MOVISIES 14 - Decentralisaties, transformatie en bezuinigingen

MOVISIESRelatieblad over maatschappelijke ontwikkeling * juli 2012 * nr 14

THEMA: Decentralisaties, transformatie en bezuinigingen

In dit nummer:

Themapagina's 3-6

Professionaliteit Verankerd 7

Databank Effectieve sociale interventies 8

Trends en debat 9

Actief burgerschap & emancipatie 10

Sociale zorg 11

Buurtgerichte aanpak 12

Huiselijk & seksueel geweld 13

Activiteiten 14

Publicaties 15

Trainingen 16

“ Benut de ontstane vertraging goed!”

Lilian Linders aarzelt nauwelijks bij de vraag

wat zij aan een nieuw kabinetsakkoord zou

toevoegen. ”Ruimte voor kwetsbaarheid.

Het besef dat iedereen in bepaalde fasen van

zijn of haar leven kwetsbaar is en dat dat mag,

dat daar ruimte voor is. Ik voel die ruimte nu

onvoldoende. Iedereen is natuurlijk voor eigen

kracht, ik ook, maar wees ook een samenleving

waar mensen tijdig professionele hulp vragen.

Ook daar bespaar je geld mee.”

KantelingNu het kabinet-Rutte demissionair is en nieuwe

verkiezingen in aantocht zijn, rijst ook de vraag hoe

verder te gaan met de zo enthousiast ingezette

kanteling van verzorgingsstaat naar participatie-

maatschappij. Door verschillende beleidsterreinen

te decentraliseren, kunnen zorg en welzijn dichter

bij mensen en minder gefragmentariseerd georga-

niseerd worden. En, niet onbelangrijk, het zou ook

kosten besparen. Het is een kanteling die in diverse

beleidsvoornemens zoals de Wet werken naar

vermogen en de overheveling van de dagbesteding

van AWBZ naar Wmo vorm kreeg.

Linders, associate lector aan de Fontys Hoge-

school in Eindhoven en auteur van ‘De betekenis

van nabijheid’, een onderzoek naar informele

zorg, meent dat de gesneuvelde coalitie, maar

ook in het land hebben veel zorgen welzijns-

bestuurders last gekregen van een tunnelvisie.

De zo bepleitte ‘eigen kracht’ is niet het ei van

Columbus. “Ik vind dat te veel bestuurders

Linders vindt dat de focus in de huidige transities

op wat mensen wel kunnen te eenzijdig is. Het

veroorzaakt volgens haar bijvoorbeeld dat mensen

niet meer vertellen wat er aan de hand is, terwijl

ze dat wel zouden moeten doen. De nieuwe

ideologie van zelfredzaamheid dreigt te veroorza-

ken dat er te weinig oog is voor reële problemen.

“Waar het mij in die hele transitie om gaat, is dat

professionals echt anders gaan werken. Gericht

op het betrekken van de omgeving, beseffen

dat je niet de enige mag zijn in het leven van

de cliënt. Dat betekent dat je eerst je doelgroep

zich blind staren op die eigen kracht om zo te

kunnen bezuinigen. Er wordt nu al zoveel geld

verspild aan projecten van professionals die de

buurt ingaan om de civil society te stimuleren

en die niet slagen omdat er niet goed wordt

nagedacht.”

in kaart brengt en dat je vervolgens samen met

die cliënt bekijkt hoe je met de omgeving de

problemen die mensen hebben, kunt aanpakken.”

Persoonsgebonden budgetVolgens Linders worden de zaken nu echter

omgedraaid. Onder het mom van zelfredzaamheid

wordt alvast bezuinigd. “Ik pak een voorbeeld

uit een wat verder verleden. Toen is het aantal

kilometers dat mensen die in de AWBZ vergoed

lees verder op pagina 2 >>

De val van Rutte 1 geeft

gemeentes en organisaties

de gelegenheid de ingezette

transities zorgvuldiger uit te

voeren. “Waar het volgens mij

om gaat is dat professionals

echt anders gaan werken.”

pagina 4

pagina 5

* Een Wmo loket is niet meer van deze tijd

* Weg met formele zeggenschap

* René Verkuylen: “Mij hoor je geen ach en wee roepen.”

* 3 vragen aan DIVA Delft

* Diversity Day: Iedereen is anders. En dat is maar goed ook!

* Aan de slag met buurten dorpskracht!

* MBO monitor

* 8 actiepunten: Zo maken gemeenten een solide PGB-regeling

* Wmo trendrapport 2012: Maatschappelijke ondersteuning in beweging

* Particuliere vervoersdienst voor ouderen

* Aanpak huiselijk geweld wordt sterker verankerd in de Wmo

pagina 7

pagina 9

pagina 10

pagina 11

pagina 12

pagina 13

De zo bepleitte ‘eigen kracht’ is echt niet het

ei van Columbus.

Door verschillende beleidsterreinen te decentraliseren, kunnen zorg en welzijn dichter bij mensen en minder gefragmentariseerd georganiseerd worden.

1

mogen reizen, drastisch terugge-

schroefd. Terwijl je toch eerst naar de

individuele situatie zou moeten kijken,

naar de gevolgen. Want nu blijkt die

bezuiniging voor een substantiële

groep mensen een grote belem-

mering.” Voor het persoonsgebonden

budget geldt hetzelfde. “Ik vond en

vind een dergelijk budget een enorme

verworvenheid. En inderdaad, er

werd misbruik van gemaakt. Maar in

Duitsland schijnen ze nog veel meer

met het PGB te werken en liggen de

uiteindelijke kosten beduidend lager

dan bij ons. Natuurlijk is ook daar

misbruik, maar dat neemt men op de

koop toe. Laten we nou niet het kind

met het badwater weggooien. Een

groter beroep op de eigen omgeving

waar mogelijk is prima, maar we weten

dat heel veel mensen zich juist minder

afhankelijk voelen als ze niet de hele

tijd op de eigen omgeving hoeven

terug te vallen.”

Lilian Linders wil met haar kritiek

maar zeggen dat de kabinetscrisis de

mogelijkheid biedt een broodnodige

pas op de plaats te maken. “Lokale

overheden krijgen nu de tijd om uit

te zoeken wat ze met hun kretologie

“Hartstikke leuk maar ook

best ingewikkeld.” Zo

typeert Ronald Bandell

zijn nieuwe functie als voorzitter van

de raad van toezicht van MOVISIE

per 1 januari 2012. “Leuk vanwege

de mensen en vanwege het werkveld.

Maar ook ingewikkeld in deze tijd van

bezuinigingen. Hoewel ik dat eigenlijk

juist interessant vind. Het is niet

bepaald ‘business as usual’.”

