Mt t rong xay dung

6

Mục lục

Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG ................................. 8

1.1. ........................................................................................................ Các khái niệm cơ bản 8

1.2.Hệ sinh thái .................................................................................................................... 12

1.2.1. Khái niệm, Cấu trúc và cơ chế hoạt động của hệ sinh thái ..................................... 12

1.2.2. Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái lên con người ............................................... 14

1.2.3 Hệ sinh thái đô thị và xu hướng tiếp cận hiện đại .................................................... 16

1.3. Ô nhiễm môi trƣờng không khí .................................................................................. 19

1.3.1 Khái niệm, phân loại ô nhiễm môi trường khí .......................................................... 19

1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng môi trường khí .................................................... 19

1.3.3. Các nguồn phát thải và thông số ô nhiễm không khí trong xây dựng: .................... 21

1.3.4 Tác động của các chất ô nhiễm không khí đến sức khỏe con người ......................... 22

1.3.5 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải(trình chiếu slide files QCVN)................... 24

1.4 Ô nhiễm tiếng ồn ........................................................................................................... 24

1.4.1 Khái niệm và phân loại ô nhiễm tiếng ồn ............................................................... 24

1.4.2 Nguồn phát sinh và thông số ô nhiễm .................................................................... 24

1.4.3 Tác hại của ô nhiễm tiếng ồn đến sức khỏe cộng cồng ......................................... 26

1.5 Ô nhiễm môi trƣờng nƣớc ............................................................................................ 28

1.6 Pháp luật và chính sách bảo vệ môi trƣờng ................................................................ 33

Chƣơng 2: BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TRONG TRIỂN KHAI DỰ ÁN XÂY DỰNG

CÔNG TRÌNH ........................................................................................................................ 34

2.1. Ô nhiễm môi trƣờng trong triển khai dự án xây dựng công trình. ......................... 34

2.2. Ô nhiễm môi trƣờng ở các giai đoạn triển khai dự án XD công trình – các biện

pháp chống ô nhiễm. ........................................................................................................... 35

2.3. Các giải pháp chống ô nhiễm bảo vệ môi trƣờng trong thiết kế kỹ thuật và tổ

chức thi công ........................................................................................................................ 45

2.3.1. Chống ô nhiễm bảo vệ môi trường trong thiết kế kỹ thuật thi công. .................... 45

2.3.2. Chống ô nhiễm bảo vệ môi trường trong thiết kế tổ chức thi công. ..................... 46

Chƣơng 3: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƢỜNG CÁC CÔNG TRÌNH VÀ DỰ ÁN

XÂY DỰNG............................................................................................................................. 49

3.1. Khái niệm tác động môi trƣờng .................................................................................. 49

3.1.1. Khái niệm ................................................................................................................ 49

3.1.2. Phân loại tác động môi trường .............................................................................. 49

3.1.3. Đánh giá tác động môi trường (ĐTM)................................................................... 50

3.2. Các phƣơng pháp ĐTM ............................................................................................... 54

3.2.1. Phương pháp chập bản đồ: .................................................................................... 54

3.2.2. Phương pháp lập bảng liệt kê (Check list): ........................................................... 54

3.2.3. Phương pháp ma trận (Matrix): ............................................................................ 55

3.2.4. Phương pháp mạng lưới (Networks): .................................................................... 55

3.2.5. Phương pháp đánh giá nhanh (rapid Assessment): .............................................. 55

3.2.6. Phương pháp mô hình hóa (Modeling): ................................................................ 55

3.2.7. Phương pháp sử dụng chỉ thị và chỉ số môi trường: ............................................ 56

3.2.8. Phương pháp viễn thám và GIS: ........................................................................... 57

7

3.2.9. Phương pháp so sánh: ............................................................................................ 57

3.2.10. Phương pháp chuyên gia: .................................................................................... 57

3.2.11. Phương pháp tham vấn cộng đồng ...................................................................... 57

3.3. Căn cứ pháp lý và kỹ thuật liên quan đến ĐTM ở Việt Nam .................................. 57

3.3.1. Căn cứ pháp lý ........................................................................................................ 57

3.3.2. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường ............................... 58

8

Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

1.1.Các khái niệm cơ bản

1.1.1 Giải thích một số thuật ngữ

- Môi trƣờng: là hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có tác động đối với

sự tồn tại của con người và sinh vật (Luật Bảo vệ môi trường 2014)

- Môi trƣờng tự nhiên bao gồm các nhân tố thiên nhiên như vật lý, hoá học, sinh học,

tồn tại ngoài ý muốn của con người, nhưng cũng ít nhiều chịu tác động của con người.

- Môi trƣờng xã hội là tổng thể các quan hệ giữa người với người. Đó là những luật lệ,

thể chế, cam kết, quy định, ước định... ở các cấp khác.Môi trường xã hội định hướng

hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định, tạo nên sức mạnh tập thể thuận

lợi cho sự phát triển, làm cho cuộc sống của con người khác với các sinh vật khác.

- Khoa häc m«i trêng (KHMT) lµ ngµnh khoa häc nghiªn cøu mèi quan hÖ vµ t¬ng

t¸c qua l¹i gi÷a con ngêi víi con ngêi, gi÷a con ngêi víi thÕ giíi sinh vËt vµ MT vËt

lý xung quanh nh»m môc ®Ých BVMT sèng cña con ngêi trªn T§.-

- Ô nhiễm môi trƣờng: là sự biến đổi các thành phần môi trường, gây ảnh hưởng xấu

đến con người, sinh vật và hệ sinh thái.

- Chỉ thị môi trƣờng: là một hoặc một tập hợp các thông số môi trường (tác nhân vật

lý, hoá học, sinh học...) chỉ ra đặc trưng nào đó của môi trường.

- Quan trắc môi trƣờng: là quá trình theo dõi có hệ thống về môi trường, các yếu tố

tác động lên môi trường nhằm cung cấp thông tin phục vụ đánh giá hiện trạng, diễn

biến chất lượng môi trường và các tác động xấu đối với môi trường.

- Đánh giá tác động môi trƣờng:

- Quy hoạch bảo vệ môi trƣờng:

- Quy hoạch xây dựng vùng: là việc tổ chức hệ thống điểm dân cư, hệ thống công

trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong địa giới hành chính của một tỉnh hoặc liên

tỉnh.

- Quy hoạch chung xây dựng đô thị: là việc tổ chức không gian đô thị , các công trình

hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đô thị phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế

xã hội, quy hoạch phát triển ngành, bảo đảm quốc phòng, an ninh của từng vùng và của

quốc gia.

- Quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị: là cụ thể hoá nội dung của quy hoạch chung xây

dựng đô thị, là cơ sở pháp lý để quản lý xây dựng công trình, cung cấp thông tin, cấp

giấy phép xây dựng công trình, giao đất, cho thuê đất để triển khai các dự án đầu tư.

- Quy hoạch xây dựng điểm dân cƣ nông thôn: là tổ chức không gian, hệ thống công

trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của điểm dân cư nông thôn.

9

- Hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật: bao gồm hệ thống giao thông, thông tin liên

lạc, cung cấp năng lượng, chiếu sáng công cộng, cấp nước, thoát nước, xử lý chất thải

và các công trình khác.

- Tiêu chuẩn/quy chuẩn môi trƣờng: là những chuẩn mức, giới hạn cho phép, được

quy định dùng làm căn cứ để quản lý môi trường

- Sức chịu tải của môi trƣờng là giới hạn cho phép mà môi trường có thể tiếp nhận và

hấp thụ các chất gây ô nhiễm.

- Thông tin về môi trƣờng bao gồm số liệu, dữ liệu về các thành phần môi trường, về

trữ lượng, giá trị sinh thái, giá trị kinh tế của các nguồn tài nguyên thiên nhiên; về các

tác động đối với môi trường; về chất thải; về mức độ môi trường bị ô nhiễm, suy thoái

và thông tin về các vấn đề môi trường khác.

- Sự cố môi trƣờng: là tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động của con

người hoặc biến đổi thất thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái hoặc biến đổi môi

trường nghiêm trọng.

- Suy thoái môi trƣờng: là sự suy giảm về chất lượng và số lượng các thành phần môi

trường, gây ảnh hưởng xấu đối với con người, sinh vật và hệ sinh thái.

- Thảm họa môi trƣờng:

- Chất thải là vật chất ở thể rắn, lỏng hoặc khí được thải ra từ sản xuất, kinh doanh,

dịch vụ, sinh hoạt hoặc hoạt động khác.

- Chất thải nguy hại là chất thải có chứa một trong các yếu tố: độc hại, phóng xạ, dễ

cháy, dễ nổ, dễ gây ăn mòn, dễ lây nhiễm, gây ngộ độc cho người hoặc động vật hoặc

đặc tính nguy hại khác.

- Quản lý chất thải là hoạt động phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, giảm thiểu,

tái sử dụng, tái chế, xử lý, tiêu huỷ, thải loại chất thải.

- Đa dạng sinh học: là sự phong phú về nguồn gen, loài sinh vật và hệ sinh thái.

- An toàn sinh học: theo Nghị định thư Cartagena về An toàn sinh học thuộc Công ước

Đa dạng sinh học, khái niệm này chỉ sự bảo vệ tính toàn vẹn sinh học. Đối tượng của

các chiến lược an toàn sinh học bao gồm biện pháp bảo vệ môi trường sinh thái và sức

khỏe con người bao gồm :- Đảm bảo an toàn trong việc di chuyển sinh vật giữa các

vùng sinh thái.- Hạn chế nguy cơ, tác hại có thể sảy ra do virus hoặc sinh vật biến đổi

di truyền, prion (hội chứng xốp não - bệnh bò điên), hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn

trong thực phẩm - Đảm bảo an toàn trong sử dụng các mô hay cơ quan có nguồn gốc

sinh vật, sản phẩm trong liệu pháp di truyền, các loại virus, đảm bảo an toàn phòng thí

nghiệm - Theo dõi nồng độ của nitrate trong nước, hóa chất thuộc nhóm

polychlorinated biphenyl (các PCB ảnh hưởng đến sinh sản).- khả năng và biện pháp

phòng chống vi sinh vật gây hại (nếu có) trong vũ trụ được gọi là an toàn sinh học mức

độ 5

http://tusach.thuvienkhoahoc.com/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_b%C3%B2_%C4%91i%C3%AAn&action=edit&redlink=1

http://tusach.thuvienkhoahoc.com/wiki/Endocrine_disruptors

10

- Biến đổi khí hậu: Sự thay đổi của khí hậu (định nghĩa của Công ước khí hậu) được

quy trực tiếp hay gián tiếp là do hoạt động của con người làm thay đổi thành phần của

khí quyển toàn cầu và đóng góp thêm vào sự biến động khí hậu tự nhiên trong các thời

gian có thể so sánh được. Biến đổi khí hậu xác định sự khác biệt giữa các giá trị trung

bình dài hạn của một tham số hay thống kê khí hậu. Trong đó, trung bình được thực

hiện trong một khoảng thời gian xác định, thường là vài thập kỷ

- Phát triển bền vững: là phát triển đáp ứng được nhu cầu của thế hệ hiện tại mà

không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu đó của các thế hệ tương lai trên cơ sở

kết hợp chặt chẽ, hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế, bảo đảm tiến bộ xã hội và bảo vệ

môi trường

1.1.2 Các chức năng cơ bản của môi trƣờng

* Nơi sinh sống của con người và các sinh vật khác .

* Cung cấp nguyên liệu cho các hoạt động kinh tế; cung cấp các tiện ích cho mỗi cá nhân;

cung cấp các dịch vụ cho cuộc sống.

* Tiếp nhận các loại chất thải. Chức năng này chứng tỏ khả năng của môi trường trong việc

vận chuyển, pha loãng, đồng hóa và phân hủy giảm độc tính của chất thải .

* Là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin.

* Cung cấp các chỉ thị không gian và tạm thời mang tính chất báo động sớm các nguy hiểm

đối với con người và sinh vật sống trên trái đất như các phản ứng sinh lý của cơ thể sống

trước khi xẩy ra các hiện tượng thiên nhiên đặc biệt như bão, động đất, v.v.

* Lưu trữ và cung cấp cho con người sự đa dạng sinh học.

1.1.3 Phƣơng pháp và nhiệm vụ nghiên cứu Khoa học môi trƣờng

Phương pháp nghiên cứu Khoa học môi trường

Việc khai thác quá mức không gian và các dạng tài nguyên thiên nhiên có thể làm cho chất

lượng MT mất đi khả năng tự phục hồi, tăng tần suất suy thoái và thảm họa MT.

Thùc tÕ cho thÊy, hÇu hÕt çc vÊn ®Ò MT lµ rÊt phøc t¹p vµ kh«ng chØ gi¶i quyÕt ®¬n thuÇn

b»ng çc khoa häc, c«ng nghÖ riªng rÏ, sö dông vµ phèi hîp th«ng tin tõ nhiÒu lÜnh vùc: sinh

häc, ho¸ häc, ®Þa chÊt, thæ nhìng, vËt lý, kinh tÕ, x· héi häc, khoa häc qu¶n lý vµ chÝnh

trÞ,..®Ó tËp trung vµo çc nhiÖm vô sau:

- Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña çc thµnh phÇn MT (tù nhiªn hoÆc nh©n t¹o) cã ¶nh hëng hoÆc

chÞu ¶nh hëng bëi con ngêi, níc, kh«ng khÝ, ®Êt, sinh vËt, hÖ sinh th¸i (HST), khu c«ng

nghiÖp, ®« thÞ, n«ng th«n.

- Nghiªn cøu c«ng nghÖ, kü thuËt xö lý « nhiÔm môi trường, suy thoái môi trường và

phòng chống tai biến, thảm họa môi trường

11

- Nghiªn cøu tæng hîp c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vÒ khoa häc kinh tÕ, luËt ph¸p, x· héi

nh»m BVMT vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng (PTBV).

- Nghiªn cøu vÒ ph¬ng ph¸p nh m« h×nh ho¸, ph©n tÝch ho¸ häc,vËt lý, sinh häc phôc

vô cho 3 néi dung trªn.

1.1.4 Đặc điểm cơ bản của các vấn đề môi trƣờng

Ngoại ứng: Các vấn đề môi trường có thể được xem xét như là các vấn đề của "ngoại

ứng", nghĩa là các hiệu ứng không được đề cập tới trên thị trường giao dịch. Ngoại ứng

được xem là các hàng hóa không có chủ sở hữu xác định.

Các hiệu ứng khuếch tán: Khoảng cách lớn thường tách các ảnh hưởng khỏi nguồn

của nó. Ta có thể đưa ra nhiều ví dụ khác liên quan đến một dòng sông, một lưu vực.

Tính chất bất bình đẳng : Mặc dù ô nhiễm thường phân tán, song lợi nhuận và lợi ích

thì lại tập trung. Sự không công bằng xuất hiện giữa những người tìm cách khai thác tài

nguyên môi trường như là một loại hàng hóa công cộng và người phải trả giá (thường là

những người nghèo).

Trễ thời gian: Các nhà quy hoạch thường chú ý tới các khoảng thời gian trung bình và

dài hạn trong tương lai; mà khoảng thời gian đó có thể không đủ với một số vấn đề môi

trường. Chu kỳ sinh học thường dài hơn so với thời gian quy hoạch là 10-20 năm, các

hiệu ứng về sức khỏe thường kéo dài một thế hệ hay hơn, chu kỳ địa chất tính theo triệu

năm.Điều này khiến cho việc nghiên cứu mối quan hệ nguyên nhân-hiệu ứng gặp khó

khăn.

Tăng trƣởng lũy thừa: Sự hiểu biết không đầy đủ về quy luật "tăng trưởng theo hàm

số mũ" là một vấn đề môi trường. Trái đất của chúng ta với 5 tỉ người có thể đã đầy

một nửa; còn quá ít thời gian để xoay xở. Vấn đề là phải biết tạo ra những hành động

tập thể và có tính chất phòng ngừa cao.

Hiệu ứng tích lũy: Tập trung sự chú ý chủ yếu vào những dự án hay các hiệu ứng đơn

lẻ có thể sẽ bỏ qua các ảnh hưởng tăng dần mạng tính tích luỹ đối với môi trường. Môi

trường đô thị ngày càng bị suy thoái do con người có xu hướng thích nghi với những sự

thay đổi nhỏ dần dần và phân tán.

Hiệu ứng "cộng hƣởng" là hiệu ứng khi hai hoặc nhiều hơn tác nhân gây nên những

ảnh hưởng lớn hơn so với ảnh hưởng của từng tác nhân riêng biệt cộng lại. Ví dụ SO2

và NOx riêng biệt thì ít nguy hiểm nhưng khi có năng lượng quang hóa từ mặt trời và

hơi ẩm trong không khí thì chúng tạo thành "sương mù" và mức độ nguy hiểm của

chúng tăng lên rất nhiều.

Tiếp cận vấn đề môi trƣờng theo giai đoạn : Các hệ thống môi trường hoạt động phụ

thuộc một cách phức tạp, cho dù chúng ta nhận thức nó và giải quyết nó thế nào. Vì vậy

càng phức tạp thì càng cần phải mềm dẻo; khả năng thích ứng càng cần phải cao hơn.

12

Tính địa phƣơng: Sự khác biệt giữa các vấn đề môi trường ở Việt Nam và các vấn đề

môi trường của các nước khác trên thế giới phải được thể hiện thông qua các giải pháp

có tính địa phương (bản địa)

Hình 1.1. Mối quan hệ giữa môi trường với hệ thống kinh tế

Hoạt động phát triển luôn luôn dựa trên nền tảng môi trường, gắn chặt với việc khai thác các

dạng tài nguyên thiên nhiên từ môi trường và đổ thải các dạng chất thải khác nhau vào môi

trường.Sự phát triển mạnh mẽ trong vài thế kỷ qua nhằm đáp ứng nhu cầu to lớn của con

người do sự bùng nổ dân số đã làm cho nguồn tài nguyên thiên nhiên hữu hạn của trái đất bị

suy giảm một cách nhanh chóng, môi trường bị ô nhiễm, gây ra những xáo trộn lớn không

mong muốn trong cân bằng sinh thái, sinh quyển và làm ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần

của con người (IUCN, UNEP & WWF, 1993).

1.2.Hệ sinh thái

1.2.1. Khái niệm, Cấu trúc và cơ chế hoạt động của hệ sinh thái

Khái niệm hệ sinh thái được A.G. Tansley đưa ra lần đầu tiên vào năm 1935:”Hệ sinh thái là

hệ gồm các quần xã sinh vật và ngoại cảnh của chúng, trong đó có cả con người” .Ao là một

ví dụ điển hình về một hệ sinh thái đơn giản. Các thành phần cơ bản của hệ sinh thái ao nhỏ

bao gồm: Các chất vô sinh (các thành phần hữu cơ và vô cơ như nước, CO2, ôxy cùng với

các chất dinh dưỡng khác như canxi, muối khoáng); Sinh vật sản xuất: (a) thực vật lớn có rễ

bám hoặc sống nổi, chủ yếu là đối với các ao cạn; (b) thực vật sống trôi nổi (thường là tảo);

Sinh vật tiêu thụ (nhiều loài động vật phù du ăn các thực vật phù du, có nhiều loài ăn cỏ,

tương tự, có nhiều loài động vật ăn côn trùng, động vật ăn thịt, động vật ăn mùn bã); Sinh vật

phân hủy (vi khuẩn và nấm).

M«i trêng

M«i trêng

C¸c nhµ s¶n xuÊt

(C«ng ty, chÝnh phñ) C¸c nhµ tiªu thô

(Gia ®×nh, chÝnh phñ)

Søc lao ®éng, ®Êt ®ai,

vèn

Tr¶ l¬ng, thuª nh©n

c«ng, gi¸m s¸t

Hµng hãa vµ dÞch vô

ChÊt tån d

§Çu vµo ChÊt tån d

Tr¶ tiÒn

13

Một khía cạnh quan trọng khác là các hệ sinh thái có thể có kích thước bất kỳ, Mọi cấp hệ

sinh thái đều là các hệ thống mở. Tuy nhiên, các hệ sinh thái đều có những đặc điểm cơ bản

về cấu trúc và chức năng; đều có các thành phần vô sinh (abiotic), hữu sinh (biotic); giữa

chúng có sự trao đổi vật chất, năng lượng và thông tin.

Các khu vực được hình thành trên cơ sở các ranh giới tự nhiên đó được gọi là vùng sinh học.

Đó là một phần của bề mặt trái đất, mà biên giới của nó được quy định bằng các đặc điểm tự

nhiên hơn là do con người quy định; phân biệt với các vùng khác bằng các đặc điểm của hệ

thực vật, động vật, nước, khí hậu, đất, địa mạo và sự định cư cũng như văn hóa của con

người." (Clair Reiniger, 1996).

Quần thể là một nhóm cá thể của một loài, khác nhau về kích thước, lứa tuổi và giới tính.

Các cá thể này phân bố trong vùng phân bố của loài; chúng tự giao phối với nhau để tạo nên

những cá thể mới.

Quần xã là tập hợp nhiều quần thể sinh vật cùng tồn tại trong một không gian nhất định.

Chuỗi thức ăn lưới thức ăn. Nhiều dạng tổ chức thức ăn được gọi là chuỗi thức ăn. Các sinh

vật chiếm cứ mức thấp nhất trong chuỗi thức ăn được nuôi dưỡng từ các thành phần không

sống trong hệ sinh thái. Trong các kiểu hệ sinh thái khác nhau, quan hệ dinh dưỡng Do đó

các chuỗi thức ăn liên kết chéo nhau, hợp thành mạng lưới thức ăn.

Nơi sống. Nơi sống là khoảng không gian có sinh vật chiếm cứ. Mỗi loài đều cần có nơi cư

trú mà tại đó có khả năng đáp ứng đầy đủ nhu cầu về thức ăn, không gian sống và các yếu tố

đảm bảo cho sự sinh tồn.

