Ng n c gió ùa 1 www.hobieuchanh.com

NG N C GIÓ ÐÙA Bi u Chánh

Quy n th nh t

Ðau n ph n hèn(1)

m m u-thìn (1808) nh m Gia-Long th t niên, t i huy n Tân-Hòa, bây gi là t nh Gò-Công, tr i h n luôn trong hai tháng, là tháng b y v i tháng tám, không nh u m t gi t m a.Lúa s m g n tr , mà b ru ng khô nên không n òng òng1, lúa mùa v a m i c y, mà b t

2 , nên c ng teo lá úa.Cái cáng ng, t R ch-Lá t i B n-L i, là vú s a c a nh n dân trong huy n Tân-Hòa,

m nào c ng nh ó mà nhà nhà u c no c m m áo, u (ng c vì) n m nay c ngkhô héo, làm cho dân c huy n trông th y u bu n-b c th than.

i Gi ng-Tre có nhà bà Tr n-Th b n cùn ói rách, thu nay tr i cho trúng mùa mà nhàbà c ng không c vui, hu ng chi n m nay m t mùa, thiên h nh n ói, thì nhà bà càng th mkh h n n a.

Bà Tr n-Th ã 65 tu i r i, bà góa ch ng mà con trai l n c a bà là Lê-v n Ðây c ng b tnh, khu t n m tr c, l i cho bà m t nàng dâu là Th -Huy n, v i b y a cháu n i, a

nh h n h t thì còn bú, a l n h n h t thì ch a quá 12 tu i. Bà già y u, t u n m chí cu im th ng òi p hoài, còn Th -Huy n thì b s p con th a d t a b ng nên có i làm thì

i hái rau b t c m t giây m t lát mà thôi, ch không i làm m n làm thuê t i ngày choc.

Tuy v y mà bà Tr n-Th nh có th ng con nh , tên là Lê-v n-Ðó, tu i v a m i haii, vóc-v t cao l n, s c l c m nh-m h n ng i, tánh nó ch n-ch t thi t-thà, trí nó ch m-

c u-ám song nó h t lòng lo làm mà nuôi m già, nuôi ch dâu, nuôi cháu d i.Khi Lê-v n-Ðó m i c 12 tu i, thì cha m em cho ch n trâu cho nhà giàu. H

tr i g n sáng thì Lê-v n-Ðó i trâu ra ng, r i khi thì n m d i tàng cây l n, lúc thì ng itrên l ng trâu cò3, d m m a dan n ng t i ngày, b a nào c ng nh b a n y, tr i ch ng-v ng

i r i m i v nhà ch c. Có l Lê-v n-Ðó nh ngoài ng luôn luôn h p th thanh khínên s c l c m nh-m khác th ng, nhi u khi trâu ch y, nó n m uôi mà kéo, trâu ph i ng

i, ch không ch y n i. Mà có l c ng t i Lê-v n-Ðó ngoài ng luôn luôn, g n-g i v itrâu bò, b n bè cùng cây c , nên trí tu không phát c, không bi t l ngh a, mà c ng khôngthông-th s chi h t.

Lê-v n-Ðó g n 8 n m, n n m ngoái anh c là Lê-v n-Ðây ch t r i, m m i em giúp trong nhà và cho làm m n làm thuê mà nuôi s p cháu.

i u mùa m a, Th -Huy n x i t tr ng khoai, vun gi ng4 t a b p chung quanh nhà,còn Lê-v n-Ðó thì i cày m n l y ti n i g o em v nuôi m và nuôi s p cháu. H t cày r i

i c y, thì Lê-v n-Ðó l i i nh m p b , làm c c nh c t i ngày, tuy ti n công không cbao nhiêu, song m v i ch dâu ti n t n, ng i xúc tôm b t cá, ng i ào c hái rau, khi ít thì

n, khi nhi u thì em bán, nên trong nhà d u không d n d , ch c ng không n n it thi u b a nào.

n tháng chín tháng m i, ngoài ng ch ng còn công vi c gì làm n a, mà tr i h nth t mùa, lúa cao g o kém, các nông-gia u ng i khoanh tay nhau nháu5, nên c ng không ai

n làm vi c gì trong nhà.

1 bông lúa s p n2 t vì khô3 trâu tr ng4 vun v ng: p cao lên5 nh n nhó, cau có, qu o

Ng n c gió ùa 2 www.hobieuchanh.com

Trong huy n Tân-Hoà lúa c ã n h t r i, còn lúa m i thì không có mà n ti p. Các nhànghèo th y u kh n- n nên có nhi u ng i ph i b nhà d t v con qua x khác mà ki m n.

Lê-v n-Ðó ngày nào c ng v y, h s m mai th c d y thì i t xóm n y qua xóm n ,ki m ch làm m n ng l y g o em v cho m v i s p cháu n, mà i n m ba ngày m i cóng i ta n làm m t ngày, l i ngày nào làm c thì h hu n công (tr công) b ng m t vùa

o ( t n a s d a dùng ong g o), không n u cháo cho gia quy n húp m i ng i m tchén, có âu t i n u c m chia nhau n cho no c.

Lúc ban u trong nhà còn khoai còn b p, h b a nào Lê-v n-Ðó ki m g o không cthì Th -Huy n n u khoai ho c b p, r i chia cho s p con m i a con m t c khai, ho c ôi bamu ng b p mà n , s p nh n không no, n t i Lê-v n-Ðó i làm v , ch dâu l y t b p

u dành mà a cho Lê-v n-Ðó n, thì s p nh bu l i ng ngó lom lom, a xin cho m tvài h t. Th -Huy n r y con, bi u cho chú n no, ng ngày sau có s c i làm mà ki m g o.

p nh s m nên dang ra, song b ng ói quá, nên m t bu n xo. Lê-v n-Ðó th y v y th ngxót, không ành ng i n m t mình, day qua bên n y út cho a n y m t mu ng, tr qua bênkia út cho a khác m t mu ng n a, út g n h t t , té ra c ng không còn cho nó n no

c.Cách ch ng bao lâu, khoai b p trong nhà n ã s ch h t. B a nào không ai m n Lê-

n-Ðó làm, thì c nhà u ph i lu c rau lu c c mà n , ch không có cháo mà n. S pnh nh n ói m t mày vàng o; còn Tr n-Th ã già y u r i, mà trót m y tháng nay bà l i ch u

hàn n a, nên bà nhu m b nh n m thiêm thi p không d y n i.t b a n Lê-v n-Ðó i t i m t ngày mà không có ai m n làm vi c chi h t. Lúc tr i

ch ng-v ng t i, nó tr v nhà, hai ch n m i r ng, b ng ói x p ve, l tai lùng-bùng, c p m tcháng-váng. Ch ng g n t i nhà, nó d ng ch n l i, g c u ngó xu ng t m t h i, r i ch mrãi b c t b c, d ng nh nhút nhát không mu n tr v nhà.

Nó b c vô t i ám 6 tr ng tr c c a, thì th y trong nhà không có èn c chi h t,mà may nh có bóng tr ng d i, nên tuy không èn nh ng sáng l m . Nó lén i vòng qua phíatay m t, r i v ch vách lá mà dòm vô nhà.

Th -Huy n ng b ng a con út mà cho bú. B ba a nh ch y chung quanh, m ta n m trên võng, m t a v n vai Th -Huy n, còn m t a ng i bên c a, khóc và nói r ng:

„Ðói b ng quá, l y gì n bây gi má?“ Th -Huy n áp r ng „Nín i, ng có khóc con, ichút n a chú con v em g o v , m n u c m cho con n.“

Ba a l n n m co trên ván phía bên này, l ng thinh nh ng , ch ng nghe Th -Huy nnói nh v y m t a ngóc u h i r ng: „Ch ng nào chú con v , má?“ Th -Huy n áp r ng:“M t chút n a chú con v “. Ð a l n h n h t l i khóc mà nói r ng: „Hôm qua chú v khôngcó em g o v , s b a nay c ng không có n a.“

Tên Ðó ng ngoài nghe nh v y r i l i th y Th -Huy n l y v t áo lau n c m t. Nó ivòng vô phía trong, khi i ngang ch chõng m nó n m, thì nó l i nghe bà Tr n-Th rên hù-hù.

Lê-v n-Ðó th y tình c nh thê-th m d ng y, thì teo gan héo ru t, nên l c u th dài,i l t t b c ri t ra ng, d ng nh nó không mu n th y tình c nh y n a. Ra t i ngi nó l m-l i i t i hoài. N u lúc y ai c c c h i nó i âu, thì ch c nó không bi t i âu mà

nói.May nó i mà không g p ai h t. L i n a canh m t, nó t i m t xóm ông, không bi t là

xóm nào. M y nhà trong xóm u ng h t, duy gi a xóm có m t cái nhà l n, tre tr ng baochung quanh, trong nhà èn t sáng lòa, khách kh a ông d y-d y, n u ng vui c i inh- i.

Lê-v n-Ðó th y nhà giàu c m n không h t l i m i khách mà ãi thâm t i ban êm, r inh t i nhà mình nghèo kh , èn không d u nên t i mò, m au không thu c n m ch ngày

6 mi n B c g i là ay, lo i cây cao 2 th c, thân có ng kíng b ng ngón tay, võ có s d o dai, dùng d ti thô: bao b , giày b , v i b …

Ng n c gió ùa 3 www.hobieuchanh.com

ch t, s p cháu ói b ng rên khóc van-v y7, thì t c-t i trong lòng, quy t b c vô mà y8 chnhà giàu n y m t vài gi lúa en v cho gia quy n n, i n m t i thu n mùa r i làm mà tr

i.Nhà n y là nhà ông Bá-h Cao Gi ng-Nâu. B a y là b a ông nhóm h ng c i v

cho con, nên m i d n c bàn mà ãi thân b ng quy n thích.Lê-v n-Ðó ngoài x m x m i vô, ng ngay c a cái mà ngó. Khách trong nhà m c n

th t u ng r u, m c nói nói c i c i, không ai ý t i ngoài sân, nên không ai th y nó. Cácht h i lâu, ông Bá-h dòm ra, th y có ng i l m t ng tr c c a, bèn sai gia-d ch ra h i

coi i âu. Lê-v n-Ðó thu nay không t ng nói chuy n v i ai, mà c ng không hi u l phépchi h t, nên nghe ng i ta h i i âu, không l y l i d u ng t thê th m mà ng lòng nh n t

a ng i, l i nói x n-x n r ng: „Nhà tôi nghèo quá, tôi i làm m n mà không ai ch u m ntôi làm. Bây gi nào là m , nào là ch , nào là s p cháu nh c a tôi ch t ói h t th y, tôi i nây, th y nhà n y giàu có nên tôi ghé l i m n m t ít gi lúa v n “.

p gia-d ch nghe r i tr vô nhà nói làm sao v i ông Bá-h không bi t, mà khách trongnhà c i r , r i ông Bá-h sai ng i ra i Lê-v n-Ðó bi u ph i i ra kh i c a cho mau.

Lê-v n-Ðó không ch u i, c ng ngó vô trong nhà, và nói l m-b m r ng: „Ði âu bâygi mà bi u ng i ta i. M ta v i s p cháu ói g n ch t, ta v bây gi l y gì mà cho n“.

p gia-d ch th y nó không ch u i, m i áp l i xô y. Lê-v n-Ðó trì l i, s c Lê-v n-Ðónh quá chúng nó xô không n i, nên chúng nó gi n bèn xích chó cho c n. Trong nhà có m t

y chó n m sáu con, hùa nhau ch y tuông ra, r i vây chung quanh tên Ðó mà s a om sòm.Có m t con chó d nh y x c vô c n ch n tên Ðó, b tên Ðó á cho m t á té l n cù. B y chó

p nên ch y dan ra r i l i áp vô s a n a. trong nhà và ch và khách óng ti ng nói om sòm. Tên Ðó không hi u h r y ai, ph n

b y chó làm d quá, s m t mình c không n i nên th ng th ng s t lùi mà i ra. Tên Ðó ãra kh i vuông tre c a ông Bá-h r i, mà b y chó c ng ng tr c c a ngõ s a theo.

Lê-v n-Ðó không bi t i âu, c g c m t xu ng t th ng th ng i d c theo b tre. Ðic vài ch c b c, tên Ðó nghe d i ng ch n rát-rát, m i cúi xu ng mà coi. Nh bóng

tr ng d i sáng, nên nó th y máu ch y ròng ròng, m i hay mình b chó c n.Tên Ðó i l i b i tre, l y m t n m lá tre khô mà chùi máu, r i ng i b p xu ng t

khoanh tay mà th ra. B ng ói quá nên tr i mát mà trán m hôi t r t, c p m t hàoquang, hai bàn tang m ch nh y xoi-xói9.

Nh ng ng i t ng bi t nh n-tình m-l nh, nh ng ng i t ng tr i th o k khu, ai g pnh thê th m nh v y ch c sao c ng oán h n v n tr i, ho c trách nhà giàu sang không

th ng xót k nghèo hèn, ho c th m ph n c hàn mà au lòng r i l y.Lê-v n-Ðó có s c m nh ch không có trí sáng, t nh t i l n bi t c c mà thôi, ch

không bi t s ng, nên t ng ph n mình thì ph i ch u c c, ph i nh n ói, b i v y nó g p c nhnh v y, mà không bi t gi n, l i c ng không bi t bu n. Nó ng i ây là vì b ng ói, ch n m inên m i ng i, ch không ph i ng i mà suy ngh vi c chi, hay là ng i mà tính k chi ngki m g o em v nuôi m v i s p cháu.

ng tr ng t treo gi a tr i v c v c, ng n gió dàn lá tre gi ph t ph . R t-r t bên ch ncon r n m i bò i gi n tr ng, chút-chút trong v n ti ng chim cúc than phi n êm l nh l o.

Cu c i ng cay d ng y, c nh tr i thanh l ch d ng y, mà Lê-v n-Ðó ng i tr trnh m t c c á hay là m t khúc cây, không bu n, không vui, không lo, không c m chi h t.

Cách m t h i lâu nó nghe có thi ng ng i nói chuy n trong v n ông Bá-h , nó m iday l i dòm vô mà coi thì th y có m t a con gái ng ng i d a b p l a út r m khô vô màch m, l i có m t bà già ng chóng n nh g n ó mà coi ch ng. Lúc tên Ðó dòm vô thì nó

7 van vì: van xin8 n9 liên t c

Ng n c gió ùa 4 www.hobieuchanh.com

nghe bà già nói nh v y: “Cháo heo c n r i thì t l a10 ó mà i làm vi c khác, ch m yng i ó mà gi hay sao. Vô ph r a chén v i ng i ta. Ð ó khuya cháo ngu i r i s nh cvô“.

Bà già nói d t l i r i b i vô nhà b p. Ð a con gái d t l a y trã11 cháo, r i c ng bi m t.

Lê-v n-Ðó ng ngoài b tre dòm vô, th y nhà l n c a ông Bá-h phía bên kia èn cònt sáng tr ng, khách còn nh n nhàng ng n u ng vui c i. Trong nhà b p phía bên n y

thì s p gia-d ch qua l i l ng-x ng, mà ch ng th y ai i ra ch a con gái ng i n u cháo h inãy h t. Tên Ðó dòm m t h i r i v ch tre chun vô v n, i ri t l i b ng trã cháo mà i ra. Trãcháo l n nên n ng, mà m i c n nên còn nóng, song tên Ðó vác lên vai i xông-x ng, khôngbi t n ng, không bi t nóng, mà c ng không s h th y.

Nó i v a c n m b y b c, b ng nghe trong nhà b p có ng i h i: „Ai vác cái gì mài ó?“ Nó c i ri t không thèm tr l i. Trong nhà b p có hai ba ng i ch y ra, t i ch n u

cháo heo th y m t m t trã cháo bèn la om sòm r ng: „ n tr m vô b ng trã cháo heo mà ch yây nè, b ng i ta, r t theo b t nó. Ðó, nó ch y ó. Kìa, nó ng v ch hàng tre mà chun

kia kìa, b ng i ta“.Tên Ðó c vác trã cháo chun qua hàng tre, r i b ng ngang ru ng mà i nh th ng, h

la m c h , nó không ng l i, mà c ng không thèm ch y. S p gia-d ch c a Bá-h Cao r ttheo, áp vô a n m u, a ôm l ng mà b t. Tên Ðó tay trái v n trã cháo trên vai, tay m t

t s p gia-d ch té l n cù, không a nào xáp vô mình nó c.p gia-d ch la hét om sòm. Khách trong nhà k xách cây ng i c m hèo ch y túa theo

ti p ng. Có m t ng i th y s p gia-d ch nhút-nhát không dám vô b t tên Ðó, m i xách m tkhúc tre b c t i nh m u tên Ðó mà p. Tên Ðó a tay ra , khúc tre g y làm hai n.

t ng i khác nh y t i p n a, tên Ðó tr kh i song tr t tay trã cháo r t, trã b nát còncháo y t.

Tên Ðó ng ngó m y ng i r t b t mình và h i t nh táo r ng: “Làm gi ng gì d v y ? cháo h t u ng hôn!”

y ng i y không th y nó làm d n a, m i xông vô b t n m u r i áp nhau k thoing i p. Tên Ðó l ng thinh ch u òn, không ch ng c n a. H th y v y l i càng ánh nhi u

n n a. Tên Ðó n i gi n tung m t cái, m y ng i n m nó u ngã l ng, r i nó ng t nh nhth ng, m t ngó ch ng cháo , d ng nh nó ti c l m v y.

áp vô b t nó n a. Nó cho h b t trói ké d t v b ng i tr c sân ông Bá-h . Lý-Tr ng Tùng dua b nhà giàu, m t là mu n làm cho v a ý ch -nhà, hai là mu n th oai v idân chúng, nên th y tên Ðó b trói ké lòi c ng i ngoài sân, bèn ch y ra thoi p và nói r ng:“M y là th ng gì mà ngang d v y h ? Nhà ông Bá-h khách kh a ông y, m y dám vômà m n lúa, ng i ta i m y i, r i sao m y l i dám gi t cháo heo c a ng i ta mà ch y.Ng i ta r t b t m y, m y l i ánh n a g y r ng a s ng m t. Ð r i m y coi tao”.

Lý-Tr ng Tùng nói r i l i ánh n a. Tên Ðó b trói không th g t c nên ng i trân-trân mà ch u ánh nh t , không khóc không than, không nói chi h t.

Có m t ông già th y tên Ðó b ánh nhi u quá mà không nhút nhít, thì b c ra can Lý-Tr ng r ng: “Thôi, b th ng n y nó iên, ánh nó làm chi l m. Nó có t i thì gi i n Huy ncho quan tr nó”.

Lý-Tr ng Tùng tr n m t áp r ng: “Ông nói nó iên, nó d l m ch d iên âu. M ya nào b nó ánh h i nãy n ng nh th nào âu ra ây cho tao coi vít tích ng tao làm phúcm mà gi i nó”.

Có ba a gia-d ch b c ra, m t a b té gãy h t m t cái r ng c a, máu còn ch y ròngròng, m t a x m t m t ng b ng ngón tay, còn m t a thì u trên trán m t c c b ngngón ch n cái.

10 t l a11 i t r ng mi ng

Ng n c gió ùa 5 www.hobieuchanh.com

Lý-Tr ng coi r i bèn d y óng n c gi a sân mà trói tên Ðó, r i tr vô nhà n th t u ngu. trong nhà ch khách vui say c i h -h , ngoài sân m t ng i nghèo kh b ánh

rêm mình, mà l i nh n ói b ng x p ve. Tình c nh n y ng i có nh t m nh n t ai trôngth y c ng a l y châu mày, mà c ám trong nhà ch ng ai chút lòng th ng xót.

Nghèo kh không c m mà nuôi gia quy n, h giàu có d d n không h t, n m nt vài gi lúa v mà c u c p m già cháu nh ói n m th hoi hóp, h không cho m n l i

còn xô i. Cùng th b ng cháo c a heo n em v cho m v i cháu n , h không nghi b t mà ánh. Con nhà nghèo ai g p c nh nh v y ch c c ng ph i oán h n nhà giàu. Th m

th ng Lê-v n-Ðó vì tánh d t nát thi t thà, nên thân kh nh c n n c n y, mà c ng ch abi t bu n, ch a bi t oán.

Lý-Tr ng Tùng d n-dà m y b a, ánh ch i tên Ðó ã thèm r i m i ch u gi i lênHuy n. Quan Tri-Huy n hành ph t m t l p n a r i m i gi i lên t nh.

Quan Án-sát tra h i s s a r i lên án nh ánh òn tên Ðó 100 tr ng và 12 5 n m, vi c p c a ng i ta và ánh tài ch có vít tích.

Th m thay! c thay! C m t nhà nh n ói, mình lén b ng c a h cho heo n em vn d , mà quan b t t i ánh òn r i l i b ày!

Thân mình nghèo kh h ánh mình thì h không có t i, còn mình ánh l i h thì mìnhph i tù! Cu c i trông th y b t nát ru t a gan! Thân ph n k nghèo ngh thi t là chí kh !

Quan d y lính óng n c c ng tay ch n Lê-v n-Ðó n m s p gi a sân, ánh òn 100roi, nát th t v ng máu; ch ng m trói ra thì Lê-v n-Ðó bò mà i, ch ng không n i. Quanch h n m t tháng, m y d u roi lành r i, m i ày Lê-v n-Ðó lên t nh Gia- nh.

** *

Lê-v n-Ðó tù t i Gia- nh, ban ngày i làm vi c n ng n c c kh , l i còn b lính ánhi trên u, ban êm ng th t th ng, mà s c l c c ng còn m nh m nh x a, ch ng h

gi m sút chút nào h t.a n quan sai lính d t tù lên r ng n cây kéo v mà c t kho c t l m. Có nhi u khúc

l n n m sáu tên tù khiêng m t u không n i, mà m t mình Lê-v n-Ðó vác i nh ch i.t l n khác quan b t tù ra c a C n-gi ánh cá ch v x khô dành cho quân lính

dùng. Ghe ra kh i r i r i g p dông to sóng l n nh n ghe chìm. Tù v i lính i m t ghe u bch t trôi h t th y, duy có m t mình Lê-v n-Ðó, l i l n l n vô t i mé c; mà kh i ch t r ikhông thèm th a d p y mà tr n, l i tr v Gia- nh báo tin cho quan t nh hay.

i Lê-v n-Ðó có s c m nh nh v y, nên ch ng nh ng là m y tr m tù trong khám u mà thôi, mà th m chí m y chú lính coi khám c ng u kiêng n n a. Tuy v y mà Lê-v n-

Ðó ch ng h th a s c m nh mà húng hi p tù, ho c khinh khi lính, d u i làm hay trongkhám nó c ng gi m t m c, không khi nào th y nó bu n hay là vui, d u làm vi c n ng hay làvi c nh c ng ch ng h nghe nó than phi n chi h t.

Lê-v n-Ðó trong nhà th y c nh nghèo nàn thê th m, b c chân ra i ki m n l i g pchúng hân-h i hi p áp, b i v y vào ch n lao tù nó không vui c ngh ch ng l gì. Có m t

u13 n y ch c ai nghe c ng l y làm k , là nó không vui, mà nó c ng không bu n, l i khôngkhi nào nghe nó nh c t i vi c nhà c a nó.

Tên Ðó tù g n ba n m. M t b a kia có tên Tr n-v n-Thi t, là ng i ng h ng v inó, m c t i chi không bi t, mà quan ày nó lên Gia- nh. V tên Thi t c ng là con nhà nghèonh tên Ðó, lúc còn nh hai a u ch n trâu cho ng i ta, th ng ch i b i v i nhau, nênquen bi t nhau l m.

Khi tên Thi t b c vào khám, tên Ðó ngó th y nó mà không m ng, không h i chi h t.Tên Thi t th y ý t nh v y, thì l y làm k , t ng nó quên mình, nên c ng làm l , khôngthèm h i.

12 ph t tù kh sai13 u

Ng n c gió ùa 6 www.hobieuchanh.com

n t i trong khám ng h t, duy có m t mình tên Ðó còn ng i gãi u. Tên Thi t b ci ng ngay tr c m t mà h i r ng: “Anh ph i tên Ðó Gi ng-Tre hôn?”

Tên Ðó ngó s ng m t h i, coi b nh suy ngh l m v y, r i m i áp r ng: “Ph i. Cònanh ph i là anh Thi t hôn?”

Tên Thi t c i mà nói r ng: “V y ch ai! M i m y n m nay mà anh quên tôi hay sao ?”Tên Ðó x u tóc, hai tay x vô tóc mà gãi m t h i r i u ch m b m ( i, bù xù.

ây có gi ng d h m, cái l ng móc thích cái u ch m b m, Ca dao mi n Nam), ng i khoanhtay l nh thinh, không ngó tên Thi t mà c ng không nói chi n a h t. Tên Thi t th y v y bènng i x d a bên mà h i r ng: “Anh tù m y n m nay mà c c hay x ng v y anh ?”

Tên Ðó châu mày l ng thinh m t h i n a, r i m i nói r ng: “C ng v y ch c c s nggi ng gì”.

Tên Thi t th y b tên Ðó lôi-thôi quá thì t c c i, mu n i v ch mình mà ng . Thình-lình tên Ðó h i r ng: “Sao anh tù ?”

Tên Thi t tr n m t áp r ng: “Tôi c ng nh anh v y ch có khác chi âu. H h giàu hi p mình quá! Anh nh hôn? N m th t mùa ó, anh không có c m mà n, anh lén b ng

trã cháo heo c a ông Bá-h em v cho bác v i m y a cháu n, h b t h ánh anh r i gi in quan b tù anh ó; nhà tôi c ng ói quá, nên tôi d t ông già tôi lên V ng-Gù mà ki m n.

Tôi i c ít tháng , k ông già tôi mang b nh mà b mình. Tôi tr v Gi ng-Tre xin v iông ba Lãnh. M y n m nay tôi v i ng thi t c c kh quá. ng làm ru ng l n mà có m tmình tôi , nên làm t i ngày không h tay, mà l i còn b v ch ng ng ánh ch i n a. Hômtháng tr c lúa c y xong r i, k g p tr i m a d m d luôn sáu b y b a. Ông Lãnh s n ctrên gi ng xu ng tràn b ng p lúa, ng b t tôi ngày êm ph i luôn ngoài ru ng mà gi

. Có m t êm tr i m a l n quá, n c trên gi ng ch y xu ng ào-ào, r i b b hai ba khúcmà tràn vô ru ng. Ph n thì tr i t i en nh m c, ph n thì tôi có m t mình, lo p khúc n y

c tràn vô khúc kia, tôi làm không n i, nên n c tràn vô ru ng lai-láng ng p lúa h t. Sángngày ông Lãnh ra th m ru ng th y n c b b ng p lúa, ng ch i nát ông nát cha tôi, r i ngvác cây r t p tôi. Tôi s tôi ch y, ng c r t theo, b b tr n ng tr t ch n r i nh m g ccây c n hông ng nên ng ch t. V con ng la làng la xóm nói tôi gi t ng, nên làng h b tmà gi i tôi n Huy n. Vi c thi t tôi khai thi t mà quan không ch u nghe nên ày tôi lên ây.Thi t thân mình nghèo kh quá anh há ?”

Tên Ðó nghe tên Thi t thu t chuy n r i, nó không t d u th ng xót tên Thi t, mà c ngkhông trách quan x oan- c. Nó ng i châu mày l ng thinh, b nh suy ngh chuy n gì ó v y.Cách m t h i lâu nó m i nói r ng: “Không bi t n m nay má tôi có au hay không ? Còn chtôi làm gi ng gì mà nuôi s p nh “.

Tên Thi t áp r ng: “Bác ch t anh không hay hay sao ? C kh d hôn! Quan h b tanh có vài b a gì ó k bác m t. Còn ch dâu v i s p cháu c a anh, thì khi tôi trên V ng-Gùtôi tr v , tôi nghe nói s p nh ói quá nên ch t h t ba b n a, còn m y a kia ch dâu anh

t i âu không bi t, không có Gi ng-Tre n a”.Tên Ðó nghe m y l i y thì nó dùn mình14 tr n m t, d ng nh ai em b c tranh gia

ình bu n th m ngày x a mà treo tr c m t, nên nó v t ng d y, uynh hai cánh tay r i nóin r ng: “Má tôi ch t, má tôi ch t li n h i ó ! … M y a cháu tôi ói quá nên c ng ch t,

tr i ôi!” Nó nói có bao nhiêu ó r i té ng a n m dài d i t, tay ch n run bây b y. Tên Thi tth y v y th t kinh nên la lên. T i nh n ng ng nghe la gi t mình th c d y áp l i khiêngLê-v n-Ðó em n m trên p15.

Ðêm y tên Ðó n m c p tay p ch n, l c u, m t lát nghe nó th dài m t cái r ich c l i kêu tr i. Sáng b a sau mình m y nó nóng h m, nên không i làm c.

Lê-v n-Ðó nóng vùi luôn cho t i n a tháng; m i b a t i nh n i làm h t, còn có m tmình nó n m trong khám mà thôi. Lúc nào nó b t nóng thì nó suy ngh , nh t i chuy n nhà

14 rùn mình hay rùng mình: thân th c ng m nh và b t ng15 lo i gi ng làm b ng tre s sài

Ng n c gió ùa 7 www.hobieuchanh.com

i tr c: trong bu ng m già au không thu c u ng, c n m trên chõng mà rên, ngoài tr cp cháu ói không c m n, nên qu n bên ch n mà khóc. Mình i làm công h không m n,

mình i vay lúa h không cho, lén b ng cháo c a h cho heo n em v cho m v i cháun , h b t mà ánh kh o, r i l i gi i n cho quan b tù. Mình có t i gì mà b tù? H giàu,

lúa g o n không h t n n i l y mà cho heo n, mình nghèo không có c m n, l y v n cho kh i ch t ói, làm nh v y có t i hay sao? Té ra cái m ng th ng Ðó n y v i c nhà c a nó

u không b ng cái m ng m y con heo c a ông Bá-h Cao hay sao? Nhà giàu h có c a r i b b c nhà nghèo quá! Quan l n h quy n r i h è p dân ngu quá!

Ng n c gió ùa 8 www.hobieuchanh.com

(2)

Tên Ðó thu nay kh d i n n i g p kh n- n không bi t bu n, b oan c không bi tgi n. Nay nh có tên Thi t thu t chuy n oan t c ng trí khôn c a nó, nên nó ng i suy ngh ,

i l i nh tên Thi t nh c chuy n nhà c a nó làm cho nó au lòng. B i au lòng nên m i téng a kêu tr i, t i ng trí nên m i bi t bu n bi t oán.

Thu nay trí não nó u-ám nên không bi t suy ngh chi h t. Nay trí nó tuy ã c mc r i, song còn y u t l m nên m i chiêm-nghi m c vi c i c m t chút thì ã mê

t, n m thi p-thi p16 nh ng i ng .Tù i làm h t, nên trong khám v ng teo. Tên Ðó n m m t h i r i nghe có ti ng ng i ta

ch y qua ch y l i r n-r t trên u. M t lát n a l i nghe có ti ng ng i ta nói lào-xào phíai ch n. Tên Ðó m m t ra thì th y có chín m i ng i ng bao chung quanh mình, có

già, có tr , có s n s n, ng i n m tay, ng i n m ch n, ng i u bi u ng i d y, màng i nào c ng m t mày xanh lét, hình d ng m teo, xem th y phát s . Tên Ðó tuy mê m t,song b ng i ta trì kéo nên ph i ráng s c ng i d y. Nó th y m y ng i y u l h t th y,ch không ph i b n tù trong khám, nó bèn h i: “M y ng i âu? Vô ây làm gì? Tôi m t

i cho tôi n m ngh , b t tôi ng i d y làm chi ây?”y ng i y ngó nó mà c i ng t. Có m t ông già ch ng b y tám m i tu i, tóc râu

c tr ng, b c l i v vai mà nói r ng: “Chúng ta c ng trong khám n y cháu không bi t haysao? Anh em chúng ta ây ai c ng b tù oan- c nh cháu v y h t th y. Ng i trên d ngth n y h x u l m, nh t là m y nhà giàu v i m y nhà quan h ti n th mà húng hi p knghèo hèn không xi t k . Khi chúng ta còn s ng, chúng ta th m ti c không ra cho kh i ng c

c mà tr thù tr oán cho h t u t- c trong lòng. Nay chúng ta ch t r i, h n chúng ta ph ngph t, tuy thong th mu n i âu c ng c, ai làm vi c gì c ng th y h t th y, nh ng mà th ythì càng t c càng gi n, ch c ng không báo thù báo oán c, ngh thi t t c không bi t ch ngnào. Cháu mu n th y th ng Bá-h Cao là a giàu c ác, vì m t trã cháo heo mà nó b t cháu

i gi t luôn n m sáu m ng trong nhà cháu hay không? Nh cháu mu n i, thì chúng ta d t icho mà coi”.

Lê-v n-Ðó nghe nói t i Bá-h Cao thì n i gi n, mu n bi t coi bây gi nó còn giàu sanga hay không, nên xin m y h n ma d t mình i. Trong m t giây phút, b ng th y nhà Bá-h

Cao rõ ràng: trong hai ba tòa nhà kinh dinh, ngoài m t vuông tre kín mích. Bá-h Cao ngng i t i ván gi a b ng cháu n i mà gi n, dâu con ng ng i n u ng trong bu ng, gia-d chlàm l ng-x ng, a cu c t ngoài v n, a n u c m d i b p, a xay lúa, a dã17 g o.Lê-v n-Ðó th y t i ch mình b ng trã cháo heo mà i, l i c ng th y ch h óng n c tróimình mà ánh n a. Nó th y rõ ràng thì càng t i gi n, nên xin m y h n ma d t giùm ra kh ich y cho mau.

y h n ma d t nó i v , mà tr c khi tr v khám l i d t nó ghé ch nhà nó h itr c cho nó coi. Cái chò c a nó bây gi s p ngã n m sát t, ch n hiêu18 r n m i chun vôchun ra r t r t., ch không th y d ng ng i ta. Cách ch ó ch ng m t công t có m t cái m

t lúp-lúp, c m c bít núm h t, m y h n ma ch mà nói ó là m c a m nó.Lê-v n-Ðó th y quê nhà, th y m m thì khóc vùi.

y h n ma d t tr v khám r i ng i già h n h t m i nói r ng: “Cháu th y hay ch a, giàu sang h h i cháu là a nghèo hèn n n i tan nhà nát c a, làm cho m v i cháu ói

khát mà ch t h t, v y mà h c ng còn sung s ng, quan ã không ph t h , mà tr i c ngkhông h i h , th thì hai ch “công bình” là ch ng i ta bày t mà g t b n nghèo hèn nhchúng ta ây, ch không có ngh a lý chi h t. Cháu coi l y ó mà coi, chúng ta oán loài ng icó áng hay không h ?”