BurgemeesterBandell is 33 jaar burgemeester

geweest van gemeenten als Alkmaar,

Dordrecht, Papendrecht en Moordrecht.

Waarom dit voorzitterschap? “Ik ken

MOVISIE al geruime tijd. Ik vind het een

goede organisatie in welzijnsland. Het

is ook een organisatie die zijn zaken

op orde heeft. In financieel opzicht

is het een gezonde club. Er werken

enthousiaste, gedreven mensen. Juist

nu de samenleving ingrijpend verandert

en we voor forse bezuinigingen staan,

is MOVISIE een belangrijke organisatie

voor het werkveld. Het is mijn ambitie

om MOVISIE sterk te houden en daarop

in te spelen."

Ritueel bijbaantjeRonald Banell begon zijn carrière in

de jaren zestig in het opbouwwerk,

Ronald Bandell, nieuwe voorzitter raad van toezicht

“ Dit is geen ritueel bijbaantje. Ik ga terug naar mijn roots.”

na het doorlopen van de sociale

academie. “Nee, dit is voor mij

geen ritueel bijbaantje. Ik heb het

gevoel dat ik terugga naar mijn

roots. Ik heb altijd affiniteit gehad

met sociaal beleid. Ik heb jaren

terug meegewerkt aan de oprichting

van het Nederlands Centrum voor

Sociaal Beleid. MOVISIE ken ik

vanaf de tijd dat ik voorzitter ben

van de Nederlandse afdeling van

de International Council on Social

Welfare.”

VNGBandell is voorzitter geweest van

het Platform Asiel en Integratie

van de Vereniging van Nederlandse

Gemeenten, de VNG. Ook was

hij bestuurslid van de VNG. “Het

verbaast me dat MOVISIE en de VNG

weinig contact hebben. Het lijkt

me voor gemeenten belangrijk om

gebruik te maken van de expertise

van MOVISIE, zeker nu er allerlei

decentralisaties voor de deur staan.

Hoewel, nu het kabinet is gevallen,

is het de vraag hoe hard het met

die decentralisaties zal gaan. Ik

hoop dat men de tijd neemt om

de zaken goed te laten landen bij

de gemeenten. MOVISIE kan de

gemeenten daarbij zeer steunen.”

"Het lijkt me voor gemeenten belangrijk om gebruik te maken van

de expertise van MOVISIE"

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

bedoelen. ‘Eigen kracht’, oké, maar

waar heb je het dan over in jouw

gemeente? Ik denk dat er in het

beleidsproces nu een behoorlijke

vertraging ontstaat en ik hoop dat

die ruimte benut wordt om jezelf als

gemeente eens goed te informeren.

Praat met professionals die met de

voeten in de modder staan, praat met

die mensen die nu in de AWBZ zitten,

ga naar sociale werkplaatsen.” Want

het kabinet mag dan gevallen zijn,

die kanteling gaat er volgens Linders

komen. Het is een ontwikkeling die

in de samenleving zelf zit en niet

afhankelijk is van beleidsvoornemens.

“Ik vind nogal wat gemeentes en pro-

fessionele organisaties te afwachtend.

Je ziet bij organisaties bijvoorbeeld dat

ze geen nieuw beleid ontwikkelen,

geen mensen meer aannemen, dat

vind ik heel erg raar. Gebruik die extra

tijd die je nu krijgt nou goed.”

AmbivalentieErik Dannenberg, Wmo-wethouder

van de gemeente Zwolle en voorzitter

van de VNG-commissie op dit terrein,

kiest natuurlijk niet dezelfde scherpe

bewoordingen als Lilian Linders.

Ieder zijn rol. Maar hij herkent haar

boodschap wel. “Het is zeker zo dat

we als wethouders nu meer de kans

krijgen om goed kennis te nemen van

de lokale situaties. En het klopt dat

bestuurders soms in abstracte termen

als ‘eigen kracht’ en ‘zelfredzaamheid’

praten. Laten we echter niet te min

doen over het ontstane enthousiasme.

Het is goed dat we in de zorg nu het

besef hebben dat we moeten kijken

naar wat iemand wel kan, in plaats

van wat hij niet kan. En er zijn echt

geen wethouders die mensen met

ernstige beperkingen door het ijs

laten zakken.”

Voor Dannenberg had er geen kabinet

voor hoeven te vallen, maar de nu

ontstane situatie biedt volgens hem

wel kansen. “We hebben als VNG

bijvoorbeeld steeds gezegd dat de

verschuiving van de AWBZ-taken

naar de Wmo per 1 januari 2014

zou moeten plaatshebben, in plaats

van per 2013 zoals dit kabinet wilde.

Gezien de hoeveelheid tegenstrijdige

moties en amendementen die in de

Tweede Kamer nu op tafel liggen

(Dannenberg werd geïnterviewd op

10 mei, redactie), ligt het in de lijn van

verwachting dat we nu toch bij

1 januari 2014 uitkomen.”

De Zwolse wethouder hoopt wel dat

ook in de nieuwe politieke situatie, nu

en na 12 september, het vertrouwen in

verdergaande decentralisatie overeind

blijft. “Laten we niet meer terugvallen

op landelijke systemen en regels. Maak

deze beweging die bij deze samenle-

ving past, echt af. Geef ons de ruimte

om lokaal in persoonlijke gesprekken

te kijken wat er in ieder individueel

geval nodig is.” Dannenberg is, niet

verrassend natuurlijk, ervan overtuigd

dat gemeentes dat vertrouwen

uiteindelijk waard zijn. Hij stoort

zich aan de beeldvorming dat lokale

overheden niet opgewassen zouden

zijn tegen hun nieuwe taken. “Volgens

mij is er bij vorige decentralisaties

ook niet veel mis gegaan. Ik verbaas

me weleens over die ambivalentie.

Enerzijds is er altijd kritiek op de rigide

systematiek in de zorgwereld, op de

>> vervolg pagina 1

MOVISIES is vernieuwd: vanaf dit nummer krijgt u meer verdieping,

een betere indeling en meer informatie over trainingen en

publicaties. Voortaan opent MOVISIE met een stevig journalistiek

artikel over de actuele ontwikkelingen. Vanaf pagina 2 ziet u vier

themapagina’s. In dit nummer gaan ze over de decentralisaties en de

gevolgen van de bezuinigingen. Als kennisinstituut zetten we zwaar

in op twee grote programma’s: professionalisering en effectieve

interventies. Op pagina 7 en 8 leest u hier meer over. Natuurlijk vindt

u ook in deze MOVISIES de vertrouwde teampagina’s: sociale zorg,

actief burgerschap en emancipatie, buurtgerichte aanpak en huiselijk

&seksueel geweld. Achterin MOVISIE vindt u drie servicepagina’s

met uitgebreide informatie over onze projecten, publicaties en

trainingsaanbod.