Ổ sinh thái. Whittaker, Lewin và Root (1973) đã chỉ ra rằng thuật ngữ “ổ sinh thái" được sử

dụng cho một trong các nghĩa sau: thứ nhất đó là vai trò của một loài trong một quần xã

(khái niệm liên quan đến chức năng); hai là chỉ quan hệ trong sự phân bố của một loài nào đó

trong môi trường hay quần xã (khái niệm theo sinh cảnh); hoặc là sự kết hợp của cả hai quan

niệm này. Bằng cách đó, hệ sinh thái có xu hướng tương đối ổn định về số lượng quần thể

các loài và tương đối ổn định về mạng lưới thức ăn.

Bậc dinh dưỡng và tháp sinh thái. Bậc dinh dưỡng bao gồm những mắt xích thức ăn thuộc

một nhóm sắp xếp theo các thành phần của chuỗi thức ăn như sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu

thụ cấp 1, sinh vật tiêu thụ cấp 2 v.v...

Khái niệm bậc dinh dưỡng cho ta giới hạn để mô tả và phân tích các hệ sinh thái với bất kỳ

kiểu dạng hay quy mô nào mà trong đó bao gồm các loài khác nhau nhưng đều dựa trên cấu

trúc quan hệ hữu hiệu. Elton (1927) nhận xét rằng "các động vật ở các bậc dưới của chuỗi

thức ăn thì tương đối phong phú, trong khi đó các loài ở cuối thường tương đối ít về số lượng

và có sự giảm liên tục giữa hai bậc dinh dưỡng liền kề". Khi phân tích số lượng cá thể hay

sinh khối hoặc năng lượng theo các bậc dinh dưỡng từ thấp lên cao thì thấy bao giờ chúng

cũng sắp xếp theo dạng hình tháp. Có ba loại tháp sinh thái : tháp số lượng, tháp sinh khối và

tháp năng lượng.

Sự vận chuyển của vật chất và năng lượng tuân theo những quy luật thống nhất của tự nhiên.

14

Các chất dinh dưỡng bao gồm các chất vô cơ và hữu cơ cấu tạo từ các nguyên tố cơ bản như

C, N, P và nước di chuyển một cách tuần hoàn qua rất nhiều giai đoạn khác nhau thông qua

nhiều quá trình biến đổi lý, hóa, sinh phức tạp - thường được gọi là chu trình sinh - địa - hóa.

Năng lượng đảm bảo cho việc sử dụng trong các hệ sinh thái biểu thị ở các dạng và trạng thái

khác nhau: năng lượng bức xạ; năng lượng hóa học; năng lượng nhiệt và động năng.

Năng suất là lượng vật chất mà sinh vật có thể lấy từ các thành phần không sống để sử dụng

và tạo ra sinh khối; là một trong những đặc trưng quan trọng nhất của hệ sinh thái dưới cách

nhìn nhận về khai thác và quản lý, có thể dùng để so sánh các hệ sinh thái khác nhau cũng

như phát hiện các nhân tố giới hạn.

Diễn thế sinh thái và cân bằng hệ sinh thái

Sự thay đổi liên tiếp các đặc điểm trong một quần xã gọi là diễn thế sinh thái, hoặc diễn thế

sinh thái là sự thay đổi không ngừng của các quần thể tự nhiên trong quần xã

1.2.2. Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái lên con người

1.2.2.1. Nhu cầu về dinh dƣỡng của con ngƣời

Chúng ta cần ăn đủ lượng và chất để hoạt động bình thường gọi là khẩu phần với đủ lượng

tinh bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và chất khoáng. Cơ thể người có thể tổng hợp

các phân tử cho cơ thể, nhưng có những chất mà cơ thể không thể tổng hợp được, gọi là chất

thiết yếu (essential nutrients). Chúng bao gồm các acid amin thiết yếu, acid béo thiết yếu,

vitamin và muối khoáng.

1.2.2.2. Các độc tố tự nhiên trong thức ăn

Trong thức ăn có thể có các chất độc tự nhiên hay nhân tạo. ở đây cần nhắc lại rằng một chất

độc rất khó định nghĩa vì tất cả đều tùy thuộc vào liều lượng của nó.

a. Độc tố tự nhiên trong thức ăn

Bảng 1.1. Các loại chất độc trong thức ăn

CHẤT ĐỘC TỰ NHIÊN

Sẵn có ( inherent) Thường có trong thức ăn và tác động khi người ăn đủ liều

như solanine trong khoai tây

Độc tố do điều kiện bất thường

của sinh vật dùng làm thức ăn

Như thịt vòm nhiễm chất độc thần kinh hay mật của các loại

ong hút mật hoa Rhododendron hay Azalea

Người tiêu dùng mẫn cảm bất

thường

Dị ứng với thực phẩm đặc biệt dị ứng với vài loại hải sản

Nhiễm độc bởi vi khuẩn gây

bệnh

Bệnh cấp tính, thường là bệnh đường ruột như độc tô útiết

bởi Staphyllococcus aureus hay Clotridium botulinum

15

Độc tố nấm Thức ăn bị mốc và hư như aflatoxin B1 từ Aspergillus flavus

là chất gây ung thư gan

Chất gây đột biến và ung thư Do cách nướng, nhúng mỡ, hay chiên thịt và cá

NHIỄM ĐỘC HÓA HỌC

Chất phụ gia không muốn có

Hóa chất dùng trong nông

nghiệp và chăn nuôi

Như thuốc trừ nấm trên ngũ cốc, thuốc trừ sâu trên rau trái,

kháng sinh và kích thích tố cho động vật

Ô nhiễm môi trường Như thủy ngân hữu cơ, cadmium, chì, nhôm, PCB, rò rỉ

phóng xạ có thể ảnh hưởng một nấc nào đó của chuỗi thức ăn

Chất phụ gia thực phẩm

Chất bảo quản, chất tạo bọt,

mùi, màu

Vài chất đã được sử dụng hàng thế kỷ nay; nhiều chất có

nguồn gốc tự nhiên và dùng với lượng nhỏ; đa số đã được

thử nghiệm kỹ

(theo Walker, 1993)

b. Độc tố nhân tạo trong thức ăn

Chúng có tác động dược học cấp tính hay mãn tính, có trong thực vật như cơ chế tự vệ chống

lại các động vật ăn chúng. Còn động vật cũng có các phản ứng sinh hóa và các đáp ứng tế

bào nhằm đối phó với chất độc hoặc vô hiệu hóa một phần ảnh hưởng có hại. Trong nhiều

trường hợp, các độc tố trong thức ăn có thể gây ngộ độc ở mức độ nghiêm trọng khác nhau,

đôi khi dẫn tới tử vong.

Bảng 1.2. Các độc tố tự nhiên trong thức ăn và tác động lên người

NGUỒN GỐC HOẠT CHẤT TÁC ĐỘNG

Chuối và vài trái

cây khác

5-Hydroytriptamin;

adrenalin; noradrenalin

Ảnh hưởng lên hệ thần kinh trung ương và

ngọai biên

Vài loại phô-mai Tyramin Tăng huyết áp, tănh họạt động của chất ức

chế men monoamine oxidase

Vòm Do ăn Gonyaulus, động vật

đơn bào là thức ăn cuả vòm

Ngứa, tê, yếu cơ, tê liệt hô hấp

Hột thiên tuế Methylazoxymethanol

(cycasin)

Hại gan, ung thư

Vài loại cá thịt và

phômai

Nitrosamines Ung thư

16

Dầu mù tạt Sanguinines Phù thủng

Trái đậu Haemagglutinins Hại hồng cầu và tế bào ruột

Vài loại đậu Vicin

b- Aminopropionitrile

b- N- Oxalyl- amino- L-

alnin

Haemolytic anaemia (Favism)

Đi đôi với sự thành lập collagen

Tác dụng độc với hệ thần kinh, lathysism

Trái ackee

(Blighia sapida)

a- Amino- b- methylene Nôn mửa, Hypoglycaenia

Hột bắp cải và

vài cây họ cải

khác

Glucosinolates, thiocyanate Lớn tuyến giáp trạng vì glucosinolates cần

sự tạo thyroxin, thiocyanate giảm sự tập

trung iod trong tuyến giáp trạng

Khoai tây xanh Solanie, các sapotoxines

khác

Rối loại đường ruột

Nhiều loại cá Thay đổi, do vài cơ quan

hay vào các mùa khác nhau

Chủ yếu độc cho hệ thần kinh

Nhiều loại nấm Độc tố nấm Chủ yếu độc cho hệ thần kinh và gan

(Theo Walker, 1993)

1.2.3 Hệ sinh thái đô thị và xu hướng tiếp cận hiện đại

Hệ sinh thái đô thị Là một tổng thể tích hợp bao gồm 3 phân hệ: tự nhiên, kinh tế xã hội, kỹ

thuật công nghệ

17

Đô thị sinh thái

Năm 1975, Richard Register đã sáng lập ra tổ chức “Sinh thái đô thị - Urban Ecology” tại

Berkeley, California và hoạt động phi lợi nhuận với mục đích chính là tái cơ cấu lại quy

hoạch đô thị cho phù hợp với tự nhiên. Hội nghị Quốc tế lần thứ nhất về đô thị sinh thái được

tổ chức vào năm 1990 tại Berkeley thu hút được hơn 700 đại biểu từ khắp nơi trên thế giới

thảo luận về vấn đề đô thị và đưa ra một mô hình thành phố được xây dựng theo quan điểm

sinh thái. Sau hơn 20 năm hoạt động, tổ chức Urban Ecology đã đưa ra 10 nguyên tắc cơ bản

để có thể tiến tới một đô thị sinh thái:

Chú ý xem xét đến quyền sử dụng đất tại các điểm nút giao thông nhằm có được thoả

thuận với lợi ích chung cho cả cộng đồng.

Phân cấp mức ưu tiên giao thông đối với người đi bộ, xe đạp hay ô tô đồng thời quy định

rõ khu vực hoạt động nhất định với mỗi loại hình giao thông.

Khôi phục lại hiện trạng môi trường đô thị dặc biệt tại các con kênh, rạch chảy qua thành

phố và nhất là các vùng đất ngập nước.

Thiết kế và áp dụng mô hình ngôi nhà sao cho vừa tao nhã, tiện lợi, kinh tế nhưng vẫn

mang đậm bản sắc dân tộc.

Đảm bảo công bằng xã hội, tạo cơ hội phát triển hơn cho người phụ nữ, người da màu và

những người khuyết tật.

Hỗ trợ phát triển nông nghiệp bản địa, xúc tiến các dự án xanh hoá đô thị, phát triển các

hội làm vườn.

Thúc đẩy tái sử dụng, khuyến khích áp dụng công nghệ mới đồng thời bảo tồn thiên

nhiên, giảm thiểu ô nhiễm và rác thải.

Kêu gọi đầu tư vào các hoạt động xanh, hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm và tạo ra chất

thải nguy hại.

Thúc đẩy việc sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm, tránh lãng phí.

Tăng cường hiểu biết của mọi người về môi trường khu vực họ đang sống thông qua các

nhà hoạt động xã hội, các dự án nâng cao nhận thức về phát triển bền vững.

Đô thị hữu cơ

Nếu cao vấn đề hài hoà giữa con người và thiên nhiên là yếu tố đóng vai trò rất quan trọng.

với các chỉ tiêu như: i,việc xây dựng các ngôi nhà không giống nhau nhưng lại là một phần

của kiến trúc. ii, đường phố chủ yếu cho người đi bộ và mọi người đều có thể tiết kiệm thời

gian và công sức nhất.iii, yếu tố thiên nhiên không thể thiếu được trong quy hoạch đô thị. Hệ

thống đài phun nước, cây xanh phải được trồng trên các đường phố và trên các diện tích công

cộng, tái chế và tái sử dụng các chất thải. Sử dụng tài nguyên hợp lý và cần thiết phải sử

dụng một cách hợp lý diên tích đất khu vực ngoại thành và các khu lân cận nhằm giúp đỡ và

hạn chế sức ép lên đô thị.

18

Mô hình này thường thấy ở các lãnh địa trong quá khứ, tuy nhiên phần lớn tính chất của nó

đã bị thay đổi hay biến mất và chúng ta chỉ có thể đúc rút kinh nghiệm kết hợp với khoa học

kỹ thuật hiện đại để xây dựng một đô thị xanh trong tương lai trên nền tảng đô thị cữu cơ.

Điều kiện quan trọng chính là mối liên quan giữa thiên nhiên đối với đô thị và vai trò của

cộng đồng trong các công đoạn xây dựng lên đô thị xanh.Các quá trình tự nhiên bao gồm các

môi trường nước, đất, không khí cũng như động thực vật sống phải là một bộ phận cấu thành

nên đô thị, chúng là những giá trị phi thị trường mà nếu lạm dụng thì chúng ta sẽ phải trả giá.

Gần đây chúng ta đã và đang cố gắng cải tiến hệ thống thoát nước và tái sử dụng các chất

thải làm phân bón hữu cơ hay tìm ra mức tối thiểu về yêu cầu chất lượng không khí, tìm ra

khả năng tải hay khả năng chịu đựng của các con sông, các hồ hay các lưc vực mà đô thị xây

dựng trên đó.Bằng việc hiểu rõ hơn về hệ sinh thái bản địa con người có thể tác động vào đó

làm cho các đô thị trở lên hữu cơ hơn.

Mô hình thành phố kinh tế - sinh thái ECO2 Cities.

Thành phố kinh tế và sinh thái (Eco2) là một chương trình của Ngân hàng Thế giới nhằm hỗ

trợ các thành phố và vùng đô thị đạt được đồng thời tính bền vững về kinh tế và sinh thái cao

hơn, với mục tiêu tăng trưởng về xã hội và nâng cao sức khỏe con người. Chương trình cung

cấp cho các thành phố và vùng đô thị một khuôn khổ quy hoạch, quản lý và đầu tư vào các

hệ thống đô thị bền vững có tính tích hợp, đa chức năng và đem lại lợi ích trong dài hạn.

Khuôn khổ thành phố Eco2 được xây dựng với 4 nguyên tắc chính:

1. Nguyên tắc 1: Cách tiếp cận đô thị: tập trung vào sự cần thiết đảm bảo năng lực lãnh đạo,

sự ra quyết định của các thành phố và các định chế quy hoạch vùng, tăng cường các nguồn

lực sinh thái, văn hóa và lịch sử độc đáo của mỗi thành phố

2. Nguyên tắc 2: Cơ sở cho việc hợp tác và ra quyết định: tập trung vào kết hợp lợi ích của

đô thị hóa với thúc đẩy nguồn lực của các bên có liên quan. Giúp cho người ra quyết định

phát triển đô thị công bằng, toàn diện, trao quyền cho tất cả các bên liên quan.

3. Nguyên tắc 3: Cách tiếp cận một hệ thống: với cách nhìn nhận thành phố là một tổng thể,

nguyên tắc này tạo ra “thành phố có thể tái tạo nguồn lực và đa chức năng”. Các ngành phối

hợp với nhau trong phạm vi hành chính để vận hành thành phố hiệu quả.

4. Nguyên tắc 4: Một khuôn khổ đầu tư coi trọng tính bền vững và phục hồi: tập trung mở

rộng phạm vi và kéo dài khung thời gian trong đó các phương án, kế hoạch đầu tư được đánh

giá chi phí, lợi ích và rủi ro. Nguyên tắc này hỗ trợ các cách tiếp cận ra quyết định coi trọng

giá trị tự nhiên, văn hóa, xã hội.

Cách tiếp cận Thành phố Eco2 đang được triển khai ở khu vực Đông Á với 3 cấp tham gia:

1. Tăng cường tầm nhìn dài hạn các thành phố thông qua việc xây dựng thống nhất Bộ chỉ số

tổng thể của thành phố; Chiến lược quản lý thích ứng và điều chỉnh cho phù hợp giữa Kế

hoạch và Đầu tư.

19

2. Củng cố các hệ thống Lập quy hoạch: sẽ đưa ra khuôn khổ để củng cố thể chế (đào kỹ

năng và năng lực cho cán bộ), chuẩn bị khung thời gian và ngân sách cho: i)Dữ liệu (thu

thập,quản lý cơ sở dữ liệu); ii) Phương pháp và công cụ phân tích dữ liệu; iii) Ứng dụng

phân tích vào quá trình ra quyết định

3. Các chương trình và dự án xúc tác: cần tập trung đầu tư cho những chương trình có tiềm

năng tạo ra “Thời khắc thay đổi quan trọng” những can thiệp ở cấp này được phát triển dựa

trên đánh giá vĩ mô và hỗ trợ kỹ thuật trong chương trình. Trong đó ưu tiên đầu tư cho xây

dựng năng lực và Đầu tư và cở hạ tầng chiến lược.

Khi áp dụng khuôn khổ Eco2 vào cấp dự án thì mục đích phải tăng gấp đôi : i)nhằm đảm bảo

tất cả các Nguyên tắc của Eco2 được áp dụng cho dự án; ii)nhằm đảm bảo rằng dự án được

sử dụng như một điểm khởi đầu cho mục tiêu phát triển dài hạn và có hệ thống.

Định hƣớng Quy hoạch tổng thể phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn

2050

1.3. Ô nhiễm môi trƣờng không khí

1.3.1 Khái niệm, phân loại ô nhiễm môi trường khí

Khái niệm: Ô nhiễm không khí là sự có mặt một chất lạ hoặc một sự biến đổi quan trọng

trong thành phần không khí, làm cho không khí không sạch hoặc gây ra sự toả mùi, có mùi

khó chịu, giảm tầm nhìn xa (do bụi). Đối với môi trường không khí trong nhà cần phải kể

thêm các yếu tố vi khí hậu như nhiệt độ, độ ẩm, bức xạ, gió.

Phân loại theo sự hình thành chất ô nhiễm

- Chất ô nhiễm sơ cấp: là chất trực tiếp từ nguồn ô nhiễm thải vào không khí.

- Chất ô nhiễm thứ cấp : chất sau khi ra khỏi nguồn bị thay đổi cấu tạo hoá học do tác động

quang hoá hay hoá lý. Như khí ozon (O3), sunfuarơ (SO3), …

Một số phản ứng tạo thành các chất ô nhiễm thứ cấp tiêu biểu:

- Ozon được tạo thành nhờ phản ứng quang hoá. O2 + O → O3. Điều kiện có ánh sáng

bước sóng λ = 242nm.

- SO3 tạo thành từ SO2 do phản ứng quang hoá có mặt xúc tác oxit kim loại khi SO2

bám trên chất rắn. SO2 + ½ O2 → SO3.

- NO được tạo thành từ phản ứng nitơ và oxy khi có sự phóng điện trong khí quyển

(sét) và nhiệt độ cao. N2 + O2 → 2NO

- Hợp chất PeroxyAxetyl Nitrat (PAN) tạo thành từ phản ứng quang hoá của NO2, NO,

với các gốc hydrocacbon.

1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng môi trường khí

20

a/.Bụi. Là kết quả của sự bẻ gẫy các nguyên vật liệu rắn dưới ảnh hưởng của các lực tự

nhiên hoặc các tác động cơ học khác. Bụi thường được sinh ra từ các trục đường giao thông,

các mỏ, trong sản xuất công nghiệp như (quá trình đất nhiên liệu, phân xưởng đúc, nhà máy

dệt, các thao tác nghiền, các quá trình vận chuyển nguyên vật liệu,...). Dựa vào kích thước

hạt, người ta phân chia thành các loại bụi như sau:

- Bụi nặng (còn gọi là bụi lắng đọng) là loại bụi có đường kính d > 100m.

Dưới tác dụng của lực trọng trường, loại bụi này thường có vận tốc rơi lớn hơn không (Wr >

0). Các loại bụi nặng như bụi đất, đá, bụi kim loại: (đồng, chì sắt,kẽm , niken, thiếc,

cadmi.v.v.).

- Bụi lơ lửng: là loại bụi có đường kính d 100m. Loại bụi này chịu ảnh hưởng không

đáng kể của lực trọng trường, có thể xem như Wr= 0 vì vậy chúng thường bay lơ lửng trong

không gian trong một thời gian rất lâu tương tự như các phân tử khí khác. Vì vậy được gọi là

bụi lơ lửng ví dụ bụi rắn, bụi lỏng, bụi vi sinh vật, bụi nitrat, bụi sulfat, các phân tử cacbon,

solkhí, muội, khói, sương mù, phấn hoa.v.v.Bụi hô hấp (còn gọi là bụi phổi) là bụi lơ lửng có

đường kính d <10m (pM10). Với kích thước bé, loại bụi này xuyên qua mũi và xâm nhập

vào trong phổi (bụi phổi).Các chất ô nhiễm nhân tạo chính dạng hơi, khí trong môi trường

không khí bao gồm:

- Oxit nitơ NOx (ni tơ 0xyt - NO, nitơ đioxyt - N02 ); oxit cacbon COx (CO); dioxit lưu

huỳnh (SO2); H2S, các loại khí halogen (clo, brom, iot), v.v. )

- Các hợp chất flo;

- Các chất tổng hợp xăng.

c/. Sương mù.

Sương bao gồm các giọt lỏng có kích thước từ 0,3 đến 5 µm và được hình thành do ngưng tụ

hơi hoặc khi phun chất lỏng vào không khí. Mù có thể tạo ra từ các chất lỏng dưới ảnh hưởng

của các tác động cơ học, tạo ra ở dạng phán tán hoặc do sự bay hơi và ngưng tụ của các

hơi.Mù thường gặp trong các ngành công nghiệp xây dựng như mạ, phun sơn cửa đi, cửa số,

tủ làm việc và các thiết bị nội thất khác. Trong thiên nhiên thỉnh thoảng thường có hiện

tượng "trời mù", nếu bầu không khí bị ô nhiễm nặng thì có thể xảy ra hiện tượng mù axít rất

nguy hiểm.

d/. Khói.

