. . . . . .. . . .

. . . . . . . . . .

Graevinski Fakultet Amir Hajdar

Microsoft Excel 2000

2

Sadraj

Uvod................................................................................................................. 2

Startanje Microsoft Excel-a .......................................................................2

Osnovne Funkcije .......................................................................................... 4

Otvaranje Nove Radne Knjige/Lista ..........................................................4

Snimanje Radne Knjige/Lista ....................................................................6

Printanje Radne Knjige .............................................................................6

Koritenje Formula ........................................................................................ 7

Formule .....................................................................................................7

Matematiki Operatori ...............................................................................7

Funkcije .....................................................................................................7

Oblikovanje Podataka i Prikaz...................................................................... 9

Format Opcija............................................................................................9

Pravljenje Grafova...................................................................................10

Korisne Opcije.............................................................................................. 12

Edit Meni ................................................................................................12

View Meni...............................................................................................13

Insert Meni..............................................................................................14

Format Meni ...........................................................................................14

Tools Meni..............................................................................................15

Data Meni ...............................................................................................15

2

Uvod Microsoft Excel je jo jedan u nizu Microsoft Office Suite programa. Microsoft Excel je tabularni program, pa kao i svi ostali tabularni programi, organizovan je u kolone i redove koje stvaraju elije. Redovi poinju od broja 1 i poveavaju se idui prema dole, dok kolone poinju od slova A i idu ka Z, a onda opet idu od AA, AB, itd. Organizacijom na ovaj nain svaka elija ima svoju adresu. Tako npr. elija B4 predstavlja 4. red i B (drugu) kolonu, tj. B4 je adresa elije. Jedna ovakva tabela ini radni list, dok vie radnih listova ine radnu knjigu.

Microsoft Excel je koristan kod unoenja podataka nad kojim trebaju biti vrene dodatne kalkulacije, statistike analize, grafikih prikaza na osnovu uneenih podataka, itd. Microsoft Word ima podrku tabela ali mogunosti manipulacije elija u Microsoft Word-u su mnogo manje nego u Microsoft Excel-u.

Startanje Microsoft Excel-a

Da bi otvorili Microsoft Excel, kliknite na Start dugme i izaberite Programs kategoriju, pa onda kliknite na Microsoft Excel sliicu, ili ako je ne vidite, uite u Microsoft Office kategoriju, pa onda tu naite Microsoft Excel sliicu i kliknite na nju.

Kada se Microsoft Excel uita u memoriju, vidjeete sve karakteristike Windows programa (vidite sliku ispod):

1. Prostor za ime programa (Title Bar) u kome je smjeteno ime programa, odnosno radnje koju trenutno obavljate.

2. Meni i alatke (Menu bars and Tool bars) opcije koje koriste za izvravanje svih radnji onim to radite u ovom programu.

3. Dugmii za minimiziranje (Minimize), maksimiziranje (Maximize), i zatvaranje (Close) prozora, tj. programa. Klikom na ove dugmie, opisana radnja se izvrava.

4. Prostor u kome je sva radnja smjetena. U sluaju da je ovaj prostor premalen, tada se sa desne strane nalazi vertikalni kliza (Vertical Scroll Bar), odnosno sa donje strane se nalazi horizontalni kliza (Horizontal Scroll Bar) koji se koriste za pregled itavog teksta. Klikom na strelice koje se nalaze na rubovima ovih dviju klizaa, pomjerate pregled vaeg dokumenta gore-dole, odnosno lijevo-desno.

Kontekst meni koji se javlja tako to se pritisne desno dugme mia, a koji sadri najkorisnije opcije na tom dijelu programa gdje se meni pojavio.

3

Osnovne Funkcije Osnovne funkcije Microsoft Excel-a ukljuuju ono to ste ve jednim dijelom nauili kroz Microsoft Word prirunik. To podrazumijeva pisanje teksta, otvaranje i snimanje datoteka, kopiranje teksta i dr.

Otvaranje Nove Radne Knjige/Lista

Ako ste koristili startni meni da otvorite Microsoft Excel, tada vam se automatski otvorio prazni radni list u praznoj radnoj knjizi. Ali ako ste ve pisali u dokumentu, tada da bi otvorili novu radnu knjigu, trebate izabrati File opciju iz menia, pa zatim New opciju. Vidjeete prozor slian ovom ispod.

