/ha) Cu Pb Zn

CTV0 0 100 100 300

CTV1 1000 100 100 300

CTV2 2000 100 100 300

CTV3 3000 100 100 300


27/79

26


+ Th nghi m 4: Xc nh vai tr c a mn c a n sinh tr ng v tch l yCu, Pb, Zn trong rau c i xanh v x lch.



L ng bn mn c a

(t n/ha) Cu Pb Zn

CTM0 0 100 100 300

CTM1 10 100 100 300

CTM2 15 100 100 300

CTM3 20 100 100 300


3.2.4. Theo di th nghi m v l y m uphn tch

- Theo di sinh tr ng c a cy rau cc cng th c th nghi m v i cc chs chi u cao cy v nng su t khi thu ho ch. Chi u cao cy c o 5 cy trongm i cng th c, nng su t khi thu ho ch tnh cho ton b rau t ng cng th c.

- L y m u rau: l y t t c m u rau trong t ng cng th c th nghi m sau 45ngy gieo tr ng xc nh nng su t, hm l ng Cu, Pb, Zn t ng s tch lu

trong cy. M u rau c lo i b cc l gi, l a vng, r a s ch, trng b ng n cc t m t l n r i ph i trong khng kh n khi ro n c. S y 850C n tr ng thikh gin v gi nh thnh d ng b t r i em phn tch.

- L y m u t t t c cc cng th c th nghi m, m u t c l y sau khithu ho ch rau, hong kh khng kh sau gi nh , ry qua ry 1mm phn tch.

3.2.5. Ph ng php phn tch trong phng th nghi m

Cc ch tiu phn tch t v th c v t c th c hi n Phng phn tch

t, Khoa Mi tr ng, Tr ng DDHKHTN v Phng phn tch t - Mi tr ng

c a Vi n Qui ho ch v Thi t k Nng nghi p. Cc ph ng php phn tch c th c trnh by B ng 6.


28/79

27

B ng 6. Cc ch tiu v ph ng php phn tch

Th t Ch tiu n v Ph ng php phn tch

Phn tch t

1 pHKCl - o b ng pH meter

2 CEC ll/100g Schachtschabel

3 Ch t h u c % Walkley-Black

4 N ts % Kjeldahl

5 P2O5 ts % So mu xanh molipden, cng ph m ub ng H2SO4 + HClO4

6 K2O ts % Quang k ng n l a, cng ph m u b ngH2SO4 + HClO4

7 Cu ts ppm Chi t tr c quang v i dithizon trong CCl4

8 Cu d ppm Chi t tr c quang v i dithizon trong CCl4

9 Pb ts ppm Quang ph h p th nguyn t (AAS)

10 Pb d ppm Quang ph h p th nguyn t (AAS)

11 Zn ts ppm So mu v i dithizon

12 Zn d ppm So mu v i dithizon

Phn tch cy

13 Cu ts ppm Quang ph h p th nguyn t (AAS)

14 Pb ts ppm Quang ph h p th nguyn t (AAS)

15 Zn ts ppm Quang ph h p th nguyn t (AAS)


29/79

28

4. K T QU NGHIN C U V TH O LU N

4.1. i u ki n t nhin, kinh t x h i c a a bn nghin c u

4.1.1.i u ki n t nhin

4.1.1.1. V tr a l, a hnh

Vnh Qu nh l m t x thu c huy n Thanh Tr, m t vng t tr ng v i cao trung bnh kho ng 4,2 - 4,5 m so v i m c n c bi n. a hnh y l ngb ng b i t do ph sa c a h th ng sng H ng.

V a gi i hnh chnh:

- Pha B c gip x Tam Hi p v th tr n Vn i n

- Pha Nam gip x Ng c H i v i ng

- Pha ng gip x T Hi p v Ng Hi p

- Pha Ty gip x T Thanh Oai

4.1.1.2. c i m kh h u

L m t vng thu c ng b ng sng H ng, Thanh Tr ni chung v x VnhQu nh ni ring l khu v c c kh h u nhi t i gi ma, b chi ph i b i hai

h ng gi chnh l ng B c v ng Nam. Gi ng B c thnh hnh t thng11 n thng 4 nm sau, gi ng Nam ch y u t thng 5 n thng 10. Hng

nm c hai ma r r t l ma m a t thng 4 n thng 11v ma kh t thng 11 n thng 3 nm sau.

- Nhi t khng kh trung b nh nm vo kho ng 230C - 280C. Th i giannng nh t l cc thng 6, 7, 8 v l nh nh t vo cc thng 12 v thng ging. Trong

ma ng c khi nhi t xu ng d i 100C.

- L ng m a: L ng m a trung bnh trong nm t 1600 - 1800 mm, ch y u t p trung vo cc thng ma m a 6, 7, 8 v 9. Nm cao nh t t t i 2000 -2200 mm. Do a hnh H N i d c t B c xu ng Nam nn ngoi l ng m a t i

ch , cn c l ng n c t n i thnh d n v lm tng kh nng ng ng p trongvng.

- L ng b c h i: l ng b c h i hng nm thay i t 970 - 1127 mm,trung bnh nhi u nm l 1025,5mm. Thng th ng t thng 11 n thng 3 nmsau l th i k c l ng b c h i cao h n.


30/79

29

- m khng kht ng i n nh, t 80 - 88 %, m trung bnh nml 81 %. Trong ma m a, m r t l n c khi t t i bo ha m. V ma

kh, do nh h ng c a gi ma ng B c, nn m khng kh gi m, gi tr nhnh t vo thng 12.

4.1.1.3. Th nh ng

c i m cc lo i t chnh huy n Thanh Tr:

- t ct: h nh thnh do s b i t ph sa c a h th ng sng H ng, th ngt p trung t o thnh cc c n ct d c b sng. Lo i t ny hng nm b ng p t hai n ba thng. L lo i t ngho dinh d ng, ngho mn nn t c s d ng cho

s n xu t nng nghi p .

- t ph sa c b i hng nm: l t c hnh thnh do l ng ng ph

sa c a h th ng sng H ng, m i nm c b i thm l p dy 2 - 5 cm. t munu t i, thnh ph n c gi i nh , th ng l ct pha th t nh , t i x p, hm l ng

dinh d ng t t, pH = 7 - 7,5 v CEC cao t 15 - 4 0 ll/100g t nh ng l i nghomn v m (mn t 0,5 - 1,5 %).

- t ph sa khng c b i hng nm: l t c b i do ph sa sngH ng nh ng hi n nay khng cn c b i t do h th ng ngn cch. Lo i

t ny ch c m t di n tch nh Thanh Tr.

