Den Wienerklassiske perioden (1750 – 1800/1820)

Rokokko Det er vanleg å rekne skillet mellom Klassisisme og Barokk til 1750 (dødsåret til Bach). Utviklinga frå barokkstil til klassisk stil forgjekk gradvis. Overgangsperioden kallar vi Rokokko. Ca 1725 – 75. Begrepet kjem frå møbelkunst og arkitektur. Innanfor rokokkomusikken er det vanleg å skille mellom to stilar: • Den ekspressive stil: Empfindsamerstil. Musikken var veldig følelsesprega, og hadde

ekspressive akkordar og melodiske sukk - motiv som sluttar på taktlett del som eit sukk.

*Carl Phillip Emanuel Bach – Sonate (melodiske sukk)

• Den galante stil: Typisk for galante stil var at den var lett, lystig og homofon med enkelt akkompagnement (albertibass). Melodien var periodisk i motsetning til Barokkens vidarespinning. Inndelinga i fraser var tydeleg, medan barokkmusikken var prega av vidarespinning. Enkel harmonikk basert på hovudtreklangane tonika, subdominant og dominant

*Mozart – Ballett

På denne tida byrja den nue verkforma symfoni å oppstå. Symfoni besto av fire satsar. Hurtig – lett – menuett – hurtig. I byrjinga var det vanleg med tre satsar hurtig – lett – hurtig (slik som i sinfonia i operaen).

Mannheimorkesteret var den mest kjente på denne tida. Dei hadde kraftig klang og dunamikk. Johann Stamitz var orkesterleiar og komponist. Han spelte ei viktig rolle i utviklinga av symfonien.

* Johann Stamitz – Symphoni in Eb major, Op. 4, No. 6 (galant stil)

WienerklassisismenWien var den viktigaste musikkbyen. 1750 var Bachs dødsår. Overgangsperioden til mellom Barokken og Wienerklassisismen var Rokokko (1725 – 1775).

Viktige samfunnsendringar• Opplysningstida – fornuft, fakta og folkeopplysning. Kjende filosofar var Voltaire,

Descartes og Rousseau. Encyclopedien: oppslagsverk for folket. • Den franske revolusjonen kom 1789. Borgarskapet tok meir og meir over for adelen, og

kyrkja fekk mindre makt. Borgarskapet dominerte etterkvart og kulturlivet ettersom samfunnet gjekk over frå jordbrukssamfunn til industrisamfunn.

• Dette medførte meir offentlege konsertar. Hoffet og adelen hadde tidlegare monopol på musikk. Musikken måtte dermed tilpassast publikums smak. Komponistane vart etterkvart meir sjølvstendige. Mozart var ein av dei første.

Opera i den Wienerklassiske periodenPå 1700 talet fekk vi fleire nye retningar innan operakunsten. Utgangspunktet var Barokkens opera seria som hadde emne frå antikken. Denne operaforma var tilpassa den adelege overklassa som hadde kunnskap om desse emna. Med eit veksande publikum kom det derimot inn nye former

I Frankrike vidareutvikla Jean Philippe Remeau balletoperaen til Lully. I Italia fekk vi Opera bugga som opprinneleg var eit mellomspel med eit humoristisk/komisk emne. Til dømes to-aktaren La Serva Padrona (Thenestepiken som ble husfrue) av Giovanni Pergolesi. Opera buffa vart seinare lengre i omfang og var ein viktig forgjengar for 1800talets operette.

I Tyskland fekk vi etterkvart ei operaform på morsmålet med talt dialog. Mozarts siste opera Tryllefløyten (1791) er eit godt døme på dette. I Tyskland heitte verkforma Singspiel og i Frankrike Opera comique. Ein viktig tysk reformator innan opera seria var Christoph Willibald Gluck som i forordet til Alceste (1767) sette opp kriterier for kva som bør prege ein god opera. Han prøver her finne attende til Cameratabevegelsen sine ideal i den tidlege monodiske opera frå det tidlige 1600 tal.

Wolfgang Amadeus Mozart (1756 – 1791) Komponerte 17 operaer (3 ufullendte) innanfor alle operagenrer. For eksempel Figaros Bryllup (Opera buffa), La clamenza di Tito (Opera seria) og Tryllefløyten (Singspiel).

Innan opera var Mozart mest kjent for Tryllefløyten. Den talte dialogen samt ensemblesong – at ariene blir sunge som ein dialog mellom fleire aktørar – var dei viktigaste nyvinningane. Overture i sonatesatsform med langsom innleiing.