16 tình tr ng h u nh m t h t tri giác17 giã18 chàng hiu: m t lo i nhái, l ng màu s c xanh-nâu

Ng n c gió ùa 9 www.hobieuchanh.com

Lê-v n-Ðó ng i l ng thinh, châu mày tr n m t, coi b gi n l m. Cách m t h i lâu nói h i m y h n ma r ng: “Tôi b oan- c nên tôi gi n thì ph i, ch m y ng i có oan c chi

âu mà m y ng i gi n?”.Ông già h n h t c i r i nói r ng: “Sao cháu bi t anh em chúng ta ây không b oan- c?

u không oan- c thì chúng ta gi n sao c? Cháu n m xu ng, chúng ta thu t chuy na chúng ta cho cháu nghe”.

Lê-v n-Ðó nghe l i n m xu ng li n. M y h n ma ng i vây chung quanh, r i ông giàn h t kh i u thu t chuy n c a ông nh v y:

“Tôi tên là Hu nh-v n-Hi n, già ã c 75 tu i trên u, mà không có v con chi h t.m tr c tôi câu c ít con cá lóc, bèn em xu ng ch V ng-Gù i l y g o v mà n.a xu ng t i ch tôi g p hai tên lính áp b t tôi, bi u ph i chèo ghe cho con quan Tri-ph

Tân-An i ch i. Tôi nói tôi m c bán cá n u b t tôi chèo ghe thì cá tôi ch t r i bán khôngc. H không nghe, c b t tôi em xu ng ghe. Con quan Tri-ph m i 18, 19 tu i, mà vì

quan Tri-ph c ng c u, nên c u h n-hào ngang-tàng l m. C u d y lính nhà m t mình tôii xu ng cho c u ch i. Tôi b i ch m c u ch i t ng b ng, mà tôi b i mau, xu ng l c c u l i

còn ch i h n n a. B i i c vài khúc sông, g p m t cây n19 l n, trái chín treo lòng-thòng, c u bi u tôi ghé xu ng cho c u hái. C u vói tay hái b n, xu ng l c c u té nhào xu ngsông. Tôi nh y theo v t c u r i cái v nh y sâu mà nh y m nh quá, nên c u chìm r i trôi m t,tôi mò không ng.

Tôi v ph mà báo. Quan Tri-ph b t tôi nói tôi xô con ngài xu ng sông, nên làm án àytôi chung thân. Tôi vô khám n y c hai n m r i th b nh mà ch t. Tôi là ng i vô t i, màph i ch t trong ng c nh v y không c-hi p hay sao?”.

n ma th nhì c t ti ng nói r ng: “Chuy n c a ông tuy c, song quan Tri-ph vì conch t nóng lòng nên b tù ông, ngh c ng còn có lý nghi m. Chuy n c a tôi ây m i là oan- clung l m ch . Tôi là Lê-v n-T , g c Tr ng-Bình, v ch ng nghèo nên ph i m n ru ng

a tên Tr ng-công-Sanh mà làm. Tr ng-công-Sanh giàu l n mà nó kh c b c l m. N m ntr i h n lúa c a tôi c y b n ng khô h t, nên t i mùa không g t mà ong lúa ru ng cho ch

c. Tr ng-công-Sanh b t v ch ng tôi ph i em con cho nó mà tr . V ch ng tôicó m t a con gái m i 17 tu i; v tôi th ng nó l m, ng c vì mình nghèo, n tr không n i,nên c c ch ng ph i c t ru t em con cho mà tr . Con tôi kh d i, v i Tr ng-công-Sanh, nó rúng ép làm sao không bi t, mà ch ng m t n m tôi nghe con tôi có nghén. Tôi nghetin y thì au lòng xót d h t s c, t i n n n v i nó mà xin em con tôi v . Nó không cho. Tôixin cho tôi th y m t con tôi m t chút, nó c ng không ch u. Tôi t c gi n nên h m n làng màki n nó. T i l i nó sai ng i em m t gói gi u sau hè tôi, r i i báo v i làng nói tôi ntr m c a nó. Làng b t tôi mà gi i n quan. Tôi kêu oan h t s c, mà vì nó nhi u ti n nâu nó c ng trám mi ng h h t th y, nên quan không ch u nghe l i tôi khai, c làm án ày tôi.

tôi ph n thì r u n i con ô danh x ti t, ph n thì th ng n i ch ng c c kh lao tù, nên nhà nhu m b nh mà ch t. Tôi trong khám n y, tôi hay v tôi ch t tôi th ng ti c bu n r uch u không n i, nên tôi ph i th t h ng mà ch t theo v cho yên thân. Chuy n c a tôi nh v yó, bà con xét th coi có áng gi n hay không?”.

n ma th ba nghe v a d t l i thì th dài m t cái r i ng d y tr n m t múa tay mànói r ng: “Ch n c a anh ác nghi t thi t, nh ng mà u giây m i nh c ng t i con gái c aanh m t chút; n u nó bi t gi trinh ti t, Tr ng-công-Sanh làm ngang, nó la làng la xóm lên,

ng ch u trong nhà nó n a, thì v ch ng anh kh i thác oan. Chuy n c a tôi c ng gi ng nhchuy n c a anh v y, song con gái tôi ch c d nó không thu n tùng, mà tôi c ng b ch n nó

i c, ngh m i thi t là c ch . Tôi ây Nguy n-v n-Ð o d i B n-l c. V ch ng tôin ru ng c a Chánh-t ng Hà mà làm. Tôi có m t a con gái 20 tu i, tôi ã h a g nó cho

th ng M , là con c a ng i b n thi t tôi, làng g n ó. Chánh-t ng Hà có m t th ng con traitên là c u ba Ng c, ã có v có con r i, mà h nó th y trong làng trong xóm có con ai xinh

19 th y li u, lo i cây m c d a b n c, bông tr ng, trái tròn và gi p

Ng n c gió ùa 10 www.hobieuchanh.com

p, thì nó theo ve vãn, l p m u n y k n , làm sao c ng phá danh ti t ng i ta cho c nói nghe. M t b a n c u ba Ng c i ch i g p con gái tôi i c y v . C u th y nó c u mu n,

nên theo gh o ch c, r i c y mai c y m i nói vô nói ra mà d d nó. Nó ch c lòng, khôngthèm nghe h i n gi ng quy n20. C u cùng th m i nói v i tôi c u c i v làm ti u thi p.Tôi nói con tôi ã có h a g cho ng i ta r i nên không th g cho c u c và xin c u ngcó theo gh o ch c gái có ch ng mà làm cho ng i ta mang ti ng. C u gi n tôi, nên v nhà xúiChánh-t ng l y ru ng l i, không cho tôi m n n a. Tôi i m n ru ng khác mà làm, té ra i

n âu c ng b c u ta ch n u nên không m n ru ng ai c h t.Tôi t c quá nên khi g con tôi cho th ng M r i, thì tôi d nhà v bên làng c a r tôi mà

, ng ki m ph ng khác làm n. C u ba Ng c nghe tôi cho th ng M c i con tôi thì c ucàng oán tôi h n n a, quy t ki m chuy n mà h i cha con tôi. M t b a n th ng r tôi i xóm

, nó i ngang qua b ru ng c a c u ba Ng c. Vì th ng r tôi nó bi t ngh võ khá l m, c unghe danh c u s , nên không dám ánh nó. C u xúi a nh coi trâu c a c u theo ch i, nóisao dám i trên b c a nó. Th ng r tôi l y l i êm ái mà nói v i nó r ng i m t chút khônghao mòn b là bao nhiêu. Th ng nh không thèm nghe c theo ch i hoài. R tôi gi n, tr l iánh nó m t b p tai nh -nh . C u ba Ng c nh n d p y ch y ra xúi th ng nh nhào trong nhà

tôi mà la làng. R tôi i tr c, th ng nh theo sau mà la. Vô t i sân, th ng nh v p hàng rào ténh m l i cu c t h ng mà ch t. Xóm ri ng ai c ng th y rõ nh v y h t th y, mà c u baNg c i cáo v i quan nói tôi v i r tôi gi t th ng nh . C u lo lót sao ó không bi t, mà quankhông òi h i ch ng c chi h t, c b t cha con tôi mà b tù. Anh em xét coi có oan- c haykhông? Tôi bu n r u nên tù m i m y tháng k tôi nhu m b nh mà ch t, còn r tôi bây gicòn trong khám n y, không bi t ch ng nào quan m i tha nó”.

n ma Nguy n-v n-Ð o thu t chuy n m i t i ó, k tù kéo nhau v khám b c vô r nn. M y h n ma bi n i m t. Lê-v n-Ðó m m t th y tên Thi t ng d a bên nó và r u nó

mà h i có b t nóng hay không.Lê-v n-Ðó m hôi t d m, ng c h i nh y th ch-th ch, song u nh nhàng, không

mê m t nh m y b a tr c n a.Ðêm y nó n m suy xét vi c i, nh chuy n c a mình thì c m gi n Bá-h Cao, ng i

giàu có mà sao không bi t th ng k nghèo nàn, th y ng i ta ói khát ã không ch u giùmgiúp, r i vì m t trã cháo heo mà ành h i luôn c m t nhà. Nó ng m-ngh l n l n, nh t i vi c

a tên Thi t r i nh luôn t i m y chuy n h n ma thu t v i nó ó. Ban u nó gi n m t mìnhBá-h Cao là ng i h i nó mà thôi, ch ng nó chiêm nghi m t i m y vi c kia, nó ngh nh ngng i giàu có sang tr ng u b c ti n, quy n t c mà làm h i b n nghèo hèn, b i v y nógi n nhà giàu sang h t th y, châu mày tr n m t, vùng ng d y m ng c th i-th i mà nói

n r ng: “T c thi t! T c l m! T i gì mà b ày!”Tên Thi t n m ng g n ó, nghe tên Ðó nói l n ti ng, gi t mình m m t, dòm th y tên

Ðó ng trân-trân c p m t l chao-o o, hai l m i th h i ra khì-khì, không hi u chuy n gì, tên Ðó mê s ng, nên l t- t ch y l i n m tay bi u n m xu ng mà ngh .

Tên Ðó ngó tên Thi t r i ríu-ríu n m xu ng, mà b coi hung ác l m, d ng nh nggây-g v i ai vây.

Cách ch ng m y ngày tên Ðó h t au, r i m i b a i làm v i b n tù nh c . N u ai có ýcoi ch ng nó, thì có l th y nó t y ý t khác h n x a, i ng ch n ch , m t mày h m h ,không mu n nói chuy n v i ai, mà c ng không thèm ngó ai h t, ban ngày i làm công vi c thìnó l ng- ng l , b nh riêng tính vi c chi v y, còn ban êm v khám thì nó n m thi p-thi p, mà ch ng ng i ta ng h t r i, nó l i th c d y, ng i khoanh tay ngó s ng vô trong váchtrót m t hai canh r i m i ch u ng .

Nh ng i v i lính coi tù ch bi t hi p áp ánh p mà thôi, ch không bi t xem-xét tríý, b i v y tên Ðó tính nh ng vi c gì chúng nó không hay, không dè chút nào h t.

*

20 gi ng sáo

Ng n c gió ùa 11 www.hobieuchanh.com

Lê-v n-Ðó trong ch n lao tù trót m y n m, t m thân c c kh không xi t k , nh ng màc thì ch u ch không than kh c ng ch không tr n. T ngày anh ta nh tên Thi t nh c

chuy n c cho anh ta nh , thu t vi c nhà cho anh ta nghe, r i l i nh m y h n ma thác oan chthói i ác nghi t cho anh ta bi t, thì trí khôn c a anh ta l n l n m i m mang ra, anh ta m ibi t suy ngh vi c i, anh ta m i bi t than thân trách ph n, anh ta m i bi t oán h n k giàusang.

Cách ch ng bao lâu, có l nh quan d y chú lính, tên là Ph m K , d t 10 tên t i-nh n lênng n c i. Vã i n c i thì ng i ta th ng l a t i nh n trai tráng m nh d ng mà d t i,i m i l n i thì lính v i t i-nh n lên trên r ng t i n m m i b a, ho c n a tháng, ch ng nàon c nhi u r i quan m i c t thêm m t t p n a lên ph mà gánh v .

Lê-v n-Ðó s c l c r t m nh-m ai c ng u bi t, b i v y Ph m K m i c t ph n ni v i tên 9 t i nh n khác. Lên t i r ng r i, Ph m K bi u t i nh n n cây làm gác ng

ban êm ng v i nhau cho kh i c p beo làm h i.Lê-v n-Ðó ã ý mu n tr n, nh ng vì ch a g p d p nào thoát thân c, nên m i còn

tù ây. Nay lên t i r ng, anh ta ngh r ng rú r m r p, còn lính thì có m t ng i mà thôi, n uth a d p n y mà tr n thì ch c không th nào h ki m c.

i t i b a ban u thì Lê-v n-Ðó ã thao th c tính tr n hoài, nên ng không c.n khuya anh ta rình coi lính v i tù u ng h t, anh ta m i lén l y m t cái r a gi t vào l ng

i leo xu ng gác mà i. Ph n thì tr i t i en nh m c, ph n thì cây-c i giao nhành bít-ch t,ph n thì anh ta không quen thu c ng r ng, b i v y anh ta c i l n qu n trong r ng hoài,

i n sáng c ng ch a ra ngoài tr ng c.Sáng ngày Ph m K th c d y th y m t Lê-v n-Ðó, bèn d t t i-nh n theo d u mà ki m.

Vã t trong r ng thì t, Lê-v n-Ðó i t i âu u có d u ch n t i ó. Ðã vây mà h anh tap nhánh c n bít ng, thì ch t cho tr ng mà i, nên còn d u cho ng i ta d theo mà

ki m n a.Ph m K theo d u hoài n ch ng n a bu i s m mai g p Lê-v n-Ðó ng ng i d a

c cây mà ngh , m i d t t i-nh n áp l i mà b t. Lê-v n-Ðó li u không th thoát thân c,nên ch u phép cho Ph m K trói mà d t v tr i. Ph m K s tên Ðó tr n n a nên ban ngàythì cho n c i, còn ban êm thì b t trói l i, không cho thong-th n a.

Ch ng c i n xong và gánh v h t r i, Ph m K d t t i nh n v t nh m i b m choquan hay s tên Ðó lên r ng th a lúc canh khuya b tr i mà tr n. Quan ch ng án Lê-v n-Ðóthêm 5 n m n a, c ng là 10 n m, l i d n lính coi khám ph i canh gi nghiêm-nh t, nh t là

ng c t tên Ðó i lên r ng n a.Vì mu n c u gia quy n kh i ch t ói, i l y cháo c a h cho heo n em v cho m

i cháu n mà ph i b ày 5 n m! Vì oan- c ch u không c nên m i tr n mà i l i cònph i b ày thêm 5 n m n a! Thân ph n k nghèo hèn kh nh v y, ai có th y ch ng?

Lê-v n-Ðó t c gi n quá nên chí quy t d u th nào c ng tr n n a. Ng t vì anh ta tínhtr n mà lính c ng tính không cho anh ta tr n, nên canh gi nghi m-nh t luôn luôn, banngày d u anh ta làm vi c gì c ng có ng i coi ch ng, ban êm d u anh ta ng h c ng không

gông mà l i còn xi ng ch n n a. Lê-v n-Ðó không th tr n c, nên ph i ch u phép tùcho t i 9 n m.

Ngày n quan T ng-Tr n d y p m t cái l t t nh lên cho t i huy n Bình-d ng. Cáci nh n trong khám u ph i i ào t mà p l y. M t bu i chi u, lính ng d t t i-

nh n tr v khám, i d c ng g p m t ám giông m a m m. Tr i ã t i r i, mà lính v ii-nh n b m a l nh nên d t nhau ch y lúp-xúp cho mau t i khám.

Lê-v n-Ðó th ng-th ng th t ra phía sau chót, ch y c m t h i, b ng th y bên ngcó m t b i râm, bèn chun vào ó mà núp, tính cho h ch y xa r i mình s xông ra tìm

ng mà thoát thân. Ch ng dè anh ta chun vô b i ó, có m t tên lính còn th t lùi phía saua anh ta không hay. Tên lính th y anh ta mu n tr n, bèn la lên, m y tên lính kia l t- t tr

i áp b t. Lê-v n-Ðó th y m u mình ã l u n a thì t c gi n quá, không d n lòng c, nênnh y ra ánh lính t ng-b ng. Vì tên Ðó m nh quá nên ba b n tên lính mu n b t mà b t không

Ng n c gió ùa 12 www.hobieuchanh.com

c. May nh có ông i võ ngh cao c ng, ng tr l i ph l c v i lính, nên m i trói ctên Ðó mà d t v khám.

Lê-v n-Ðó ã ph m t i tr n m t l n r i, nay còn tr n n a, mà thêm t i ánh lính, nênquan ngh án ày anh ta thêm 10 n m, c ng v tr c v sau là 20 n m.

Anh ta b ch ng án thì càng thêm u t- c, lòng càng thêm phi n hà. T i gì còn m t n ma thì mãn tù, mà bây gi ph i thêm 10 n m! Lu t gì l y m t trã cháo heo cho m v i cháu

n ói mà ph i ch u 20 n m kh hình! Ác quá! c quá!Lê-v n-Ðó càng ngh càng bu n, càng mu n tr n n a. Ng t vì anh ta là a quê d t thi t

thà, vô m u th p trí, nên mu n thì mu n lung, mà làm thì làm không c.Ngày qua tháng l i, th m d p kh d n, Lê-v n-Ðó n n ná trong ch n lao tù t i nh n

nhi u a mãn h n ã v r i, còn nhi u a khác ã vô mà th , song tên Ðó c ng còn trongkhám Gia- nh hoài.

n n m M u-tí (1928), nh m Minh-m ng c u niên, Lê-v n-Ðó b ày ã 20 n m,quan m i kêu mà th . Tr c khi cho anh ta ra kh i khám, quan l i d n v nhà ph i lo làm nkhông nên làm vi c qu y n a, n u anh ta còn tái ph m, thì quan s chi u lu t mà ày chungthân.

i d n ph i lo làm n, nghe thi t là k . T nh n l n lo làm n, ch có tính c p gi ta ai âu? L i d n ng làm vi c qu y n a, nghe thi t là l . Ðã có làm vi c gì qu y âu màn ng làm n a? Lê-v n-Ðó tuy bi t nh v y song b n tánh thi t-thà, nên không dám cãi l cúi u v ng ch u mà lui ra.

Lê-v n-Ðó khi vô khám thì m i 20 tu i, nay anh ta ra kh i khám thì râu-ria x m-xàm,i vì bu n r u c c kh trót 20 n m, nên tóc trên u ã m b c. Tuy v y mà nh b ày nên

trí anh ta m sáng thêm chút nh. L i d u lao tâm kh xác, nh ng mà s c l c anh ta khônggi m chút nào.

Anh ta ra kh i t nh r i, m i b m t khúc cây làm g y mà i và h i th m ng tính l n Tân-Hòa. Ð ng sá không có, nên i c c kh không bi t ch ng nào. Khi thì ph i b ng

ngang r ng, s n i c p hùm không dung, khi thì ph i l i qua sông, lo n i cá m p g p nu t.Khi khát n c thì ki m v ng hào mà u ng , khi ói b ng thì hái trái cây th làm c m. Banngày m t m i thì l a ch cao ráo ng i ngh ch n, ban êm bu n ng thì leo lên nhành cây mành m m t.

Lê-v n-Ðó i m t mình trong r ng, ngh bây gi mình c thong th , thì trong lònghân-hoan, mà h nh t i vi c nhà, thì l i châu mày m t. M mình ã ch t r i, bây gi mình

x s làm chi? Tên Thi t nói s p cháu mình còn s ng c ít a, mà ch dâu mình ã xiêuc âu m t, bây gi mình bi t âu mà tìm?

Lê-v n-Ðó i c 2 ngày 2 êm, c n trái cây trong r ng mà thôi, ch không có m tt c m, b i v y trong b ng ói quá ch u không n i. Qua ngày th ba, tr i m a d m d , Lê-n-Ðó mình m c m t cái áo v i xanh v i m t cái qu n v n, u không có nón, b tr i m a

nên áo qu n u c t loi-ngoi.n tr a anh ta qua kh i truông r i th y tr c m t m t cái ng21 l n. Anh ta không

bi t h ng nào, c nh m ngay tr c m t r i l i xu ng b ng mà i nh u, tính h có g p nhài s h i th m ng.

Anh ta i t i chi u, tr i m a r r , ch không m a l n n a, song b áo qu n t nh p, l igió th i lai-rai, nên l nh l o môi tái xanh, hai hàm r ng ánh bò-c p22 nghe l p-c p. Anh ta ã

nh mà b ói b ng, mu n ng i ngh ch n mà gi a b ng không có m t ch nào cao ráo,nên nó ph i ráng l i mà i hoài.

i ch ng-v ng t i, anh ta ra kh i b ng r i, l i th y có m t xóm ông, v n t c th nhu, nhà c a sung túc. Anh ta m ng th m trong b ng, tính i ri t vô xóm y xin c m mà n

ói, và ki m ch ng u i sáng mai r i s i n a. Anh ta v a vô xóm, thì g p m t a

21 khu t ng p n c sâu22 ng khua nhau vì l nh run

Ng n c gió ùa 13 www.hobieuchanh.com

nh , ch ng 12, 13 tu i, ngoài ng ng lùa trâu v . Anh ta h i th m thì m i hay ch n ylà huy n Tr ng-Bình. Trong b ng anh ta l i càng m ng h n n a. Anh ta h i a nh y v ycó ch nào xin ng u c hay không. Ð a nh a tay ch mà nói r ng: „Kìa, chú i th ng

ng n y i kh i n m sáu cái nhà r i thì có m t cái quán, chú vô ó mà ngh .”Lê-v n-Ðó nghe nói thì g c u r i l m l i i ri t. Thi t qu anh ta i kh i sáu cái nhà

i thì th y có m t cái nhà lá c t d a bên ng dài n 5 c n, trong nhà èn t leo-heo,song có chín m i ng i ng ng i n u ng, nói chuy n om sòm. Anh ta ng ngoài ngmà dòm m t h i, r i có m t ng i m p-m p cao l n, trong nhà b c ra c a, ngó th y anh ta

ng trân-trân ngoài m a, bèn h i r ng; “Ai ó? Sao không vô l i ng mà rình gi ng gìy?”

Tên Ðó th ng th ng b c vô c a, áo qu n n c ch y ròng-ròng, tay m t c m g y hèoch ng xu ng t, tay trái vu t m t cho ráo n c m a, r i cóm róm nói r ng: “Tôi là ng i ph ng xa i l ng, v y xin anh làm ph c cho tôi nh m t b a c m và cho tôi ng u

t êm r i sáng mai tôi i”.Ng i m p-m p cao l n y li c m t ngó tên Ðó t trên u xu ng d i ch n, r i b i

vô nhà không thèm nói chi h t. Tên Ðó m t m i ói l nh, t ng ng i y vô nhà l y c m chomình n, nên ng i b p xu ng t d i mái hiên mà ch . Ðã ba b a r i anh ta không có m t

t c m mà út vô mi ng, nên ng i th y m y ng i trong nhà n u ng, thì anh ta thèm vôcùng. Anh ta ng i, r ng thì ánh bò-c p, mà m t thì ngó lom-lom. Cách m t lát ng i m p

p h i nãy ó d i b p i lên, b ng m t d a th t thêm cho m y ng i n ó h n, r ic ra c a, hai tay ch ng n nh mà h i tên Ðó r ng: Chú mu n n c m, mà trong l ng chú có

ti n hay không?”Tên Ðó l t t ng d y nói nh nh r ng: Tôi nghèo quá, ti n không có ng nào h t.

Xin anh th ng k nghèo …”Anh ta nói ch a d t l i thì ng i y c i ng t mà áp r ng: “Tr i i, không có ti n mà

vô ây làm gì? D n c m cho chú n r i ti n âu chú tr ?”Mây ng i ng i n trong nhà nghe tr c hiên nói chuy n nh v y thì áp ngó ra r i c i

. Có m t ng i l i h i r ng: “Ai mà anh hùng d v y? Không có ti n mà òi n c m n igì?”

Ng i m p-m p y li n day vô nói r ng: “B chi chú là L u-Khánh hay sao mà; tính nm r i th c p cánh ch gì” Ng i y day ra h i tên Ðó r ng: “Ph i hôn? Chú có c p cánh

âu chú a cho tôi th m t chút coi”.Tên Ðó tuy không hi u h nói L u-Khánh ó là ai, và c p cánh ó là v t gì, song th y

t ch thì bi t ng i ta ng o báng mình, nên m c c ng g c m t không nói chi h t. Ng iy l i ti p nói r ng: “Không c, chú i ch khác mà ki m n. Ðây là quán chú bi t hôn?

u không có ti n thì không n không ng c. Thôi chú i i, ng tôi nói nhi u th tcông”.

Ng i y nói r i b vô trong. Lê-v n-Ðó ng ngó theo mà a n c m t. Anh ta li uth ng i ta không th ng, d u nói n a c ng vô ích, nên ríu-ríu b c ra ng, tr i còn m a

-r làm cho ru t héo gan s u.Lê-v n-Ðó th y ng ngay thì c noi theo ng ó mà b c t i. Nhà hai bên ng

tuy còn t èn, song ph n nhi u ã s p c a, r i ng i trong nói chuy n nghe r m-rì. Anhta i múp23 cái ng ó r i, l i b t i qua ng khác, i c m t h i, b ng th y có m t cáinhà sát mé ng, c a m tác hoác ( ng, toang), èn t sáng tr ng, có hai v ch ng chnhà , tr c ch ng 35 t i 40 tu i, ng ng i trên ván mà n c m v i m t a con. Anh ta dòm

t lát, th m ngh nhà n y giàu có n u mình xin n, ch c h không n h p hòi nh ch quáni nãy, bèn l n l n b c vô ng ngoài sân, ngay ch v ch ng ch nhà ng n c m ó,

mà nói r ng: “Th a c u, làm ph c cho tôi ba h t c m d n d , và cho tôi ng u tr chiên n y cho kh i b m a l nh l o r i khuya tôi i.”

23 mút, cu i

Ng n c gió ùa 14 www.hobieuchanh.com

Ng i ch nhà ng nói chuy n v i v , thình-lình nghe ti ng nói tr c sân thì gi tmình ngó ra, th y tên Ðó ng s m-s m, hình d ng d k , thì qu u, bèn n t l n r ng: “É!Ði ra nà! Ð gì âu mà hì-h m l m v y! Ng i ta ng n c m, t i làm l n-x n hoài. Ðira i cho mau.” Tên Ðó ch p tay th a r ng: “Th a c u m , c u m giàu có, ti c chi m t chén

m v i k nghèo hèn ói l nh”. Bà ch nhà h i r ng: “Mu n n c m ng u thì có quán àng kia, sao không l i ó?” Lê-v n-Ðó áp r ng: “Th a m , tôi có l i ó r i, vì tôi không có

ti n nên h không cho n, mà c ng không cho ”.Ng i ch nhà châu mày nói r ng: “ a! Quán mà h không thèm ch a thay, v y sao

không bi t thân còn t i ây làm chi? Ði ra cho mau i”. Tên Ðó ng duc-d c, mu n l y l inh -nh mà n n n n a. Ng i ch nhà n i gi n, buông a r i l i xách cây gài c a mu n ptên Ðó và nói r ng: “Ta ã i, sao không i ra, còn ng nói rán gì ó? B mu n d ng

ng khuya khoét vách ng i ta ph i hôn?”Lê-v n-Ðó s ch nhà ánh, nên l t t th i lui b c ra ngoài ng mà trong lòng au

n phi n mu n vô cùng. Mình ói l nh h ã không th ng, mà l i còn nghi cho mình mu nkhoét vách, nh n tình d ng y ngh thi t r t bu n !

Mà ng i ta th y b Lê-v n-Ðó hì-h m, không th ng nên ng i ta xô i thì ã ành,th m chí ông tr i, x a nay ai c ng nói ông công bình, mà ông c ng không bi t th ng knghèo hèn ói l nh n a, nên Lê-v n-Ðó không có ch ng u, ông l i c lâm-râm m a hoài

i còn thêm th i gió hiu-hiu, áo t sát da, l nh l o ru t teo môi tái.Lê-v n-Ðó th th n không bi t bây gi ph i i âu, b ng tuy ói mà không dám tính xin

m n, mình tuy l nh mà không dám tính xin ng u. Anh ta i l n ra kh i xóm, không bi tng nào là h ng v huy n Tân-Hòa, nên ng d d , không dám b c t i n a. Gió th i

nh run l p-c p, anh ta m i tính tr vô xóm ki m ch khô ráo mà t m a, i sáng mai r i h i th m ng mà i.

Anh ta tr vô, i c ít ch c b c, thì g p m t cái nhà l n, trong nhà còn t èn,ngoài sân ki ng-v t ê-h , mà v ng teo. D a bên ng có m t cái c a ngõ ván. Trên l p lá

i th m cây, nh lá che m a nên th m cây khô ráo. Tên Ðó ghé vô ó, ng i d a l ng ngayng mà ngh . Gi t m a ngoài ng lác- ác, ng n gió ùa cây c i lào-xào.

Tên Ðó ng i ngó m y v ng n c m a, tuy m m , song th y b t n i r i tan, tan r i l ii. Anh ta v a mu n c i áo ra mà v t cho ráo n c ng b t l nh, thình-lình có hai con chó

vàng l n phía tay trái tuôn ch y l i s a om-sòm. Anh ta l t t ng dây, hai con chó cànglàm d , nh y x c t i c n ng qu n mà kéo l n nh n.

Anh ta li u ây b t ti n, n u ph i ch ng c v i chó n y, thì không ngh c, mà còn e ch nhà h không ngh , h nói mình rình mà n tr m, h b t gi i n quan càng kh cho

mình n a. Anh ta m i th i lui ra ng, mà c p chó còn r t theo hoài.Tên Ðó ngh thân chí kh , n n i chó mà nó c ng không th ng, nên không cho mình

t m a, thì trong lòng t c-t i vô cùng. Anh ta li u nh m m t mà i ra ngoài ng, không kói b ng m i ch n, không k gió m a chi h t, quy t xa lánh loài ng i ho c may có b t

bu n, b t gi n hay ch ng.Anh ta i m t h i, nh t i vi c oan- c c a mình trót 20 n m nay, nh t i nh ng vi c

húng hi p c a m y h n ma thu t v i mình trong khám ngày tr c, ngh loài ng i ngoàimi ng thì h nói ngh a nh n nh n ngh a, mà k trung thì là m nh hi p y u, giàu hi p nghèo,sang hi p hèn, khôn hi p d i, ch ch ng có chi khác. Vì mình nghèo, vì mình hèn, vì mình

i, nên b y lâu nay mình m i b ng i ta ày a t m thân. V y thì mình ph i làm làm saocho c giàu, c sang, c khôn, t nhiên h t ai húng hi p mình n a c. Mà mu ngiàu, mu n sang, mu n khôn, không ph i d . Nay mình ã s n có s c m nh, v y thì mìnhph i dùng s c m nh mà ch ng c v i thiên h , ch d i gì mà ch u thua, cho thiên h hi páp hoài.

Anh ta ngh t i ó thì châu mày, x m t, tr n m t, vinh râu, coi b t c gi n d l m. T cvi c gì? Gi n ai ó? T c mình c ng có tai, có m t, có ru t, có gan nh ng i, mà vì ph nnghèo hèn, nên m i b ng i chà xát. Gi n ng i giàu sao không th ng k nghèo hèn, gi n

Ng n c gió ùa 15 www.hobieuchanh.com

ng i l n sao không th ng k nh , ã không giúp dìu-d t, mà l i còn b b c khinh khi, sáchi m t vài gi lúa mà ch t g n h t m t nhà, sá chi m t trã cháo heo mà làm cho ng ikh n kh n 20 n m ch n. Ð i thi t là hung b o! Ng i thi t là c ác! Ð i nh v y hákhông áng gi n sao? Ng i nh v y há không áng thù sao?

Lê-v n-Ðó vác m t ngó ngay phía tr c, hai bàn tay n m ch c c ng, và ng gi a ngnói l n lên r ng: “Bây không bi t th ng thân th ng Ðó n y há? V y thì th ng Ðó n y ghétbây, bây ng có trách nghé! Ð r i bây coi!”

Anh ta nói m y l i r i cúi m t i t i.

Ng n c gió ùa 16 www.hobieuchanh.com

(3)

Lê-v n-Ðó i ch ng c m t canh, t b v ng v , m t mình b -v , gi t m a sa, ng ngió t t, ói th t ru t, l nh run x ng, nh s c gi n nên i m i c, mà i lâu r i b ng b tói l i, mình b t l nh thêm, c p m t chá lòa, t chi b n-r n, l tai lùng bùng, té x u n m v t

ngang qua b . Anh ta ng a m t ngó lên tr i mà than r ng: “ Tôi c ng là ng i ta nh thiên-, vì c nào thiên-h ai c ng c n no ng m, nhà t t mâm y, còn thân tôi t thu l t

lòng cho n bây gi không có m t giây phút nào vui s ng mà ngày nay còn ph i ói l nhch t d c d ng d c sá nh v y. Thôi, cái thân th m kh n y ch ng nên s ng n a mà làm gì,thà là ch t ph t cho h t cái ki p nghèo hèn lao kh ”.

Anh ta than m y l i r i nh m m t n m thi p-thi p mà ch gi ch t. Trên tr i gi t m a lai-rai nhi u24 xu ng hoài không d t, d ng nh ông tr i cao xa r ng l n không th y cái

thân nh m n n m th hoi-hóp gi a ng. H ng tây ng n gió c ng hiu-hiu th i l i luônluôn, t c-t i cho chút ph n c hàn, ng i ã vày b a ày a trót m y m i n m, mà tr i

ng không ni m tình th ng xót.Ch ng hi u Lê-v n-Ðó nh gi t m a chan mát m t, hay là nh n m ngh kh e kho n

trong mình, mà anh ta n m m t h i lâu r i t nh l i, m m t ra, ch ng tay ng i d y, ngó dáo-dác t phía h t. T b v ng-v ch ng nghe m t ti ng ng i; tr i t t i mò, ch ng th y d ngcây c . Anh ta ng i im-lìm, trong trí bình t nh, không bu n không t c, không gi n mà c ngkhông phi n n a. Thình-lình th y tr c m t có m t y ng sáng b ng ngón tay, c m tch hoài, không xao, không ng. Anh ta ch c y ng sáng y là èn c a ng i ta t trongnhà, nên trong lòng kh p kh i, mu n i l i ó.