- t ph sa gly: t ph sa gly c h nh thnh t i chn t tr ng, khtiu n c. Trong h th ng t lun x y ra t nh tr ng y m kh do t n t i

hydroxit c a cc nguyn t Fe, Al, Mn, Ti, Ni ... ho tr th p. Cc t p ch t n ycng v i ch t h u c t o m t t ng t d o, dnh v ch t b, mu xanh xm.

- t ph sa ng n c: l lo i t ph sa ng n c quanh nm y m kh nn

t b gly m nh trn ton ph u di n. t c mu en, thnh ph n c gi i n ng,chua t, hm l ng ch t h u c cao, m cao, hm l ng ln, kali trung bnh.

4.1.2.i u ki nkinh t x h i

4.1.2.1. Di n tch v dn s

X Vnh Qu nh c di n tch t t nhi n l 650,5 ha, trong c 337 ha t nng nghi p. V n v hnh chnh, x Vnh Qu nh c chia thnh 3 thn v13 khu dn c t p th c quan ng trn a bn x.

Tnh n nm 2006 ton x Vnh Qu nh c 4.414 h dn c v i 18.426nhn kh u. S lao ng trong x ch y u l lm nng nghi p, ngoi ra cn c m t


31/79

30

s tham gia bun bn ho c tham gia vo cc ho t ng s n xu t t i cc nh my,x nghi p ng trn a bn huy n.

4.1.2.2. S n xu t nng nghi p

Thanh Tr l m t vng chuyn canh nng nghi p v i c i m t canh tcli n vng thu c lo i t ph sa sng H ng r t thu n l i cho vi c pht tri n s nxu t cc lo i cy nng nghi p c bi t l s n xu t rau xanh v la. Trong ho t ng tr ng rau em l i hi u qu kinh t cao h n l tr ng la. Tuy nhin do ci m v a hnh ng tr ng nn di n tch tr ng la v n chi m u th h n so v idi n tch cy rau. Trong t ng s di n tch t nng nghi p 337 ha, di n tch tr ngrau l 75,66 ha. C c u s n xu t rau r t a d ng nh ng ch y u c hai nhm rauchnh nh sau:

- Rau n c: l nh ng lo i rau sinh tr ng v pht tri n t t trong i u ki n

c m t ph n thn v r c ng p trong n c. Nh ng lo i rau ny c tr ng chy u nh ng khu t tr ng v c i u ki n c p n c t i thu n l i nh t do nhuc u v n c t i l n h n nhi u so v i cc lo i rau khc. Cc lo i rau c tr ng

ph bi n l rau mu ng, rau c n, rau c i xoong v i t ng di n tch l 52,2 ha.

- Rau c n: l nh ng lo i rau c nhu c u v n c t h n so v i rau n c.

Cc ru ng tr ng rau c n ph i khng th ng xuyn ng p n c nh ng, t tr ngph i t i x p mu m v ph i t i n c nh k ph h p v i t ng lo i rau ctr ng. M t s lo i rau c n c tr ng nhi u l rau ngt, rau m ng t i, rau d n, rauc i. Trong rau c i chi m 7,6 ha; rau ngt 7,3 ha; rau m ng t i 5,3 ha v rau d n2,3 ha.

Ngoi cc lo i rau xanh, Vnh Qu nh cn ch pht tri n m t s cy u bao g m 3,7 ha u t ng, u xanh xun; 16,2 ha u t ng, u xanh ng.Ngoi s n xu t nng nghi p ng i dn cn nui tr ng th y s n v i 13,5 ha v

chn nui gia c m (g, vt), gia sc (l n, tru, b).

4.1.2.3. V sinh, y t

Cng tc y t x V nh Qu nh r t c lnh o quan tm. Tr m y t c ax c cng nh n l tr m y t t chu n Qu c gia. Hng thng c t ch c ki mtra v sinh an ton th c ph m t i cc c s kinh doanh m t hng th c ph m, khms c kh e v t p hu n cho cc ch hng kinh doanh n u ng. Lnh o x c ng tch c v n ng nhn dn lm t ng v sinh th ng xuyn vo chi u th 6 v sng

th 7 hng tu n. n nay cng tc v sinh mi tr ng c nhi u chuy n bi n tchc c, ng lng, ng xm phong quang, s ch s .


32/79

31

Do lm t t cng tc y t c ng ng nn v n s c kho ng i dn c m b o. Do v y trong vi ch c nm g n y khng x y ra dch b nh no ng k i v i ng i v v t nui trn a bn x. Cng tc chm sc s c kho c n g cti n hnh nh k cho tr em.

4.2. M t s tnh ch t t th nghi m

S li u B ng 7 cho th y t nghin c u ch a b nhi m b i cc kim lo in ng tr hm l ng Pb t ng s . Tuy nhin theo TCVN 7209 - 2002 qui nh cho tnng nghi p th t nghin c u Vnh Qu nh ch a b nhi m v thch h p cho ssinh tr ng c a cc lo i rau ni chung c ng nh rau c i xanh v rau x lch ni ring.

B ng 7. M t s tnh ch t c b n c a t nghin c u

Th t Ch tiu n v Gi tr nh gi

1 pHKCl - 6,15 Chua t

2 CEC ll/100g t 23,46 Cao

3 Ch t h u c % 2,44 Trung bnh

4 N ts % 0,32 Giu

5 P ts % P2O5 0,19 Giu

6 K ts % K2O 1,02 Trung bnh

7 Cu ts ppm 21,29 Trung bnh

8 Cu d ppm 13,38 -

9 Pb ts ppm 57,16 nhi m nh

10 Pb d ppm 1,88 R t th p

11 Zn ts ppm 81,27 -

12 Zn d ppm 7,24 -


33/79

32

4.3. nh h ng c a l ng bn Cu, Pb, Zn n sinh tr ng v tch l ychng trong rau

4.3.1. nh h ng c a Cu, Pb, Zn n sinh tr ng v tch l y chng trong

rau c i xanh4.3.1.1. nh h ng c a Cu n sinh tr ng v tch l y Cu trong c i xanh

K t qu xc nh nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng v tch l yCu trong rau c i xanh c trnh by trong B ng 8.

B ng 8. nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng v tch l y Cutrong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)

Chi u cao cy Nng su t rau Hm l ng Cu trong rauCng

th ccm % g/ch u % ppm %

CT0 19,5 100 70,3 100 2,75 100

CT1 15,0 77 55,9 80 3,17 115

CT2 14,7 75 50,0 71 5,21 190

CT3 12,5 64 33,1 47 8,46 308

T s li u B ng 8 cho th y l ng bn Cu c nh h ng kh r r t n

chi u cao cy rau c i xanh. Khi l ng bn Cu tng t 0 ln 50ppm, 100ppm v200 ppm lm cho chi u cao c a cy gi m i t ng ng 23%, 25% v 36%. Nhv y l ng bn cao nh t 200 ppm, chi u cao cy rau c i xanh gi m i r t rr t vo kho ng 36% so v i i ch ng.