Khói là các hạt rắn có kích thước bé nhỏ từ 0,1 đến 5 µm sinh ra từ sự đốt cháy các nguyên

liệu cacbon, một trong những tác nhân gây ô nhiễm môi trường khí và hiệu ứng nhà kính.

Trong hoạt động xây dựng khói hàn được xem là rất nguy hiểm.

e/.Ô nhiễm vật lý: ồn, nhiệt, phóng xạ, ánh sáng từ các máy hàn trong hoạt động xây dựng…

21

1.3.3. Các nguồn phát thải và thông số ô nhiễm không khí trong xây dựng:

a/. Các nguồn phát thải ô nhiễm không khí trong xây dựng:

Có ba loại nguồn phát thải ô nhiễm không khí trong xây dựng:

● Nguồn đường:

Các con đường dành cho các phương tiện cơ giới chuyển vật liệu xây dựng. Chúng tạo ra các

chất ô nhiễm không khí gồm bụi, oxit cacbon (CO, CO2), dioxit lưu huỳnh (SO2), oxit nitơ

(NOx), hydrocacbon, tetraetyl chì. Bụi sinh ra do cuốn đất cát từ đường khi lưu thông và bụi

sinh ra trong khói thải của xe (bụi hơi chì và tàn khói) Đặc điểm nổi bật của nguồn đường là

nguồn ô nhiễm chủ yếu đối với hai bên đường. Khả năng khuếch tán các chất ô nhiễm phụ

thuộc vào mặt cắt đường và quy hoạch kiến trúc cảnh quan cây xanh dọc theo tuyến.

● Nguồn điểm:

Ống khói của các nguồn đốt riêng lẻ: ống khói từ các nhà máy sản xuất ximăng, lò đốt gạch

ngói, đặc biệt là các lò đốt gạch thủ công. Bụi phát sinh từ các hoạt động phá dỡ công

trình, vận chuyển phế thải xây dựng theo chiều ngang và chiều thẳng đứng; từ các công trình

khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng; các hoạt động khai thác đá xây dựng, hoạt động của

máy móc thi công ..

● Nguồn diện:

Trong khu công nghiệp tập trung nhiều nhà máy có ống thải khí, đường ô tô nội thành, nhà

ga, cảng, sân bay...và các khu vực khai thác vật liệu xây dựng.

b/. Các chất ô nhiễm đặc trƣng ngành công nghiệp vật liệu xây dựng

Trong môi trường xây dựng, ngành công nghiệp vật liệu xây dựng phát thải ra nhiều

chất ô nhiễm môi trường khí đặc trưng như: bụi từ các công trình khai thác đá, bụi phát sinh

từ khâu phá dỡ công trình, do các phương tiện vận chuyển vật liệu xây dựng; khói hàn, ánh

sáng từ hoạt động hàn các cấu kiện xây dựng; tiếng ồn do khoan cắt bê tông, cắt đá ốp lát,...

Bảng 1.3 Các chất ô nhiễm đặc trưng ngành công nghiệp vật liệu xây dựng.

STT Ngành sản xuất Nguồn sinh ra chất ô

nhiễm

Các chất ô nhiễm đặc trƣng

1 Khai thác vật liệu xây

dựng

Các mỏ khai thác đá xây

dựng: khoan đá, nổ mìn

phá đá, nghiền, sàng, vận

chuyển đá và vật liệu xây

dựng

Bụi, CO, CO2, SO2, NOx

2 Sản xuất xi măng, vật

liệu xây dựng

Khu vực nghiền dập, lò

quay

Bụi, CO, CO2, SO2, NOx, HF

22

3 Gốm sứ, thuỷ tinh, - Lò nung gốm sứ

- Lò nấu thủy tinh

Bụi, COx, HF

4 Keo, sơn, vecni phun sơn, đánh vécni cửa

đi, cửa sổ, đồ dùng nội

thất

Bụi, hợp chất hữu cơ

5 Sản xuất nhựa, cao

su, chất dẻo

Lò nấu

Tạo khuôn

Bụi, mùi hôi, hợp chất lưu

huỳnh

6 Luyện gang Lò nấu

Lò luyện

Bụi chứa kim loại nặng, SO2,

NOx, COx (CO, CO2), HCl,

HF

Bụi (Pb, Zn, As, H2S, HCN,

CO)

7 Luyện thép Buồng thổi oxy Bụi mịn (khói nâu) chứa oxyt

S

8 Phân xưởng đúc Lò đúc

Tạo khuôn

Bụi, CO, chất hữu cơ, mùi

9 Tôn mạ kẽm mạ, tạo khuôn Bụi kim loại, NH3, HCl, SO2

1.3.4 Tác động của các chất ô nhiễm không khí đến sức khỏe con người

Ô nhiễm môi trường không khí đã tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người:

ảnh hưởng tới hệ hô hấp, hòa tan trong lớp màng của mắt, miệng, mũi, cổ họng gây khó thở,

loét niêm mạc, gây tổn thương phổi, màng phổi; chất CO kết hợp với hồng cầu trong máu

thành chất không vận chuyển oxy. ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng tới da,

quá trình trao đổi chất và tổn thương gan, thận, trung ương thần kinh và các mô mỡ trong cơ

thể.

Bảng 1.4. Tác hại đối với sức khỏe con người của một số chất ô nhiễm

Chất ÔN Tác hại

SO2 Khí không màu, có vị axit từ nồng độ 0,6mg/m3, ảnh hưởng tới hệ hô hấp,

hòa tan trong lớp màng của mắt, miệng, mũi, cổ họng; gây khó thở, loét

niêm mạc

SO2 + bụi Tăng tác hại của SO2. Những hơi khí xâm nhập vào sâu bên trong cơ quan

hô hấp, tạo H2SO4, tăng thêm các bệnh hô hấp, gây tổn thương phổi, màng

phổi.

NO2 Màu nâu, có mùi từ nồng độ 0,2mg/m3, tính axit, khí gây viêm loát đường

23

hô hấp, hòa tan vào màng nhờn, gây bệnh đường hô hấp.

NO Không màu, không mùi, ít tan trong nước, tạo với hồng cầu trong máu

thành chất không vận chuyển oxy, dễ bị OXH thành NO2 và gây tác hại như

NO2

CO Khí không mùi, kết hợp với hồng cầu trong máu thành chất không vận

chuyển oxy. ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương

O3 Không màu (ở nồng độ cao có màu xanh), có mùi từ nồng độ 0,05mg/m3,

có tính OXH mạnh, tính ăn mòn mạnh đối với hệ hô hấp, ít tan trong nước,

ảnh hưởng tới hoạt động của phổi do OXH các protein, axit amin, men,

mỡ… giảm khả năng miễn dịch, gây ho, đau mắt. Ozon là thành phần của

khói quang hóa gây ô nhiễm

H2S Khí không màu, có mùi trứng thối. Từ nồng độ 1,6 - g/m3 gây khó thở,

loét giác mạc, đường hô hấp, ảnh hưởng tới thần kinh, mệt mỏi, nhức đầu,

mất ngủ.

Các hợp

chất

halogen

Có rất nhiều chất, một số rất độc, ảnh hưởng tới da, tới quá trình trao đổi

chất và hại các bộ phận như gan, thận, ảnh hưởng tới trung ương thần kinh

và các mô mỡ trong cơ thể

Cl2, HCl Khí Cl2 màu vàng lục, có mùi từ nồng độ 0,15 – 0,3mg/m3. Khí HCl không

màu. Gây nhiễm độc đường hô hấp, hấp thụ ở lớp màng nhày, mũi, phổi,

miệng, mặt… có thể gây chết ngời ở nồng độ cao. Dễ phân tán ở diện rộng

HF Chất OXH mạnh, làm rối loạn cân bằng Ca, gây bệnh sụn xương và răng,

ngộ độc cây trồng. Dễ phân tán ở diện rộng.

HCHO Không màu, có mùi mạnh, gây loét mắt và đường hô hấp. Nghi ngờ đây là

nguyên nhân gây bệnh ung thư.

Keton,

phenol,

mercaptan

Mùi mạnh, gây viêm loét mắt và hệ hô hấp (sinh ra từ các quá trình cháy

không hoàn toàn các chất hữu cơ, dầu mỡ)

Benzen Không màu, mùi nhẹ đặc trng, gây ô nhiễm không khí ở dạng hơi benzen,

thâm nhập qua đường hô hấp, gây viêm phổi. Tồn tại trong mỡ và khớp,

ảnh hởng tới chuyển hóa của gan, nhiễm độc hệ thống tạo máu, gây bệnh

ung thư nghề nghiệp

PAH Nhiều hơn 100 loại khác nhau sinh ra do quá trình cháy không hoàn toàn,

thường bị các hạt bụi hấp thụ (trong khói thuốc là hay trong mồ hóng). Một

số chất này có khả năng gây bệnh ung thư, tiêu biểu là benzôpyren

Mồ hóng Bụi than mịn có hấp phụ PAH, sẽ mang PAH vào đường hô hấp. Mồ hóng

24

sinh ra từ động cơ diezen, bị nghi là nguyên nhân gây ung thư

Pb Tồn tại ở dạng bụi, ảnh hưởng tới hoạt động trao đổi chất và não, đặc biệt

với trẻ nhỏ, tồn tại trong khớp xương

Cd Tồn tại ở dạng bụi, gây phản ứng thiếu vitamin và chất khoáng, ảnh hưởng

tới hoạt động của thận nếu nhiễm độc lâu

Tro Những hạt bụi dạng sợi. Nhiễm độc tro lâu dài sẽ gây bệnh bụi và ung thư

phổi.

1.3.5 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải(trình chiếu slide files QCVN)

1.4 Ô nhiễm tiếng ồn

1.4.1 Khái niệm và phân loại ô nhiễm tiếng ồn

Tiếng ồn được coi là một dạng ô nhiễm do nó có tác động nguy hại đến sức khỏe cộng đồng,

gây giảm khả năng nghe, gây phiền phức, gây căng thẳng tâm lý. Có thể hiểu đơn giản tiếng

ồn là âm thanh không có giá trị, không phù hợp với mong muốn của người nghe.

Tiếng ồn là một dạng ô nhiễm rất phổ biến trong đô thị phần lớn là từ các tuyến đường giao

thông, các tụ điểm dân cư, từ các công trình xây dựng, các hoạt động công nghiệp .v.v. Tiếng

ồn được định nghĩa là tập hợp của những âm thanh tạp loạn với các tần số và cường độ âm

rất khác nhau và gây cảm giác khó chịu cho người nghe. Có thể một âm thanh hay đối với

nguời này nhưng lại trở thành tiếng ồn khó chịu đối với người khác. Thậm chí cùng một âm

thanh (một bản nhạc) và cùng một người nghe nhưng khi thì cảm thấy khó chịu và khi thì

cảm thấy thích thú (phụ thuộc vào trạng thái tình cảm). Nói cách khác, định nghĩa tiếng ồn

có tính tương đối và thật khó đánh giá nguồn tiếng ồn nào gây ảnh hưởng xấu hơn.

1.4.2 Nguồn phát sinh và thông số ô nhiễm

Nguồn phát sinh tiếng ồn và rung trong xây dựng

- Tiếng ồn giao thông là nguồn ồn phổ biến. Tiếng ồn giao thông là tổng hợp của các tiếng

ồn do hoạt động của động cơ, rung động của các bộ phận xe, ống xả khói, đóng cửa xe, rít

phanh của các phương tiện giao thông chuyên chở vật liệu xây dựng khi lưu thông trên

đường bộ như ôtô chở cát, đá, sỏi, xi măng, sắt thép, bê tông…, đặc biệt là khi bộ phận giảm

thanh không được chú ý bảo trì và vận hành đúng quy cách.

- Tiếng ồn phát sinh từ các cơ sở khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng như nổ mìn phá đá,

khoan phá đá, máy nghiền, máy sàng,...

25

- Ở các công trình xây dựng trong khu dân cư, tiếng ồn sinh ra do các hoạt động của máy

xúc, máy ủi, máy khoan đá, máy đập bê tông, cưa, máy nén, búa máy, máy trộn bê tông, máy

cắt gạch đá ốp lát, khoan tường…

- Tiếng ồn va chạm. Tiếng ồn do va chạm có thể truyền qua tường, sàn bê tông và lan đến

các căn hộ bên cạnh. Tiếng ồn va chạm có thể là tiếng bước chân, tiếng đóng đinh…tiếng ồn

do chuyển động của viên bi bị mòn trong ổ đỡ của các thiết bị xây dựng…

-Nguồn gây rung động trong giai đoạn xây dựng chủ yếu là từ các máy móc và xe

chở vật liệu và phế thải. Ngoài ra, rung động còn do các hoạt động thi công và phục vụ

thi công như nổ mìn, đóng ép cọc, khoan đào, san lấp,... Bảng 4.2. liệt kê các nguồn gây rung

động của một số loại máy móc điển hình.

- Việc sử dụng các xe tải nặng để vận chuyển nguyên vật liệu xây dựng và các

thiết bị máy móc nêu trên sẽ không chỉ gây ô nhiễm tiếng ồn mà còn tạo ra một độ

rung tại khu vực thi công cũng như tại các khu vực lân cận. Nhưng các tác động này

chủ yếu xảy ra trên bề mặt và tốc độ làn truyền không cao nên ảnh hưởng của rung đến môi

trường là nhỏ và không đáng kể.

Tiếng ồn từ thi công xây dựng.

Tiếng ồn từ các nơi thi công xây dựng nói chung là xấu hơn rất nhiều so với tiếng ồn từ

các nhà máy. Thứ nhất là vì người ta xây dựng nhà cửa, cầu cống, đường sá ở khắp nơi,

không kiểm soát được. Hai là vì thiết bị dùng trong thi công xây dựng thường gây tiếng ồn

lớn như trong bảng dưới đây.

Bảng 2.4. Tiếng ồn của các máy xây dựng.

Thiết bị Mức tiếng ồn ở điểm cách máy 16m (dBA)

Máy ủi

Máy khoan đá

Máy đập bê tông

Máy cưa tay

Máy nén diezen có vòng quay rộng

Máy đóng cọc búa 1,5T

Máy trộn bê tông

93

87

85

82

80

75

75

Tăng hoặc giảm khoảng cách giữa người nghe và máy gấp đôi thì sẽ tăng hoặc giảm tiếng ồn

là 6dB. Ví dụ như ồn ở 7,5 m cách máy ủi, máy kéo là 99dB, trong khi đó mức ồn ở cách

30m cũng đối với máy đó là 87dB (giảm 12 dBA).

Đóng cọc là một loại gây tiếng ồn lớn trong thi công xây dựng. Riêng phần búa đập đã gây

mức ồn ở khoảng cách 15m là 70dB.

26

Tiếng ồn của trang thiêt bị gây ra ở trong khu xây dựng còn được tăng lên so với khu trống

trải, vì có bổ sung âm phản xạ của các công trình lân cận. Có thể giảm mức ồn thiết bị xây

dựng bằng cách dùng bọc giảm âm, nó có thể giảm bớt tiếng ồn tới 12dB. Dùng đệm cao su

hay là bộ giảm âm có thê giảm tiếng ồn khoảng 4 - 6dB. Một biện pháp làm giảm tiếng ồn

thiết bị xây dựng là quây tường xung quanh cũng có thể giảm được 4 –10 dB.

Các chỉ tiêu đánh giá ô nhiễm tiếng ồn trong xây dựng

- Tần số âm thanh, ;

- Cường độ âm thanh, tính theo (dBA, tính theo khoảng cách từ nguồn phát sinh ồn);

- Đối tượng và hoàn cảnh chịu tác động của tiếng ồn như: khu bệnh viện, khu nghỉ

ngơi yên tĩnh; khu dân cư đông người, cơ quan, trường học, ...ban đêm, ban ngày,...

1.4.3 Tác hại của ô nhiễm tiếng ồn đến sức khỏe cộng cồng

Tiếng ồn gây ảnh hưởng xấu tới hầu hết các bộ phận trong cơ thể con người. Tiếng ồn còn

gây những vấn đề xã hội xung đột trong xã hội, trong gia đình, ở các nơi công cộng.

Tiếng ồn ảnh hưởng đến con người không chỉ hoàn toàn phụ thuộc vào tính chất vật lý mà

chủ yếu phụ thuộc vào sự cảm thụ tâm lý của con người. Nhìn chung, bất cứ tiếng ồn nào có

trong môi trường đều là ô nhiễm vì nó hạ thấp chất lượng cuộc sống. Tiếng ồn tác động lên

con người ở 3 mức:

- Tác động về mặt cơ học: như che lấp âm thanh cần nghe

- Tác động về mặt sinh học: chủ yếu là đối với thính giác và các hệ thần kinh, cũng

có thể gây ra bệnh tim mạch và ảnh hưởng đến thai nhi. Tiếp xúc với ồn dẫn tới bệnh điếc.

Tiến triển bệnh với biểu hiện giai đoạn đầu là thích nghi (sức nghe kém, không nghe thấy

tiếng động nhỏ), giai đoạn thứ hai là giai đoạn mệt mỏi (làm việc tai bị nghễnh ngãng, sau

khi ngưng tiếp xúc với tiếng ồn một thời gian vài tiếng có thể lâu hơn mới phục hồi thính

giác); giai đoạn cuối cùng tai trong bị tổn thương, dây thần kinh thính giác teo lại, người

bệnh không nghe được tiếng nói chuyện.

- Tác động lên các hoạt động xã hội: gây xung đột với những người xung quanh.

Tiếng ồn có tác động xấu đối với con người thông qua một số thể hiện sau đây:

- Thường xuyên quấy rầy giấc ngủ: Vào ban đêm, nếu tiếng ồn vượt 45dBA thường

xuyên, con người có thể bị mất ngủ, khó ngủ, hoặc giấc ngủ không sâu do bị đánh thức bởi

mức cường độ âm thanh cao. Sau khi ngủ, nếu bị tiếng ồn đánh thức sẽ gây nên tâm lí khó

chịu. Thiếu ngủ sẽ gây nên những tác động nặng nề về tâm sinh lý đối với cuộc sống con

người.

- Tác dụng đối với thính giác: Thính giác chỉ bị ảnh hưởng nếu như âm thanh quá to,

khoảng từ 100 dB trở lên. Nếu tiếp xúc thường xuyên với tiếng ồn ở mức cao, thính giác

27

giảm sút rõ rệt. Tiếng ồn nếu quá mạnh có thể gây chói tai, đau tai, thậm chí làm đứt màng

nhĩ.

- Tác dụng đối với thông tin: Ở những nơi quá ồn, việc trao đổi thông tin cũng bị ảnh

hưởng chất lượng. Ở mức ồn 70 dB là đã có tác động xấu đối với trao đổi thông tin công

cộng. Mức cường độ âm thanh lớn nhất mà có thể không gây tác động đến trao đổi thông tin

vào khoảng 55dB. Ví dụ, trạm điện thoại công cộng nếu đặt gần nhà máy xay xát thì tiếng ồn

lớn sẽ làm khó nghe, không ai muốn đến gọi. Việc trao đổi thông tin rất quan trọng đối với

cácdoanh nghiệp, trong công tác quản lý, giáo dục.

- Tác dụng đối với thể lực, đối với tâm thần và hiệu quả làm việc của con người:

Tiếng ồn còn có thể làm suy yếu về thể lực, suy nhược thần kinh và làm giảm hiệu quả làm

việc đối với một số người. Nếu tiếng ồn đạt tới 100 dB thì nó không chỉ gây bệnh tâm thần

mà còn gây tổn thương đối với phần tai trong. Đặc biệt, một số người có thể khó chịu ngay

cả với những tiếng thầm thì, hoặc tiếng tích tắc của đồng hồ. Tiếng ồn có thể làm gián đoạn

suy nghĩ, do đó sẽ làm giảm hiệu quả công tác. Tất cả các tác động này dẫn đến những biểu

hiện xấu về tâm lý, sinh lý, bệnh lý, ảnh hưởng đến hiệu quả lao động, có nghĩa là ảnh hưởng

đến cuộc sống của con người.

Bảng 2.5. Tác hại của tiếng ồn cường độ cao đối với sức khoẻ con người.

Mức tiếng ồn (dB) Tác động đến ngƣời nghe

0

100

110

120

130 –135

140

145

150

160

190

Ngưỡng nghe thấy

Bắt đầu làm đổi nhịp đập tim

Kích thích mạnh màng nhĩ

Ngưỡng chói tai

Gây bệnh thần kinh và nôn mửa, làm yếu xúc giác và cơ bắp

Đau chói tai, nguyên nhân gây bệnh mất trí , điên.

Giới hạn cực hạn mà con người có thể chịu được đối với tiếng ồn

Nếu chịu đựng lâu sẽ bị thủng màng nhĩ.

Nếu tiếp xúc lâu sẽ gây hậu quả nguy hiểm lâu dài.

Chỉ cần tiếp xúc ít đã gây nguy hiểm lớn và lâu dài.

1.4.4 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quản lý chất lượng môi trường đất (trình chiếu

slide files QCVN)

28

1.5 Ô nhiễm môi trƣờng nƣớc

1.5.1 Khái niệm và nguyên nhân ô nhiễm môi trường nước

Nước bị coi là ô nhiễm khi thành phần của nước bị thay đổi hoặc bị huỷ hoại làm cho nước

không thể sử dụng được trong mọi hoạt động của con người và sinh vật.

Các khuynh hướng thay đổi chất lượng và gây ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm do hoạt

động khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng và hoạt động xây dựng công trình là:

- Khai thác cát dưới lòng sông không những làm thay đổi địa hình lòng sông, làm sói

lở hai bờ sông mà còn làm tăng độ đục dòng sông, tổng hàm lượng SS tăng;

- Độ pH tăng: Tại các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, tại các công trình xây dựng

đều dùng xi măng, để sản xuất xi măng người ta dùng đá vôi với thành phần can xi là chủ

yếu.Do đó khi bị rửa trôi sẽ làm tăng độ pH của nước.