Anh ta ng d y thì trong c khô queo không có n c mi ng. Anh ta mu n ki m m tmi ng n c mà u ng, mà m t mình gi a ng bây gi bi t xin ai. Tr i m a n c khôngthi u gì, mà bao nhiêu thì ch y m t h t b y nhiêu. Không còn m t gi t nào cho mình th mgi ng c. Anh ta bèn c i áo cu n tròn l i, r i kê ngay mi ng v t ra n c mà u ng . Nháo t nên v t c ít gi t. Anh ta th m gi ng c r i, m i nh m ng n èn tr c m tó mà i.

Tuy b ng ói, mình nh, s c y u nên i siêu ngã hoài, song nh ngó ng n èn, trong trích c mình t i ó thì kh i ch t, nên m i b n chí v ng lòng mà i c, tinh th n không m

t, s c l c không mòn m i, n n i ph i té x u ch t gi c nh h i nãy.Lê-v n-Ðó i ch ng m t ph n canh m i t i m t c nh v n r ng l n, cây c i tuy th a-

th t, song gi a v n có m t tòa nhà r t l n, trong nhà có t hai ba ng n èn. Anh ta b cvô v n r i i ri t l i c a gi a, r tay th y c a óng ch t, bèn k vai vô c a mà y m t cái

t m nh, cây gài c a v ng r i r t m t cái r m, hai cánh c a m bét ra. Anh ta xông vô, ngóquanh-qu t thì th y bàn th t phía; trên có nhi u c t ng i ta r t l n, c t nào c ng ng i

p b ng a vú mà ngó mình, d i có m t ng i mình m c áo r ng mà có l n mi ngch tr ng vuông-vuông, u i cái nón chi không bi t mà nh hai bàn tay úp l i, ng quì

y m y c t ng i trên bàn ó.Lê-v n-Ðó không bi t ch n n y là ch n nào, ngó th y ng i ta thì vùng nói l n lên

ng: “Tao là Lê-v n-Ðó, g c Gi ng-Tre, b ày 20 n m, nay ã mãn r i, nên h th tao v .Tao ói b ng mà l i l nh l m, nên t i ây xin bây cho tao ít bát c m n . Bây cho n haykhông thì nói cho mau”.

Ng i m c áo ng l y ó, h i nãy cây v ng c a m ã không day l i, mà bây gitên Ðó nói om-sòm c ng không day l i n a, c ch p tay ngay trán ng lên r i quì xu nghoài. Lê-v n-Ðó th y ng i ta không tr l i thì n i gi n tính x c l i g n cho t n m t mà h i

a. Ch ng dè anh ta b c v a c hai b c thì i s c, tay ch n run bây-b y, m hôi tuônm-d bàn tang nh y xoi xói, nên té x u n m s p d i g c c t, không nói chi n a c.

24 nh u

Ng n c gió ùa 17 www.hobieuchanh.com

Ðây là c nh chùa Ph t, ngoài tr c c a chùa có treo m t t m bi n rõ ràng ba ch l n“Chánh tâm t ”, nh ng vì êm t i Lê-v n-Ðó không th y, mà d u có th y i n a, anh takhông bi t ch ch c là c c ng không c, nên m i làm d , phá c a xông xô chùa r i tr cbàn Ph t ng nói nghinh-ngang, không kiêng n chi h t.

y bàn th chung quanh ó là bàn th Ph t trong chùa. M y c t l n trên ó là c tPh t Thích-Ca Mâu-Ni. Còn ng i quì l y ó là Hòa-Th ng Chánh-Tâm, mình m c áo cà-sa, u i mão hi p ch ng, ng l n chu i b mà ni m Ph t.

Hòa-Th ng Chánh Tâm tu i ã trên n m m i r i, nh ng vì ngài nh t tâm m o,ngày êm c n chay ni m Ph t, không l u ý n vi c tr n gian, trí thanh t nh, lòng t bi luônluôn, nên s c l c ngài h ng m nh kh e.

Ngài thi t tên là Lê-h u-Ð , g c ngoài Bình-Thu n. Ngài là con nhà c -phú, tánhsiêng trí sáng, b i v y h i nh ngài h c gi i, ai nghe danh c ng u khen. Khi ngài c 18tu i thi u Tú-Tài, r i qua 21 tu i thi u C -nh n. N m nhâm-tu t Gia-Long t c v , vuakén ch n nh n tài b i làm quan mà tr dân, thì ngài ra làm Tri-Huy n, l n l n th ng t ich c Án sát Bình-Thu n. Ð n n m canh-thìn vua Gia-Long b ng, vua Minh-M ng lên n ingôi, Lê-h u-Ð dòm th y tri u ình hành s có nhi u ch b t minh, b t chánh thì th i chíphi n lòng, ghét thân làm quan, ngán mùi th t c nên t ch c Án-sát, tr v c h ng giao h tgia-tài s nghi p cho v lãnh mà nuôi con, r i lánh thân vào Gia- nh, tính ki m ch thanh

nh u-nhàn mà tu tâm d ng tánh. Ngài xu ng t i huy n Tr ng-Bình th y có cánh ngch-Ki n r ng l n, chính gi a ng còn sót m y lùm cây, tuy phong c nh không b ng ngoài

núi Da-Bác ho c d i núi Thùy-Vân, nh ng mà c nh thú ch n n y thích hi p v i tâm tánha ngài nên ngài b t chùa r i t ng c t Ph t mà tu trót 8 n m nay, ngày nh êm c t ng

kinh ni m Ph t, lo t chúng sanh, lòng d n lòng gi ch t -bi, chí b n chí siêu th ng t nh.

trong chùa Chánh-Tâm ch có m t mình Hòa-Th ng v i hai tên o chúng mà thôi.Hai tên o y m t ng i là Thi n-Thành, tu i ã trên ba m i, tu m y n m ã th ch c Tùy-kheo, còn m t ng i tên là Giác-Th , tu i v a m i 18, còn ng i ch c Sa-di- ng-pháp.

Ðêm y Thi n-Thanh v i Giác-Th ng i ng t h ng trên bàn Ph t, ng i ngu n c d i nhà trù, thình lình nghe Lê-v n-Ðó xô c a chùa cây ngã r m-r m, không bi t

có vi c chi, nên l t- t ch y ra coi. V a ra t i, thì tên Ðó c ng v a té x u n m d a g c c t.Thi n-Thanh ch y ri t l i tên Ðó, nh ng vì tên Ðó vóc l n mình n ng không n i, nênkêu Giác-Th l i ph .

Hai ng i Lê-v n-Ðó ng i d y c, mà anh ta o t-òa o t-o i, c p m t nh m ri t,ch ng khác nào ng i say. Lúc y Hòa-Th ng Chánh-Tâm cung i Ph t ti n v a r i, ngài

c l i r Lê-v n-Ðó thì th y mình m y anh ta l nh nh ng, song ng c còn m- m, m icòn th hoi-hóp. Ngài nói v i hai o chúng r ng: “Ng i n y vì ói l nh mà x u, ch khôngcó b nh chi. Hãy khiêng em vô h u trai thay áo i qu n, cho n cho u ng thì kh e l i, khôngcó sao âu mà s ”.

Thi n-Thanh v i Giác-Th v ng l i áp l i khiêng Lê-v n-Ðó vô h u trai n m ng atrên ván, r i Thiên-Thanh vào h u liêu ki m qu n áo khô thay cho Lê-v n-Ðó, còn Giác-Ththì rót m t chén n c trà nóng em l i, tính v ch mi ng cho Lê-v n-Ðó u ng.

Lê-v n-Ðó n m nh m m t nh ng h mi ng nu t n c nghe c- c. Hòa-Th ng d yGiác-Th xu ng nhà trù coi nh còn c m d thì d n m t mâm c m v i t ng chao ng Lê-

n-Ðó t nh d y thì có s n cho anh ta n.Giác-Th i r i, Hòa-Th ng còn ng d a bên Lê-v n-Ðó mà coi ch ng. Cách ch ng

bao lâu Lê-v n-Ðó p tay xu ng ván, day u qua phía Hòa-Th ng ng, r i m m t ngóHòa-Th ng trân-trân, Hòa-Th ng th y anh ta t nh l i thì m ng, nên h i r ng: “Chú emmu n u ng n c n a hay không ?”

Lê-v n-Ðó l m c m ng i d y m t ngó ngay Hòa-Th ng mà nói r ng: “Tao ây là Lê-n-Ðó, Gi ng-Tre, ng i ta nói tao n tr m nên ày tao 20 n m. Nay tao mãn tù i v x .

Ba ngày rày tao không có n c m, t i âu xin n h c ng i không cho n nên tao ói b ng

Ng n c gió ùa 18 www.hobieuchanh.com

lung l m. M y ch u cho tao m t vài chén c m n ói hay không thì m y nói ph t i, taokhông thèm n n n n a âu”.

i nói nghe nghinh-ngang, mà b t ch coi r t hung ác, mà Hòa-Th ng không n i gi n,không t c c i, c ng ngó Lê-v n-Ðó nh th ng và nói hòa hu n r ng: “Ph t không phânbi t k sang ng i hèn, k lành ng i d . Ph t thì t chúng sanh. B n- o ã có d y d n

m r i. V y chú em n m mà ch m t chút, r i t ng chúng s d n cho mà n”.Thi n-Thanh trong liêu ôm ra m t cái qu n v i m t cái áo v i nhu m dà25. Hòa-

Th ng bi u Lê-v n-Ðó r i d t vô liêu thay i áo qu n t ó i cho h t l nh. Hòa-Th ng ngoài lui-cui i nhúm m t b p l a ng cho Lê-v n-Ðó ch ng thay áo qu n r i, có

n l a mà h tay ch n cho m.Lê-v n-Ðó m c y ph c ng i tu, mà hai mép có râu x m-xàm, trên u l i có tóc, nên

trong liêu b c ra b t ng coi r t d k . Tuy v y mà Hòa-Th ng ng i t nhiên không th yngài ng dung26 chút nào. Hòa-Th ng bi u Lê-v n-Ðó ng i d a b p l a mà h . Lê-v n-Ðó

v a m, thì k Giác-Th b ng mâm c m lên trên ván.Hòa-Th ng m i Lê-v n-Ðó lên n. Lê-v n-Ðó v a nghe m i thì nh y phóc lên, th y

m tuy ngu i mà y vun m t b n, thì trong b ng m ng l m. Tuy n c m v i t ng d a,ch không có th t cá, nh ng mà anh ta ói nên n coi th ngon c ng nh ng i ta n chph ng khô lân. Anh ta không thèm ngó ai h t, mà c ng không thèm nói chuy n, c xúc c mn ri t, n h t chén n y ti p t i chén khác, n luôn m t t n 7 chén, ã l ng hai ph n b n

m r i, m i ch u ng c m t mà ngó Hòa-Th ng.Lúc y Hòa-Th ng ng ng i t i ph ng-tr ng mà u ng n c trà. Vã Hòa-Th ng

i còn làm quan thì vua Gia-Long có ban cho ngài m t b chén trà v i m t cái bình tíchng ng c l u quí l m. Khi ngài t quan, giao h t s nghi p cho v con mà i tu, ngài ch ng

em theo v t chi h t, ch em có b chén v i bình tích n y mà thôi. trong chùa h ngài cúngph t thì l y b chén y trên bàn Ph t mà cúng, ch ng nào cúng r i thì t ng chúng b ng vôtrong cho ngài dùng.

Lê-v n-Ðó ng i n c m mà th y b chén trà t t quá, nên c ngó b chén v i cái bìnhhoài. Anh ta l i th y Hòa-Th ng tuy u tr c-lóc, song t ng m o phong-l u nho-nhã, datr ng trong, m t sáng r , tay d u nhi u, m t r ng ng i, không hi u ng i y là ng i gì, mà cái nhà k c c nh v y, nên ngó m t h i r i h i r ng: “Ông làm ông gì? Ông làm quan hay làlàm dân ?”

Hòa-Th ng Chánh-Tâm nãy gi tuy ng i ng trà, song li c ngó Lê-v n-Ðó, th y ng icao l n v m v m t en da nám, r u ria x m xàm, tóc tai ch m b m, t ng m o h m h , thìtrong b ng th m t ng chú n y là m t ng i vì b n hàn nên làm t i l i m i sa vào ch n laotù. Thình-lình nghe anh ta h i hai câu d k thì l i t ng anh ta là ng i kh t khùng, songngài không c i, c trang nghiêm mà áp r ng: “B n- o là ng i n ng c a Ph t tu trì, chkhông ph i là quan, mà c ng không ph i là dân”.

Lê-v n-Ðó ch ng-h ng nên ng ng a l i, r i ngó s ng Hòa-Th ng mà h i r ng: “Téra ông là th y chùa hay sao? Ch n y là chùa ph i hôn ông?”

Hòa-Th ng g c u. Lê-v n-Ðó nói ti p r ng: “B t nh n d hôn” V y mà tôi khôngbi t ch ! T nh t i l n tôi không có th y th y chùa mà c ng không có vô chùa l n nào, nêntôi không bi t”.

Thi n-Thanh v i Giác-Th nghe nói nh v y thì chúm-chím c i, mu n c t ngh a choLê-v n-Ðó bi t Chánh-Tâm là ông Hòa-Th ng, song th y Hòa-Th ng t bi thanh t nh, nênkhông dám nói.

Lê-v n-Ðó l n l n n h t b n c m r i buông a ng d y xin n c mà u ng.Anh ta i l i ng tr c m t Hòa-Th ng mà h i r ng: „Ông cho tôi n u ng no r i, bây

gi tôi ng ây t i sáng mai tôi s i c hôn, hay là tôi ph i i li n bây gi ?”

25 gi ng cây s n, v có nhi u ch t tanin, dùng làm thu c nhu m màu nâu26 c ng hình d ng

Ng n c gió ùa 19 www.hobieuchanh.com

Hòa-Th ng g c u áp r ng: “Chú em nó ây mà ng , ch tr i m a gió i âu bâygi ?” Ngài li n d y Giác-Th d n cái gi ng trong liêu, tr i chi u gi ng mùng, r i d t Lê-

n-Ðó vào ó mà ng .Thi n-Thanh th y Lê-v n-Ðó ã vào liêu r i, bèn b ch nh v i Hòa-Th ng r ng: „Tôi

coi b ng i ó k quá, Hòa-Th ng cho ng trong chùa bi t có h i gì hay không?” Hòa-Th ng áp r ng: “C a Ph t ph i m ng cho m i ng i, d u ng i hung d n ây c ngph i ch a, ch ng lu n là k ói l nh. Ð o ch ng nên nghi qu y cho ng i ta mà t n công c.Thôi khuya r i, o hãy em b chén trà tr c bàn Ph t-T r i óng c a chùa mà ng ”.Thi n-Thanh v ng l i, không dám cãi l .

Lê-v n-Ðó b ng no thân m, n m trong mùng kh e kho n vô cùng. Ngoài v n tr i ãt h t m a, mà h ng ông l i ng sáng, m t tr ng g n mu n m c. Lê-v n-Ðó vì m t m i

ói khát tr n 3 ngày, nên m i n m có m t chút ã ng khò. Anh ta ng m t gi c r i th c d y,không bi t là canh m y, mà dòm m y l vách tre thì th y ngoài v n y ng r ng d i sáng nhban ngày. Anh ta bèn l m-c m ng i d y, ch y l i r qu n áo t c a mình v t ph i h i hôm,thì qu n áo còn d t-d t ch ch a thi t khô. Anh ta c i c a chùa ra, m c b ng b c amình vô, r i l y áo qu n c a chùa mà c p nách.

Anh ta dòm ra ngoài v n m t cái n a, r i nh -nh b c ra kh i liêu. Th y èn chongbàn Ph t B -Ð còn leo-lét, anh ta dòm th y Hòa-Th ng n m trên cái gi ng g n ó, tuy

m trong mùng, song mùng may v i m ng, nên th y hình ng rõ ràng. Anh ta i l i ph ngtr ng là ch Hòa-Th ng ng i u ng n c h i hôm, thì không th y b chén trà v i cái bìnhtích ó. Anh ta ngó quanh-qu t không th y ch nào h t, thì l y làm l , m i lén b c l i

ng ngay u gi ng c a Hòa-Th ng mà dòm vô mùng. Anh ta không th y b chén trongmùng, ch th y Hòa-Th ng n m ng a, m n p lên t i b ng, hai tay ch p trên ng c, di n

o hi n lành mà ph ng-phi, n m ng mà t nhiên c ng nh ng i th c.Anh ta ngó m t Hòa-Th ng m t h i r i b i ra tr c chánh n. M i bàn Ph t u có

chong m t th p èn h t th y, b i v y chánh n sáng h n trong h u trai. Lê-v n-Ðó n m ibàn Ph t u ng mà dòm m t h i. Ch ng l i t i bàn chính gi a ngó th y b chén trà v ibình tích ng c-l u trên bàn, anh ta li n leo lên, m gói áo qu n ra h t b chén v i cái bình

vô mà gói l i, r i ôm trong nách mà nh y xu ng, m y c t Ph t ng i ch n ng n trên ó màanh ta không m x a chi h t. Anh ta l i c a gi a th y cây hèo c a mình té r t h i hôm còn

m t i ó, bèn l m cây hèo lên r i m c a nh -nh chun ra ngoài mà i.n khuya Thiên-Thanh v i Giác-Th kêu nhau th c d y n u n c ng công phu.

c sôi r i, Thi n-Thanh ra tr c chánh- n l y cái bình ng c-l u ng b trà mà chc. Ra n ó, không th y bình chén chi h t thì l y làm l , vì h i hôm chính b n thân mình

em ó, mà ai lén l y em i âu ? Ð o ta ngó cùng m y bàn mà c ng không th y, mà l ith y c a chùa m hé m t cánh, trong lòng phát nghi, không thèm ki m n a, li n i ri t vô liêumà ki m Lê-v n-Ðó. Thi n-Thanh d mùng lên thì gi ng tr ng tr n, không có Lê-v n-Ðó,tay ch n b n-r n, l t t i xu ng nhà trù kêu Giác-Th mà nói r ng: “Ng i ó n tr m bchén v i cái bình ng c-l u c a Hòa-Th ng tr n i m t r i, kh n ch a?”

Giác-Th s ng-s t ng ch n-ng n không nói chi c h t. Thi n-Thanh n m tay Giác-Th d t lên bi u ph mà ki m v i mình, hai tên o nói chuy n lào-xào, i l i qua r t-r t,Hòa-Th ng gi t mình th c d y h i r ng: “Ð o chúng có vi c chi mà l n-x n l o-x o l m

y?”Thi n-Thanh ch y l i ng bên gi ng ch o tay th a r ng: “B ch Hòa-Th ng, ng i

ng u trong chùa ó, ã l y b chén v i cái bình ng c-l u tr n i m t r i. Chúng tôi ngki m m c trong chùa coi có còn l y v t chi n a không.”

Hòa-Th ng th ng-th ng d mùng b c ra, khí s c thanh t nh trang nghiêm nhth ng, không bu n, không gi n chút nào h t. Ngài i l i ph ng-tr ng mà ng i, r i nóikhoan thai r ng: “Ð o chúng, ch ng nên tìm ki m làm chi. B chén v i cái bình ó là d u tích

a b n- o làm quan ngày tr c, có l Ph t không mu n cho b n- o th y d u tích tr n t c

Ng n c gió ùa 20 www.hobieuchanh.com

a, nên m i khi n cho ng i ta n ây mà l y, ch không ph i ng i ta có b ng gian thamâu. V y o chúng ch ng nên gi n mà t n công c.”

Thi n-Thanh v i Giác-Th nghe Hòa-Th ng phân nh v y thì nhìn nhau r i cúi u,ng i lo i súc bình khác mà ch n c, k i pha n c cho Hòa-Th ng r a m t, không dámnói chi h t.

** *

Ng n c gió ùa 21 www.hobieuchanh.com

(4)

Lê-v n-Ðó, m t tay ôm gói, m t tay xách cây hèo, ra kh i chùa r i thì b ng d i ru ngmà i. M nh tr ng khuy t treo gi a tr i chói sáng, ti ng nh ng kêu trong b i uênh-oang.Xung x ng v ch lúa tách ng, l m-l i không ngoái u ngó l i.

Anh ta i không bao lâu, thì phía tr c nghe ti ng gà ua gáy, h ng ông th y l r ngmây ngang. Anh ta bi t tr i ã g n sáng r i, nên th m tính ki m xóm vô h i th m ng mà

i cho kh i l c.Tr i sáng thi t m t, anh ta m i t i xóm ông, v a m i b c ch n vô xóm thì g p Lý-

tr ng Võ-v n-Thân trong nhà i ra. Lê-v n-Ðó ón h i i h ng mà v huy n Tân-Hòa.Lý-tr ng Thân th y tên Ðó d hình d d ng, tay l i có ôm m t gói , nghi anh ta là a

n tr m, nên h i r ng: “Chú âu i l i ây s m d v y? Chú ôm gói gì ó, m ra coi thcoi.”

Lê-v n-Ðó không tr l i, l i quày qu tr ra mà i. Ly-tr ng Thân th y c ch nh v y,i càng nghi h n n a, nên hô lên m t ti ng dân trong xóm túa ra b t tr l i, m gói ra xem

th y áo qu n th y chùa v i m t b chén v i m t cái bình trà t t l m.Dân trong xóm n y ai c ng cúng chùa Chánh-Tâm, nên ai c ng bi t b chén v i cái bình

y là c a ông Hòa-Th ng. Lý-tr ng Thân tra h i tên Ðó làm sao mà có y c. Banu anh ta l ng thinh không ch u nói. H h i ri t túng th anh ta nói d i r ng y là c ay ng i chùa Chánh-Tâm cho anh ta.

Lý-tr ng Thân không tin, nên d y dân trói ké Lê-v n-Ðó r i d t em qua chùa Chánh-Tâm cho ông Hòa-Th ng nhìn coi y có ph i là c a ngài b n tr m hay không.

Bu i s m mai, Hòa-Th ng ng cung i Ph t ti n, Giác-Th thì d i nhà trù, cònThi n-Thanh thì ng cu c t vun v ng mà tr ng khoai tr c c a chùa. Thi n-Thanh v ath y H ng-ch c d t Lê-v n-Ðó b c vô thì l t- t buông cu c ch y l i h i r ng: “M y ônggi i quá! Làm sao mà b t c n tr m ó? B chén v i cái bình c a Hòa-Th ng còn haykhông?”

Lý-tr ng Thân m gói a chén v i bình cho Thi n-Thanh xem và bi u nhìn coi ph ilà c a chùa hay không. Thi n-Thanh v a ngó th y li n nói r ng: “Ph i r i! Ð n y là

a Hòa-Th ng, ch x n y ai làm sao mà có c. M y ông d t gian nh n vô ng tôi b chcho Hòa-Th ng hay.”

Hòa-Th ng còn ni m kinh trên chánh n, nên Thi n-Thanh m i Lý-tr ng Thân v iy tên dân làng ng i t i thính ng mà ch . Cách m t h i lâu, Hòa-Th ng ni m kinh r i,

ngài hu n- ãi i tr xu ng h u trai. Khi b c t i thính ng ngài th y Lý-tr ng Thânng ng i trên ván, sau l ng l i có Lê-v n-Ðó, tay b trói ké v i m y tên dân làng, thì ngài

ch ng h ng, nên ngó Lê-v n-Ðó trân-trân. Ch ng hi u lúc y vì h th n hay vì s -s t, mà Lê-n-Ðó ng g c m t xu ng t, không dám ngó Hòa-Th ng.

Lý-tr ng Thân ng d y m gói ra và nói r ng: “B ch Hòa-Th ng, anh em chúngtôi b t c a gian n tr m qu n áo, bình chén trong chùa, nên anh em chúng tôi d t nó l iây cho Hòa-Th ng nhìn , nh ph i thì anh em chúng tôi gi i nó qua bên Huy n, ng

quan trên tr ng tr nó.”Hòa-Th ng b c l i ng tr c m t Lê-v n-Ðó r i h i r ng: “H i hôm b n- o có

tính sáng b n- o cho b c thêm n a, sao chú em nó không ch , l i t mà i s m d v y ?”Hòa-Th ng bèn day qua nói v i Lý-tr ng Thân r ng: “Ng i n y không ph i là ng igian. Ð n y là c a b n- o cho. Ch không ph i là n tr m âu. Làng xóm b t d t tr

i ây th t công, thi t t i nghi p quá.”Lê-v n-Ðó nghe Hòa-Th ng phán m y l i thì ch ng-h ng, nên ng c m t ngó Hòa-

Th ng trân-trân. Lý-tr ng Thân v i dân làng h i nãy nghe Thi n-Thanh nói Lê-v n-Ðó ntr m c a chùa, mà bây gi l i nghe Hòa-Th ng phân nh v y, không hi u duyên c rasao, nên ng nhìn nhau b -ng h t s c. Thi n-Thanh l c u, b i ra ngoài v n mà cu c

t, vì s trái ý Hòa-Th ng, nên không dám xen vô mà nói.

Ng n c gió ùa 22 www.hobieuchanh.com

Hòa-Th ng l t mão hi p-ch ng, m nút áo cà-sa, r i i th ng vào h u tr i. Cáchch ng bao lâu, ngài tr ra, mình m c áo qu n l a tr ng, vai v t m t cái kh n tr ng, tay c m 5nén b c a cho Lê-v n-Ðó mà nói r ng: “Ðây, chú em nó l y ít nén b c ây mà làm phí l 27.

n- o tu hành, nên không có ti n b c nhi u, v y chú em nó l y bao nhiêu ó mà i v; nh i d c ng có h t ti n thì ki m nhà giàu mà bán b chén v i cái bình ó, có l c ng mà v t i nhà c.”

Lý-tr ng th y v y ng n-ng , nên h i dân làng m trói cho Lê-v n-Ðó. Hòa-Th ngngó Lý-tr ng và c i và nói r ng: B n- o làm th t công cho làng xóm quá! Xin mi nch p.” Lý-tr ng áp r ng: „B ch Hòa-Th ng, ch ng th t công bao nhiêu. Anh em chúngtôi t ng tên n y n c p trong chùa nên m i b t ch ng dè b t l m, làm nh c lòng Hòa-Th ng, thi t anh em tôi có l i nhi u.”

Lý-tr ng Thân nói r i li n t Hòa-Th ng d t dân làng ra v . Lê-v n-Ðó tay c m 5nén b c, m t ngó chén v i bình trên ván, r i li c Hòa-Th ng, không hi u vì c nào màHòa-Th ng không b t mình, r i còn cho mình m y v t quý y, và l i cho thêm 5 nén b c

a. Anh ta ng ch n-ng n, không ch u i.Hòa-Th ng b c l i ph ng-tr ng ng i mà u ng n c. Lê-v n-Ðó theo l i g n mà

i r ng: “Vì c nào tôi n tr m c a ông, ng i ta b t tôi c r i, ông không gi i nquan cho tôi tù, mà ông l i cho tôi y và cho thêm b c n a?” Hòa-Th ng c i và áp

ng: “Ph t t bi ch ng h làm h i ai. B n- o là ng i t ng kinh ni m Ph t, vì ch a cthành tâm nên không ph c c mà ch 28 chúng sanh c, y b n- o ã bu n r i, có

nào b n- o l i ành em chú em mà n p cho quan tr t i. Chú em vì b n hàn, nên m isanh tâm gian-gi o v y b n- o ph i cho chú em chút nh ti n b c, ng h t ói l nh, tnhiên chú em tr nên t t nh ng i ta.”

Lê-v n-Ðó châu mày ngó xu ng t mà suy ngh m t h i r i nói r ng: “Ông th y tôi óinh ông th ng, nên ông không n làm t i tôi. Mà sao ông dám ch c r ng tôi có 5 nén b cy r i tôi tr nên ng i t t ? Thu nay tôi t t luôn luôn, ch tôi có qu y v i thiên h âu.i tr i t không công bình mà c ng t i thiên h hi p áp tôi l m, nên tôi ã thèm, tôi không

t v i ai h t. Tôi nói thi t ông dung thì tôi i, song tôi nh t nh tôi không dung ai âu.”Hòa-Th ng nghe m y l i k khôi, ngài l y làm l , nên ng i ngó Lê-v n-Ðó trân-trân

i h i r ng:- i sao mà chú em có h i trách tr i t, oán thiên h d v y ?- Tôi trách tr i t ph i l m, mà tôi oán loài ng i c ng áng l m.Hòa-Th ng càng l y làm l h n n a, nên theo khuyên d bi u Lê-v n-Ðó thu t rõ tâm

cho ngài nghe. Lê-v n-Ðó th ng-th ng k chuy n nhà, t nh thì ã i , ch ng l n vnhà ph i lo nuôi m v i s p cháu. Vì nghèo nàn không có g o cho gia quy n n, i làm hkhông m n, i m n h không cho, b ng có m t trã cháo heo v mà c u m v i cháu, h l i

t ánh r i ày t i 20 n m. Anh ta thu t t i ó, thì t c gi n nên tr n m t d ng tóc mà nóing: „Thiên h v i tôi t -t gì ó, mà tôi ph i t -t v i h ? Tôi b ày mãn h n r i tôi i, ói b ng xim c m n h không cho, h l i vác cây r t mà ánh; tôi l nh ng i t m a

ngoài c a ngõ, chó c ng không th ng nên áp mà c n không cho tôi ng i, tôi c ng loài ng imà không b ng con heo con chó, còn h thì giàu có sang tr ng, h l i không bi t th ng tôi,thói i nh v y ông bi u tôi ng oán sao c?”

Hòa-Th ng nghe rõ chuy n nhà, và hi u rõ tâm tánh c a Lê-v n-Ðó r i, ngài ng i l ngthinh m t giây lâu, coi b suy ngh l m.

Lê-v n-Ðó ng lâu mõi ch n, nên tr l i ng i trên b ván g n ó. Hòa-Th ng ngótheo mà nói r ng: „Chú em b y lâu nay b ho n-n n r i trách tr i oán ng i, y là t i chú emcòn b ´tam ch ng´ là THAM, SÂN, SI. B n- o ch c chú em không hi u ngh a ch tamch ng. V y b n- o gi ng cho chú em nghe. Chú em ch a th c o, nên trong lòng còn

27 phí28

Ng n c gió ùa 23 www.hobieuchanh.com

ham công danh phú quý, còn gi n thói i gi d i tàn b o, còn mê mu i không bi t ngch n chánh mà i. B i chú em còn tham công danh phú quý, nên th y ng i ta giàu sang, cònxét ph n mình nghèo hèn, chú em m i bu n. B i chú em còn gi n thói i, nên b ng i takhinh khi húng hi p, chú em m i oán. B i chú em còn mê mu i, nên không bi t tiêu diêukhoái l c. N u chú em mà th u hi u c ngh a-lý m y ch : “ u t ng, vô t ng, h u ngãvô ngã” thì chú em ch ng còn oán trách ai n a. Chú em xét l i ó mà coi, các vi c trên d ngtr n n y u là “ vô” h t th y. H giàu sang r i làm chi? Chú em nghèo hèn r i h i gì?

n- o khuyên chú em ng k vi c tr n t c, c gi trí thanh-t nh, c gi lòng t bi, aihung-b o gi -d i m c ai, mình lao tâm nh c xác ng k ; h chú em làm c nh v y thì tnhiên h t oán trách n a.”

Hòa-Th ng l y o lý mà gi ng, ng t vì Lê-v n-Ðó d t nát kh -kh o không hi u chit, nên ng i b -v , coi l i thì l i vàng ng c c a Hòa-Th ng nói ra ch ng khác nào n c

trên lá môn. Hòa-Th ng th y Lê-v n-Ðó không c m giác, ngài m i tính l y l i th ng màgi ng n a, nên ngài nói ti p: “Chú em ch nên trách tr i oán ng i, b i vì Tr i Ph t ch ng hkhi nào h i ai, mà loài ng i tuy có k x u, song c ng có ng i t t, ch không ph i x u h t.

y v y chú em trách Tr i thì l i, còn oán ng i thì l m. T nh chí l n chú em b ho n-n nluôn luôn, b nghèo nàn, b hi p áp, b s u não, b oan c, chú em c ng ch ng nên phi n,không bi t ch ng t i cái nh n qu c a chú em nh v y, ch không ph i t i ai âu. Chú emhãy nh , Ph t Thích-Ca thu tr c còn ph i ch u kh n kh , còn ph i b khinh b thay: Mà nhch u kh n kh , nh b khinh b ó, Ph t Thích-Ca m i thành Ph t c. V y chú em ph i ránmà ch u, ng phi n hà, ng oán trách, c gi lòng thanh t nh t bi, ho c may ki p sau chúem s thanh nhàn sung s ng.

Hòa-Th ng gi ng t i ó, coi b Lê-v n-Ðó h t gi n, nên ngài bèn h i r ng:- Bây gi chú em tính i âu?- Tân-Hòa.- Bà con trong thân t c còn ai hay không?- Không còn ai h t. Ð v ó tôi ki m th ch dâu tôi coi.- Ðã 20 n m r i, b n- o s ch dâu ã xiêu l c. Nh ki m không c r i v i ai?- Bi t âu.- Chú em tính v r i làm gì mà n?- Ch a bi t.- Chú em bi t làm ru ng hay không?- Bi t.Hòa-Th ng ng i suy ngh m t h i r i nói r ng: “B n- o có m t ng i quen tên là Lý-

-Phùng, ng m r ng làm ru ng d i ng C n- c. Chú em bây gi không có n ing d a, v y thì b n- o vi t m t b c th cho chú em c m xu ng C n- c trao cho

Lý-k -Phùng, r i ó mà làm ru ng v i ng. B n- o khuyên chú em ng nh chuy n c , lo làm n, trong n m ba n m thì chú em ã h t c c kh , mà c ng h t phi n mu n n a.”

Hòa-Th ng nói d t l i, li n l y gi y m c vi t m t phong th r i trao cho Lê-v n-Ðó.Ngài l i kêu Giác-Th bi u d n cho Lê-v n-Ðó n m t b a c m chay n a. Lê-v n-Ðó n

ng no r i, Hòa-Th ng m i ch ng cho anh ta i xu ng C n- c.Anh ta l y th v i 5 nén b c l n vào l ng, r i xách hèo mà i, không thèm t n ai h t.

Hòa-Th ng th y anh ta b gói áo qu n v i bình chén trên ván kêu l i mà h i r ng: “Sao chúem không l y n y i, l i b ó? B n- o ã cho chú em thì chú em c l y i.”

Lê-v n-Ðó không b -ng chi h t, nghe nói nh v y thì li n gói b chén v i cái bình vàoqu n áo, r i c p nách mà i.