L ng bn Cu khng ch lm gi m chi u cao cy m cn nh h ng nnng su t c a rau c i xanh. l ng bn 50 ppm (CT1) nng su t rau gi m 20%;

l ng bn 100 ppm (CT2) nng su t gi m 29%; c n l ng bn 200 ppm(CT3) nng su t gi m t i 53% so v i i ch ng (CT0). Nh v y xu h ng bi n

i v nng su t rau c i xanh c ng di n ra t ng t nh chi u cao cy, tuy nhinm c chu nh h ng th hi n r r t h n.

Khc v i nh ng nh h ng c a l ng bn Cu n chiu cao v nng su t rau trnh by trn, l ng bn Cu lm tng ng k s ht thu v tch lu Cu trong rau. K tqu nghin c u cho th y khi l ng bn Cu tng t 0 ln 50 100 v 200 ppm th hml ng Cu trong rau c ng tng t ng ng 15%, 90% v 208%. Nh v y l ng bn 200

ppm Cu, s tch lu Cu trong rau c i xanh tng ln r t r r t. K t qu ny l ph h p v is gi m st kh nng sinh tr ng c a cy c trnh by trn. C th th y r h n


34/79

33

nh ng tc ng khc nhau c a l ng bn Cu n chi u cao cy, sinh kh i v stch lu Cu trong rau c i xanh nh c trnh by Hnh 1.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

CT0 CT1 CT2 CT3

Hnh 1. nh h ng c a l ng bn Cu n chi u cao cy,

sinh kh i v Cu tch lu trong cy c i xanh

Chi u cao (cm)

Sinh kh i (g/ch u)

Cu trong cy (ppm)

4.3.1.2. nh h ng c aPb n sinh tr ng v tch l yPb trong c i xanh

nh h ng c a l ng bn Pb n sinh tr ng v tch l y Pb trong rau c i

xanh c trnh by B ng 9.

B ng 9. nh h ng c a l ng bn Pb n sinh tr ng v tch l y Pb

trong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)

Chi u cao cy

cyNng su t rau Hm l ng Pb trong rau

Cng th c

cm % g/ch u % ppm %

CT0 19,5 100 70,3 100 0,17 100

CT1 14,7 75 37,0 53 0,96 565

CT2 13,4 69 34,7 49 1,67 982

CT3 11,0 56 31,0 44 1,79 1053

l ng bn 0 ppm Pb (CT0) chi u cao cy l 19,5 cm trong khi l ngbn 50 ppm Pb (CT1) chi u cao gi m i 25%, l ng bn 100 ppm Pb (CT2)chi u cao cy gi m 31%, cn l ng bn 200 ppm Pb (CT3) chi u cao cy gi m44% so v i i ch ng khng bn Pb.


35/79

34

Nng su t rau c i xanh c ng di n ra t ng t nh chi u cao cy, ngha l

c xu h ng gi m i nhanh chng khi l ng bn Pb tng ln. cc l ng bn50ppm, 100ppm v 200 ppm Pb nng su t rau gi m t ng ng 27%, 51% v 56%so v i i ch ng khng bn Pb.

L ng bn Pb vo t lm tng r t nhanh s tch lu Pb trong cy. tcc k t qu nghin c u c th th y r ng l ng Pb tch lu trong rau c i xanh tng

ln h n 5 l n, 9 l n v 10 l n t ng ng v i cc l ng bn Pb l 50ppm, 100ppm

v 200 ppm. Hm l ng Pb tch l y th p nh t 0,17 ppm cng th c i ch ng

khng bn Pb (CT0) v c gi tr cao nh t 1,79 ppm l ng bn 200 ppm Pb. K tqu th nghi m c ng cho th y l ng bn d i 100 ppm Pb th kh nng ht thuv tch l y chng trong cy tng nhanh nh ng khi l ng bn trn 100 ppm th kh nng ht thu Pb c a cy c ng gi m i (Hnh 2). N u so v i Cu nh trnh by trn, Pb c nh h ng m nh h n hay chi u cao c a cy gi m i nhanh h n so v il ng bn Cu t ng ng.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

CT0 CT1 CT2 CT3

Hnh 2. nh h ng c a l ng bn Pb n chi u cao, nng

su t v hm l ng Pb trong rau c i xanh

Chi u cao cy (cm)

Nng su t (g/ch u)

Pb trong rau (ppm)

4.3.1.3. nh h ng c a l ng bn Zn n sinh tr ng v tch l yZn trong c i

xanh nh h ng c a l ng bn k m n sinh tr ng v tch l y chng trong rau

c i xanh c trnh by B ng 10. K t qu ny cho th y Zn ch c nh h ngm nh n sinh tr ng c a rau c i xanh cc l ng bn cao. CT1 v i l ng bnZn l 100 ppm chi u cao cy h u nh khng thay i, ch tng 1% so v i cngth c i ch ng. Tuy nhin CT2 v i l ng bn Zn l 300 ppm chi u cao c a cy


36/79

35

gi m i 14%, cn l ng bn 500 ppm Zn chi u cao c a cy gi m i 20% sov i i ch ng.

B ng 10. nh h ng c a l ng bn Zn n sinh tr ng v tch l y chngtrong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)

Chi u cao cy Nng su t Hm l ng Zn trong rauCng th c

cm % g/ch u % ppm %

CT0 19,5 100 70,3 100 9,05 100

CT1 19,7 101 75,7 108 18,06 200

CT2 16,7 86 64,1 91 20,40 225

CT3 15,5 80 43,8 62 22,82 252

i v i nng su t rau, l ng bn Zn th p m c 100 ppm (CT2) l m tng

nng su t rau 8%, nh ng l ng bn 300 ppm (CT3) nng su t rau l i gi m i9%, cn l ng bn 500 ppm CT3 nng su t rau gi m t i 38% so v i i ch ngkhng bn Zn. T k t qu nghin c u ch r trong i u ki n t th nghi m, Znch c tc ng r r t n sinh tr ng c a rau c i xanh khi l ng bn cao v ttrn 300 ppm (Hnh 3).

0

10

20

30

40

50

60

70

80

CT0 CT1 CT2 CT3

Hnh 3. nh h ng c a l ng bn Zn n chi u cao, nngsu t v hm l ng Zn trong rau c i xanh

Chi u cao cy (cm)

Nng su t (g/ch u)

Zn trong rau (ppm)

nh h ng c a l ng bn Zn n tch lu Zn trong rau c ng c m i quan

h kh r nt. l ng bn 100 ppm (CT1) hm l ng Zn tch l y trong rau tng100%, l ng bn 300 ppm (CT2) hm l ng Zn tch l y trong rau tng 125%,cn CT3 v i l ng bn 500 ppm hm l ng Zn tch l y trong rau tng 152% so


37/79

36

v i cng th c khng bn k m (CT0). Nh v y c th th y khi l ng bn Zn tngln ng th i c ng lm tng nhanh s tch lu Zn trong rau c i xanh .