- Tăng độ đục (Giảm độ trong của nước), tổng hàm lượng SS trong nước tăng;

- Tăng hàm lượng dầu mỡ trong nước khi rửa xe, vệ sinh xe và các thiết bị xây dựng;

1.5.2 Nguồn phát sinh và thông số ô nhiễm môi trường nước trong xây dựng.

Các nguồn gây ô nhiễm môi trƣờng nƣớc trong xây dựng

a/. Nước thải sinh hoạt:

- Nước thải sinh hoạt phát sinh từ khu vực lán trại của công nhân;

- Nước thải sinh hoạt từ các khu vực có người ở, khu vực làm việc của CBCNV ban điều

hành và quản lý dự án;Nước thải sinh hoạt chủ yếu chứa các loại vi khuẩn (Coliform), các

chất hữu cơ BOD5, COD, nitơ, phôt pho, chất rắn lơ lửng. Các chất này là tác nhân gây ô

nhiễm môi trường nước.

b/. Nước thải công nghiệp XD:

- Nước làm nguội máy và các thiết bị xây dựng khi chảy xuống đất có thể cuốn theo cả dầu

máy, dầu nhờn,....

- Nước thải công nghiệp phát sinh từ khu vực bảo trì, sửa chữa máy móc thiết bị xây dựng:

Dầu mỡ từ các máy móc, thiết bị xây dựng là chất lỏng khó tan trong nước, tan trong các

dung môi hữu cơ. Dầu mỡ có thành phần hóa học rất phức tạp. Độc tính và tác động sinh thái

của dầu mỡ phụ thuộc vào từng loại dầu. Các loại dầu nhiên liệu dùng cho máy móc, thiết bị

xây dựng như (dầu DO, FO) và một số sản phẩm dầu mỡ còn chứa các chất độc như

hydrocacbon thơm đa vòng (PAH), polyclobiphenyl (PCB), kim loại (chì). Do đó dầu mỡ có

độc tính cao và tương đối bền vững trong môi trường nước.

- Nước thải trạm trộn bê tông, nước rửa xe bê tông, rửa ôtô và các máy móc thiết bị xây dựng

khác;

- Nước mưa chảy tràn trên mặt đất công trường xây dựng;

29

- Trong xây dựng, các nguồn ô nhiễm nước từ các hoạt động khai thác vật liệu xây dựng như:

khai thác cát dưới lòng sông không những gây sói mòn lòng sông, thay đối diện mạo lòng

sông, sạt lở bờ sông mà còn làm đục nguồn nước sông. Nước bị nhiễm bẩn từ các hoạt động

rửa đá sỏi; nước chảy tràn từ khâu trộn vữa ximăng, tưới mái bê tông.

Đặc điểm thành phần, tính chất nƣớc thải vệ sinh xe trộn bê tông tƣơi.

+ Độ đục, SS cao: do chảy qua xi măng, cát, bụi rửa trôi từ rửa xe.

+ pH cao: vì gốc của xi măng thì thành phần canxi chiếm chủ yếu, do đó khi bị rửa trôi thì

chắc chắn pH cao.

+ Dầu mỡ: từ nước rửa xe, hầu hết các xe vận chuyển vật liệu xây dựng đều dính dầu mỡ .

Một số chỉ tiêu chính để đánh giá chất lƣợng nƣớc thải xây dựng.

1. Độ pH.

Độ pH là một chỉ tiêu cơ bản để đánh giá chất lượng của nước cấp và nước thoát. Nó là đại

lượng đặc trưng cho tính chất của môi trường lỏng và được tính theo công thức sau:

pH= - lgC+

H

trong đó: C+

H nồng độ ion-gam/l của ion H+ .

- Môi trường axít có độ pH < 7.

- Môi trường trung tính (nước nguyên chất) có độ pH = 7.

- Môi trường bazơ có độ pH > 7.

- Môi trường có độ pH càng gần 7 thì chất lượng môi trường càng tốt. Môi trường

càng có tính axít, hoặc bazơ thì chất luợng môi trường càng xấu và càng ảnh hưởng tới cuộc

sống của người, động vật, thực vật và các vật liệu.

Trong nước thải xây dựng, nước thải phát sinh từ các nhà máy xi măng, trạm trộn bê

tông,...thường có lẫn nước xi măng, hàm lượng Ca lớn, nước thải có tính kiềm, pH cao

2. Hàm lƣợng chất rắn.

Tổng lượng chất rắn là tính chất vật lý đặc trưng quan trọng của nước thải, nó bao gồm chất

rắn nổi, chất rắn lơ lửng (hay huyền phù), chất rắn keo và chất rắn hòa tan.

Bảng 2.7. Kích thước, các loại chất rắn trong nước

Loại chất rắn Kích thƣớc hạt : m

Chất rắn tan 10 -5 10

-3

Chất rắn keo 10 –3

1,2

Chất rắn lơ lửng 1,2 100

30

a. Tổng lượng chất rắn (TS - totalsolid) được xác định là phần còn lại sau khi cho bay hơi

mẫu nước thải trên bếp cách thủy, tiếp đó sấy khô ở nhiệt độ 103 o

C cho tới khi khối lượng

không đổi. Đơn vị tính là mg/ l.

b. Chất rắn lơ lửng (chất rắn huyền phù) (SS=suspended solid): là chất rắn ở dạng lơ lửng

trong nước. Được xác định bởi phần còn lại trên giấy lọc sợi thủy tinh khi lọc một lít mẫu

nước rồi sấy khô ở nhiệt độ từ l03 đến l05 o

C , tới khi khối lượng không đổi. Đơn vị tính là

mg/1.

c. Chất rắn tan (DS = dissolved solid) : được xác định bằng hiệu số giữa tổng lượng chất rắn

và chất rắn lơ lửng:

DS = TS - SS

3. Hàm lƣợng oxy hòa tan (DO - dissolved oxygen)

Một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất của nước là hàm lượng oxy hòa tan vì ôxy không

thể thiếu được đối với tất cả các cơ thể sống trên cạn cũng như dưới nước. Nó duy trì quá

trình trao đổi chất, sinh ra năng lượng cho sự sinh trưởng, sinh sản và tái sản xuất lại. Ôxy là

loại khí khó hòa tan trong nước, không tác dụng với nước về mặt hóa học độ hòa tan của nó

phụ thuộc vào các yếu tố như áp suất, nhiệt độ và các đặc tính của nước (các thành phần hóa

học, vi sinh, thuỷ sinh sống trong nước...). Nồng độ bão hòa của ôxy trong nước thường có

giá trị trong khoảng 8 - 15mg/l (ở nhiệt dộ từ 35 o Cđến O o C).

Việc xác định thông số về hàm lượng oxy hòa tan có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì

điều kiện hiếu khí của nước tự nhiên và quá trình phân huỷ hiếu khí trong quá trình xử lý

nước thải. Mặt khác hàm lượng ôxy hòa tan còn là cơ sở của phép phân tích xác định nhu

cầu oxy sinh hóa. Đó là thông số quan trọng để đánh giá mức độ ô nhiễm của nước thải đô

thị Ngoài ra ôxy còn là yếu tố quan trọng trong kiểm soát ăn mòn sắt thép, đặc biệt là hệ

thống đường ống phân phối nước.

4. Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD - biochemical oxygen demand)

Nhu cầu oxy sinh hóa là chỉ tiêu thông dụng nhất để xác đinh mức độ ô nhiễm của nước thải

đô thị và chất thải hữu cơ của công nghiệp và là thông số cơ bản để đánh giá mức độ ô

nhiễm của nguồn nước đô thị và khu công nghiệp. BOD được định nghĩa là lượng oxy, tính

bằng miligam, hoặc gam, dùng để oxy hóa các chất hữu cơ nhờ vi khuẩn hiếu khí ở điều kiện

20o C. BOD có ý nghĩa biểu thị lượng các chất hữu cơ trong nước có thể bị phân huỷ bằng

các vi sinh vật.

Trong thực tế người ta không thể xác định lượng oxy cần thiết để phân huỷ hòan toàn chất

hữu cơ vì như thế tốn quá nhiều thời gian (mất 20 ngày), mà chỉ xác ịinh lượng ôxy cần thiết

trong 5 ngày đầu ở nhiệt độ ủ 20 o C, ký hiệu BOD5 ,vì lúc này đã có khoảng 70 đến 80%

các chất hữu cơ đã bị oxy hóa. Đơn vị tính là mg/l.

31

5. Nhu cầu oxy hóa học (COD = chemical oxygen demand)

Chỉ số COD được định nghĩa là lượng oxy cần thiết tính bằng gam hoặc miligam cho quá

trình oxy hóa học các chất hữu cơ trong mẫu nước thành cacbonic và nước. Chỉ số COD biểu

thị lượng chất hữu cơ có thể oxy hóa bằng hoá học, bao gồm cả lượng các chất hữu cơ không

thể bị ôxy hóa bằng vi sinh vật, do đó giá trị COD cao hơn BOD.

Phép phân tích COD có ưu điểm là cho kết quả nhanh (hết khoảng 3h) nếu đã khắc phục

được nhược điểm của phép đo BOD. Ngoài COD và BOD người ta còn dùng một và thông

số khác để đo hàm lượng các chất hữu cơ trong nước như tổng cacbon hữu cơ (total organic

carbon TOC) và nhu cầu oxy theo lý thuyết (theoretical oxygen demand, thOD). TOC chỉ

được dùng khi hàm lượng các chất hữu cơ trong nước rất nhỏ. Còn ThOD chính là lượng oxy

cần thiết để oxy hóa hoàn toàn phần hữu cơ trong chất thải thành cacbonic và nước và chỉ có

thể tính được khi biết công thức hóa học của các chất hữu cơ. Vì thành phần của nước thải

rất phức tạp nên không thể tính được nhu cầu oxy theo lý thuyết. Trong thực tế thông số này

có thể tình gần đúng trên cơ sở thông số COD. Từ đó cho ta thấy luôn có dãy:

ThOD> COD >BOD cuối > BOD5

6. Các chất dinh dƣỡng.

a. Hàm lượng nitơ trong nước.

Nitơ và phospho là những nguyên tố chính cần thiết cho các sinh vật nguyên sinh và thực

vật phát triển, chúng được biết tới như là những chất dinh dưỡng hoặc kích thích sinh học.

Nitơ có thể tồn tại ở các dạng chính sau: nitơ hữu cơ, amoniac, nitrit, nitrat.

Vì ni tơ là nguyên tố chính xây dựng tế bào tổng hợp protein nên số liệu về chỉ tiêu nitơ sẽ

rất cần thiết, để xác định khả năng có thể xử lý một loại nước thải nào đó bằng các quá trình

sinh học. Trong trường hợp không đủ nitơ, có thể bổ sung thêm để chất thải đó trở nên có

khả năng xử lý bằng phương pháp sinh học (ví dụ pha thêm nước thải sinh hoạt).

Chỉ tiêu hàm lượng nitơ trong nước cũng được xem là chất chỉ thị tình trạng ô nhiễm của

nước vì NH3 tự do là sản phẩm phân huỷ các chất protein. Nitơ không những chỉ có thể gây

ra các vấn đề phì dưỡng (eutrophication) nở hoa - bùng nổ tảo, mà khi lượng nitrat trong

nước cấp cho sinh hoạt vượt quá 45mg NO-3/ l cũng có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng

đối với sức khỏe con người loại vi khuẩn ở ruột có thể chuyển hóa nitrat thành nitrit. Nitrit

này có ái lực với hồng cầu trong máu mạnh hơn oxy, khi nó thay thế oxy sẽ tạo thành

methemogobin. Hợp chất này gây ra bệnh xanh xao, thiếu máu, thậm chí có thể gây tử vong.

b. Hàm lượng phospho trong nước.

Nguyên tố này là một trong những nhân tố chính gây ra sự bùng nổ của tảo (phì dữơng) trong

một số nguồn nước mặt. Phospho trong nước và nước thải thường tồn tại ở các dạng

orthophosphat (PO-4,HPO2-4, H2PO4, H3 PO4), polyphosphat (Na3 (PO3)6) và phosphat

hữu cơ. Chỉ tiêu phospho có ý nghĩa quan trọng trong cấp nước, kiểm soát sự hình thành cặn

rỉ và ăn mòn và xử lý nước thải bằng các phương pháp sinh học.

32

7. Các kim loại nặng.

Hầu hết kim loại nặng tồn tại trong nước ở dạng ion là có nguồn gốc phát sinh do con người.

Các chất này bao gồm: arsen, bari, cadimi, crom, đồng, chì, thủy ngân, niken, selen, bạc và

kẽm (do các hoạt động phun sơn, đánh véc ni cửa đi, cửa số, thiết bị nội thất,...), thủy ngân

và kẽm v.v. Do chúng không thể phân hủy nên các kim loại nặng tích tụ trong các chuỗi thức

ăn của hệ sinh thái. Quá trình này bắt đầu với nồng độ thấp của các kim loại nặng tồn tại

trong nước hoặc cặn lắng, rồi sau đó được tích tụ nhanh trong các thực vật và động vật. Cuối

cùng đến sinh vật bậc cao nhất trong chuỗi thức ăn, nồng độ kim loại nặng đủ lớn để gây ra

độc hại.

8. Dầu mỡ.

Dầu mỡ là chất lỏng khó tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ. Dầu mỡ có thành

phần hóa học rất phức tạp. Độc tính và tác động sinh thái của dầu mỡ phụ thuộc vào từng

loại dầu. Dầu thô có chứa hàng ngàn phân tử khác nhau nhưng phần lớn là các hydrocacbon

có số cacbon từ 4 đến 26. Trong dầu thô còn có các hợp chất lưu huỳnh, nitơ, kim loại (như

vanadi). Các loại dầu nhiên liệu sau khi tinh chế (dầu DO, FO) và một số sản phẩm dầu mỡ

còn chứa các chất độc như hydrocacbon thơm đa vòng (PAH), polyclobiphenyl (PCB), kim

loại (chì). Do đó dầu mỡ có độc tính cao và tương đối bền vững trong môi trường nước.

Cuộc sống của hầu hết các loài động, thực vật đều bị tác động xấu do nước bị ô nhiễm dầu

mỡ. Các loại thủy sinh và cây ngập nước dễ bị chết do dầu mỡ ngăn cản quá trình hô hấp,

quang hợp và cung cấp dinh dưỡng. Các loài tảo kém nhạy cảm với tác động trực tiếp của

dầu so với các loài thủy sinh khác, tuy nhiên tảo lại nhạy cảm với các tác động thứ cấp.

Trong điều kiện ô nhiễm dầu trong nguồn nước, một số loài tảo lại phát triển mạnh.

9. Màu.

Nước tự nhiên có thể có màu vì các lý do sau:

- Các chất hữu cơ trong cây cỏ bị phân rã.

- Nước có sắt và mangan dạng keo hoặc dạng hòa tan:

- Nước có chất thải công nghiệp (chứa crom, tanin, lignin)

Màu thực của nước là màu được tạo nên do các chất hòa tan hoặc ở dạng hạt keo.

Màu bên ngoài của nước là màu do các chất lơ lửng trong nước tạo nên. Trong thực tế người

ta xác định màu thực cua nước, nghĩa là sau khi đã lọc bỏ các chất không tan.

10. Mùi.

Nước có mùi là do các nguyên nhân:

- Có chất hữu cơ từ cống rãnh khu dân cư, xí nghiệp chế biến thực phẩm.

- Có nước thải công nghiệp hóa chất, chế biến dầu mỡ:

- Có các sản phẩm từ sự phân hủy cây cỏ, rong, tảo, động vật.

33

Mùi thường gây khó chịu cho con người.

1.5.3 Tác hại của ô nhiễm nước đến sức khỏe cộng cồng

Nước bị ô nhiễm không những tăng độ đục , giảm độ trong, khi các chất thải bi phân hủy , các

kim loại nặng và các chất độc trong nước sẽ gây ung thư , khôí u . Flo, íôt là các vi lượng

trong nước, thiếu nó sẽ gây sâu răng, bướu cổ, thừa sẽ làm hỏng men răng, gây sún răng,...

1.5.4 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quản lý chất lượng môi trường nước

1.6 Pháp luật và chính sách bảo vệ môi

1.6.1 Luật Bảo vệ môi trường 2014

1.6.2 Luật Tài nguyên nước 2013

1.6.3 Luật Xây dựng 2013

1.6.4 Luật Quy hoạch

1.6.5 Các thông tư và Nghị định hướng dẫn thực hiện các văn bản Luật

34

Chƣơng 2: BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TRONG TRIỂN KHAI DỰ ÁN XÂY DỰNG

CÔNG TRÌNH

2.1. Ô nhiễm môi trƣờng trong triển khai dự án xây dựng công trình.

2.1.1.Những đặc thù của thi công xây dựng công trình hiện nay.

HiÖn nay chóng ta ®ang bíc vµo mét thêi kú ®Çu cña ph¸t triÓn kinh tÕ, víi c¬ chÕ thÞ

trêng, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tån t¹i, nã ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña çc

ngµnh nghÒ trong c¬ cÊu kinh tÕ ®Þnh híng XHCN. Ngµnh XDCB còng ®ang trªn ®µ ph¸t

triÓn m¹nh mÏ, sù ph¸t triÓn râ nÐt nhÊt lµ sù thay ®æi c«ng nghÖ x©y dùng: Tõ c«ng nghÖ XD

kÐm ph¸t triÓn ®· chuyÓn sang thêi kú sö dông çc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó ®¸p øng ®îc víi

®Æc ®iÓm cña çc c«ng tr×nh XD hiÖn nay lµ cao tÇng, kiÕn tróc ®a d¹ng phong phó: vÝ dô nh

çc c«ng tr×nh ë çc khu chung c cao tÇng trªn Tp Hµ néi, Tp Hå chÝ Minh .v.v c«ng tr×nh

cÇu d©y v¨ng Mü ThuËn, cÇu d©y v¨ng B·i Ch¸y H¹ Long.v.v Çc c«ng tr×nh giao th«ng víi

nhiÒu c©y cÇu ®êng bé thi c«ng theo ph¬ng ph¸p ®óc hÉng.v.v. ®· ®em l¹i cho bøc tranh

XD cña ®Êt níc chóng ta mét phong c¶nh míi ®Çy søc sèng.

Nhng mÆt tr¸i cña sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ c«ng nghÖ XD hiÖn ®¹i lµ kÐo theo sù « nhiÔm

m«i trêng gia t¨ng, nã gãp phÇn lµm cho sù « nhiÔm m«i trêng ph¸t triÓn trªn diÖn réng,

møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ, níc, chÊt th¶i r¾n, bôi, khãi, tiÕng ån .v.v. cµng trÇm träng. NÕu

kh«ng cã biÖn ph¸p ®ång bé vµ cÊp b¸ch nã sÏ g©y ra hËu qu¶ rÊt lín cho m«i trêng.

Çc c«ng tr×nh XD lµ çc dù ¸n míi n»m trªn diÖn tÝch réng xa khu d©n c:

Nh÷ng c«ng tr×nh nµy thêng lµ çc dù ¸n khu c«ng nghiÖp míi nh khu c«ng nghiÖp b¾c

Th¨ng Long Hµ néi, khu c«ng nghiÖp Sµi §ång, khu c«ng nghiÖp Thuþ V©n Phó thä.v.v.

Nh÷ng dù ¸n nµy khi triÓn khai còng ®Ó l¹i nh÷ng vÊn ®Ò vÒ « nhiÔm míi cho khu vùc XD:

bïn ®Êt r¬i v·i, bôi, khãi xe m¸y, tiÕng ån do thiÕt bÞ.v.v. Nhng do ®îc triÓn khai trªn mét

diÖn tÝch réng nªn chóng ta thÊy møc ®é « nhiÔm cã vÎ mê nh¹t h¬n, lo·ng h¬n, c¶m gi¸c

nh Ýt ¶nh hëng ®Õn cuéc sèng cña çc khu d©n c h¬n. Thùc chÊt møc ®é « nhiÔm lµ rÊt lín

nhng nã ®îc chia cho mét diÖn tÝch réng nªn chóng ta c¶m gi¸c lµ kh«ng ®¸ng kÓ.

Çc c«ng tr×nh lµ çc dù ¸n XD c¶i t¹o, xen cÊy n»m trªn diÖn tÝch hÑp, trong thµnh phè,

thÞ trÊn, thÞ x·, liÒn kÒ khu d©n c:

Lo¹i c«ng tr×nh nµy chiÕm mét khèi lîng lín trong tæng sè çc dù ¸n XD c«ng tr×nh.

Mäi qu¸ tr×nh thi c«ng triÓn khai dù ¸n ®îc thùc hiÖn trªn mét diÖn tÝch hÑp, s¸t khu d©n c,

thËm chÝ cã nhiÒu c«ng tr×nh ph¶i qu©y c¶ mét phÇn ®êng hÌ phè phôc vô cho thi c«ng.

Nh÷ng dù ¸n lo¹i nµy lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña çc thµnh phè, thÞ

x· víi çc níc ®ang ph¸t triÓn. §Ëp c«ng tr×nh cò, x©y c«ng tr×nh míi, cø liªn tôc nh vËy

trong mét thêi gian dµi lµm thay da ®æi thÞt bé mÆt ®« thÞ ®Êt níc. Nhng còng chÝnh lo¹i dù

¸n nµy ®· g©y ra qu¸ nhiÒu « nhiÔm cho khu d©n c, cho çc ®« thÞ nãi chung. Nã ®ang lµ

mét bµi to¸n khã cho çc nhµ qu¶n lý m«i trêng, c¬ quan chÝnh quyÒn çc cÊp cña ®Þa

ph¬ng. VÊn ®Ò vÒ bôi, níc th¶i, bïn ®Êt, r¸c th¶i x©y dùng, dÇu mì xe m¸y x©y dùng, tiÕng

ån ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i cña çc ®« thÞ hiÖn nay. Chóng ta cÇn cã biÖn ph¸p cÊp b¸ch, ®ång

bé, kiªn quyÕt, ®Ó gi¶m thiÓu « nhiÔm, t¹o cho con ngêi trªn çc khu d©n c, çc khu ®« thÞ

cã cuéc sèng tèt h¬n.