Ng i không thông tâm-lý th y c -ch c a Lê-v n-Ðó nh v y, ch c ai c ng ph i l ylàm k . n tr m c a ng i ta, ng i ta b t c ã không làm t i, l i cho luôn y vàcho thêm ti n b c n a, th mà ng i n tr m không t d u n n n, không t l i c m t , tánhtình d ng y ch a t d s a c, nên ph i d ng tâm t bi qu ng i mà c m hóa. Ch nghi u Hòa-Th ng Chánh-Tâm có ngh nh v y hay không, mà Lê-v n-Ðó ra i, ngài ch p tay

Ng n c gió ùa 24 www.hobieuchanh.com

ngang ng c, m t nh m lim dim, d ng nh ngài làm ph c là do thi n-tâm mà thôi, chkhông ph i vì c nào khác, b i v y ngài c u kh n Ph t ng cho lòng oán thù hung ác c a Lê-

n-Ðó hóa ra lòng t bi thanh t nh nh c a ngài v y.Lê-v n-Ðó ra kh i chùa r i nh m h ng c a Hòa-Th ng ch mà i. Tr i n ng chan-

chan, gi a ng v ng-v , Lê-v n-Ðó l m-l i i ri t, d ng nh ý mu n xa lánh Hòa-Th ngcho mau, mà l i tránh xóm làng, d ng nh ý không mu n g p ng i tr n th . Anh ta i

-hôi t áo mà không ch u ng i ngh ch n, i ri t n chi u mát, b ng ói c m, h ng khátc, thình-lình th y tr c m t có m t xóm ch ng n m b y cái nhà. Anh ta d ng ch n ng

ngó, thì xóm cách ch ng vài dây ru ng. Anh ta v a mu n ghé l i ó mà xin c m n, xinc u ng, r i anh ta l i nh chuy n mình b ng i ta hân-h i, h y-ho i t i Tr ng-Bình hôm

qua, thì trong lòng ng n-ng i, nên ng d -d m t h i r i b mà i không thèm ghé.Anh ta i c m t khúc ng, b ng g p m t cái chòi rách, tr c c a chòi th y có

t cái lu n c nh , l i có m t cái gáo úp ngang qua mi ng lu. Anh ta x m-x m i ri t vô c achòi, l y gáo múc n c mà u ng t -nhiên, không thèm h i ai h t. Anh ta u ng luôn hai gáo

c no b ng r i, m i tr n m t ng ngó vô chòi, thì th y chòi tr ng tr n, ch ng có gi ngván chi h t. Có m t bà già, u b c r ng r ng, ng lum khum nh c n i c m xu ng t,

i m t ông già mình m y m-nhách, m t mày nh n-nhíu, áo qu n t -t i, v i m t a nh ,ch ng sáu b y tu i, tru ng tr n, ng c m chén c m a h m b i c m mà n.

Bà già d n p n i c m ra, khói bay lên ngui-ngút, th ng nh a chén vô mà nói r ng:“Bà xúc cho tôi m t chén bà”. Ông già l i ti p mà nói: “M xúc tr c cho cháu m t chén i,

o t h i chi u hôm qua cho n b a nay không có c m, cháu nó ói b ng”.Lê-v n-Ðó ng ngoài th y v y, bèn a vô thò tay b ng n i c m mà i ra, tuy n i ch a

ngu i, song tay anh ta chai c ng nên không bi t nóng. Bà già ng c m chén mu n xúcm, bà th y Lê-v n-Ðó b ng n i thì bà la bài hãi r ng: “ a c u, c u làm gi ng gì v y c u?

Tr i ôi! C u gi b b ng n i c m r i v ch ng tôi v i cháu tôi l y gì mà n”. Lê-v n-Ðókhông thèm nói chi h t, c b ng n i c m b n b b c l i c a mà ra.

Ông già ch y theo níu tay anh ta và nói r ng: “T i nghi p tôi l m c u ôi! T s m m icho n bây gi tôi m i xin c m t vùa29 g o em v n u c m ó a, n u c u b ng i thì

ch ng tôi v i cháu tôi ch t ói còn gì ?”Lê-v n-Ðó tr n m t ngó ông già, r i h t cánh tay ông té nghiêng vô vách. Anh ta thong-

th i ra, b m t h m-h , c p m t chao-o o, hàm râu d ng ng c, coi hung ác vô cùng. Ônggià té ng vai vô trong vách, th khi ông au l m, nên ông ng d y tay vò vai, m t nh n-nhíu, mi ng hít hà. Bà già nóng lòng, tay d t th ng cháu ch y theo và khóc và than r ng: “T inghi p tôi l m c u ôi! Ng i ta giàu có, sao c u không n ó c u l y mà n? V ch ng tôigià c l i nghèo nàn, n mày n xin, sao c u không th ng, l i chi ác nghi t l m v y, c u?”

Lê-v n-Ðó day l i tr n m t, coi b d l m; bà già th t kinh không dám nói n a. Anh tanách c p gói , tay b ng n i c m, tay xách cây hèo, l m l i i ri t, không thèm ngó l i phíasau.

*

* *Tr i ã ch ng-v ng t i. Lê-v n-Ðó i n m t lùm cây, ng ngó coi thì không ph i

xóm làng chi h t, b i vì trong lùm cây y có hai ba cây cao l n, còn bao nhiêu thì cây nhnh , dây bò qua nhánh vò l i bít ch t d ng nh thu nay ch a có ai b c ch n n ch n n y.Ngó vô phía trong n a, thì th y m t cái nhà lá l n, tr c nhà có d ng m t cây c t r t cao,

ng nh cây c t c m tr c chùa Chánh-Tâm vây.Lê-v n-Ðó ng ngó quanh-qu t, thì không th y d ng ai i, mà c ng không nghe ti ng

ai nói, ch th y trên ng n cây l n có m t b y qu ng ki m ch mà ng , nên bay lên ápxu ng kêu “qu , qu ” vang tai. Anh ta mu n vào ó móc c m trong n i ra mà n, r i ki m

29 ng c làm b ng gáo d a xúc g o, dung tích t ng ng v i cái chén.

Ng n c gió ùa 25 www.hobieuchanh.com

ch cao ráo n m mà ng , i sáng ngày sau s i n a, nên th ng-th ng b c t i d i g c m ti a l n, g c hai ba ng i ôm không giáp, r n i trên m t t nh ai b cây n m s p hàng,

dây nhi u lòng-thòng nh ai gi ng võng treo u ó v y.Anh ta l a m t ch b ng th ng, r i n i c m xu ng, cái gói m t bên, cây hèo

t bên, tính n c m r i ng luôn t i ó. Trên u nghe tiêng qu còn kêu inh- i, bên ch nth y r n m i ch y l ng x ng, anh ta ng i xu ng v a mu n thò tay vô n i móc c m mà n,thình-lình nghe phía sau có ti ng chuông d ng bon … bon … bon…làm cho anh ta gi t mình,

t- t rút tay ra, r i ngó dáo dác.ng lúc anh ta s ng s t y, thì nghe ti ng qu trên u ngành kêu n a, mà l i nghe

ti ng chuông m t lát d ng m t cái bon. H nghe ti ng chuông thì anh ta dùn30 mình r n óc,i v ng v ng bên tai l i nghe ti ng khóc than c a hai v ch ng ông già h i chi u.

Lê-v n-Ðó ng i khoanh tay g c m t, nh cái c nh mình làm d gi t n i c m h i chi u,thì châu mày m t trong lòng n-n n không bi t ch ng nào. Anh ta t nh gi c mê-mu i, r isuy ngh r ng hai v ch ng ông già n y nghèo nàn, ã thân già y u i l i thêm cháu nh thngây, không bi t làm ngh gì, nên i xin g o c a ng i ta em v mà nuôi mi ng. Cái c nh

a ông già n y ch ng khác nào cái c nh c a mình ngày tr c. Sao ngày tr c mình nghèoói, ng i ta không giúp , mình bi t oán trách gi n h n ng i ta, r i bây gi mình g p

ng i nghèo ói mình ã không th ng, mà l i còn gi t c m c a ng i ta mà n n a ?Anh ta ngh t i ó thì x n-xang khó ch u h t s c, r i l i nghe ti ng chuông d ng n a,

y ti ng bon nó xói tim c t ru t anh ta m y l n, nên m t lim-dim mà gi t l y tuông ròng,ng i ch n ng n mà ng c nh y thình-th ch.

Có l t i anh ta n-n n quá, không th ch u c nên ng i l ng thinh m t h i lâu r ivùng ng d y b ng n i c m, ôm gói , xách cây hèo, tính tr l i mà tr n i c m cho vch ng ông già. Anh ta ra kh i lùm cây r i nh m h ng mình m i i h i nãy mà tr l i, v ng-

ng hãy còn ti ng chuông d ng xa xa.Tr i ã t i r i. B a y ã không m a, mà l i sao m c t gi ng trên u. Tuy v y mà

t là vì không có tr ng, nên cây c ngó l m , hai là vì ng không quen, nên nh m ch ngmà i ch không ch c ý, b i vây Lê-v n-Ðó i l c trong ng, l n-qu n tr i tr l i hoài, icho n khuya tr ng m c r i m i tìm c cái chòi rách h i chi u.

Anh ta lén b c vô, trong chòi v ng teo, l -m th y trong có m y c m en- en, nghi vch ng ông già v i a cháu n m ng t i ó, nên n i c m nh -nh gi a chòi, mò trong

ng l y ra m t nén b c b trong n i c m, r i lén b c tr ra. Anh ta v a ra kh i c a, thì ngheti ng a nh c a mình nói: “ ói b ng quá, ông bà ôi”, làm cho anh ta c m ng ch u không

c, nên âm u mà ch y.Lê-v n-Ðó i hoài t i sáng, quên ói b ng, mà c ng quên m i ch n. Anh ta tr c n i

m r i, thì trong lòng nh th -th i, h t n n n bu n b c n a. Anh ta l i nh nh ng l i c aHòa-Th ng Chánh-Tâm gi ng d , bi u ng có trách tr i, ng có oán ng i, t nh chí l nmình b ho n n n y là t i ph n s c a mình ph i nh v y, ch không ph i thiên-h h riêngghét mình. Ph t thu x a còn ph i ch u kh n kh , còn ph i b khinh b thay. Nh có kh n kh

nh c, c Thích-Ca m i thành Ph t c. Vây mình ph i rán mà ch u kh n kh ki p n y,ng ki p sau mình an h ng thanh nhàn.

Anh ta nh m y l i t -bi y, thì trong trí nh -nhàng, trong lòng vui v , h t bu n-r u t c-gi n nh tr c n a. H i tr c m t mày anh ta h m-h hung ác, bây gi l i i ra t -thi n ôn-hòa: Nh ng ng i ái m o Ph t ai c ng nói vì Ph t mu n c u Lê-v n-Ðó, nên i tánh

a lòng, ng anh ta c i ác tùng thi n, r i ngày sau r c v Tây-Ph ng. Chúng tôi ây là kn l n ch n h ng-tr n, chìm n i vòng th -t c, chúng tôi lu n thì do tâm-lý ch không dám do

tôn-giáo, chúng tôi t ng có l Lê-v n-Ðó là ng i tánh t t, ti c vì m y m i n m tr ckhông c g n ng i hi n, không c nghe ti ng ph i, nên m i-m i u do b n tâm mà l ptánh, b i v y c ch không gi ng ng i th ng. Hôm nay g p Hòa-Th ng Chánh-Tâm, g p

30 rùn

Ng n c gió ùa 26 www.hobieuchanh.com

nh nghèo c a v ch ng ông già n , r i l i nh ti ng chuông t nh n a, khi n lòng chan-ch a, nên m i n-n n s m-h i, r i i d làm lành, i oán làm vui.

Lê-v n-Ðó l n i xu ng t i ng C n-Ð c, h i th m ông Lý-k -Phùng, tính n traoth c a Hòa-Th ng Chánh-Tâm, r i xin mà làm ru ng. H nói Lý-k -Phùng m i ch t hômtháng tr c. Lê-v n-Ðó ch ng-h ng, không bi t bây gi ph i i âu.

C n-Ð c có m t bà già, tu i ã úng 70, mà s c bà còn m nh m . Trong x khôngai bi t g c bà làng nào t nh nào, mà c ng không ai bi t bà tên chi h chi, ch bi t bà l i ây ã h n hai m i n m r i, không có ch ng mà c ng không có con cháu chi h t, ai c ng

kêu bà là “bà Hai”. Bà m t cái chòi nh ngoài u xóm, thu nay bà vô r ng l m c i khôho c xu ng r ch xúc tôm cá em v i g o mà n, ch không có ngh chi khác. Tánh bà ônhòa, lòng bà t thi n, bà ch ng h dua b ai, mà c ng ch ng h nói thêm nói b t cho ai, b i

y trong làng t tr chí già ai c ng yêu m n và kính nh ng bà.Lê-v n-Ðó xu ng C n-Ð c, hay tin Lý-k -Phùng ch t r i thì b -v , nên vào nhà bà

Hai n y xin u ít b a, i ki m ghe quá giang r i s v Tân-Hòa. Anh ta ã có ý mu n c idanh di t tánh ng h t nh nh ng chuy n x a n a, song còn b i r i ch a bi t ph i t tên gì.Lúc vô nhà bà Hai mà xin u, bà Hai h i tên gì, nhà c a âu, anh ta lính-quýnh s c nhtên ông Hòa-Th ng Chánh-Tâm, anh ta vùng x ng mình là Tr n-Chánh-Tâm, g c R ch-Ki n.

Anh ta gói b c v i b chén, cái bình vào m t gói, r i b b y d a vách, bà Hai t ng làgói qu n áo, nên không coi không h i chi h t.

Ðêm y Lê-v n-Ðó nói chuy n v i bà Hai. Ban u bà h i anh ta i qua huy n Tân-Hòacó vi c chi hay không, thì anh ta nói d i r ng mình có hai anh em, ng i anh Tân-Hòa m ich t, b v con b -v , nên tính qua ó tìm em v mà nuôi. L n l n bà m i nói qua t ichuy n làm n x C n-Ð c.

Bà than r ng r ng x n y d phá, t x n y phân nhi u ng t vì ng i trong x khôngcó ti n b c mà qui dân cho ông nên ch a m r ng làm ru ng c bao nhiêu. Lê-v n-Ðónghe v y thì chíp trong b ng, th m tính v Tân-Hòa ki m ch dâu v i s p cháu c c r ithì d t h t tr qua ây m r ng làm ru ng.

Cách vài ngày, nh n d p có ghe h i qua Tân-Hòa, Lê-v n-Ðó m i xin quá giang mài. V ng m t trót 20 n m, mà hình d ng l i i khác h t, nên Lê-v n-Ðó v quê x a, không ai

bi t mà nhìn, anh ta c x ng mình là Tr n-Chánh-Tâm, ban êm lén n ch nhà c mà th m,th y có m t cái m n31 g n ó, coi l i thì qu ch mình chiêm bao ma d t mà ch ngàytr c, nên i l i ng i d a bên m . Phút chút trong lòng c m ng anh ta th ng ti c m ch ukhông n i, nên khóc r ng lên nghe r t th m thi t.

Lê-v n-Ðó i r o kh p các làng các xóm trong huy n mà tìm c ng không g p Th -Huy n, còn h i th m thì ch ng có m t ng i nào bi t mà ch . Anh ta tìm cho n hai thángmà tìm c ng không c, túng th m i tr qua C n-Ð c m r ng làm ru ng lo tích c tunh n, quy t ch u c c-kh s -nh c ki p n y, ng ki p sau c an nhàn sung s ng.

Anh ta qua n C n-Ð c r i thì tìm n nhà bà Hai mà xin u n a.Bà h i v y ch ki m ch v i cháu có c hay không, thì anh ta l c u, coi b bu n-

c l m.Sáng b a sau anh ta l i ra ngoài ng mà xem m y ám lúa c a h c y, và luôn d p i

th ng vô mé r ng mà coi cây c i th nào. Chi u l i anh ta i cùng trong xóm mà ki m coi cóch nào c. Anh ta c i nh v y cho n n m sáu ngày.

t êm n , Lê-v n-Ðó nói v i bà Hai r ng: “ g n ây có cái nhà c a ai h m nay tôith y s p c a hoài v y bà? B khi nhà b hoang hay sao?”

Bà Hai x m t châu mày áp r ng: “Nhà ó là nhà c a c u Lý-K -Nguyên a. C u lênthành Gia-D nh mà thi c chi ó không bi t, nhu m b nh v không c. Con gái c a c u g inhà cho tôi mà i r c c u, té ra nó lên ó r i nó làm sao không bi t mà b quan h b t nó,

31 ch sâu hóa ra c n d n hay ch cao b th p i: san b ng, ao l n, ìa l n, m l n, kinh l n

Ng n c gió ùa 27 www.hobieuchanh.com

ghe tr v không, còn nó không v . M y tháng nay nó b nhà nó cho tôi coi ch ng dùm,không bi t ch ng nào cha con nó v n a. C u ó c u làm l u quá. Mình nghèo thì lo làmru ng mà n, bày t i âu làm chi cho l n x n nh v y không bi t.

Lê-v n-Ðó không h i n vi c ó n a. Anh ta vô r ng n cây lá c t m t cái chòi nhmà làm ru ng.

Ng i trong x th y anh ta l m t mà l i quen v i bà Hai, không hi u là ng i âu,nên ai g p bà Hai c ng h i. Bà Hai c ng không rõ g c tích Lê-v n-Ðó, mà bà mu n chong i ta kh i làm nh c bà n a, nên bà nói r ng: “Nó là cháu c a tôi a. Nó tên là Tr n-Chánh-Tâm, g c trên R ch-Ki n”.

y v sau ai c ng kêu Lê-v n-Ðó là Tr n-Chánh-Tâm và không tra h i chi n a h t.(Xin coi ti p qua quy n th nhì)

Ng n c gió ùa 28 www.hobieuchanh.com

(5)NG N C GIÓ ÐÙA

Bi u Chánh

*****Quy n th nhì

Nát thân b li u

u trong thành-th hay là ra ngoài thôn-h ng, d u ch n gia ình hay ra n i h chi u, i n ch nào c ng nghe rùm tai nh ng ti ng:

Tr i Ph t công bìnhLoài ng i bi t nh n ngh a

Tr i Ph t thì mình không th y hình dung, mà mình c ng không nghe ngôn ng , nh ngvì mình có lòng kính s nên mình tin ch c Tr i Ph t công bình, thôi c ng cho là ph i i, chnh loài ng i chung l n v i mình ây, tánh ng i hung b o gi d i, thói i en b c x uxa, mình ã t ng th y h ng ngày, th thì nói „loài ng i bi t nh n ngh a“ thi t là khó tin l m.

Hai ch „nh n ngh a“ là ch c a b c Thánh-Hi n x a bày ra c m hóa loài ng i chobi t th ng nhau cho bi t giúp nhau, ng ng h i nhau, ng hi p nhau, ng g t nhau.Ti c vì Thánh-Hi n ch t ã lâu r i, nên loài ng i không còn nghe l i nói ch n chánh, khôngcòn th y cách nh n t n a, b i v y h ã không làm theo ý Thánh-Hi n, mà h l i còn

n hai ch „nh n ngh a“ mà h i nhau, hi p nhau, g t nhau cho d , ngh thi t nên chán-ngán!

u loài ng i bi t nh n ngh a thì có lý nào ng i khôn ngoan giàu có ã không th ng kh d i b n hàn, mà l i còn khinh khi ày d a, húng hi p cho n n c, theo nh truy n

Lê-v n-Ðó chúng tôi ã thu t trong quy n ÐAU Ð N PH N HÈN ó v y?u loài ng i mà bi t nh n ngh a, thì có lý nào b c tu mi nam t , s c m nh h c hay,

ã không th ng ph n nh c ch t li u b , côi-cúc b -v , nghèo nàn kh n kh , mà l i ànhlòng bó-bu c, túng ép, g t g m, làm n n i ô danh x ti t, tuy t m ng vong thân theo nhtruy n Lý-Ánh-Nguy t chúng tôi s thu t trong quy n NÁT THÂN B LI U n y ây?

ng trong n m m u tí (1828) là n m Lê-v n-Ðó mãn tù, tr v quê nhà d c ngtrách tr i oán ng i may g p Hòa-Th ng Chánh-Tâm nên m i i lòng s a tánh; mà c ng

i x C n-Ð c là x Lê-v n-Ðó tính ng m r ng làm ru ng ó, có m t cái nhà nh hain, c t d a mé r ch, trong lót có m t b ván m ng v i vài cái chõng tre, d a vách có k

sách vun-chùn, trên l i có treo m t cây n c m32. Ng i l h ch n b c n c a, m t li cvô nhà, thì bi t là nhà h c trò nghèo. Tuy v y mà ngoài sân d n d p s ch s , m t bên tr ngbông mãn n m, th ng th y bông tr vàng, còn m t bên tr ng rau, tháng nào c ng th y rau

m xanh m t.Chung quanh nhà không có m t c ng c . Hai bên chái có hai hàng sua- a th a th t,

trái treo tòn-ten gió ánh dùng- a. D c theo mé r ch có m t ám lá d a r m-r p, áng phongtr n không cho l t vào nhà. Còn phía sau hè có m y b i chu i tiêu33, tàu p34, quày lòngthòng, qu n35 b y d i r n-r t.

Lúc n a chi u, m t tr i gác trên nhành sua- a, ng n gió khua l ch-c ch lá d a. Ngoàisân ba con gà giò36 l n qu n ki m n, d a c a m t con mèo m p37 lim dim n m i ch .Trong nhà im lìm, không nghe ti ng ng i ra vào. Thình lình có m t nàng tu i l i ôi m i,

t tr ng , m t sáng ng i, l ng th t eo, mình d u nhi u, u b t trùm kh n, áo x n ngang

32 n kìm, n nguy t33 lo i chu i có h t nh h t tiêu34 r teo35 lôi cu n36 gà t , m i „nh giò“, ch a m c lông37 mèo có lông xám, có s c d c theo thân nh s c c a trái m p

Ng n c gió ùa 29 www.hobieuchanh.com

qua l ng, qu n vo t i u g i, m t tay b ng cái thúng, m t tay xách cái r , d i r ch v t láa leo lên mé sân r i th ng-th ng i vô nhà.

y con gà th y d ng nàng thì áp ch y theo kêu chét-chét. Còn con mèo n m ng ngheng t, thì m m t ngóc u r i kêu ngao-ngao. Nàng y m t li c ngó con mèo, mi ng

chúm chi m c i, song nàng b ng thúng xách r i luôn ra nhà sau, ch không ng l i.Nàng n y tên là Lý-Ánh-Nguy t, con gái c a Lý-K -Nguyên. Nàng ã c 21 tu i r i.

khu t s m, nàng không ch u l y ch ng, h -h v i cha trót m y n m tr ng. Ban ngàycha i n c i, vãi m , con i xúc cá, hái rau. Ban êm cha hay ch , nên th ng l y s kinhmà c cho con nghe, còn con n t i, nên con th ng n vài khúc tiêu-dao cho cha gi imu n.

Lý-K -Nguyên tuy nhà nghèo tu i l n, song chí c th không m i, lòng m o v nn, h lúc r nh rang thì ông lo ôn nhu n ba truy n n m kinh, ch g p v n ng ua tài v n-

. Ông không có bà con ông, ch có m t ng i em ru t tên là Lý-K -Phùng, v i m t ng ianh v tên là Ðinh-Hòa. N m nay ông ã g n 50 tu i r i, s c y u, nhà nghèo, song ông r n

c mu n lên ó mà ua tài, ho c may nh tên ng b ng vàng thì kh i u ng công èn sách.Ánh-Nguy t th y cha già y u, ý không mu n cha i, song nàng s trái ý cha bu n, nên nàng

t t bán con heo v i m t c p áo l y ti n a cho cha làm phí l 38.Lý-K -Nguyên i ã h n m t tháng, Ánh-Nguy t nhà trông i êm ngày, mà trông

hoài không có tin t c chi h t, b i v y trong lòng ã lo r i. Ðêm h i hôm nàng n m b t-r thoài, ng không c. Ngày nay trong lòng nàng l i càng x n xang khó ch u h n n a, nên h itr a nàng m i xách r xu ng r ch xúc tôm xúc cá mà gi i khuây.

i nãy mình th y Ánh-Nguy t b ng thúng xách r d i r ch leo lên ó là nàng ixúc cá v . Nàng i th ng ra nhà sau t m r a thay i áo qu n r i thì m c kho cá n u c m màn, nên không th y d ng nàng n a.

Lúc m t tr i chen l n, Ánh-Nguy t n c m u ng n c xong r i, nàng m i th ng th ngn b c i ra sân. Nàng m c qu n ái v i en, nh ng mà t ng i ng d u-dàng, nên ng i ta

th y còn mu n ngó h n là gái m c sô sa g m nhi u.Nàng u trân, tóc vu t mà b i ch không c n l c, nh ng mà mái tóc nàng p-

i39 hai bên bàng tang40, u tóc nàng x -x p àng sau ót, làm cho chi u l l i v i v h utình. M t nàng không d i ph n mà tr ng h ng h ng, môi nàng không thoa son mà ng ,hàm r ng nàng khít khao mà l i tr ng trong, ch n mày nàng cong vòng mà l i nh r c, ngóntay nàng dài mà nh n nh m i vi t, l i thêm phao h ng h ng, móng suôn t, nên ánh ònxa coi d u nhi u, bàn ch n nàng không i giày mà gót ng , bàn no vun, nên h gió ph t

ng qu n thì ai c ng ph i ngó. T ng m o nàng p d ng y mà l i thêm tánh tình nàngch n chính, c ch nàng thanh tao n a, b i v y tuy nàng trong nhà dân gi b n hàn, songph m giá nàng ch ng kém gì gái trâm anh41 phi t duy t42.

Ánh-Nguy t ng gi a sân mà ngó m y b i bông lài, con mèo m p ch y theo c l ngvô ch n c a nàng r i n m ng a quào ng qu n, làm cho nàng bày cái c m ch n ra coi tr ngnõn. Gió ph t mái tóc x p x i, y n m t tr i d i vào m t lòm, nàng nheo m t cúi xu ng, taytrái vén mái tóc, tay m t v con mèo, mi ng chúm-chím c i, coi ch ng khác nào nh hoaxuân m i n . Nàng b t con mèo mà ôm trong tay, r i i l i hái m t cái hoa lài kê vào m i mà

i. Hoa ã tr ng mà g ng m t nàng c ng tr ng, b i v y m t chói hoa, hoa chói m t, khóphân ai tr ng h n ai.

Nàng ngó mông v h ng b c, là h ng thành Gia- nh, r i có l lòng nh cha d i-dàohay sao, mà nàng ng ng n-ng l y a r ng-r ng. M t tr i ã l n m t h i nào nàng không

38 phí39 bay qua bay l i40 màng tang: thái d ng41 trâm cài u và d i m ; dùng ch dòng dõi quy n quý, cao sang42 vi t công tr ng vào gi y hay t m ván r i nêu ra ngoài c a, bên trái g i là phi t, bên ph i g i là duy t

Ng n c gió ùa 30 www.hobieuchanh.com

hay, ch ng nàng ng a m t ngó lên tr i, thì sao ã r ng m c t gi ng, ngôi t ngôi l , làm cholòng nàng càng thêm áo não. Nàng th dài m t cái r i ôm con mèo mà tr vô nhà.

Ba con gà giò vào chu ng còn kêu chét-chét phía sau. H gi g o khua ti ng chày nghec-c p àng xóm. Ánh-Nguy t th i l a t lên, r i l y cây gài c a sau c a tr c âu ó u

ch t ch a h t th y. Nàng em cái èn trên ván, l i vách l y cây n c m, r i ng i d a ènlên dây43 mà n. Ti ng n thanh tao khi khoan khi nh t, mà r r khi nh khi to, u nhay thì thi t là hay, mà nghe ra nh ng m th m trêu s u, b i v y tay nàng n, mà lòng nàng

i b ng-khuâng, th m chí con mèo n m trên v t áo c a nàng nó nghe, r i nó c ng nh m m tlim-dim d ng nh nó th ng ai, nh ai, nên b coi xu-x 44. Ch ng hi u Ánh-Nguy t vì gi ng

n nghe bu n th m nên nàng không n n a, hay là vì không có ng i tri-âm nên nàng h tmu n n, mà nàng n ch a d t m t b n thì nàng l i xu ng dây, r i em treo trên vách.Nàng b c l i k sách th y quy n „Lý gia thi t p“ n m trên h t, nàng l y quy n y em l iván r i n m d ra mà c. T p n y là t p thi c a Lý-k -Nguyên thu nay h có làm bài nàohay thì ông chép vào ó, khi bu n em ra c l i ch i. Vì Ánh-Nguy t c m mà coi, ch côkhông ngâm, nên không bi t trong y hay d th nào. Mà nàng coi âu c vài ba tr ng, r inàng x p l i n m gác tay qua trán mà ngó s ng ng n èn.

Ðàng xóm h gi g o r i, nên không nghe ti ng chày c c c p n a. Trong nhà l ng-l ,ngoài sân im-lìm, duy trong bu ng nghe d l a gáy vang, trên c t th y th ng l ng ua ch y,Ánh-Nguy t n m ngó ng n èn trân-trân không hi u trong trí nàng suy ngh nh ng vi c gì,mà nàng ngó g n h t m t canh r i nàng m i ch u ng i d y d p èn mà i ng .

Nàng vô bu ng n m th n-th c hoài ng không c. Ð n canh ba, nàng nghe d i r chcó ti ng ghe khua chèo l p-c p, r i l i nghe có ti ng ng i nói chuy n r m-rì. Nàng khônghi u ghe c a ai n a êm l i vô r ch n y, nên có ý n m im-lìm lóng tai mà nghe. Cách ch ngbao lâu nàng nghe có ti ng ch n b c ngoài sân th ch-th ch r i l i nghe ti ng ng i ta kêu

ng: „Ánh-Nguy t a, Ánh-Nguy t, cháu ng hay là th c ó cháu?“Ánh-Nguy t và l m c m ng i d y và áp r ng: „D , tôi th c ây. Ai kêu ó?“

ngoài có ti ng nói r ng:- Ông. Ông là ông sáu Th i ngoài vàm. Cháu m c a cho ông vô, ông nói chuy n

cho mà nghe.- Có chuy n chi v y ông?- , có chuy n g p l m. Ông già cháu au n ng quá, nên nh n bi u cho cháu hay.- Húy! Tr i t ôi! Kh n kh ch a! Hai b a rày trong b ng tôi bu n-b c nên tôi nghi

có chuy n gì ây, thi t tôi nghi ch ng sai. Cha tôi bây gi âu v y ông?Ánh-Nguy t tay ch n run l p c p, n c m t tuôn d m d , quên th i l a45 t èn, c

ch y th m ra m c a. Nàng th y ông sáu Th i ng gi a sân, nàng không k p m i vô nhà,li n ti p h i r ng:

- Ông i âu mà g p cha tôi? Ch chi ông làm ph c r c v ây, thì tôi mang n ôngbi t ch ng nào. Cha tôi bây gi âu v y ông? Ðau làm sao ó?

Nàng h i l ng x ng ông không tr l i t câu cho k p, b i v y ph i ch cho nàng h t h ii ông m i nói r ng:

- Ông có g p cha cháu âu mà bi t au làm sao. Ông i ánh câu ngoài sông l n, g pghe th ng h h c y ông nói l i dùm v i cháu r ng cha cháu au n ng bây gi còn

t i quán c a tên Ð -C m nào ó, trên thành Gia- nh. Ông nghe nh v y nên n cn ông cu n câu r i chèo th ng vô cho cháu hay ây.

Ánh-Nguy t ch t l i l c u mà nói r ng:

43 ng dây n cho úng gi ng.44 xuôi x , xuôi xu i: có v m t m i

45 th i than ho c r m ang ngún cho ra ng n l a. B p l a ngún t v êm c t có khói, i mu i

Ng n c gió ùa 31 www.hobieuchanh.com

- Cha ch ! Không bi t nh n t hôm nào n b a nay … Mà n u cha tôi au n ng thìlàm sao ki m ghe mà nh n c. Ch c là cha tôi m n ai i nh n dùm ch gì. Ph i

i nãy ông h i dùm h k l ng thì ti n quá!Ông sáu Th i áp r ng:- Ghe h chèo ngang, h h i ông ây mà có bi t cha cháu hay không. Ông nói bi t.

nói vói có m y ti ng ó r i h chèo ghe i tu t, ông không h i k p vi c chi h t.Ánh-Nguy t châu mày ng ng m ngh m t h i r i nói m t mình r ng:- Tôi ph i i r c cha tôi m i c, ch au mà n m trong quán, bát c m chén thu c

bi t c y nh ai?Nàng thì tính m t mình, mà ông sáu Th i t ng nàng nói v i ông nên ông áp r ng:- Cháu i r i b nhà ai coi? Mà ng t ây lên thành Gia- nh i không ph i d gì,

ph n cháu là gái, i m t mình sao c? Cháu có i thì ph i i ghe. Nh cháu mu ni ông dùm v i, thì ông v i th ng Hi n chèo ghe a cháu i. Cháu tính l i coi …

Ánh-Nguy t vì nghe cha au thì b i-r i nên quên l ngh a h t, ch ng nghe ông sáu Th inói nh v y, nàng c m ý t t c a ông, nàng m i nh s c l i r i l t- t m i ông vô nhà. Nàngch ng c a lên r i th i l a t èn. Ông sáu Th i i l i ván mà ng i và nói r ng:

- Ph i i ghe ng r c cha cháu v , ch i b r i lên tr n bi t m n ghe có c haykhông. Nè, mà cháu là con gái d u i ghe c ng khó. V y thôi cháu c y ông chú,ho c ông c u c a cháu i r c dùm c ng c mà.

Ánh-Nguy t l c u áp r ng:- Không c. C u c a cháu mù quáng i sao cho c. Còn chú c a cháu, thì hôm

kia cháu xu ng th m, th y chú au b nh rét, n u ng không c nên chú m quá.Chú nói h n m t tháng nay b a nào chú c ng có c , nên không ra kh i nhà. Chú

nh nh v y thì i r c gi ng gì c. B nào cháu c ng ph i i m i xong.Nàng nói v a d t l i thì có m t bà già g n, x a nay ng i ta kêu là „bà Hai“, ngoài

c vô h i r ng:- Cháu nói chuy n v i ai mà nãy gi nghe l n-x n bên nây v y? Ph i cha cháu v hay

không?Bà v a h i v a ngó th y ông sáu Th i, bà li n chào ông. Ánh-Nguy t bèn em cái tin

bu n c a ông sáu Th i m i báo cho mình hay h i nãy ó mà thu t l i cho bà nghe. Bà nglòng th ng, nên nói r ng:

- i nghi p d hôn! Ph i làm sao i lên mà r c c u v , ch c u au mà c u tr n sao c.