4.3.1.4. T ng quan gi a hm l ng Cu, Pb, Zn trong t v trong rau c ixanh

S t ng quan gi a hm l ng Cu2+, Pb2+, Zn2+ trong t v hm l ng

c a chng trong rau trong rau c trnh by B ng 11.

B ng 11. Hm l ng Cu2+, Pb2+, Zn2+ trong t v hm l ng c a chng

trong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)

Cng

th c

Cu2+ trong

t (ppm)

Cu trong

rau (ppm)

Pb2+ trong

t (ppm)

Pb trong

rau (ppm)

Zn2+ trong

t (ppm)

Zn trong

rau (ppm)

CT0 13,38 2,75 1,88 0,17 7,24 9,05

CT1 15,52 3,17 4,10 0,96 17,81 18,06

CT2 27,20 5,21 11,23 1,67 75,20 20,40

CT3 51,10 8,46 18,27 1,79 112,83 22,82

M i t ng gi a hm l ng Cu2+ trong t v hm l ng Cu tch lu trongrau c bi u di n thng qua ph ng trnh c d ng Y1=0,1503x + 0,8685 v i R2

= 0,9956 (Hnh 4). Trong khi ph ng trnh t ng quan gi a Pb2+ trong t v hm

l ng Pb tch lu trong rau c d ng Y2= -0,0095x2 + 0,2813x 0,2095 v i R2 =

0,9691 (Hnh 5). Cn m i t ng quan gi a Zn2+ trong t v hm l ng Zn tch

lu trong rau c bi u di n thng qua ph ng tr nh c d ng Y3 = 5,9867x0,2935

v i R2 = 0,8085 (Hnh 6). Nhn chung hm l ng cc kim lo i n ng trong t cm i t ng quan r t ch t v i hm l ng c a chng c tch lu trong rau.

Nh n xt v nh h ng c a bn Cu, Pb, Zn n cy rau c i xanh:

L ng bn ng, ch , k m c nh h ng r r t n sinh tr ng v nng

su t rau c i xanh, trong nh h ng c a Pb th hi n r nht, tip n l nhh ng c a Cu v th p nh t l nh h ng c a k m. Nhn chung, s sinh tr ng v

nng su t rau c i xanh gi m d n khi l ng bn cc kim lo i n ng vo t tng ln.

l ng bn 100 ppm, Pb lm gi m nng su t rau c i xanh t i 51%, trong khi Cuch lm gi m nng su t rau 29%. i v i k m, l ng bn 300 ppm m i lmgi m nng su t rau 9% v l ng bn r t cao 500 ppm c ng ch l m gi m nngsu t rau 38%. l ng bn th p 100ppm, nh h ng c a Zn n nng su t rau l khng r r t.


38/79

37

Ng c l i v i xu h ng trn, l ng bn kim lo i n ng Cu, Pb, Zn u lmtng nhanh chng s tch lu chng trong rau, c bi t l cc l ng bn cao trn

100 ppm. l ng bn 100 ppm v 200 ppm hm l ng Cu tch lu trong rau c ixanh tng t ng ng 90% v 208% cn hm l ng Pb tng t ng ng 882% v

953% so v i i ch ng. i v i Zn, khi l ng bn tng ln 100 - 300 v 500 ppmlm tng hm l ng Zn tch lu trong rau t ng ng 100%, 125% v 152% so v i

i ch ng khng bn k m.

Hnh 4. T ng quan gi a hm l ng Cu2+

trong t v Cu tch lu trong rau c i xanh

Y1 = 0.1503x + 0.8685

R2 = 0.9956

2

3

45

6

7

8

9

10 20 30 40 50

Cu2+trong t (ppm)

Cutrong

cy(ppm)

Hnh 5. T ng quan gi a hm l ng

Pb2+ trong t v Pb trong rau c i xanh

Y2 = -0.0095x2 + 0.2813x - 0.2095

R2 = 0.9691

0

0.2

0.4

0.60.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

0 5 10 15 20

Pb2+trong t (ppm)

Pbtrong

cy(ppm)


Zn2+ trong t v Zn trong cy

Y3 = 5.9867x0.2935

R2 = 0.8085

5

10

15

20

25

0 20 40 60 80 100 120

Zn2+ trong t (ppm)

Zntrongcy(ppm)


39/79

38

4.3.2. nh h ng c a Cu, Pb, Zn n sinh tr ng v tch l y chng trongrau x lch

4.3.2.1. nh h ng c a Cu n sinh tr ng v tch l y Cu trong x lch

K t qu xc nh nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng v tch l ychng trong rau x lch trong th nghi m c trnh by trong b ng 12.

B ng 12. nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng v tch l y Cu

trong rau x lch (tnh theo ch t t i)

Chi u cao cy Nng su t Hm l ng Cu trong rauCng

th c cm % g/ch u % ppm %

CT0 11,4 100 93,8 100 2,25 100

CT1 11,0 97 82,2 88 3,04 135CT2 9,6 85 73,8 79 3,33 148

CT3 6,9 61 53,6 57 4,26 189

T s li u b ng 12 cho th y l ng bn Cu c nh h ng kh r r t nchi u cao cy rau x lch. Chiu cao c a cy gi m d n t 11,4 cm cng th ckhng bn Cu (CT0) xu ng cn 11,0 cm - 9,6cm v 6,9 cm khi l ng bn Cu tngln t ng ng t 0 ppm ln 50 ppm, 100 ppm v 200 ppm. Nh v y l ng bnCu cao nh t (CT3), chi u cao cy rau x lch gi m i kho ng 39% so v i i

ch ng.L ng bn Cu khng ch lm gi m chi u cao cy m cn nh h ng m nh

n nng su t c a rau x lch. Ngay l ng bn th p 50 ppm (CT1) nng su trau gi m 12%; l ng bn 100 ppm (CT2) nng su t gi m t i 29%; c n

l ng bn 200 ppm (CT3) nng su t rau gi m i 43% so v i i ch ng khng bnCu (CT0).

Khc v i nh ng nh h ng c a l ng bn Cu n sinh tr ng c a rau x lch phn tch trn, khi l ng bn Cu tng ln ng th i c ng lm tng ng k l ng tch

lu Cu trong rau. Theo k t qu nghin c u cho th y khi l ng bn Cu tng t 0 ppm ln50 ppm, 100 ppm v 200 ppm th hm l ng Cu trong rau c ng tng ln t ng ng t2,25 ppm ln 3,04 ppm, 3,33 ppm v 4,26 ppm. C th th y r h n nh ng tc ngkhc nhau c a l ng bn Cu n chi u cao cy, sinh kh i v s tch lu Cu trongcy rau x lch nh c trnh by hnh 7.