*Mozart – Nattens dronning (Tryllefløyten)

Instrumentalmusikk i den Wienerklassiske perioden• Symfoni: ein symfoni var eit orkesterverk. (Vidareutvikling av Operaens Sinfoina HLH)• Konsert: solokonserten fortsatte å esistere (HLH). Concerto grosso forsvann. • Strykekvartet: ny verkform for 2 fiolinar, bratsj og cello. • Sonate: var i den klassiske perioden eit tresatsig verk (HLH) for soloinstrument eller lita

besetning. Klaversonate – berre piano. Violinsonate – fiolin og piano. Suiter og kyrkjesonater var ikkje lenger aktuelle.

Franz Joseph Haydn (1732 – 1809) Haydn er mest kjent for symfoniane (108 stk), strykekvartettane, trompetkonserten og oratoriet Skapelsen. Han var tilsett som kapellmester hos fyrst Esterhazy frå 1761 til 1789 i Eisenstadt. Permitert med fast kønn i 1789. Reiste deretter mykje rundt i Europa.

Vi kan dele Haydns liv i tre perioder1. Periode – 1770. Galant stil. 2. 1770 – 1780. Sturm und drangperiode. Ekspressiv stil. Moll-symfoniar. 3. 1780 – 1809. Den klassiske periode.

Symfoniforma Verk for symfoniorkester• Treblås: frå ca 1770 klarinett, obo, fagott og fløyte. • Horn i Eb og F• Messing frå ca 1800+ trompet, trombone• Perkusjon: peuke (teimpani) • Strykarar: fiolin, bratsj, cello og kontrabass

Ca 30 – 40 folk, seinare vaks orkesteret til ca 80 – 100.

Symfonien hadde i starten tre satsar HLH, men etterkvart var fire satsar standard1. Hurtig sonatesats 2. Langsom sats (lang melodi eller variasjonssats, evt rondo) 3. Menuett (3/4) seinare Scherzo «spøk» 4. Hurtig sonatesats, rondo eller sonaterondo.

Sonatesatsen si oppbygging• Eksposisjon: Utstilling, presentasjon av dei tema som blir brukt.

– Hovudtema: Tonika– Overledning– Sidetema: dominanttonearten dersom hovudtema var i dur, eller paralelltionearten

dersom - hovudtema var i moll.– Overledning– Epilogtema: same toneart som sidetema. Epilogtema var ikkje alltid med– :|| – repitisjon, eksposisjonen vert spelt to gongar

• Gjennomføring– Behandling av det tematiske materialet, modulasjonar etc

• Reprise– Hovudtema– Overledning– Sidetema: gjekk denne gongen også i tonika eller tonika vriant– Overledning– Eipilogtema (Tonika)– Coda (Hale)

*Haydn – Symfoni No. 94, 1 satsLondonsymfoniane (synmfoni 93 – 98 og 99 – 104) vart framført i London i perioden 1791 – 1794. Symfoni 04 - «Surprise» eller «paukeslagsymfonien». 1. Sonatesats med langsom innledning (typisk Haydn).2. Langsom variasjonssats- tema med variasjonar.

Tema 1 – 32 takter. Takt 16 – Paukeslaget.Takt 33 – 48, 1 variasjon. Tema med obligatstemme. Takt 49 – 74, 2 variasjon. Tema i varianttoneart, Cmoll. Takt 75 – 107, 3 variasjon. Tema blir spelt i 16-dels notar, fin obligatstemme i fløyte og obo. Takt 107 – 144, 4 variasjon. Fullt orkester med blåsarar Merk fermaten på F#dim i takt 142. Takt 145, 5 variasjon. Coda.

