New TIÔËÏÓÐÑÙÔÏÔÕÐÏÕ...

TIÔËÏÓ ÐÑÙÔÏÔÕÐÏÕ: NEMESIS, THE BATTLE FOR JAPAN, 1944-45

Από τις Εκδόσεις HarperCollinsPublishers, Λονδίνο 2007TÉÔËÏÓ ÂÉÂËÉÏÕ: Νέµεσις, η µάχη για την Ιαπωνία, 1944-45

ÓÕÃÃÑÁÖÅÁÓ: Max HastingsÌÅÔÁÖÑÁÓÇ ÊÅÉÌÅÍÏÕ: Βαγγέλης Κατσάνης

ÅÐÉÌÅËÅÉÁ – ÄÉÏÑÈÙÓÇ ÊÅÉÌÅÍÏÕ: ∆ηµοσθένης ΚερασίδηςÅÐÉÌÅËÅÉÁ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ: ∆ηµήτριος Β. Σταυρόπουλος

ÓÕÍÈÅÓÇ ÅÎÙÖÕËËÏÕ: Ηλίας ΜασούρηςÇËÅÊÔÑÏÍÉÊÇ ÓÅËÉÄÏÐÏÉÇÓÇ: Μερσίνα ΛαδοπούλουEÊÔÕÐÙÓÇ: Πέππας Ιωάννης Γραφικές Τέχνες Α.Β.Ε.Ε.

ÂÉÂËÉÏÄÅÓÉÁ: Κωνσταντίνα Παναγιώτου & ΣΙΑ Ο.Ε.

© Max Hastings, 2007© Εικόνας εξωφύλλου: Louis R. Lowery/US Marine Corps/

Time Life Pictures/Getty Images/Ideal Image© EÊÄÏÓÅÉÓ ØÕ×ÏÃÉÏÓ Á.Å., ÁèÞíá 2009

Ðñþôç Ýêäïóç: Οκτώβριος 2009

ÉSBN 978-960-453-622-1

Τυπώθηκε σε χαρτί ελεύθερο χηµικών ουσιών, προερχόµενο αποκλειστικά

και µόνο από δάση που καλλιεργούνται για την παραγωγή χαρτιού.

To ðáñüí Ýñãï ðíåõìáôéêÞò éäéïêôçóßáò ðñïóôáôåýåôáé êáôÜ ôéò äéáôÜîåéò ôïõ Åëëçíéêïý Íüìïõ (Í. 2121/1993 üðùòÝ÷åé ôñïðïðïéçèåß êáé éó÷ýåé óÞìåñá) êáé ôéò äéåèíåßò óõìâÜóåéò ðåñß ðíåõìáôéêÞò éäéïêôçóßáò. Áðáãïñåýåôáé áðïëýôùòç Üíåõ ãñáðôÞò Üäåéáò ôïõ åêäüôç êáôÜ ïðïéïäÞðïôå ôñüðï Þ ìÝóï áíôéãñáöÞ, öùôïáíáôýðùóç êáé åí ãÝíåé áíáðáñá-ãùãÞ, åêìßóèùóç Þ äáíåéóìüò, ìåôÜöñáóç, äéáóêåõÞ, áíáìåôÜäïóç óôï êïéíü óå ïðïéáäÞðïôå ìïñöÞ (çëåêôñïíéêÞ, ìç-÷áíéêÞ Þ Üëëç) êáé ç åí ãÝíåé åêìåôÜëëåõóç ôïõ óõíüëïõ Þ ìÝñïõò ôïõ Ýñãïõ.

ÅÊÄÏÓÅÉÓ ØÕ×ÏÃÉÏÓ Á.Å. PSICHOGIOS PUBLICATIONS S.A.¸äñá: ÔáôïÀïõ 121 Head office: 121, Tatoiou Str.144 52 Ìåôáìüñöùóç 144 52 Metamorfossi, GreeceÂéâëéïðùëåßï: Ìáõñïìé÷Üëç 1 Bookstore: 1, Mavromichali Str.106 79 ÁèÞíá 106 79 Áthens, GreeceÔçë.: 2102804800 Tel.: 2102804800Telefax: 2102819550 Telefax: 2102819550www.psichogios.gr www.psichogios.gre-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

© m a x h a s t i n g s 2 0 0 7 / Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Ψ Υ Χ Ο Γ Ι Ο Σ 2 0 0 9

Μετάφραση:Βαγγέλης Κατσάνης


Στη µνήµη του γιου µου,Τσαρλς Χέιστινγκς 1973-2000


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Κατάλογος χαρτών ............................................................................11Εισαγωγή ............................................................................................15

1. ∆ιλήµµατα και αποφάσεις ................................................................291. ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ..............................................................292. ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΚΟΡΥΦΗΣ ΣΤΟ ΟΑΧΟΥ..................................................50

2. Ιαπωνία: Αψηφώντας τη βαρύτητα ..................................................691. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΜΑΤΟ ..............................................................692. ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ....................................................................................89

3. Οι Βρετανοί στη Βιρµανία ..............................................................1041. ΙΜΦΑΛ ΚΑΙ ΚΟΧΙΜΑ ........................................................................1042. «Η ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ ΣΤΡΑΤΙΑ»..............................................................123

4. Τιτάνες στη θάλασσα ......................................................................1521. ΑΝ∆ΡΕΣ ΚΑΙ ΠΛΟΙΑ ........................................................................1522. ΙΠΤΑΜΕΝΑ ΠΑΙ∆ΙΑ ..........................................................................166

5. Η επιστροφή της Αµερικής στις Φιλιππίνες ..................................1761. ΠΕΛΕΛΙΟΥ ......................................................................................1762. ΛΕ ΤΕ: ΟΙ ΑΠΟΒΑΣΕΙΣ ....................................................................186

6. «Άνθη του θανάτου»: Ο Κόλπος του Λέιτε ..................................2031. SHOGO ............................................................................................2032. Η ∆ΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΗς 3ΗΣ ∆ΥΝΑΜΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ........................2243. ΚΑΜΙΚΑΖΙ........................................................................................247

7. Στην ξηρά: Μάχη για τα βουνά ......................................................261

8. Κίνα: Αρπάζοντας το δράκο από την ουρά ..................................2851. Ο ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ..........................................................................2852. ΞΥΠΟΛΥΤΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ................................................................3013. Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΤΙΛΓΟΥΕΛ ..............................................................314

9. Ο ΜακΆρθουρ στη Λουζόν ............................................................3261. «ΤΟΥ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΕΜΜΟΝΗ Ι∆ΕΑ»: ΜΑΝΙΛΑ....................................3262. Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΜΑΣΙΤΑ ........................................................347


10. Ματωµένη µικρογραφία: Ίβο Τζίµα ............................................358

11. Αποκλεισµός: Ο υποβρυχιακός πόλεµος ....................................383

12. Καίγοντας ένα έθνος: ΛεΜέι ........................................................4041. ΥΠΕΡΦΡΟΥΡΙΑ ................................................................................4042. ΕΜΠΡΗΣΜΟΣ ..................................................................................424

13. Ο δρόµος πέρα από το Μανταλέι..................................................456

14. Οι Αυστραλοί: «Σφυροκοπώντας» και «εκκαθαρίζοντας» ........478

15. Αιχµαλωσία και σκλαβιά ..............................................................4901. ΑΠΑΝΘΡΩΠΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ................................................................4902. ΠΛΟΙΑ ΤΗΣ ΚΟΛΑΣΗΣ ....................................................................511

16. Οκινάουα ........................................................................................5231. ΗΜΕΡΑ ΑΓΑΠΗΣ ............................................................................5232. ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ................................................................................546

17. Ο πόλεµος του Μάο........................................................................5711. ΓΕΝΑΝ ............................................................................................5712. ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥΣ..................................................................586

18. Η έκλειψη των αυτοκρατοριών ....................................................599

19. Οι ατοµικές βόµβες ........................................................................6231. ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΤΟΚΙΟ....................................................................6232. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΧΙΡΟΣΙΜΑ ................................................641

20. Μαντζουρία: Τα νύχια της αρκούδας ..........................................674

21. Η τελευταία πράξη ........................................................................7031. «ΤΑ ∆ΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ» ..................................................................7032. ΑΠΟΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ........................................................718

22. Κληρονοµιές....................................................................................751Χρονολόγιο του πολέµου κατά της Ιαπωνίας ..............................766Ευχαριστίες......................................................................................772Σηµειώσεις και πηγές ....................................................................774Ευρετήριο ........................................................................................806


ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΧΑΡΤΩΝ

Το θέατρο Επιχειρήσεων στον Ειρηνικό..............................................26

Η αµερικανική επίθεση στον Κόλπο του Λέιτε,

Οκτώβριος-∆εκέµβριος 1944 ..............................................................195

Η µάχη στον Κόλπο του Λέιτε, 23-25 Οκτωβρίου 1944 ....................210

Η ιαπωνική κατάληψη της Κίνας, 1937-1945......................................289

Η αµερικανική εισβολή στη Λουζόν, Ιανουάριος-Ιούνιος 1945 ......330

Ίβο Τζίµα, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1945 ............................................363

Η προέλαση της 14ης Στρατιάς στο Μανταλέι, Νοέµβριος

1944-Φεβρουάριος 1945 ......................................................................459

Η εκστρατεία του Σλιµ προς τη Ρανγκούν, Απρίλιος-Μάιος 1945 ......471

Οκινάουα, Απρίλιος-Μάιος 1945 ........................................................527

Η ρωσική εισβολή στην Κίνα, Αύγουστος 1945 ................................683


Ο πόλεµος είναι κάτι ανθρώπινο, κάτι που το βιώνει κανείς όπωςβιώνει έναν έρωτα ή ένα µίσος... Θα µπορούσε να τον περιγρά-ψει κανείς ως µια παθολογική κατάσταση, γιατί σε αυτόν συµ-βαίνουν ατυχήµατα που ακόµα κι ένας έµπειρος γιατρός δε θαµπορούσε να τα προβλέψει.

M. Proust

«Ω, σίγουρα τώρα θα σταµατήσουν. Τους έχει γεµίσει φρίκη αυ-τό που έκαναν!» σκέφτηκε ακολουθώντας άσκοπα το πλήθος τωνφορείων που αποµακρύνονταν από το πεδίο της µάχης.

Πιερ Μπεζούκοφ, στο Μποροντίνο, 1812L. Tolstoy, Πόλεµος και Ειρήνη

Το 1944 όλα έδειχναν ότι δεν µπορούσε να υποθέσει κανείς πωςο πόλεµος θα τελείωνε το 1945.

Λοχαγός Λούο Ντινγκγουέντου Κινεζικού Εθνικιστικού Στρατού


Εισαγωγή

Οσερ Άρθουρ Τέντερ, υπαρχηγός του Α¼ζενχάουερ στην Ευρώ-πη την περίοδο 1944-45, υποστήριζε ότι οι πολεµιστές για ναείναι προετοιµασµένοι για τις µελλοντικές συγκρούσεις θα έπρε-

πε να µελετήσουν τις πρώτες φάσεις των προηγούµενων συγκρούσεων.«Σε αυτές τις περιόδους δεν υπάρχουν µεγάλα τάγµατα ή λευκές επι-ταγές», έγραψε µε πικρία. Στις αρχικές συγκρούσεις όσα έθνη είναι µάλ-λον θύµατα επιθετικότητας και δεν επιτίθενται τα ίδια έχουν ελάχιστεςεπιλογές. Προσπαθούν να επιζήσουν µε ανεπαρκείς πόρους και συχνάακατάλληλους διοικητές, καθώς και µε όλες τις δυσκολίες που παρου-σιάζει η σύγκρουση όταν αυτή γίνεται µε τους όρους του αντιπάλου. Με-τέπειτα, αν έχουν χρόνο να κινητοποιηθούν πλήρως, µπορεί να διαθέ-τουν την πολυτέλεια των επιλογών ή να γίνουν ισοδύναµα ή και ανώτε-ρα από τον εχθρό, καθώς και να αποκτήσουν τη βεβαιότητα της τελι-κής νίκης την οποία µετριάζουν οι συζητήσεις για το πώς θα την εξα-σφαλίσουν µε τον πιο γρήγορο και ανέξοδο τρόπο. Ο Τέντερ και οιΣύµµαχοι σύντροφοί του γνώρισαν όλα αυτά τα αισθήµατα.