40/79

39

N u so snh hm l n g Cu tch lu trong cy gi a rau c i xanh v x lchcho th y cng m t l n g bn Cu nh nhau hm l n g Cu tch lu trong rau c i

xanh lun cao h n rau x lch (B ng 8 v 11): l n g bn Cu l 50 ppm (CT1)hm l ng Cu tch lu trong rau c i xanh v rau x lch t ng ng l 3,17 ppm v

3,04 ppm; l ng bn Cu l 100 ppm (CT2) hm l ng tch lu Cu trong rau c ixanh v x lch l n l t l 5,21 ppm v 3,33 ppm; cn l ng bn Cu l 200 ppm

(CT3) hm l ng Cu tch lu trong rau c i xanh l 8,46 ppm v trong rau x lch l4,26 ppm. i u ny c th c gi thi t l nhu c u v Cu trong i s ng c a rau c ixanh l n h n x lch, hay s ht thu Cu rau c i xanh l cao h n so v i rau x lch.

0

20

40

60

80

100

CT0 CT1 CT2 CT3

Hnh 7. nh h ng c a l ng bn Cu n chi u

cao, sinh kh i v Cu tch lu trong cy

Chiu cao (cm) Sinh kh i (g/ch u) Cu trong cy (ppm)

4.3.2.2. nh h ng c aPb n sinh tr ng v tch l yPb trong x lch

K t qu nghin c u b ng 13 cho th y l ng bn Pb c nh h ng r t r n

s sinh tr ng v ht thu Pb c a rau x lch. Khi l ng bn Pb tng ln th chi u caov nng su t cy u gi m i kh m nh trong khi hm l ng Pb trong rau l i tng ln.

l ng bn Pb l 50 ppm (CT1) chi u cao cy ch gi m 12%; trong khi cng th c bn 100 ppm Pb (CT2) chi u cao cy gi m 21% v cng th c bn

200 ppm Pb th chi u cao cy gi m 41% so v i cng th c i ch ng khng bnch (CT0).

nh h ng c a l ng bn Pb n nng su t rau x lch c ng di n ra theoxu h ng t ng t nh nh h ng n chi u cao cy nh ng m c m nh h nnhi u. Ngay l ng bn 50 ppm Pb, nng su t rau gi m 33% so v i ich ng. Khi l ng bn tng ln 100 ppm Pb th n ng su t gi m 59% v l ng


41/79

40

bn 200 ppm Pb nng su t rau gi m i 71% so v i cng th c khng bn Pb . l ng bn 200 ppm Pb, xu t hi n cc tri u ch ng c h i do ch i v i rau x

lch nh cy km pht tri n, l nh v c mu xanh m.

B ng 13. nh h ng c a l ng bn Pb n sinh tr ng v tch l y Pb

trong rau x lch (tnh theo ch t t i)

Chi u cao cy Nng su t Hm l ng Pb trong rauCng

th c cm % g/ch u % ppm %

CT0 11,4 100 93,8 100 0,12 100

CT1 10,0 88 71,7 77 0,17 142

CT2 8,9 79 38,1 41 0,23 192

CT3 6,7 59 26,7 29 0,30 250Ng c l i v i s nh h ng c a l ng bn Pb n sinh tru ng c a cy,

l ng bn Pb c ng lm tng ng k s tch lu Pb trong rau (Hnh 8). l ng

bn 50 ppm Pb (CT1) hm l ng Pb tch l y trong rau tng 142 %, l ng bn100 ppm Pb (CT2) hm l ng Pb tch l y trong rau tng 192% v l ng bn200 ppm Pb (CT3) hm l ng Pb tch l y trong rau tng n 250% so v i khng

bn Pb (CT0).

0

20

40

60

80

100

CT0 CT1 CT2 CT3

Hnh 8. nh h ng c a l ng bn Pb n chi u cao,

nng su t v hm l ng Pb trong rau x lch

Chi u cao cy (cm) Nng su t (g/chu) Pb trong rau (ppm)


42/79

41

4.3.2.3. nh h ng c a l ng bn Zn n sinh tr ng v tch l yZn trong raux lch

S li u c tr nh by b ng 14 cho th y l ng bn Zn c ng c nhh ng n sinh tr ng v tch lu Zn trong rau x lch. Tuy nhin m c nh

h ng th hi n y u h n so v i Cu v Pb. m c bn bn 300 ppm Zn (CT2)chi u cao c a cy ch gi m 11% v ngay l ng bn r t cao 500 ppm Zn (CT3)chi u cao cy c ng ch gi m 17% so v i i ch ng khng bn Zn (CT0).

T ng t nh v y, Zn c ng ch lm gi m khng nhi u nng su t rau xlch ngay cc l ng bn kh cao. l ng bn 300 ppm v 500 ppm, nng su trau x lch gi m i t ng ng l 20% v 31% so v i i ch ng khng bn Zn.

Khc v i cc tc ng c a Cu v Pb, bn Zn l ng th p 100 ppm l i ctc d ng lm tng s sinh tr ng c a rau x lch tuy khng nhi u: Chi u cao v

nng su t rau x lch ch tng t ng ng 5% v 3% so v i i ch ng khng bnZn. i u ny c th c gi i thch do vai tr c a m t nguyn t vi l ng quan

tr ng nn l ng bn th p d i 100 ppm, Zn c tc d ng l nguyn t dinhd ng nn gp ph n kch thch s sinh tr ng c a rau x lch.

B ng 14. nh h ng c a l ng bn Zn n sinh tr ng v tch l y Zntrong rau x lch (tnh theo ch t t i)

Chi u cao cy Nng su t Hm l ng Zn trong rauCngth c cm % g/ch u % ppm %

CT0 11,4 100 93,8 100 5,02 100

CT1 12,0 105 96,4 103 6,98 139

CT2 10,1 89 74,5 80 7,08 141

CT3 9,4 83 65,0 69 9,76 194

Khc v i nh ng nh h ng n sinh tr ng c a rau x lch, l ng Zn tchlu trong rau l i lun c t ng quan thu n kh ch t v i l ng Zn bn vo t. cng th c khng bn Zn, hm l ng Zn trong rau l 5,02 ppm. Khi l ng bn

tng ln 100 ppm, 300 ppm v 500 ppm, hm l ng Zn trong rau c ng tng lnt ng ng l 39%, 41% v 94% so v i i ch ng khng bn Zn. Hnh 9 cho th yr h n nh h ng c a l ng bn Zn n chi u cao cy, nng su t v s tch l yZn trong rau x lch.