Ánh-Nguy t m i thu t cho bà nghe s mình tính m n ghe ông sáu Th i và i v i ônglên mà r c. Luôn d p nàng g i nhà cho bà coi ch ng dùm. Bà nghe h t r i m i nói r ng:

- Cháu s a so n mà i i. Ð nhà ó bà coi ch ng dùm cho, không có sao âu mà lo.Ông sáu Th i c ng bi u nàng s a so n mà i li n bây gi cho xuôi n c. Ánh-Nguy t

vô bu ng trút h g o thì còn c ba b n n i; nàng l i l n vách móc ra m t quan ti n c anàng gi u ó, r i b chung vô qu u g o46 mà b ng ra ngoài. Nàng m n ông sáu Th i emdùm ti n v i g o l n xu ng ghe. Nàng l i sau coi gài c a t t èn, r i nàng i ra v i bà Hai.Nàng m c có m t b áo qu n trong mình, l i l y có m t cái kh n mà thôi, ch không emtheo v t chi h t.

Ghe nh sào xô ra, ông sáu Th i c m chèo lái, th ng Hi n là cháu c a ông, m i 15 tu igay chèo m i, r i hai ông cháu chèo tr ra vàm. Ghe i ngang qua nhà, ông kêu bà sáu mà nóicho bà hay r ng ông lên thành Gia- nh mà r c Lý-k -Nguyên r i i luôn ch không ch ughé.

** *

46 thúng nh ng g o

Ng n c gió ùa 32 www.hobieuchanh.com

i thành Gia- nh ngó v h ng tây, cách c a thành ch ng m t d m, có m t xóm nhch ng 5 cái nhà, mà nhà nào c ng l p lá d a, l i nhà nào chung quanh c ng có tr ng tr u, b i

y ng i trong x m i t tên xóm y là „xóm Tr u“.Trong xóm nhà y duy có cái nhà u xóm, phía m t tr i m c, thì cao-ráo r ng rãi h n

t. Nhà c t tr c a ra ng, tr c nhà có m t cái sân l n, d a ng có tr ng m t hàngng r ng47, l i có làm m t cái rào tre ch n gà heo trong sân không ra ngoài ngc. Nhà y là nhà c a Ð -C m.

Lý-Ánh-Nguy t ng i ghe lên t i thành Gia- nh r i, nàng bèn lên b i h i th m quán-C m ch nào. Nàng i tr n m t ngày h i th m cùng h t, h ch l n l n, n t i nàngi tìm c. Khi nàng xô c a tre b c vô sân thì th y trong nhà èn t leo-lét. Nàng l nc i g n t i c a, thì có m t con chó m c trong nhà h c-h c vài ti ng, r i xông th ng ra

ch n ng và s a om-sòm. Nàng không bi t con chó hi n hay d , nên nàng ng l i kêu vànói r ng: „Có ai trong nhà xin làm n la chó dùm cho tôi vô m t chút“.

Nàng v a nói d t ti ng thì nghe có ng i trong nhà h i r ng: „Ch ng n y mà ai còn iâu ó v y?“ Nàng ch a k p tr l i thì th y có m t ng i tr c ch ng 40 tu i, tr n trùi tr i,

t th n da en, c m nh n, mép có râu lún-thún48, c p m t ngó láo-liên, b c ra c a ngnhìn nàng r i la chó om-sòm. Con chó m c nín s a và x uôi tr i vô nhà. Ánh-Nguy t

c t i c a r i nói v i ng i trong nhà r ng: „Tôi d i C n-Ð c, ông già tôi là Lý-k -Nguyên i lên trên n y mà thi. Tôi m i hay tin ông già tôi au n m t i quán c a chú, nên l t

t em ghe lên mà r c ông già tôi. Th a chú, không bi t ông già tôi au b nh chi, b a nayã h t hay ch a, còn u nhà chú hay không v y chú?“

Ng i y ngó Ánh-Nguy t nháy m t vài cái r i nói r ng: „ , té ra em là con c a ôngLý-k -Nguyên hay sao? C kh d hôn, có bi t âu! Qua nh n h m nay h n n a tháng r i,sao b a nay em m i lên? B c vô ây em, vô nhà r i qua s nói chuy n cho em nghe“.

Ánh-Nguy t b c vô nhà, m t ngó láo liên, có ý ki m coi cha n m ch nào. Nàngkhông th y cha, mà l i th y có m t ng i àn-bà nhà sau b c ra, tr c ch ng 35, 37 tu i,mình choàng m t cái y m ch không có áo, mi ng r ng môi m ng c p t l n49, ch n màyth a, th y t ng m o thì bi t là ng i lanh l i mà l i kh c b c n a. Ng i àn ông ra h iÁnh-Nguy t ó là Ð -C m, còn ng i àn-bà n y là v , tên là Cao-th -Phi.

Th -Phi b c ra th y Anh-Nguy t thì ngó ch ng mà h i r ng:- Ai ó?

-C m và i l i ván l y cái áo mà b n và áp r ng:- Con em ây là con gái c a ông già u trong nhà mình ó a.Th -Phi v a nghe nói thì li n ng i x trên ván và châu mày tr n m t ngó Ánh-Nguy t

mà nói r ng:- hôn! Ta nh n b a h m mà n b a nay m i lên! Con gì mà b t hi u l m v y

nà! ng ch t ã thúi ho c r i còn lên làm chi ó?Ánh-Nguy t vô t i mà b m ng nhi c thình-lình, nàng ch a k p tr l i, k nghe nói cha

ch t r i, thì nàng s ng s t, m t mày tái xanh, n c m t ch y r ng r ng, song nàng g ng mànói r ng:

- Té ra cha tôi ch t r i hay sao thím? Tr i ôi! Ác nghi t chi l m v y! Cha tôi ch t hômnào? Ðau làm sao mà ch t ó? Xin thím làm ph c nói dùm cho tôi bi t m t chútthím.

Nàng nói m y l i r i li n ng i ghé n i u ván, l y v t áo y m t mà khóc. Ð -C mng i n tr u, mi ng nhai nhóc nhách, th m tr ng d ng y mà anh ta không c m ng chútnào. Còn Th -Phi thì l i v t mi ng nói r ng:

47 cây cùng h v i th u d u, thân m m ba c nh, có ch a m tr ng, lá thoái hoá thành gai, tr ng làm hàng rào48 lún phún, th a49 t hí, v a h p v a ng n, ch ng i gian ác

Ng n c gió ùa 33 www.hobieuchanh.com

- ng ng i ta ây là m i hay sao nên làm quá nh v y? trong quán ng i ta g nt tháng không có tr m t ng ti n c m, au l i m n ti n b c c a ng i ta màng thu c r i ch t còn l i b t ng i ta lo chôn c t n a. X a rày l p thi u, l p

n, l p t n hao chôn c t h t th y là 30 quan ti n. Bây gi ph i làm sao mà trti n li n cho v ch ng tôi, ch lâu không c. Có em ti n b c theo ó haykhông?

Ánh-Nguy t ng au lòng vì n i cha m t, mà l i còn nghe ch quán òi ti n n a, thìtrong lòng b i r i vô cùng. Tuy v y mà nàng không k chi ti ng n ng nh , mu n bi t coi chach t h i nào, nên b u-b o nói r ng:

- Th a thím, s cha tôi au r i m t trong nhà chú thím, làm cho chú tím c c lòng y là r i ro, ch không ph i cha tôi mu n chi v y. Còn chú thím th y cha tôi au nhi u,t- t nh n cho tôi hay, y là n tr ng, tôi âu dám quên. Không bi t chú thím nh ni nào, ch tôi m i hay h i khuya hôm qua, tôi l t- t i li n lên ây, ch âu dám tr ; xin thím làm ph c nói dùm cho tôi bi t coi cha tôi au b nh chi, au bao lâu,i ch t ngày nào, k o thình-lình mà tôi nghe nói ch t thì t i lòng tôi quá.

Th -Phi h m t ti ng, r i ng d y ngoe-ngu y b i vô bu ng, và i và nói r ng:- Thi u ti n ng i ta, không lo tính mà tr , i h i dong dài, ai làm th y-thu c hay

sao nên bi t b nh gì mà nói.-C m ng i vít c50 mà nói r ng:

- Ông già em u trong quán qua c ch ng m i b a. T i ngày thi, ng g i c ây mà nh p tr ng. ng thi có m t b a r i tr ra, nói ng au, nên thi không

c n a. ng v quán thì th y ng n m hoài ó, ai bi t ng au b nh gì. Cách vàingày ng c y ki m th y-thu c coi m ch h t thu c dùm cho ng u ng. Cách vài ngày

a th y thu c nói ng au n ng l m, s c u không c. V ch ng qua m i h ing g c-gác âu r i ki m ghe nh n cho em hay ó. Té ra m i nh n b a tr c t ia sau ng ch t.

Ánh-Nguy t ng i lóng tai mà nghe, ch ng Ð -C m nói d t r i nàng h i ti p r ng:- Chú có nh cha tôi ch t b a nào hay không?

-C m ng a bàn tay trái ra, ch t lóng tay mà m l m-th m r i nói r ng:- Ch t hôm ngày mùng 6, n b a nay là 10 ngày r i.Ánh-Nguy t l c u th dài, bu n th m quá không nói chi c h t. Ð -C m ngó nàng

và nói ti p r ng:- Ông già em báo h i quá! V ch ng qua có v n li ng chút nh, b ng làm tiêu h t.

Bán con heo r i c ng út cho ng. L p nuôi c m, l p ch y thu c, r i l p mua hòmng n a, ngh th coi t n hao là d ng nào. Bây gi tính h t th y ng thi u v

ch ng qua là 30 quan. V y em ph i tính tr cho qua, ng có ch m tr màmích lòng.

Ánh-Nguy t lau n c m t và áp r ng:- Chú thím nuôi d ng chôn c t cha tôi, n y tr ng l m, d u ngàn n m tôi c ng

không quên c. Cha tôi m c n chú thím, ph n tôi là con, t nhiên tôi ph i lo màtr , hu ng chi n n y là n n ngh a, l nào tôi dám ch i. Ng t vì cha con tôi nghèokh , mà s n thì nhi u quá, tôi bi t làm sao mà tr n i bây gi . Ch ng d u chú làmchi, hôm cha tôi i thì tôi bán con heo v i c p áo ng l y ti n a cho cha tôi làmphí l mà i ó. Thi t bây gi trong nhà tôi không còn m t v t gì áng n m ba ti nho c m t quan, nên bán tr cho chú c. Ðây s s n c a tôi có m t quan ti n màthôi“. Ánh-Nguy t l n l ng m quan ti n mà n m dài trên ván, r i ng i b pxu ng t, ngay tr c m t Ð -C m, và l y và nói r ng: „Xin chú th ng ph n tôinghèo hèn côi cút t i ngh p. N u tôi giàu có nh ng i ta thì ch ng nh ng là tôi tr

c a cha tôi, mà tôi còn ph i n n cho chú thi m th p b i n a m i v a.

50 c: ph n tim èn b cháy cùn l i, vít c: vít cho r i cái c

Ng n c gió ùa 34 www.hobieuchanh.com

Th -Phi trong bu ng b c ra ng chóng n nh hai tay mà nói l n r ng:- Tr i i, thi u ng i ta 30 quan ti n, bây gi tr có m t quan r i l y mà tr hay sao?

Húy! Ð c âu nà! Làm sao thì làm, ph i tr cho , ch thi u m t ng c ngkhông c n a a.

Ánh-Nguy t và khóc và áp r ng:- Th a thím, tôi có bao nhiêu ó mà thôi, bây gi bi t làm sao. Thôi, sáng tôi n

vi ng m c a cha tôi, r i tôi v bán h t nhà c a c bao nhiêu tôi em thêm chochú thím.

Th -Phi h i r ng:- Nhà t t hôn? Bán ch ng c bao nhiêu ti n?- Th a, có m t cái nhà lá 2 c n; mà tôi s bán không ai thèm mua m i kh n a.- u v y thì òi v bán nhà n i gì? B khi mu n ki m ch c mà tr n hay sao?

ng ng i ta d y l m a há, nên bày m u mà g t!- Th a thím, tôi nói thi t, ch tôi âu dám g t. Nh chú thím có s tôi tr n thì chú

ho c thím i theo tôi; h tôi bán nhà c a c bao nhiêu thì l y h t mà tr .- Nói chòi lá mà bán bao nhiêu ti n, nên ph i i theo. Không c, làm sao c ng ph i

tr cho ti n r i i v m i c, n u không tr thì ph i i n quan.- Th a thím, tôi không có ti n, nh thím th ng thì tôi nh , còn nh không th ng thì

tôi ch u, ch bi t làm sao bây gi .- , thôi sáng r i s hay. Bây gi khuya r i, n u mà ôi co hoài thêm hao d u c a

tôi, ch không ích gì.-C m nghe v nói nh v y li n ng d y i ra sân khép cái c a tre l i, r i tr vô nhà

p c a gài kín mích. Anh ta qu ng cái g i trên ván bi u Ánh-Nguy t n m ó mà ng , vói tayy quan ti n và t t èn, v ch ng d t nhau i vô bu ng.

Ánh-Nguy t n m co d a góc ván, n c m t tuôn d m-d . Nàng au lòng v n i cha ch tmà không th y m t con, không tr i c m t l i r i nàng l i r n trí v n i n òi không bi tlàm sao có ti n mà tr . Mà d u không ti n nàng c ng ít lo, ngh vì cái thân c a nàng n u ph ibán mà tr n cho cha, thì nàng c ng s n lòng mà bán li n. Nàng bu n là bu n hài c t c a cha

m n i t khách quê ng i, ngày sau s khó mà vi ng th m m m cho th ng c.Nàng n m suy t i tính lui, r i nghe hai v ch ng Ð -C m nói chuy n x m-xì trong

bu ng. Nàng trông sáng cho mau ng c y Ð C m d t ch dùm m m cho nàng bi t, b iy nàng th n-th c hoài, ng không c.

Tr i v a r ng ông thì nàng ã th c d y r i; nàng ng i khoanh tay mà ch v ch ng-C m. Ch ng tr i sáng thi t m t, nàng th y Th -Phi d y ch ng c a nàng m i nói nh nh

ng:- Th a thím, không bi t m c a cha tôi chôn g y ây hôn, xin thím làm n ch dùm

ng tôi ra ó l y cha tôi cho th a lòng m t chút.Th -Phi châu mày nói r ng:- t t d hôn! N c a ng i ta ây không lo, lo i ra m mà l y! L y r i ng

ng d y mà tr n c hay sao? Không c, ph i ch y mà tr cho 30 quanti n r i m i c i.

Ánh-Nguy t áp r ng:- Tôi ã th a v i chú thím r ng tôi không có ti n, bây gi thím òi, tôi bi t l y chi mà

tr “.Th -Phi tr n m t nói r ng:- u không tr thì ph i t i quan, ch m c n ng i ta, bây gi nó không có ti n r i

thôi hay sao?Ánh-Nguy t cúi u l ng thinh, không dám nói chi h t. Ð -C m th c d y, nói chuy n gì

i v nhà sau không bi t, mà m t lát anh ta b c ra bi u Ánh-Nguy t ph i i v i anh ta lênHuy n. Ánh-Nguy t thu nay ch a t i quan l n nào, nên nghe bi u lên Huy n thì nàng s ,song s mà c ng ph i i, b i vì mình m c n ng i ta bây gi c i ch i sao c.

Ng n c gió ùa 35 www.hobieuchanh.com

Lên t i tr c m t quan Huy n, Ð -C m th a h t u uôi m i vi c cho quan Huy nnghe và xin ngài d y Ánh-Nguy t ph i tr s n c a Lý-k -Nguyên là 30 quan ti n. QuanHuy n li c ngó Ánh-Nguy t r i chúm-chím c i và h i Ánh-Nguy t qu có thi u s ti n óhay không. Ánh-Nguy t ng i xu ng mà l y và ch u có thi u, song nàng c ng th a thi t bâygi nàng không có ti n mà tr .

Ng i làm quan i vui ra gi n thi t mau. Quan Huy n m i c i ó, mà r i ngài l igi n, tr n m t n t r ng:

- thi u n ng i ta thì ph i tr , ch ch u có thi u r i nói không có ti n sao c.Có th ng lính nào ó, bây ra d t nàng n y em giam trong khám cho tao.

Lính li n n m tay d t Ánh-Nguy t i ra phía sau. Ð -C m xá quan Huy n mà v .Ông sáu Th i th y Ánh-Nguy t i ki m quán Ð -C m mà sao tr n m t ngày m t êm

nàng không tr xu ng ghe, ông l y làm l , nên sáng b a sau ông i ki m. Ch ng ông nghe nóiLý-k -Nguyên ã ch t lâu r i, còn Ánh-Nguy t thì b quan Huy n nh t vào khám ông khôngrõ duyên c nên ông au lòng tha thi t, ch t l i l c u, r i tr xu ng ghe gay chèo mà v .

Nh n i cha ã bu n t ru t, ngh thân mình thêm s vô cùng. Ánh-Nguy t ng i trongkhám mà gan héo m t s u, l p thì t c t i cho cha ch t x ng i, l p thì lo cho mình khôngbi t làm sao mà tr n . Ð n t i nàng ng ng i lo li u, thình lình có m t chú lính m c akhám b c vô nói r ng quan l n cho òi nàng lên th phòng cho ngài d y vi c.

Ánh-Nguy t l t- t ng d y i theo chú lính. Khi nàng b c vô th phòng, thì nàngth y quan Huy n, tr c ch ng 45 t i, trên mép d i càm u có râu le the vài ch c s i, ngng i tréo m y ch n51 trên gh mà hút thu c. Ngài ngó nàng trân-trân, mà mi ng l i chúm-chím c i. Nàng s s t nên ng khoanh tay, cúi m t xu ng t, không dám ngó ngài.

Ngài bi u chú lính i ra ngoài, r i b ch n xu ng mà nói v i Ánh-Nguy t r ng: „Nàngthi u n Ð -C m, bây gi nàng tính làm sao mà tr ?“

Ánh-Nguy t th a nh nh r ng:- m quan l n, n con thi u ây là n nhân ngh a, b i v y con lo h t s c. Ng t vì

nhà con nghèo, ph n con là gái, mà s n thì nhi u, b i v y con không bi t làm saomà tr c, xin quan l n th ng dùm thân con.

- Nàng mu n kh i tr n y hay không?- m quan l n, con mu n nh v y sao ph i. V ch ng v ch ng chú Ð -C m nuôi

ng cha con g n m t tháng, mà ch ng cha con ch t, chú l i còn lo chôn c t n a. Cáin y là n tr ng. Ph n con làm con, con ph i ghi t c trong lòng. Ch chi con giàu có,

thì con s i gia tài mà chia cho chú, con m i v a lòng, có l nào có 30 quan ti n màcon th i thác không ch u tr .

- Nàng thi t thà nên không hi u. V ch ng th ng Ð -C m là quân ch t u l t da ng ita, ch không ph i làm nh n ngh a gì âu. Cha nàng i thi có l c ng có em theo ti n

c chút nh ch ?- , b m có n m sáu quan ti n, vì nhà con nghèo nên âu có ti n mà em theo nhi u

nh thiên h v y c.- À, qu thi t hôn! N m sáu quan ti n ít l m hay sao? Cha nàng ó có m t tháng mà

ti n c m h t bao nhiêu. Còn nó nói u ng thu c, có b ng c gì âu mà tin c. Vi cchôn c t ch c nó c ng làm s -s a không t n hao bao nhiêu, b i v y có gì âu mà vch ng nó tính t i 30 quan. Ph i là v ch ng nó mu n n c p nàng không h ?

Ánh-Nguy t nghe quan Huy n nói nh v y thì nàng ng ng m ngh m t h i r i ápng:

- B m quan l n, b nào n ngh a c a v ch ng chú Ð -C m c ng tr ng l m, b i v y có nào con dám nghi b ng chú.

Quan Huy n c i ng t r i ngó ngay Ánh-Nguy t mà nói r ng:

51 ùi n gát lên ùi kia

Ng n c gió ùa 36 www.hobieuchanh.com

- Nàng kh d i quá! Thôi, nàng mu n nói v ch ng Ð -C m t t thì t ý, ta c i làmchi. V y bây gi nàng làm sao mà tr n , âu nàng b m cho ta nghe th coi?

- m quan l n, xin quan l n th ng dùm ph n con.- Ta th ng l m ch ! Ta th ng nên êm hôm v ng-v ta m i kêu nàng vào ây mà nói

chuy n.Quan Huy n nói mà chúm-chím c i còn m t thì li c ngó Ánh-Nguy t. Có l nàng th u

hi u m y l i c a quan Huy n m i nói ó là l i xiên-x o hay sao, mà nàng m c c nên gò máng h ng, m t cúi xu ng t, r i m i nói ti p r ng:

- m quan l n, xin quan l n làm ph c tha con v con bán h t nhà c a coi c baonhiêu, còn thi u bao nhiêu con bán thân con nh p cho s 30 quan em lên mà trcho v ch ng chú Ð -C m.

Quan Huy n c i n a và nói r ng:- i quá! Nàng ây v i ta thì kh i tr ng nào h t. Nàng ch u hôn?Ánh-Nguy t ch a k p tr l i, thình lình quan Huy n vói níu tay nàng mà kéo, nàng th t

kinh, gi t tay, và b c s t ra ng d a c a. Quan Huy n c i và a tay ngo c nàng mà nóing:

- Làm gi ng gì v y? Vào ây, vào ng g n ta nói cho mà nghe.Nàng xích vô có m t b c, r i khoanh tay ng ó. Không dám l i g n quan l n n a.Quan Huy n nói r ng:- Ta th y nàng nghèo hèn mà có s c nên ta th ng, nên ta mu n làm ph c c u nàng.

y nàng ây h u ta. Nàng kh i tr n , kh i c c kh , bi t hôn? Ði xê l i âyta bi u m t chút.

Quan l n nói r i a tay ngo c n a. Áng-Nguy t bi n s c, ngh n h u, n a gi n, n a s ,không nói chi c h t. Quan Huy n ng d y mi ng c i, ch n b c l n l i ch nàng ngvà tay vói níu nàng n a. Ánh-Nguy t h t tay quan l n, ng c m t ngó ngay và nói r ng:

- m quan l n, quan l n là cha m c a dân, quan l n ph i gi th di n ch sao l ilàm vi c trái i nh v y? Ph n con tuy nghèo, song con v n con nhà nho h c, conbi t l ngh a chút nh, có l nào con vì ch n mà ph i bán cái danh ti t c a consao? Xin quan l n hãy ng xê ra, n u quan l n làm trái o ngh a, thì t con ph ith t l v i quan l n a.

i nàng nói d u dàng, mà gi ng nàng nghe c ng c i, m t nàng l i nghiêm-ngh , b i v yquan l n tuy gi n, song ngài kiên s , nên ríu-ríu tr l i gh mà ng i, r i kêu lính bi u d tÁnh-Nguy t em giam l i d i khám.

Sáng b a sau quan Huy n cho òi Ð -C m n h u. Khi Ð -C m n r i, ngài m i d ylính d t Ánh-Nguy t lên. Ngài th y Ánh-Nguy t thì s c m t ngài m- m, c p m t ngó

m-l m và nói r ng:- Lý-Ánh-Nguy t ã ch u có thi u c a Ð -C m 30 quan ti n thì ph i tr li n . N u

không có ti n thì ph i c công cho ch n , ch ng nào có ti n tr r i m i c. Thôi Ð -C m d t con n y v nhà mà b t nó làm công vi c, n u nó tr n, thì l pc ph i n báo cho ta hay.

-C m l y quan Huy n r i b c ra. Ánh-Nguy t ríu-ríu i theo, s c m t nh th ng,coi không bu n mà c ng không gi n.

** *

Ng n c gió ùa 37 www.hobieuchanh.com

(6)

-C m ít nói mà tánh l i x o trá; còn Th -Phi nói nhi u mà tánh l i h n hào. Hai vch ng tánh ý khác nhau, nh ng mà thu nay chung v i nhau m t nhà, ch ng hi u là t i vph c trí x o c a ch ng, hay là t i ch ng s thói h n c a v , mà ít ai th y v ch ng r y rà cùngánh l n.

Ánh-Nguy t v ng l i quan phân x , v cho v ch ng Ð -C m, thân nàng c c kh nh c không k xi t. Tuy nhà nàng nghèo m c d u, nh ng mà t nh chí l n nàng quen n um, xúc cá, may áo, hái rau, ch nàng ch a t ng làm nh ng vi c n ng n c c nh c.

Hôm nay v ch ng Ð -C m b t nàng làm nh tôi m i, tuy cho n no m c m, song m ingày làm công vi c không h tay: b a thì dang ngoài n ng cu c t giâm khoai, b a thì d mngoài m a n cây nh c , b a thì l i xu ng sông kéo l i tay mà b t cá, b a thì vô trong

ng mót c i khô mà gánh v . Nhi u b a nàng làm ban ngày ã m i m t r i, mà ban êm cònph i th c xay lúa gi t g o52, ch không ngh ng i c.

Thân nàng thi t c c kh áo , mà v ch ng Ð -C m không th ng, có nhi u khi nàngkhông có l i chi tr ng, mà Th -Phi ch i b i ánh p t ng b ng, coi nàng c ng nh con thú

trong nhà, ch không ph i là gái má ph n, môi son, n hay, h c gi i.Ý h ! Cha m c n có 30 quan ti n mà thân con ph i i làm tôi m i, ngh áng t c t i hay

không! Mà làm tôi m i cho ng i, c c kh s nh c áo nh v y r i n ch ng nào m imãn h n? Vi c y quan không nh, mà Ánh-Nguy t c ng không hi u!

Cái ki p c a Ánh-Nguy t ho n n n nh v y, d u có d p chi vui nàng c ng ch ng h vuic. Nh ng mà thi t c ng l y làm k cho nàng, d u ch u c c kh s nh c, song nàng c ng

ch ng h b ng phi n hà bao gi . Nàng th m ngh ph n nàng là gái, lúc cha ng y u nàngkhông d ng nuôi, lúc cha t tr n nàng không t ng táng, v ch ng Ð -C m th cho nàng màlo c m cháo thu c men, r i l i chôn c t n a, n y r t n ng, ngh a y r t dày, bây gi nàngkhông có ti n thì ph i em thân làm trâu ng a mà n áp n ngh a cho ng i, n u vì c c khmà phi n trách thì ai cho mình là gái bi t n ngh a. B i nàng ngh nh v y nên ch u c c nàngkhông bu n, b ánh nàng không gi n, c gi m t tánh trung tính cung k nh v ch ng Ð -

m luôn luôn. khi m i i v v i v ch ng Ð -C m, nàng h i th m bi t m m c a cha, b i v y

có bu n thì nàng ra ó vi ng th m, khi thì ôm t b i núm m thêm cho cao, khi thì nh cquét rác chung quang m cho s ch, làm nh v y r i s bu n c a nàng bao nhiêu u tiêu tan

t.Ánh-Nguy t h n m t n m, vì làm công vi c n ng n , nên m y ngón tay móng g y,

hai bàn tay chai c ng nh ng mà n c da c a nàng c ng còn tr ng nh d i ph n, g ng m ta nàng c ng còn sáng nh tr ng r m, t ng i c a nàng còn d u-dàng, gi ng nói c a nàngng còn nho-nhã.

t bu i chi u, tr i khô-khan, gió mát m . Hai v ch ng Ð -C m ng i trong nhà mànói chuy n, còn Ánh-Nguy t xách ch i ra sân quét lá cây r ng, r i h t em b d a hàng rào.

Có m t ng i trai ch ng 25, 27 tu i, u v n kh n en, tác cao mà m, da tr ng, m tth n, i ngang qua nhà Ð -C m, c p m t ngó ch m ch vô sân, r i th ng-th ng b c ch mch m mà ngó hoài. Tên trai y i qua kh i r i, cách m t lát th y tr l n l i n a. Lúc tên traiy v a i t i, thì Ánh-Nguy t ôm m t ôm lá cây c ng v a b d a hàng rào. V hàng rào

ng r ng n y ng n cái sân cho phân bi t v i ng i, mà cây x ng r ng th p th p ch ngi rún ch không cao, b i v y Ánh-Nguy t trong, tên trai y ngoài, hai ng i ngó nhaut cái, r i Ánh-Nguy t quày-qu tr vô quét sân, nàng ch ng h ý n. Tên trai y ngó

theo trân trân m t h i r i m i i.y b a sau, bu i chi u nào tên trai y c ng có i ngang qua nhà Ð -C m, mà h i

ngang thì ngó vô nhà luôn luôn. Ánh-Nguy t vô tâm, nên nàng không th y vi c y. Th -Phi vô

52 gi g o v i chày tay

Ng n c gió ùa 38 www.hobieuchanh.com

ý nên ch ta c ng không hay, duy có m t mình Ð -C m th y v y l y làm k , nên m t b a nanh ta i tên trai y i tr v , anh ta làm b i có vi c, m i nom theo coi tên trai n y âucho bi t.

Tên trai n y là T -h i-Y n, g c trên t nh An-Giang, cha m giàu l n, công h c ã dày,ng l i cha xu ng thành Gia- nh du h c ng ch khoa sau mà ng thí. Chàng xu ng t i

Gia- nh ã h n m t tháng r i, u t i nhà bà i Th nh mà h c. Hôm n nh n tr i tronggió mát, chàng l n b c ra ngoài thành mà ch i, tình c g p Ánh-Nguy t ng quét sân, tuynàng trong ch th o l , tuy nàng m c áo qu n lam l , song dung nhan tu n tú, t ng m odoan-trang, làm cho H i-Y n v a ngó th y thì tâm-th n m m t, bi n ái sóng d i, ch n khôngmu n i, m t b t ph i ngó, nên b a u ph i i tr l i mà ngó m t l n n a, r i m y b a sau

i n ch ó hoài, h th y d ng Ánh-Nguy t thì v nhà vui c i, còn b a nào không th ythì n m dàu-dàu53, không t p v n c sách c.

-C m h i th m bi t c tánh danh, bi t c ch , r i d d m hi u c tình ý c ai-Y n n a, thì trong b ng m ng th m, nh ng mà anh ta không nói cho v bi t, h chi u thì b t Ánh-Nguy t làm công vi c trong nhà sau, ch không cho ra sân n a.

Tr n 10 ngày H i-Y n không th y m t Ánh-Nguy t, thì chàng xót-xa b t-r t, n ngkhông c, ban ngày d sách ra mà trí l i t ng âu, ban êm i th -th n ngoài ng, lúcng i d i i54 trông tr ng, lúc ng trên c u ch n c, mà trông tr ng n tr ng l n c ngkhông h t bu n, ch n c n n c ròng càng thêm o-não. Ð n nông n i n y chàng H i-

n m i bi t m i s u t ng-t có th gi t ng i nh ch i.i-Y n b ng-khuâng êm ngày ch u không c, nên m t b a n chàng m c y ph c

-t r i n nhà Ð -C m. Ð -C m v a th y chàng b c vô t i sân, thì g t u, chúm-chími. Anh ta chào h i bãi buôi, l t- t m i ng i.

i-Y n ngó quanh qu t r i nói r ng: “Tôi là h c trò ph ng xa du h c, n ây ãn vài tháng r i. trong thành b c b i, mà l i ông ng i r y rà, tôi h c không ti n, nên

mu n ki m nhà ngoài cho yên t nh ng ôn nhu n kinh s cho d . Tôi th y nhà chú r ng rãi,mà l i chung quanh có cây mát m , nên n ây xin chú làm n cho tôi u m t ít lâu,không bi t có c hay ch ng?”

-C m c i mà không tr l i, l i kêu Ánh-Nguy t bi u l y tr u cau em cho khách n.Ánh-Nguy t trong bu ng b c ra, H i-Y n ngó th y m t, thì trong lòng kho n-khoái, m ngmà không dám ngó, vui mà s , nên ng i b ng vô cùng. Ð -C m li c th y, hi u ý H i-Y nvì tình nên n xin u, bèn c i và nói r ng:

- Ch ng ph i tôi h p gì v i c u, ng t vì nhà tôi ch-x c55, s e không có ch cho c un n m cho x ng áng. Ðã v y mà ph n tôi nghèo nàn, thi u tr c h t sau, nên tôi không có c m g o mà nuôi c u c.

Hài-Y n áp r ng:- Không h i gì, mi n là chú cho tôi m t b ván thì r i. Còn vi c c m g o thì t chú

nh m i tháng tôi tr cho chú bao nhiêu c ng c. Nh dù có nghèo l m, mu nlãnh tr c chút nh, tôi c ng a cho.

-C m ng i ng m ngh m t h i r i gãi u nói r ng:- Tôi tuy d t nát, song tôi có lòng th ng con nhà h c-trò l m. Khoa tr c tôi c ng có

nuôi h c trò trong nhà. Ch chi tôi giàu có nh ng i ta, thì c u không c ng c,ch ng c n ph i tr ti n, ch ng nào thi u r i s n n. Ng t tôi nghèo quá, v y n u

u mu n thì cho tôi m i tháng n m quan.- c. H m nay tôi trong nhà bà i Thình, bà tính cho tôi m i tháng 3 quan. ây

ng rãi thanh v ng, v y chú tính n m quan c ng c.

53 d t, có nét bu n54 c cây l n: chim xa r ng th ng cây nh c i55 xiêu v o

Ng n c gió ùa 39 www.hobieuchanh.com

-C m th y H i-Y n ch u li n nh v y, thì ti c mình không òi nhi u h n n a, nênanh ta ngh m t h i r i nói r ng:

- i nãy c u có nói nh tôi mu n m n ti n c ng c. V y c u làm n cho tôi m nchút ít ng mua lúa g o.

- , c. Ð tôi cho chú m n vài ba nén b c. Thôi tôi v tôi thâu x p c, r ichi u tôi d n ra ây tôi nghé.-C m g t u lia-l a, vì nghe nói cho m c tr c vài ba nén thì m ng quýnh.i-Y n v a ra kh i c a, thì Th -Phi trong bu ng b c ra nói l n r ng:

- Mình ng c quá! B th ng ó giàu l m, mình s gi ng gì mà òi ti n c m m t thángcó 5 quan, không dám òi nhi u h n?

-C m l y tay khoát v và nói nh -nh r ng:- Ai dè nó giàu! Mà thôi m y ng nói gì h t, ó m c tao. Chuy n n y tao trúng

i l n r i tao h t lo nghèo n a.Th -Phi châu mày áp r ng:- ! Th nó m t tháng 5 quan, nó n c m vài quan, mình té56 gi i l m là 3 quan,

ch bao nhiêu ó mà giàu.-C m ngó ch ng trong bu ng r i nói nh -nh v i v r ng:

- y! M y ng có cãi mà! Th ng ó mê con Ánh-Nguy t nên nó m i t i ây mà xinu, bi t hôn? Ð mình l y con Ánh-Nguy t làm m i mà câu nó. H nó m c m i

i thì ti n b c c a nó có bao nhiêu là ti n c a mình ch gì, hi u ch a? y v y, m yph i bi u con Ánh-Nguy t t m r a cho s ch s , m c áo qu n cho t t . T rày s plên ng có b t nó làm công vi c n ng-n n a, h th ng ó có h i thì mình nói Ánh-Nguy t là con nuôi nghe hôn. M y c nói y theo l i tao d n, ng có cãi gì h t, thìxong vi c, nh hôn?

