Poznajmy się z Górznieńsko-LidzbarskimParkiem Krajobrazowym

Trzy kroki do bycia ekspertem

Mapa - vademecum przewodnika!

Natura zostawia ślady

Ekologa do mądrości droga

Na tropie przygody Mój Górznieńsko‑ L i d z b a r s k iPark Krajobrazowy

„Edukacja społeczności zamieszkujących obszary chronione województwa kujawsko-pomorskiego: Lubię tu być... na zielonym!”

Zwiedzając Górznieńsko-Lidzbarski Park

Krajobrazowy będziesz miał okazję odkryć

krainę naprawdę niezwykłą, w której pejzaże

zmieniają się z każdym krokiem. Podążaj za

naszymi wskazówkami, a po całej wyprawie

będziesz mógł zostać przewodnikiem dla

swoich najbliższych i razem z nimi zgłębiać

piękno Parku. Na terenie GLPK dominują kompleksy

leśne, które miejscami przypominają prawdziwą

puszczę! Wędrując po Parku możesz poćwiczyć

swoją kondycję wspinając się na najwyższy punkt – Sarnią

Górę (189,8 m n.p.m.). Walory krajobrazowe terenu podnoszą także

malownicze jeziora, nad którymi można spotkać liczne ssaki, między innymi:

dziki, sarny i coraz częściej również łosie. Wyjątkowo bogaty jest także świat roślin, a także mchów

i porostów, a wśród nich niezwykle rzadka brodaczka pospolita będącą swoistym „certyfikatem czystości

powietrza”. Jeśli odwiedzisz Park w maju, możesz pójść na drewniany pomost, z którego roztacza się

widok na kwitnące stanowisko z czosnkiem niedźwiedzim. Urozmaicony krajobraz Parku sprawia, że

znajdą tu interesujące miejsce entuzjaści spokojnego relaksu na łonie natury i miłośnicy aktywnego

wypoczynku. Do ich dyspozycji wytyczono ponad 250 km szlaków rowerowych i pieszych, a także sieć

ścieżek przyrodniczo-dydaktycznych. Teren Parku to także bogate dziedzictwo kulturowe i historyczne.

Warto przede wszystkim zwrócić uwagę na kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z przełomu XVIII i XIX

wieku oraz zabudowę wsi Wierzchownia.

symbole żuraw (w logotypie GLPK)

powierzchnia 27 764,3 ha

rośliny 900 gatunków

ptaki ponad 200 gatunków, z czego więcej niż połowa to ptaki lęgowe

ssaki dziki, łosie, sarny, bobry, jelenie, zające, wilki, nietoperze

ryby 30 gatunków

rezerwat leśne (Szumny Zdrój, Jar Brynicy II, Klonowo, Ostrowy nad Brynicą), geomorfologiczno--leśny Jar Brynicy, florystyczny Czarny Bryńsk, torfowiskowy Mszar Płociczno

01 Poznajmy się

Wisła

Drwęca

Brda

Tuchola

Grudziądz

Brodnica

BydgoszczToruń

Inowrocław

ObszaryNATURA 2000

Włocławek

BRODNICKIPARK KRAJOBRAZOWY

symbole żuraw (w logotypie GLPK)

powierzchnia 27 764,3 ha

rośliny 900 gatunków

ptaki ponad 200 gatunków, z czego więcej niż połowa to ptaki lęgowe

ssaki dziki, łosie, sarny, bobry, jelenie, zające, wilki, nietoperze

ryby 30 gatunków

rezerwat leśne (Szumny Zdrój, Jar Brynicy II, Klonowo, Ostrowy nad Brynicą), geomorfologiczno--leśny Jar Brynicy, florystyczny Czarny Bryńsk, torfowiskowy Mszar Płociczno

Trzy kroki do bycia ekspertem 02Za

pras

zam

y Ci

ę do

wsp

ólne

j zab

awy,

po k

tóre

j zap

ewni

amy,

że s

tani

esz

się

praw

dziw

ym e

kspe

rtem

w te

mat

yce

Gór

znie

ńsko

-Lid

zbar

skie

go

Paru

Kra

jobr

azow

ego.