43/79

42

0

20

40

60

80

100

CT0 CT1 CT2 CT3

Hnh 9. nh h ng c a l ng bn Zn n chi u

cao, nng su t v hm l ng Zn trong rau x lch

Chi u cao cy (cm) Nng su t (g/chu) Zn t rong rau (ppm)

4.3.3. T ng quan gi a hm l ng Cu, Pb, Zn trong t v trong rau x lch

Hm l ng kim lo i n ng trong t v hm l ng c a chng trong rau xlch c m i t ng quan thu n kh ch t ch . M i t ng quan gi a hm l ngCu2+, Pb2+, Zn2+ trong t v hm l ng c a chng trong rau x lch cng di n ratheo cng m t xu h ng chung, ngha l khi hm l ng trong t tng ln th stch lu trong rau c ng tng ln (B ng 15).

B ng 15. T ng quan gi a Cu2+, Pb2+, Zn2+ trong t v trong rau x lch

(tnh theo ch t t i)Hm l ng Cu

(ppm)Hm l ng Pb

(ppm)Hm l ng Zn

(ppm)Cng

th c Trong

tTrong

rauTrong

tTrong

rauTrong

tTrong

rau

CT0 13,38 2,25 1,88 0,12 7,24 5,02

CT1 15,52 3,04 4,10 0,17 17,81 6,98

CT2 27,20 3,33 11,23 0,23 75,20 7,08CT3 51,10 4,26 18,27 0,30 112,83 9,76

M i t ng quan ng th ng gi a hm l ng linh ng c a cc kim lo in ng trong t v i hm l ng c a chng trong rau x lch c tr nh by cchnh 10, hnh 11 v hnh 12. Ph ng trnh t ng quan gi a hm l ng Cu2+ trong t v i hm l ng Cu trong rau x lch c d ng Y=2,9673x-4,6752 (R2=0,8928);


44/79

43

gi a Pb2+ trong t v i Pb trong rau l Y=0,0103x+0,1132 (R2=0,9794) v gi aZn2+ trong t v i Zn trong rau l Y=0,0348+5,354 (R2=0,7907).

Hnh 10. T ng quan gi a hm l ngCu2+ trong t v Cu trong rau x lch

Y = 2.9673x - 4.6572

R2 = 0.8928

Cu2+ trong t (ppm)

Cutrongcy(ppm)

Hnh 11. T ng quan gi a hm l ngPb2+ trong t v Pb trong rau x lch

Y = 0.0103x + 0.1132

R2 = 0.9794

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0 5 10 15 20

Pb2+ trong t (ppm)

Pbtrongrau(ppm)


Zn2+ trong t v Zn trong rau x lch

Y = 0.0348x + 5.354

R2 = 0.7907

4

6

8

10

0 20 40 60 80 100 120

Hm l ng Zn2+ trong t

Zntrongcy(ppm)

Nh v y, n u so snh gi a hai lo i rau c i xanh v x lch, v i cng m tl ng bn nh nhau hm l ng k m tch l y trong rau c i xanh lun cao h n so v i

rau x lch. l ng bn 100 ppm hm l ng km tch l y trong rau c i xanh l

18,06 ppm t ng ng v i 199,6 %, trong rau x lch l 6,98 ppm t ng ng v i 139% so v i i ch ng; l ng bn 300 ppm hm l ng k m tch l y trong rau c i xanhl 20,40 ppm v trong rau x lch l 7,08 ppm t ng ng v i 225,4 % v 141 % so

v i i ch ng; cn l ng bn 500 ppm hm l ng k m tch l y trong rau c i xanhv x lch l n l t l 22,82 ppm v 9,76 ppm t ng ng v i 252,2 % v 194,4 % so


45/79

44

v i i ch ng. K t qu ny c ng kh ng nh r ng rau c i xanh c kh nng ht thu vtch l y kim lo i n ng cao h n so v i rau x lch.

Nh n xt v nh h ng c a Cu, Pb, Zn n cy rau x lch:

L ng bn Cu, Pb v Zn c nh h ng r t r r t n sinh tr ng v s tchlu chng trong rau x lch. Khi l ng bn Cu tng t 0 ln 50 ppm, 100 ppm v

200 ppm nng su t rau x lch gi m i t ng ng l 12%, 29% v 43% so v i ich ng khng bn Cu. Trong khi h m l ng Cu tch lu trong rau l i tng

t ng ng l 35%, 48 % v 89% so v i i ch ng.

i v i Pb, xu h ng c ng di n ra t ng t nh tr ng h p bn Cu, v i

l ng bn Pb tng t 0 ln 50 ppm, 100 ppm v 200 ppm nng su t rau x lchgi m i t ng ng l 33%, 59% v 71% so v i cng th c khng bn Pb. Ng c

l i, hm l ng Pb tch lu trong rau l i tng t ng ng l 142%, 192% v 250% so v i i ch ng.

Bn Zn c ng c nh h ng r n sinh tr ng c a rau x lch, nh t l khi

l ng bn cao trn 300 ppm. K t qu th nghi m cho th y khi l ng bn Zn l

300 ppm v 500 ppm nng su t rau x lch gi m i t ng ng l 20% v 31% sov i i ch ng khng bn Zn. Tuy nhin l ng bn th p 100 ppm, nh h ng

c a Zn n nng su t rau x lch th hi n khng r.

S tch lu Zn trong rau x lch c s t ng quan thu n kh ch t v i hm

l ng Zn2+ trong t. Hm l ng Zn trong rau tng ln 39%, 41% v 94 % so v i i ch ng t ng ng v i l ng bn Zn tng ln t 100 ppm, 300 ppm v 500ppm.

4.4. nh h ng c a bn ph t pht, vi v mn c a n sinh tr ng vtch lu kim lo i n ng trong rau

4.4.1. nh h ng c a bn ph t pht, vi v mn c a n sinh tr ng vtch l y Cu, Pb, Znc a rau c i xanh

4.4.1.1. nh h ng c a bn ph t pht n sinh tr ng v tch l y Cu, Pb, Zn

trong rau c i xanh

K t qu nghin c u cho th y ph t pho c nh h ng r r t n sinh tr ngv nng su t c a rau c i xanh. Chi u cao c a cy tng l n t 14,7cm cng th ckhng bn ph t pho (CTP0) ln 16,3cm l ng bn 40 kg P205 /ha (CTP1),17,4cm l ng bn 60 kg P205 /ha (CTP2) v 19,1cm l ng bn 80 kgP2O5/ha


46/79

45

(CTP3). T ng t nh v y, nng su t rau c i xanh c ng tng ln t ng ng t50,0 ln 53,1 - 57,3 v 65,5 g/ch u (B ng 16).

