Naar een leefbare en zorgzame wijkPaul van Soomeren, DSP-groep

Rotterdam, 16 april 2013

Twee werelden: van apart naar LAT

■ Wijk- buurtaanpak■ fysiek■ sociaal/leefbaar/participatie

■ Zorg■ formeel■ informeel■ light■ zwaar

■ Van stadsvernieuwing naar stedelijke vernieuwing■ Corporaties zouden het wel ff doen…■ Nadruk op sloop/nieuwbouw ■ Het ministerie van aandachts… eh… kracht…

eh… pracht wijken

Vooral fysieke aanpak, geen link

naar zorg

Wijkaanpak 1: VromVrom VogelLaan aanpak

Wijkaanpak 2: leefbaar, sociaal, participatie

■ Na PCG-beleid kwam Sociale Vernieuwing (Lubbers/Kok en Ien Dales; begin jaren 90)

■ Schoon, heel & veilig (Rotterdam; meedoen: Opzoomeren)

■ Welzijnswerk (Nieuwe Stijl)

■ Prettig (samen) wonen, samen aan/in de wijk werken (sociale samenhang/cohesie): laat de bewoners het vooral zelf doen

Tezelfdertijd in Zorgland

■ Nadruk op formele zorg■ Veel schaalvergroting (vgl. onderwijs, corporaties)■ Maar eerstelijnszorg blijvend wijk/buurtgericht■ Informele zorg beetje ‘vergeten gebied’■ Weinig integratie formele en informele zorg

Help… de kosten lopen uit de hand; dus bijv. van AWBZ naar Wmo

Verschuiving in zorg nu

■ Van professionele zorg naar informele zorg ■ Meer accent op eigen kracht, eigen verantwoordelijk-

heid en het inzetten van sociale netwerken en andere vormen van informele zorg

■ Meer - integrale - zorg in de buurt

Vier typen oplossingen: piramide

Zorg: donkere wolken

Martin van Rijn vanLeefbaarheid naar Zorg

■ Dubbele vergrijzing (iedereen ouder + geboortegolf met pensioen)

■ Dementie en eenzaamheid toenemende problemen■ Stijging zorgkosten (o.a. AWBZ)■ Oplossing: langer thuis blijven wonen ‘met naasten

die je bijstaan in een betrokken samenleving’ en

‘gemeente die in kaart brengt wat

nodig is’. Dus: informele zorg

Wat is informele zorg (wie zijn die ‘naasten’)?

■ Mantelzorg (veelal familie/bloedverwanten)■ Vrijwillige inzet■ Buren en buurthulp■ Wederzijdse hulpdiensten

Informele zorg light: gezelschap, boodschap, signalerenDenk aan: Nabuurschap 2.0 (DSP-groep/VWS 2012)

Informele zorg zwaar: wassen, kleden, toilet, incontinentie, eten/drinken, sondevoeding, medicatie, persoonlijke zorg, protheses

Kortom: van leefbaarheid naar informele zorg (light & zwaar)

■ Eerst veegde je met de buren de straat■ Later deed je voor de buren boodschappen…■ …en natuurlijk hield je een oogje in het zeil (signaleren)■ Maar het gaat nu nog verder; voordat je boodschappen

doet met de buurman :■ moet je die buurman eerst wassen■ en trekt hem dan z’n steunkousen aan■ …en na afloop leg je hem ‘s avonds in bed (met luier)■ …en ondertussen kalmeer je zijn verwarde dementerende

vrouw

Naast leefbaar-vegen nu ook zorg-vegen

Beroep op eigen kracht en informele zorg:bezuinigen en knijpen (anders zorgkosten door dak)

■ Naar gemeenten: ■ Begeleiding (220.000 klanten): -25%■ Persoonlijke Verzorging (250.000): -25%■ Jeugdzorg: -15%

■ Hulp huishouden -75% (alleen meest kwetsbare armen)■ Stop op aankloppen bij intramuraal (minimaal zzp 5)■ Mantelzorg onder druk door meer alleenstaanden,

gezinsverdunning, arbeidsparticipatie, geografische afstand, hogere pensioenleeftijd, arbeidsparticipatie, andere familie structuur (scheidingen), zwakkere bloedband, etc.

Hoe gaan we dat organiseren?

Wijk/buurt als thuis

■ Buurt handig organisatie kader (systeemwereld)■ Maar vergeet leefwereld niet: thuis voelen in de wijk

(thuis = controle hebben, je veilig weten)■ Dus: ■ stuur geen brief, maar laat hetzelfde gezicht steeds

langsgaan (ken elkaar)■ Zorg voor een veilige buurt■ Signalering goed regelen (met inzet vrijwilligers)

Startpunt keukentafelgesprek

Bespreek:■ wat de beperkingen van iemand zijn ■ wat hij/zij zelf nog kan en wil (de eigen kracht) ■ welke ondersteuning hij/zij vanuit persoonlijk

informeel sociaal netwerk kan krijgen (bekend en onbekend!!!)

■ en de vraag van de ‘man/vrouw op de keukenstoel’: welke oplossing wenst hij/zij?

Wie krijg je aan de keukentafel?

■ Alleen reageren op hulpvragen? (lukt niet: vraagverlegenheid, zorgmijders, vereenzaamd, etc.)

■ Problemen signaleren (via bijv. buren) en doorverwijzen?■ Iedereen langs?

Besef: vereist een frequente cyclus; vandaag nog prima in orde, maar dat kan morgen anders zijn.

Inzet van eerste lijnszorg cruciaal: huisarts, praktijk begeleider, thuiszorg

Krijg zicht op capaciteit informele zorgers: wie, wat doen ze, waar, wanneer, hoe …?

■ Je ziet makkelijk iets over het hoofd. Bijvoorbeeld: ■ zorgvragers kunnen iets doen ■ naast bewoners zijn er werkers in een buurt■ omvallende mantelzorgers

■ Krijg zicht op tijd die besteed wordt aan vrijwillige inzet, mantelzorg, leefbaarheidswerk, buurt en wijkinzet etc. (de rekeneenheid is naast geld dus ook TIJD!)

Wat wilde gedachten

■ Veel jargon en bla bla: kanteling, eigen kracht, keukentafelgesprek, informele zorg…

■ Natuurlijk is het bezuinigen, maar het is ook een gouden kans: naar een leefbare en zorgzame buurt.

■ Elkaar ontmoeten en kennen leidt niet automatisch naar ‘elkaar helpen’ (of zelfs: elkaar verzorgen)

■ Een ‘hulpvrager’ en ‘hulpvraag’ bestaat niet! Vraagverlegenheid. Trek de vrager z’n huis uit en maak hem aanbieder: deelnemer en deelgever

■ Andere vrijwilligers nodig:

De nieuwe ‘Informele zorg vrijwilliger’

■ Minder ‘vrijheid blijheid vrijwilliger’■ Binding en opleiding■ Vrijwillig, maar na het ja-woord niet vrijblijvend

Einde aan de vrijblijvendheid, ook voor de gemeente:

werven, opleiden, controleren, linken formeel-informeel…

Ik ken geen gemeente die hier echt op stuurt en regie op voert!

Werken aan een leefbare en aan een zorgzame wijk!

Uitdaging komende jaren: van Wijk naar Wij

www.dsp-groep.nl www.wmowonen-nh.nl pvansoomeren@dsp-groep.nl www.wmoindebuurt.nl