De nieuwe MOVISIES is opgezet naar aanleiding van een lezerson-

derzoek waar veel van u aan hebben meegewerkt. Dank daarvoor!

We hopen dat de vernieuwde MOVISIES u als professional nog beter

ondersteunt in uw dagelijks werk. Een blad om even met de voeten

op het bureau met afstand naar uw werk te kijken. Want dat komt

de sociale sector - die wij allemaal een warm hart toedragen - erg

ten goede. Zeker in deze tijd van kantelingen, decentralisaties en

bezuinigingen!

Redactioneel

De kabinetscrisis biedt de mogelijkheid om een broodnodige pas op de plaats te maken.

indicaties, op de verantwoording.

Maar anderzijds, als we het dan gaan

veranderen, is het blijkbaar weer

snel te spannend.” Terwijl volgens

Dannenberg juist die lokale context het

risico op grote missers aanmerkelijk

verkleint. “Stel dat het ergens mis gaat,

dat er iemand met een beperking echt

tussen wal en schip valt. Dan zijn juist

wethouders mensen die herkenbaar

en aanspreekbaar zijn. Waardoor er

veel sneller corrigerend kan worden

opgetreden.”

Auteur: Piet-Hein Peeters

Lilian Linders: "We weten dat heel veel mensen zich juist minder afhankelijk voelen als ze niet

de hele tijd op de eigen omgeving hoeven terug te vallen."

Erik Dannenberg, Wmo-wethouder Zwolle

2

THEMA: Decentralisaties, transformatie & bezuinigingen

Patrick Ypelaar, senior-

beleidsadviseur Wmo in Kerkrade

“De huidige vorm is achterhaald.”

“Nee, de formele medezeggenschap

hoeft niet weg, maar de mede-

zeggenschap moet wel volwaardiger

worden. De huidige vorm is

achterhaald. In Kerkrade hebben

we de zaken helemaal omgedraaid.

Wij leggen het Wmo-platform geen

afgetimmerde adviezen meer voor.

We maken ook geen ronkende

strategische visiedocumenten als we

er als gemeente een nieuwe taak

bij krijgen, zoals de begeleiding.

Coproductie is het sleutelwoord:

wij werken als gemeente vanaf het

begin gelijkwaardig samen met het

Wmo-platform, we schrijven samen

de plannen. Daarbij gaan wij altijd uit

Drukbezocht zijn de zes

werkateliers die de gemeente

Nieuwegein dit voorjaar orga-

niseerde, begeleid door MOVISIE. “We

hadden breed uitgenodigd en iedereen

was er”, vertelt Wmo-beleidsadviseur

Lillian Petter van de gemeente tevreden.

“Aanbieders, vrijwilligers, de Wmo-raad,

MEE, de GGD, het meldpunt zorg en

overlast, huisartsen, het FACT-team, het

Wmo-loket en spinners uit de woonser-

vicezones. Er was veel enthousiasme bij

de deelnemers. Ze vinden het belangrijk

om mensen aan te spreken op hun

eigen kracht en talenten. Weg met het

Een Wmo-loket is niet meer van deze tijdDe gemeente Nieuwegein werkt aan een visienota

over begeleiding, als aanvulling op het huidige Wmo-

beleid. De nota wordt niet vanachter het bureau

gemaakt, maar via werkateliers met allerlei partijen.

Grote wens: een toekomstbestendig Wmo-beleid.

De medezeggenschap verandert, mede door de decentralisaties. Vanaf 2013 krijgen

gemeenten er nieuwe doelgroepen bij. Maar lukt het de Wmo-raad om deze groepen

te vertegenwoordigen? Of is het tijd om de formele medezeggenschapstructuur los

te laten? MOVISIE legde de vraag voor aan twee experts.

apartheidsbeleid in het AWBZ-regime:

iedereen hoort er gewoon bij.”

AWBZ’tjeNieuwegein werkt aan een toekomst-

bestendig Wmo-beleid. “De eigen

kracht van mensen staat centraal”, legt

Petter uit. “Ik weet dat veel gemeenten

dat zeggen, maar in de praktijk zie je

dat niet terug. Als het bijvoorbeeld om

begeleiding gaat, gaan ze AWBZ’tje

spelen, in indicaties denken en op de

tarieven drukken. Dat is de makkelijke

manier, maar daarmee spreek je

mensen niet aan op hun eigen kracht

en ben je niet bezig met inclusie. En

dan kom je ook niet met het geld uit.”

Loket Nieuwegein wil het ophalen van de

vraag anders inrichten. “Een loket is

wellicht niet meer de juiste weg. In de

huidige situatie is een voorziening via

een loket een antwoord op een beper-

king. Dat noem ik het oude denken.

Maar de Wmo is een participatiewet.

Als je echt wilt weten waar mensen

tegenaan lopen én waar hun kracht ligt,

of wat nodig is om dit te ontwikkelen,

moet je goed de vraag kunnen verhel-

deren, maar ook kunnen activeren. We

willen mensen breed ondervragen op

meerdere levensgebieden en vervolgens

tot een passende oplossing komen. Daar

kunnen mensen zelf, de buurt, vrijwil-

ligers, lokale activiteiten een onderdeel

van zijn. Wel is het belangrijk om onder-

scheid te maken tussen mensen waar

dit wel kan en mensen die dusdanig

kwetsbaar zijn dat de nieuwe werkwijze

geen verrijking is.”

MaatjesDe gemeente gaat ook het vrijwil-

ligerswerk verstevigen. “Als je op eigen

kracht stuurt, moeten er wel mensen

zijn die daarbij kunnen ondersteunen,

zoals maatjes. We hebben in

Nieuwegein veel vrijwilligers, er zit

zelfs nog groei in. Als gemeente willen

we daar een goede lijn in aanbrengen

en het vrijwilligerswerk versterken,

mensen goed toerusten. Als we als

gemeente de begeleiding erbij krijgen,

komt er een nieuwe doelgroep op

ons af, bijvoorbeeld mensen met een

psychiatrische achtergrond. Hoe ga je

daarmee om? Daar willen we vrijwil-

ligers op voorbereiden.”

