54

Hoofstuk 11 Musiek

Musiekinstrumente (die orkes)

Inleiding

• Geskrewe musiek word musieknotasie genoem. Daar is verskillende maniere

om musiek te skryf (selfs vandag nog). In die Baroktydperk is musieknotasie

vervolmaak soos ons dit vandag ken.

450 - 1450 1450 - 1600 1600 - 1750 1750 - 1820 1820 - 1900

Middeleeue Renaissance Barok Klassiek Romanties Modern

Jou onderwyser sal elke instrumentegroep met jou bespreek sodat jy hulle kan herken en

beskryf.

Strykers Houtblasers Koperblasers

Perkussie / slagwerk Klawerborde Elektroniese instrumente

(Westerse en Afrika-musiek)

1. Idiofone

Dit is instrumente van hout of metaal, wat geslaan of geskud word.

• Marimba

• Houtstokkies

55

• Ratels

• Marakkas, en ander.

• Driehoekies

• Simbale

• Mbira (vingerklavier)

• Klokke, en ander

Idiofone kan melodies of nie-melodies wees.

2. Membranofone

word. Hulle word in verskillende vorms en groottes gemaak. Die vel word vasgespan

met tou, skroewe of spykers. Dit is hoofsaaklik ritme-instrumente. Tromme se

Verskillende toonhoogtes kan geskep word deur met een hand teen die vel te druk of

dit stywer te laat span.

• Trom

• Bongotrom

3. Aërofone

Hierdie instrumente word geblaas om klank voort te bring. Hulle is melodiese

slag.

• Bokhorings

• Franse horing

• Tuba.

4. Chordofone

Hierdie instrumente het snare wat vibreer. Hulle kan verskillende toonhoogtes

verkort of gestop word, deur

daarop te druk (dit verhoog die toonhoogte).

56

• Kitaar

• Klavier

• Viool

• Tjello

• Kontrabas

• Harp

• Siter

By sommige snaarinstrumente word die snare gepluk, (kitaar, harp, siter, lier)

Instrumente wat gestryk

• Viool

• Tjello

• Kontrabas

geslaan

• Klavier, die hamertjies slaan op die snare.

Snaarinstrumente is melodiese of harmoniese instrumente. Die strykerfamilie

is melodiese instrumente terwyl die kitaar, klavier, harp, siter en lier, harmoniese

instrumente is (laasgenoemde kan akkoorde voortbring).

Prakties

Herkenning van instrumente

• Voltooi die byskrifte van die gegewe prentjies van musici.

• Skryf ook by aan watter groep (westerse instrumente) die instrumente

behoort.

•

57

Speelposisies

Strykinstrumente

58

59

60

61

Simfonie-orkes

vaste posisie.

Dirigeer

Die hooffunksie van die dirigent is om die tempo aan te dui, sodat al die spelers

gelyktydig, soos een instrument speel. Die eerste polsslag van die maat word

Gesigsuitdrukking, liggaamshouding, linkerhandaksies, ensovoorts, is alles deel van

stokkie hou en hoe sy hand beweeg.

62

Navorsing

elk.

Idiofone

Die hele instrument vibreer om klank te maak. Dit is

selfresonerende instrumente (slaginstrumente).

63

naels gepluk.

Membranofone

64

voorwerp gespan.

Aërofone

horings).

en bottels).

(klarinet en saksofoon).

vibreer in die lugkolom (hobo, fagot).

Chordofone

Hierdie instrumente het snare (of draad) wat klank produseer met vibrasie.

gestryk of gepluk word.

rame.

gespeel met hamers (bv. by dulsimers) of kan gepluk word met psalters of met tangente

aangeraak word.

65

Navorsing

faai, spangane en matlhowe.

•

•

•

• Neutekraker Suite - Peter Tchaikovsky

6. Waarom word allerlei musiekinstrumente gewoonlik nie in die kerk gesien of gehoor

Woordelys

tellings herhaal word.

ooreenstemmende tellings herhaal word.

townshipmusiek waar

herhalende en kort liriese verse, asook raptegnieke,