B ng 16. nh h ng c a l ng bn ph t pho n sinh tr ng vtch l y Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)

Hm l ng kim lo i trong rau

Cu Pb ZnCng th c

Chi u

cao cy

(cm)

Nng su t

(g/ch u)ppm % ppm % ppm %

CTP0 14,7 50,0 5,21 100 1,67 100 20,40 100

CTP1 16,3 53,1 5,10 98 1,42 85 19,63 96

CTP2 17,4 57,3 4,78 92 1,02 61 17,97 88

CTP3 19,1 65,5 4,46 86 0,96 58 17,35 85

Nh v y t t c cc l ng bn bn ph t pho, chi u cao v nng su t c arau c i xanh u cao h n so v i cng th c i ch ng khng bn ph t pho. Trong

, rau c i xanh c s sinh tr ng t t nh t CTP3 v i l ng bn 80 kgP2O5/ha(Hnh 13).

Bn phn ph t pho khng ch c tc d ng lm tng nng su t rau c i xanh,m cn c nh h ng ng k n s tch lu kim lo i n ng trong rau. m c bn40 kgP2O5/ha hm l ng Cu, Pb, Zn tch lu trong rau c i xanh gi m i t ng

ng 2%, 15% v 4%. m c bn 60 kgP2O5/ha hm l ng Cu, Pb, Zn trong raugi m i t ng ng 8%, 39% v 12%. Cn m c bn 80 kgP2O5 /ha hm l ngCu, Pb, Zn trong rau gi m i t ng ng 14%, 42% v 15% so v i i ch ngkhng bn phn ph t pho. Nh v y c th ni r ng bn phn ph t pho c tc d nglm gi m s tch lu Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh. Khi l ng bn ph t pho cngcao th s tch lu kim lo i n ng trong rau c ng gi m, trong tc ng n sht thu Pb c a rau c i xanh th hi n r r t nh t. Trong nghin c u ny l ng bn80 kgP2O5 /ha cho hiu qu cao nh t trong vi c gi m thi u s ht thu v tch lukim lo i n ng trong rau c i xanh (Hnh 14).

Vi c bn phn ph t pho c kh nng l m gi m hm l ng kim loi nngCu, Pb, Zn trong cy c th c gi i thch thng qua cc c ch c nh chngtrong t do cc qu trnh ho h c, ng th i n cn h n ch s v n chuy n chng

t r ln thn cy. H n n a, s c m t c a cc cation i k m trong phn ph t pho( c bi t l Ca2+, Mg2+) c ng c tc d ng h n ch s ht thu kim loi nng c acy do hi n t ng i khng ion. Ngoi ra, s tng tr ng nhanh c a cy tr ng


47/79

46

c ng gp ph n lm gi m s gia tng hm l ng Zn trong cy do hi n t ng lmlong n ng (Trier and Bergmann, 1974; Loneragan et al., 1979).

0

10

20

30

40

50

60

70

Chiucao,

Nngsu

t

CTP0 CTP1 CTP2 CTP3

Hnh 13. nh h ng c a l ng bn ph t

pho n chi u cao v nng su t c i xanh

Chiu cao cy (cm) Nng su t (g/ch u)

Zn

trongcy(ppm)

0

1

2

3

4

5

6

CTP0 CTP1 CTP2 CTP3

Hnh 14. nh h ng c a l ng bn ph t pho

n s tch lu Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh

Cu

,Pbtrongcy

(ppm)

15

16

17

18

19

20

21

22

Cu trong cy Pb trong cy Zn trong cy

4.4.1.2. nh h ng c a bn vi n sinh tr ng v tch l y Cu, Pb, Zn trong rau

c i xanh

Trong s n xu t nng nghi p, vi c xem nh m t lo i phn bn c tcd ng lm gi m chua c a t v cung c p m t s nguyn t dinh d ng cho


48/79

47

cy tr ng. M t s nghin c u n c ngoi c ng ghi nh n tc d ng c a vithc y s sinh tr ng v gi m s ht thu kim lo i n ng trong rau c i xanh.

T cc k t qu th nghi m cho th y khi l ng vi bn tng ln t 0 t n ln1 t n - 2 t n v 3 t n CaCO3/ha chi u cao cy c i xanh c ng tng ln t ng ng t

14,7cm ln 15,9 cm - 16,4 cm v 18,2 cm; cn nng su t rau c ng tng t 50g ln51,8g - 56,8g v 62,5 g/ch u (B ng 17).

B ng 17. nh h ng c a l ng bn vi n sinh tr ng v tch l y Cu, Pb, Zntrong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)

Hm l ng kim lo i n ng trong rau

Cu Pb ZnCng th cChi u cao

(cm)

Nng su t


CTV0 14,7 50,0 5,21 100 1,67 100 20,40 100

CTV1 15,9 51,8 5,01 96 1,60 96 19,46 95

CTV2 16,4 56,8 4,95 95 1,30 78 14,29 70

CTV3 18,2 62,5 4,02 77 0,95 57 13,20 65

Chi u cao v nng su t rau t gi tr cao nh t l ng bn 3 t n CaCO 3/ha(Hnh 15). So v i bn phn ph t pho trnh by trn, nh h ng c a vi nsinh tr ng c a rau c i xanh l nh h n.

nh h ng c a l ng bn vi n tch lu Cu, Pb, Zn trong rau c ng thhi n r t r. m c bn th p 1 t n/ha (CTV1) hm l ng Cu, Pb v Zn trong rauc i xanh gi m i khng nhi u, kho ng 4 -5%, nh ng l ng bn cao 3 t n/ha

(CTV3) hm l ng Cu, Pb v Zn trong rau gi m i kh m nh t ng ng 23%,43% v 35% so v i i ch ng. K t qu nghin c u ny c ng ph h p v i cc k tlu n c a While et al. (1979) cho r ng bn vi c xem l ph ng php c hi uqu nh t lm gi m s ht thu Zn v gi m s c h i Zn i v i cy tr ng. nh

h ng c a bn vi n s tch lu kim lo i n ng trong rau c i xa nh c m ttrong hnh 16.