35

C«ng nghÖ thi c«ng hiÖn ®¹i:

C«ng nghÖ thi c«ng hiÖn ®¹i ®· mang l¹i sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng t¸c thi c«ng

c«ng tr×nh, cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i chóng ta míi cã thÓ thi c«ng ®îc çc c«ng tr×nh cao tÇng,

çc c«ng tr×nh cÇu, c¶ng hiÖn ®¹i, nhng c«ng nghÖ thi c«ng hiÖn ®¹i còng ®em l¹i cho chóng

ta nhiÒu phiÒn to¸i vÒ « nhiÔm: bïn ®Êt, bôi, r¸c th¶i x©y dùng, tiÕng ån.v.v. ChÝnh v× vËy mµ

®i ®«i víi viÖc thi c«ng c«ng tr×nh b»ng çc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i chóng ta cÇn ph¶i cã çc gi¶i

ph¸p chèng « nhiÔm ®ång bé, triÖt ®Ó míi cã thÓ gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i trêng, h¹n chÕ g©y

t¸c h¹i ®Õn m«i trêng khu d©n c mµ c«ng tr×nh ®ang x©y dùng.

2.1.2.Sự tác động của thi công công trình với môi trường.

Thi c«ng c«ng tr×nh lµ mét qu¸ tr×nh sö dông çc c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i,

nh©n c«ng vµ vËt liÖu ®Ó ®a ®å ¸n thiÕt kÕ nãi chung thµnh c«ng tr×nh thùc tÕ. Thi c«ng c«ng

tr×nh lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p, nã ®ßi hái sù hîp t¸c cña nhiÒu ngµnh nghÒ, nhiÒu thµnh phÇn

lao ®éng cïng tham gia ®Ó cho ra s¶n phÈm, mÆt kh¸c nã còng t¸c ®éng tíi nhiÒu mÆt cña x·

héi trong ®ã cã vÊn ®Ò m«i trêng.

S¶n xuÊt x©y dùng thêng ®îc thùc hiÖn trong mét thêi gian dµi tõ vµi th¸ng ®Õn vµi n¨m

do ®ã nÕu x¶y ra « nhiÔm m«i trêng th× sù t¸c ®éng cña nã tíi ®êi sèng céng ®ång lµ kh«ng

nhá. ¤ nhiÔm m«i trêng do s¶n xuÊt XD g©y ra t¸c ®éng trùc tiÕp tíi hÇu hÕt çc h×nh thøc

m«i trêng: çc lo¹i bôi, bïn ®Êt, khÝ th¶i, dÇu mì, níc th¶i, tiÕng ån, r¸c th¶i x©y dùng.v.v

t¸c ®éng tíi m«i trêng kh«ng khÝ, m«i trêng níc, m«i trêng tiÕng ån, m«i trêng

®Êt.v.v.cña toµn bé ®êi sèng x· héi. V× vËy thùc hiÖn tèt BVMT trong SXXD lµ mét viÖc lµm

kh«ng thÓ tr× ho·n, nã cã tÝnh cÊp thiÕt cao trong thêi ®iÓm hiÖn nay. Thi c«ng x©y dùng c«ng

tr×nh thêng diÔn ra thêng xuyªn, liªn tôc, nã thêng tån t¹i song song víi ®êi sèng x· héi

b×nh thêng trªn çc khu d©n c, çc khu ®« thÞ, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ph¸t triÓn chung nh

hiÖn nay. Chóng ta kh«ng thÓ lo¹i bá nã, kh«ng thÓ t¸ch riªng nã ra khái ®êi s«ng x· héi

b×nh thêng: bëi v× ®êi sèng XH b×nh thêng chÝnh lµ sù kÕ thõa çi cò vµ sù tiÕp nhËn çi

míi, çi ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ chung cña x· héi vµ thÕ giíi. ChÝnh v× vËy mµ chóng ta

chØ cã thÓ ®¶m b¶o BVMT tèt, khi chóng ta ®îc gi¸c ngé vÒ m«i trêng, hiÓu biÕt vÒ m«i

trêng, cã ý thøc thùc hiÖn tèt çc vÊn ®Ò vÒ BVMT nãi chung vµ trong XD nãi riªng.

Thùc tÕ c«ng t¸c BVMT trong x©y dùng hiÖn nay ®ang diÔn ra rÊt phøc t¹p vµ cã chiÒu

híng xÊu cho m«i trêng. Çc c«ng trêng më ra lµ kÐo theo mét lo¹t çc vÊn ®Ò vÒ «

nhiÔm: Bïn ®Êt, níc th¶i, bôi dµy ®Æc, dÇu mì, r¸c th¶i x©y dùng.v.v Chóng ta ®· vµ ®ang

kh¾c phôc nhng còng cha ®em l¹i hiÖu qu¶ râ rÖt. Çc thµnh phè lín nh Hµ Néi, Tp Hå

chÝ Minh ®ang lµ nh÷ng ®iÓm nãng vÒ MT trong XD hiÖn nay.

2.2. Ô nhiễm môi trƣờng ở các giai đoạn triển khai dự án XD công trình – các biện

pháp chống ô nhiễm.

Trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n XD, tuú theo tõng giai ®o¹n thi c«ng mµ sù « nhiÔm m«i

trêng cã kh¸c nhau, møc ®é kh¸c nhau.

2.2.1. Giai đoạn đền bù, giải phóng mặt bằng.

36

¥ giai ®o¹n nµy c«ng t¸c chñ yÕu lµ ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng theo quy ho¹ch, tr¶

l¹i MB cho x©y dùng. Giai ®o¹n nµy cã mét sè Ýt dù ¸n lµ ®· hoµn tÊt trong mét thêi gian

ng¾n khi ®iÒu kiÖn MB kh«ng phøc t¹p, ®Òn bï nhanh, gi¶i phãng mÆt b»ng nhanh. Nhng

®¹i ®a sè çc dù ¸n giai ®o¹n gi¶i phãng mÆt b»ng rÊt chËm, kÐo dµi nh ë Hµ Néi trêng hîp

gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó XD cÇu vît Ng· T Väng, cÇu vît Ng· T Së, ®êng vµnh ®ai 2

L¸ng – Ph¸p V©n kÐo dµi trong 2, 3 n¨m, mét sè chç ®· gi¶i to¶, ph¸ dì ngæn ngang, cßn l¹i

®a sè kh«ng gi¶i to¶ ®îc, ngêi d©n lîi dông ®æ r¸c th¶i lªn ®ã lµm cho bïn ®Êt r¸c th¶i

ngËp ngôa, tån t¹i trong mét thêi gian dµi.

Nh÷ng dù ¸n ®îc thùc hiÖn tèt, gi¶i to¶ nhanh, qu¸ tr×nh ph¸ dì c«ng tr×nh cò tiÕn hµnh

th× sù « nhiÔm m«i trêng còng b¾t ®Çu: bôi mï mÞt, g¹ch vì, vËt liÖu phÕ th¶i, tiÕng ån, c©y

cèi chÆt ngæn ngang.v.v. Sù « nhiÔm nµy tr¶i dµi theo chiÒu dµi vµ chiÒu réng c«ng tr×nh, cã

thÓ kÐo dµi hµng th¸ng, còng cã khi kÐo d¹i vµi th¸ng trêi. Sù « nhiÔm kh«ng chØ bã hÑp

trong ph¹m vi diÖn tÝch dù ¸n mµ cã khi cßn lan to¶ c¶ ra m«i trêng xung quanh, lµm ¶nh

hëng ®Õn m«i trêng chung trong mét thêi gian dµi.

ChÝnh v× vËy biÖn ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm trong giai ®o¹n nµy lµ cÇn khÈn tr¬ng gi¶i

phãng mÆt b»ng cµng nhanh cµng tèt (nÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp). NÕu kh«ng thÓ gi¶i phãng

mÆt b»ng nhanh th× cÇn khoanh vïng nh÷ng c«ng tr×nh gi¶i phãng sím ®Ó cã biÖn ph¸p rµo

ch¾n kh«ng cho ®æ r¸c th¶i lªn çc vÞ trÝ ®· ®îc gi¶i phãng. Chç nµo ®· ®îc gi¶i phãng

ph¶i thu dän s¹ch sÏ çc phÕ liÖu ®a ®i n¬i kh¸c, giai ®o¹n bèc dì vËt liÖu cÇn tíi níc cho

Èm VL phÕ th¶i chèng bôi cho khu vùc, çc xe chë VL phÕ th¶i cÇn che ®Ëy cÈn thËn ®Ó tr¸nh

r¬i v·i trªn ®êng vËn chuyÓn vµ kh«ng g©y bôi khi vËn chuyÓn.

Víi nh÷ng dù ¸n mµ c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng gÆp nhiÒu khã kh¨n, trËm trÔ trong

c«ng t¸c ®Òn bï, çc hé d©n di dêi chËm cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m th× viÖc b¶o vÖ m«i trêng

trªn mÆt b»ng ®· ®îc gi¶i phãng cÇn ph¶i lµ ®ång bé:

-Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, vËn ®éng ngêi d©n xung quanh thùc hiÖn tèt viÖc vÖ sinh c«ng

céng, kh«ng ®æ r¸c th¶i, kh«ng cho vËt nu«i phãng uÕ bõa b·i lªn mÆt b»ng ®· ®îc gi¶i

phãng.

- Dïng çc tÊm t«n, nhùa.v.v. qu©y kÝn xung quanh çc vÞ trÝ mÆt b»ng ®· ®îc gi¶i phãng.

- Tíi níc gi÷ Èm cho mÆt b»ng chèng bôi.

- Yªu cÇu çc ®¬n vÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, çc tæ chøc ®oµn thÓ khu vùc cïng tham gia

vµo c«ng t¸c BVMT khu vùc.

Víi çc mÆt b»ng cã chÆt ph¸ çc c©y xanh ®Ó gi¶i phãng MB th× sau khi chÆt ph¸ c©y xanh

cÇn thu dän ngay çc cµnh l¸ , rÔ c©y ®a ®i n¬i kh¸c tr¸nh v¬ng v·i trªn mÆt b»ng. Kh«ng

cho phÐp ngêi d©n vµo ®¸nh gèc c©y sÏ lµm nham nhë mÆt b»ng ,®Êt çt ®µo lªn sÏ g©y bôi

cho m«i trêng.

2.2.2. Giai đoạn san lấp mặt bằng.

Sau khi gi¶i phãng mÆt b»ng, tuú theo yªu cÇu cña dù ¸n mµ cã thÓ cÇn san ñi mÆt b»ng

theo mét sè trêng hîp sau:

37

+ LÊp ®Êt hoÆc çt t«n cao mÆt b»ng theo cèt thiÕt kÕ.

+ ChØ ñi mÆt b»ng b»ng ph¼ng lµ ®îc.

+ Dïng çc lo¹i m¸y lµm ®Êt b¹t ®åi nói t¹o mÆt b»ng x©y dùng.

Trong giai ®o¹n nµy tuú theo biÖn ph¸p san ñi mÆt b»ng mµ møc ®é « nhiÔm cã kh¸c nhau:

a. LÊp ®Êt hoÆc çt t«n cao mÆt b»ng theo cèt thiÕt kÕ.

Trêng hîp nµy ph¶i dïng nhiÒu xe vËn chuyÓn ®Êt, çt tõ n¬i kh¸c ®Õn c«ng trêng san

lÊp mÆt b»ng. Xe chë ®Êt çt sÏ t¹o ra trªn mÆt b»ng vµ khu l©n cËn mét sù « nhiÔm kh«ng

khÝ nÆng nÒ do bôi ®Êt r¬i v·i hµng ngµy. NhiÒu n¬i bôi dµy ®Æc b¸m c¶ vµo c©y cèi, ngêi ®i

®êng, khiÕn ngêi qua l¹i rÊt khã thë. Khi ma xuèng çc líp bôi nµy biÕn thµnh mét thø

bïn s¸nh ®Æc cuèn theo dßng níc nhuém ®á c¶c mét qu·ng ®êng dµi. NhiÒu dù ¸n cã thÓ

dïng tµu hót çt s«ng ®a qua nhiÒu khu d©n c ®Ó lÊp mÆt b»ng (Khu c«ng nghiÖp B¾c

Th¨ng Long), biÖn ph¸p nµy møc ®é « nhiÔm cã thÓ Ýt h¬n nhng nhiÒu n¬i çt r¬i v·i còng

t¹o ra sù « nhiÔm bôi cho khu vùc.

Víi trêng hîp nµy biÖn ph¸p xö lý nh sau:

- Xe vËn chuyÓn ®Êt çt tõ n¬i khai th¸c vÒ c«ng tr×nh b¾t buéc ph¶i cã tÊm che ch¾n, n¾p ®Ëy

tr¸nh r¬i v·i ®Êt çt trªn ®êng.

- Khi xe ra khái n¬i khai th¸c ®Êt çt hoÆc sau khi ®æ ®Êt xong vµo MB nÒn ph¶i cã vßi níc

röa s¹ch xe khi chuÈn bÞ lu th«ng trªn ®êng.

- Trong qu¸ tr×nh san ñi, ®Çm ®Êt trªn MB cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc quy tr×nh tíi níc ®Ó

chèng bôi cho khu d©n c vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Çm ®Êt thuËn lîi.

b. ChØ san ñi mÆt b»ng b»ng ph¼ng tríc khi thi c«ng mãng.

Trêng hîp nµy chØ cÇn dïng m¸y ñi, çc lo¹i m¸y lµm ®Êt san lÊp s¬ bé t¹o mÆt b»ng. Víi

h×nh thøc san ñi mÆt b»ng nh trªn, møc ®é « nhiÔm kh«ng qu¸ nghiªm träng, nã cã thÓ g©y

ra bôi cho khu d©n c ë møc ®é nhÑ h¬n. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng « nhiÔm trªn cã thÓ dïng

gi¶i ph¸p tíi níc Èm cho mÆt b»ng tríc khi san ñi, khi kh« l¹i tíi Èm mÆt b»ng, cø tiÕp

tôc nh vËy cho ®Õn khi san ñi mÆt b»ng xong.

c. Dïng çc lo¹i m¸y lµm ®Êt b¹t ®åi nói t¹o mÆt b»ng x©y dùng.

Trêng hîp nµy khi mÆt b»ng cÇn san ñi lµ c«ng tr×nh d©n dông hoÆc c«ng nghiÖp lo¹i nhá

vµ võa, chñ yÕu dïng çc lo¹i m¸y lµm ®Êt nh m¸y ñi, c¹p chuyÓn, xe chë ®Êt, ®µo gÇu

nghÞch .v.v ®Ó lµm ®Êt. §Êt ®µo cã thÓ vËn chuyÓn trong mét ph¹m vi hÑp cña mÆt b»ng tõ

taluy d¬ng ®Õn ®æ ë taluy ©m, ®Êt ®µo lªn thêng Èm do vËy Ýt t¹o bôi cho mÆt b»ng vµ khu

vùc. Khi ®Êt ®µo ®îc vËn chuyÓn tíi n¬i ®æ mét qu·ng ®êng xa h¬n th× cã thÓ g©y r¬i v·i

lµm « nhiÔm mét khu nµo ®ã trªn mÆt b»ng. Víi trêng hîp nµy cÇn cã biÖn ph¸p che ch¾n

xe vËn chuyÓn ®Êt, h¹n chÕ r¬i v·i trªn mÆt b»ng. NÕu thi c«ng vµo mïa hanh kh«, sau mét

vµi ngµy ®Êt cã thÓ kh« g©y bôi cho khu d©n c ta cã thÓ tíi níc lµm Èm mÆt b»ng chèng

bôi cho khu d©n c.

38

Trêng hîp mÆt b»ng san ñi lµ nÒn ®êng bé, ®êng s¾t, nã sÏ tr¶i dµi trªn mét ®o¹n chiÒu

dµi tuyÕn ®êng. §Êt çt ®îc vËn chuyÓn trªn qu·ng ®êng dµi nh vËy sÏ r¬i v·i nhiÒu vµ

lµm cho møc ®é « nhiÔm do bïn ®Êt, do bôi sÏ nhiÒu h¬n, ¶nh hëng tíi c¶c mét khu d©n c

lín däc tuyÕn ®êng. Trêng hîp nµy cÇn ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt çc biÖn ph¸p BVMT

b»ng çch che ch¾n xe vËn chuyÓn ®Êt, tr¸nh r¬i v·i tíi møc thÊp nhÊt. Khi cã r¬i v·i cÇn thu

dän çc ®èng ®Êt r¬i v·i lín, ®ång thêi dïng xe tÐc chë níc tíi thêng xuyªn ®¶m b¶o ®ñ

Èm cho mÆt b»ng chèng bôi cho khu d©n c.

2.2.3. Giai đoạn thi công phần ngầm.

I. Giai ®o¹n thi c«ng cäc cho c«ng tr×nh.

Cã nhiÒu lo¹i cäc ®îc thi c«ng trªn çc c«ng tr×nh: cäc ®ãng, cäc Ðp, cäc khoan nhåi, cäc

barÐt.v.v. Tuú theo lo¹i cäc mµ møc ®é « nhiÔm m«i trêng trong thi c«ng ë møc ®é kh¸c

nhau:

1. Cäc ®ãng, cäc Ðp BTCT:

Çc lo¹i cäc nµy ®îc thi c«ng b»ng bóa m¸y ®ãng cäc, hoÆc m¸y Ðp cäc, nã kh«ng g©y

nhiÒu « nhiÔm cho m«i trêng, nhng qu¸ tr×nh thi c«ng nµy thêng g©y ra tiÕng ån lín, khãi

®en x¶ mï mÞt, chÊn ®éng khu vùc xung quanh do m¸y ®ãng cäc t¹o nªn. NÕu sè lîng m¸y

®ãng cäc nhiÒu ( nh khu ®« thÞ Mü §×nh) nã cßn th¶i ra nhiÒu dÇu mì g©y « nhiÔm khu vùc

m¸y lµm viÖc, khi ma dÇu mì cã thÓ ch¶y theo dßng níc vµo çc cèng tho¸t xung quanh

g©y « nhiÔm mét vïng réng.

BiÖn ph¸p xö lý:

ChØ nªn dïng m¸y ®ãng cäc khi c«ng tr×nh XD n»m xa khu d©n c , nã võa gi¶m chÊn

®éng cho çc c«ng tr×nh l©n cËn võa kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng trùc tiÕp cho khu vùc

xung quanh.

- Dïng çc tÊm ch¾n b»ng nhùa bao quanh c«ng trêng cao kho¶ng 2m nã còng gi¶m ®îc

tiÕng ån 8- 10 dB do m¸y ®ãng cäc t¹o ra.

- Khai th«ng dßng ch¶y cña çc m¬ng tiªu níc néi bé c«ng trêng, ®Ó thu níc vÒ hè thu

níc n»m trªn vÞ trÝ thÊp nhÊt cña mÆt b»ng vµ cã biÖn ph¸p khö dÇu mì tríc khi ®æ níc ra

cèng tiªu níc khu vùc.

2. Cäc khoan nhåi, cäc barÐt:

Thi c«ng cäc khoan nhåi, cäc barÐt rÊt phøc t¹p nã tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau

trong ®ã c«ng ®o¹n khoan t¹o lç ®èi víi cäc khoan nhåi, hoÆc thi c«ng ®µo ®Êt ë cäc barÐt

thêng ph¶i ®µo ®Êt trong m«i trêng bentonite lµ mét lo¹i dung dÞch sÐt cã t¸c dông chèng

sôt lë thµnh hè ®µo. Trong vµ sau qu¸ tr×nh thi c«ng cäc mÆt b»ng thi c«ng cã thÓ ®äng mét

líp bïn th¶i cña dung dÞch sÐt vµ cÆn l¾ng do qu¸ tr×nh thæi röa hè khoan, ®æ bª t«ng cäc t¹o

ra. NhiÒu c«ng tr×nh thi c«ng nh c«ng trêng thi c«ng mè cÇu vît “ CÇu GiÊy “ trong khi

thi c«ng cäc khoan nhåi bïn lo·ng ®· ®äng ®Çy trªn mÆt b»ng dµy ®Õn 15cm nhiÒu chç ch¶y

trµn c¶ ra khu d©n c bªn c¹nh lµm « nhiÔm c¶ mét ®o¹n ®êng dµi.

39

§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc çc quy tr×nh thi c«ng cäc khoan

nhåi, cäc barÐt:

- NhÊt thiÕt khi thi c«ng cäc cÇn l¾p bÓ thu håi bentonite ngoµi èng v¸ch ®Ó khi

bentonite trµn ra ph¶i ®îc dÉn vÒ bÓ chøa chung tr¸nh ch¶y trµn trªn mÆt b»ng g©y «

nhiÔm mÆt b»ng Sau khi läc cÆn l¾ng bentonite ®îc ®a vÒ xö dông l¹i cßn çc bïn

®Êt, çt th¶i ph¶i ®îc thu gom ®a lªn xe trë ®i n¬i ®æ.

- Tr¸nh cho mÆt b»ng thi c«ng bÞ lÇy thôc do xe m¸y thi c«ng cäc khoan nhåi, cã thÓ

dïng çc tÊm thÐp dµy 2,5-5cm lãt trªn mÆt b»ng t¹o thuËn lîi cho m¸y thi c«ng vµ

tr¸nh h háng mÆt b»ng g©y ra bïn ®Êt lo·ng ch¶y ra bªn ngoµi lµm « nhiÔm m«i

trêng.

- Çc xe chë ®Êt çt, cÇn cã che ch¾n tr¸nh r¬i v·i, nÕu xe qu¸ bÈn cÇn röa tríc khi xe

ra khái c«ng trêng.