3. Menuett (3/4) aba

4. SonaterondoA – Hovudtema G-dur – overledning B – Sidetema D-dur – overledning A – ForkortaC – GjennomføringA – Hovudtema – overledning B – SidetemaA – Forkorta Coda – Innleia med paukevirvel

Haydn «Strykekvartettens far»Dette var ei ny verkform i den klassiske perioden: Besetning. 1. fiolin, 2. fiolin, bratsj, cello. Tidleg i den klassiske perioden var kvartetten ei svært enkel homofon verkform med melodi i 1. fiolin

*Andande frå Strykekvartett Op. 3 Rokokkostil. Enkel melodi med akkordar i understemmenOp. 3 = opus 3 = verk No. 3

I 1781 kom op 33 (samling med strykekvartett). No har dei fire stemmene blitt meir sjølvstendige. Satsen vart meir polyfon . Kvartetten hadde no vanlegvis same oppbygging som ein symfoni: 4 satsar (hurtig sonatesats) – Langsom (rondo eller variasjonssats) – Menuett (ABA) – Hurtig (sonaterondo, sonatesats eller rondo)

Haydn hadde mykje humor i satsane sine:• Paukeslaget i symfoni No. 94 • Falsk reprise i gjennomføring (der lurte eg deg!)• Falsk avslutning.

*Strykekvartett Op. 33 No. 2 «The Joke»1. Satsen er prega av virtuositet og at stemmene er likeverdige. Polyfon sats med dialog og

imitasjon mellom stemmene. Oppbygging: sonatesats. Eksposisjon: Takt 1 – 32Gjennomføring: Takt 33 – 63 «Tematisk arbeid»: Haydn tek utgangspunkt i motiva i eksposisjonen og brukar dei som byggjeklossar i gjennomføringa. Mykje modulasjonar. Falsk reprise: Cmoll takt 58Reprise: Takt 63 – 90

2. «Scherzo» (spøk). Scherzoen går i 3/4 og skulle vanlegvis vere tredje sats i kvartetten. Scherzoen er hurtig . Oppbygginga er A 1-34, B 25-68 og A da capo al fine. Festlege glissandoar i 1 fiolin.

3. Largo sostenuto (utholdt langsamt). Den langsame satsen er vanlegvis sats nummer to i kvartett, men har her bytta plass med «Scherzoen». Formoppbygging: Rondo.

4. Rondo Finale Presto (hurtig). Den spesielle med denne satsen er all «tullinga» på slutten (falsk avslutning) . Form: Sonaterondo.

Mozarts instrumentalmusikkMozart komponerte instrumentalmusikk innan alle verktyper: sonater, klaversonater, solokonsertar, symfoniar, strykekvartettar, kvintettar og annan kammermusikk. Av dei 51 symfoniane er No. 40 (gmoll) 1788 «Den tragiske» ein av dei mest kjende. Den har standard sonatesatsform i 1 sats.

*Symfoni No. 40 1 sats

Wolfgang Amadeus Mozart (2)• 1756 – 1769 «Vidunderbarn på turne»• 1769 – 1781 Konsertmester hjå erkebiskopen i Salzburg + diverse studiereiser til bl.a

Italia• 1781 – Flytta til Wien. Ville drive som «fri skapande kunstnar». Budde resten av liver i

Wien. • Rokokkoperiode fram til 1773• Sturm und drang periode 1773 – 1781 – påverka frå litteratur (Goethe) • Den «modne» periode 1781 – 1791

Mozart komponerte mange klaversonater. I den klassiske perioden var ei sonate eit verk med tre satsar1. Sonatesats (hurtig)2. Langsom sats3. Hurtig rondo, sonaterondo eller sonatesats.

* «Tyrkisk marsj» 3. sats frå klaversonate No. 11. Dette er Rondo. A B A CA Takt 1 – 24 Rondotema i a-moll er inndelt i 8-takters fraser aaba-form klar periodisering. Enkle akkordar, galant stil, homofon oppbygging. B Takt 25 – 64 løp – modulasjonar A Takt 65 – 88 Rondotema i a-mollC Takt 89 – 96 Episode som BCoda (hale)

Hammerklaveret var utbredt på slutten av 1700talet.

Mozarts solokonsertar27 klaverkonsertar, 5 fiolinkonsertar, klarinettkonserten, to fløytekonsertar, fire hornkonsertar, obokonsert og fagottkonsert. Konsertane i den klassiske perioden hadde tre satsar Hurtig – Langsom – Hurtig. I barokken hadde vi to typar: Conserto grosso og Solokonsert. I den klassiske peroden var solokonserten viktigast, conserto grosso forsvant. Konserten var skrive for soloinstrument med symfoniorkester.