Όµως, για τους σπουδαστές της Ιστορίας, ο τρόπος µε τον οποίο τε-λείωσε ο ∆εύτερος Παγκόσµιος Πόλεµος είναι πολύ πιο συναρπαστι-κός από το πώς άρχισε. Γίγαντες των αντίστοιχων εθνών, ή µάλλον κοι-νοί θνητοί οι οποίοι επωµίστηκαν το ρόλο γιγάντων, διεκπεραίωσανστα πεδία των µαχών και στα πολεµικά γραφεία των πρωτευουσώντους τα µεγαλύτερα θέµατα του εικοστού αιώνα. Σε αυτόν συµµετείχανµερικές από τις πιο πολυάριθµες κοινωνίες. Η τεχνολογία επέδειξετροµακτική ωριµότητα. Ο Τσόρτσιλ στον τελευταίο τόµο των πολεµι-κών αποµνηµονευµάτων του έδωσε τον τίτλο «Θρίαµβος και Τραγω-δία». Το 1944-45 έφερε την απελευθέρωση εκατοµµυρίων ανθρώπων,εξάλειψε τις στερήσεις, το φόβο και την καταπίεση, αλλά µε τις αερο-πορικές επιθέσεις στα χρόνια του πολέµου σκοτώθηκαν περισσότεροιάνθρωποι από όσοι είχαν σκοτωθεί έως τότε σε όλους τους πολέµουςµαζί. Εµείς οι µεταγενέστεροι γνωρίζουµε πως ο πόλεµος τελείωσε τονΑύγουστο του 1945. Όµως για τους ανθρώπους που έθεσαν σε κίνδυνοτη ζωή τους στις µάχες στα νησιά του Ειρηνικού, καθώς και σε άλλες αι-µατηρές εκστρατείες την άνοιξη και το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς θααποτελούσε µια ελάχιστη παρηγορία η βεβαιότητα ότι ο σάλος θα κατα-


λάγιαζε σύντοµα. Οι στρατιώτες µπορεί να αποδέχονται πως µπορεί ναείναι οι πρώτοι που θα πεθάνουν σε έναν πόλεµο, αλλά συχνά κάνουνό,τι είναι δυνατόν για να µην είναι τα τελευταία θύµατα σε αυτόν.

Έγραψα το Νέµεσις ως αντίστοιχο του Αρµαγεδδών, του προηγού-µενού µου βιβλίου, το οποίο περιγράφει τον αγώνα για τη Γερµανία το1944-45. Θα ήταν δύσκολο να υπερτονίσει κανείς τις διαφορές ανάµε-σα στις τελικές φάσεις του ασιατικού και του ευρωπα¼κού πολέµου.Στη ∆ύση κυρίαρχο ρόλο στην αµερικανική στρατηγική έπαιζε η από-φαση να αντιµετωπίσουν όσο το δυνατόν ταχύτερα τον Γερµανικό Στρα-τό στην Ευρώπη, πράγµα που έγινε όµως µε πολύ πιο βραδείς ρυθµούςαπό όσο επιθυµούσε το Μεικτό Συµβούλιο Αρχηγών Επιτελείων τωνΗΠΑ. Θεωρείτο δεδοµένο ότι οι συµµαχικές δυνάµεις έπρεπε να νική-σουν τις κύριες δυνάµεις του εχθρού. Με ποιο τρόπο θα µπορούσε ναεπιτευχθεί αυτό και σε ποιο σηµείο θα έπρεπε να συναντηθούν οι αγ-γλοαµερικανικές στρατιές µε τις σοβιετικές, ήταν αβέβαιο. Οι Σύµµα-χοι δεν είχαν σκεφτεί να προτείνουν στους ναζί ειρήνη µε συγκεκριµέ-νους όρους.

Αντίθετα, για την Άπω Ανατολή, υπήρξε πολύ λιγότερη επιθυµίαγια µια µαζική χερσαία τελική εκστρατεία. Ορισµένοι από το συµµαχι-κό στρατόπεδο υποστήριζαν πως η δέσµευση να επιβάλουν στην Ιαπω-νία µια παράδοση άνευ όρων θα έπρεπε να τροποποιηθεί, αν κάτι τέ-τοιο απέτρεπε ένα λουτρό αίµατος στα ιαπωνικά νησιά. Μόνο στις Φι-λιππίνες και στη Βιρµανία οι χερσαίες δυνάµεις των Ηνωµένων Πολι-τειών και των Βρετανών συνάντησαν και τελικά κατέστρεψαν πολυά-ριθµες ιαπωνικές στρατιές, µολονότι καµία από αυτές δεν ήταν τόσοπολυάριθµη όσο αυτή που είχε αναπτύξει ο εχθρός στην Κίνα. Το Ναυ-τικό των ΗΠΑ και οι αεροπορικές δυνάµεις του Στρατού επιδίωξαν νακαταδείξουν ότι ο αποκλεισµός και οι βοµβαρδισµοί θα µπορούσαν νααποτρέψουν µια αιµατηρή χερσαία εκστρατεία στα µητροπολιτικά ια-πωνικά νησιά. Οι ελπίδες τους εκπληρώθηκαν µε τον πιο βαρυσήµαντοκαι τροµερό τρόπο.

Στις µελέτες για τη σύρραξη στην Ασία, επανέρχεται συχνά η φρά-ση «βαριές απώλειες». Αυτή συχνά χρησιµοποιείται για να περιγράψειτις αµερικανικές απώλειες στο Γκουανταλκανάλ, στην Ίβο Τζίµα, στηνΟκινάουα και στις µάχες που δόθηκαν σε µικρότερα νησιά. Θα πρέπειόµως να τη διερευνήσουµε λεπτοµερέστερα απ’ ό,τι συνήθως, διότι δι-καιολογείται µόνο σε σύγκριση µε τις σχετικά µικρές δυνάµεις πουχρησιµοποιήθηκαν και την προσδοκία του αµερικανικού λαού ότι έναέθνος τόσο πλούσιο και τεχνολογικά ισχυρό όσο το δικό τους θα µπο-ρούσε να νικήσει χωρίς να υποστεί µεγάλες ανθρώπινες απώλειες. Γιανα ηττηθεί η Ιαπωνία, χρειάστηκε να θυσιαστούν 103.000 Αµερικανοί

16 ΜΑΞ ΧΕ=ΣΤΙΝΓΚΣ


και περισσότεροι από 30.000 Βρετανοί, Ινδοί, Αυστραλοί και άλλοιστρατιώτες της Κοινοπολιτείας, πολλοί από τους οποίους πέθαναν σεσυνθήκες αιχµαλωσίας. Αναλογικά οι αµερικανικές απώλειες στον Ει-ρηνικό ήταν τρεισήµισι φορές µεγαλύτερες από αυτές που είχαν οιΑµερικανοί στην Ευρώπη. Εντούτοις οι συνολικές αµερικανικές απώ-λειες δεν είναι παρά ένα µικρό ποσοστό των απωλειών που είχαν κατάτον πόλεµο οι Σοβιετικοί, οι Γερµανοί και οι Ιάπωνες, και µόνο το 1%του συνόλου των νεκρών κατά τον πόλεµο της Ιαπωνίας στην Ασία. ΟιΑµερικανοί ανέµεναν πως στον Ειρηνικό θα είχαν µια καλή αναλογία1 Αµερικανού νεκρού προς 6 ή 7 Ιάπωνες. Γι’ αυτό και απογοητεύτη-καν όταν στην Ίβο Τζίµα και στην Οκινάουα ο εχθρός τα κατάφερεπολύ καλύτερα και η αναλογία ήταν 1,25:1 και 1,3:1 αντίστοιχα, µολο-νότι όλες οι απώλειες των Ιαπώνων αφορούσαν νεκρούς έναντι µόλιςτου 1/3 των αµερικανικών. Η επικρατούσα στρατηγική των ΗνωµένωνΠολιτειών ήταν µια πολιτιστική έπαρση αναφορικά µε το αναγκαίο κό-στος για τη νίκη. Αποδείχτηκε δικαιολογηµένη, ωστόσο δεν έπρεπε ναθεωρηθεί δεδοµένη σε µια σύρραξη µεταξύ δύο µεγάλων βιοµηχανι-κών εθνών.

Συµφωνώ µε τους Αµερικανούς µελετητές Ρίτσαρντ Φρανκ και Ρό-µπερτ Νιούµαν, οι οποίοι υπογραµµίζουν πως οι περισσότερες αναλύ-σεις για τον πόλεµο στην Ανατολή οι οποίες έγιναν έπειτα από τον πό-λεµο βασίζονται σε µια πλάνη, ότι δηλαδή η χρήση της πυρηνικής ενέρ-γειας ήταν το πιο αιµατηρό πιθανό αποτέλεσµα. Αντίθετα, τα εναλλα-κτικά σενάρια υποδηλώνουν ότι αν η σύρραξη συνεχιζόταν, έστω και γιαµερικές εβδοµάδες ακόµα, θα χάνονταν πολύ περισσότεροι άνθρωποικάθε εθνικότητας –και ειδικά Ιάπωνες– από όσους χάθηκαν στη Χιρο-σίµα και στο Ναγκασάκι. Η σύγχρονη έρευνα έχει απορρίψει συνολι-κά το µύθο πως οι Ιάπωνες ήταν έτσι κι αλλιώς έτοιµοι να παραδοθούν,γι’ αυτό φαντάζει εκπληκτικό το γεγονός ότι µερικοί συγγραφείς εξα-κολουθούν να τον θεωρούν βάσιµο. Η αδιαλλαξία των Ιαπώνων δε δι-καιολογεί από µόνη της τη χρήση της ατοµικής βόµβας, αλλά θέτει τοπλαίσιο για την όλη εξέταση του θέµατος.

«Ανταποδοτική δικαιοσύνη» είναι ένας από τους προσδιορισµούςπου δίνουν τα λεξικά στη Νέµεση. Οι αναγνώστες θα πρέπει να κρίνουνοι ίδιοι αν η µοίρα που περίµενε την Ιαπωνία το 1945 αξίζει αυτή τηνπεριγραφή. Εγώ πιστεύω ότι την αξίζει. Ο πόλεµος στην Άπω Ανατολήκάλυψε πολύ µεγαλύτερες εκτάσεις από όσες ο πόλεµος στην Ευρώπη:την Κίνα, τη Βιρµανία, την Ινδία, τις Φιλιππίνες, καθώς κι ένα µεγάλοµέρος του Ειρηνικού Ωκεανού. Τις τύχες του τις κατηύθυνε ένας εκπλη-κτικός γαλαξίας ηγετών, πολιτικών και στρατιωτικών, από τους καλύ-τερους που γνώρισε ποτέ ο κόσµος: ο αυτοκράτορας, οι στρατηγοί και

ΝΕΜΕΣΙΣ, Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ 17


οι ναύαρχοι της Ιαπωνίας, ο Τσανγκ Κάι-σεκ και ο Μάο Τσε-τουνγκ, οΤσόρτσιλ, ο Ρούζβελτ, ο Τρούµαν, ο Στάλιν, ο ΜακΆρθουρ και ο Νίµιτς,ο ΛεΜέι, ο Σλιµ, ο Μαουντµπάτεν και οι άνθρωποι που κατασκεύασαντην ατοµική βόµβα. Όπως και στο Αρµαγεδδών, σκοπός µου είναι νααπεικονίσω περισσότερο µια µαζική και τροµακτική ανθρώπινη εµπει-ρία µέσα σε ένα συγκεκριµένο χρονολογικό πλαίσιο παρά να επανα-λάβω λεπτοµερώς τις διάφορες εκστρατείες που έχουν περιγραφείαπό πολλούς συγγραφείς και οι οποίες δε θα µπορούσαν να περιλη-φθούν µόνο σε έναν τόµο. Το βιβλίο επικεντρώνει την προσοχή τουστο πώς και γιατί έγιναν διάφορα πράγµατα, πώς αυτά υλοποιήθηκαν,καθώς και στον τρόπο µε τον οποίο άνδρες και γυναίκες τα πραγµα-τοποίησαν.