II.Giai ®o¹n thi c«ng mãng cho c«ng tr×nh.

¥ giai ®o¹n thi c«ng mãng cho c«ng tr×nh, kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm m«i trêng lµ rÊt lín.

Thi c«ng mãng cho c«ng tr×nh thêng tr¶i qua çc giai ®o¹n sau:

+ §µo ®Êt hè mãng.

+ Bª t«ng lãt mãng, gia c«ng l¾p dùng cèt thÐp, v¸n khu«n mãng.

+ §æ bª t«ng mãng.

1. §µo ®Êt hè mãng.

Hè mãng cã thÓ lµ hè mãng s©u hoÆc n«ng. NÕu lµ hè mãng n«ng cã thÓ dïng m¸y ñi,

m¸y ®µo gÇu nghÞch ®Ó ®µo, víi çc lo¹i hè ®µo nµy m¸y thêng ho¹t ®éng réng h¬n mÆt

b»ng c«ng tr×nh míi cã thÓ ®µo vµ vËn chuyÓn ®Êt ra ngoµi ®îc v× vËy thêng g©y r¬i v·i ®Êt

ra bªn ngoµi, lµm « nhiÔm bïn ®Êt, bôi cho mét khu vùc

40

-40700

BentoniteBÓ thu håi

®îc nhÊc dÇnlªn khi èng ®æ

èng ®æ bª t«ng

¤ t« trén bª t«ng

M¸ng ®æ bª t«ng (SB-92B)KamAZ-5511

Van trît

E2508

d©n c. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, cÇn cã biÖn ph¸p ®µo ®Êt phï hîp, qu©y kÝn khu vùc

®µo ®Êt h¹n chÕ g©y r¬i v·i ®Êt ra bªn ngoµi, trêng hîp ®Êt ph¶i vËn chuyÓn ®i n¬i kh¸c, çc

xe vËn chuyÓn nhÊt thiÕt ph¶i ®îc che ch¾n cÈn thËn, cã thÓ bè trÝ vêi níc röa xe tríc khi

xe ®a ®Êt ra khái mÆt b»ng. Çc níc th¶i bÈn cÇn cã r·nh thu níc vµo hè thu níc néi bé

c«ng trêng, sau khi ®Êt çt ®äng l¹i ë hè thu níc sÏ ®îc tho¸t ra cèng ngÇm cña thµnh phè

hoÆc m¬ng th¶i cña khu d©n c. Khi thi c«ng ®µo ®Êt vµo mïa hanh kh«, ®Êt çt kh« cã thÓ

tíi níc t¨ng ®é Èm chèng bôi khi vËn chuyÓn.

Víi trêng hîp çc hè ®µo lµ çc hè s©u: cã thÓ 5-6 m, còng cã thÓ 30m, çc lo¹i hè mãng

nµy thêng lµ ph¶i thi c«ng trong thêi gian t¬ng ®èi dµi v× vËy nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p hîp

lý cã thÓ g©y « nhiÔm rÊt nhiÒu cho m«i trêng.

41

§µo ®Êt cho hè mãng s©u.

Víi chiÒu s©u t¬ng ®èi lín nªn thêng ph¶i dïng cäc cõ ®Ó chèng ®ì thµnh hè ®µo, m¸y

®µo cã thÓ ph¶i ®øng díi hè ®µo ®Êt, cã thÓ sö dông cÇn trôc ®a ®Êt lªn xe vËn chuyÓn, nÕu

mùc níc ngÇm cao cßn ph¶i dïng b¬m hót níc ®Ó h¹ mùc níc ngÇm. §Ó chèng ®Êt r¬i v·i

cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p ®· nªu ë trªn, cßn víi níc ngÇm cÇn ph¶i t×m vÞ trÝ tiÕp nhËn níc

b¬m ®i, cã thÓ b¬m níc vµo çc hè thu níc néi bé c«ng trêng, sau khi l¾ng cÆn bïn ®Êt

níc míi ®îc ®æ vµo cèng tiªu níc cña thµnh phè ®a ®i n¬i kh¸c. NÕu lµ khu d©n c

ngoµi thµnh phè kh«ng cã hè thu níc th× cã thÓ b¬m níc vµo çc m¬ng tiªu tho¸t níc

cña khu d©n c nhng chó ý kh«ng ®Ó ®Êt çt cuèn theo dßng níc b¬m lÊp ®Çy çc m¬ng

tiªu níc lµm óng ngËp níc bÈn g©y « nhiÔm khu d©n c. Kh«ng ®Ó níc ch¶y trµn trªn mÆt

®êng g©y nguy hiÓm cho ngêi ®i l¹i vµ g©y « nhiÔm m«i trêng.

- NÕu dÇu mì xe m¸y thi c«ng th¶i ra nhiÒu th× cÇn cã biÖn ph¸p khö dÇu mì tríc khi

®æ níc ra ngoµi cèng tiªu khu vùc.

- Bao che xung quanh c«ng trêng b»ng çc tÊm nhùa xèp cao >2m ®Ó h¹n chÕ bôi,

khãi, tiÕng ån ra bªn ngoµi.

2. Thi c«ng bª t«ng mãng.

¥ giai ®o¹n thi c«ng bª t«ng mãng gåm çc c«ng ®o¹n:

- Gia c«ng l¾p dùng cèt thÐp.

- Gia c«ng l¾p dùng v¸n khu«n mãng.

mùc níc ngÇm ban ®Çu

sau khi b¬m hót níc

®êng cong gi¶m ¸p

cäc têng cõ

BiÖn ph¸p ®µo ®Êt vµ vËn chuyÓn ®Êt cho hè mãng cã tÇng hÇm

kÝch thíc hè mãng réng : §µo ®Êt b»ng m¸y ®Õn cèt ®¸y dÇm gi»ng , ®µi mãng ®µo b»ng thñ c«ng .

giÕng ®iÓm

thanh neo têng cõ

§¸y dÇm gi»ng

§µi mãng ®µo

thñ c«ng

M¸y ®µo ®Õn

42

- §æ bª t«ng mãng.

Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng c«ng tr×nh, quy m« c«ng tr×nh mµ møc ®é phøc t¹p cña quy

tr×nh kü thuËt thi c«ng cã kh¸c nhau. C«ng tr×nh quy m« cµng lín, c«ng nghÖ thi c«ng cµng

hiÖn ®¹i th× møc ®é phøc t¹p cña qu¸ tr×nh thi c«ng cµng cao, ®ång thêi nguy c¬ g©y « nhiÔm

m«i trêng cµng lín.

§Ó gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i trêng trong giai ®o¹n thi c«ng nµy, trong tõng c«ng ®o¹n thi

c«ng ph¶i triÖt ®Ó thùc hiÖn çc quy tr×nh thi c«ng chung vµ riªng míi cã thÓ h¹n chÕ ®îc «

nhiÔm:

* Giai ®o¹n gia c«ng l¾p dùng cèt thÐp mãng.

¥ giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ çc vËt liÖu Ýt g©y « nhiÔm m«i trêng: s¾t thÐp, d©y thÐp, thÐp

thanh.v.v. Çc c«ng viÖc còng Ýt g©y « nhiÔm m«i trêng, cã thÓ gäi c«ng viÖc gia c«ng l¾p

dùng cèt thÐp lµ nh÷ng c«ng viÖc t¬ng ®èi s¹ch. MÆc dï vËy trong gia c«ng cèt thÐp còng cã

mét sè c«ng viÖc cÇn ph¶i chó träng tíi vÊn ®Ò m«i trêng:

Khi lµm s¹ch cèt thÐp b»ng ho¸ chÊt (H2SO4 lo·ng 1 ngµn vµ bazo) cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p

thu gom ho¸ chÊt sau sö dông, tr¸nh ®Ó ch¶y ra mÆt b»ng nã sÏ ch¶y vµo çc hÖ thèng tiªu

níc cña khu vùc l©n cËn lµm « nhiÔm m«i trêng.

NÕu hµn çc cèt thÐp b»ng khÝ acetilen cÇn cã biÖn ph¸p gi¶m thiÓu khÝ acetilen g©y ¶nh

hëng tíi m«i trêng, nªn bè trÝ vÞ trÝ hµn ë cuèi giã ®Ó gi¶m møc ®é « nhiÔm m«i trêng.

* Giai ®o¹n gia c«ng l¾p dùng v¸n khu«n mãng.

Giai ®o¹n nµy còng Ýt g©y « nhiÔm v× h×nh thøc c«ng viÖc kh«ng sö dông nhiÒu vËt liÖu g©y

« nhiÔm m«i trêng. Tuú theo ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu c«ng tr×nh ngêi ta cã thÓ sö dông v¸n

khu«n thÐp ®Þnh h×nh hoÆc v¸n khu«n gç, hÖ thèng chèng ®ì cã thÓ dïng gç hoÆc thÐp.

- NÕu dïng v¸n khu«n thÐp ®Þnh h×nh khi l¾p dùng vµ tríc khi ®æ bª t«ng dïng s¬n chèng

dÝnh, dÇu chèng dÝnh cho bÒ mÆt v¸n khu«n .v.v. cÇn lu ý kh«ng ®Ó r¬i v·i çc vËt liÖu ®ã

trªn mÆt b»ng, nÕu r¬i v·i ph¶i thu dän ngay tr¸nh ®Ó ch¶y trµn trªn mÆt ®Êt cã thÓ g©y «

nhiÔm ®Êt vµ nguån níc xung quanh. V¸n khu«n th¸o dì xuèng ph¶i ®a vµo kho cã m¸i

che, kh«ng ®Ó ngoµi ma çc chÊt chèng dÝnh cã thÓ theo dßng níc lµm « nhiÔm m«i trêng

xung quanh.

- NÕu dïng v¸n khu«n gç cÇn chó ý khi gia c«ng l¾p dùng çc ®Çu mÈu gç r¬i v·i trªn mÆt

b»ng cÇn ph¶i thu gom s¹ch tËp trung vµo mét vÞ trÝ ®Ó ®a ®i n¬i kh¸c thiªu huû, tr¸nh t¹o ra

mét lîng r¸c th¶i r¾n do thi c«ng t¹o nªn. Qu¸ tr×nh gia c«ng l¾p dùng v¸n khu«n gç cã thÓ

g©y ra bôi v× bª t«ng b¸m dÝnh vµo bÒ mÆt v¸n khu«n, cã thÓ tíi Èm v¸n khu«n ®Ó gi¶m bôi

cho m«i trêng.

* Giai ®o¹n ®æ bª t«ng mãng.

§©y lµ giai ®o¹n thi c«ng cã kh¶ n¨ng g©y nhiÒu « nhiÔm cho m«i trêng, v× vËy cÇn chó

träng çc quy tr×nh quy ph¹m thi c«ng, cè g¾ng gi¶m tíi møc thÊp nhÊt nh÷ng t¸c nh©n g©y «

nhiÔm míi cã thÓ h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. Thêng cã hai trêng hîp:

43

+ Trêng hîp 1: Mua bª t«ng th¬ng phÈm cña çc xÝ nghiÖp s¶n xuÊt BT ë bªn ngoµi c«ng

trêng, vËn chuyÓn b»ng xe chuyªn dïng ®æ vµo kÕt cÊu b»ng cÇn trôc hoÆc b»ng b¬m.

Trêng hîp nµy Ýt g©y « nhiÔm m«i trêng h¬n nhng cÇn chó ý tíi hai t¸c nh©n cã thÓ g©y «

nhiÔm:

- Bª t«ng r¬i v·i trªn mÆt b»ng khi ®æ bª t«ng.

- TiÕng ån do m¸y b¬m, m¸y ®Çm, xe vËn chuyÓn bª t«ng g©y nªn.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng t¸c nh©n trªn cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p sau:

- §Ó tr¸nh r¬i v·i BT: Khi ®æ BT tõ xe vËn chuyÓn vµo thïng chøa hoÆc m¸y b¬m cã

thÓ tr¶i tÊm nhùa xuèng díi ®Êt ®Ó dÔ dµng thu gom ®æ l¹i vµo m¸y b¬m( hoÆc thïng

chøa).

- §Ó gi¶m tiÕng ån do çc m¸y thi c«ng g©y nªn ta còng cã thÓ ¸p dông çc gi¶i ph¸p

®· nªu trªn: qu©y xung quanh mÆt b»ng b»ng çc tÊm v¶i nhùa cao > 2m, h¹n chÕ

tiÕng ån.

+ Trêng hîp 2: Dïng m¸y trén t¹i hiÖn trêng, vËn chuyÓn bª t«ng b»ng thñ c«ng, hoÆc

b»ng cÇn trôc(cè ®Þnh hoÆc di ®éng). Trêng hîp nµy cã thÓ g©y ra « nhiÔm m«i trêng rÊt

lín do hai nguån sau:

- ¤ nhiÔm kh«ng khÝ do bôi xi m¨ng, çt , ®¸ trong qu¸ tr×nh trén bª t«ng g©y nªn.

- ¤ nhiÔm tiÕng ån do çc m¸y trén bª t«ng, m¸y ®Çm, m¸y vËn chuyÓn bª t«ng g©y

nªn.

- Bª t«ng r¬i v·i trªn mÆt b»ng khi vËn chuyÓn ®æ bª t«ng.

BiÖn ph¸p chèng « nhiÔm:

- §Ó chèng tiÕng ån cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p ®· nªu trªn.

- §Ó chèng bôi cã mét sã çch gi¶i quyÕt sau:

+ Tíi Èm çt nÕu çt qu¸ kh«.

+ Khi ®æ xi m¨ng vµo thïng trén cã thÓ dïng çt nhanh chãng lÊp lªn chç xi m¨ng võa

®æ ®Ó h¹n chÕ bôi.

+ Tíi Èm ®¸ tríc khi trén gi¶m bôi cho m«i trêng.

§Ó tr¸nh r¬i v·i bª t«ng khi vËn chuyÓn BT tíi n¬i ®æ, çc ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn ph¶i kÝn,

lãt v¸n lµm ®êng cho xe ®i (nÕu vËn chuyÓn b»ng xe c¶i tiÕn, xe cót kÝt) h¹n chÕ r¬i v·i BT.

Kh«ng chë qu¸ ®Çy sÏ r¬i v·i nhiÒu trªn mÆt b»ng.

Trong khi thi c«ng mãng nÕu mùc níc ngÇm qu¸ cao cÇn ph¶i b¬m hót níc liªn tôc trong

qu¸ tr×nh thi c«ng th× chó ý níc b¬m lªn ph¶i tËp trung vµo hè thu níc ®Ó l¾ng bïn ®Êt, khö

dÇu mì tríc khi ®æ níc th¶i ra cèng tiªu khu vùc.

3. Thi c«ng lÊp ®Êt mãng c«ng tr×nh.

44

Tuú theo tõng c«ng tr×nh: cã hoÆc kh«ng cã tÇng hÇm, ®é s©u cña mãng.v.v mµ biÖn ph¸p

lÊp mãng t«n nÒn c«ng tr×nh cã kh¸c nhau. Cã thÓ dïng ®Êt cña c«ng tr×nh ®µo lªn ®Ó lÊp

mãng hoÆc cã thÓ ®a çt n¬i kh¸c vÒ lÊp mãng. Trong giai ®o¹n nµy chñ yÕu ph¶i chuyªn

chë ®Êt çt lÊp mãng c«ng tr×nh, v× vËy « nhiÔm nãi chung lµ bôi ®Êt çt khi chuyªn chë, r¬i

v·i ®Êt çt trªn ®êng.v.v BiÖn ph¸p chèng « nhiÔm còng gièng nh çc trêng hîp trªn khi

t¸c nh©n g©y « nhiÔm chung lµ ®Êt çt.

III. Thi c«ng phÇn th©n c«ng tr×nh.

Thi c«ng phÇn th©n c«ng tr×nh cã thÓ chia ra lµm ba phÇn viÖc chÝnh:

-Thi c«ng phÇn th«: ®æ BT khung sµn çc tÇng c«ng tr×nh. X©y têng chÌn khung.

- Thi c«ng hoµn thiÖn bªn trong, bªn ngoµi c«ng tr×nh.

- S¬n v«i toµn bé c«ng tr×nh.

1.Thi c«ng phÇn th«:

Qu¸ tr×nh ®æ bª t«ng kÕt cÊu khung çc tÇng, t¸c nh©n g©y « nhiÔm gièng nh giai ®o¹n thi

c«ng bª t«ng mãng do vËy ta cã thÓ ¸p dông çc biÖn ph¸p chèng « nhiÔm m«i trêng còng

gièng nh çc giai ®o¹n thi c«ng bª t«ng mãng. Nhng cÇn lu ý lµ thi c«ng phÇn th©n c«ng

tr×nh thêng lµm trªn cao do vËy vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng do bôi lµ rÊt lín, nã cã thÓ ph¸t

t¸n bôi ®i rÊt xa lµm ¶nh hëng c¶ mét khu vùc réng. V× vËy khi thi c«ng phÇn th©n c«ng

tr×nh ta cã thÓ dïng biÖn ph¸p l¾p dùng gi¸o ngoµi cho toµn bé chu vi c«ng tr×nh, bªn ngoµi

hÖ gi¸o dïng çc tÊm v¶i nhùa che ch¾n toµn bé c«ng tr×nh: nã võa cã t¸c dông t¨ng ®é an

toµn cho c«ng nh©n lµm viÖc trªn cao, võa chèng bôi cho khu vùc d©n c xung quanh.

* C«ng t¸c x©y têng chÌn khung thêng cã khèi lîng kh¸ lín, hai lo¹i vËt liÖu chÝnh trong

giai ®o¹n nµy lµ g¹ch vµ v÷a x©y, trong ®ã v÷a x©y cã thÓ lµ v÷a xi m¨ng hoÆc v÷a tam hîp.

T¸c nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng trong c«ng t¸c nµy chÝnh lµ bôi cã thÓ ph¸t sinh trong çc

kh©u vËn chuyÓn g¹ch, vËn chuyÓn çt, xi m¨ng, trén v÷a. §Ó chèng « nhiÔm do bôi trong

çc kh©u trªn ta cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p sau:

- Tíi Èm g¹ch tríc khi vËn chuyÓn ®Õn chç x©y.

- NÕu çt qu¸ kh« cã thÓ tíi Èm çt tríc khi trén.

- Khi n¹p vËt liÖu vµo thïng trén v÷a x©y, ®æ xi m¨ng ra kÕt hîp hÊt çt chïm lªn

chèng bôi do xi m¨ng g©y nªn.

2. Thi c«ng hoµn thiÖn bªn trong vµ bªn ngoµi c«ng tr×nh.

Thi c«ng hoµn thiÖn c«ng tr×nh thêng bao gåm çc c«ng viÖc: tr¸t trong ngoµi, tr¸t

granit« trang trÝ, èp g¹ch ®¸ çc kÕt cÊu, l¸t nÒn toµn bé c«ng tr×nh.v.v. Trong c«ng t¸c nµy

çc thao t¸c ®ôc ®Ïo chuÈn bÞ mÆt tr¸t, dän mÆt nÒn tríc khi l¸t, t«n nÒn theo cèt thiÕt

kÕ.v.v. çc thao t¸c ®ã thêng th¶i ra mét lîng r¸c th¶i r¾n kh¸ lín dån ®èng xuèng ch©n

c«ng tr×nh: v÷a, g¹ch vì, ®Çu mÈu gç, ®Êt çt... ¤ nhiÔm do bôi tõ çc r¸c th¶i x©y dùng th¶i

ra, céng víi mét khèi lîng r¸c th¶i rÊt lín còng lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®îc gi¶i quyÕt mét çch

hîp lý, triÖt ®Ó tr¸nh g©y « nhiÔm m«i trêng.

45

§Ó chèng bôi cho c«ng trêng vµ khu vùc xung quanh cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p:

- Che ch¾n toµn bé c«ng tr×nh b»ng çc tÊm nhùa ®Ó chèng bôi ph¸t t¸n.

- Gi¶i phãng toµn bé çc phÕ th¶i ®îc th¶i ra trong c«ng t¸c hoµn thiÖn b»ng çch thu

gom trªn tõng vÞ trÝ lµm viÖc, tíi Èm, vËn chuyÓn xuèng b»ng th¨ng t¶i hoÆc cÇn trôc, kh«ng

®îc ®Èy tõ trªn cao xuèng tõ çc cöa sæ, cöa ®i.

- R¸c th¶i nµy ph¶i chuyÓn ®i khái mÆt b»ng cµng sím cµng tèt, khi vËn chuyÓn phÕ th¶i ra

ngoµi cÇn che ch¾n kÝn ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ tíi Èm phÕ th¶i chèng bôi trong khi xe

lu th«ng trªn ®êng.

3. Thi c«ng s¬n v«i toµn bé c«ng tr×nh.

C«ng t¸c s¬n v«i cho c«ng tr×nh thêng kh«ng cã nh÷ng biÓu hiÖn râ rÖt vÒ t¸c nh©n g©y «

nhiÔm m«i trêng. Møc ®é g©y « nhiÔm còng mê nh¹t h¬n, nhng trong c«ng t¸c nµy thêng

dïng çc vËt liÖu nh:

- S¬n níc dïng s¬n têng trÇn vµ çc kÕt cÊu.

- S¬n chèng rØ cho kÕt cÊu thÐp.

- S¬n çc lo¹i ®Ó lµm ®Ñp bÒ mÆt çc kÕt cÊu.

- Çc phô gia, dung m«i dïng pha s¬n ë d¹ng bét hoÆc láng.v.v.

Víi çc vËt liÖu nh trªn trong qu¸ tr×nh thi c«ng s¬n v«i cÇn chó ý b¶o ®¶m kh«ng g©y «

nhiÔm m«i trêng trong çc kh©u sau:

- Khi pha s¬n b»ng çc dung m«i kh«ng ®îc ®æ çc cÆn dung m«i lªn mÆt ®Êt nã sÏ ngÊm

vµo ®Êt hoÆc tr«i theo dßng níc g©y « nhiÔm m«i trêng.