*Klaverkonsert No 21 – Köchel 467, 1785 Wien, 1 satsDenne sasen viser «standardoppsettet» for sonatesats i ein solokonsert. 0.00 Orkestereksposisjon hovudtemadel C-dur0.50 Sidetemadel C-dur2.10 Solisteksposisjon hovudtemadel C-dur3.10 Det merkelege g-moll «påfunnet»3.50 Sidetemadel G-dur4.20 (ca) Gjennomføringsdel. Masse modulasjon8.00 Reprise hovudtemadel C-dur9.00 Sidetemadel C-dur11.27 Kadens. Orkesteret stoppar G-dur (dominantakkorden, og solisten i improviserer kadensen til C-dur. Mozarts opprinnelege kadens er ikkje bevart) 12.50 Coda

Den andre satsen i ein konsert var langsom. Mozart var kjent for sine lyriske mellomsatsar i klaverkonsertane. Den andre satsen i klaverkonsert No. 21 er nærmast ein lang melodi som bevegar seg gjennom mange toneartar. Melodien er brukt i den kjende svenske filmen «Elvira Madigan» (1967)

Den tredje satsen i klaverkonsert No. 21 er ein rask rondo med solokadens.

KyrkjemusikkCa 60 verk inkludert 16 messer. Requiem i d-moll frå 1791 er den mest kjendte. Eit requiem er ei dødsmesse. Ei dødsmesse består av dei vanlege ordinariesatsane, dvs kyrie, gloria, credo, sanctus, benedictus og agnus dei, og i tillegg satsar som var spesielt for requiemet. I alt hadde verket 14 satsar.

Verket var bestillt anonymt av Franz von Walsegg, ein eksentrisk greve som ville gje det ut sjølv i samband med kona sin begravelse. Mozart rakk ikkje å fullføre, og det er usikkert kven som fullførte verket på oppdrag av Constanze. Musikkstudenten Süssmayr var ein av dei som hjalp til.

* «Introitus» og «Lacrymosa dies Illa» (Denne tårefylte dag) frå Requiem Köchel 626

Ludvig van Beethoven (1770 – 1827)Beethoven vert rekna som ein overgangsfigur mellom Wienerklassisismen og Romantikken. Perioder i Beethoven sitt liv: • Ungdomstid fram til 1792• 1792 – 1802: Wienerklassisk periode. Flytta frå Bonn til Wien. Traff Hayd, Mozart og

Salieri, og studerte hos Albrechtsberger. Beethoven var ein flink improvisator (piano) og vart raskt ein av samtida sine beste konsertpianistar. Dei første verka var i wienerklassisk stil omtrent som Haydn og Mozart.

Typiske trekk for Beethoven sin musikk: • Sterke følelsesuttrykk f.eks mange Sfz (plutseleg sterkt). Humørsvingingar. • Meir komplisert harmonikk, til dømes altererte akkordar (F7b9)• Større fridom i høve til formtypar.

Klaversonatene til BeethovenEi sonate var i barokken ein triosonate (LHLH) eller ei suite som besto av dansesatsar. I den klassiske perioden fekk verkforma sonate anna innhald: Ei sonate hadde tre satsar H-L-H (som ein konsert). Av og til hadde ei sonate ein menuett mellom 2 og 3 sats. Ordet sonate betyr no verk for eit eller fleire instrument med klaver. Ei klaversonate er for solo klaver. Ei fiolinsonate er for fiolin og klaver.

Beethoven komponerte 3 klaversonater. Dei mest kjente er Pathetique Op. 13, Moonlightsonata Op. 27, Waldsteinsonaten Op. 53 og Apassionata Op. 57, Op. 29 og Op. 106.

«Pathetique» Op. 13 komponert i 1799. «Grand sonate», «Pathetique» (Opphøyet og lidenskapelig). 1. sats: Cmoll/Ebdur (favorittoneartane til Beethoven). Det var vanleg at 1 sats i sonater var i sonatesatsform. Slik er det og her. Sonatesats med langsam innleiiong på eksposisjon og gjennomføring.

ForspelEksposisjon (11 – 132) MellomspelGjennomføring (137 – 195)Reprise (195 – 298)298 Coda (Det langsomme temaet + Hovudtema)

2.sats: I sonaten var den andre satsen langsom. Forma kunne være rondo, variasjonsats eller berre ein lang melodi. I denne satsen finn vi ei roleg og avslappa stemning (resignert). Abdur/Fmoll. ABACA-coda (rondo).

3. sats: Rondo. Hurtig Cmoll. Rondotemaet kjem attende i Cmoll fleire gongar.