Toekomst?Lillian Petter ziet wijken voor zich met

laagdrempelige voorzieningen. “We

zetten in Nieuwegein in op lokale

zorgen welzijnsarrangementen.

van de burger. In dialect is dat ‘Vrauw

Hoeppertz’. Deze oudere mevrouw

woont in Kerkrade, leest het Limburgs

Dagblad en kent de gemeente alleen

van het paspoort. Ze heeft hulp nodig

maar ze heeft geen idee van wie.

In onze gemeente zijn klantsignalen

leidend. Als een burger bijvoorbeeld

een klacht heeft, gaan we daar

samen met de wethouder op af. We

koppelen terug wat we met die klacht

hebben gedaan. Dat is voor mij de

basis van medezeggenschap.”

Niels Schuddeboom, Shakingtree

Interventions

“We leven in een netwerksamenleving.”

“Ja, puur formele medezeggenschap

is niet meer van deze tijd. Een

formele Wmo-raad zou iedereen

Basisproductenset voor RIBW

MOVISIE heeft een set met basisteksten gemaakt voor RIBW’s die

contact willen leggen met gemeenten over de transities. De set bestaat

uit productbeschrijvingen, gebaseerd op de in de AWBZ gangbare

producten van RIBW’s op het gebied van ambulante begeleiding,

dagactivering en werk. De manier van werken en de productbeschrij-

vingen zijn beschreven in ‘Wmo-taal’ en geordend op manieren die

aansluiten op de informatiebehoefte van gemeenten en ketenpartners

uit het gemeentelijk domein. U kunt de set downloaden via

www.ribwalliantie.nl.

Discussieer mee!MOVISIE hoort graag uw reactie op veranderingen in de medezeg-

genschap. Wat speelt er in uw gemeente, Wmo-raad, cliëntenraad of

elders? Hoe denkt u over bepaalde ontwikkelingen? Reageer op de

stellingen of breng zelf een discussie op gangvia de LinkedIn Groep

Kennisprogramma Cliëntenparticipatie MOVISIE. Kijk verder op

www.movisie.nl/cliëntenparticipatie.

Nieuwe brochure over medezeggenschapDe brochure ‘Transitie en transformatie in medezeggenschap’ van

MOVISIE bevat 13 adviezen voor gemeenten, Wmo-raden en cliënten-

raden over een goede voorbereiding op de medezeggenschap in de

toekomst. Gratis downloaden via www.movisie.nl.

WerksessiesMOVISIE organiseert werksessies voor gemeenten, cliëntenorganisa-

ties en Wmo-raden die zich willen verdiepen in de veranderingen in

het sociale domein en wat die betekenen voor de lokale en regionale

medezeggenschap. Geïnteresseerd in dit aanbod?

Meer informatie: Karin Sok ([email protected] of 030 789 2076). Of kijk op: www.movisie.nl/cliëntenparticipatie.

Nu zie je dat veel voorzieningen een

zorgetiket hebben, terwijl er ook een

welzijnscomponent in zit. Dat gaan

we combineren.” Na de zomer zal de

visienota worden voorgelegd aan de

gemeenteraad.

Meer informatie: Anne-Marie van Bergen ([email protected] of 030 789 2067).

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

moeten vertegenwoordigen, maar dat

is onmogelijk. Om diezelfde reden

ben ik nooit lid geweest van een

patiëntenvereniging. Wie garandeert

dat die mij vertegenwoordigt? De

essentie is dat we door nieuwe

technologische ontwikkelingen elkaar

veel makkelijker kunnen bereiken

en kunnen samenwerken. Het is

belangrijk los te komen van de

afkeer tegen die mogelijkheden. Ik

ben dankzij een medium als Twitter

juist veel meer buiten de deur te

vinden. De netwerksamenleving

waarin we leven biedt een kans om

medezeggenschap gelijkwaardiger en

meer grootschalig te organiseren. Juist

ook voor mensen die minder makkelijk

meedoen. Mijn advies is daarom: ga

het gesprek aan!”

Weg met de formele medezeggenschap?

“Veel gemeenten gaan AWBZ’tje spelen nu ze de begeleiding erbij krijgen.” zegt Lilian Petter,

Wmo-beleidsadviseur van de gemeente Nieuwegein.

3


Adempauze voor mantelzorgers: hoe regelt u dat?Even een dagje niet zorgen voor je partner met dementie of je

kind met een verstandelijke beperking. Door zo’n adempauze

houden veel mantelzorgers de zorg langer vol. Gemeenten

krijgen binnenkort de kans om mantelzorgers nog meer op maat

te ondersteunen. Extramurale begeleiding en kortdurend verblijf

komen vanuit de AWBZ immers naar de Wmo.

Hoe kunt u als gemeente of zorgen wel-

zijnsondernemer zorgen voor voldoende

respijteffect bij mantelzorgers zodat zij

de zorg thuis langer vol kunnen houden? In dit

artikel vindt u twee voorbeelden van gemeenten

die op een nieuwe, creatieve manier mantelzor-

gondersteuning vormgeven.Voor alle duidelijkheid:

respijtzorg kan thuis of buitenhuis worden

geleverd, door vrijwilligers of door professionals.

Verscheidenheid is nodig om respijtzorg op maat

te kunnen afstemmen op specifieke beperkingen,

leeftijd en leefstijl van de verzorgde. De transitie

van extramurale begeleiding en kortdurend verblijf

biedt kansen om opnieuw het aanbod van mantel-

zorg onder de loep te nemen en respijtzorg lokaal

Jan Alblas draait er niet omheen. Financieel

zijn het pittige tijden in zijn sector. “Wij

hebben bij Pameijer een jaaromzet van circa

140 miljoen, bijna allemaal AWBZ-geld. Als de

decentralisaties doorgaan, gaan we er 20 tot 25

procent per jaar op achteruit. Dat geld moeten we

ergens anders vandaan halen en daar zijn we ook

volop mee bezig. Maar iedereen heeft te maken

met bezuinigingen dus dat is knap lastig. Neem de

gemeente Rotterdam. Die gaat welzijn aanbeste-

den en daar willen we graag aan meedoen. Het

is ook logisch, het sterker maken van kwetsbare

burgers is onze primaire taak. Maar het welzijns-

budget in de deelgemeente IJsselmonde is gezakt

van negen naar nog geen twee miljoen. Ga daar

maar eens aan staan!”

AccountmanagersPameijer bereidt zich op verschillende manieren

voor op de transities. “Een paar jaar terug zagen we

al aankomen dat de middelen op termijn gaan ver-

schuiven naar gemeenten. We hebben de organisa-

tiestructuur aangepast. De dienstengeorganiseerde

structuur hebben we omgezet in een regionale

structuur waarbij we de focus leggen op het maken

van verbindingen met de omgeving. We hebben

drie accountmanagers aangesteld wat in die tijd

redelijk uniek was in de zorg. De accountmanagers

hebben een vooruitgeschoven post en brengen

de omgeving in kaart. Ze zoeken naar kansen en

volgen alle bewegingen van onze concurrenten.