- Kh«ng ®æ çc níc röa thïng s¬n vµo çc cèng r·nh khu vùc, çc vá hép s¬n cÇn thu gom

®a ®i n¬i kh¸c kh«ng vít bõa b·i trªn mÆt b»ng.

- Mïi s¬n, mïi dung m«i pha s¬n thêng g©y c¶m gi¸c khã chÞu cho c«ng nh©n vµ khu vùc

xung quanh, do ®ã cÇn chó ý híng giã khi bè trÝ s¬n kÕt cÊu, nªn bè trÝ çc tæ s¬n lµm ë

phÝa cuèi giã h¹n chÕ mïi s¬n g©y « nhiÔm.

2.3. Các giải pháp chống ô nhiễm bảo vệ môi trƣờng trong thiết kế kỹ thuật và tổ chức

thi công.

2.3.1. Chống ô nhiễm bảo vệ môi trường trong thiết kế kỹ thuật thi công.

Trong qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh, gi¶i ph¸p kü thuËt thi c«ng cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn

vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng x©y dùng. Mét biÖn ph¸p kü thuËt thi c«ng tèt , hîp lý, cã quan

t©m tíi b¶o vÖ m«i trêng trong gi¶i ph¸p kü thuËt lu«n lu«n lµ mét môc tiªu cho çc nhµ s¶n

xuÊt x©y dùng. VËy biÖn ph¸p kü thuËt thi c«ng lµ g×?

BiÖn ph¸p kü thuËt thi c«ng lµ çc gi¶i ph¸p kü thuËt cô thÓ ®Ó triÓn khai x©y dùng çc bé

phËn c«ng tr×nh, cña toµn bé c«ng tr×nh hay triÓn khai x©y dùng mét nhãm h¹ng môc c«ng

tr×nh.

46

VÝ dô:

Thi c«ng cäc khoan nhåi cho cÇu Mü ThuËn s©u 100m b»ng ph¬ng ph¸p khoan ®µo ®Êt

trong m«i trêng bentonite gi÷ thµnh ®Êt vµ èng v¸ch chèng sËp v¸ch hè ®µo.

Thi c«ng èng khãi BTCT nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i b»ng ph¬ng ph¸p dïng v¸n khu«n

trît.

Thi c«ng ®µi níc Hµ néi b»ng ph¬ng ph¸p kÝch kÐo.v.v.

Tríc khi thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh bao giê còng ph¶i thiÕt kÕ biÖn ph¸p kü thuËt thi

c«ng, biÖn ph¸p ®ã ®îc duyÖt míi triÓn khai thi c«ng XD c«ng tr×nh. V× vËy ngay tõ khi

thiÕt kÕ biÖn ph¸p kü thuËt thi c«ng chóng ta ®· ph¶i quan t©m tíi vÊn ®Ò m«i trêng, gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò m«i trêng ngay ë çc kh©u sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, biÖn ph¸p triÓn

khai thi c«ng mét kÕt cÊu cô thÓ.

VÝ dô:

* C«ng tr×nh A n»m xen kÏ trong khu d©n c cã nªn dïng biÖn ph¸p ®ãng cäc kh«ng? Nã

sÏ g©y chÊn ®éng cho c«ng tr×nh l©n cËn, g©y tiÕng ån lín cho khu d©n c xung quanh. Cuèi

cïng quyÕt ®Þnh chän gi¶i ph¸p cäc Ðp.

* §µo ®Êt hè mãng n«ng dïng m¸y ñi ®Ó ®µo cã ®îc kh«ng? M¸y ñi ph¶i ®µo réng h¬n

mÆt b»ng c«ng tr×nh ra çc phÝa, ®Êt kh«ng trùc tiÕp ®æ lªn xe ®îc mµ ph¶i ®æ ®èng trªn bê

xung quanh hè ®µo, cã thÓ g©y bôi, bïn ®Êt ch¶y trµn trªn mÆt b»ng g©y « nhiÔm m«i trêng.

Cuèi cïng chän m¸y ®µo gÇu nghÞch ®Ó ®µo ®Êt, thao t¸c ®µo nhanh gän, ®Êt ®µo ®æ lªn xe

®a ®i n¬i kh¸c..v.v.

Nh vËy chän lo¹i m¸y g× , v¸n khu«n g×, ®æ bª t«ng theo ph¬ng ph¸p nµo, ®µo ®Êt c«ng

tr×nh ra sao, ®Òu ph¶i quan t©m tíi vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng: níc, bôi, tiÕng ån, ®Êt , r¸c

th¶i míi cã thÓ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng. NÕu xem nhÑ b¶o vÖ m«i

trêng trong giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt thi c«ng th× nh÷ng gi¶i ph¸p chèng « nhiÔm trong qu¸

tr×nh triÓn khai dù ¸n chØ lµ çch gi¶i quyÕt phÇn ngän, mét çch gi¶i quyÕt hËu qu¶ mµ th«i.

2.3.2. Chống ô nhiễm bảo vệ môi trường trong thiết kế tổ chức thi công.

I/. Chèng « nhiÔm b¶o vÖ m«i trêng trong thiÕt kÕ tiÕn ®é thi c«ng.

TiÕn ®é thi c«ng lµ mét thiÕt kÕ tæ chøc thi c«ng mµ dùa vµo ®ã ®Ó ®iÒu hµnh s¶n xuÊt tõng

c«ng viÖc cô thÓ, mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trªn c«ng trêng. TiÕn ®é thi c«ng thÓ hiÖn mét d©y

chuyÒn, mét tËp hîp d©y chuyÒn s¶n xuÊt thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh. V× vËy nÕu thiÐt kÕ

tiÕn ®é thi c«ng hîp lý, cã quan t©m tíi vÊn ®Ò m«i trêng th× çc gi¶i ph¸p chèng « nhiÔm

míi ®¹t hiÖu qu¶ cao, nÕu kh«ng mäi biÖn ph¸p chèng « nhiÔm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau

nµy chØ lµ çch gi¶i quyÕt thiÕu triÖt ®Ó, hiÖu qu¶ thÊp.

47

- Khi thiÕt kÕ T§TC bè trÝ çc c«ng viÖc cÇn quan t©m ®Õn ¶nh hëng cña thêi tiÕt ®Õn

thi c«ng, ®Õn m«i trêng khu vùc triÓn khai dù ¸n.Thi c«ng ®µo ®Êt nÕu triÓn khai vµo

mïa ma sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ thao t¸c ®µo ®Êt, vËn chuyÓn ®Êt: bïn ®Êt, tr¬n

trît, níc ma ch¶y trµn, níc ngÇm cao g©y « nhiÔm m«i trêng nÆng nÒ, nÕu thi

c«ng vµo mïa kh« sÏ hiÖu qu¶ h¬n.

- Mïa kh« hanh çc phÕ th¶i x©y dùng dÔ g©y « nhiÔm bôi cho c«ng trêng vµ xung

quanh, khi bè trÝ çc d©y chuyÒn SX cã thÓ gi¶m bít nh©n c«ng, gi¶m bít nhÞp ®é s¶n

xuÊt cña çc c«ng viÖc s¶n sinh ra nhiÒu phÕ th¶i ®Ó dÔ thu gom, gi¶m thiÓu « nhiÔm

bôi cho m«i trêng.

Nh vËy trong thiÕt kÕ tiÕn ®é thi c«ng, cÇn ®iÒu hµnh SX, bè trÝ d©y chuyÒn SX cÇn quan

t©m tíi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng trong tõng c«ng viÖc cô thÓ, qu¸ tr×nh SX cô thÓ díi con

m¾t b¶o vÖ m«i trêng th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao c¶ vÒ yÕu tè kinh tÕ

vµ m«i trêng.

II/. Chèng « nhiÔm b¶o vÖ m«i trêng trong thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng thi c«ng.

Tæng mÆt b»ng thi c«ng lµ mÆt b»ng thÓ hiÖn mét giai ®o¹n hoÆc toµn bé qu¸ tr×nh thi

c«ng c«ng tr×nh. Trªn TMB thi c«ng thÓ hiÖn vÞ trÝ c«ng tr×nh chÝnh cÇn thi c«ng, çc thiÕt bÞ

thi c«ng, çc l¸n tr¹i ë vµ lµm viÖc cña CBCNV, çc kho b·i cÊt chøa nguyªn vËt liÖu, çc

xëng s¶n xuÊt, hÖ thèng ®êng cung cÊp ®iÖn t¹m, níc t¹m phôc vô thi c«ng, hÖ thèng

®êng giao th«ng trªn c«ng trêng.v.v.

ThiÕt kÕ TMB thi c«ng cã ¶nh hëng rÊt lín, ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chèng « nhiÔm b¶o vÖ

m«i trêng. NÕu thiÕt kÕ TMB thi c«ng kh«ng tèt sÏ lµm cho vÊn ®Ò « nhiÔm kh«ng nh÷ng

kh«ng gi¶i quyÕt ®îc mµ cã thÓ cßn lµm cho nã trë nªn trÇm träng h¬n. Theo mét khÝa c¹nh

nµo ®ã, ¶nh hëng cña TMBTC tíi m«i trêng cßn râ nÐt h¬n tiÕn ®é thi c«ng. ChÝnh v× vËy

mµ khi thiÕt kÕ TMBTC cÇn n¾m râ ®Æc ®iÓm kiÕn tróc, kü thuËt chung cña c«ng tr×nh, cÇn

ph¶i n¾m râ çc ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa chÊt, thuû v¨n cña c«ng tr×nh, híng giã chñ ®¹o t¹i thêi

®iÓm thi c«ng c«ng tr×nh, ®êng x¸ vËn chuyÓn vËt t thiÕt bÞ vµo c«ng tr×nh.v.v. ®Ó tõ ®ã cã

çc gi¶i ph¸p hîp lý trong thiÕt kÕ TMBTC, gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i trêng. Khi thiÕt kÕ

TMBTC cÇn chó ý çc ®iÓm sau ®©y:

- Theo híng giã chñ ®¹o chóng ta cÇn xÕp çc c«ng tr×nh nhµ ë, nhµ lµm viÖc cña

CBCNV ë phÝa ®Çu giã, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ yÕu tè vi khÝ hËu cho sinh ho¹t vµ

lµm viÖc cña hä trªn c«ng trêng.

- Çc b·i tËp kÕt g¹ch cÇn bè trÝ gÇn ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn lªn cao (th¨ng t¶i, cÇn

trôc th¸p..), çc b¸i çt, ®¸ cÇn bè trÝ gÇn m¸y trén bª t«ng, trén v÷a, nÕu ®iÒu kiÖn

cho phÐp th× nªn bè trÝ çc b·i çt ®¸ ë phÝa cuèi giã tr¸nh g©y bôi cho c«ng trêng.

- Khu trung t©m s¶n xuÊt, cô thÓ h¬n lµ çc tr¹m trén BT, trén v÷a thêng hay g©y ra

nhiÒu bôi khãi vµ tiÕng ån nªn bè trÝ cuèi giã( nÕu cã thÓ ®îc), ®Ó gi¶m « nhiÔm bôi

vµ tiÕng ån cho m«i trêng.

- Çc xëng gia c«ng c¬ khÝ, thÐp Ýt g©y ra bôi khãi cã thÓ bè trÝ tuú ý, nhng nªn bè trÝ

®Çu giã, gÇn ®êng giao th«ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho CN lµm viÖc.

48

- Çc xëng gia c«ng gç g©y nhiÒu bôi, tiÕng ån, ngoµi ra cã thÓ cßn g©y ®éc h¹i do

thuèc ng©m tÈm chèng mèi mät trong kh©u xö lý b¶o qu¶n gç g©y nªn. Víi c«ng

tr×nh nµy nhÊt thiÕt ph¶i bè trÝ cuèi giã, çch xa khu s¶n xuÊt chÝnh, cã bè trÝ qu¹t giã,

hót bôi ®Ó gi¶m « nhiÔm bôi, tiÕng ån cho m«i trêng.

- Çc lß nÊu bitum, chÕ t¹o bª t«ng atphan, s©n ®óc bª t«ng bät, bª t«ng chÞu axit .v.v

cÇn b« trÝ gÇn ®êng giao th«ng ®Ó dÔ dµng tËp kÕt nguyªn vËt liÖu, nhng cÇn bè trÝ

cuèi giã, bè trÝ t¸ch biÖt víi khu s¶n xu©t chÝnh cña c«ng trêng, h¹n chÕ « nhiÔm bôi,

khãi, ho¸ chÊt cho c«ng trêng vµ khu d©n c.

- Çc kho chuyªn dïng nh kho ho¸ chÊt, kho thuèc næ, kho x¨ng dÇu, mì.v.v. ®Òu lµ

nh÷ng chÊt ®éc h¹i, cã thÓ g©y « nhiÔm m¹nh cho m«i trêng xung quanh, v× vËy cÇn

quan t©m ®Æc biÖt ®Õn çc lo¹i kho b·i nµy. Chóng cÇn ®îc bè trÝ thµnh mét khu

riªng biÖt, phÝa cuèi giã, cã çc rµo ch¾n b»ng çc tÊm t«n cao >2m ®Ó h¹n chÕ «

nhiÔm cho m«i trêng. Níc ma ch¶y qua çc kho nµy (nÕu kho chøa ngoµi trêi) cÇn

®ù¬c dÉn vÒ mét hè thu riªng ®Ó xö lý dÇu, mì, ho¸ chÊt tríc khi ®æ chóng ra m¬ng

tiªu níc bªn ngoµi khu vùc thi c«ng.

- Çc b·i xe m¸y cña c«ng trêng thêng cã mét lîng dÇu mì th¶i ra trong khi söa

ch÷a m¸y thi c«ng, v× vËy níc ma qua khu vùc nµy hoÆc níc röa xe, t¾m giÆt cña

CN cÇn ®a vÒ hè thu riªng ®Ó xö lý nh trêng hîp trªn.

- Trªn TMBTC cÇn bè trÝ hÖ thèng tiªu níc ma, thu níc vÒ phÝa thÊp cña TMB ®Ó

l¾ng bïn ®Êt tríc khi ®æ níc ra cèng tiªu chung. MÆt kh¸c mÆt b»ng ®îc tiªu níc

tèt sÏ tr¸nh lÇy thôc, kh«ng g©y bÈn xe cé khi lu th«ng, h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng.

- Trong thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng cÇn chó ý tíi m«i trêng d©n c xung quanh, çc l¸n tr¹i

kho b·i, xëng s¶n xuÊt, trung t©m s¶n xuÊt, khi bè trÝ chó ý kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o

®îc yÕu tè vÖ sinh m«i trêng bªn trong khu vùc thi c«ng mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o cho

m«i trêng bªn ngoµi khu vùc thi c«ng, nÕu kh«ng thÓ bè trÝ hîp lý ®îc th× cÇn cã

biÖn ph¸p kh¾c phôc kÌm theo gi¶i ph¸p tæng mÆt b»ng.

49

Chƣơng 3: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƢỜNG CÁC CÔNG TRÌNH

VÀ DỰ ÁN XÂY DỰNG

3.1. Khái niệm tác động môi trƣờng

3.1.1. Khái niệm

Các dự án xây dựng thường tạo ra các tác động tiêu cực, có tính cục bộ về môi trường, kinh tế

và xã hội đối với cộng đồng vùng bị di dời và các hệ sinh thái lân cận với công trình. Vì vậy các

dự án (đặc biệt là nhóm các dự án ODA) trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi đều phải đáp

ứng yêu cầu sàng lọc và đánh giá mức độ tác động môi trường cho các phương án nhằm tìm ra

những phương án tối ưu cả về kinh tế kỹ thuật và môi trường phục vụ mục tiêu phát triển bền

vững.

Như vậy, có thể hiểu tác động môi trường là sự thay đổi các điều kiện môi trường hoặc tạo ra

các điều kiện môi trường mới và các điều kiện mới này có thể có lợi, có hại, sinh ra trực tiếp

hay gián tiếp từ một hay nhiều hoạt động liên quan đến việc thực hiện dự án.

Tác động môi trường không phải là các hoạt động ảnh hưởng tới môi trường (việc đào hố

móng trụ cầu) mà là những ảnh hưởng tới chất lượng các hợp phần môi trường do hoạt động

đó gây ra (làm đục dòng nước, gây tiếng ồn, tăng độ bụi).

3.1.2. Phân loại tác động môi trường

Các loại tác động môi trường có thể được phân loại như sau:

* Phân loại theo bản chất của tác động:

- Tác động trực tiếp: là các tác động sinh ra trực tiếp từ một hay nhiều hoạt động liên

quan đến dự án. Ví dụ như việc nạo vét lòng sông làm thay đổi chế độ dòng chảy; quá

trình thi công cầu cống: phá bỏ thảm thực vật, thay đổi dòng chảy ngầm, tăng ngập

úng, xói mòn cục bộ

- Tác động gián tiếp: là các hoạt động (kết quả của) do các tác độn trực tiếp của dự án

gây ra. Ví dụ như chuyển đổi sử dụng đất, suy giảm tài nguyên sinh vật. Các tác động gián tiếp

thường khó phát hiện nhưng gây ra các hậu qủa lớn hơn so với tác động trực tiếp.

* Phân loại theo tính chất thời gian của tác động:

- Tác động tạm thời: là các hoạt động chỉ có tính chất nhất thời, xảy ra trong thời gian

ngắn. Ví dụ như việc thi công móng trụ cầu làm dòng nước đục, gây ra tiếng ồn trong

một khoảng thời gian nhất định. Các tác động tạm thời thường ít gây nguy hiểm hơn các

tác động lâu dài.

- Tác động lâu dài: là các tác động xảy ra trong thời gian dài, từ khi thực hiện dự án cho

đến khi dự án kết thúc và cả quá trình hoạt động sau dự án. Ví dụ như tiếng ồn và khói bụi

50

gây ra bởi các phương tiện giao thông vận tải của một con đường cao tốc.

* Phân loại theo kết quả của tác động:

- Tác động tích cực: là các tác động có lợi cho môi trường, được sinh ra do quá trình

thực hiện dự án. Thường là các tác động tích cực đối với môi trường nhân văn như tạo công

ăn việc làm, giảm tai nạn giao thông, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, vv...

- Tác động tiêu cực: là các tác động có hại, gây bất lợi cho môi trường; ô nhiễm môi

trường, ô nhiễm không khí, nguồn nước

3.1.3. Đánh giá tác động môi trường (ĐTM)

a. Khái niệm ĐTM

Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là một cách tiếp cận mới trong quản lý môi trường được

các nhà môi trường trên Thế giới đưa ra trong những năm thập kỷ 70 của thế kỷ trước. Đến

nay, ĐTM đã có những bước phát triển đáng kể và đã trở thành một bộ môn khoa học riêng

được nhiều người quan tâm nghiên cứu để tiếp tục phát triển và hoàn thiện. Dưới các góc độ

khác nhau, người ta đã đưa ra các khái niệm, định nghĩa khác nhau về ĐTM.

Tại điều 3, chương I, Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam (2014) qui định rõ:

"Đánh giá tác động môi trường là việc phân tích, dự báo các tác động đến môi trường

của dự án đầu tư cụ thể để đưa ra các biện pháp bảo vệ môi trường khi triển khai dự án đó".

b. Mục đích, vai trò và ý nghĩa của ĐTM

* Mục đích của ĐTM

- Góp thêm tư liệu khoa học cần thiết cho việc quyết định hành động phát triển của một

dự án.

- ĐTM xem xét nhiều phương án thực hiện khác nhau của các hoạt động phát triển.

Đối chiếu, so sánh và phân tích những thuận lợi hoặc khó khăn của hoạt động đó. Từ đó kiến

nghị lựa chọn phương án tối ưu.

- ĐTM giúp cho công tác xây dựng đường lối, chiến lược, qui hoạch, kế hoạch bảo vệ

môi trường.

- ĐTM theo dõi các diễn biến môi trường bị tác động theo dự báo ban đầu sau khi dự án

đi vào hoạt động. Thường xuyên theo dõi, kiểm tra bằng các hoạt động quan trắc, giám sát

môi trường định kỳ và đề xuất điều chỉnh kịp thời.

* Vai trò của ĐTM

- Vai trò định hướng: ĐTM có tác dụng định hướng cho các cơ quan quản lý nhà nước,

các chủ đầu tư quan điểm chính xác về một dự án phát triển và xây dựng KCNTT trên mọi

mặt trong đó tác động môi trường như một bộ phận cấu thành của dự án.

- Vai trò hỗ trợ: ĐTM có tác dụng hỗ trợ cho dự án trong việc chọn địa điểm, chọn quy

51

trình công nghệ thích hợp sao cho phát huy tăng cừơng mặt tác động tích cực của dự án và

hạn chế tác động tiêu cực của dự án tới môi trường tự nhiên và xã hội.

- Vai trò dự báo: ĐTM giúp cho các nhà quản lý phòng ngừa trước những tác động

đến môi trường sẽ có thể xảy ra trong tương lai. Từ đó có các biện pháp hữu hiệu có thể

ngăn chặn những thảm hoạ có thể xảy ra.

* Ý nghĩa của ĐTM

ĐTM là một công cụ kết hợp chặt chẽ với kế hoạch bảo vệ và nâng cao chất lượng môi

trường. Nó chính là một "dự án trong dự án", cụ thể như sau:

- ĐTM chỉ ra những tác động có thể cả mặt tích cực lẫn tiêu cực của một dự án.Khi đã

có thông tin đầu vào về các chỉ tiêu hoạt động của một dự án, ĐTM sẽ chỉ ra được các kết quả

tác động về mặt môi trường bao gồm cả môi trường tự nhiên và môi trường sống của con

người. Sự tác động này bao gồm cả ngắn hạn và dài hạn.