Πολλοί από εµάς πήραµε για πρώτη φορά µια πολύ ροµαντική γεύ-ση του πολέµου κατά της Ιαπωνίας παρακολουθώντας την ταινία «Νό-τιος Ειρηνικός» των Ρότζερς και Χάµερστα¼ν. Αναµνήσεις από τις σκη-νές της εξακολουθούσαν να περνούν από το µυαλό µου καθώς έγραφατο Νέµεσις. Παρόλο που η ταινία είναι µια ψυχαγωγική παραγωγή τουΧόλιγουντ, περιέχει µερικές απλές αλήθειες για το πώς είδαν τον πό-λεµο οι Αµερικανοί. Μια χούφτα αθώων νεαρών ανδρών µαζί µε κά-ποιες νεαρές γυναίκες βρίσκονται σε ένα άγρια εξωτικό περιβάλλον.∆υστυχώς οι φυσικές οµορφιές του Ειρηνικού δεν ήταν σε θέση να αντι-σταθµίσουν ικανοποιητικά τις ταλαιπωρίες και τις συναισθηµατικές εντά-σεις τις οποίες οι άνθρωποι αυτοί υπέφεραν σε κοραλλιογενή νησιά καιανάµεσα σε φοινικόδεντρα. Για κάθε στρατιώτη, ναύτη και πεζοναύτηπου έζησε τη φρίκη των µαχών, πολύ περισσότεροι γνώρισαν απλώς τηζέστη και την πλήξη σε κάποια ξεχασµένη κι από τον Θεό νησιωτικήβάση. Καµιά φορά στις Ηνωµένες Πολιτείες χρησιµοποιούν τη φράση«η µέγιστη γενιά» προκειµένου να περιγράψουν όλους εκείνους πουέζησαν εκείνη την περίοδο. Αυτό φαίνεται αδόκιµο. Όλοι οι άνθρωποικατά τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, όσο κι αν έδρασαν κατά τόπουςδιαφορετικά και είχαν διαφορετικές εµπειρίες από εµάς, ήταν πάνταάνθρωποι, και η ανθρώπινη συµπεριφορά, οι ανθρώπινες προσδοκίεςκαι οι φόβοι δε διαφέρουν πολύ µεταξύ τους. Νοµίζω ότι είναι καλύτε-ρα να τους αποκαλούµε, χωρίς ζηλοτυπία, «η γενιά στην οποία συνέβη-σαν τα µεγάλα γεγονότα».

Μνηµονεύω διάφορες περιπτώσεις εν µέρει για να δώσω παραδείγ-µατα από ένα ευρύ φάσµα χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων µαχών.Μολονότι στον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο πρωταγωνίστησαν µερι-κοί όντως µεγάλοι άνδρες, η ιστορία του κατ’ ουσίαν είναι η ιστορία πο-λιτικών και στρατιωτικών ηγετών οι οποίοι είχαν, όπως όλοι µας, αδυ-ναµίες και αγωνίστηκαν για να χειριστούν θέµατα και διλήµµατα που



ξεπερνούσαν κατά πολύ τις ικανότητές τους. Αλήθεια, πόσοι άνθρω-ποι είναι ικανοί να λάβουν αποφάσεις τόσο κρίσιµες σαν αυτές πουεπιβάλλει ένας παγκόσµιος πόλεµος; Πόσοι στρατιωτικοί ηγέτες στιςµεγάλες συρράξεις της Ιστορίας µπορούν να θεωρηθούν όντως επαρ-κείς ή ακόµα και έξυπνοι;

Ενώ οι περισσότεροι συγγραφείς εξετάζουν τη µία ή την άλλη εκ-στρατεία κατά τον πόλεµο στην Ανατολή –τη Βιρµανία, τους στρατηγι-κούς βοµβαρδισµούς, τον πόλεµο στη θάλασσα, τις εφόδους κατά τωννησιών– εγώ προσπάθησα να τα βάλω όλα αυτά µέσα σε ένα συγκεκρι-µένο πλαίσιο, ως τµήµατα του αγώνα για την κατανίκηση της Ιαπωνίας.Παρέλειψα µόνο τα ντόπια αντιαποικιακά κινήµατα, ένα θέµα τόσο µε-γάλο και τόσο σηµαντικό, που θα κατέκλυζε όλες τις σελίδες µου. Επί-σης, όπου αυτό µπορούσε να γίνει χωρίς να χαθεί η αφηγηµατική ροή,παρέλειψα γνωστά ανέκδοτα και διαλόγους. ∆ιερεύνησα κάποιες πτυ-χές του αγώνα τις οποίες είχαν παραµελήσει οι ∆υτικοί συγγραφείς.Ανάµεσα σε αυτές είναι κυρίως η περίπτωση της Κίνας και η ρωσική ει-σβολή στη Μαντζουρία. Κάποτε ο Νεχρού είχε πει περιφρονητικά:«Για τον µέσο Ευρωπαίο η Ασία είναι ένα προσάρτηµα της Ευρώπηςκαι της Αµερικής – µια µεγάλη µάζα ανθρώπων που έχουν πέσει χαµη-λά και τους οποίους πρέπει οι ∆υτικοί να ανυψώσουν µε τα καλά τουςέργα». Πριν από είκοσι χρόνια τον λαµπρό ιστορικό Ρόναλντ Σπέκτορτον προβληµάτιζε το γεγονός ότι ο πόλεµος κατά της Ιαπωνίας ενδιέφε-ρε πολύ λιγότερο τους ∆υτικούς απ’ ό,τι ο πόλεµος κατά της Γερµανίας.Προφανώς αυτό οφείλεται στην απόσταση, γεωγραφική και πολιτιστι-κή, καθώς και στη συχνά νοσηρή γοητεία που ασκούν επάνω µας οι να-ζί. Όµως σήµερα τόσο οι αναγνώστες, όσο και οι συγγραφείς δείχνουνέτοιµοι να γεφυρώσουν το χάσµα µε την Ασία. Τα όσα έχουν να κάνουνµε αυτή δεσπόζουν στον κόσµο µας. Η κατανόηση του πρόσφατου πα-ρελθόντος είναι απαραίτητη για να καταλάβουµε το παρόν της, ιδίωςόταν τα παράπονα των Κινέζων για την περίοδο 1931-45 παραµένουνένα καίριο θέµα στις σχέσεις µεταξύ Πεκίνου και Τόκιο.

Μερικές κλασικές περιπτώσεις –ο Κόλπος του Λέιτε, η Ίβο Τζίµακαι η Οκινάουα– είναι µοιραίο να είναι οικείες. ∆εν προσπάθησα ναπροχωρήσω σε λεπτοµερείς έρευνες για τη ρίψη των ατοµικών βοµ-βών, διότι τα αρχεία έχουν ήδη διερευνηθεί διεξοδικά και τα δηµοσιεύ-µατα είναι πάρα πολλά. Άλλα επεισόδια και εµπειρίες µπορεί να φα-νούν πρωτόγνωρα στους αναγνώστες. Εξέτασα το γιατί η Αυστραλίαφαίνεται να εξαφανίζεται σχεδόν από τον πόλεµο έπειτα από το 1943.Οι Αυστραλοί στρατιώτες έπαιξαν ένα σηµαντικό και καµιά φορά κατα-λυτικό ρόλο στις εκστρατείες στη Βόρεια Αφρική και στη Νέα Γουινέα.Όµως οι εσωτερικές διαµάχες στη χώρα, καθώς και η αµερικανική κυ-



ριαρχία στο θέατρο των επιχειρήσεων του Ειρηνικού ανάγκασαν τονΑυστραλιανό Στρατό να υποβιβαστεί το 1944-45 σε έναν όντως ταπει-νωτικό ρόλο.

Όλοι οι συγγραφείς ιστορικών βιβλίων οφείλουν πολλά στους προη-γούµενους χρονικογράφους, γι’ αυτό και θεωρώ υποχρέωσή µου νατους ευχαριστήσω. Ακολουθώ ένα ήδη χαραγµένο µονοπάτι και οφείλωνα κάνω ιδιαίτερη µνεία στα βιβλία Eagle Against the Sun του ΡόναλντΣπέκτορ, Downfal» του Ρίτσαρντ Φρανκ και Allies of a Kind του Κρίστο-φερ Θορν. Τα βιβλία του Τζον Ντάουερ µας βοηθούν να κατανοήσουµεκατά τρόπο ανεπανάληπτο την ιαπωνική νοοτροπία, ενώ το βιβλίο TheRising Sun του Τζον Τόλαντ, αν και δεν είναι επιστηµονική εργασία, πε-ριέχει σηµαντικό ανέκδοτο ιαπωνικό υλικό. Τα παραπάνω βιβλία είναιοι πιο σηµαντικές γενικές µελέτες µιας περιόδου για την οποία υπάρχειπλούσια και εξειδικευµένη βιβλιογραφία. Θα πρέπει να προσθέσω τοβιβλίο του Τζορτζ Μακντόναλντ Φρέιζερ Quartered Safe Out Here, τοοποίο είναι το πιο γλαφυρό βιβλίο αναµνήσεων ενός στρατιώτη που έλα-βε µέρος στον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο και περιγράφει τις εµπειρίεςτου συγγραφέα του µε τη 14η Στρατιά του Σλιµ, το 1945.

Στη Βρετανία και στις Ηνωµένες Πολιτείες πήρα συνεντεύξεις απόκάποιους παλαίµαχους, αλλά επικέντρωσα κυρίως την έρευνά µου στιςµεγάλες συλλογές χειρογράφων και ντοκουµέντων οι οποίες υπάρχουν.Η εξαιρετική Ρωσίδα ερευνήτριά µου, δρ Λιούµπα Βινογκράντοβνα,πήρε συνεντεύξεις από παλαίµαχους του Κόκκινου Στρατού και µετέ-φρασε ένα πλήθος χειρογράφων και γραπτών µαρτυριών. Στην Κίνακαι στην Ιαπωνία έψαξα να βρω αυτόπτες µάρτυρες. Τα περισσότερακινεζικά και ιαπωνικά αποµνηµονεύµατα µιλούν κυρίως γι’ αυτά πουοι άνθρωποι ισχυρίζονται πως έκαναν παρά γι’ αυτά που σκέφτονταν.∆εν υπονοώ ότι µια συνέντευξη πρόσωπο µε πρόσωπο µε ένα ∆υτικόθα έπειθε οπωσδήποτε τους Ιάπωνες και τους Κινέζους αυτόπτες µάρ-τυρες να ανοίξουν την καρδιά τους, ωστόσο ελπίζω ότι οι ιστορίες πουπροβάλλουν από τις αφηγήσεις τους θα βοηθήσουν να φανούν ανάγλυ-φοι κάποιοι Ασιάτες που µιλούσαν σπαστά αγγλικά.

Στις περισσότερες περιγραφές του πολέµου από ∆υτικούς, οι Ιάπω-νες παραµένουν πεισµατικά αδιαφανείς. Είναι εκπληκτικό πόσο σπά-νια µνηµονεύονται οι Ιάπωνες ιστορικοί στις επιστηµονικές συζητή-σεις που γίνονται στις Ηνωµένες Πολιτείες και στη Βρετανία. Νοµίζωότι αυτό δεν οφείλεται σε κάποια εθνικιστική αντίληψη των Αµερικα-νών ή των Βρετανών, αλλά στην έλλειψη ακρίβειας που χαρακτηρίζειακόµα και τις πιο σύγχρονες ιαπωνικές αναφορές. Ένας πρόσθετος πα-ράγοντας που συµβάλλει σε αυτό είναι το ότι η κατά γράµµα µετάφρα-ση από τα ιαπωνικά κάνει τους διαλόγους και τις δηλώσεις να φαίνο-



νται εξεζητηµένοι. Γι’ αυτό, όταν ήταν δυνατόν, αποφάσισα να µετα-φράσω τις ιαπωνικές οµιλίες και τα ιαπωνικά κείµενα στην καθοµιλού-µενη αγγλική. Οι µελετητές µπορεί να θεωρήσουν πως αυτό δίνει µιαλαθεµένη ιδέα για τον τρόπο που χρησιµοποιούν οι Ιάπωνες τη γλώσ-σα. Όµως µπορεί να βοηθήσει ώστε να γίνει πιο κατανοητός ο χαρα-κτήρας των Ασιατών. Για τον ίδιο λόγο, ενώ οι Ιάπωνες τοποθετούν τοεπώνυµο πριν από το µικρό τους όνοµα, εγώ έκανα το αντίθετο, ακο-λουθώντας τη συνήθεια των ∆υτικών.