Th -Phi hi u rõ ý ch ng r i thì c i và g t u lia-l a. ch ng Ð -C m lo quét t c nhà c a s ch s , ch a m t b ván cho H i Y n n m l i

nh c m t cái gh g n ó cho chàng sách v . D n d p xong r i, Th -Phi bi u Ánh-Nguy t t m g i, thay i áo qu n. Ð -C m th y Ánh-Nguy t bi u âu làm ó thì vui m ng,nên kêu ra nói d u ng t r ng:

- y cháu, t h i n m ngoái n nay, vì v ch ng chú nghèo nên thân cháu m i c ckh , ch không ph i chú thím ghét go gì ó. T rày v sau, chú có cho ng i u,nên ch c là trong nhà chú h t túng r i n a. V y cháu ng có làm nh c nh n nhtr c n a, nghe hôn cháu. Thu nay cháu c c, xin cháu ng phi n, y c ng vì chúthím th ng ông già cháu nên hóa ra nghèo, cháu m i c c, ch không ph i chúmu n chi v y. Thôi, t rày s p t i ai có h i thì cháu nói là con cháu trong nhà, ch

ng có nói n gì h t.-C m v a nói t i ó thì th y H i-Y n ã b c vô sân, l i có m t ng i vác r ng

tráp theo sau. Anh ta l t- t ch y ra ti p r c, ph d n l ng-x ng. Th -Phi c ng vui c ivà h i Ánh-Nguy t i n u n c cho khách u ng, H i-Y n s p sách v , d n r ng tr p, móccây n c m trên vách, bút nghiên trên gh , r i m r ng l y cho Ð -C m 3 nén b c.

nhà vui h t th y, nh ng m i ng i vui riêng m t th , v ch ng Ð -C m vui vì cóc ti n, H i-Y n vui vì c g n g i ng i yêu, còn Ánh-Nguy t vui vì h t c c kh .

** *

56 th a ra, d ra

Ng n c gió ùa 40 www.hobieuchanh.com

-h i-Y n c yên n i, mà l i c g n ng i mình hoài v ng, thì trong lòng thth i, b i v y v a m i t i thì chàng t èn r i l y sách ra mà c. Ánh-Nguy t không rõ tìnhý c a chàng, nên ra vô d n d p nh th ng. Có khi nàng ng nghe H i-Y n bình sách ngâmthi, b không e-l chút nào h t.

i-Y n ng i c sách, mà h th y d ng nàng thì li c m t l ng tròng, tuy chàng khôngnói chi v i nàng, song s c m t chàng coi vui l m. G n h t n a canh m t, v ch ng Ð -C mvô bu ng mà ng . Ánh-Nguy t c ng vô trong mà n m. Ch nàng ng cách b ván c a H i-

n n m có m t t m vách.Tr i khuya l n l n, t b v ng v , ch nghe có gi ng H i-Y n c sách ngâm nga mà

thôi, H i-Y n c m t r i, m i x p sách trên gh và l y cây n c m treo trên vách r i lêndây mà n. H i-Y n v n s n có ngón n t i, mà l i ng lúc t ng-t , r i cái th n nótruy n ra t i m y u ngón tay, b i v y ti ng n r r nh n c ch y nh m a sa, gi ng nnh to nh trông ng i nh nh b n. Ng i c m h ng n nghe ti ng n nghe d c m h ng,

i v y Ánh-Nguy t n m trong gi ng, nghe ti ng n tiêu tao, thì trong lòng nàng bát ngátvô cùng. V Ánh-Nguy t có ngón n tuy t di u, thu nay nàng ch a t ng g p ai n t i

n nàng bao gi . Hôm nay nàng nghe ti ng n c a H i-Y n thanh tao thì nàng khen th m,mà khen r i l i b ng-khuâng, t i t m thân linh inh, nh quê nhà di u v i, th ng m changàn thu v nh bi t, xót li u b chút ph n bùn than.

i-Y n c m y b a, tuy hay dòm ngó Ánh-Nguy t, ch ch ng h dám m mi nggh o ch c. Còn Ánh-Nguy t th y H i-Y n c sách, n c m thì bi t chàng h c gi i n hay,song nàng c ng không ng ý chi khác. V ch ng Ð -C m không qu u-qu n a, mà c ngkhông hún hi p ày a Ánh-Nguy t nh x a.

t b a n , Th -Phi d t Ánh-Nguy t vào ch mua n, Ð -C m nhà ng i tr c c ach tre ng gi , H i-Y n chà l t l i ng i m t bên h i th m công vi c làm n dông dài m t

i r i h i r ng:- Chú có m y ng i con?- ch ng tôi không có con.- Còn cô Hai trong nhà ây là ai?- Nó là cháu.- m nay tuy tôi nghe cô kêu chú b ng chú, song tôi t ng là con gái c a chú ch .- Không, nó là cháu.- Cô còn cha m gì hay không, sao cô l i v i chú?- Cha m nó ch t h t.- i nghi p d hôn! Cô có ch ng hay ch a?- Ch a.- Cô c m y tu i r i mà ch a có ch ng?- Nó n m nay c 22 tu i.- Cô l n r i, sao chú ch a ki m ng i t -t mà g cho cô có ôi b n v i ng i ta?- th y v ch ng tôi nghèo, có ai dám c i âu mà g .- Nghèo mà h i gì!- Thi t cháu tôi nó có s c m t chút. V ch ng tôi c ng tính ki m ch có ti n, ng g

cho nó nh . Ng t ch a th y ai i nói, bây gi tôi bi t ai âu mà g .i-Y n nghe nói nh v y thì hi u ý Ð -C m ham ti n, chàng ng i suy ngh m t h i

i, r i ki m chuy n khác mà nói.Chi u b a y tr i mát m , Ð -C m di l i àng xóm mà ch i. Th -Phi thì i ra v n

thu c mà th m v n. H i-Y n th y Ánh-Nguy t nhà có m t mình, ý mu n gh o nàng,song không bi t làm sao mà kh i u, bèn l y cây n ng i trên ván mà n. Chàng d ng tâmgh o Ánh-Nguy t, nên l a khúc tuy t hi u mà kh i ng tình nàng.

Ánh-Nguy t nghe n hay, thì nàng ng a ngh , nên ra ng d a c a bu ng làm b ntr u ng lóng tai mà nghe. H i-Y n th y nàng ra, li n ng ng n và h i r ng:

- Tôi n nh v y cô nghe có v a tai cô hay không, cô hai?

Ng n c gió ùa 41 www.hobieuchanh.com

Ánh-Nguy t m c c mu n ch y vô bu ng, song nàng s th t l , nên day l i nói nghiêmch nh r ng:- , th a c u n ã ch c nh p mà ngón l i t i quá.

i-Y n nghe l i d u dàng thì kho n-khoái, mà th y nàng khen trúng u thì ch ngng nên buông n h i r ng:

- Té ra cô bi t n hay sao, cô Hai?- th a, ông thân tôi h i tr c c ng là nhà h c trò, nên có d y tôi chút nh.- u cô bi t n, v y thì tôi xin cô vui lòng n th ch i vài b n, c hôn?

i-Y n và nói và ng d y a cây n. Ánh-Nguy t a tay mà c n và nói r ng:- Th a c u, ngh tôi v ng v , tôi âu dám Ban-môn ng ph 57.

H i-Y n vì th y nhan s c mà sanh t ng-t , ch không dè Ánh-Nguy t là con nhànho h c. Nay nghe nàng bi t n, l i nghe nàng nói ch n a, thì trong lòng càng thêm yêuchu ng, nên c nài-n nàng n hoài. Nàng ái-ng i nên không dám n. Chàng nói r ng:

- Bá-Nha g p c T -K 58 mà ch a ch u n, v y còn ch ai.Nàng bi t H i-Y n mu n gh o, nên th n m t xây l ng i vô bu ng, và i và nói r ng:- Th a c u, ngh tôi hèn m n, có áng chi mà dám sánh v i Bá-Nha.

i-Y n ái m Ánh-Nguy t l m, mu n th coi ngón n c a nàng ra th nào, nên Ð -m i ch i v chàng bèn nói v i Ð -C m r ng:

- Cô hai c bi t n mà nãy gi tôi m i cô n ch i cô không ch u n. Ðâu chú bi ucô n th ít b n nghe ch i chú.

-C m không dè Ánh-Nguy t bi t n, nên nghe nói nh v y, thì ch ng h ng. Anh tangó H i-Y n mà áp r ng:

- Không bi t nó bi t n hay không.- Tôi m i h i, cô nói cô bi t.- y hay sao?- Ph i. Cô bi t n mà l i bi t ch n a. Cô nói ông thân cô h i tr c là nhà nho-h c

nên có d y cô.-C m ng ngó l -láo r i nói tr r ng:

- Ph i. Ông già nó h i tr c c ng là h c trò nh c u v y. Có l khi ng có d y nó.Anh ta nói phóng ch ng ch không dám ch c.Th -Phi ngoài sau v n i vô, nghe nói Ánh-Nguy t bi t n thì ch ta không tin, mà

ng không dám cãi. H i-Y n mu n cho có chuy n ng làm quen v i Ánh-Nguy t, nên theoc ri t v ch ng Ð -C m bi u nàng n. Th -Phi bèn kêu Ánh-Nguy t ra r i nói r ng:

- y bi t n ph i hôn? Nh m y bi t thì n th ít ch p nghe ch i.Ánh-Nguy t th y H i-Y n ng i chong m t ngó nàng ch ng ch ng59 thì nàng m c c ,

nên nói xu-x r ng:- Cháu h i tr c bi t n c t-qu t, mà b lâu quá nên còn nh bài b n gì âu.

i-Y n r c nói r ng:- Không h i gì, cô nh câu nào thì n câu n y nghe ch i. Mình trong nhà, ch ph i

ai xa l chi hay sao mà m c c .Ánh-Nguy t d c d c không ch u n. Th -Phi mu n làm cho v a ý H i-Y n, là ng i

mình ang nh c y, nên tr n m t ngó Ánh-Nguy t và nói r ng:- Ta bi u n thì n i, khéo làm b nhõng-nh o hoài!Ánh-Nguy t nghe l i nói x ng thì s , nên ríu-ríu b c l i l y cây n. Nàng c m t i cây

n thì nh thói x a, b n hàn mà phong l u, r i l i mh t i cha, b i v y nàng a n c m t.Ph n thì nàng bu n b c, ph n thì nàng th n thùa, nên nàng b c vô trong c a bu ng r i ng i

57 múa búa tr c c a L Ban: L Ban là t s c a ngành m c, không ai có ngh thu t dùng búa b ng ông. Thànhng n y ý nói là không dám khoe tài ngh tr c m t ng i tuy t gi i.58 hai ng i b n tri âm i Xuân Thu59 không r i, không d t

Ng n c gió ùa 42 www.hobieuchanh.com

ghé trên u gi ng lên dây và n. Tuy h n m t n m r i nàng không r t i cây n, nh ngmà hôm nay nàng n ch ng chút nào l tay, l i n luôn m y khúc không nghe l i nh p. B ivì ngón n nàng ã t i s n, mà l i thêm nàng l i ng bu n th m trong lòng, nên h i nnghe nh oán nh s u, làm cho H i-Y n ng i ngoài tai lóng nghe, d b t x n xang, th m chí

ch ng Ð -C m không thông u n mà c ng bi t nàng n hay n a. Nàng v a d t b noán r i, thì H i-Y n ng d y nói l n r ng: “Tr i i, ngón n cô tuy t di u, mà cô nói côbi t chút nh ch ! Tôi trên An-Giang xu ng t i ây, ch a t ng nghe ai n b ng cô. Cô hai

i, m i cô ra cho tôi h i th m m t chút”.Ánh-Nguy t ng i n mà trong lòng nàng hoài c m, nên n c m t ch y r ng-r ng.

Thình-lình nàng nghe H i-Y n kêu, nàng l t t l y v t áo lau n c m t, r i c m n th ng-th ng b c ra.

Th -Phi nghe H i-Y n khen Ánh-Nguy t n hay thì m ng, nên ng i ngó nàng mà c i.Ánh-Nguy t bu n nên s c m t coi càng nghiêm ngh h n n a. H i-Y n nhìn mà nói r ng:

- Ng i ta th ng nói h có s c thì có tài. S c cô p, t nhiên tài cô cao, ngh là ph im.

Ch ng hi u t i Ánh-Nguy t khiêm nh ng nên nghe khen nàng h th n hay là t i nàngnghi H i-Y n mu n ch c gh o, nên nàng không ch u tr l i, mà ng i ta nói nh v y nànglàm l , không nghe, c ôm cây n em l i trên ván.

i-Y n ngó theo và nói nh nh r ng:- Cô hai, dây oán c a cô tôi c nghe r i. Không dám nào cô làm n n thêm ít b n

a, ng cho tôi nghe th dây b c v i dây nam c a cô coi.Ánh-Nguy t áp r ng:- Th a c u, tôi h c n nh p nhem. Vì tôi s chú thím tôi r y, nên tôi rán n th m t

n cho c u nghe, t ng c ng r i…- Không, cô nói khiêm nh ng chi l m v y! Tuy tôi n không hay, song tôi c ng bi t

nghe ch . Cô n i, cô l y n ng i b ván bên kia mà n; ng i n ngoài n y ngn tôi nghe cho d .

Ánh-Nguy t d -d không mu n v ng l i. V ch ng Ð -C m th y H i-Y n khen ng imà l i quy n-luy n quá, có l mu n khu y cho m i t s u t ng-t c a chàng càng thêm r i

a, nên ép ri t, c c ch ng ã Ánh-Nguy t ph i b c t i l y cây n. Nàng ngó quanh-qu t,a mu n i l i phía sau l ng Th -Phi mà ng i, thì Th -Phi ng i s t l i r i bi u nàng ng i

tr c m t.Lúc y tr i ã ch ng v ng t i r i. Con gà mái d t m t b y gà con i vô nhà ki m ch mà

ng , nên kêu nhau chéo-chét. Ð -C m th i l a t èn r i em gi a ván, d a bên chÁnh-Nguy t ng i. Ánh-Nguy t ôm cây n mà lên dây. Bóng èn ch p-chóa, mái tóc ph t-ph , ti ng n r -r nghe nh khêu d gh o tình, ngón tay d u dàng th y b t l ng tròng li c

t.i-Y n ng i b ván bên kia, tai thì lóng nghe ti ng n, m t thì li c nhìn không m i,

mà trí thì m n-mê mê m n, b i v y ng i t i ây, nghe ây, dòm ây, mà b ng l i nghvi c gì âu. Ánh-Nguy t n bài b c, thì gi ng n nghe thanh nh , nh tr i xuân gió mát,

c non cao; n ch ng nàng n qua dây nam, thì l i nghe h i th m s u nh ti ng oanhtìm , ti ng nh n l c b y, khi n cho ng i trong nhà ai c ng au lòng xót d .

Ánh-Nguy t n v a d t thì H i-Y t ch t l i nói r ng:- Cô n thi t hay quá! Tôi khen thi t ch không ph i tôi v m t cô. Tôi không dè

trong ch n th o-l n y mà có ng i tài s c n b c nh cô v y. Ngón n c a côtuy t i song có l c ng có ng i t i b ng, chí cái h i thê-th m bàng-hoàng thìkhông dám ch c có m t anh tài-t nào bì k p.

Nàng ng d y nói khiêm nh ng r ng:- Th a c u, h m nay c u n m y l n, tôi nghe c ng thi t là hay, thu nay tôi ch a

nghe ai n hay b ng. C u khen tôi chi quá v y.

Ng n c gió ùa 43 www.hobieuchanh.com

- Không, tài c a tôi âu dám bì v i cô. N u cô n hay nh v y, có l khi cô c ng bi tlàm thi làm phú n a ch ?

Ánh-Nguy t vì ch u l bi t n, nàng ã nh c lòng c c trí t nãy t i gi r i, nàng th tkinh, không dám ch u bi t làm thi n a, nên nghe h i t i ó, nàng li n áp r ng:

- Th a c u, thân tôi nghèo c c ph i lo làm n; h i nh ông già tôi d y chút nh v ythôi, ch có ngày gi âu mà d y t i bi t làm thi, làm phú.

Nàng nói r i li n b i xu ng nhà sau.i-Y n ngó Ð -C m và nói r ng:

- Cô hai n hay thi t a chú. Tài cô giá áng ngàn vàng. Chú thím có ph c l m,i có c m t ng i cháu nh v y. Xin chú thím ng có b t cô làm công vi c

c kh t i nghi p.-C m c i và áp r ng:

- ch ng tôi không bi t n, nên có hi u nó n hay d gì âu. Có c u nói ây m ihay ch . V ch ng tôi nghèo, con cháu nó ph i làm vi c trong nhà, ch ph i là giàucó chi hay sao mà nó không cho c.

i-Y n ng i l -l ng, không nói chi n a h t. V ch ng Ð -C m th y khuya r i nên gàia i ng . H i-Y n tính l y sách ra c, song ng i ngó ng n èn r i trong d bâng-khuâng

hoài. Chàng ng i l ng thinh, nghe hai v ch ng Ð -C m n m trong bu ng nói chuy n x m xì,i m t lát nghe ti ng Ánh-Nguy t ho nho nh . Chàng mài m c r i l y gi y vi t, tính làm m t

bài thi d tình ý Ánh-Nguy t ch i. Chàng tính nh v y, mà ch ng c m vi t m i t có m tcâu “Ðào-nguyên l c b c g p tiên nga” , r i chàng l i ngh r ng nàng n y nói bi t n chút

nh, mà r i nàng n hay h n mình. H i nãy nàng nói không bi t làm thi, mình ch ng nêntin. Mình làm thi không c tao nhã. N u mình a thi cho nàng mà nàng chê thì kh . m tnhà c n gì ph i nói xa nói g n. Ð mình làm quen nói chuy n l n l n, r i i b a nào nàng nhà m t mình, thì mình t i tình ý c a mình cho nàng bi t c ng c mà. Nàng là con nhànghèo, mình h c gi i l i có ti n b c nhi u, có lý nào mình nói mà nàng không xiêu lòng.

Chàng tính nh v y r i d p gi y m c t t èn n m ng .

** *

Ng n c gió ùa 44 www.hobieuchanh.com

(7)

i-Y n t ng d k t t tình v i Ánh-Nguy t, té ra khó không bi t ch ng nào.Chàng mu n th y m t nàng luôn luôn, mà m i ngày nàng c nhà sau hoài, ít hay lên

nhà trên. Ðã v y mà nàng có lên, h chàng ki m chuy n mà nói v i nàng, thì chàng h i âunàng áp ó, b nàng nghiêm ngh , ch ng h khi nào nàng c i, nên chàng không dám nóiti ng l ng-l gh o ch c.

ch ng Ð -C m l i d n dò v i nhau làm sao không bi t, mà h ch ng i kh i thì vnhà, còn v i kh i thì ch ng nhà, ch ng h khi nào v ch ng i v i nhau m t l t. H i-

n t bi t Ánh-Nguy t n hay, t th y n t na nàng dè-d t, thì chàng càng thêm quy nluy n, càng c m hoài v ng êm ngày. Chàng b v ch ng Ð -C m ng n tr , làm chochàng không trao l i c h n v i Ánh-Nguy t c, thì chàng bu n r u n ng không bi tngon. M i bu i t i chàng m i Ánh-Nguy t n ch i, nàng t hoài không ch u n, mà vch ng Ð -C m c ng không ch u ép u ng.

i-Y n trong nhà Ð -C m ã h n m t tháng r i, mà chàng c ng ch a k t m i tìnhi Ánh-Nguy t c, thì chàng b c b i quá, ch u không c, nên m t b a n chàng th y

Th -Phi v i Ánh-Nguy t d t nhau xu ng r ch mà xúc tép, có m t mình Ð -C m nhà, chàngi t thi t v i Ð -C m r ng chàng th y tánh tình và tài s c Ánh-Nguy t chàng th ng, nên

xin Ð -C m g nàng cho chàng ng ph tình hoài v ng.-C m ng i l ng thinh m t h i r i nói r ng:

- Bi t nó ng c u hay không? Tôi nói thi t v i c u, v ch ng tôi nuôi nó là có ý sau l a ch giàu có mà g nó ng v ch ng tôi n ng nh . N u tôi g cho c u r ilàm sao? C u h c gi i thi t, mà ch ng nào c u thi u làm quan r i s hay, còn bâygi v ch ng tôi l y c m âu mà n.

i-Y n c i và áp r ng:- Chú không hi u, ch ông thân tôi là m t ng i c phú trên An-Giang. N u chú tính

cho con nhà giàu thì tôi ây l i thua ai hay sao.- Ch ng d u c u làm chi, ph n tôi nghèo c c, nên tôi coi b c ti n là tr ng. N u c u

mu n c i cháu tôi thì c u ph i em cho 10 nén b c tôi m i g , ch thi u m tnén c ng không c.

i-Y n nghe nói nh v y thì m ng quýnh, l t- t m tráp l y ra 10 nén b c em trong khay tr u d a bên ch Ð -C m ng i mà nói r ng:

- Th a chú, trong v ch ng ph i l y tình l y ngh a làm tr ng, ch không ph i l y b cti n. Tuy v y mà c ng ph i làm cho l . Ph n tôi xa xuôi, không th nào làm cho

l c. V y v ng theo l i chú d y, nên tôi t m 10 nén b c làm l m n mà c icô hai ây. Chú mà nh m l i, thì n ngh a càng tr ng l m.

-C m th y 10 nén b c thì m ng nên ng i li c ngó và chúm chím c i hoài. Cách m ti lâu anh ta m i nói:

- u ã em lòng th ng cháu tôi, không l tôi làm eo xách không g cho c u. Thôi, tôi c t b c ó, cháu tôi v tôi s nói l i nó hay, r i c u ch n ngày nào t t làm m t

con v t mà cúng ng v ch ng thành hôn v i nhau, ng có làm rình-rang làm chicho t n hao.

i-Y n m ng r h t s c, trong b ng ã ch c r ng trong n m ba ngày n a mình s giaoduyên v i Ánh-Nguy t, s c c m hòa hi p, loan ph ng ng sàn, ch ng còn ngày ngóng êmtrông, h t n i nh mây th ng gió.

Ch ng Thi-Phi v i Ánh-Nguy t xúc tép v , H i-Y n mu n cho Ð -C m thong thmà nói chuy n v i v và cháu, nên chàng thay i áo qu n ng i vô trong thành d o ch i.Tr c khi ra i, chàng l i d n n u chi u chàng không v thì nhà c vi c n c m, ng cóch i.

Ng n c gió ùa 45 www.hobieuchanh.com

-C m i Th -Phi v i Ánh-Nguy t t m r a xong r i, anh ta m i kêu h t ra nhà tr cmà nói chuy n. Anh ta ng i ván gi a b nghiêm ch nh l m, li c ngó Ánh-Nguy t, t ng-h nghai ba ti ng, r i nói r ng:

- y cháu, v ch ng chú không có con; cháu ây h n m t n m nay, v ch ng chúth ng yêu c ng nh con ru t. Chú th y thân cháu nghèo hèn côi-cút, nên x a ràychú ã có ý mu n ki m m t ch t -t mà g dùm cháu, ng cho cháu có ch n ng

a yên n t m thân. D p c ng là may, c u H i-Y n n u trong nhà mình h nt tháng nay, c u mu n cháu mà chú không hay. B a nay cháu i xúc tép, c u

nhà t thi t v i chú ng làm mai-dong ng c u c i cháu. Chú ã có h i d r i,u là con nhà c -phú trên t nh An-Giang, c u ã giàu mà l i h c gi i, th nào khoai ây c u thi c ng u. Chú t ng ng i nh c u ó, cháu c ng nên c u mà g i

ph n trao thân. V y cháu ng c u i, ng ch n ngày c ng ph m giao bôi cho s m.Lúc n y c u còn làm h c sanh thì cháu s a tráp n ng kh n cho c u; ch ng c u thi

u r i b i làm quan, thì cháu l i c làm bà quan, có ng i h u h sang tr ngsung s ng quá. Cháu ng i nghé.

Ánh-Nguy t ng nghe Ð -C m nói thì nàng châu mày m t, trong trí nàng lo tính vôcùng. Ð -C m ngó nàng, có ý i coi nàng tr l i th nào. Còn Th -Phi thì ngó ch ng, có ýmu n bi t coi H i-Y n nói làm sao mà ch ng xúi gi c nh v y. Ánh-Nguy t ng m ngh m t

i lâu r i nói r ng:- Th a chú, chú thím có lòng th ng cháu, nên tính vi c tr m n m cho cháu, thi t

cháu c m n c vô cùng. Còn c u H i-Y n là con nhà nho-h c, n u c u chi u cn cháu thì cháu c ng i n c u l m. Tuy v y mà cháu xét ph n cháu, thì cháu có

ch bu n riêng, nên cháu không th xu t giá c.-C m nghe l i trái ý mình, thì không vui, nên h i r ng:

- i sao mà cháu xu t giá không c?- Th a, ông già cháu m t ch a mãn tang, n u cháu l y ch ng thì cháu là con b t hi u.- i, t ng là chuy n gì kìa, ch th chuy n nh v y h i nào cháu lo.- Th a, con ng i ph i l y l ngh a làm tr ng, sao chú l i bi u ng lo.- ng ch t r i thì thôi! Cháu lo th hi u r i ng s ng l i c hay sao?- o làm con ph i gi hi u cho tròn. N u cháu th t hi u v i cha cháu, thì khi có

ch ng cháu làm sao mà tr n ti t v i ch ng c.- u H i-Y n có nói c u không c n.- u là con nhà nho-h c, c u bi t l ngh a l m, có l nào c u n ép cháu mang ch

t hi u. Mà d u c u có quên l ngh a i n a, ph n cháu là con, cháu ph i nh châu dám quên.

- ngh a mà làm gì! H có ti n thì thôi mà! N y cháu, c u H i-Y n i du-h c mà coi c u ti n nhi u l m. Cháu ng c u, ch c cháu n m c ph phê, cháu ng i. N u

cháu d c d c ch cho t i mãn tang, bi t âu c u còn ây hay không. H c u khôngch , c u i c i v khác r i ch ng cháu mãn tang, âu ch c có ch t -t nh v y

a.Th -Phi xen vô nói r ng:- Tôi coi b c u mê con n y l m, nh t là t hôm c u nghe con n y n t i nay, c u

qu n quy u. Tôi ch c c u không i c i ch nào khác âu mà s .-C m tr n m t ngó v mà nói r ng:

- y bi t gi ng gì mà xen vô. C nói b y hoài.Th -Phi b r y thì x m t, b i l i gh têm tr u mà n. Ð -C m day qua nói v i Ánh-

Nguy t n a r ng:- Chú nói cháu ph i nghe l i, ng cãi chú gi n.- Th a chú, cháu âu dám cãi chú, song vi c n y cháu li u không th nghe l i chú

c. V vi c l y ch ng là vi c tr ng. Tuy nay ông già cháu ã m t r i, song cháucòn m t ông chú d i C n-Ð c. Ví d u cháu mu n l y ch ng thì tr c h t cháu

Ng n c gió ùa 46 www.hobieuchanh.com

ph i v d i mà th a cho ông chú hay, nh ông chú b ng lòng thì cháu m i dám,ch cháu t chuyên nh v y sao ph i.

- Nhi u chuy n quá! Mình ã l n r i, vi c c a mình thì mình nh, ch h i chú báclàm gì.

- Th a trong thân t c c a cháu bây gi còn có m t ông chú v i m t ông c u; cháu làcon nhà l ngh a, l nào cháu l y ch ng mà không th a cho thân t c hay.

- Thân t c! Thân t c! C nói thân t c hoài, nghe mà m c c . Có thân t c mà sao thi ung i ta có 30 quan ti n, thân t c không cho mà tr , bây gi l y ch ng l i ph i th a

i thân t c hay?Ánh-Nguy t li c th y Ð -C m qu u, nàng không dám nói n a, nên i l i góc mà

ng, s c m t coi bu n l m. Ð -C m gãi u hai ba cái, r i i l i gh têm tr u mà n. Cácht h i, anh ta nói r ng:

- nào m y c ng ph i ng c u H i-Y n. N u m y cãi l i thì m y s coi tao. Thôi ixu ng b p rang tép r i n u c m n.

Ánh-Nguy t ríu-ríu xu n b p. Th -Phi b c l i ng m t bên ch ng. Hai ng i nói tonh v i nhau m t h i, và nói và ngó ch ng phía d i b p, r i Ð -C m m gói a 10 nén b ccho v coi. Th -Phi m ng r , tay v n vai ch ng, mi ng ch ng60 ra ph i hai hàm r ng ench m ch m61. Ð -C m gói b c l i r i em vô bu ng mà c t, còn Th -Phi i xu ng b p ph

i Ánh-Nguy t n u c m, mà m t ngó nàng l m-l m.i-Y n t c l i Ð -C m h a g cháu, thì lòng m ng h n-h b i v y ra i ch i

ch n b c kh p-kh i, s c m t hân hoan. M y cây b n r ch m c d i ru ng, g c óng bùn, lácòi-c t, mà c62 chàng vui nên chàng xem c ng xinh p nh li u y u mai c n. Chàng vàotrong thành r i chàng mu n l lòng m ng c a chàng cho thi n-h bi t, nên vào quán n u ngno say r i l i ngâm thi c phú om-sòm, coi gi a th gian n y ch ng có ai c h nh ph c

ng chàng h t th y.n ch ng-v ng t i, chàng m i t v xóm Tr u. B a y nh m ngày 13 tháng ch p, nên

tr ng ã m c cao c vài sào. Trên tr i sao gi ng t phía, bên ng lúa chín vàng khè, d ich n ti ng d gáy re-re, tr c m t gió b c àng l nh-l nh. Trong b ng chàng còn ch a r unên h i bay n c n ng, mà trong trí chàng l i y hình dung c a Ánh-Nguy t, nên chàngkhông bi t c m tr ng thanh gió mát.

Chàng b c vô t i sân thì th y Ð -C m ng ó, còn trong nhà v ng teo, l i không ènc chi h t. Chàng bèn h i Ð -C m r ng:

- Chú làm gì ng ây? Sao b a nay không t èn? Nh h t ti n mua d u thì nói, tôia cho mà mua ch .

- tôi v i con Ánh-Nguy t ng h t, t èn làm gì cho hao d u. Tôi th y b a naytr i t t quá, nên ra ng ây ch i.

- , ph i a, tr i b a nay t t thi t chú há?- u n c m r i ch a?- i r i. Chú nhà có ch tôi hôn? Tôi có d n ng có ch mà.- Tôi ch t i m t tr i l n, không th y c u v tôi m i n.- t nh n d hôn! Tôi có nói mà!

-C m n m tay áo H i-Y n mà kéo ra ngoài ng. Hài-Y n nghi Ð -C m mu n tvi c kín chi ây, nên ríu-ríu i theo, không h i chi h t. Ð -C m ng i d a g c cây th , bi u

i-Y n ng i ngay tr c m t r i nói nh nh r ng:- Không xong r i c u! Con nh nó không ng.- Sao v y?

60 r ng61 có nhi u u nh n nhô lên62 vì

Ng n c gió ùa 47 www.hobieuchanh.com

- Ôi! Nó nói nhi u chuy n l m. Nó nói nh ng là còn tang cha, nh ng là ph i th a chobà con bên n i bên ngo i hay, nói l n-x n tôi nh không h t.

- Cha ch ! Chú ph i làm sao, ch nói nh v y sao c. Tôi nói thi t, d u th nào tôing ph i k t tình ân ái v i cô cho c m i nghe. Chú ph i li u dùm m t chút.

- Tôi bi t làm sao bây gi ?- Chú ép i cô thì c ch có khó gì.- Tôi có làm gi n làm h n, tôi r y nó, mà coi b nó c ng không ch u.- Sao chú không nói tôi là ng i giàu có l n, h c hành gi i? Chú c t ngh a l i h i cho

cô nghe thì cô ph i ng, ch cô còn i ai n a.- Tôi có nói ch , t i nó k quá, c không ch u hoài, tôi bi t làm sao?- Hay là cô có t tình v i ai r i?- Không có âu! Nó v i tôi h n m t n m nay tôi có th y mòi gì âu.

i-Y n h t say, ng i ng m ngh m t h i lâu r i nói r ng:- u chú thím có lòng th ng tôi, quy t g cô hai cho thôi thì tôi tính c nh ch i,

không khó gì âu.- Tính sao?- Chú cho phép tôi gh o ch c cô. Cô là gái m i l n lên, h con trai n ri t r i cô ta

xiêu lòng ch gì. V y m i b a chú thím gi b d t nhau i xóm, cô nhà v i tôi.Tôi ki m l i khôn khéo mà d ri t cô ít b a ch c là c.

- Làm nh v y xóm ri ng dòm th y thì x u h cho tôi quá.- Có x u chi âu. B nào chú c ng g cho tôi, tr c sau gì c ng v y, có sao âu mà

chú ng i.-C m ng i l ng thinh không tr l i. H i-Y n nói r ng:

- Xin chú ng ng i chi h t. H tôi mà c n n m v i cô Hai r i tôi s n n chochú thím n m nén b c n a.

-C m nghe nói nh v y thì vui c i, li n ph i ít ng d y mà nói r ng:- u th ng nó quá, nên c u ã nói c n l i; thôi c u nói sao tôi ph i nghe v y, ch

bi t sao bây gi .Hai ng i d t nhau vô nhà. Ð -C m gài c a r i vô bu ng mà ng , còn H i-Y n thì t

èn r i ng i n và ngâm thi. Hai v ch ng Ð -C m nói chuy n x m-xì, không ai nghe c.i-Y n ngâm thi thì l a nh ng bài trêu hoa gh o nguy t, trông b n nh tình. Không bi t

Ánh-Nguy t ng hay là th c, mà nàng im-lìm không nghe c c c a.

** *

Sáng b a sau, n c m r i, v ch ng Ð -C m r nhau i nh lác ng ch ph i khô màt chi u, d n Ánh-Nguy t nhà ra sau v n thu c coi có lá nào úa, ho c sâu n thì b mà b

cho s ch s . ch ng Ð -C m v a ra sân mà i, thì Ánh-Nguy t c ng i kh n i ra sau v n

thu c. Nàng lum-khum v ch m y lá thu c ki m sâu, trong trí ng tính m t lát n a s ith ng ra th m m cha, thình lình nàng th y có bóng ng i d i d i t, g n m t bên cái bóng

a nàng. Nàng l t- t ng c d y, thì th y H i-Y n ng m t bên, mi ng c i chúm chím,t li c a tình. Nàng m c c b i qua hàng thu c khác.

Chàng i theo, ng x n-b n sau l ng, r i l i nói r ng: “Tài s c giá áng ngàn vàng, màph i i làm công vi c hèn h nh v y, ngh thi t t i nghi p quá”.