- ĐTM cung cấp cho dự án đã trình bày khả năng giảm nhẹ hoặc bù đắp những tác

động tiêu cực của dự án, giảm thiểu sự phá huỷ môi trường tới mức thấp nhất. Lựa chọn hoặc

hiệu chỉnh dự án hoặc tăng cường bảo vệ môi trường bằng các biện pháp giảm số lượng và

mức độ tác động tiêu cực, tăng cường và nâng cao những tác động tích cực.

- ĐTM sẽ đưa ra giải pháp đo mức độ thực thi dự án trên phương diện bảo vệ môi trường.

ĐTM sẽ cung cấp một chương trình quan trắc cho việc tác động của dự án đến môi trường.

- ĐTM chia ra làm hai nhiệm vụ khảo sát môi trường ban đầu và đánh giá tác động môi

trường. Việc khảo sát môi trường cung cấp cho dự án toàn bộ những thông tin về môi trường của

vùng dự án tác động tới mà trong ĐTM chi tiết sẽ phải trình bày. Nhiệm vụ ĐTM là phải đánh

giá đầy đủ, chi tiết các thành phần môi trường của vùng lập dự án, dự báo các ảnh hưởng có thể có

khi dự án bắt đầu thi công hoặc đi vào vận hành.

c. Nội dung ĐTM

Đánh giá tác động môi trường phải gắn liền với các dự án đầu tư, các kế hoạch, chính

sách phát triển vùng hoặc khu vực. Đánh giá tác động môi trường là một yêu cầu cần phải có

khi xét duyệt một dự án, đồng thời nó cũng là một quá trình liên tục thông qua chu kỳ dự án.

Nội dung ĐTM cụ thể phụ thuộc vào nội dung và tính chất của các dự án phát triển

hay các công trình xây dựng. Các hoạt động phát triển tác động vào các yếu tố môi trường

đòi hỏi các yêu cầu và mức độ khác nhau. Tuỳ thuộc tính chất của dự án mà chúng ta xây

dựng nội dung ĐTM phù hợp. Nội dung chính thức của ĐTM là bản báo cáo ĐTM. Các nội

dung trong báo cáo bao gồm:

- Mô tả sơ lược về dự án: mục tiêu, nội dung hoạt động, tiến độ thực hiện của dự án, lợi

ích kinh tế - xã hội của dự án.

- Mô tả địa điểm nơi thực hiện dự án.

- Xác định phạm vi tác động (điều kiện biên) và ảnh hưởng môi trường của dự án.

52

- Mô tả hiện trạng tài nguyên và môi trường nơi thực hiện dự án.

- Đánh giá những tác động tới môi trường (đất, nước, không khí, hệ sinh thái...) có thể

xảy ra trong và sau khi thực hiện dự án.

- Dự báo những biến đổi các nhân tố môi trường xảy ra trong quá trình thực hiện và đi

vào hoạt động của dự án.

- Đề xuất các giải pháp giảm thiểu, phòng tránh, điều chỉnh và xử lý.

- Dự báo và đánh giá rủi ro.

- Đánh giá tác động xã hội.

- Phân tích lợi ích, chi phí mở rộng mà dự án đem lại.

- So sánh, đối chiếu các phương án hoạt động khác nhau.

- Kết luận và kiến nghị chương trình quản lý và quan trắc môi trường từ khi dự án bắt

đầu thực hiện đến thời kỳ vận hành lâu dài sau này của dự án.

Nội dung và kết quả của báo cáo ĐTM được chuyển lên cấp có thẩm quyền thẩm định và phê

duyệt.

d. Mối quan hệ giữa ĐTM và chu kỳ dự án

Mối quan hệ của các bước dự án và ĐTM cũng như sơ đồ đánh giá ĐTM và chu kỳ dự

án được mô tả tại

53

Hình 3.2. Sơ đồ khối về các bước của dự án và ĐTM

54

Hình 3.3. Chu kỳ của một dựa án và các yêu cầu thực hiện ĐTM

3.2. Các phƣơng pháp ĐTM

ĐTM là môn khoa học đa ngành, do vậy, muốn dự báo và đánh giá đúng các tác động

chính của dự án đến môi trường tự nhiên và KT-XH cần phải có các phương pháp khoa học

có tính tổng hợp. Dựa vào đặc điểm của dự án và dựa vào đặc điểm môi trường, các nhà

khoa học đã sử dụng nhiều phương pháp dự báo với mức độ định tính hoặc định lượng khác

nhau.

Mỗi phương pháp đều có điểm mạnh và điểm yếu. Việc lựa chọn phương pháp cần

dựa vào yêu cầu về mức độ chi tiết của ĐTM, kiến thức, kinh nghiệm của người thực hiện

ĐTM. Trong nhiều trường hợp phải kết hợp tất cả các phương pháp trong nghiên cứu ĐTM

cho một dự án, đặc biệt các dự án có qui mô lớn và có khả năng tạo nhiều tác động thứ cấp.

3.2.1. Phương pháp chập bản đồ:

Phương pháp này nhằm xem xét sơ bộ các tác động của dự án đến từng thành phần

môi trường trong vùng, từ đó định hướng nghiên cứu tiếp theo. Phương pháp chập bản đồ

dựa trên nguyên tắc so sánh các bản đồ chuyên ngành (bản đồ dịa hình, bản đồ thảm thực

vật, bản đồ thổ nhưỡng, bản đồ sử dụng đất, bản đồ phân bố dòng chảy mặt, bản đồ địa chất,

bản đồ địa mạo, bản đồ phân bố dân cư…) với các bản đồ môi trường cùng tỷ lệ. Hiện nay

kỹ thuật GIS (Hệ thông tin địa lý) cho phép thực hiện phương pháp này một cách nhanh

chóng và chính xác.

- Phương pháp chồng bản đồ đơn giản, nhưng yêu cầu phải có số liệu điều tra về

vùng dự án đầy đủ, chi tiết và chính xác.

- Phương pháp thống kê: Nhằm thu thập và xử lý các số liệu về điều kiện khí tượng,

thủy văn, kinh tế xã hội tại khu vực xây dựng Dự án.

3.2.2. Phương pháp lập bảng liệt kê (Check list):

Phương pháp này dựa trên việc lập bảng thể hiện mối quan hệ giữa các hoạt động của

dự án với các thông số môi trường có khả năng chịu tác động bởi dự án nhằm mục tiêu nhận

55

dạng tác động môi trường. Một bảng kiểm tra được xây dựng tốt sẽ bao quát được tất cả các

vấn đề môi trường của dự án, cho phép đánh giá sơ bộ mức độ tác động và định hướng các

tác động cơ bản nhất cần được đánh giá chi tiết.

Đối với phương pháp này, có 2 loại bảng liệt kê phổ biến nhất gồm bảng liệt kê đơn

giản và bảng liệt đánh giá sơ bộ mức độ tác động.

- Bảng liệt kê đơn giản: được trình bày dưới dạng các câu hỏi với việc liệt kê đầy đủ

các vấn đề môi trường liên quan đến dự án. Trên cơ sở các câu hỏi này, các chuyên gia

nghiên cứu ĐTM với khả năng, kiến thức của mình cần trả lời các câu hỏi này ở mức độ

nhận định, nêu vấn đề. Bảng liệt kê này là một công cụ tốt để sàng lọc các loại tác động môi

trường của dự án từ đó định hướng cho việc tập trung nghiên cứu các tác động chính.

- Bảng liệt kê đánh giá sơ bộ mức độ tác động: nguyên tắc lập bảng cũng tương tự

như bảng liệt kê đơn giản, song việc đánh giá tác động được xác định theo các mức độ khác

nhau, thông thường là tác động không rõ rệt, tác động rõ rệt và tác động mạnh. Việc xác định

này tuy vậy vẫn chỉ có tính chất phán đoán dựa vào kiến thức và kinh nghiệm của chuyên

gia, chưa sử dụng các phương pháp tính toán định lượng.

Như vậy, lập bảng liệt kê là một phương pháp đơn giản, nhưng hiệu quả không chỉ

cho việc nhận dạng các tác động mà còn là một bảng tổng hợp tài liệu đã có, đồng thời giúp

cho việc định hướng bổ sung tài liệu cần thiết cho nghiên cứu ĐTM. Như vậy, phải thấy

rằng, hiệu quả của phương pháp này phụ thuộc rất nhiều vào việc lựa chọn chuyên gia và

trình độ, kinh nghiệm của các chuyên gia đó.

3.2.3. Phương pháp ma trận (Matrix):

Phương pháp ma trận là sự phát triển ứng dụng của bảng liệt kê. Bảng ma trận cũng

dựa trên nguyên tắc cơ bản tương tự đó là sự đối chiếu từng hoạt động của dự án với từng

thông số hoặc thành phần môi trường để đánh giá mối quan hệ nguyên nhân – hậu quả ở mức

độ định lượng cao hơn với việc cho điểm mức độ tác động theo thang điểm từ 1 đến 5 hoặc

từ 1 đến 10. Tổng số điểm phản ánh thành phần môi trường hoặc thông số môi trường nào bị

tác động mạnh nhất. Mặc dù vậy, phương pháp này cũng vẫn chưa lượng hóa được quy mô,

cường độ tác động.

3.2.4. Phương pháp mạng lưới (Networks):

Phương pháp này dựa trên việc xác định mối quan hệ tương hỗ giữa nguồn tác động

và các yếu tố môi trường bị tác động được diễn giải theo nguyên lý nguyên nhân và hậu quả.

Bằng phương pháp này có thể xác định được các tác động trực tiếp (sơ cấp) và chuỗi các tác

động gián tiếp (thứ cấp). Phương pháp này được thể hiện qua sơ đồ mạng lưới dưới nhiều

dạng khác nhau.

3.2.5. Phương pháp đánh giá nhanh (rapid Assessment):

Là phương pháp dùng để xác định nhanh tải lượng, nồng độ các chất ô nhiễm trong

khí thải, nước thải, mức độ gây ồn, rung động phát sinh từ hoạt động của dự án. Việc tính tải

lượng chất ô nhiễm được dựa trên các hệ số ô nhiễm. Thông thường và phổ biến hơn cả là

việc sử dụng các hệ số ô nhiễm do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và của Cơ quan Môi trường

Mỹ (USEPA) thiết lập.

3.2.6. Phương pháp mô hình hóa (Modeling):

56

Phương pháp này là cách tiếp cận toán học mô phỏng diễn biến quá trình chuyển hóa,

biến đổi (phân tán hoặc pha loãng) trong thực tế về thành phần và khối lượng của các chất ô

nhiễm trong không gian và theo thời gian. Đây là một phương pháp có mức độ định lượng và

độ tin cậy cao cho việc mô phỏng các quá trình vật lý, sinh học trong tự nhiên và dự báo tác

động môi trường, kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm.

Các mô hình đang được áp dụng rộng rãi trong định lượng tác động môi trường gồm:

- Các mô hình chất lượng không khí: dự báo phát tán bụi, SO2, NOx, CO từ ống khói;

- Các mô hình chất lượng nước: Dự báo phát tán ô nhiễm hữu cơ (DO, BOD) theo

dòng sông và theo thời gian; Dự báo phát tán ô nhiễm dinh dưỡng (N, P) theo dòng sông và

theo thời gian; Dự báo phát tán các chất độc bền vững (kim loại nặng, hydrocacbon đa vòng

thơm) từ nguồn thải; Dự báo ô nhiễm hồ chứa (ô nhiễm hữu cơ, phú dưỡng hóa…); Dự

báo xâm nhập mặt và phân tán chất ô nhiễm trong nước dưới đất; Dự báo xâm nhập mặn vào

sông, nước dưới đất; Dự báo lan truyền ô nhiễm nhiệt trong sông, biển;

- Các mô hình dự báo lan truyền dầu; Các mô hình dự báo bồi lắng, xói lở bờ sông,

hồ, biển;

- Các mô hình dự báo lan truyền độ ồn;

- Các mô hình dự báo lan truyền chấn động;

- Các mô hình dự báo địa chấn.

Những lưu ý trong việc sử dụng phương pháp này là: phải lựa chon đúng mô hình có

thể mô phỏng gần đúng với điều kiện tự nhiên của vùng nghiên cứu; số liệu đầu vào phải đầy

đủ, chính xác; cần kiểm chứng kết quả dự báo với thực tế.

3.2.7. Phương pháp sử dụng chỉ thị và chỉ số môi trường:

- Phương pháp chỉ thị môi trường: là một hoặc tập hợp các thông số môi trường đặc

trưng của môi trường khu vực. Việc dự báo, đánh giá tác động của dự án dựa trên việc phân

tích, tính toán những thay đổi về nồng độ, hàm lượng, tải lượng (pollution load) của các

thông số chỉ thị này.

Ví dụ:

+ Về các chỉ thị môi trường đánh giá chất lượng nước: DO, BOD, COD (ô nhiễm hữu

cơ; NH4+, NO2

-, NO3

-, tổng N, tổng P (ô nhiễm chất dinh dưỡng); EC, Cl

- (nhiễm mặn)…

+ Về chỉ thị môi trường đánh giá chất lượng không khí: Bụi, SO2, CO, VOC (đốt

nhiên liệu hóa thạch; CH4, H2S, mùi (bãi rác).

- Phương pháp chỉ số môi trường (environmental index): là sự phân cấp hóa theo số

học hoặc theo khả năng mô tả lượng lớn các số liệu, thông tin về môi trường nhằm đơn giản

hóa các thông tin này.

Chỉ số môi trường thường được sử dụng gồm:

+ Các chỉ số môi trường vật lý: chỉ số chất lượng không khí (AQI), chỉ số chất lượng

nước (WQI), chỉ số tiêu chuẩn ô nhiễm (PSI);

+ Các chỉ số sinh học: Chỉ số ô nhiễm nước về sinh học (saprobic index); chỉ số đa

dạng sinh học (diversity index); chỉ số động vật đáy (BSI);

+ Các chỉ số về kinh tế, xã hội: chỉ số phát triển nhân lực (HDI); chỉ số tăng trưởng

kinh tế theo tổng thu nhập quốc nội (GDP); chỉ số thu nhạp quốc dân theo đầu người

(GDP/capita).

57

Ở Việt Nam năm 1999 đã đưa ra bộ chỉ thị về phát triển bền vững gồm 4 chỉ số về

kinh tế, 15 chỉ số về xã hội và 10 chỉ số về môi trường.

3.2.8. Phương pháp viễn thám và GIS:

Phương pháp viễn thám dựa trên cơ sở giải đoán các ảnh vệ tinh tại khu vực dự án,

kết hợp sử dụng các phần mềm GIS (Acview, Mapinfor, ...) có thể đánh giá được một cách

tổng thể hiện trạng tài nguyên thiên nhiên, hiện trạng thảm thực vật, cây trồng, đất và sử

dụng đất cùng với các yếu tố tự nhiên và các hoạt động kinh tế khác.

3.2.9. Phương pháp so sánh:

Dùng để đánh giá các tác động trên cơ sở các Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật quốc

gia về môi trường;

3.2.10. Phương pháp chuyên gia:

Là phương pháp sử dụng đội ngũ các chuyên gia có trình độ chuyên môn phù hợp và

kinh nghiệm để ĐTM.

3.2.11. Phương pháp tham vấn cộng đồng

Phương pháp này sử dụng trong quá trình phỏng vấn lãnh đạo và nhân dân địa

phương tại nơi thực hiện Dự án để thu thập các thông tin cần thiết cho công tác ĐTM.

3.3. Căn cứ pháp lý và kỹ thuật liên quan đến ĐTM ở Việt Nam

3.3.1. Căn cứ pháp lý

a. Căn cứ pháp lý liên quan đến ĐTM

- Luật Bảo vệ môi trường 2014 được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam thông qua

ngày 23 tháng 6 năm 2014 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2015

- Nghị định số 19/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường ban hành ngày 9

tháng 3 năm 2015, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 4 năm 2015 của Chính phủ về việc quy định

chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường;

- Nghị định 29/2011/NĐ-CP ngày 18/04/2011 của Chính phủ quy định về đánh giá

môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường;

- Thông tư số 26/2011/TT-BTNMT ngày 18 tháng 07 năm 2011 của Bộ Tài nguyên

và Môi trường hướng dẫn về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường

và cam kết bảo vệ môi trường;

- Nghị định 179/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực

bảo vệ môi trường;

- Thông tư số 08/2009/TT-BTNMT ngày 15 tháng 7 năm 2009 của Bộ Tài nguyên và

Môi trường quy định về quản lý và BVMT khu kinh tế, khu công nghệ cao, khu công nghiệp

và cụm công nghiệp.

b. Căn cứ pháp lý liên quan đến quản lý chất thải

- Nghị định 25/2013/NĐ-CP về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải;

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Nghi-dinh-19-2015-ND-CP-huong-dan-Luat-Bao-ve-moi-truong-266743.aspx

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Vi-pham-hanh-chinh/Nghi-dinh-179-2013-ND-CP-quy-dinh-xu-phat-vi-pham-hanh-chinh-bao-ve-moi-truong-213654.aspx

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Vi-pham-hanh-chinh/Nghi-dinh-179-2013-ND-CP-quy-dinh-xu-phat-vi-pham-hanh-chinh-bao-ve-moi-truong-213654.aspx

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Nghi-dinh-25-013-ND-CP-phi-bao-ve-moi-truong-doi-voi-nuoc-thai-179588.aspx

58

- Nghị định số 59/2007/NĐ-CP ngày 09 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ về quản lý

chất thải rắn;

- Thông tư số 63/2013/TTLT-BTC-BTNMT ngày 15 tháng 5 năm 2013 của Bộ

trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về hướng dẫn thực hiện Nghị định số 25/2013/NĐ-CP

của Chính phủ về thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải;


Môi trường hướng dẫn về quy định quản lý CTNH;

- Quyết định số 152/1999/QĐ-TTg ngày 10 tháng 7 năm 1999 của Thủ tướng Chính

phủ phê duyệt Chiến lược quản lý chất thải rắn tại các đô thị và KCN Việt Nam đến năm

2020;

c. Căn cứ pháp lý liên quan đến quản lý tài nguyên nước

- Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QH13 được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam

thông qua ngày 21 tháng 6 năm 2012;

- Nghị định 201/2013/NĐ-CP hướng dẫn Luật tài nguyên nước;

- Thông tư 27/2014/TT-BTNMT về việc đăng ký khai thác nước dưới đất, mẫu hồ sơ

cấp, gia hạn, điều chỉnh, cấp lại giấy phép tài nguyên nước do bộ trường Bộ Tài nguyên và

Môi trường ban hành;


Môi trường quy định về đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải của nguồn nước;

d. Các văn bản ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường

- Thông tư 16/2009/TT-BTNMT quy định quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường

do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành;

- Quyết định số 04/2008/QĐ-BTNMT ngày 18 tháng 7 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ

Tài nguyên và Môi trường về việc ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường;

- Quyết định số 16/2008/QĐ-BTNMT ngày 31 tháng 12 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ

Tài nguyên và Môi trường về việc ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường;


và Môi trường quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường;


và Môi trường quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

e. Các văn bản liên quan khác

- Nghị định 80/2014/NĐ-CP về thoát nước và xử lý nước thải;

- Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14 tháng 3 năm 2008 của Chính phủ Quy định

về khu công nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế.

3.3.2. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường

a. Về chất lượng môi trường không khí

- QCVN 05:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí

xung quanh;

- QCVN 06:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về một số chất độc hại trong

không khí xung quanh;

- QCVN 26:2010/BTNMT : Về tiếng ồn;

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Nghi-dinh-201-2013-ND-CP-huong-dan-Luat-tai-nguyen-nuoc-214786.aspx

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Thong-tu-27-2014-TT-BTNMT-dang-ky-khai-thac-nuoc-duoi-dat-mau-ho-so-cap-gia-han-cap-lai-giay-phep-234260.aspx

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Thong-tu-27-2014-TT-BTNMT-dang-ky-khai-thac-nuoc-duoi-dat-mau-ho-so-cap-gia-han-cap-lai-giay-phep-234260.aspx

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Xay-dung-Do-thi/Nghi-dinh-80-2014-ND-CP-thoat-nuoc-va-xu-ly-nuoc-thai-242830.aspx

59

- Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia QCVN 27:2010/BTNMT về độ rung do Bộ trưởng Bộ

Tài nguyên và Môi trường ban hành

b. Về chất lượng môi trường nước

- QCVN 08/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt.

- QCVN 09/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ngầm.

- QCVN 10/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước biển ven

bờ

c. Về chất lượng môi trường đất

- QCVN 03:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn cho phép của kim

loại nặng trong đất;

- QCVN 15:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về dư lượng hoá chất bảo vệ

thực vật trong đất.

d. Về khí thải công nghiệp

- QCVN 02/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải lò đốt chất thải rắn

y tế;

- QCVN 19:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp đối

với bụi và các chất vô cơ ;

- QCVN 20:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp đối

với một số chất hữu cơ;

- QCVN 21:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp sản

xuất phân bón hóa học;

- QCVN 22:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp nhiệt

điện;

- QCVN 23:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp sản

xuất xi măng;

e. Về nước thải sinh hoạt và công nghiệp

- QCVN 01:2008/BTNMT-Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp chế

biến cao su thiên nhiên.

- QCVN 11/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải chế biến thuỷ sản.

- QCVN 12/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp sản

xuất giấy và bột giấy.

- QCVN 13/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp dệt

may.

- QCVN 14/2008/TNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sinh hoạt.

- QCVN 24:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp.

- QCVN 25:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải của bãi chôn lấp

chất thải rắn;

http://thuvienphapluat.vn/TCVN/Tai-nguyen-Moi-truong/QCVN-27-2010-BTNMT-do-rung-901539.aspx

http://thuvienphapluat.vn/TCVN/Tai-nguyen-Moi-truong/QCVN-27-2010-BTNMT-do-rung-901539.aspx

Mt t rong xay dung

Education

Transcript of Mt t rong xay dung