Επίσης για λόγους ευκολίας υιοθέτησα και κάποια άλλα πράγµατα.Οι Ιάπωνες ονόµαζαν το µαντζουριανό κράτος-µαριονέτα «Μαντσου-κούο». Οι σύγχρονοι Κινέζοι όµως δε µιλούν ποτέ για «Μαντζουρία»αλλά για «βορειοδυτικές επαρχίες». Παρ’ όλα αυτά, διατήρησα το όνο-µα «Μαντζουρία» εκτός από τις περιπτώσεις όπου γίνεται µνεία του ια-πωνικού πολιτικού δηµιουργήµατος. Η σύγχρονη Ινδονησία αναφέρε-ται ως Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, η Μάλαγια ως Μαλαισία, η Τα¼-βάν ως Φορµόζα και ούτω καθεξής. Όµως µετά από πολλές ταλαντεύ-σεις υιοθέτησα τη σύγχρονη καταγραφή για τα κινεζικά ονόµατα και τιςκινεζικές περιοχές, γιατί έτσι είναι πιο γνωστά στον σύγχρονο αναγνώ-στη. Επίσης δέχτηκα, παρόλο που αυτό διασπά τη συνέπεια, να κρατήσωτα γνωστά ονόµατα «Κούοµιντανγκ» και «Μαντσουκούο». Για τις ναυτι-κές και στρατιωτικές επιχειρήσεις χρησιµοποιείται ως βάση υπολογι-σµού η εικοσιτετράωρη καταµέτρηση του χρόνου.

Η Κίνα είναι η χώρα η οποία προσφέρει σήµερα στον ιστορικό ερευ-νητή τις µεγαλύτερες αποκαλύψεις. Την επισκέφθηκα για πρώτη φοράτο 1971 µε αφορµή µια ταινία που έκανα για την τηλεόραση, καθώς καιτο 1985, όταν έγραφα ένα βιβλίο για τον πόλεµο της Κορέας. Όµωςκαι τις δύο φορές δεν κατάφερα να ξεπεράσω τη σιδερένια προπαγάν-δα. Αντίθετα, το 2005 βρήκα τους Κινέζους πρόθυµους, χαλαρούς καιανοιχτούς για συζητήσεις. Για παράδειγµα, πολλοί από αυτούς δε δί-στασαν να εκφράσουν το σεβασµό τους για τον Τσανγκ Κάι-σεκ και τιςεπιφυλάξεις τους για τον Μάο Τσε-τουνγκ, πράγµα που θα ήταν ανή-κουστο πριν από τριάντα χρόνια. Ορισµένοι Κινέζοι µου είπαν µε πι-κρία πως η εµπειρία τους από την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάοήταν πολύ χειρότερη από αυτήν που είχαν κατά τον ∆εύτερο Παγκό-σµιο Πόλεµο. Σχεδόν όλοι όσοι είχαν σχέσεις µε εθνικιστές είδαν νακατάσχονται και να καταστρέφονται τα προσωπικά τους έγγραφα καιοι προσωπικές φωτογραφίες τους. Σε ορισµένους από αυτούς επιβλή-θηκαν πολυετείς φυλακίσεις – ένας από αυτούς γιατί κατά τη διάρκειατου πολέµου θεωρήθηκε αντάρτης-πληροφοριοδότης των Σοβιετικών,ενώ στη συνέχεια καταδικάστηκε σε είκοσι χρόνια φυλακή σαν πρά-κτορας των Ρώσων. Όλες τις συνεντεύξεις που πήρα στην Κίνα και



στην Ιαπωνία τις απέσπασα µε τη βοήθεια διερµηνέων, ωστόσο τέσ-σερις Κινέζες πρώην «γυναίκες ανακούφισης» για τον Ιαπωνικό Στρα-τό αρνήθηκαν να πουν τις ιστορίες τους σε έναν άνδρα και µάλιστα∆υτικό. Όµως δέχτηκαν να µιλήσουν στον έξοχο ερευνητή µου, τον ΓκουΡένκουαν.

Στη σύγχρονη Κίνα, όπως και στη Ρωσία και σε ένα βαθµό και στηνΙαπωνία, δεν υπάρχει παράδοση αντικειµενικής ιστορικής έρευνας.Έτσι, ακόµα και οι επιστήµονες ισχυρίζονται παράλογα πράγµατα γιατα οποία δεν υπάρχουν αποδείξεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Σι-νο-ιαπωνικό Πόλεµο ο οποίος παραµένει στο κέντρο των εθνικών πα-θών τα οποία η κινεζική κυβέρνηση υποδαυλίζει για πολιτικούς λόγους.Εντούτοις ένας αρκετά σκεπτικιστής ∆υτικός ερευνητής µπορεί να πε-τύχει πολύ περισσότερα από όσα θα µπορούσε να πετύχει πριν από µίαή δύο δεκαετίες. Ένιωσα ιδιαίτερο ενθουσιασµό όταν βρέθηκα σταχιονισµένα σύνορα µε τη Ρωσία, εκεί όπου οι σοβιετικές στρατιές τονΑύγουστο του 1945 διέβησαν τον ποταµό Ουσούρι, όπου περιπλανήθη-κα στις σήραγγες του ογκώδους ιαπωνικού οχυρού στη Χούτου, κά-ποιες από τις οποίες σήµερα έχουν ανοίξει και πάλι ως τµήµατα του το-πικού «Μουσείου Υπολειµµάτων του Φρουρίου της Ιαπωνικής Επιθε-τικότητας κατά της Κίνας», και συνάντησα χωρικούς που υπήρξανµάρτυρες των µαχών. Σε ένα καφενείο στη Χούτου, στις 09:00 το πρωίοι ντόπιοι ήταν µαζεµένοι γύρω από µια µεγάλη τηλεόραση και παρα-κολουθούσαν ένα από τα µελοδράµατα για τον ιαπωνικό πόλεµο, ταοποία οι Κινέζοι παραγωγοί ταινιών παράγουν συνεχώς. Αυτά τα κι-νηµατογραφικά έπη είναι γεµάτα µε το σατανικό γέλιο των Ιαπώνων κα-τακτητών, καθώς σφάζουν ηρωικούς Κινέζους χωρικούς. Βέβαια, οι χο-λιγουντιανές πολεµικές ταινίες, όπως, π.χ., η «The Sands of Iwo Jima»,συγκριτικά φαντάζουν µετριοπαθείς.

Όταν ρώτησα τον Ζιανγκ Φουσούν, ο οποίος το 1945 ήταν ανήλικοςχωρικός στη Χούτου, αν στα παιδικά του χρόνια είχε βιώσει κάποιεςευτυχισµένες στιγµές, µου απάντησε µε πικρία: «Τι είναι αυτό που µερωτάς; Ζούσαµε µέσα σε ένα κλίµα βίας. Μόνο δουλειά, δουλειά, δου-λειά, και ήµασταν σίγουροι πως αν θυµώναµε τους Ιάπωνες, θα είχαµετην τύχη όλων αυτών που είχαν πετάξει στο ποτάµι µε µια πέτρα δεµέ-νη στα χέρια τους». Ο ογδοντατετράχρονος Λι Φεγκούιν µου αναπαρά-στησε στο διαµέρισµά του στο Χαρµπίν µια µονοµαχία µε ξιφολόγχεςπου είχε το 1944 µε έναν Ιάπωνα στρατιώτη.

Κατά παρόµοιο τρόπο στην Ιαπωνία ο πλωτάρχης Χαρούκι Ίκι, οοποίος ζούσε στα περίχωρα του Τόκιο σε ένα µικρό, κουκλίστικο σπίτιδίπλα σε έναν κακόγουστο πίνακα που απεικόνιζε το βρετανικό κατα-δροµικό «Repulse», το οποίο αυτός είχε βυθίσει το 1941, διατηρούσε



ένα πλαστικό µοντέλο του τορπιλοπλάνου µε το οποίο είχε πετάξει κά-ποτε. Η συνάντησή µου µαζί του ήταν συνάντηση µε ένα θρύλο. Ο πρώηνπιλότος του ναυτικού Κούνιο Ιουασίτα, ογδόντα εφτά ετών, εξακολου-θεί να είναι δραστήριος και να κινείται µε τη σβελτάδα ανθρώπου τριά-ντα χρόνια νεότερου. Σήµερα στην Ιαπωνία είναι γνωστός ως ο «ΚύριοςZero». Όταν τον συνάντησα, είχε µόλις επιστρέψει από την πρεµιέραµιας καινούργιας επικής ιαπωνικής ταινίας µε τίτλο «Άνθρωποι του“Yamato”». Ο Ιουασίτα είχε πετάξει πάνω από το πελώριο θωρηκτόεκείνο το πρωί που αυτό βυθίστηκε, τον Απρίλιο του 1945, και αυτό τοθέαµα του είχε µείνει χαραγµένο στη µνήµη του. Μου είπε µε πικρόχαµόγελο: «Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας έκλαιγα».

Έναν άλλο πιλότο της Αεροπορίας του Ναυτικού, τον Τόσιο Χιτζι-κάτα, τον ρώτησα αν αυτός και οι σύντροφοί του περνούσαν τον καιρότους, τους πρώτους µήνες του 1945 στο Κιούσου, καθώς ετοιµάζονταννα αναχαιτίσουν τους αµερικανικούς σχηµατισµούς των Β-29, µε τονίδιο τρόπο που περνούσαν τις ώρες τους οι πιλότοι της RAF, όταν περί-µεναν τη Luftwaffe πριν από πενήντα χρόνια κατά τη διάρκεια της Μά-χης της Αγγλίας. «Παίζαµε πολύ µπριτζ», είπε ο Χιτζικάτα. «Ήταν µέ-ρος της καθηµερινότητας του Ιαπωνικού Αυτοκρατορικού Ναυτικού τοοποίο προσπαθούσε µε όλες του τις δυνάµεις να µοιάσει στο ΒασιλικόΝαυτικό. Το γεγονός ότι οι Ιάπωνες αεροπόροι έλεγαν ο ένας στον άλ-λο «τρία µπαστούνια, τέσσερα σπαθιά» στα διαλείµµατα των πτήσεώντους έµοιαζε µε ανέκδοτο.

Κάποτε σε ένα οικογενειακό καβγαδάκι µας η κόρη µου µου είπε:«Ζωή είναι οι καθηµερινές συνήθειες, µπαµπά». Αυτό ακούγεται σανµια σηµαντική αλήθεια και βοηθά ώστε να κατανοήσει κανείς τις αντι-δράσεις των νέων στις συνθήκες που επικρατούν. Οι νέοι ειδικά είναισε µεγάλο βαθµό ευπροσάρµοστοι σε κακουχίες οι οποίες µπορεί ναφαίνονται ανυπόφορες, αν αυτές είναι το µόνο που έχει γνωρίσει κα-νείς. Σε ολόκληρο τον πλανήτη η γενιά που µεγάλωσε κατά τον ∆εύτε-ρο Παγκόσµιο Πόλεµο έµαθε να δέχεται σαν κάτι φυσιολογικό τη φρί-κη και τις στερήσεις του πολέµου. Αυτό ισχύει για πολλούς ανθρώπουςτων οποίων τις ιστορίες έχω συµπεριλάβει στο ανά χείρας βιβλίο.