Verder hebben we een kleine marketingafdeling

opgezet, 1,5 fte. En onze portfolio is veranderd,

we zijn producten voor een veel bredere doelgroep

gaan aanbieden en we stellen onze ruimten breed

beschikbaar.”

VilansAlblas ziet de decentralisaties en bezuinigingen

vooral als kans. “Het boort ondernemerschap en

creativiteit aan. Dit is het moment om de zorg te

transformeren. Meer kwaliteit met minder geld, ik

ben ervan overtuigd dat het kan. Hoe? Allereerst

door efficiënter en doelmatiger te werken. Goed

kijken naar je kostprijs, de organisatie eenvoudig

houden met zo min mogelijk overhead. Ja,

dat geldt ook voor Pameijer. Al die overleggen

die we voeren, dat kost zoveel geld. Er zit ook

teveel management in de zorg. Ik ben een groot

voorstander van de verantwoordelijkheden laag

in de organisatie leggen bij goede professionals.

En als ik de minister was, dan zou ik een streep

zetten door al die bureaucratie in de zorg. We

moeten voortdurend alles verantwoorden, dat

kost zoveel tijd en dus geld.”

PowerDe directeur is positief over de manier waarop

kwetsbare mensen nu worden benaderd. “Power

to the cliënt, dat is de sleutel om de zorg toe-

komstbestendig te maken. Onze cliënten kunnen

veel meer dan je denkt. Ik geloof in de kracht van

kwetsbare burgers, mits het je lukt om hun talenten

en vitaliteit aan te boren. Ik zie in Rotterdam dat

organisaties elkaar hierop vinden. Het solistische

manoeuvreren verdwijnt, er ontstaat ruimte voor

dwarsverbanden. Ik zie ook oude waarden als

De uitdaging voor zorgondernemers is om de kloof te dichten tussen behoefte en gebruik.

Restaurant RespijtMeer weten over vernieuwende vormen

van respijtzorg? Download de publicatie

Restaurant Respijt via www.movisie.

nl of kijk op www.expertisecentrum-

mantelzorg.nl in het webdossier over

respijtzorg.

Hoe bereiden zorgorganisaties zich voor op de decentralisaties?

MOVISIE legt de vraag voor aan Jan Albas, directeur van

zorginstelling Pameijer in de regio Rijnmond.

“Al dat overleggen kost handenvol geld.”Dit is Pameijer

Pameijer biedt ondersteuning aan

kinderen, jongeren, volwassen en

ouderen met een (lichte) verstandelijke

beperking en aan volwassenen en

ouderen met psychiatrische problema-

tiek.Dagelijks zetten ruim tweeduizend

medewerkers en vijfhonderd vrijwil-

ligers zich in om meer dan vierduizend

cliënten te ondersteunen op alle

levensterreinen: wonen, werken, vrije

tijd en sociale contacten. Dit gebeurt in

de regio Rijnmond en op de Zuid-

Hollandse eilanden.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Jan Alblas:

saamhorigheid en solidariteit terugkomen. Pameijer

heeft onlangs een nieuwe stichting opgericht,

samen met Humanitas en een welzijnsorganisatie.

We willen vanuit deze stichting een nieuw dienst-

verleningsconcept ontwikkelen in IJsselmonde.

Nee, we noemen het geen zorg of welzijn. Dat zijn

oude termen. Ik denk dat er een nieuw domein gaat

ontstaan. Dat vind ik heel uitdagend.”

“Ik zie in Rotterdam oude waarden als saamhorigheid en solidariteit terugkomen.”

vorm te gegeven. Bij extramurale begeleiding en

kortdurend verblijf kunt u bijvoorbeeld denken aan

dagopvang of logeervoorzieningen, voorzieningen

die mantelzorgers even ontlasten. Maar denk ook

aan interessante nieuwe combinaties van zorg en

welzijn die op dit moment ontstaan, ondersteund

door vrijwilligers.

Respijthuis in AlkmaarIn Alkmaar kunnen zorgvragers één tot zes weken

logeren in het Respijthuis, een samenwerking

tussen de gemeente, de woningbouwcorporatie en

de thuiszorg. Zorgvragers maken gedurende hun

verblijf gebruik van de AWBZ-geïndiceerde zorg die

zij thuis hadden. Vrijwilligers nemen de taken van

de mantelzorger over en zorgen dat het respijthuis

op rolletjes loopt. Een betaalde coördinator stuurt

de vrijwilligers aan en begeleidt hen.

Stichting Maat in NijmegenIn Nijmegen is Stichting Maat opgericht, een regi-

onaal samenwerkingsverband waar diverse zorg-

en welzijnsorganisaties aan deelnemen. Maat is

een plek waar vernieuwing ontstaat. Bijvoorbeeld

nieuw aanbod en een nieuwe manier van werken.

Belangrijke succesfactor is dat de deelnemende

organisaties een deel van hun financiële middelen

naar Maat overmaken. Door deze formule van een

onafhankelijke stichting kunnen de deelnemers

het belang van hun eigen organisatie makkelijker

loslaten en wordt vernieuwing gestimuleerd.

Wat is het probleem met respijtzorg?De druk op mantelzorgers neemt toe: driehonderd-

duizend zwaar- en overbelaste mantelzorgers in

2001, honderdvijftigduizend meer in 2008. Een

kwart van de mantelzorgers heeft behoefte aan

een vorm van respijtzorg: tijdelijke en volledige

overname van de zorg. Door hen even vrijaf te

geven, kunnen zij hun mantelzorgtaken langer en

naar tevredenheid uitvoeren. De praktijk is echter

weerbarstiger. Mantelzorgers ervaren veel drempels

om van respijtzorg gebruik te maken. Ze kennen de

mogelijkheden niet, zien op tegen de bureaucra-

tische rompslomp, vinden het moeilijk om de zorg

uit handen te geven of er is geen passend aanbod.

Kortom: er is een kloof tussen behoefte en gebruik.

En dat is precies waar de uitdaging ligt voor u als

zorg- of welzijnsondernemer of als gemeente.

Meer informatie: Roos Scherpenzeel ([email protected] of 030 789 2065)

Extramurale begeleiding of kortdurend verblijf zoals dagopvang of logeervoorzieningen kunnen mantelzorgers

even ontlasten.