49/79

48

0

10

20

30

40

50

60

70

Chiucao,

Nngsu

t

CTV0 CTV1 CTV2 CTV3

Hnh 15. nh h ng c a l ng bn vi n

chi u cao v nng su t c i xanh

Chi u cao cy (cm) Nng su t (g/ch u)

Zntrongrau(ppm)

0

1

2

3

4

5

6

CTV0 CTV1 CTV2 CTV3

Hnh 16. nh h ng c a bn vi n tch lu kim

lo i n ng trong rau c i xanh

Cu,

Pbtrongrau

(ppm)

10

12

14

16

18

20

22

24


4.4.1.3. nh h ng c a bn mn c a n sinh tr ng v tch l y Cu, Pb,Zn trong rau c i xanh

Khc v i bn phn ph t pho v vi nh trnh by trn, mn c a c xuh ng lm gi m kh nng sinh tr ng v nng su t rau c i xanh, tuy m c th

hi n khng r r t. Nguyn nhn c th do bn mn c a c C/N r t cao ng th iv i vi c tr ng rau nn x y ra s c nh tranh dinh d ng gi a vi sinh v t t v

cy tr ng.

nh h ng c a bn mn c a n s tch lu kim lo i n ng trong rau c ixanh c ng th hi n khng r nh bn ph t pho v vi. cc l ng bn 10 t n, 15t n v 20 t n mn c a/ha ch lm gi m hm l ng kim lo i n ng trong rau c i


50/79

49

xanh t ng ng vo kho ng 4-13% i v i Cu, 7-10% i v i Pb v 6-9% i v iZn (B ng 18).

Xt v gi tr tuy t i hm l ng trong rau, mn c a c tc ng lmgi m s ht thu Zn l l n nh t. Tuy nhin xt theo gi tr t ng i (t l %) th

Cu l i gi m i nhi u nh t khi c cng m t m c bn mn c a nh nhau, ti p theol Pb v Zn khng c s khc bi t ng k (Hnh 17).

B ng 18. nh h ng c a l ng bn mn c a n sinh tr ng vtch l y Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh (tnh theo ch t t i)



(cm)

Nng su t


CTM0 14,7 50,0 5,21 100 1,67 100 20,40 100

CTM1 15,0 49,2 4,99 96 1,56 93 19,09 94

CTM2 14,9 51,8 4,61 88 1,55 93 19,08 94

CTM3 14,1 47,0 4,53 87 1,51 90 18,57 91

Zntrongcy(p

pm)

0

1

2

3

4

5

6

CTM0 CTM1 CTM2 CTM3

Hnh 17. nh h ng c a bn mn c a n tch lu

kim lo i n ng trong rau c i xanh

Cu,

Pbtrongcy

(ppm)

18

18.5

19

19.5

20

20.5

21



51/79

50

Nh n xt v nh h ng c a ph t pho, vi v mn c a n rau c i xanh :

Bn phn ph t pho khng ch c tc d ng lm tng nng su t rau m cn ctc d ng lm gi m s tch lu kim lo i n ng trong rau. Trong nghi n c u ny, khil ng bn tng ln 40kg - 60kg v 80 kg P2O5/ha hm l ng Cu tch l y trong rau c i

xanh gi m t ng ng 2% - 8 % v 14 %; hm l ng Pb trong rau gi m 5 % - 39 %v 42 %; hm l ng Zn trong rau g m 4 % - 12 % v 15% so v i i ch ng khngbn ph t pho.

Vi c ng c vai tr quan tr ng lm gi m kh nng ht thu kim lo i n ngtrong rau c i xanh. cc l ng bn vi 1 t n, 2 t n v 3 t n CaCO3/ha hm l ngCu trong rau c i xanh gi m t ng ng 4%, 5% v 23%; hm l ng Pb gi m 4%,

22% v 43%; hm l ng Zn gi m 5%, 30% v 35% so v i i ch ng khng bnvi.

Bn mn c a cho t c ng c tc d ng lm gi m s ht thu kim lo i n ngtrong rau c i xanh. Tuy nhin m c gi m thi u khng nhi u nh bn phn ph t

pho v vi. l ng bn cao nh t 30 t n mn c a/ha c ng ch lm gi m hml ng Cu, Pb v Zn trong rau c i xanh t ng ng 13%, 10% v 9% so v i ich ng khng bn mn c a.

T cc k t qu trnh by trong bo co cho th y vai tr to l n c a phn bn

cc li u l ng thch h p gi m thi u s ht thu kim lo i n ng c a rau c ixanh. Tuy nhin y m i l nh ng nghin c u ban u. Do v y c n ti p t c ccnghin c u lm r h n m i quan h gi a hm l ng c a Cu, Pb, Zn trong t

v trong cy c ng nh tc ng c a vi c s d ng phn bn lm gi m kh nng htthu v tch lu Cu, Pb, Zn trong rau c i xanh t m ra cc li u l ng bn thchh p c th p d ng trong th c ti n s n xu t nng nghi p

4.4.2. nh h ng c a bn ph t pht, vi v mn c a n sinh tr ng vtch l y Cu, Pb, Zn c a rau x lch

4.4.2.1. nh h ng c a bn ph t pht n sinh tr ng v tch l y Cu, Pb, Zn

trong rau x lch

K t qu th nghi m nh h ng c a l ng bn phn ph t pho n sinhtr ng v tch lu Cu, Pb, Zn trong rau x lch c trnh by b ng 19. K t qunghin c u cho th y bn phn ph t pho c tc d ng thc y s sinh tr ng c a

rau x lch, chi u cao v nng su t rau tng ng k khi l ng bn ph t pho tngln. CTP3 v i m c bn 80kg P2O5/ha, chi u cao cy tng 2,82cm (tng 29%) sov i CTP0 khng bn ph t pho. T ng t nh v y, nng su t rau x lch CTP3


52/79

51

v i m c bn 80kg P2O5/ha tng 11,53g/ch u (tng 16%) so v i CTP0 khng bnphn ph t pho.

nh h ng c a phn ph t pho n sinh tr ng c a rau x lch th hi n rr t h n khi l ng bn cao trn 60 kg P2O5/ha (Hnh 18). i u ny c ng ph h p

v i nhi u nghin c u cho r ng t Vi t Nam ni chung c kh nng h p ph ph tpht cao nn tc d ng c a phn ph t pho i v i cy tr ng ch pht huy tc d ngr r t khi l ng bn cao trn m t gi i h n no (Nguy n Xun C , 2000).

B ng 19. nh h ng c a l ng bn phn ph t pho n sinh tr ng vtch l y Cu, Pb, Zn trong rau x lch (tnh theo ch t t i)



(cm)

Nng su t


CTP0 9,64 73,82 3,33 100 0,23 100 7,08 100

CTP1 9,87 74,02 3,19 98 0,21 91 7,01 99

CTP2 10,35 80,26 2,50 75 0,17 74 6,76 96

CTP3 12,46 85,37 1,52 46 0,15 65 6,68 94

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Chiucao,nngsu

tcy

CTP0 CTP1 CTP2 CTP3

Hnh 18. nh h ng c a bn ph t pho n chi u cao

v nng su t rau x lch

Chi u cao (cm) Nng su t (g/ch u)

Vi c bn phn ph t pho khng ch c

Nguyen Xuan Cu

Documents

Transcript of Nguyen Xuan Cu