Pon

iżej

prz

edst

awia

my

atra

kcje

prz

yrod

nicz

e i z

abyt

ki, k

tóre

1) m

usis

z zo

bacz

yć /

odw

iedz

ić 2

) zap

amię

tać

ciek

awos

tki

na ic

h te

mat

3) o

dpow

iedz

ieć

na z

adan

e py

tani

e. J

eśli

prze

jdzi

esz

te 3

kro

ki –

zap

ewni

amy,

że z

osta

nies

z ek

sper

tem

J

przy

roda

i z

abyt

kiżu

raw

Ście

żka

tury

styc

zna

„Źró

dła

Bryn

icy”

Dąb

Rzec

zypo

spol

itej

Zaby

tkow

y m

łyn

wod

nyOś

rode

k ho

dow

li zw

ierz

yny

w

Kono

pata

ch

zapa

mię

taj!

To n

iezw

ykle

dos

tojn

y pt

ak

poru

szją

cy s

ię z

nie

byw

ałą

grac

ją. C

ieka

wos

tką

jest

, że

żura

wie

łącz

ą si

ę w

par

y na

cał

e ży

cie,

a

wys

iady

wan

iem

jaj z

ajm

ują

się

obyd

woj

e ro

dzic

e.

Tras

a m

a dł

ugoś

ć 12

km

i p

row

adzi

prz

ez u

rokl

iwe

tere

ny b

ryńs

kich

wio

sek.

Sz

czeg

ólni

e up

odob

ali

ją s

obie

row

erzy

ści.

Po

drod

ze m

ijam

y w

iele

ta

blic

edu

kacy

jnyc

h i d

rogo

wsk

azów

.

Ten

najc

enni

ejsz

y po

mni

k

przy

rody

rośn

ie n

a te

reni

e re

zerw

atu

Jar B

ryni

cy II

i m

a po

nad

500

lat o

raz

wys

okoś

ć ok

oło

35 m

i o

bwód

w p

ierś

nicy

oko

ło

641

cm. W

śro

dku

drze

wa

znaj

duje

się

dzi

upla

, kt

órą

late

m z

amie

szku

ją

niet

oper

ze.

Zrek

onst

ruow

any

mły

n w

odny

w G

órzn

ie

poch

odzą

cy z

176

6 ro

ku.

Przy

ośr

odku

zna

jduj

e si

ę le

śna

ście

żka

eduk

acyjn

a,

wzd

łuż

któr

ej z

najd

ują

się

zagr

ody

zwie

rząt

, tab

lice

eduk

acyjn

e i w

olie

ra

z ba

żant

ami.

zada

nie

dla

Cieb

ieŻu

raw

ie w

ydaj

ą ch

arak

tery

styc

zny

odgł

os

podo

bny

do d

źwię

ku

trąb

ki –

kla

ngor

. Wyt

ęż

słuc

h –

być

moż

e ud

a Ci

się

us

łysz

eć ic

h na

woł

ywan

ia.

Mię

dzy

osad

ą Br

yńsk

Sz

lach

ecki

a J

ezio

rem

Br

yńsk

im P

ołud

niow

ym

rozc

iąga

się

kom

plek

s łą

kow

y na

zyw

any

„Łąk

ami B

ryńs

kim

i”,

któr

y je

st s

iedl

iski

em

wie

lu c

hron

iony

ch ro

ślin

. Ja

kie

gatu

nki u

da C

i się

ro

zpoz

nać?

Okrą

żcie

dąb

chw

ytaj

ąc

się

za rę

ce. I

le o

sób

było

po

trze

bnyc

h do

obj

ęcia

ca

łego

drz

ewa?

Na

jaki

ej z

asad

zie

dzia

ła

koło

wod

ne?

Jak

wyg

ląda

pr

oces

mie

leni

a zb

oża?

Skor

zyst

aj z

tabl

ic. J

akie

po

jęci

a, te

rmin

y ud

ało

Ci

się

zapa

mię

tać?

12

34

5

llllllllll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

l

ll

ll

ll

ll

ll

ll

l

ll

ll

ll

ll

ll

l

l l

l

544

544

544

544

541

541

541

541

Gór

znie

ńsko

-Lid

zbar

ski

Gór

znie

ńsko

-Lid

zbar

ski

Park

Pa

rk

Kra

jobr

azow

yK

rajo

braz

owy

Wel

ski

Wel

ski

Bro

dnic

kiB

rodn

icki

Park

Pa

rk

Kra

jobr

azow

yK

rajo

braz

owy

Rez.

Msz

ar P

łoci

czno

Rez.

Msz

ar P

łoci

czno

Rez.