1802 – 1813: Den romantiske peiode. Ca 1800 forstod Beethoven han kom til å bli døv. Beethoven reagerte veldig sterkt på dette. Musikken var prega av hans frustrasjon og dermed meir følelsesbetont enn det som var vanleg i den winerklassiske stlen. Dette er eit romantisk trekk.

1814 – 1827: Den «nyskapande og modernistiske» eller den «innadvendte» periode. Beethove isolerte seg på grunn av dauvskapen. Han måtte og slutte som dirigent. Kjente verk: Symfoni No. 9 «De gaale kvartettene» (Fritonale) Op. 127, 130 og 121 + Grosse fuge.

Beethoven var ein fri, uavhengig og skapande kunstnar, men han hadde nære band til adelen og fekk støtte her. Han var svært påverka av den franske revolusjon og dette prega musikken. Beethoven komponerte i alle verktypar, men berre ein opera: «Fidelio».

Symfoniane til BeethovenBeethoven komponerte «berre» 9 symfoniar. Dei mest kjente er 3, 5, 6 og 9. Symfoniane er ho Beethoven vesentleg lengre enn hos forgjengarane Haydn og Mozart. Han brukte svært lang tid på å komponere dei, og ofte gjekk det fleire år frå idé til ferdig symfoni. Dei overnevnte symfoniane er svært spesielle, nyskapande og eksperimentelle på kvar sin måte. Symfoni 1, 2, 4, 7 og 8 er meir anonyme og følgjer det klassiske mønsteret på ein tradisjonell måte. Vi skal difor konsentrere oss om symfoni 3, 5, 6 og 9.

*No. 3 (1804) Ebdur - «Eroicasymfonien» (heltesymfonien). Beethoven dediserte symfonien til Napoleon, men han ombestemte seg då Napoleon let seg utnemne til keisar. Symfonien er svært lang (50min).

1. Sonatesats med ekstra lang gjennomføring på 246 takter og Coda på 139 takter. Eksposisjonen hadde ca 155. Det blir brukt tre forskjellige tema i hovudtemadelen og to i sidetemadelen. Dessuten dukkar det opp eit nytt tema i gjennomføringa. Falsk reprise i hornet.

2. Marcia funebre (begravelsesmarsj). Cm – C – Cm (ABA). Marsjen har vore brukt i mange kjende begravelsar, til dømes Mendelsohn og Franklin D. Roosevelt.

3. Scherzo (hurtig 3/4). Beethoven brukte scherzo istaden for menuett i symfoniane sine. Satsen har ABA form som ein menuett.

4. Variasjonsform (tema med variasjonar). Det betyr «Karaktervariasjonar» som er litt friare enn den tradisjonelle «tema med variasjonar-forma».

*No. 5 «Skjebnesymfonien» 1807Symfoni No. 5 har eit kjempemotiv...- «Slik banker skjebnen på døren», skal Beethoven ha sagt. Bankemotivet går igjen i alle satsane. Dette var nytt. Morse: ..._____ = V for «Victory». Bankemotivet vart brukt som symbol under 2. Verdenskrig.

1. Sats. Cmoll. Vanleg sonatesats. Hovudtema takt 1 Cmoll. Sidetema takt 63 i Ebdur. Epilog i takt 94. Gjennomføring takt 125. Typisk Beethoven kraftig dynamikk Sf og Sfz etc. Hyppig bruk av kjernemotivet.

2. Sats. Dobbel variasjonssats (to tema med variasjonar). Langsom sats. Kjernemotivet kan og tilhøyrast i bakgrunnen.

3. Scherzo (hurtig 3/4). Form: ABA med fugert mellomdel. Bankemotivet kjem att. Satsen går «atacca» over i neste sats. Det vil seie at satsane heng saman.

4. Cdur istaden for hovudtoneart Cmoll. Sonesats der codaen er utvida med ei gjennomføring nr 2. Dette viser at ein etterkvart fekk eit friare forhold til formtypane. Bankemotivet kjem tilbake.

*No. 6 «Pastoralesymfonien» 1808Beethovens 6 symfoni er «Pastoralesymfonien» eller «landskapssymfonien». Dei fem satsane hadde titlar som beskriv landskapsscener. Dette verket er dermed eit tidleg eksempel på romantisk programmusikk. I romantikken ville ein at musikk skulle uttrykke eit «program», det vil seie eit «følgeskrift» som beskreiv kva som var skildra i musikken. Programmusikk hadde tidlegare blitt laga av Haydn og Vivaldi. Symfonien vart framført i 1808, og var eit viktig forbilde for romantikkens programsymfoni, f.eks Berlioz' «symfonie fantastique» som også hadde fem satsar.