4


Veel gemeenten vragen het zich af: moeten we een PGB-regeling

opstellen als de begeleiding overgaat naar de Wmo? En zo ja,

hoe ziet die er dan uit? Aline Saers, directeur van Per Saldo,

belangenvereniging van PGB-houders, heeft een actielijstje voor

gemeenten die voor een solide PGB-regeling gaan.

8 actiepunten

Zo maken gemeenten een solide PGB-regeling

Praat eerst met PGB-houders “Veel gemeenten snappen niet waarom mensen

een persoonsgebonden budget hebben. Maar als

je als gemeente tien minuten luistert naar deze

mensen, dan valt het kwartje. Mijn eerste advies

aan gemeenten is daarom: bereid je goed voor.

Ga praten met PGB-houders, met de Wmo-raad

en met zorgaanbieders. Vraag wat zij een goede

PGB-regeling vinden.”

Maak de regeling alleen voor mensen met een langdurige hulpvraag“Tot 2003 was de PGB-regeling alleen voor mensen

met een langdurige hulpvraag. Daarna kon je

ook een persoonsgebonden budget aanvragen

als je je been had gebroken. Maar daarvoor is een

PGB helemaal niet handig. Het kost PGB-houders

namelijk veel moeite om zich goed in de regeling te

verdiepen en het PGB goed te beheren. Dat moet je

niet willen als je slechts kort zorg nodig hebt.”

Verstrek een PGB via een persoonlijk gesprek“Voer een persoonlijk gesprek met mensen die

een persoonsgebonden budget aanvragen. Nu

is het aanvragen van een PGB vaak alleen een

kwestie van formulieren invullen. Vraag naar de

reden om een PGB aan te vragen. Denk me ze

mee: is een PGB inderdaad een goede oplossing?

Leg meteen goed uit hoe het werkt.”

Laat PGB-houders eerst een cursus volgen“Een PGB vergt veel administratie. Het is belang-

rijk dat PGB-houders weten hoe het werkt en

wat ze wel en niet moeten doen. Stel een cursus

als voorwaarde.”Zorg dat mantelzorgers betaald

worden“Mantelzorgers zijn belangrijk bij het

bieden van begeleiding. Maak daarom een regeling

waarin mantelzorgers of informele hulpverleners

in te huren zijn. Je hoeft immers geen diploma te

hebben om een geweldige begeleider te zijn. De

staatssecretaris heeft dit overigens goed begrepen

en wil dit nu wettelijk gaan regelen.”

Zo pakt Haarlemmermeer het aan

“In Haarlemmermeer overwegen we om een PGB-regeling te maken. Via Per Saldo

hebben we een enquête uitgezet onder de driehonderd PGB-houders in onze gemeente.

We weten namelijk nog weinig van de PGB-houders: wie zijn deze mensen, wat voor

zorg kopen ze in, waarom en bij wie? Als de resultaten van de enquête bekend zijn,

organiseren we een bijeenkomst voor alle PGB-houders. Daar willen we bespreken hoe

een goede PGB-regeling eruit zou kunnen zien.” Tessa Kraemer, beleidsadviseur Wmo,

gemeente Haarlemmermeer

Zes ervaringsdeskundigen stuiven

luidruchtig en enthousiast de zaal binnen

voor de workshop ‘Zelfregie en eigen

kracht’ tijdens de 3D-doedagen in Zwolle. Eén van

hen trapt meteen af: “Wij zijn van de landelijke

belangenvereniging voor mensen met een

handicap en wij zijn getraind om eigen regie te

nemen.” Ik voel verwarring opkomen. Wie heeft

hier nu de regie over deze workshop? Zij, wij,

samen? De essentie van zelfregie dient zich aan.

En we zijn nog maar twee minuten op weg.

Eerst even kort peilen wie er nog meer in de zaal

zitten. Aanbieders? Ja. Gemeenteambtenaren? Ja.

Wmo-raadsleden? Ja. Zijn er ook cliënten? “Nee,

wij zijn geen cliënten. Wij zijn burgers. Burgers

met ervaringsdeskundigheid.” Oké, zeg ik tegen

mezelf, afstemmen heeft dus ook te maken met

de woorden die je gebruikt. Ik voel een lichte

Meedoen naar vermogen is één van de uitgangspunten van een

gekantelde aanpak. Dat betekent: cliënten zelf aan het stuur en

professionals die achteroverleunen. Dat dát niet altijd gemakkelijk

is, blijkt tijdens de 3D-doedagen. Chantal van Arensbergen vertelt

hoe ze op deze dagen met een groep enthousiaste professionals en

cliënten aan de slag gaat.

Is dit geen mooi giravisdier?

spanning opkomen en zet mezelf op scherp. Nu

komt het eropaan! Loslaten, improviseren, echt

luisteren en echte aandacht.

We laten de deelnemers tekenen. In duo’s, met

ieder een verschillende opdracht die ze niet van

elkaar weten. Teken een giraf, teken een vis. Met

twee handen aan één stift, zonder te praten. “Ik

schrik ervan hoe dwingend ik mijn vis wil tekenen.

Ik laat geen ruimte voor haar giraf. Is dit een spiegel

voor mijn werkwijze?”, reflecteert een begeleid-

ster in de gehandicaptenzorg hardop. Dan is het

stil. Onze PowerPoint is in één klap van zijn ‘point’

beroofd. De crux van zelfregie openbaart zich hier

spontaan. ‘We rest our case’, stilzwijgend.

Hier zie ik een giravisdier. Hoe is dit nieuwe

beest eigenlijk ontstaan? “Doordat we elkaar

de ruimte hebben gegeven. Ik liet het initiatief

over aan mijn collega en daarna kreeg ik het

terug.” Het Wmo-raadslid zegt verrast: “Ik heb

mijn eigen doel losgelaten en toen is er een

nieuw dier geboren.” En hij voegt er op een

zachtere toon aan toe: ”Maar ik vond het wel

spannend.”

Dank jullie wel, deelnemers. Ik heb weer veel

geleerd dankzij de dialoog met jullie en jullie bereid-

heid om hardop te reflecteren. Het voortdurend

Hou de vertrouwde begeleider in ere“Vooral kwetsbare mensen hechten enorm aan hun

vertrouwde begeleider. Maak een regeling waarbij

ze die kunnen behouden. Vaak is er in die gezinnen

een wankel evenwicht dat je beter niet kunt

verstoren. Bovendien: wees blij met iedere persoon

die in de zorg werkt.”