Klo

now

oRe

z. K

lono

wo

Rez.

Jar B

ryni

cyRe

z.Ja

r Bry

nicy

Rez.

Bag

no K

ozia

naRe

z. B

agno

Koz

iana

Rez.

Czar

ny B

ryńs

kRe

z.Cz

arny

Bry

ńsk

Rez.

Szu

mny

Zdr

ójim

. Kaz

imie

rza

Sulis

ław

skie

go

Rez.

Szu

mny

Zdr

ójim

. Kaz

imie

rza

Sulis

ław

skie

go

Rez.

Ost

row

yna

d Br

ynic

ąRe

z. O

stro

wy

nad

Bryn

icą

J. Li

dzba

rski

e

J. G

órzn

o

J. W

lecz

J. P

iase

czno

J. Z

wór

zno

J. K

sięt

e

J. C

zarn

yB

ryńs

k

J. K

lono

wsk

ie

J. M

iały

J. W

ądze

wni

a

J. Ja

now

skie

J. So

sno

J. Sa

miń

skie

Słup

Słup

Ruda

Ruda

Łazy

Łazy

Karw

Karw

Huta

Huta

Bełk

Bełk

Bełk

Bełk

Jam

ielnik

Jam

ielnik

Sam

inSa

min

Pątki

Pątki

Mełn

oM

ełno

Jeleń

Jeleń

Dziw

yDz

iwy

Zieluń

Zieluń

Zdro

jeZd

roje

Wlew

skW

lewsk

Trep

kiTr

epki

Star

e Zas

ady

Star

e Zas

ady

Księt

eKs

ięte

Gutow

oGu

towo

Fiałki

Fiałki

Ruda

Ruda

Cibó

rzCi

bórz

Bryń

skBr

yńsk

Bądz

ynBą

dzyn

Zofie

woZo

fiewo

Zem

brze

Zem

brze

Zdro

jkiZd

rojki

Zales

ieZa

lesie

Sybe

riaSy

beria

Ostro

wyOs

trowy

Klon

owo

Klon

owo

Trac

zysk

aTr

aczy

ska

Kipic

hyKi

pichy

Janó

wko

Janó

wko

Galum

inGa

lumin

Cies

zki

Cies

zki

Zabo

rowo

Zabo

rowo

Górzn

o-W

ybud

owan

ieGó

rzno

-Wyb

udow

anie

Wąp

iersk

Wąp

iersk

Sinog

óra

Sinog

óra

Rado

szki

Rado

szki

Okale

wko

Okale

wko

Star

e Kon

opaty

Star

e Kon

opaty

Nowe

Kono

paty

Nowe

Kono

paty

Boles

zyn

Boles

zyn

Szyn

kówk

oSz

ynkó

wko

Prze

rodk

iPr

zero

dki

Płoc

iczno

Płoc

iczno

Mlec

zówk

aM

leczó

wka

Jam

ielnik

Jam

ielnik

Nowy

Świ

atNo

wy Ś

wiat

Beśn

icaBe

śnica

Małe

Leźn

oM

ałeLe

źno

Brod

niczk

aBr

odnic

zka

Nowy

Zieluń

Nowy

Zieluń

Ciec

hanó

wko

Ciec

hanó

wko

Wier

zcho

wnia

Wier

zcho

wnia

Mies

iączk

owo

Mies

iączk

owo

Wiel

kieLe

źno

Wiel

kieLe

źno

Czar

nyBr

yńsk

Czar

nyBr

yńsk

Mały

Głęb

ocze

kM

ały G

łęboc

zek

Bryń

skSz

lache

cki

Bryń

skSz

lache

cki

Bartn

iczka

Bartn

iczka

Brzo

zieBr

zozie

Lubo

widz

Lubo

widz

Gór

zno

Gór

zno

Lidz

bark

Lidz

bark

Wel

Wel

Wel

Wel

Wel

Skrwa

Piss

a

Piss

a

Bryn

ica

Brynica

Działdów

ka

Działdówka

Kanał Brynica

J. L

eźno

Mał

e

J. W

ierz

chow

nia

J. M

ełno

J. L

eźno

Wie

lkie

Jez.