Imate mogunost da izaberete Workbook to e vam otvoriti novu praznu radnu knjigu sa novim radnim listovima, ili moete koristiti umetak Spreadsheet Solutions i izabrati jedan od ve zapoetih radnih knjiga sa ve nekim formulama upisanim u dokumenat. Ova druga opcija je korisna ako elite da piete neke od raunovodstvenih obrauna koje je ve Microsoft Excel zapoeo tako to su ve neke od standardnih formula uneene i odgovarajue kolone.

4

U sluaju da elite samo ubaciti novi radni list u ve zapoeti dokumenat, tada izaberite opciju Insert u meniu, pa zatim Worksheet i novi radni list se ubacio unutar dokumenta, tj. radne knjige, u kojem radite.

Ako elite otvoriti ve postojeu radnu knjigu, tada koristite opciju File, zatim Open opciju i kao to ste radili u Microsoft Word-u, ovdje moete otvoriti postojeu datoteku.

5

6

Snimanje Radne Knjige/Lista

Ima nekoliko naina na koji moete snimiti svoj dokumenat na kojem radite:

1. Izaberite opciju File pa zatim Save ili Save As iz menia imajui u vidu da vam Save As opcija omoguava da snimite dokumenat pod drugim imenom dok Save opciju snima dokumenat pod postojeim imenom

2. Pritisnite Ctrl+S kombinaciju tipki na tastaturi

3. Pritisnite na sliicu

Napomena: esto snimite vae izmjene na dokumentu kako nebi izgubili u izmjene u sluaju problema sa raunarom ili sluajnim dogaajem kao to je kratkotrajni nestanak elektrine energije.

Printanje Radne Knjige

Prije nego to hoete da printate radnu knjigu, ili radni list, trebate pripremiti radnu knjigu za printanje. Iz File menia izaberite Page Setup opciju i sljedei prozor e vam se pojaviti:

Ovdje moete podesiti orijentaciju papira, veliinu papira, i druge opcije, ali tu je i opcija Print Preview koja e vam omoguiti da vidite kako bi radna knjiga izgledala kada bi se isprintala. Na umetku Margins moete podesiti margine, na umetku Header/Footer moete podesiti glavu i podnoje dokumenta, i na umetku Sheet moete izabrati prostor radne knjige koji elite printati, redoslijed printanja, itd.

Nakon to ste odredili izgled stranice, moete printati dokumenat, a to se naravno moe uraditi kao u Microsoft Wordu na tri naina:

1. Izaberite opciju File pa zatim Print opciju

2. Pritisnite Ctrl+P kombinaciju tipki na tastaturi

3. Pritisnite na sliicu

7

Koritenje Formula Koritenje formula je jedna od najvanijih karakteristika Microsoft Excel-a. Jednostavno se mogu upisivati matematike funkcije kao i aritmetiki izrazi, ili vriti kalkulacije nad odreenim elijama.

Formule

Da bi upisali formulu, trebate prvo upisati znak jednakosti = pa onda upisati formulu. U sluaju da vaa formula sadri adrese odreenih elija (npr. A1+A2), Microsoft Excel automatski rauna vrijednost kada se sadraj tih elija promijeni. Isto tako, kada kopirate eliju koja sadri formulu i onda je zalijepite negdje na drugo mjesto (copy/paste operacija), Microsoft Excel e automatski podesiti formulu da se odnosi na nove elije.

Primjer:

Ako popunimo eliju A1 sa 5, i A2 sa 10, a eliju A3 sa vrijednou =A1+A2 (bez navodnih znakova), tada e elija A3 imati vrijednost 15. Ako sada popunimo eliju B1 sa 50 i B2 sa 60, i kopiramo formulu iz A3 elije tako to obiljeimo eliju A3 i koristimo Edit opciju, pa zatim Copy odnosno Paste iz menia, i kopiramo iz elije A3 formulu i zalijepimo u eliju B3, tada e vrijednost u eliji B3 biti 110.

Sabiranje elija isto tako se moe vriti preko ve definisane formule (sume). Moete izabrati elije koje hoete sabrati, i onda iz menia izabrati dugme , ili jednostavno upisati u eliju =SUM(A1:A5) to e u ovom sluaju sabrati sve elije izmeu elija A1 i A5 ukljuujui ove dvije elije.

Ako ne elite da se kod kopiranja elije formula automatski prilagodi novim elijama, trebate napisati formulu koristei absolutne adrese. To ete uraditi tako to e te koristiti znak $ ispred imena kolone ili reda ili oboje kada upisujete formulu. Tako gore navedena formula ako se promijeni u =SUM($A$1:$A$5), tada e ta formula ostati ista i kada bi se kopirala u neku drugu eliju.