Πρέπει να γίνουν µερικές γενικές παρατηρήσεις αναφορικά µε τιςενδείξεις από τις οποίες η πιο προφανής είναι ο σκεπτικισµός, ακόµακι όταν διαβάζει κανείς τα επίσηµα πρακτικά των συσκέψεων, τα πο-λεµικά ηµερολόγια των µονάδων και τα ηµερολόγια καταστρώµατοςτων πλοίων. Ελάχιστες επίσηµες καταγραφές σε οποιαδήποτε γλώσσαµιλούν καθαρά για καταστροφή, πανικό ή αποτυχία ή παραδέχονταιπως οι άνδρες το βάζουν στα πόδια. Επίσης πολλές έξοχες φράσεις τιςοποίες οι ιστορικοί αποδίδουν στους συµµετέχοντες είναι πιθανόν απο-



κρυφιστικές. Στους ανθρώπους είναι ευκολότερο να φαντάζονται εκτων υστέρων τι είχε ειπωθεί πάνω σε στιγµές κρίσης παρά το πώς ακρι-βώς διατυπώθηκε. Οι µαρτυρίες οι οποίες έχουν διασωθεί έως σήµεραέχουν σχετική αξία κυρίως εφόσον έχουν συλλάβει το πνεύµα που επι-κρατούσε τότε, όπως η λέξη «βλακείες», που υποτίθεται ότι ήταν η απά-ντηση των Αµερικανών σε µια απαίτηση των Γερµανών να παραδοθούνστην Μπαστόν. Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα οι προφορικέςµαρτυρίες τις οποίες συνέλεξαν δηµοσιογράφοι από τους άνδρες καιτις γυναίκες που είδαν µε τα µάτια τους τα γεγονότα τα οποία συνέβη-σαν πριν από τουλάχιστον πενήντα χρόνια είναι ιδιαίτερα πολύτιµεςδιότι φωτίζουν διαθέσεις και συµπεριφορές. Όµως οι ηλικιωµένοι άν-θρωποι έχουν ξεχάσει πολλά πράγµατα ή µπορεί να υποστηρίξουν πωςθυµούνται πάρα πολλά. Αυτοί που επιζούν σήµερα ήταν πάρα πολύ νέ-οι κατά την περίοδο του πολέµου. Ήταν χαµηλόβαθµοι και δεν κατεί-χαν σηµαντικές θέσεις ή οι θέσεις που κατείχαν δεν ήταν σηµαντικές.∆εν ήξεραν κάτι που άξιζε τον κόπο να το επαναλάβουν αναφορικά µεγεγονότα τα οποία δεν είχαν δει µε τα ίδια τους τα µάτια και δεν είχανακούσει µε τα ίδια τους τα αυτιά. Οι απόψεις που είχαν δεν µπορεί ναθεωρηθεί πως αντιπροσωπεύουν το φρόνηµα ή τη συµπεριφορά ενόςέθνους το 1944-45. Η µαρτυρία τους χρειάζεται να επιβεβαιωθεί από τιςγραπτές µαρτυρίες εκείνων που την εν λόγω εποχή ήταν πιο ώριµοι καιυψηλόβαθµοι.

Είναι αξιοσηµείωτο πόσο γρήγορα αλλάζουν οι αντιλήψεις περί Ιστο-ρίας. Για παράδειγµα, στη µεταπολεµική Ιαπωνία ο στρατηγός Ντά-γκλας ΜακΆρθουρ ήταν ένας ήρωας, ένα εικόνισµα, σχεδόν ένας θεόςως αναγνώριση της γενναιοφροσύνης που επέδειξε προς τους ηττηµέ-νους Ιάπωνες. Όµως ένας σύγχρονος ιστορικός, ο Καζουτόσι Χάντο,αναφέρει: «Στη σύγχρονη Ιαπωνία ο ΜακΆρθουρ είναι σχεδόν άγνω-στος». Κατά τον ίδιο τρόπο ένας Κινέζος ιστορικός µού είπε πως ελά-χιστοι από τους νεαρούς συµπατριώτες του έχουν ακούσει το όνοµαΣτάλιν. Νιώθω υποχρέωσή µου να επαναλάβω µια επιφύλαξη την οποίαπαρέθεσα στον πρόλογο του Αρµαγεδδών: Οι στατιστικές που δίνω στοπαρόν βιβλίο είναι οι καλύτερες από όσες υπάρχουν, αλλά όλους τουςµεγάλους αριθµούς που έχουν σχέση µε τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πό-λεµο πρέπει να τους αντιµετωπίζει κανείς µε επιφύλαξη. Οι λεπτοµέ-ρειες αναφορικά µε τις δραστηριότητες των Αµερικανών και των Βρετα-νών –όχι όµως και οι υπολογισµοί εκείνης της εποχής για τις απώλειεςπου επέφεραν στον εχθρό– είναι αξιόπιστες, ωστόσο αυτές άλλων εθνώνείναι συζητήσιµες ή αποτελούν απλές υποθέσεις. Για παράδειγµα, ηκαταστροφή της πόλης Νανκίνγκ βρίσκεται εκτός των ορίων αυτού τουβιβλίου. Ωστόσο είµαι πεπεισµένος ότι ο αριθµός των νεκρών που ανα-



φέρει το πασίγνωστο βιβλίο της Άιρις Τσανγκ είναι αναντίστοιχος µετο µέγεθος του πληθυσµού της πόλης, όπως αυτός είχε καταγραφεί το1937. Αυτό όµως δεν ακυρώνει την εικόνα του τρόµου την οποία απο-δίδει το εν λόγω βιβλίο, αλλά απλώς καταδεικνύει τις δυσκολίες της προ-σπάθειας κάποιου να δώσει αξιόπιστα και τελικά στοιχεία.

Με όλα αυτά τα βιβλία που γράφω για τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πό-λεµο συνειδητοποιώ όλο και πιο πολύ πως υπάρχει ανάγκη να έχουµεµια στάση ταπεινοφροσύνης όταν κρίνουµε τους ανθρώπους που διαχει-ρίστηκαν αυτό τον πόλεµο. Ο Χάρολντ Μακµίλαν, Βρετανός υπουργόςγια τη Μεσόγειο κατά την περίοδο 1943-45 και αργότερα πρωθυπουρ-γός της Βρετανίας, µου µίλησε κάποτε για την τελευταία του συνάντη-ση µε το στρατάρχη κόµη Αλεξάντερ, διοικητή των συµµαχικών δυνά-µεων στην Ιταλία την εποχή του πολέµου. «Πηγαίναµε µαζί στο θέατροκαι κάποια στιγµή γύρισα και του είπα ένα από εκείνα που συνηθίζου-µε να λένε οι ηλικιωµένοι: “Άλεξ, δε θα ήταν ωραίο να µπορούσαµε νατα ξανακάνουµε όλα για µια ακόµα φορά;” Ο Αλεξάντερ κούνησε τοκεφάλι του κατηγορηµατικά: “Α, όχι”, είπε. “Μπορεί να µην τα καταφέρ-ναµε τόσο καλά”». Μου φαίνεται πως όλοι εµείς που δε χρειάστηκε ναλάβουµε µέρος σε ένα µεγάλο πόλεµο πρέπει να ευλογούµε όλους αυ-τούς –τόσο τους ισχυρούς, όσο και τους ταπεινούς– που έλαβαν µέροςσε αυτόν και να υποκλινόµαστε µπροστά τους.

ΜΑΞ ΧΕ ΣΤΙΝΓΚΣ

Χάνγκερφορντ Αγγλίας και Καµόγκι ΚένιαςΑπρίλιος 2007



π. Γιανγκτσέ

Α Υ Σ Τ Ρ Α

Μ Ο Γ Γ Ο Λ Ι ΑΜ Α Ν Τ Ζ Ο Υ Ρ Ι Α

Κ Ο Ρ Ε Α

Νέα Γο

Παλά15 Σεπ

Οκινάουα1 Απρ.1945

Φορµόζα(Ταϊβάν)

Λουζόν9 Ιαν. 1945

ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

Ντανάο

Μιντανάο

Λέιτε20 Οκτ. 1944

Κιούσου

ΣικόΝαγκασάκιΣανγκάη

Πεκίνο

Σενιάνγκ(Μούκντεν)

Βλαδιβοσ

Σεούλ

Ρίου Κίου

Κ Ι Ν Α

Φλόρες

Βόρνεο

Μπατάβια

Ιάβα

Σουµάτρα

Σιγκαπούρη

ΚεϊλάνηΝικοµπάρ

Κολόµπο

Μαντράς

Καλκούτα

∆ελχί

ΝΕΠΑΛ

Ανταµάν

ΜπανγκόκkΤΑΪΛΑΝ∆Η ΓΑΛΛΙΚΗ

ΙΝ∆ΟΚΙΝΑ

ΒΙΡΜΑΝΙΑ

Ανόι

Χαϊνάν

ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ

ΚαντόναΚουνµίνγκ

Μανταλέι

Ίµφαλ

Τσονκίνγκ

Ναµνκίνγκ

Ρανγκούν

∆ρόµος της Βιρµανίας

Σάνγκσα

Σαϊγκόν

Ουλάν Μπατόρ

Χαρµπίν(Μαντσουκούο)

ΠεριοχήΝοτιοδυτικούΕιρηνικού(ΜακΆρθουρ)

∆ιοίκηση τηςΝοτιοανατολικήςΑσίας

Μανίλα

ΘΑΛΑΣΣΑΝΟΤΙΑΣ ΚΙΝΑΣ

Κ Ο Λ Π Ο ΣΤ Η Σ Β Ε Γ Γ Α Λ Η Σ

ΘΑΛΑΣΣΑ ΑΤιµόρ

ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΙΜΟΡ

Ι Ν ∆ Ι Κ Ο Σ

Ω Κ Ε Α Ν Ο Σ

Θ Α Λ Α Σ ΣΙ Α Π Ω Ν Ι Α

Ιαπωνική αυτοκρατορία 1933

Όρια της ιαπωνικής προέλασης, Ιούλιος 1942

Αµερ. γραµµές ανεφοδιασµού προς Αυστραλία

Περιοχές των Συµµάχων

∆ιοικητικές περιοχές του Ειρηνικού

Σύνορα Νότιου και Νοτιοδυτικού Ειρηνικού,2 Ιουλίου 1942

Σχέδιο της αµερικανικής αντεπίθεσης

Ηµεροµηνίες των αµερικανικών αποβάσεων1 Φεβρ.1944


Γκίλµπερτ

Λ Ι ΑΜπρισµπέιν

Ρουχάµπτον

ΝέαΚαληδονία

Νουµέα

Φίτζι

ΝανουµέαΝησιά του Σολοµώντα

Γκουανταλκανάλ 1 Αυγ. 1942

ΝέαΓεωργία

ΠΑΠΟΥΑ

υινέα Ραµπούλl Μπουγκενβίλ

Ναουρού

Τάραουα20 Νοεµ.1943

Μακίν

Κουέιλιν1 Φεβρ. 1944

Κ α ρ ο λ ί ν ε ς Ν ή σ ο ιάουπ. 1944

Γκουάµ 21 Ιούλ.1944

Σαϊπάν 15 Ιούλ.1944

ΜαριάνεςΝήσοι

Ουέικ

Μίντγουεϊ

Ίβο Τζίµα19 Φεβρ.1945

Μπονίν

όκου

Τόκιο

Ι Α Π Ω Ν Ι Α

Χονσού

Χοκάιντο

Σαχαλίνη

στόκ

Κουρίλες

Άτκα

Κίσκα Αλεούτιες Νήσοι

Περιοχή Βόρειου Ειρηνικού

Περιοχή Κεντρικού Ειρηνικού

ΑΡΑΦΟΥΡΑ

Ε Ι Ρ Η Ν Ι Κ Ο Σ

Ω Κ Ε Α Ν Ο Σ

Σ ΑΑ Σ

Περιοχή Ειρηνικού Ωκεανού(Νίµιτς)

Περλ ΧάρµπορΟάχου

Χαβάη

Β

Το θέατρο Επιχειρήσεων στον Ειρηνικό


1

∆ιλήµµατα και αποφάσεις

1. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ

Θα µπορούσαµε ίσως να καταλάβουµε καλύτερα τα γεγονότα πουδιαδραµατίστηκαν µετά το 1939 αν θεωρούσαµε τον ∆εύτεροΠαγκόσµιο Πόλεµο ως δύο παγκοσµίους πολέµους, οι οποίοι

διεξήχθησαν ταυτόχρονα. Ο µόνος κοινός παρονοµαστής των επιθέσεωνπου εξαπέλυσαν η Γερµανία και η Ιαπωνία είναι ότι αυτές επέλεξαν ωςεπί το πλείστον τους ίδιους αντιπάλους. Τα µόνα σηµαίνοντα πρόσωπατα οποία αντιµετώπισαν τις συγκρούσεις στην Ανατολή και στη ∆ύση ωςτµήµατα µιας ενιαίας επιχείρησης ήταν ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ, ο Ουίν-στον Τσόρτσιλ και οι αρχηγοί των επιτελείων τους. Μετά την ιαπωνικήεπίθεση στο Περλ Χάρµπορ στις 7 ∆εκεµβρίου του 1941, η οποία ανά-γκασε τις Ηνωµένες Πολιτείες να εµπλακούν στον πόλεµο, οι πολέµαρ-χοι των Συµµάχων είχαν να αντιµετωπίσουν το ακανθώδες πρόβληµατου πώς έπρεπε να διαθέσουν τις δυνάµεις τους στα διάφορα θέατρατων επιχειρήσεων. Για τους Συµµάχους ο πιο επικίνδυνος αντίπαλοςήταν η Γερµανία, ενώ για τους Αµερικανούς ο πιο µισητός ήταν η Ια-πωνία. Το Ναυτικό των Ηνωµένων Πολιτειών µε την αεροναυµαχίαστη Θάλασσα των Κοραλλίων το Μάιο του 1942 και µε την αεροναυµα-χία στο Μίντγουε¼, ένα µήνα αργότερα, κατάφερε να ανακόψει την ια-πωνική προέλαση στον Ειρηνικό και απέτρεψε τον κίνδυνο ιαπωνικήςεισβολής στην Αυστραλία.