1. Allegro ma non trappo (hurtig, men ikkje for mykje). «Glade følelsar ved ankomst til landet».

2. Andande molto mosso (andante og svært beveget). «Scene ved bekken». I dene satsen har vi fugleimitasjon på slutten.

3. Allegro «Bøndenes muntre samvær»4. Allegro «Storm og torden»5. Allegretto «Gjetersang, glade og takknemlige følelser etter uværet»

*No. 9 «Korsymfonien» 1824Symfoni No. 9 (dmoll) vart komponert i perioden 1820-24, men var påtenkt alt i 1800 inspirert av Friedrich von Schillers dikt «An die Freude» (1785), med opprinneleg tittel «An die Freiheit».

Dei nye trekka ved korsymfonien var• Det store omfanget (60 minutt)• Satsrekkefølge: Hurtig – Scherzo – Langsom – Hurtig • Dissonerande akkordar• Bruk av sangsolistar og kor i siste akt

Symfonien hadde fire satsar1. Hurtig sonatesats med langsam innleiing. 2. Scherzo (Beethoven bytta rekkefølga på satsane) med sterkt fokus på paukesolo. 3. Adagio. Fri variasjonsform. 4. Korsatsen. Denne satsen er ofte karakterisert som «symfoni i symfonien». Dvs at den er

delt inn i fire delar som tilsvarar satsane i ein symfoni. Satsen varer i ca 23 minutt.

- Langsom intro med klusterakkord- (0.50) Gjentaking av tema frå 1 sats- (1.22) Gjentaking av tema frå 2 sats (Scherzo)- (1.46) Gjentaking av tema frå 3 sats - (2.46) Så blir an die Freude temaet presentert i variasjonssats- (6.10) Etter klusterakkorde kjem barytonsoloen med tekst «Nicht diese Töne»

(ikkje slike toinar). Deretter kjem koret med «An die Freude» «Måtte alle mennesker bli brødre».

- (11.12) Fuge

Strykekvartettane til BeethovenBeethoven komponerte kvartettar gjennom heile livet, 17 stk. Op. 18 (Haydn-kvartettane) er laga i wienerklassisk stil med fire satsar og tradisjonell oppbygging. Frå mellomperioden er Rasumovskij kvrtennane op. 59 svært kjende. På slutten av livet endra han derimot stil, og gav ut nokre kvartettsamlingar som fekk tilnamnet «De gale kvartettene» (Op. 127, 130, 131, 131, 133 og 135). Beethoven sa sjølv at desse var komponert for «kommande tider».

Det som var nytt med desse var• Fleire satsar (op 131 hadde 7 satsar)• Større former (sprengte sonatesatsen)• Skarpe dissonansar• Tok opp at tradisjonen etter Back med kontrapunkt (Grosse fuge Op. 133)

*Kvartett Op. 131 i C#moll, 1 sts (1826)Kvartetten har sju satsar som blir spelt uten pause (ca 40 min). Første satsen er ei fuge basert på dette temaet:

Beethovens opera Fidelio (1805) Operaen var eit «singspiel» dvs, tysk tekst og talt dialog. Handlinga utspelar seg i eit statsfengsel ved Sevilla i Spania på 1600 talet. Den fortel historia om korleis Leonore, utkladd som fengselsvaktaren «Fidelio» reddar ektemannen sin Florestan frå å døy i politisk fangenskap. Operaen vart ikkje særleg godt motteke i starte, og Beethoven reviderte den tre gongar. Operaen var inspirert av den revolusjonære samtida til Beethoven. Operaen har tre akter.

*FinaleStatsminister Don Fernando erklærer «justice for all» Florestan og resten av fangane blir befridd, og Leonore blir hylla av menneskemengda.

«Copying Beethoven»Året er 1824. Ein ung kvinneleg konservatoriestudent kjem til Wien for å jobbe som noteskrivar hjå foreleggaren Schindler. Ho får i oppdrag å være med på ¨fullføre Korsymfonien som Beethoven arbeider med. Filmen handlar om vennskapet som utviklar seg fram til Beethovens død i 1827.

Andre sentrale roller er Beethovens adopterte nevø, Karl, som Beethoven vil lære opp til konsertpianist, og konservatoriestudentens forlovede som skal bli ingeniør.