Matematiki Operatori

Microsoft Excel prepoznaje sljedee matematike operatore:

OPERATOR OPIS + Sabiranje - Oduzimanje * Mnoenje / Dijeljenje ^ Eksponenat

Zagrade (, ) se mogu koristiti kako bi se bolje specificirao matematiki izraz. Ispravljanje formule unutar elije se vri tako to odaberete tu eliju i ispravite u prostoru ispod menia gdje je ta formula ispisana, ili dva puta kliknete na tu eliju i direktno u njoj ispravljate formulu.

Funkcije

Mnoge funkcije su ve definisane unutar Microsoft Excela i vi samo treba da ih pozovete. To ete uraditi tako to ete iz menia izabrati opciju Insert pa zatim Function i sljedei prozor e vam se pojaviti:

U listi Function category vidite sve kategorije funkcija, a u listi Function name vidite sve funkcije u toj kategoriji, dok ispod obje liste stoji opis te funkcije i njen nain koritenja. Izabirom funkcije (u desnom izlistanju Function name), kliknite na OK dugme kako bi se funkcija upisala u eliju.

8

Oblikovanje Podataka i Prikaz Kada ste zavrili rad na jednom radnom listu ili radnoj knjizi, obino se prikaz oblikuje, tj. font, poravnanja, ivice, paterni, i dr. izaberu se kako bi dokumenat izgledao to pregledniji i organizovaniji.

Format Opcija

Sve opcije koje se koriste kod oblikovanja teksta se nalaze u Format meniu, pa ako izaberete Format meni, pa opciju Cells, prozor e vam se pojaviti slian ovom ispod.

Tu moete vidjeti razne umetke koje vam omoguavaju da podesite izgled teksta kao i da specificirate vrstu teksta koji se nalazi u elijama. Ako u umetku Number kliknete na neku od kategorija, sa desne strane e se pojaviti lista raznih oblika iz koje onda vi izaberete oblik koji vama odgovara. Ispod obje liste vidjeete opis kategorije.

9

Kada izaberete odgovarajuu opciju, potrebno je pritisnuti OK dugme da bi se va zahtjev ispunio.

Vano je napomenuti da moete u svim umetcima podesiti opcije, pa tek na kraju pritisnuti OK dugme kako bi se sve vae izmjene primijenile na radnoj knjizi na kojoj radite.

Crtanje Grafova

Microsoft Excel omoguava koritenje grafova kako bi se vizuelno predstavili podaci koje ste unijeli u radni list. Ponovo moete koristiti opciju Insert, pa zatim Graph da ubacite grafiki prikaz vaih podataka (obino se prvo oznae podaci koje se ele prikazati na grafu, pa se onda opcija Insert i Graph koriste).

10

Microsoft Excel e vam u etiri koraka ponuditi opcije da formatirate graf kao i da izaberete koje elije trebaju biti ukljuene u crtanju grafa (ako ih ve niste izabrali) i automatski e napraviti graf u vaem dokumentu kojeg onda moete pomjeriti miem gdje elite da se prikae. Isto tako, moete koristiti Custom Types umetak za neke interesantnije oblike grafova, ali uvijek trebate imati u vidu osobe koje e gledati va prikaz podataka te izgled grafa ne bi trebao da pokvari kompletan dojam vaeg dokumenta.

11

Korisne Opcije Microsoft Excel ima mnoge opcije od kojih su neke ee koritene od drugih. U ovom dijelu prirunika su opisane one opcije koje su vjerovatno koritene vie nego ostale, a koje su kategorisane na osnovu menia u kojem se nalaze.

Edit Meni

Edit (urediti) meni omuava obavljanje standardnih radnji kopiranja i izrezivanja raznih dijelova radnog lista, kao i pretragu za odreenim tekstom.

Opcije koje su esto koritene u okviru Edit menia su opisane u sljedeoj tabeli:

OPCIJA FUNKCIJA Undo Vraanje stanja vaeg dokumenta jedan korak unazad

Repeat Izvrenje zadnje radnje koja je izvrena nad radnom knjigom

Copy/Cut/Paste Kopiranje, izrezivanje, lijepljenje elija ili drugih elemenata Fill Upisivanje izabranog teksta u obiljeene elije

Clear Brisanje vrijednosti u eliji bez odnosa na susjedne elije Delete Brisanje vrijednosti u eliji sa odreenim odnosom na

susjedne elije Find/Replace Pretraga dokumenta za odreenim tekstom

Go To Biranje specifine elije koja ima posebno znaenje

12

13

View Meni

View (pregled) meni omuava podeavanje pregleda vaeg dokumenta kako bi vam bilo ugodnije raditi sa dokumentom, kao i pristup glavi podnoju dokumenta gdje se obino stavlja naslov ili drugi specifini tekst koji treba da bude prisutan na svakoj stranici.