Τα επόµενα δύο χρόνια το Αµερικανικό Ναυτικό αύξησε τη δύναµήτου, ενώ οι πεζοναύτες και οι στρατιώτες εκδίωξαν αργά και επώδυνατους Ιάπωνες από τα νησιωτικά οχυρά τα οποία είχαν καταλάβει. Όµωςτόσο ο Πρόεδρος Ρούζβελτ, όσο και ο στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ, ωςεπικεφαλής του Μεικτού Συµβουλίου Αρχηγών Επιτελείων, απέρρι-ψαν τις απαιτήσεις του ναύαρχου Έρνεστ Κινγκ, αρχηγού του Αµερι-κανικού Ναυτικού, και του στρατηγού Ντάγκλας ΜακΆρθουρ, ανώτα-του διοικητή στον Νοτιοδυτικό Ειρηνικό, οι οποίοι ζητούσαν την επι-κέντρωση της αµερικανικής πολεµικής προσπάθειας στο ανατολικόθέατρο του πολέµου. Κατά τη διάρκεια του 1943 και του 1944, η ευρεία


αµερικανική βιοµηχανική κινητοποίηση κατέστησε δυνατή την απο-στολή µεγάλων αεροπορικών και ναυτικών δυνάµεων τόσο δυτικά, όσοκαι ανατολικά. Όµως το µεγαλύτερο µέρος των χερσαίων αµερικανι-κών δυνάµεων εστάλη πέρα από τον Ατλαντικό για να πολεµήσει τουςΓερµανούς. Από τη στιγµή που αναχαιτίστηκε η ιαπωνική επίθεση, δια-τέθηκαν στους διοικητές των Συµµάχων στον Ειρηνικό αρκετές δυνά-µεις ικανές να απωθήσουν σταδιακά τον εχθρό, αλλά ανεπαρκείς γιανα εξασφαλίσουν µια γρήγορη νίκη. Η υποβάθµιση του ιαπωνικού πο-λέµου σε δευτερεύουσας σηµασίας επιχείρηση προκάλεσε τη δυσαρέ-σκεια εκείνων που τον διεξήγαγαν. Αυτό ωστόσο αποτελούσε µια στρα-τηγική επιλογή.

Οι Ηνωµένες Πολιτείες και η Βρετανία έστειλαν ξεχωριστές δυνά-µεις στην Ευρώπη και στην Ασία, οι οποίες έδρασαν σε διαφορετικάσηµεία. Στο µεταξύ τον Στάλιν τον ενδιέφερε η σύγκρουση µε την Ια-πωνία, µόνο στο βαθµό που θα του πρόσφερε ευκαιρίες για λαφυρα-γώγηση. «Το πιθανότερο είναι ότι οι Ρώσοι θα κινηθούν κατά της Ια-πωνίας µόνο αν αυτό εξυπηρετεί τους σκοπούς τους, πράγµα που µπο-ρεί να συµβεί στις τελευταίες φάσεις του πολέµου, αλλά και τότε µόνογια να συµµετάσχουν στην υπαγόρευση όρων στους Ιάπωνες και γιανα εγκαταστήσουν νέα στρατηγικά σύνορα», έγραψε ένας Αµερικανόςδιπλωµάτης σε ένα µνηµόνιο που έστειλε στο Στέιτ Ντιπάρτµεντ τονΟκτώβριο του 1943. Έως τις 8 Αυγούστου του 1945 οι Σοβιετικοί τηρού-σαν µε τόση σχολαστικότητα την ουδετερότητά τους στην Ανατολή, ώστευποχρέωναν τα αµερικανικά βοµβαρδιστικά Β-29, τα οποία αναγκάζο-νταν να προσγειωθούν σε ρωσικό έδαφος, να παραµένουν εκεί, πράγµαπου τους έδωσε τη δυνατότητα να τα αντιγράψουν.

Στους στρατιώτες, στους ναύτες και τους αεροπόρους, όλα τα πεδίατων µαχών που βρίσκονταν πέρα από τη δική τους ακτίνα δράσης φαί-νονταν απόµακρα. «∆ε µας ένοιαζε καθόλου τι συνέβαινε στην Ευρώ-πη», είπε ο υπολοχαγός Τζον Κάµερον Χέιζ, του 23ου Συντάγµατος Ιν-δικού Ορειβατικού Πυροβολικού, ο οποίος πολέµησε στη Βιρµανία.Όµως ακόµα πιο εκπληκτική ήταν η ανικανότητα της Γερµανίας καιτης Ιαπωνίας να συντονίσουν τις πολεµικές προσπάθειές τους έστω καιστην περιορισµένη έκταση που τους επέτρεπε η µεταξύ τους γεωγρα-φική απόσταση. Αυτές οι δύο κατ’ όνοµα συµµαχικές χώρες που το ∆ε-κέµβριο του 1941 συνέδεσαν τις τύχες τους διεξήγαγαν επιχειρήσειςανεξάρτητα η µία από την άλλη. Ο Χίτλερ δεν είχε την παραµικρή διά-θεση να εµπλέξει Ασιάτες στον πόλεµό του εν ονόµατι της αρίας φυ-λής. Πράγµατι, παρά τις φιλότιµες προσπάθειες του Χίµλερ να αποδεί-ξει πως στις φλέβες των Ιαπώνων έρρεε ένα ποσοστό αρίου αίµατος,τον Χίτλερ τον ενοχλούσε η ανάµειξη αυτών των «υπανθρώπων» στο



ναζιστικό όραµα. ∆έχτηκε τον Ιάπωνα πρεσβευτή στο Βερολίνο δύο φο-ρές έπειτα από το Περλ Χάρµπορ και στη συνέχεια δεν τον συνάντησεγια έναν ολόκληρο χρόνο. Όταν το 1942 το Τόκιο πρότεινε επίθεση κα-τά της Μαδαγασκάρης, το Γερµανικό Ναυτικό αντιτάχθηκε σε οποια-δήποτε παραβίαση στις σφαίρες επιρροής που είχαν συµφωνήσει οιδύο σύµµαχοι και οι οποίες χωρίζονταν από τις 70 µοίρες ανατολικούγεωγραφικού µήκους.

Μια ιαπωνική επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης το 1941-42,που θα προσέβαλλε τα νώτα των Ρώσων οι οποίοι την εποχή εκείνη αγω-νίζονταν να αναχαιτίσουν την εισβολή του Χίτλερ, θα µπορούσε να προ-σφέρει σηµαντικά οφέλη στον Άξονα. Ο Στάλιν αντιµετώπιζε µε τρόµοένα τέτοιο σενάριο. Το πετρελα¼κό εµπάργκο στην Ιαπωνία και το πά-γωµα των ιαπωνικών κεφαλαίων που είχαν επιβάλει τον Ιούλιο του 1941οι Ηνωµένες Πολιτείες –µια από τις πιο αδέξιες διπλωµατικές κινήσειςτου Ρούζβελτ, λίγους µήνες πριν από το Περλ Χάρµπορ– απέβλεπαν ενµέρει στο να αποτρέψουν το Τόκιο να συµµετάσχει στην ΕπιχείρησηBARBAROSSA του Χίτλερ. Την ίδια περίοδο παραιτήθηκε ο πολεµο-χαρής Ιάπωνας υπουργός Εξωτερικών Γιοσούκε Ματσουόκα, επειδήακριβώς η κυβέρνησή του απέρριψε τις προτροπές του να εµπλακεί σεπόλεµο κατά της ΕΣΣ∆.

Μόνο τον Ιανουάριο του 1943, όταν η καταστροφή του Στάλινγκραντόδευε προς το τέλος της, ο Χίτλερ έκανε µια καθυστερηµένη και ανεπι-τυχή προσπάθεια να πείσει την Ιαπωνία να συµµετάσχει στον πόλεµότου κατά της Ρωσίας. Όµως είχε παρέλθει πια ο χρόνος που µια τέτοιαεπέµβαση θα µπορούσε να αλλάξει το ρου της Ιστορίας. Ο ασιατικόςσύµµαχος της Γερµανίας ήταν ιδιαίτερα απασχοληµένος στον Ειρηνι-κό, στη Νοτιοανατολική Ασία και στην Κίνα, ώστε να κάνει στον Χίτ-λερ τη χάρη να εµπλακεί σε πόλεµο µε έναν καινούργιο αντίπαλο. Οισχέσεις ανάµεσα στο Βερολίνο και το Τόκιο ήταν τόσο επιφανειακές,ώστε όταν ο Χίτλερ δώρισε στους Ιάπωνες συµµάχους του δύο σύγχρο-να γερµανικά υποβρύχια για να τα αντιγράψουν, οι Γερµανοί κατασκευα-στές παραπονέθηκαν πως αυτό αποτελούσε παράβαση των δικαιωµά-των ευρεσιτεχνίας τους. Μια από τις σοβαρότερες ελλείψεις των Ια-πώνων το 1944-45 ήταν η απουσία ενός φορητού αντιαρµατικού όπλου,ωστόσο δεν έκαναν καµία προσπάθεια να αντιγράψουν το φτηνό καιέξοχο γερµανικό Panzerfaust.

Η Ιαπωνία και η Γερµανία ήταν αναµφίβολα φασιστικά κράτη. ΟΜάικλ Χάουαρντ έχει γράψει: «Τα προγράµµατα και των δύο αυτώνεθνών τα τροφοδοτούσε µια µιλιταριστική ιδεολογία που απέρριπτετον αστικό φιλελευθερισµό της καπιταλιστικής ∆ύσης και η οποία εξυ-µνούσε τον πόλεµο ως το αναπόφευκτο πεπρωµένο της ανθρωπότη-



τας». Η απόφαση τόσο της Ιαπωνίας, όσο και της Γερµανίας να κάνουνπόλεµο χάριν του πολέµου αιτιολογεί πλήρως την απόρριψη των όποιωνεκκλήσεων για επιεικέστερη κρίση της διαγωγής αυτών των δύο εθνών.Εντούτοις οι σύµµαχοι του Άξονα έτρεφαν ο καθένας τις δικές του φι-λοδοξίες. Η µόνη φανερή ένδειξη για την ύπαρξη κοινού ενδιαφέρο-ντος ήταν το ότι ο σχεδιασµός των Ιαπώνων βασιζόταν σε µια νίκη τηςΓερµανίας. Όπως η Ιταλία τον Ιούνιο του 1940, έτσι και η Ιαπωνία το∆εκέµβριο του 1941 είχε καταλήξει στο συµπέρασµα ότι τα προβλήµα-τα που αντιµετώπιζαν στην Ευρώπη οι παλιές αποικιακές δυνάµεις τήςπρόσφεραν την ευκαιρία να υφαρπάξει τις αποµακρυσµένες κτήσειςτους. Η Ιαπωνία επιζητούσε πρόσβαση στο ζωτικό γι’ αυτήν πετρέλαιοκαι στις πρώτες ύλες, καθώς και χώρο για µαζική µετανάστευση τουπληθυσµού της από τα νησιά της.