Nàng không tr l i, b i ch khác n a. Chàng th y nàng mái tóc ph t ph trên gò mánh mây v ng m t nguy t, thì trong lòng càng kho n-khoái nên và i theo và kêu mà nóinho nh r ng: “Cô hai, cô ng l i cho tôi nói chuy n m t chút”. Ánh-Nguy t ng l i, ngó

Ng n c gió ùa 48 www.hobieuchanh.com

ngay chàng m t t tr ng r m, m t nh hoa n , s c thi t là xinh p, song b ng nghiêmngh l m.

i-Y n quy t gh o nàng mà th y t ng m o nàng oan chánh nh v y thì kiêng n ,nên ng b ng r i nói nh -nh r ng:

- Tôi vì mang n ng kh i tình nên m i n ây xin u. Ch ng hi u vì c nào cô ãkhông chi u c , mà ý coi nh cô ch ng vui mà th y m t tôi v y cô hai?

Ánh-Nguy t áp r ng:- Th a c u, c u là b c sang tr ng, còn tôi là a nghèo hèn, b n ph n tôi ph i kính s

u, ch nào ph i tôi cao sang h n c u hay sao mà c u nài cho tôi chi u c . Còn tôith y c u mà tôi vui hay là bu n, thì t i trong b ng tôi, c u làm sao rõ c mà c u

i.i-Y n nghe nh v y, t ng nàng mu n nói tr -trêu nên c i ng n-ngh n mà nói

ng:- Cô nh hôm b a n tôi i ch i, tình c g p cô quét sân, hai a mình nhìn nhau ó.

Ch ng hi u t i tôi có cái duyên n gì hay sao mà tr v quán tôi x n-xang thao th choài, n không ngon, n m không ng , ngày nh êm hình dung c a cô c chàng-ràng tr c m t tôi luôn luôn. Tôi nói h t cho cô th ng, tôi b n, b ng , b h c,

n, trong lòng v n-vít, t ng t cô hoài. Tôi mu n làm l ng, mà h gi quên côch ng nào, trong trí l i càng nh cô ch ng n y. Kh tâm quá tôi ch u không c,nên m i làm gan n ây xin u, ng ra vô th y m t nhau.

i-Y n nói t i ây thì th dài, coi b bu n th m l m, r i ng i ch m-h m d i t.Ánh-Nguy t vói tay níu lá thu c l t qua l t l i mà nhìn, song nàng ng t nh táo, lóng tai nghecoi chàng nói chuy n gì n a.

i-Y n th y v y ch c nàng ã g n xiêu lòng r i, nên nói ti p r ng:- Tôi t ng c chung m t nhà v i cô tôi b t bu n r u th ng nh , nào dè g n

nhau, ra vô th y nhau thì l a lòng càng thêm h ng-h c, có khi nó làm cho trí tôi b i-i nh d i nh ngây. Tôi bi t c tánh n t c a cô, tôi càng yêu m n cô h n n a,

mà nh t là tôi nghe c ti ng n, gi ng nói, r i tôi rõ g c cô là con nhà nho, thìtôi quy t th nào tôi c ng ph i k t tóc tr m n m v i cô. B i tôi th ng cô quá,không còn bi t m c c n a, nên hôm qua tôi m i t thi t v i chú và xin c i cô,

ng ph tình hoài v ng r i m i yên lòng mà lo c sách c. Tôi xin cô t thi tcho bi t coi vì c nào tình tôi th ng cô nh v y, mà cô không oái t ng, l i kháng

không ch u ng tôi. Tôi ch c n u cô ph lòng tôi thì tôi r u bu n ch ng nh ng làc không c ph i l h i công danh, mà s sanh b nh r i b mình n i t Gia-nh n y n a.

Chàng và nói và l y móng tay g ch t, b coi bu n th m vô cùng. Ánh-Nguy t ichàng nói d t r i, nàng m i chúm chím c i mà áp r ng:

- u là h c trò du h c, l thì ngày êm c u ph i trí vào kinh s luôn luôn, quy tp cho c công danh mà làm hi n vinh t ph ch sao c u l i c ý dòm hoa ngó

nguy t làm chi mà n n i th ng gió nh mây nh v y?- i ông tr i khi n nh v y, tôi bi t làm sao bây gi .- u ch ng nên l i cho ông tr i. T i cái trí c a c u không kiên nh n, t i cái lòng

a c u hay tr -trêu, ch không ph i t i ông tr i nào h t.- Thôi, nh không ph i t i ông tr i, thì là t i cô.- Sao mà t i tôi?- Thu nay không ph i là tôi không th y con gái, mà sao tôi th y ng i ta tôi không

chút ng tình, n ch ng g p cô tôi l i t ng-t , d ng y không ph i là t i cô haysao?

- u thi t là lanh l i!- Không ph i âu cô hai. Thu nay tôi ít n ít nói l m ch . Không hi u t i sao b a nay

tôi c nói chuy n v i cô, r i ông th n-kh u c a tôi ng gi c cho tôi ph i nói h t

Ng n c gió ùa 49 www.hobieuchanh.com

cho cô nghe. Nh ng l i tôi nói v i cô nãy gi ó là l i tâm-huy t, ch không ph ii ph nh ph âu. N u cô không tin thì ngày sau ôi ta k t tóc v i nhau r i cô s

bi t.- u ph i lo èn sách, ch ng có lo chuy n ngoài không nên.- u tôi không k t tóc v i cô c thì có vui v chi âu mà lo xem sách. Xin cô

th ng dùm thân tôi. Cô mà ph lòng tôi, thì d u cô không có ý h i tôi i n a, t cnhiên cô c ng có t i, vì cô mu n cho tôi bu n r u h c không c r i l h i ch i,nên cô m i ph tôi. Cô c ng là con nhà nho-h c, tôi ch c cô không n làm u các n th , ph i không cô hai?

Ánh-Nguy t châu mày, cúi m t ngó xu ng t b nàng suy ngh l m. H i-Y n li c ngónàng, trong b ng m ng th m, có ý i coi nàng nói th nào. Cách m t chút nàng nói r ng:

- Tôi xét ph n tôi, nên tôi không th nào ng c. Tôi ã nói v i chú Ð -C m r i,y ch chú không có nói l i cho c u nghe hay sao?

- Không. Cô nói làm sao ó?- Tôi ã nói v i chú, n u tôi ng c u thì tôi ph i mang ba u l i l n. Th nh t: ông

thân tôi m t ch a mãn tang, n u tôi l y ch ng thì tôi mang ch b t hi u. Th nhì:tuy tôi m côi, song tôi còn m t ông chú v i m t ông c u; n u tôi l y ch ng màkhông th a cho thân t c hay thì ai g i tôi là con nhà l ngh a. Th ba: c u là con nhà

c trò, ng xôi kinh n u s mà ch khoa thi, n u tôi ng ch m ng sàn63 làmcho c u r i r m l ng l èn sách, thì tôi t ng tôi c ng có t i v i thánh hi n l m.

y xin c u hãy gi lòng thanh t nh mà lo b èn sách, ch ng nên t ng nguy t nhhoa mà l i v i cha m và l y thân tôi t i nghi p.

i-Y n ng i nghe nàng nói, gi ng l nh lót nh h i n, ý ôn hòa nh bài gi ng, b iy chàng mê m n tâm th n, mu n xen mà c i, song s nàng không nói n a, nên ph i d n

lòng l ng thinh mà nghe. Ch ng nàng nói d t r i, chàng m i ng c m t lên h i r ng:- Cô nói còn m t ông chú v i m t ông c u, n u mu n l y ch ng thì ph i th a tr c

i dám. Hai ông âu? Chú Ð -C m ch u thì r i, c n gì ph i th a cho m tbà con thân t c.

- Chú Ð -C m có bà con gì v i tôi âu.- a! N u không ph i bà con, sao cô l i ây? Cô g t tôi chi v y cô hai? Chú nói

thi t gia o c a cô cho tôi bi t h t. Chú nói chú là chú ru t c a cô mà.- Th a, không. Chú nói d i v i c u a. Ông thân tôi khoa tr c lên u t i nhà chú

mà thi, r i au r i b mình, làm t n hao c a chú h t 30 quan ti n. Tôi nghèo nànkhông có ti n mà tr . Chú n quan chú ki n tôi. Quan b t tôi ph i v i chú âych .

i-Y n nghe nói ch ng h ng, vùng ng d y, m t ngó Ánh-Nguy t trân-trân. Ánh-Nguy t xây l ng i qua gi ng thu c khác. H i-Y n ng ngó theo. Ch ng hi u vì chàng nghenàng nói nàng v i Ð -C m ch không ph i là cháu, thì ch ng bi t kiêng n chi n a, haylà t i chàng ngó theo, th y dáng i y u- u, chàng ng lòng, mà nàng i v a c m t ch c

c, g n t i g c cây b l n, chàng b n b ch y theo, r i n m cánh tay trái nàng ch tng mà kéo l i g c cây b .

Nàng b níu thình-lình thì th n thùa mà l i gi n quá, nên m t mày t i, c mình runbây-b y, day l i ngó ngay chàng mà nói r ng:

- u là con nhà h c trò, ch ph i là th t phu hay sao mà c u vô l nh v y. C uph i buông tôi ra. Buông i, n u c u không buông thì tôi làm c u mang nh c cho

u coi. C u buông hôn?i-Y n mi ng c i h -h , tay m t c n m Ánh-Nguy t ch t c ng, r i tay trái l i vói

mu n ôm ngang mình nàng, nàng cúi xu ng lu m khúc cây mà p nh u. H i-Y n s trúng l

63 chung g i cùng gi ng

Ng n c gió ùa 50 www.hobieuchanh.com

u, nên l t t buông nàng ra r i b c th i lui hai ba b c. Ánh-Nguy t ch cây ngay m tchàng mà nói:

- u là n c p, ch không ph i h c-trò. Tôi nói cho c u bi t, tuy thân ph n tôinghèo hèn m c d u song tôi tr ng danh giá c a tôi l m, thà là tôi ch t, ch tôi không

cho ai làm nh danh tôi âu.i-Y n ng xa-xa, m t mày tái lét, c ngó nàng, ch không ki m c m t l i mà i

áp. Nàng th y v y m i b mà i. Chàng l c-th c i theo và nói nh -nh r ng:- Cô hai i, xin cô ng có phi n. Vì tôi th ng cô quá, nên tôi quên h t l -ngh a

liêm-s .Ánh-Nguy t ngoái u l i và c i g n và nói r ng:- u không bi t ch không ph i c u quên.

i-Y n nh n m t áp r ng:- Nãy gi cô m ng nhi c tôi l i n ng n l m, nh ng vì tôi th ng cô quá nên tôi nh n

t th y. Cô hãy xét l i cô nh v y, còn tôi nh v y, sao cô l i chê tôi? Tôi là connhà c phú trên An-Giang; tôi tài h c l i không nh ng ai h t. Ph n cô nghèo kh

n i ph i em thân cho ng i ta. N u cô kh ng k t ngh a Châu-Tr n v i tôi,thì tôi ra ti n mà tr n , r i tôi m n nhà r c cô v , v ch ng v i nhau, tôi xôikinh n u s , cô lo s a tráp nâng kh n, khi bu n hòa n, khi vui th ng nguy t,

ng y cô không sung s ng h n là cho ng i ta nh v y hay sao? Cô ph ingh lãi, cô xét ch l i h i cho k . Tôi nói cho cô bi t, tôi không n làm b c cô, thìthi u gì cách.

Nàng ng l i áp r ng:- Tôi bi t l m ch ! C u làm àn-ông con trai, l i có ti n b c nhi u, còn tôi là àn-bà

con gái l i nghèo-hèn côi-cút, c u mu n làm h i tôi có khó chi âu. Tuy v y mà thàtôi b h i, ch tôi không ch u ô danh x ti t. Còn c u khoe c u giàu có mà l i h cgi i. Th a c u, tuy tôi nghèo hèn, song tôi kính tr ng ng i bi t l -ngh a liêm-s màthôi, ch không ph i nghe nói giàu có mà tôi ham, ho c nghe nói h c gi i mà tôi s .

Ánh-Nguy t nói d t r i quây qu i ki m lá thu c úa mà b . H i-Y n ng ngó xu ngt mà suy ngh m t h i lâu l m, r i l n b c th ng th ng i vô nhà.

** *

Ng n c gió ùa 51 www.hobieuchanh.com

(8)

t tr i m i tr ch bóng, hai v ch ng Ð -C m, m i ng i vác m t bó lác, b c vô sânqu ng m t cái i d a c a, r i Th -Phi i vòng phía bên hè mà vô nhà sau, còn Ð -C m thì ith ng vô c a tr c. Ð -C m mình m y l m lem, khi b c vô nhà ng ngó dáo-dác th y H i-

n n m co trên ván, day m t vô vách, bèn nói l n r ng:- Con Ánh-Nguy t i âu m t r i?” C u làm gi ng gì mà n m bu n xo ó v y c u.

i-Y n day qua ngó Ð -C m, thi t g ng m t coi không vui. Ð -C m c i ng n-ngo n và h i r ng:

- h i s m mai n bây gi c u nhà có vi c gì l không c u?i-Y n l m-c m ng i d y, s c m t th n-thùa, nên ngó ch khác mà nói xu-x r ng:

- Có vi c gì âu!-C m c i h -h r i i th ng vô nhà sau r a mình, r a m t, thay áo i qu n. Th -Phi

th y Ánh-Nguy t sau v n thu c l n-t n i vô thì nói r ng:- hôn! T h i tao i n bây gi , m y hoài ngoài v n thu c hay sao? Chà, b a

nay con n y siêng d bây.Ánh-Nguy t l ng thinh, không nói i nói l i chi h t.

n c m chi u r i H i-Y n r Ð -C m i vô trong thành ch i. Ð -C m ngày nay i nhlác là có ý mu n cho H i-Y n nhà thong-th mà ch c gh o Ánh-Nguy t, ch ng dè ch ng

nhà th y H i-Y n bu n xo, mà Ánh-Nguy t c ng không vui, thì l y làm k , b i v y H i-n r i vô thành ch i thì anh ta ch u i li n, th m tính ra ngoài ng r i h i H i-Y n

coi ngày nay có nói chuy n chi v i Ánh-Nguy t hay ch a. Ch ng ra kh i nhà, Ð -C m ch ap h i, mà H i-Y n h i tr c r ng:

- Cô hai c nói c thi u 30 quan tiên không có mà tr , nên c v i chú mà tr , ch không ph i cháu c a chú, ph i v y không chú?

-C m ch ng h ng, d ng b c ngó H i-Y n và nói r ng:- Nó nói v i c u nh v y hay sao? Ph i, ông gì nó h i tr c có thi u tôi 30 quan ti n,

mà ng c ng có bà con v i tôi, ch ph i là ng i d ng hay sao. Con cháu nó b co quá! V ch ng tôi th y nghèo nàn côi-cút tôi th ng, nên em nó v nuôi, bây

gi nó th y c u yêu nó, ch c có ch n ng d a c r i, nó tính ph n v ch ng tôich . Con n y l o-l thi t. Sao b a nay hai v ch ng tôi i kh i, c u nhà có mth lòng nó hay ch a? Nó ch u hay không, mà sao h i x tôi v cho n bây gi tôicoi b c u không c vui v y c u?

i-Y n áp r ng:- Cô hai nghèo mà kiêu h nh quá, tôi dùng cách mà gh o c , song dùng cách nào

ng không c h t th y.- Tôi ã nói tánh nó khó l m mà. C u nói v i nó làm sao r i nó tr l i làm sao âu c u

thu t l i cho tôi nghe th coi.Lúc y m t tr i ng chen l n. Hai ng i i th -th n trên ng. Gió chi u mát m ,

màu tr i trong ng n. H i-Y n i ch m-ch m mà k m i vi c h i tr a cho Ð -C m nghe,không d u m t m y nào h t: Chàng nói r i th dài, b coi não n l m. Còn Ð -C m nghe rõ

i thì anh ta s n u Ánh-Nguy t không ng H i-Y n thì anh ta b t n 5 nén n a, mà l i c ngkhông òi c 30 quan ti n, b i v y mà anh ta n i gi n nên nói r ng:

- ng có lo, c u nó ó cho tôi. Mình ã t t v i nó quá, n u mu n làm phách, thìtôi cho nó làm phách. Ð tôi bi u con v tôi ép nó; n u nó còn c ng n a, thì vch ng tôi hành h t m thân nó cho nó th t kinh r i t nhiên nó h t c ng ch gì. Nóicùng mà nghe, n u mình làm cách mà nó làm c ng hoài, thì tôi cho phép c u banêm vô ng nh u v i nó, s c nó bao nhiêu mà c v i c u n i, còn nh nó có la làng

la xóm, i ki n i th a, thì v ch ng tôi làm ch ng cho c u, tôi nói nó th y c u h cgi i ti n nhi u nó mu n, c u không ch u c u m ng nhi c nó, nó m c c nên ki m

Ng n c gió ùa 52 www.hobieuchanh.com

chuy n nói x u cho c u. Nó trong nhà tôi, mà v ch ng tôi làm ch ng nh v y thìai l i không tin.

i-Y n nghe Ð -C m nói nh v y thì m ng, nên nói r ng:- Chú tính m u ó hay l m. N u chú s n lòng giúp tôi nh v y thì có lo chi tôi ân ái

i cô không c. Thi t tôi gi n cô quá, t h i tr a cho n bây gi tôi th d u t nhao ti n b c bao nhiêu tôi c ng l y cô cho c tôi m i nghe. Chú rán giúp tôi. Tôinói thì tôi nh l i, h tôi l y c cô r i thì tôi n n cho chú thêm 5 nén n a và tôira 30 quan ti n mà tr l i cho chú”.

-C m nghe nói ti n b c thì vui m ng nên r H i-Y n i ri t vô thành u ng r u ch i.i-Y n c ng h t bu n, song n u ai ngó k c p con m t chàng thì bi t trong trí chàng lo tính

lung l m.Ch ng i v d c ng, H i-Y n c l ng thinh ngó xu ng t mà i. Ði g n t i nhà

chàng níu tay Ð -C m ng l i r i nói r ng:- u c a chú tính h i nãy ó hay thi t, song tôi coi có ch ch ng ti n. Vã h i tr a cô

i áp v i tôi, thì tôi coi cô ch ng ph i là gái t m th ng âu. Cô có nói hai ba l nng thà cô ch t ch không cho ai làm ô danh x ti t cô. Cô nói mà b coi h n-hòim. Cô là con nhà có h c, nên tôi s h cô nói thì cô dám làm. N u chú ánh p

ép-u ng cô, ho c tôi ti n s c làm ám xát, tôi e cô t c gi n r i t v n i, thì làng tài s c c a cô l m. V y xin chú th ng th ng cho tôi tính ít b a coi. Tôi

mu n òn- v i cô n a, ch ng nào không c r i mình s dùng k .-C m g t u lia l a và nói r ng:

- c, c. C u mu n th nào c ng c h t. C u tính làm sao thì c u nói cho tôihay, tôi s n lòng giúp c u luôn luôn. Tôi th y nó làm phách tôi gi n quá.

Hai ng i d t nhau v nhà.y b a sau Ánh-Nguy t n u c m n u n c, d n d p trong nhà, làm vi c ngoài v n

nh th ng, nàng th y H i-Y n nàng không th n thùa, không h n gi n, mà c ng không thèmngó. Còn H i-Y n th y m t nàng thì có h i b ng , nhi u khi lén li c ngó nàng mà khôngdám th t m t l i chi h t.

ch ng Ð -C m th m tính v i nhau th nào không bi t, mà b a nào c ng b i hoài,a thì v ch ng i chung v i nhau, b a thì ch ng i m t n i v i m t ng . H i-Y n nhàt mình v i Ánh-Nguy t, h th y d ng nàng thì l a tình h ng-h c, bi n ái d i dào, song n u

mu n ch c gh o nàng thì m n bài thi ho c dùng ngón n mà thôi, ch không dám trao l ichi n a h t.

t bu i tr a, v ch ng Ð -C m i kh i, H i-Y n nhà v i Ánh-Nguy t mà khôngdám nói chuy n v i nàng, thì trong lòng bu n b c nên tính b c ra sau v n mà ch i. Chàng

a i t i chái nhà, thì th y nàng ng ng d a m t b i bông b p, tay c m m t cái bôngmà nhìn. Nàng u tr n, l i tóc không ch i g , nhi u s i lòng-thòng sau ót, nhi u s i x p

i trên trán; tr i dãi n ng trong m t nàng, r i màu bông b p gi i vô n a, làm cho n c danàng ng h ng-h ng, coi thi t là xinh p.

i-Y n lén ng ngó nàng trân trân, vì s nàng hay r i nàng b i vô, m t cái b ctranh “gái p xem hoa t i” i, nên chàng không dám b c ng t. Thình-lình nàng dayqua ngó th y chàng, nàng buông cái bông ra r i th ng th ng i vô nhà. Chàng th y c p m t

a nàng r t h u tình, g ng m t c a nàng nh hoa n , t ng i c a nàng r t y u u, thìtrong lòng chàng b i-h i, mu n b c l i ch n ng mà trao l i vàng á, song s nàng m ng

a, nên m i b c m t b c r i ng p ng ng ng l i, không dám i.Nàng ã vô trong nhà r i mà chàng còn ng n-ng ngoài hè, cách m t h i lâu chàng ng i

ch m h m d a b i chu i, vói tay níu m t tàu chu i r i tét ra nh nh b ng d i t.Chàng ng i ó cho n n a chi u, không bi t chàng toan tính vi c chi, mà coi s c m t

chàng lo l m. Ch ng chàng th y d ng v ch ng Ð -C m v chàng m i l n b c vô nhà.

Ng n c gió ùa 53 www.hobieuchanh.com

Ðêm y H i-Y n n m dàu-dàu hoài, không c sách mà c ng không th y n. B a saun c m s m mai r i, chàng xách dù i n t i m i v . Ð -C m h i chàng i âu thì chàng nóii vô thành th m anh em b n h c. Chàng i luôn nh v y cho n 4 b a.

a chót H i-Y n v n nhà thì trong nhà ã t èn r i. Chàng c t dù, c i áo dài r ic ra ngoài sân mà ch i. Ð -C m trông Ánh-Nguy t ân ái v i H i-Y n cho mau ng òi

thêm 5 nén b c và 30 quan ti n, mà th y H i-Y n ã không ve-v ng l i b nhà i hoài, mu nthúc H i-Y n b c ri t t i, nên i theo ra ngoài sân, ng d a bên mình chàng r i h i nh

ng:- Sao h m nay c u không tính chi h t, c b nhà i ch i hoài v y? Thôi, v ch ng

tôi ánh ép nó cho nhé?i-Y n kh u tay Ð -C m i th ng ra ngoài ng cho xa nhà r i nói r ng:

- m nay tôi tính h t s c, ch không ph i tôi i ch i âu. Cô hai là con nhà nho, côn hay h c gi i, ch không ph i nh s p con gái d t nát khác. Tôi ã xét k r i,u mình làm ngang ch c cô b t bình r i h vi c c a mình i. V y tôi tính ph i dùng

nh n ngh a mà d cô m i c. Tôi ã s p m u k xong r i h t; v y xin chú sángmai, ch ng n c m r i chú sai cô i vô trong gi ng64 r ng Bình-L i mà qu c i. Hcô i thì cô m c k tôi. N u chuy n n y mà không c n a, thì chú ánh p mà épcô, ch ng y tôi không c n n a âu.

-C m không hi u k c a H i-Y n th nào, nên ng ngó trân-trân r i h i r ng:- u c a c u s p sao ó? Sao h i nãy c u nói ph i dùng nh n ngh a mà d nó, r i

bây gi c u l i bi u sai nó i vô r ng m t mình?- y! Ðó là k nh n ngh a a.- vô r ng thì c u làm ngang ch gì. Làm nh v y là k ba nài, ch nh n ngh a gì?

-C m nói và c i ng t. H i Y n c ng t c c i song chàng áp r ng:- Chú c vi c sáng mai sai cô i cho tôi.- ý c u. Nè mà c r i ng có quên n tôi a, nghe hôn?- Tôi âu dám quên.Hai ng i nói r i d t nhau tr vô nhà t t èn gài c a mà ng .Sáng b a sau, H i-Y n th c d y s m ra i, nói v i v ch ng Ð -C m r ng mình vô

thành mà ch i v i anh em b n h c, d n nhà h t i b a c m thì n ch ng có ch . Khic ra c a chàng quày u ngó Ð -C m và nháy m t hai ba cái r i m i i.

-C m h i Ánh-Nguy t n u c m cho s m mà n. Ch ng n c m r i anh ta bi u Ánh-Nguy t i vô gi ng r ng Bình-L i mót c i khô gánh v mà ch m. Ánh-Nguy t v ng l i, li n

n qu n x n áo, r i xách òn gánh mà i.Nàng i vô t i r ng r i, ki m l m m y nhánh khô vác em v chung m t ch . M t

mình th n-th , t b v ng-v , ch nghe chim kêu chéo chét trong b i và th y gió th i lúc-l cu nhành mà thôi. Nàng nh t i thân ph n nàng b -v không n i n ng d a, r i l i nh t i

quê nhà, không bi t bây gi chú v i c u còn m nh gi i hay không, nhà c a b g n hai n mi ch c bây gi ã h s p h t. Nàng nh t i ó thì bu n-b c ch u không c; nên ng i

khoanh tay mà khóc.Nàng ng khóc, thình lình có n m sáu ng i tr n trùi-tr i, m t mày hung ác, tay

ch n v m-v , k xách cây, ng i c m mác, gi a r ng xông ra, ngó th y nàng áp ch y l i,i ng i i u nói l n r ng:

- Có con nhà ai ng quá bây; áp b t nó em v tr i. May d hôn, tao ch a có v , v y tao b t con n y làm v ch i.

Ánh-Nguy t h n phi phách tán, l t t ng d y mu n ch y, mà vì s run, hai ch n nhai trói, ch y không c. B n y áp vây chung quanh. Ng i i u bi u b t ó, ch p n m haitay Ánh-Nguy t nh p l i r i tút dây trong l ng ra mà bu c ch c c ng. Ánh-Nguy t m t màyxanh d n, cúi l y xin tha. Ng i y tr n m t n t r ng:

64 khu, khóm

Ng n c gió ùa 54 www.hobieuchanh.com

- Tha cái gì? Ta b t v làm v , ch ai chém gi t gì hay sao mà bi u tha.n y kéo x n Ánh-Nguy t i vô r ng. Ánh-Nguy t tâm th n bác lo n, không dám la,

mà c ng không dám khóc, c tíu-ríu i theo. Ði c m t h i lâu, qua kh i r ng r i t i tr ng.Ánh-Nguy t ngó t h ng không th y nhà c a ai h t, ch th y xa xa có m t chòm cây x -rmà thôi. B n y l i d t nàng i qua chòm cây y. Khi g n t i, nàng th y chính gi a chòmcây y có m t cái cái nhà, nàng t ng ch ó là tr i c a chúng nó, nào dè i t i m i hay là cáimi u. Lúc i ngang qua mi u, m t tr i x bóng r i, nàng li c m t dòm vô, th y có m t ng itrai ng ng i d a g c cây, nh ng i i ng ngh mát. Nàng v t la l n lên r ng:

- ng i ta, làm ph c c u dùm tôi; tôi b b n n c p nó b t tôi ây nè!n y a a hèo mu n p, a vác mác mu n chém nàng, r i kéo nàng mà ch y.

Nàng khóc than nghe r t th m thi t. Nàng ch y mà quày u ngó ch ng coi ng i trong mi u ó có ra c u mình hay không; nàng th y ng i y xách cây ch y ra r i r t ri ttheo n t l n r ng:

- n bây không phép làm ngang b t v con ng i ta. Bây ph i th nàng y cho mau,ng không thì ta b u bây h t th y.

n n c p ng l i h t, r i tên u ng bi u b t Ánh-Nguy t ó nói r ng:- Th ng nào ó mà dám nói phách d v y? Bây i tr c i, tao ng t h ng th ng

y r i tao s i theo.Tên u ng c m cây ng mà ch còn m y a kia kéo Ánh-Nguy t i. Ánh-Nguy t

i c m t khúc quây u ngó l i, th y tên trai trong mi u v i tên u ng ng ánhnhau, mà tên trai y b t ng l i gi ng in H i-Y n. Cách ch ng bao lâu tên u ng té n m

p d a ng, còn tên trai y ch y theo kêu l n r ng:- Tao gi t th ng u ng c a bây r i, tao bây ch y âu cho kh i tao. Bây ph i th

ng i ta ra, n u bây trì hu n thì tao gi t bây h t.Ánh-Nguy t nghe m y l i y thì m ng r h t s c. Còn b n n c p ng l i nhìn nhau,

coi th t s c h t th y. Ch ng tên trai y ch y g n t i, thì b n n c p buông Ánh-Nguy t ra r ich y t n l c h t. Ánh-Nguy t tuy hai tay b trói, song th y tên trai y ch y t i c u mình, thì

t t ng i b p xu ng t khóc l y và nói r ng:- Nh có ân-nh n c u tôi ch không thì tôi ã b tay k d r i. V y tôi xin l y ít l y

mà áp ngh a cho ân-nh n.Nàng v a nói t i ó thì tên trai y nói r ng:- a! Cô hai! Cô i âu mà n n i lâm h i nh v y?Ánh-Nguy t nghe h i li n ng c m t lên ngó chàng, th y qu là H i-Y n, nàng ch ng-

ng. H i-Y n bi u nàng ng d y, chàng l t- t m trói cho nàng r i h i nàng i âumà b n c p b t. Nàng và khóc và k h t u uôi m i vi c l i cho chàng nghe.

i-Y n nghe r i, b chàng coi gi n l m, ng ngó dáo dác, th y b n n c p ã ch yxa r i r i chàng ch tay mà nói r ng:

- Quân kh n ki p, dám b t ng i ta gi a ban ngày. Ch chi h i nãy theo k p, tao gi tt th y.

Chàng l i day l i ngó Ánh-Nguy t mà c i r i nói r ng:- i nãy tôi nghe c u c u, tôi không dè cô chút nào h t. May b a nay tôi l i i ch i

lên phía trên n y, ch n u tôi i ch khác, thì ch c là cô ph i b b t i m t r i bi tâu mà ki m. Thi t may quá!

Ánh-Nguy t ng i xu ng mu n l y mà t n n a. H i-Y n a tay nàng ng d y vànói r ng:

- Ng i anh hùng h th y ng i ta lâm-nguy thì ph i c u. D u ng i xa l tôi c ngph i c u ng i ta thay, hu ng chi là tôi v i cô chung m t nhà c n gì cô ph i nóinhi u ti ng.

Chàng nói mà li c m t ngó nàng r t h u tình. Nàng ng b -ng m t h i r i nói r ng:- Cha m tôi ã tôi m t l n r i. Hôm nay c u c u tôi, ch ng khác nào nh c u

tôi m t l n n a. Ân ngh a n y tôi nguy n t c d tr n i, d u ki p n y tôi n áp

Ng n c gió ùa 55 www.hobieuchanh.com

cho c u không c, thì tôi c ng nguy n ki p sau làm thân trâu ng a mà tr n chou.

i-Y n c i mà nói r ng:- Thôi cô i theo tôi mà v , ch ây mà nói chuy n hoài, tr i t i v sao k p. Cô

mu n n n áp ngh a cho tôi có khó chi âu.Ánh-Nguy t có s c th n, nên cúi u l ng thinh. H i-Y n nhìn nàng r i bi u nàng i

tr c, n i gót theo sau. Ch ng i ngang qua ch H i-Y n ánh v i tên u ng h i nãy, thìth y tên u ng còn n m d a b , tay ch n uynh-oan, tóc râu r i-r m nh thây ma n m ó.Ánh-Nguy t dùn mình r i b c trái mà i ri t.

Hai ng i i v d c ng nói chuy n v i nhau nghe thân thi t l m. Ánh-Nguy t tuynghiêm ch nh song không kháng c nh khi tr c n a, mà h H i-Y n t chút tình chi thìth y mi ng nàng l i chúm-chím c i. Ch ng vô t i r ng hai ng i l i ng i chung v i nhautrên m t g c cây khô mà ngh ch n.

Ánh-Nguy t mu n ki m ng c i mình ã gom h i tr a mà gánh v . H i-Y n khôngcho mà nói r ng tr i ã g n t i r i; không nên tr . Hai ng i d t nhau v t i nhà thì m t tr iã chen l n.

-C m th y hai ng i v m t l t, mà Ánh-Nguy t l i không có c i thì l y làm l , nênch y ra sân mà h i. Ánh-Nguy t em chuy n mình b n c p b t và nh H i-Y n c u màthu t l i cho v ch ng Ð -C m nghe. V ch ng Ð -C m tuy nghi H i-Y n bày m u, songkhông rõ m u s p th nào, nên c ch t l i l c u mà nói r ng:

- Tr i i, may quá! Cha ch , n u không có c u c u thì cháu ã b v tay quân c p r icòn gì! n c u l n quá, cháu ng có quên nghe hôn cháu.

Ch ng Ánh-Nguy t i vô nhà sau, Ð -C m ngo t H i-Y n ra ngoài sân r i h i nhng:

- Thi t có n c p hay là c u s p t?- u c a tôi ó. Ph i dùng ngu k mà d cô, ch làm nh chú bày ó, không c

âu.- Mà c u d nó c hay ch a?- c r i, c r i.Hai ng i ngó nhau g t u mà c i, r i t ra ng i i c a tr c, k i ng sau mà vô

nhà.

** *

Lý-Ánh-Nguy t tuy nhà nghèo, nh ng mà n t-na dè d t, n nói h n hòi, lòng s ch tr nkhông óng b n nh , trí ngay th ng không a u y v 65. Ðã v y mà nàng l i có ngón

n hay, có v n h c r ng, d u nát thân c ng còn ôm ch hi u, d u ngàn l ng c ng khôngi ch tình. Gái nh v y H i-Y n say m n n i b n b ng , b sách èn, n n i t na không phi n, b nh c không t n, ngh ch ng l gì. Ng i vi t truy n n y ch ng h dám

trách cái ái tình c a chàng, ch bu n cho chàng là con nhà h c trò, mà không hay trân tr ngái-tình, ã không bi t t ng cao ph m-giá c a ng i mình yêu, mà l i còn bày k ngu dùngch c x o, mà làm cho ph tình d c c a mình, ng i d ng y ch a áng ng vào b c “ atình nh n”.

ngày H i-Y n c u Ánh-Nguy t kh i n n r i, thì chàng công dày n tr ng, nên theove v n nàng n a. Nàng vì n ngh a, nên không dám kháng c nh tr c, mà th y cái tình c achàng r t n ng, tài c a chàng r t cao, b i v y l n l n r i nàng c ng ng lòng. Có khi chànglàm thi bi u nàng h a, có khi chàng a n bi u nàng n, h chàng bi u thì nàng v ng l i,ch không dám t ch i.