Mły

ński

e

J. J

eleń

J. T

repk

owsk

ie

J. B

ryńs

kie

Półn

ocne

J. B

ryńs

kie

Połu

dnio

we

RADO

SZKA

RADO

SZKA

1

2

5

4

3

Gra

nica

par

kukr

ajob

razo

weg

o

Gra

nica

reze

rwat

u

Ści

eżka

dyd

akty

czna

Szl

ak p

iesz

y

Szl

ak ro

wer

owy

Szl

ak k

ajak

owy

Ści

eżki

Nor

dic

Wal

king

Ośr

odek

Edu

kacj

i Eko

logi

czne

j

ww

w.e

urop

ilot.c

om.p

l

1do

tycz

y dz

iału

„3

krok

i do

eksp

erta

”

Kośc

iół,

kapl

iczk

a

Inny

zab

ytek

Pała

c

Muz

eum

Punk

t wid

okow

y

Drz

ewo

- pom

niki

prz

yrod

y

Leśn

iczó

wka

Mły

n w

odny

Kąpi

elis

ko

Gro

dzis

ko

Wia

trak

Gła

z- p

omni

k pr

zyro

dy

Skal

a 1

:130

000

1 0

0,5

1

2 3

km

Kra

jobr

azow

yK

rajo

braz

owy

Park

Pa

rk

03 Mapa – vademecum przewodnika

llllllllll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

ll

l

ll

ll

ll

ll

ll

ll

l

ll

ll

ll

ll

ll

l

l l

l

544

544

544

544

541

541

541

541

Gór

znie

ńsko

-Lid

zbar

ski

Gór

znie

ńsko

-Lid

zbar

ski

Park

Pa

rk

Kra

jobr

azow

yK

rajo

braz

owy

Wel

ski

Wel

ski

Bro

dnic

kiB

rodn

icki

Park

Pa

rk

Kra

jobr

azow

yK

rajo

braz

owy

Rez.

Msz

ar P

łoci

czno

Rez.

Msz

ar P

łoci

czno

Rez.

Klo

now

oRe

z. K

lono

wo

Rez.

Jar B

ryni

cyRe

z.Ja

r Bry

nicy

Rez.

Bag

no K

ozia

naRe

z. B

agno

Koz

iana

Rez.

Czar

ny B

ryńs

kRe

z.Cz

arny

Bry

ńsk

Rez.

Szu

mny

Zdr

ójim

. Kaz

imie

rza

Sulis

ław

skie

go

Rez.

Szu

mny

Zdr

ójim

. Kaz

imie

rza

Sulis

ław

skie

go

Rez.