Opcije koje su esto koritene u okviru View menia su opisane u sljedeoj tabeli:

OPCIJA FUNKCIJA Normal Normalan pregled dokumenta

Page Break Views Pregled sa isprekidanim linijama koje oznaavaju granice isprintane stranice

Toolbar Niz pomonih alatki koje se mogu vidjeti ispod menia a predstavljene su razliitim sliicama. Opcija sa kvakicom pored pokazuje da je ta alatka ve prisutna ispod menia ili u donjem dijelu prozora

Header/Footer Glava i podnoje dokumenta Full Screen Prikaz dokumenta bez alatki (toolbar) i margina

Zoom Poveavanje ili smanjivanje stranice

14

Insert Meni

Insert (ubaci/upii) meni omuava ubacivanje raznih elemenata u sklopu vaeg dokumenta.

Opcije koje su esto koritene u okviru Insert menia su opisane u sljedeoj tabeli:

OPCIJA FUNKCIJA Cells Ubacivanje elija Rows Ubacivanje redova elija

Columns Ubacivanje kolona elija Worksheet Ubacivanje novog radnog lista

Chart Ubacivanje grafikog prikaza podataka unutar dokumenta Function Ubacivanje funkcije za kalkulaciju nad podacima Picture Ubacivanje slika, oblika, itd.

Hyperlink Ubacivanje adrese internet stranice

Format Meni

Format (oblikovanje) omoguava oblikovanje podataka upravo onako kako to elite.

Opcije koje su esto koritene u okviru Format menia su opisane u sljedeoj tabeli:

15

OPCIJA FUNKCIJA Cells Odabir vrste vrijednosti u elijama (tekst, broj, datum,

vrijeme, itd.) Row Podeavanje izgleda i vidljivosti redova

Column Podeavanje izgleda i vidljivosti kolona Sheet Podeavanje pozadine, imena i vidljivosti radnog lista

Auto Format Podeavanje pozadine dokumenta

Tools Meni

Tools (alatke) meni omoguava mnoge opcije poevi od provjere spelovanja u dokumentu i konfigurisanja Microsoft Excel-a vaim navikama i potrebama, do programiranja i izvravanja komplikovanih makro funkcija. Neke od opcija (npr. Macro opcija) zahtijevaju mnogo dublje poznavanje ne samo Microsoft Excel-a, nego i tehnike programiranja.

Opcije koje su esto koritene u okviru Tools menia su opisane u sljedeoj tabeli:

OPCIJA FUNKCIJA Spelling Provjera dokumenta za spelovane i gramatike greke

(zavisno od verzije Microsoft Excel-a, mogue je vriti provjere u odreenim jezicima)

Protection Zatita radne knjige/lista lozinkom Macro Pravljenje ili izvravanje komplikovane makro funkcije

Customize Podeavanje menia i alatki koje su prikazane Options Podeavanje raznih opcija Microsoft Excel-a vaim

navikama i potrebama

Data Meni

Data (podaci) meni omoguava rad sa nekim dodatnim operacijama nad podacima u vaoj radnoj knjizi.

Opcije koje su esto koritene u okviru Data menia su opisane u sljedeoj tabeli:

OPCIJA FUNKCIJA Sort Razvrstavanje podataka na osnovu nekih obiljeja (npr.

sortiranje po abecedi) Filter Filtriranje podataka na osnovu podataka u elijama

Subtotals Izvrenje osnovnih funkcija (suma, minimalna/maksimalna vrijednost, i dr.) nad vaim podacima

PivotTable and PivotChart Report

Pivotiranje (obrtanje oko neke specifine take) tabela ili grafova u radnom listu

Get External Data Ubacivanje podataka direktno iz neke baze podataka, datoteka ili ak interneta

16

Startanje Microsoft Excel-aOtvaranje Nove Radne Knjige/ListaSnimanje Radne Knjige/ListaPrintanje Radne KnjigeFormuleMatematiki OperatoriFunkcijeFormat OpcijaCrtanje GrafovaEdit MeniView MeniInsert MeniFormat MeniTools MeniData Meni