Zorg dat mensen het PGB niet kunnen opnemen“Eén van de angsten van gemeenten is dat er

misbruik wordt gemaakt van het geld. Dat is te

ondervangen door het budget elektronisch te

parkeren. PGB-houders krijgen dan een rekening

waar ze geen geld van kunnen opnemen, maar

waar ze de zorgverlener elektronisch van kunnen

betalen. Verder: ga uit van vertrouwen in plaats van

wantrouwen.”

Pik de signalen op en speel die door“Veertig procent van de PGB-houders vraagt een

PGB aan omdat de zorg die ze willen niet in nature

te vinden is. Ik vind het de taak van een gemeente

om deze signalen te verzamelen en te zorgen dat

reguliere zorgaanbieders hun aanbod verbreden.

Dan hou je een groep PGB-houders over voor wie

het persoonsgebonden budget de beste manier is

om zorg te regelen.”

www.pgb.nl

Meer informatie: Karin Sok ([email protected] of 030 789 2076)

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

“Waarom een persoonsgebonden budget aanvragen als je je been hebt gebroken?”

“Ik voel verwarring opkomen. Wie heeft hier

nu de regie?”

samen zoeken naar wat werkt, is een bewijs dat

een blauwdruk voor het versterken van zelfregie

niet te geven is.

Even later grijpt een van de burgers uit mijn zaal

haar kans en springt op de zeepkist in de plenaire

ruimte. Dat is nog eens eigen regie. Eigen regie

waar je niet omheen kunt en wilt. Als het goed is…

Meer informatie: Chantal van Arensbergen was sr. trainer en adviseur zelfregie bij MOVISIE. Vanaf 1 juli is zij zelfstandig professional: www.natuurlijkgrenzeloos.nl, Tino Gnocchi is trainer bij LSR (www.hetlsr.nl)

5


René Verkuylen is blij met

de decentralisaties. En niet

alleen om financiële redenen.

“Reken maar uit. De gemeenten

krijgen er vijftig procent meer omzet

bij. Natuurlijk, er zitten bezuinigingen

op maar uiteindelijk staat er onder

de streep simpelweg meer geld. Als

Kwadraad zijn wij een lokale aanbieder

van maatschappelijk werk in veertig

gemeenten. Mij hoor je geen ach en

wee roepen. Op lokaal niveau kunnen

wij de gemeenten prima helpen bij het

uitvoeren van die decentralisaties. Ik

merk ook dat steeds meer gemeenten

op een volwassen manier omgaan met

de Wmo. Dat geeft mij vertrouwen

dat het gaat lukken met die

decentralisaties.”

ZorgconsumptieVerkuylen is vooral blij dat de

decentralisaties de samenleving

weer een stapje verder brengen.

“Het systeem van dure zorg barst in

Nederland uit z’n voegen. Het klinkt

plat maar alleen al om die reden

moeten we terug naar meer eigen

verantwoordelijkheid, naar meer

Ondanks het uitstel bereidt welzijnsorganisatie DIVA

Delft zich actief voor op de decentralisaties. Directeur

Jeanet van der Burg legt haar plannen uit.

3 vragen aan DIVA Delft

1. Hoe bereidt u zich voor op de decentralisaties?“Allereerst door goed op de hoogte

te zijn van de drie decentralisaties.

Wij geven uitvoering aan een aantal

prestatievelden van de Wmo. Dat

betekent dat we voortdurend anticipe-

ren op de ontwikkelingen in de Wmo.

En om goed te kunnen anticiperen,

is kennis van groot belang. De drie

decentralisaties hebben onherroepelijk

invloed op enerzijds de doelgroep,

anderzijds op de benodigde

dienstverlening en daarmee gepaard

gaande deskundigheid van onze

medewerkers. MOVISIE heeft voor alle

medewerkers een toelichting gegeven

op de belangrijkste ontwikkelingen.

Naast de drie D’s gaat het ook om

Dit doet DIVA Delft

DIVA Delft is een organisatie

voor maatschappelijke

dienstverlening in Delft.

DIVA Delft biedt individuele

dienstverlening zoals hulp

bij de thuisadministratie,

ouderenadviseurs, mantelzor-

gondersteuning, bemoeizorg,

maatjesprojecten en achter

de voordeur projecten. Bij

DIVA Delft werken dertig

betaalde krachten en ruim

honderd vrijwilligers.

www.divadelft.nl

“Mij hoor je geen ach en wee roepen.”René Verkuylen:

nadruk op eigen kracht. We moeten

de stijgende zorgconsumptie een

halt toeroepen. En dat is ook om een

andere reden goed. Er zit veel meer

kracht bij burgers dan we decennia

lang hebben gedacht. Waarom we

ons dat nu pas beseffen? Voor het

welzijn is dit besef niet nieuw hoor.

Onze boodschap komt nu echter beter

aan dan vroeger. Ik denk dat de Wmo

deze weg geplaveid heeft. Zonder de

Wmo zouden deze decentralisaties er

niet zijn.”

Drie lijnenKwadraad bereidt zich op verschillende

manieren voor op de decentralisaties.

“Intern hebben we de campagne

‘Eropaf!’ gestart. Binnen dat programma

scannen we inhoudelijk ons aanbod:

zitten we dicht bij de burgers, gebruiken

we de eigen kracht voldoende? Zijn

onze professionals goed toegerust ? We

zijn partner in het landelijk consortium

Sociaal Werken in de Wijk. Verder zijn

we bezig met het nieuwe werken. Hoe

bouwen we al die vierkante meters in

onze gebouwen af en gaan we meer

flexibel en meer in de wijken werken?

De derde lijn is dat we in de keten

zoeken naar handige samenwerkings-

partners. In ons geval doen we graag

zaken met de thuiszorg, het opbouw-

werk en de jeugdzorg. Maatschappelijk

werk, opbouwwerk en wijkverpleging-

vormen een mooie driehoek waarmee

we met een goed aanbod de transities

richting gemeenten in kunnen.”

ToekomstVan sterke bezuinigingen heeft Kwa-

draad nog weinig last. “Wij zijn de afge-

lopen jaren zelfs gegroeid. Kwadraad

heeft niet in de hoek gezeten waar de

klappen vallen zoals dat bij het sociaal

cultureel werk het geval is. Ik verwacht

dat ook over drie jaar het maatschap-

pelijk werk nog steeds zal bestaan.

Misschien heten we dan sociaal werker

als onderdeel van integrale teams in

buurten. Veel meer dan voorheen zullen

we echter in combinaties van aanbieders

onze contracten moeten binnenhalen.

De tijd dat je als zelfstandige welzijns-

organisatie opereert, ligt achter ons.