Ost

row

yna

d Br

ynic

ąRe

z. O

stro

wy

nad

Bryn

icą

J. Li

dzba

rski

e

J. G

órzn

o

J. W

lecz

J. P

iase

czno

J. Z

wór

zno

J. K

sięt

e

J. C

zarn

yB

ryńs

k

J. K

lono

wsk

ie

J. M

iały

J. W

ądze

wni

a

J. Ja

now

skie

J. So

sno

J. Sa

miń

skie

Słup

Słup

Ruda

Ruda

Łazy

Łazy

Karw

Karw

Huta

Huta

Bełk

Bełk

Bełk

Bełk

Jam

ielnik

Jam

ielnik

Sam

inSa

min

Pątki

Pątki

Mełn

oM

ełno

Jeleń

Jeleń

Dziw

yDz

iwy

Zieluń

Zieluń

Zdro

jeZd

roje

Wlew

skW

lewsk

Trep

kiTr

epki

Star

e Zas

ady

Star

e Zas

ady

Księt

eKs

ięte

Gutow

oGu

towo

Fiałki

Fiałki

Ruda

Ruda

Cibó

rzCi

bórz

Bryń

skBr

yńsk

Bądz

ynBą

dzyn

Zofie

woZo

fiewo

Zem

brze

Zem

brze

Zdro

jkiZd

rojki

Zales

ieZa

lesie

Sybe

riaSy

beria

Ostro

wyOs

trowy

Klon

owo

Klon

owo

Trac

zysk

aTr

aczy

ska

Kipic

hyKi

pichy

Janó

wko

Janó

wko

Galum

inGa

lumin

Cies

zki

Cies

zki

Zabo

rowo

Zabo

rowo

Górzn

o-W

ybud

owan

ieGó

rzno

-Wyb

udow

anie

Wąp

iersk

Wąp

iersk

Sinog

óra

Sinog

óra

Rado

szki

Rado

szki

Okale

wko

Okale

wko

Star

e Kon

opaty

Star

e Kon

opaty

Nowe

Kono

paty

Nowe

Kono

paty

Boles

zyn

Boles

zyn

Szyn

kówk

oSz

ynkó

wko

Prze

rodk

iPr

zero

dki

Płoc

iczno

Płoc

iczno

Mlec

zówk

aM

leczó

wka

Jam

ielnik

Jam

ielnik

Nowy

Świ

atNo

wy Ś

wiat

Beśn

icaBe

śnica

Małe

Leźn

oM

ałeLe

źno

Brod

niczk

aBr

odnic

zka

Nowy

Zieluń

Nowy

Zieluń

Ciec

hanó

wko

Ciec

hanó

wko

Wier

zcho

wnia

Wier

zcho

wnia

Mies

iączk

owo

Mies

iączk

owo

Wiel

kieLe

źno

Wiel

kieLe

źno

Czar

nyBr

yńsk

Czar

nyBr

yńsk

Mały

Głęb

ocze

kM

ały G

łęboc

zek

Bryń

skSz

lache

cki

Bryń

skSz

lache

cki

Bartn

iczka

Bartn

iczka

Brzo

zieBr

zozie

Lubo

widz

Lubo

widz

Gór

zno

Gór

zno

Lidz

bark

Lidz

bark

Wel

Wel

Wel

Wel

Wel

Skrwa

Piss

a

Piss

a

Bryn

ica

Brynica

Działdów

ka

Działdówka

Kanał Brynica

J. L

eźno

Mał

e

J. W

ierz

chow

nia

J. M

ełno

J. L

eźno

Wie

lkie

Jez.

Mły

ński

e

J. J

eleń

J. T

repk

owsk

ie

J. B

ryńs

kie

Półn

ocne

J. B

ryńs

kie

Połu

dnio

we

RADO

SZKA

RADO

SZKA

1

2

5

4

3

Gra

nica

par

kukr

ajob

razo

weg

o

Gra

nica

reze

rwat

u

Ści

eżka

dyd

akty

czna

Szl

ak p

iesz

y

Szl

ak ro

wer

owy

Szl

ak k

ajak

owy

Ści

eżki

Nor

dic

Wal

king

Ośr

odek

Edu

kacj

i Eko

logi

czne

j

ww

w.e

urop

ilot.c

om.p

l

1do

tycz

y dz

iału

„3

krok

i do

eksp

erta

”

Kośc

iół,

kapl

iczk

a

Inny

zab

ytek

Pała

c

Muz

eum

Punk

t wid

okow

y

Drz

ewo

- pom

niki

prz

yrod

y

Leśn

iczó

wka

Mły

n w

odny

Kąpi

elis

ko

Gro

dzis

ko

Wia

trak

Gła

z- p

omni

k pr

zyro

dy

Skal

a 1

:130

000

1 0

0,5

1

2 3

km

Kra

jobr

azow

yK

rajo

braz

owy

Park

Pa

rk

Mapa – vademecum przewodnika 03

04 Natura zostawia ślady

Natura zostawia ślady – spróbuj odnaleźć je w Parku (najłatwiej szukać tropów zimą).

gatu

nek

dzik wilk bóbr jeleń sarna zając

trop

zw

ierz

ęcia

Pokoloruj wilka według wzoru

Ekologa – do mądrości droga 05

Pomóż Gajowemu znaleźć dęby!

5

8 7

4

2

9

6

3

1

91

1

2

3

2 3 4 5 6 7 8

1 2

3Pionowo:1. może być np. botaniczny2. koło wodne lub jezioro

w Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym

3. wczesnowiosenna roślina występująca w Parku, o fioletowych kwiatach, której liście i łodyżkę pokrywają włoski

Poziomo:1. rodzaj informacji albo mapy2. latająca gromadnie,

skłębiona masa owadów3. ptak lub popularna, choć

nieprawidłowa nazwa trzmiela

Opracowanie:Euro Pilot Sp. z o.o.

ul. Konarskiego 301-335 Warszawa

tel. 22 664 37 20www.europilot.com.plISBN 978-8009-760-5

Wydawca:Urząd MarszałkowskiWojewództwa Kujawsko-PomorskiegoPlac Teatralny 287-100 Toruńwww.kujawsko-pomorskie.pl

kontakt do parku:Górznieńsko-Lidzbarski Park KrajobrazowyRuda 1, 87-320 Górznotel. 56 49 18 151www.g-lpk.pl

fotografie: Paweł SzymańskiRajmund Szczepański