Ένας Αµερικανός ιστορικός έγραψε για τον Ντα¼τόα Σένσο, τονευρύτερο ασιατικό πόλεµο της Ιαπωνίας. «Η Ιαπωνία δεν εισέβαλε σεανεξάρτητες χώρες στη Νότια Ασία. Εισέβαλε σε αποικιοκρατούµε-νες απόµακρες περιοχές όπου κυριαρχούσαν επί ολόκληρες γενιές οι∆υτικοί οι οποίοι θεωρούσαν δεδοµένη τη φυλετική και πολιτιστικήανωτερότητά τους απέναντι στους Ασιάτες υπηκόους τους». Αυτό ωςένα βαθµό είναι αλήθεια. Ωστόσο η εκ µέρους της Ιαπωνίας κατάληψητων βρετανικών, ολλανδικών, γαλλικών και αµερικανικών κτήσεων πρέ-πει σαφώς να εξεταστεί µέσα στο πλαίσιο της προηγούµενης επιδρο-µής της κατά της Κίνας, όπου επί µία δεκαετία ο Ιαπωνικός Στρατόςφέρθηκε βάναυσα στους Ασιάτες οµόφυλούς του. Μετά την κατάκτη-ση της Μαντζουρίας το 1931, οι Ιάπωνες άρχισαν, από το 1937, τον κα-τακερµατισµό και τη λεηλασία της Κίνας, πράγµα που συνεχίστηκεέως το 1945.

Εγκαινιάζοντας τη «Σφαίρα Αµοιβαίας Ευηµερίας στην ΕυρύτερηΑνατολική Ασία», η Ιαπωνία φιλοδοξούσε, έστω και καθυστερηµένα,να προχωρήσει στην ίδρυση µιας αυτοκρατορίας, όπως είχαν κάνειπριν από αιώνες άλλα µεγάλα έθνη. Θεωρούσε επίσης υποκριτική καιρατσιστική την αντίδραση των δυτικών ιµπεριαλιστικών δυνάµεων οιοποίες προσπαθούσαν να αντιτάξουν στην προσπάθειά της τις δικές τους«γενναιόφρονες» ερµηνείες για το τι συνιστούσαν όντως νόµιµα υπερ-πόντια συµφέροντα. Μια τέτοια άποψη ήταν απολύτως αβάσιµη. Οιπρο του πολέµου οικονοµικές δυσκολίες της Ιαπωνίας και οι αξιώσειςτης για µια πολιτική που θα είχε ως στόχο το σύνθηµα «Η Ασία γιατους Ασιάτες» είχαν προκαλέσει κάποια συµπάθεια ανάµεσα στουςυποταγµένους λαούς των ευρωπα¼κών αυτοκρατοριών. Αυτή όµως ησυµπάθεια είχε εκλείψει έπειτα από τη βάναυση συµπεριφορά πουεπέδειξαν οι Ιάπωνες στην Κίνα και αλλού. Οι διώξεις των Κινέζων



από τους Ιάπωνες στη Νοτιοανατολική Ασία σκόπευαν εν µέρει ναεξασφαλίσουν την εύνοια των ντόπιων πληθυσµών, οι οποίοι όµως άρ-χισαν µε τη σειρά τους να υποφέρουν. Οι νέοι κυρίαρχοι δεν ήταν δυ-νατόν, ακόµα κι αν ήθελαν, να συµπεριφερθούν φιλάνθρωπα προς τουςντόπιους, αφού σκοπός της κατάκτησής τους ήταν να αποσπάσουν απόαυτούς τρόφιµα και πρώτες ύλες για τον ιαπωνικό λαό. Ήδη από το1945 η δυτική κοινή γνώµη είχε µάθει πολλά για τη σκληρότητα πουεπέδειξαν οι Ιάπωνες στους Βρετανούς, στους Αµερικανούς και στουςΑυστραλούς που έπεσαν στα χέρια τους. Όλα αυτά όµως ωχριούν καιφαίνονται εντελώς ασήµαντα συγκρινόµενα µε την κακοµεταχείρισηπου υπέστησαν οι Ασιάτες.

Το πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγµατα αν οι Ηνωµένες Πολιτείεςκαι οι Φιλιππίνες, τις οποίες αυτές κατείχαν, δεν περιλαµβάνονταν, το∆εκέµβριο του 1941, στα ιαπωνικά πολεµικά σχέδια και αν το Τόκιοείχε περιοριστεί στην κατάληψη της βρετανικής Μαλαισίας και τηςΒιρµανίας, καθώς και των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών δεν είναιπαρά µόνο µια όντως γοητευτική υπόθεση. Ο Ρούζβελτ θα ήθελε, έτσικι αλλιώς, να αναχαιτίσει την ιαπωνική επιθετικότητα και να λάβει µέ-ρος στον πόλεµο – η πετρελα¼κή απαγόρευση που είχαν επιβάλει οιΗνωµένες Πολιτείες στην Ιαπωνία ύστερα από την προέλασή της στηνΙνδοκίνα ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας που ώθησε το Τόκιο να κη-ρύξει τον πόλεµο κατά των δυτικών δυνάµεων. Ωστόσο παραµένει συζη-τήσιµο αν το Κογκρέσο και η κοινή γνώµη θα είχαν επιτρέψει στονπρόεδρο να κηρύξει τον πόλεµο εφόσον δε θα υπήρχε άµεση προσβο-λή των αµερικανικών εθνικών συµφερόντων ή χωρίς την επακολουθή-σασα γερµανική κήρυξη πολέµου κατά των Ηνωµένων Πολιτειών.

Κάποτε επικρατούσε η αυταπάτη ότι η επίθεση της Ιαπωνίας συνέ-τριψε τον αµερικανικό Στόλο του Ειρηνικού. Όµως στην πραγµατικό-τητα το γεγονός ότι τα έξι παλιά θωρηκτά που επλήγησαν βαριά στοΠερλ Χάρµπορ τα οποία, εκτός από ένα, αποκαταστάθηκαν στη συνέ-χεια µε την εφαρµογή προηγµένων τεχνικών µεθόδων και τέθηκαν σεπολεµική υπηρεσία επηρέασε την ισορροπία δυνάµεων πολύ λιγότεροαπ’ ό,τι η διάσωση των τεσσάρων αµερικανικών αεροπλανοφόρων, τωναποθεµάτων πετρελαίου και των ναυπηγικών εγκαταστάσεων. Η Ιαπω-νία πλήρωσε ένα δυσανάλογο ηθικό τίµηµα για µια θεαµατική αλλά πε-ριορισµένη επιτυχία τακτικής φύσεως. Η «Ηµέρα της Ατιµίας» ξεσήκωσετον αµερικανικό λαό σε σηµείο που δε θα το είχε πετύχει µια µικρότερηπρόκληση. Συνεπώς η επιχείρηση πρέπει να θεωρηθεί αποτυχηµένη,και οι πανηγυρισµοί των πιλότων του Αυτοκρατορικού Ναυτικού ότανπροσγειώθηκαν στα αεροπλανοφόρα τους στις 7 ∆εκεµβρίου του 1941ήταν άνευ σηµασίας. Έκτοτε οι Αµερικανοί συνενώθηκαν µε αποφασι-



στικότητα για να εκδικηθούν τους δόλιους Ασιάτες, οι οποίοι είχανεπιτεθεί σε ένα φιλειρηνικό λαό.

Το µόνο σωστό στρατιωτικά συµπέρασµα στο οποίο κατέληξαν οι Ιά-πωνες ήταν ότι η µοίρα τους εξαρτιόταν από τον Χίτλερ. Η γερµανική νί-κη θα ήταν το µόνο γεγονός που θα µπορούσε να είχε σώσει την Ιαπωνίααπό τις συνέπειες της επίθεσής της σε δυνάµεις πολύ ανώτερές της, τόσοστρατιωτικά, όσο και βιοµηχανικά. Ο συνταγµατάρχης ΜασανόµπουΤσούτζι, πρωτεργάτης της κατάληψης της Σιγκαπούρης από τον Ιαπω-νικό Στρατό και φανατικός υπέρµαχος της εθνικής επέκτασης, είπε:«Πιστεύαµε όντως ότι η Αµερική, ένα έθνος καταστηµαταρχών, δε θαµπορούσε να αντέξει έναν πολυδάπανο πόλεµο, ενώ η Ιαπωνία µπορού-σε να αποδυθεί σε µια παρατεταµένη εκστρατεία κατά των Αγγλοσαξό-νων». Το µεγαλύτερο από όλα τα σφάλµατα που έκανε το Τόκιο ήταν ότιθεώρησε την επίθεσή του ως µια πολιτική πράξη η οποία θα µπορούσενα αναθεωρηθεί ανάλογα µε τα γεγονότα. Το ∆εκέµβριο του 1941 η Ια-πωνία υπολόγιζε ότι ο πόλεµος θα ήταν σύντοµος και θα κατέληγε σεµια γρήγορη νίκη και επιβολή όρων στους ηττηµένους. Ακόµα και έωςτον Αύγουστο του 1945 πολλοί από τους Ιάπωνες ηγέτες αρνούνταν ναπαραδεχτούν πως την ηµέρα του Περλ Χάρµπορ δεν ήταν αυτοί που θααποφάσιζαν τη µορφή του πολέµου. Υπέθεταν ότι οι συνέπειες της στρα-τιωτικής αποτυχίας θα µπορούσαν να περιοριστούν µέσω διπλωµατικώνσυνοµιλιών. Το ιαπωνικό έθνος επιλέγοντας τον ολοκληρωτικό πόλεµοεξέθεσε τον εαυτό του σε ολοκληρωτική ήττα.

Μολονότι η απώλεια του Χονγκ Κονγκ, της Μαλαισίας και της Βιρ-µανίας το 1941-42 ταπείνωσε τη Βρετανία στον ίδιο βαθµό που οι Ιά-πωνες ταπείνωσαν τις Ηνωµένες Πολιτείες, τον βρετανικό λαό τον απα-σχολούσε σχετικά λίγο ο πόλεµος στην Άπω Ανατολή και αυτό προκα-λούσε τη δυσαρέσκεια των Βρετανών στρατιωτών που αποστέλλοντανεκεί για να πολεµήσουν. Ο Τσόρτσιλ φλεγόταν από την επιθυµία να εξα-λείψει την ήττα που το Φεβρουάριο του 1942 υπέστησαν 70.000 στρα-τιώτες υπό βρετανική διοίκηση από µια δύναµη 35.000 Ιαπώνων. «Ηντροπή της καταστροφής µας στη Σιγκαπούρη µπορεί να απαλειφθείµόνο µε την ανακατάληψη αυτού του φρουρίου», είπε στους Βρετανούςαρχηγούς των επιτελείων στις 6 Ιουλίου του 1944, σε µια από τις πολ-λές –και ευτυχώς αποτυχηµένες– προσπάθειές του να καταστήσει αυτότον αντικειµενικό σκοπό έναν αποφασιστικό παράγοντα για την Ανα-τολική Στρατηγική.

Για τον βρετανικό λαό πάντως ο πόλεµος στην Ασία ήταν κάτι µα-κρινό. Ο Χάρι Κάρι, ο χαρακτηριστικός Ιάπωνας που εµφανιζόταν στηνΙΤΜΑ, τη θρυλική ραδιοφωνική κωµωδία που παρουσίαζε το BBC, ήτανένας φλύαρος παλιάτσος. Τον Ιούνιο του 1943 ο υπουργός Εξωτερικών



για Θέµατα των Ινδιών, Λέο Έιµερι, πρότεινε τη δηµιουργία µιας επι-τροπής η οποία σκοπό θα είχε να ξεσηκώσει τη βρετανική κοινή γνώµηκατά των Ασιατών εχθρών. Όµως ο Μπρένταν Μπράκεν, υπουργόςΠληροφοριών, διαφώνησε έντονα:

Είναι πολύ ωραίο να λέµε «Πρέπει να µάθουµε τον βρετανικό λαό ναβλέπει τους Ιάπωνες σαν να ήταν Γερµανοί, και τον πόλεµο στον Ειρη-νικό σαν να ήταν ένας πόλεµος στην Ευρώπη». Όµως, ενώ οι Ιάπωνεςβρίσκονται πολλές χιλιάδες µίλια µακριά µας, οι Γερµανοί για τρίαολόκληρα χρόνια απείχαν µόλις είκοσι µίλια από τις ακτές µας και πο-λύ συχνά βρίσκονταν από πάνω µας. Το ενδιαφέρον και τα συναισθή-µατα επικεντρώνονται εκεί όπου πολεµούν οι φίλοι µας και οι αγαπη-µένοι µας. Η Ευρώπη είναι σε µεγάλο βαθµό εσωτερικό µας πρόβλη-µα, ενώ η χώρα δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον και γνωρίζει πολύ λίγα γιατην Άπω Ανατολή. ∆ε νοµίζω λοιπόν πως οποιαδήποτε επιτροπή θαµπορούσε να αλλάξει αισθητά αυτή την κατάσταση. Ο πρωθυπουργόςέχει δώσει στον κόσµο να καταλάβει ότι είναι καθήκον του να στραφείκαι να αντιµετωπίσει την Ιαπωνία, όταν θα έρθει η κατάλληλη στιγµή.