65 không th ng

Ng n c gió ùa 56 www.hobieuchanh.com

Trai v i gái g n nhau, khi ngâm thi khi hòa n, mà c hai u h c gi i h t th y, b iy l n l n r i tình nàng c ng dan díu, lòng nàng c ng ng n ng . Ch ng chàng d c ý

nàng ã có tình v i chàng r i, chàng m i d vi c tóc t ra mà nói n a. Nàng cúi u e l , songng nói nh r ng:

- Em còn có m t tháng n a thì mãn tang c a ông thân em. V y xin c u ch cho embáo hi u r i, em s trao thân g i ph n cho c u, ng lo s a tráp nâng kh n mà n

i n c u t .Chàng nghe m y l i nh i66 t m lòng s u, nên nhìn nàng mà áp r ng:- Có m y ti ng nói ó mà cô ti c v i tôi làm chi, cho tôi m y tháng nay ng m s u

nu t th m, i gió trông mây, au n h t s c! Nàng ng c m t ngó chàng, hai ng i nhìn nhau, sóng tình d i d p, non ái ch p-ch ng, tuy hai ng i không nói m t ti ng chi n a h t, mà m t ngó nhau ó c ng c h ncùng nhau tr m n m vàng á.

i ngày mãn tang, H i-Y n a ti n bi u Ánh-Nguy t i ch mua th t r u em v n ut mâm c m mà cúng cha, r i v ch ng có thành hôn v i nhau. Ánh-Nguy t lãnh ti n i

ch . H i-Y n th y vi c mình mu n nay ã thành r i, thì trong lòng vui-v vô cùng. Chàngth a lúc Ánh-Nguy t v ng m t, m i l y 5 nén b c mà n n Ð -C m và tr luôn 30 quanti n c a Ánh-Nguy t thi u ó n a.

Cúng qu y xong r i, c nhà ng i chung l i mà n u ng. Ð -C m có l i thì c chí, nênng r u xoàn-xoàn r i nói v i Ánh-Nguy t r ng:

- Ngày nay cháu có ch ng t t nh v y cháu ng có quên n v ch ng chú. N ung chú x u nh ng i ta, thì chú b t cháu làm tôi m i n già, ch chú ng

thèm67 ki m ch t t mà g , v y cháu ph i nh n v ch ng chú” . Ánh-Nguy t thi t-thà không dè Ð -C m bán mình, mà c ng không dè H i-Y n l p

u d d , nên nàng a n c m t mà áp r ng:- Thân cháu nghèo hèn côi-cút, hai n m nay nh chú thím nuôi d ng, bây gi chú

thím l i ng g cháu l y ch ng, n y cháu ghi nh hoài, d u ngàn n m cháu c ngkhông quên c.

-C m g t u r i b ng ly r u u ng nghe m t cái t, coi b v a lòng l m.i-Y n thành hôn v i Ánh-Nguy t c r i, ngh chung ch v i v ch ng Ð -C m

không ti n, nên xu t ti n mua m t cái nhà nh g n c a thành h ng nam r i hai v ch ngn v mà .

Trai tài gái s c ph n p duyên a, ng i ph tình quên h t n i t ng-t , k ghi d gitròn ni m t -tóc. Ban ngày v lo n i c m siêu n c, ch ng chuyên bài sách câu thi; ban êm

ng i bên nây may vá áo qu n, ch ng n m bên kia sôi kinh n u s . H ch ng có l ng-l ènsách, thì v nh c nh khuyên l n, h v có nh quê quán, bu n m cha, thì ch ng d n gi ivi c i mà v v an i.

p b a tr ng trong gió mát thì v ch ng nh c gh ng i d a m y b i bông, r i m t nhìnnhau v nh phú ngâm thi, g p êm não trí bu n lòng, thì v ch ng khêu t ng n èn r i k vainhau mà hòa n u ng n c. Ai dòm vô nhà H i-Y n thì c ng u cho là m t nhà phong l uthú v , c ng u cho là m t c p tài t giai nh n.

ng say s a vì n t, m ng mê m n vì tình, nên xuân qua thu l i h t h sang ông, tínhã trót m t n m, mà th m thoát coi mau d ng nh trong m y b a.

n n m Tân-mão (1831) tri u ình m h i thi n a. Các s -t s m s a t -t u t i thànhGia- nh mà nh p tr ng. Ánh-Nguy t c ng lo s a so n bút nghiên cho ch ng ng thí.

m y H i-Y n u C -nh n. Ð n b a x ng danh thiên-h náo n c tr c c a tr ngmà trông nghe tin t c.

66 i, m ra67 không bao gi ch u

Ng n c gió ùa 57 www.hobieuchanh.com

Ánh-Nguy t ngày êm thành tâm kh n nguy n cho ch ng thi u, nên n b a y nàngnóng-n y trong lòng ng i nhà không yên, b i v y c ng n ng lóng-nhóng tr c c atr ng thi mà nghe x ng danh. Ch ng nghe t i tên h quê quán c a ch ng, thì nàng vui

ng kh p kh i, chen trong ám ông mà ki m ch ng. Nàng i cùng h t mà không g p,trong trí t ng có l ch ng nghe tin y l t- t ch y v nhà mà cho mình hay, nên nàng b ng-

tr v nhà. Nào dè v n nhà c ng không th y ch ng; nàng ng i không yên c ra nga c a ngóng trông hoài.

Nàng i không c, mu n i ki m n a, mà r i nàng ngh n u lúc mình i ki m, ch ng nhà không có mình, l i càng th t công ch ng ch mình, b i v y nàng quy t nhà mà i

ch không i n a. Nàng m ng r quá, mu n chia vui cùng ch ng nên b t m t con gà làm th ti n u c m mua r u r i d n m t ti c ng ch ng v n u ng khánh h ngày p b c thang

mây.Ánh-Nguy t d n ti c xong r i mà c ng ch a th y H i-Y n v . Nàng mu n làm công

vi c ng nguôi b t lòng trông i, nên nàng d n d p trong nhà cho vén khéo, quét t cngoài sân cho s ch s , r i nàng l i r a m t, thay qu n i áo. Nàng ch n t i mà không th ych ng v . Trong lòng nàng ái-ng i, không th ch c n a, nên nàng y mâm c m l i r i

p c a b nhà mà i ki m.Nàng i vòng m y c a tr ng thi, n ch nào c ng th y n m ba ch c ng i ng

ng mà c b n tên m y s t m i thi u, song c ng không g p ch ng. Nàng bu n chíi i vòng l i phía ch ; ngoài ng thiên-h còn náo-n c, trong quán s -t còn lao nhao,

ng i i thi u thì h n-h vui c i, k thi r t thì bu n r u xu-x .Ánh-Nguy t i ngang qua m t cái quán, nghe trong quán có ti ng ca l nh-lót, gi ng n

tiêu-tao, nàng li c m t dòm vô thì th y có sáu s -t ng ng i n u ng vui c i, l i có banàng má ph n môi son x n-b n chung quanh k n ng i ca mà d ng r u. Ánh-Nguy t v axay m t mà i, thì nghe trong quán l i có m t ng i c t ti ng c i l n và nói r ng: “Hay l m,hay l m! N t-na c a cô mi, d u v ta nhà c ng không dám bì, còn bài ca c a cô mi, d u chota ch t v i cô mi ta c ng không ti c”.

Nàng nghe ti ng c i gi ng nói gi ng nh ti ng c i gi ng nói c a ch ng, nên nàngng ng b c ng l i mà dòm vô quán n a. Ðèn t sáng qu c, r u th t y bàn, H i-Y nng i phía trong ng ôm m t a ca-nhi trum tr m trong lòng mà hun-hít. Ánh-Nguy t th y

nh l -l i y thì nàng h th n, nên nàng xây m t ch khác r i i ri t v nhà.Ch ng hi u lúc y trong lòng nàng bu n hay là gi n, mà v n nhà nàng n m dàu-dàu.

Nàng ngó mâm c m mà ti c công mình s m s a ch i ch ng t h i tr a cho n bây gi ,ch ng thi u r i ã không l t- t v nhà chung vui v i v , mà l i k t bè k t b n gh o nguy tgi n hoa, sá chi b n ca-nhi mà khen nó n t-na h n v nhà, t ng nó tài tình áng ch t s ng.Thi t ban u nàng phi n H i-Y n, mà r i nàng ngh ch ng mình thi u nó vui m ng nênph i vui ch i v i b u b n chút nh. M y n m nay công sách èn c c kh , ngày nay ch n

c thang mây, tên b n h , t nhiên ph i vui ch i, n u mình trách ch ng thì té ra mìnhp hòi thái quá. V ch ng là ngh a tr m n m, ngày nào c ng th y m t nhau, còn b nh h u

không m y khi t ng h i, b i v y ch ng mình ph i vui v i anh em tr c, ch v nhà mà tt68 làm chi. Còn l i nói v i ca-nhi là l i ph nh ph theo chén r u, h i nào mà mình c

ch p.Ámh-Nguy t ngh nh v y thì nàng h t phi n trách ch ng, mà nàng bi t ch ng n ch i

ch nào r i, thì nàng c ng không b ng khuâng trông i n a. Nàng gài c a t t èn tính ing , mà n m trong mùng nàng vui m ng cho ch ng công thành danh to i hoài, nên nàng ngkhông c.

Tr ng trong thành tr canh t r i, H i-Y n m i v kêu v m c a. Ánh-Nguy t m i v anghe ti ng ch ng kêu thì nàng m ng r , nên l t t th i l a, t èn, m c a mà ti p r c.

i-Y n b c vô h i r u n c-n ng, m t au, ng ch ng n nh ngó v mà h i r ng:

68 g p rút

Ng n c gió ùa 58 www.hobieuchanh.com

- Tôi thi u r i, to i chí hôn?Ánh-Nguy t c i và áp r ng:- Em bi t tài h c c a anh cao, công h c c a anh dày, th nào anh c ng thi u; tuy v y

mà em c ng c u tr i kh n ph t ng h cho anh d quá. Nay c ng nh c t tiên vành n tr i t, nên thi u c, thì em m ng nhi u h n h t, ch sao l i không

ng.- Em m ng l m hay sao?- , h i s m mai em lén i nghe x ng danh. Ch ng nghe tên anh thì em i ki m

anh d quá không g p. Em t ng anh v nhà, em l t t tr v , té ra không có anh.Em làm th t m t con gà d n ti c t h i tr a cho n bây gi ây, ch anh v em

ng l khánh-h .Ánh-Nguy t b ng m t mâm r u th t em ra mà trên ván, s a so n cho ch ng n

ng. H i-Y n khoát tay t ý không mu n n và nói r ng:- Qua ã ghé quán n u ng v i anh em b n r i, em hãy b ng d p i, qua không n n a

âu.Nàng ng ngó ch ng trân trân. H i-Y n b i thay áo i qu n, không nói chi n a h t.

Ánh-Nguy t th y ch ng thi u v nhà mà không t m t l i nào có tình có ngh a, mình mu nng l khánh h mà ch ng c ng không ch u nh m l , b i v y nàng bu n, nên b ng mâmm c t mà nàng r ng r ng n c m t.

y ngày sau, H i-Y n c i ki m anh em b n r i n ng n m nghiêng trong m y tràình t u m, ch ng v nhà h b a nào say thì ng , còn b a nào t nh thì tính vi c v An-

Giang ng bái t vinh qui, ch không t d u dan díu th ng yêu v nh lúc tr c n a. Ánh-Nguy t phi n thì phi n riêng trong lòng, ch không dám nói ra, bu n thì bu n th m trong

ng, ch không dám l ngoài m t.Cách n a tháng, H i-Y n d n d p n sách tính m n ghe a v An-Giang. Ánh-

Nguy t không nghe ch ng bi u mình i theo, nên không hi u ý ch ng li u ph n mình th nào,i v y êm n m n ghe xong r i, H i-Y n nh sáng b a sau d n xu ng ghe mà i, H i-n ng ng i tréo m y ch n nh p ván tay kh y n, Ánh-Nguy t m i th th h i r ng:

- Th a, anh tính sáng mai i v An-Giang, mà nhà c a anh b l i ây ai coi, sao emkhông nghe anh tính vi c y?

- Th i l i ây cho em , ch còn bi u ai coi n a bây gi ?Ánh-Nguy t nghe m y l i thì bi n s c, nàng bi t ch c ch ng không em mình theo, thì

nàng bu n t i vô cùng, song nàng g ng g ng làm vui mà th a n a r ng:- Té ra anh tính em l i ây hay sao? Ph n em là gái, h có ch ng ph i theo ch ng.Nàng v a nói t i ó thì chàng buông cây n r i châu mày day l i ngó nàng mà nói

ng:- Qua tính qua v bái t vinh qui, qua th a vi c c a mình l i cho cha m qua hay

tr c, r i qua s tr xu ng r c em.- y ch em i v i anh m t l t không c hay sao?- t ti n l m, b i vì h i qua c i em qua không có th a cho cha m hay, n u bây gi

qua d t em v m t l t thì sái l l m.Ánh-Nguy t châu mày a l y, ng i l ng thinh mà trong lòng au n vô cùng. H i-Y n

th y nàng bu n, bèn ng d y i l i ng i m t bên, tay v n vai nàng, mi ng chúm chím c i vànói r ng:

- Em ng có bu n. Qua v có lâu l m là m t tháng thì qua s tr xu ng r c em.Ngày nay là ngày qua nh b c thang mây vinh qui bái t , em ph i vui v mà aqua, em bu n nh v y qua vui sao c. V ch ng ta n v i nhau h n m t n mnay, tâm u ý hi p, tri k tri âm, em còn nghi ng i u chi hay sao mà em bu n?

Ánh-Nguy t cúi u, l y v t áo lau n c m t r i th th nói r ng:- Em âu dám nghi b ng anh. Em bu n là vì em s ý, h i anh c i em quên nh c anh

th a cho cha m hay tr c, b i v y bây gi m i có ch khó cho anh. Em s n u anh

Ng n c gió ùa 59 www.hobieuchanh.com

nhà t thi t cho cha m hay, mà cha m không vui lòng, thì duyên n ôi ta l ylàm khó l m.

i-Y n tr n m t tr môi áp r ng:- i, t ng là vi c gì kia, ch vi c ó em ng có lo mà.- Em ph i lo, ch không lo sao c. Cha m là tr i là bi n, n u cha m không v a

lòng thì ph n anh là con, anh dám cãi hay sao.- Cha m có bi u là bi u vi c gì, ch v ch ng ng i ta th ng yêu nh v y mà cha

ành lòng d t m i cang th ng c a ng i ta hay sao.i-Y n nói t i ó thì n m tay vu t tóc Ánh-Nguy t, b coi dang-díu, tình coi m n

ng l m. Ánh-Nguy t b t bu n, song nàng ng i l ng thinh m t h i r i nói nh -nh r ng:- a rày em không dám cho anh hay. Em có nghén ã c 3 tháng r i, v y anh có

thì nh tr xu ng r c em mau mau, ch ng có b em b -v t i nghi p. Thânem côi-cút, bây gi ch ng bi t âu mà n ng d a, xin anh chi u c th ng dùmph n em.

i-Y n v a nghe Ánh-Nguy t nói có nghén ã c ba tháng thì m t mày tái lét,buông Ánh-Nguy t ra r i i l i c a ng ngó ra ngoài sân. Gió th i lá cây khua ti ng lào xào,èn chói ng n c nhu m màu hoa-hoét. Ch ng hi u chàng suy ngh vi c chi, mà ng m t h ii day l i m t mày bu n xo, h i Ánh-Nguy t s p c a t t èn i ng .

Sáng b a sau H i-Y n d n n sách bút nghiên xu ng ghe, a cho Ánh-Nguy t 5 nénc r i t bi t mà v An-Giang. Ánh-Nguy t i theo xu ng t i b n mà a chàng. Khi chàng

c xu ng ghe thì nàng kêu mà nói r ng:- Xin anh nh m y l i em c n d n, v n nhà thì rán mà làm cho cha m vui lòng r i

mau tr xu ng r c em, ch ng em i ch t i nghi p. M t ngày anh v ng m tlà m t ngày em trông i. V y d u th nào, c ng xin ch ph tình nhau.

i nàng nói th m thi t bi ai vô cùng, song không bi t có ng th u lòng chàng chay không, mà chàng g c g t u r i chun vô mui không áp m t ti ng chi h t.

Tr o phu69 nh sào xô ghe ra kh i b n r i gay70 chèo. Ánh-Nguy t ng trên b ngótheo, n c m t tuôn nh m a, ru t qu n au nh c t, mái chèo ch t n c mà nó làm au- nlòng nàng c ng nh ai vác cây p trên ng c nàng v y.

Ghe i khu t m t ã lâu mà Ánh-Nguy t hãy còn th th n trên b n hoài, ng chongt ngó mông ã thèm r i ng i khoanh tay mà khóc, khóc r i l i ngó, làm nh v y n t i mò

nàng m i ch u l n b c tr v nhà.

** *

69 ng i cheo ghe70 c t quay chèo vào c t chèo

Ng n c gió ùa 60 www.hobieuchanh.com

(9)

Ðêm hôm v ng-v , m a gió -ào. D a mé b ti ng nh- ng kêu uênh-oang, trên máinhà n c m a r i l p- p. Ðêm nay là êm r m, mà tr ng b mây án nên m t mù c nh v t,mùa n y là mùa cây c t i t t, mà b giông m a nên lá nhánh qu n. Ánh-Nguy t chongèn m t mình, lúc ngó ng n èn th y gió t t èn xao d th y bàng hoàng, khi ngó ra sân th yt n c hi p tan lòng th y áo não. Nhìn quanh qu t thì có m t ng i v i m t bóng, lóng tai

nghe thì ti ng d l n v i gi t m a sa. Ng i bu n mà c nh c ng gi c bu n thêm, thân ã khmà ph n e còn kh n a.

i-Y n ra v có h a m t tháng s tr xu ng r c Ánh-Nguy t, mà n b a nay ã h nba tháng r i không th y ai n r c, l i c ng không ti p c th t . M i bu i chi u nàng

ng t i b n, m y tháng tr i ã m i m t ngóng trông, m i êm v ng nàng chong èn mà ng i,m canh l n ã não lòng ch i.

Ðêm nay nàng ng i ng ngó gi t m a, ng nghe ti ng d , b ng chút cái thai trongng nàng máy ng, làm cho nàng gi t mình, l t- t l y tay mà r , r i mi ng chúm-chím

i. Nàng th m ngh tình ngh a v ch ng, tang ch ng ân ái hãy còn ây, có l nào H i-Y nquên nàng cho c.

i-Y n là con nhà h c trò, tài cao trí r ng, tánh t t v n hay, khi làm h c sanh ã h mhút v i nhau, l nào nay làm ông C l i quên b n tào kh ng ngh a c . Nàng nh l i ngàytr c mình nghèo hèn ph i c công cho Ð -C m, mà chàng vì n ng tình theo nài n nduyên. Ng i tr ng tình nh v y không th nào mà l ng xao cho c. Ðã v y mà chàng ãra n c u mình nên bây gi d u chàng có cho mình i ch n m ba tháng mình c ngkhông nên phi n trách, hu ng chi khi ra v chàng có l i cho mình 5 nén b c, ch ph ichàng b bê gì hay sao mà mình bu n. Chàng l i h n ây ch c là t i chàng ho c au m, ho c

i r i vi c nhà, ch ng i tài tình nh chàng không l nào lòng d b c b o bao gi .Ánh-Nguy t ngh nh v y, nên trông thì thi t nàng c ng trông hoài, song bu n thì nàng

ng b t bu n chút nh. Nàng ch i qua cho t i mùa thu, úng ngày n nh y khai hoa,nàng sanh c m t a con gái, mà c ng ch a th y d ng, l i c ng ch a c tin H i-Y n.

i nàng nh m mùa thu nên t tên con là T -thu-Vân.Nàng th y m t con ch ng nào thì nh ch ng ch ng n y, b i v y h nàng nghe có ng i

nào mi t An-Giang xu ng buôn bán thì nàng c ng ki m cho c mà h i th m ch ng. B a nàng g p m t ng i lái buôn m t làng v i H i-Y n, nàng m ng r h t s c, nên ân c ni v nhà mà h i th m. Ng i y nói r ng H i-Y n thi u v nhà không y m t tháng thì

quan Huy n Ðông-xuyên ã kêu mà g con. Cha m H i-Y n ã giàu, mà cha m v l i sanga, b i v y bây gi H i-Y n sung s ng vô cùng, nghe nói ch ng bao lâu n a tri u- ình sp b ng cho i ng i Tri-Huy n nào ó.

Ánh-Nguy t nghe m y l i ch ng khác nào nh sét ánh ngang tai, b i v y nàng ng ing-s , tay ôm con n c m t r ng-r ng ch y. Vì nàng th ng H i-Y n quá, nên t ng b ngi-Y n c ng nh b ng nàng. Nàng không ch u tin H i-Y n ph nàng. Nàng th a t i cha ép, ch nàng v i H i-Y n tình n ng ngh a dày, không l nào m i v ng m t nhau mà v i

quên nhau nh v y. Nàng vi t m t b c th mà t n i-ni m trông i, xin H i-Y n xu ng r cnàng cho mau, l i t luôn nàng sanh c m t a con gái n a r i trao cho ng i lái buôn yvà c y em dùm v cho H i-Y n.

Th g i i r i thì nàng c ng i mà trông i H i-Y n hoài. H chi u mát thì nàng b ngcon ra b n mà ki m ghe An-Giang, h êm t i thì nàng chong èn nhìn con cho b t nhch ng.

Ngày l n tháng qua, th g i i ã c hai tháng r i, mà c ng ch a th y tin t c chi h t.a n n c m s m mai r i nàng b ng con em n m gi a ván, là ch ngày tr c H i-Y n

th ng ng i c sách ó, mà d con ng , r i b ng thúng may ra ng i d a bên con mà vá áo.Nàng ng i may mà trong trí nh ch ng, nên l m lúc tay buông cây kim, m t ngó mông

ra ngoài c a. C p chim u trên hàng rào kêu chót-chét, con nh y qua con chuy n l i, vui

Ng n c gió ùa 61 www.hobieuchanh.com

cùng nhau c k t b n ki m n. B y ki n bò ngoài c a có hàng, con i tr c, con i sau, thth i b y v y oàn h p l . Loài chim v i loài ki n mà còn có ôi có b n, sao loài ng i l ichích bóng n thân? Hay là khi n cho gái h ng nhan ph i dày gió d n s ng? Hay là onam t ph i x o ngôn d i th ?

Ánh-Nguy t ngh t i ó thì nàng a n c m t. Con ru i âu bay l i u trên sóng m iThu-Vân. Nàng l t t l y tay mà khoát cho con ru i bay i, r i nàng nhìn m t con. G ng

t tròn, gò má , n c da tr ng, sóng m i cao, hình dung coi ch ng khác H i-Y n chútnào, con nh v y ai n ành ph r y. Thu-Vân n m ng mà ngay hai b p ch n ra tròn vo vàtr ng nõn, coi nh ai s p hai c c i g n nhau; m t bàn tay trên u, m t bàn tay gácngang ng c, coi t ng m o d th ng d m n. M bà d y nên m t lát nhích mi ng c i m tcái, hai gò má h ng hai cái l , hai cái môi ng nh thoa son.

Nàng nhìn con càng t i cho ph n con, có t i gì mà sanh ra ã m y tháng r i, ch a cth y m t cha l n nào h t! Nàng nh m y l i chú lái buôn nói hôm n , thì lòng nàng bát ngát,trí nàng ng n ng , nh ng mà c ng ch a ch u tin, ch c ý r ng ch ng mau thì lâu b nào H i-

n c ng r c nàng, b i vì ân-ái v i nhau ã sanh c m t a con, tình còn n ng ngh athêm dày, d u ngàn t muôn chung c ng không l H i-Y n ham n n i ph tình x a ngh a

. N u chàng có c i v khác, y là t i m cha ép u ng, mà c i v r i há chàng khôngng n mình sao.

Ánh-Nguy t ng suy ngh t i ó, b ng th y ngoài c a có m t ng i, tr c ch ng 50tu i, xâm-xâm i vô h i r ng:

- Nhà n y ph i là nhà c a cô Ánh-Nguy t hay không v y cô?Ánh-Nguy t th y ng i lã n h i tên mình, tin ch c là ng i c a H i-Y n sai xu ng

c, b i v y nàng kh p kh i m ng th m, l t- t ng d y áp r ng:- Ph i. Nhà n y là nhà c a tôi. Chú âu mà h i th m nhà tôi?Ng i y và b c vô và nói r ng:- Tôi trên An-Giang, ông C sai tôi xu ng ki m cô ng nói chuy n.Ánh-Nguy t nghe nh ng ti ng “An-Giang, ông C ” thì nàng m ng quýnh không k p h i

chi h t, l t t tr i chi u trên ván gi a r i m i khách ng i. Con Thu-Vân nghe ti ng nóichuy n om-sòm, tr i chi u r t-r t, nên gi t mình th c d y khóc oé lên. Ánh-Nguy t thò tay

ng con mà ôm trong lòng r i mi ng chúm-chím c i và h i khách r ng:- Ông C v tr n x a rày m ng gi i th nào? ng m n chú xu ng r c m con tôi

ph i hôn?- ng m nh gi i. ng không có bi u tôi r c cô; ng có a cho tôi m t phong th ,

n ph i xu ng tìm mà a cho t i tay cô.- Té ra có th c a ng hay sao? Ðâu chú a ây cho tôi.- Mà cô ph i tên là Lý-ánh-Nguy t hay không?- Ph i, Ánh-Nguy t là tôi ây.- , nh có ph i thì tôi m i a, ch lôi thôi l c m t ây v ng r y tôi ch t.Ng i khách d v t áo lên r i thò tay trong s i dây l ng mà móc ra m t cái ãy thu c

may b ng v i, cu n tròn b ng c n ch n v y. Anh m ãy ra l y m t phong th a choÁnh-Nguy t và nói r ng:

- Ðó, phong th ó. Cô d ra mà c th coi ch tôi không hi u ng vi t gi ng gì tr ng.

Ánh-Nguy t l y phong th , ch ng hi u vi c lành d th nào, nên n a m ng n a s , m ttái xanh, tay run r y, nàng xé phong th ra r i, m t tay b ng con, m t tay c m th mà coi.Ng i khách ng i ngó nàng thì th y nàng ban u m t tái, mà coi th ri t r i m t nàng l i ph ng-ph ng; nàng châu mày tr n m t t ng-h ng b m môi, coi b nh nàng gi n nh ng l inói trong th ó v y.

Ch ng nàng coi d t r i, nàng qu ng b c th trên ván, b ng con ng d y nói r ng:- Ng i tánh tình nh v y mà dám x ng là h c-trò! Thôi, thà là b c ph t tôi nh v y

cho tôi kh i trông i n a.

Ng n c gió ùa 62 www.hobieuchanh.com

Ng i khách th y c ch c a Ánh-Nguy t nh v y thì l y làm l , nên ng i ngó nàng trântrân r i h i r ng:

- Th ông C nói làm sao mà cô gi n d v y? Cô quen v i ng hay là bà con?Ánh-Nguy t nghe m y l i y thì bi t H i-Y n không có t vi c c a mình cho ng i em

th hi u, b i v y nàng day m t ch khác mà áp r ng:- Tôi ây là v c a H i-Y n, còn con nh tôi b ng ây là con.- a! Sao v y? Cha ch ! Ông C ng làm t u d kìa! Cô nói cô là v mà sao n m

tr c ng thi u r i v tr n ng l i c i con quan Huy n Ðông-Xuyên?- Th ti u nh n thì nó làm nh v y ch sao. Chú làm n v tr n chú nói dùm v i nó

ng con ng i i mà khác v i c m thú là nh bi t nh n ngh a. N m tr c tôith y nó là h c-trò, ngày êm chuyên c s kinh, h m mi ng ra thì nói cangth ng luân lý: tôi t ng nó là ng i bi t nh n ngh a, nên tôi m i ành trao thân g iph n cho nó; bây gi tôi m i hay nó m t m i ng i ta mà lòng d không ph i ng ita; nó c nh ng kinh thánh truy n hi n ó là c t ki m giàu sang, nó dùng l ingon ti ng ng t ó là c t phá danh ti t nhi n . Thôi, tôi v i nó t n y không cònnh n-ngh a gì n a. Nó rán mà h ng giàu sang, cho m con tôi …

Ánh-Nguy t nói t i ó thì t c-t i ngh n c , nói không ra ti ng n a. Ng i khách th yy thì ng lòng nên ng i l ng thinh. Ánh-Nguy t n c m t n c m i chàm ngoàm, nàngng con ra c a mà h m i r i tr vô nói r ng:

- Chú v tr n làm n nói v i ông C dùm nh v y cho tôi.- Cô mu n nói vi c gì v i ông C thì cô vi t th r i tôi em v dùm cho, ch l nào

tôi dám em nh ng l i cô nói nãy gi ó mà thu t l i cho ng nghe.- Tôi vi t th cho ng i nh v y thì u ng ch c a tôi l m. Chú c v thu t l i nh v y

i mà.- Ng t quá ….Ng i khách th y ch nhà không vui, ngh ng i lâu b t ti n, nên nói lôi thôi r i lui ra

mà i. Khách ra kh i c a r i, thì Ánh-Nguy t l y làm au n trong lòng, nên nàng b ng convô võng mà n m, n c m t tuôn d m d . Còn gì là danh ti t! Còn bi t ai mà n ng nh ?

ng công cha m d y d , u ng công mình l c l a; d y d làm chi mà ngày nay nh c nhãtông tôn, l c l a làm chi mà ngày nay ô danh x ti t? Bây gi mu n v quê-quán, v sao cho

ng, th gái h v càng nh c ch ích gì. Bây gi mu n ây, c ng không kham, ph n y ui l i thêm có con bi t làm ngh chi mà nuôi mi ng. Thôi cái thân n y càng s ng càng thêm

-ng i au n, s ng n a mà làm chi, thà thác ph t cho t i ng tr s ch n tr n, ng l pvùi m ng b c.

Nãy gi nàng khóc thì con Thu-Vân nó ng ; n ch ng nàng tính ch t, thì con nh nói c a mình, hai tay d i m t, r i khóc oé lên. Nàng l t t b ng con mà cho bú, m t nhìn con

gi t l y càng thêm ch a-chan. Nàng m i ngh l i n u mình ch t thì ph n mình ã yên r i còncon mình b l i chi ai nuôi? Con là máu th t c a mình, l i t i n i ai ch nó có t i gì mà mình

nó. Nàng suy xét t i ó r i h i tâm, nên ôm con Thu-Vân mà hun. Nàng bu n r i gi n,mu n ch t r i th ng con, trong lòng ng -ng n, ngoài m t dàu-dàu, nên c n m trên võng v icon hoài n chi u nàng c ng không d y n u c m mà n.

Vã t khi nàng có ch ng d n nhà riêng r i, lúc tình ng m n, ngh a ng n ng,i-Y n có t thi t cách v ch ng Ð -C m làm khó ng n ti n b c cho nhi u m i ch u g

nàng, thì nàng gi n, nên nàng không thèm t i lui nhà Ð -C m n a. M y l n nàng i vi ng mcha thì nàng i vòng ng khác, ch không ch u i ngang nhà, mà ch ng H i-Y n thi u nàng

ng không qua mà báo tin. Nay nàng i t i tr c nhà Ð -C m, ng ngoài ngó vô thì th ycó m t mi ng t tr ng mà thôi, nhà c a gi em i âu m t bao gi r i..

Nàng h i th m thì h nói v ch ng Ð -C m l m n khá nên gi nhà v quê quán mi ti V ng-Gù ã h n m t n m r i. Nàng ch ng-h ng ng ng n-ng , bi t còn ai mà bày t

i ni m tâm s . Nàng a n c m t, b ng con i th ng n m cha ng i ôm m mà khóc r nglên nghe r t th m thi t. Nàng khóc m t h i r i k r ng: “Cha ôi! Thân con au n, d i su i

Ng n c gió ùa 63 www.hobieuchanh.com

vàng cha có bi t cho ch ng? Ph n con là gái mà ô danh x ti t nh v y, ch ng ch t cònt m i nào con dám th y cha n a. Cái t i con làm nh c cho tông môn ây ch ng ph i là t i

con mà ra, y là t i loài ng i h không bi t tr ng nhân ngh a, h không bi t thu ng li u b ,nên thân con m i n n i n y. N u con không vì con Thu-Vân thì con ã t v n mà ch t h ihôm qua r i, có âu con s ng t i bây gi . Xin cha m d i c u tuy n xét dùm ph n con”.

Nàng khóc n tr a r i m i b ng con i v . Nàng v v a t i c a x y g p ông ba C u làng i l i xóm, già ã g n 70 tu i. Ông th y nàng c p m t ch ch, không hi u nàng cóvi c chi mà khóc nh v y, nên h i r ng:

- Cháu có chuy n chi mà coi b s u não d v y? Ông C có nh n nói ch ng nào ngxu ng r c cháu hay không?

Ánh-Nguy t t c t i trong lòng mà t h i hôm qua cho n b a nay nàng không t v i aic, b i v y nàng v a nghe ông ba C u h i m y l i thì nàng l c u a l y áp:

- i bác vô nhà r i tôi thu t chuy n cho bác nghe.Ông ba C u l y làm l nên i theo Ánh-Nguy t ma vô nhà. Nàng m i ông ng i r i k

t u uôi m i vi c l i cho ông nghe, nói r ng H i-Y n m i g i th bi u nàng lo ki mch ng khác à làm n, vì chàng k t ngh a v i nàng ó là ng u hi p ch i trong lúc du h c, chkhông ph i duyên n tr m n m chi ó mà ch i. Bây gi nàng m i bi t H i-Y n v i Ð -

m âm m u mà g t nàng, mà bi t c thì ã ô dang x ti t r i. Nàng nói h t r i nàng thanng:

- Thân tôi bây gi kh l m! Mu n ch t mà th ng con nên ch t không ành. ây thì-v , v x thì x u h bi t làm sao bây gi ! Tr i ôi! Tôi có t i gì mà tr i t ph t

tôi nên khi n cho tôi h danh c c trí nh v y không bi t.Ông ba C u ng i th dài và nói r ng:- i n y thiên h h gi d i l m; t i cháu t ng h bi t nh n ngh a nh cháu nên

i l m h ó a. Còn cháu kêu tr i làm chi? N u tr i t mà công bình thì âucó chuy n nh v y. Thôi cháu ng bu n, hãy rán lam l làm n mà nuôi con. Ông

là ng i có h c, có l m t ngày kia ng h i tâm r i ng c ng th ng con ngch .

Ánh-Nguy t l c u áp r ng:- Ch ng ng h i tâm thì thân m con tôi ã tan nát r i còn gì!

t quy n th nhì