Όσοι Βρετανοί απασχολούνταν µε το θέµα των Ιαπώνων συµµερί-ζονταν την απέχθεια των Αµερικανών για τους Ιάπωνες. Όταν στις αρ-χές του 1944 έγιναν ευρύτερα γνωστές οι εκθέσεις για την κακοµετα-χείριση των αιχµαλώτων, η εφηµερίδα Daily Mail ανέφερε σε ένα κύ-ριο άρθρο της: «Οι Ιάπωνες απέδειξαν πως είναι µια φυλή υπανθρώ-πων… Ας αποφασίσουµε λοιπόν να τους θέσουµε εκτός νόµου. Όταντους νικήσουµε και τους αναγκάσουµε να επιστρέψουν στη βάρβαρηγη τους, θα επιβάλουµε και την πλήρη αποµόνωσή τους από τον υπό-λοιπο κόσµο σαν να είναι ένα βροµερό λεπροκοµείο». Ο Αµερικανόςιστορικός Τζον Ντάουερ εξηγεί µε ρατσιστικούς όρους τη συµπεριφο-ρά των ∆υτικών. Ο Αµερικανός ναύαρχος Ουίλιαµ Χόλσι έδωσε έπει-τα από το Περλ Χάρµπορ το στίγµα βεβαιώνοντας ότι όταν ο πόλεµοςτελειώσει, «θα µιλάµε στους Ιάπωνες µόνο στην Κόλαση». Μια κινη-µατογραφική ταινία του Υπουργείου Άµυνας των ΗΠΑ, η οποία προ-παγάνδιζε την αγορά πολεµικών οµολόγων, είχε υιοθετήσει το σύνθη-µα «Κάθε πολεµικό οµόλογο σκοτώνει κι έναν Ιάπωνα». Ένας Αµερι-κανός κατασκευαστής υποπολυβόλων διαφήµιζε τα προ¼όντα του δια-κηρύσσοντας πως αυτά «ανοίγουν µεγάλες κόκκινες τρύπες σε µικρό-σωµους κίτρινους ανθρώπους». Στα ευρωπα¼κά µέτωπα δεν υπήρχε τί-ποτα παρόµοιο µε τις πρακτικές που εφαρµόζονταν συνήθως στον Ει-ρηνικό όπου ξέραιναν και διατηρούσαν ως αναµνηστικά τα κρανίατων Ιαπώνων και έστελναν στους αγαπηµένους τους γυαλισµένα κόκα-



λα των νεκρών εχθρών. Κάποια φορά ο Βρετανός διοικητής µιας ταξιαρ-χίας στη Βιρµανία αρνήθηκε να δεχτεί µιαν αναφορά από το 4/1 Τάγµατων Γκούρκα, σύµφωνα µε την οποία σε µικρή απόσταση από αυτούςυπήρχαν «Γιαπωνέζοι». Ο συνταγµατάρχης των Γκούρκα Ντέρεκ Χόρ-σφορντ έστειλε µια περίπολο για να συλλέξει στοιχεία. Το επόµενοπρωί ο Χόρσφορντ άφησε δίπλα στο γραφείο του διοικητή του τρία κρα-νία Ιαπώνων δεµένα µεταξύ τους µε ένα σπάγκο. Ο ταξίαρχος του είπε:«Μην ξανακάνεις ποτέ κάτι τέτοιο. Θέλω να µου δώσεις το λόγο σουπως δε θα επαναληφθεί». Όµως αυτοί που ισχυρίζονται ότι η παράξε-νη εµφάνιση και κουλτούρα των Ιαπώνων προκάλεσε πράγµατι ένα µο-ναδικό µίσος και αγριότητα παραβλέπουν το γεγονός ότι εκείνοι πουξεκίνησαν και καθιέρωσαν τη βάρβαρη συµπεριφορά προς τους πολί-τες και τους αιχµαλώτους ήταν οι ίδιοι οι Ιάπωνες. Όντως οι Σύµµαχοιτο ανταπέδωσαν, αλλά αργότερα. Όµως σε έναν ατελή κόσµο είναι πα-ράλογο να περιµένει κανείς πως οι µαχητές σε έναν πόλεµο θα συµπε-ριφέρονταν στους αντιπάλους τους καλύτερα από όσο συµπεριφέρο-νται αυτοί στους δικούς τους ανθρώπους. Χρόνια πριν από το Περλ Χάρ-µπορ, οι σφαγές Κινέζων πολιτών από τους Ιάπωνες είχαν γίνει πρωτο-σέλιδα. Οι δυνάµεις του Τόκιο φέρθηκαν µε συστηµατική βαρβαρότηταπρος τους αιχµαλώτους Συµµάχους και τους πολίτες στις Φιλιππίνες,στις Ανατολικές Ινδίες, στο Χονγκ Κονγκ και στη Μαλαισία –για πα-ράδειγµα, η σφαγή των Κινέζων έξω από τη Σιγκαπούρη το Φεβρουά-ριο του 1942– πολύ προτού σηµειωθούν οι πρώτες βαρβαρότητες τωνΣυµµάχων κατά των Ιαπώνων.

Οι συνέπειες στο πεδίο της µάχης του αποκαλούµενου ιαπωνικούφανατισµού για τον οποίο θα µιλήσουµε αργότερα λεπτοµερέστεραοφείλονταν στο ότι οι διοικητές των Συµµάχων ενθάρρυναν τη χρήσηακραίων µεθόδων για να νικήσουν τους Ιάπωνες. Για παράδειγµα, οι Ιά-πωνες απέρριπταν τη συνήθεια που επικρατούσε στους πολέµους στη∆ύση σύµφωνα µε την οποία, όταν µια στρατιωτική θέση δεν µπορούσενα κρατηθεί άλλο, οι υπερασπιστές της παραδίδονταν. Τον Αύγουστοτου 1944, όταν στις Ηνωµένες Πολιτείες έφταναν 50.000 Γερµανοί αιχ-µάλωτοι ανά µήνα, στα χέρια των Αµερικανών είχαν πέσει µόλις 1.990Ιάπωνες αιχµάλωτοι έπειτα από τρία χρόνια πολέµου. Έτσι οι διοικη-τές των Συµµάχων αναρωτιόνταν γιατί θα έπρεπε να θέτουν σε κίνδυ-νο τη ζωή των ανδρών τους προκειµένου να ανεχθούν το απάνθρωποδόγµα του εχθρού περί αµοιβαίων θυσιών.

Η αγγλοαµερικανική Αποστολή Λέθµπριτζ, η οποία επισκέφθηκε ταθέατρα των επιχειρήσεων για να αξιολογήσει τις εφαρµοζόµενες τα-κτικές, σε µια αναφορά της, το Μάρτιο του 1944, πρότεινε να χρησιµο-ποιηθούν αέρια µουστάρδας και φωσγενίου κατά των ιαπωνικών υπό-



γειων αµυντικών θέσεων. Το συµπέρασµα της αναφοράς το προσυπέ-γραψε ο Μάρσαλ, ο στρατηγός και αρχηγός της Αµερικανικής Αεροπο-ρίας Στρατού «Χαπ» Άρνολντ και ο ΜακΆρθουρ, µολονότι αυτός αντι-τίθετο στον αεροπορικό βοµβαρδισµό των ιαπωνικών πόλεων. «Κατά τηνάποψή µας», έγραφε η οµάδα Λέθµπριτζ, «οι ιαπωνικές δυνάµεις δε θαµπορέσουν να αντέξουν µια επίθεση ευρείας κλίµακας µε χηµικά όπλα.Αυτή είναι η ταχύτερη µέθοδος για να τερµατίσουµε επιτυχώς τον πό-λεµο». Παρά το ότι οι περισσότεροι υποστήριξαν τη λύση µε τα αέρια,ο Ρούζβελτ την απέρριψε.

Είναι βέβαιο ότι για τους Συµµάχους η νίκη κατά της Ιαπωνίας απο-τελούσε την αναστροφή µιας επώδυνης πολιτιστικής ταπείνωσης πουτους είχαν προκαλέσει οι ήττες του 1941-42. Θα ήταν λάθος όµως ναισχυριστεί κανείς πως φέρθηκαν ανηλεώς στους Ιάπωνες όταν έγειρεη πλάστιγγα του πολέµου, απλώς επειδή αυτοί ήταν Ασιάτες. Οι Ηνω-µένες Πολιτείες παραδοσιακά έτρεφαν αγάπη προς τους άλλους Ασιά-τες, όπως, π.χ., το λαό της Κίνας, ένα έθνος το οποίο προσπαθούσαν ναµεταµορφώσουν σε µεγάλη δύναµη. Ένας κορυφαίος Βρετανός πολιτι-κός, το Φεβρουάριο του 1933, είπε σε ακροατές του: «Ελπίζω πως εδώστην Αγγλία θα προσπαθήσουµε να καταλάβουµε κάπως τη θέση τηςΙαπωνίας, ενός αρχαίου κράτους µε πολύ υψηλή αίσθηση εθνικής τιµήςκαι πατριωτισµού κι ένα λαό αξιοσηµείωτης ενέργειας. Από τη µια πλευ-ρά έχουν να αντιµετωπίσουν τη σκοτεινή απειλή της Σοβιετικής Ένω-σης και από την άλλη το χάος της Κίνας, της οποίας τέσσερις ή πέντεεπαρχίες βασανίζονται ήδη από τον κοµµουνιστικό ζυγό». Είναι αξιο-σηµείωτο ότι ο οµιλητής αυτός ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ και την οµι-λία αυτή την εκφώνησε στην Αντισοσιαλιστική και ΑντικοµµουνιστικήΈνωση. Το µίσος ή η περιφρόνηση και τελικά η αγριότητα των Συµµά-χων απέναντι στους εχθρούς τους στον Ειρηνικό δεν οφείλονταν τόσοστη φυλετική διαφορά, όσο στη συµπεριφορά των εχθρών αυτών κατάτον πόλεµο.

Μπορεί να είναι αλήθεια πως οι Ιάπωνες φυσιογνωµικά ώθησαν τουςΑγγλοσάξονες ώστε να τους αντιµετωπίζουν σαν καρικατούρες ανθρώ-πων. Ωστόσο είναι λάθος να ισχυρίζεται κανείς, για παράδειγµα, ότι οιΑµερικανοί ήταν πρόθυµοι να καταστρέψουν τους Ιάπωνες και τελικάνα τους ρίξουν την ατοµική βόµβα επειδή απλώς ήταν Ασιάτες. Μάλ-λον οι Ιάπωνες ήταν οι Ασιάτες που δηµιούργησαν κακή φήµη λόγω τηςβάρβαρης συµπεριφοράς τους όχι µόνο απέναντι στους ∆υτικούς εχ-θρούς τους, αλλά και, σε πολύ µεγαλύτερη κλίµακα, ενάντια στους άλ-λους ασιατικούς λαούς που υπέταξαν. Θα ήταν λάθος, έτσι, να εξισώ-σουµε ηθικά τις δύο πλευρές, επειδή οι Σύµµαχοι φέρθηκαν βάρβαραστους Ιάπωνες τους τελευταίους µήνες του πολέµου.



New TIÔËÏÓÐÑÙÔÏÔÕÐÏÕ...

Documents

Transcript of New TIÔËÏÓÐÑÙÔÏÔÕÐÏÕ...