Ik hoop dat we echt verder gaan met

het focussen op eigen kracht. Dat we

burgers daadwerkelijk regisseur maken.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Verder lezen

‘Begeleiding in de Wmo in

2013’ is een brochure van

MOVISIE met aandachtspun-

ten voor een gekantelde

werkwijze met het oog op

de nieuwe doelgroepen

die een beroep zullen doen

op de Wmo. De brochure

is te downloaden op www.

movisie.nl/decentralisatie.

Presentaties & workshops

MOVISIE geeft regelmatig

presentaties en workshops

over dit thema voor

gemeenten, professionals

van welzijnsorganisaties en

vrijwilligersorganisaties en

Wmo-raden. Meer informa-

tie: Marjoke Verschelling,

([email protected]

of 030 789 2242).

ontwikkelingen als de Kanteling en

Welzijn Nieuwe Stijl. Wat betekenen

die voor de organisatie, de teams en

de individuele medewerker?”

2. Is het werk veranderd?“De afgelopen jaren zijn de vragen van

onze klanten complexer geworden.

Ook wordt de diversiteit van onze

doelgroep steeds groter. Mensen van

niet-westerse afkomst, mantelzorgers,

mensen met GGZ-problematiek

en dementerenden doen dagelijks

een beroep op ons Wmo-loket of

op andere dienstverlening. Met de

Kanteling is ook onze werkwijze

aangescherpt. Welke belemmeringen

ervaart men en welk resultaat wordt

er beoogd? Wat kan de klant zelf en

wat kan het netwerk van de klant

bijdragen? Hoe kunnen we helpen het

netwerk te versterken? Samen tot een

oplossing komen, daar gaat het over.”

3. Wat doet MOVISIE voor jullie?“MOVISIE heeft in een bijeenkomst de

belangrijkste ontwikkelingen uiteen-

gezet. Wat hebben we als organisatie

nodig om goed voorbereid de komende

jaren tegemoet te gaan? Medewerkers

waren zo enthousiast en hadden nog

zoveel vragen dat we al spoedig daarna

een tweede bijeenkomst georganiseerd

hebben. De bijeenkomsten hebben

input - rijp en groen - geleverd voor het

strategisch beleidsplan. Dat beleidsplan

gaan we nu uitwerken.”

“Zonder de Wmo zouden deze decentralisaties er niet zijn.”

“De tijd dat je als welzijnsorganisatie zelfstandig opereert, ligt achter ons.”

Binnen Kwadraad zetten we bijvoor-

beeld volop in op online hulpverlening,

een heel interessante ontwikkeling.

Het eerste wat mensen krijgen, is een

eigen dossier. Daar kunnen ze zelf

alles in opslaan wat ze willen. Ik ben

ervan overtuigd dat ze hierdoor minder

afhankelijk worden van hulpverlening. Ik

wil naar een systeem waarin de burger

aan het stuur zit. Ontzorging, daar gaat

het om.”

De decentralisaties zijn niet te stuiten. “Daarvoor

de beweging al te ver”, denkt René Verkuylen,

bestuurder van Kwadraad en bestuurslid van de

MOGroep, organisatie voor maatschappelijk werk.

“Wij zijn de afgelopen jaren zelfs gegroeid. Kwadraad heeft niet in de hoek gezeten waar de klappen vallen zoals dat bij het sociaal cultureel

werk het geval is."

MOVISIE partner aan het woord

6

Professionaliteit Verankerd

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Herfst 2011 meldt Factor G zich aan voor

de pilot ‘Professioneel ondersteunen’

van MOVISIE. “Die pilot kwam voor ons

precies op het goede moment”, vertelt directeur

Marcel Deijl. “We zitten in buitengewoon zwaar

weer. Ik heb er behoefte aan om mijn mensen,

naast alle financiële ellende, te helpen om de

blik op de toekomst vast te houden. We waren al

bezig met het formuleren van een nieuwe visie op

het werk. Daarin wilden we ontwikkelingen als

Welzijn Nieuwe Stijl en de Kanteling verwerken

maar ook ingaan op wat kwaliteit van dienstver-

lening voor ons is. Het begeleidingstraject van

MOVISIE sloot hier mooi op aan.”

StartbijeenkomstDecember 2011 organiseert MOVISIE een

startbijeenkomst voor alle 77 medewerkers en

managers van Factor G. Tijdens deze bijeenkomst

legt MOVISIE uit wat de decentralisaties bete-

kenen voor het werk van medewerkers. Verder

wordt de handreiking ‘Professioneel ondersteu-

nen’ gepresenteerd en met elkaar gesproken

over de vijf kwaliteitsstandaarden die daarin

staan uitgelegd: respectvol bejegenen, eigen

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Zoekwijzer professionalisering in de maakSociaal werk is verwikkeld in een complexe, uitda-

gende transformatie. Organisaties, van klein tot

groot, van specifiek tot breed, zoeken hun weg in

de Wmo, Welzijn Nieuwe Stijl, de Kanteling en de

decentralisaties. Kennisinstituten, hogescholen en

opleidingsaanbieders ondersteunen zo goed moge-

lijk bij de transformatie. Zo kennen we de Wmo-

leergangen, de zomerscholen, de databank Effec-

tieve sociale interventies, de Wmo-werkplaatsen en

ook veel scholingsaanbod. Het professionaliserings-

aanbod is divers, verspreid, diffuus en soms onzicht-

baar. Ziet u door de bomen het bos niet meer? In

2012 gaat MOVISIE een zoekwijzer ontwikkelen

zodat organisaties én professionals gemakkelijker en

gerichter hun keuze kunnen maken voor passende

ondersteuning bij hun professionaliseringsslag. De

zoekwijzer leidt u naar bruikbare informatie. Bruik-

baar, betaalbaar én dichtbij zijn belangrijke criteria

voor de selectie van aanbod waar naar wordt verwe-

zen. Heeft u ideeën of wensen over deze zoekwijzer,

neem gerust contact op.

Meer weten: Annelies Kooiman ([email protected] of 030 789 21 29)

Welzijnsorganisatie krabbelt uit dalWelzijnsorganisatie Factor G uit Gouda balanceerde afgelopen jaar

op het randje van een faillissement. Nog steeds staat het water hen

aan de lippen, maar directeur Marcel Deijl ziet inmiddels de zon

weer schijnen. Met dank aan het begeleidingstraject ‘Professioneel

ondersteunen’ van MOVISIE waarbij de focus verschoof van

bezuinigen naar kwaliteit. “We gaan het nu echt anders doen!”

regie versterken, integraal benaderen, ontwik-

kelingsgericht ondersteunen en resultaatgericht

ondersteunen. Want wat betekent dat voor het

werk? Hoe realiseer je dat in de praktijk?

FunctioneringsgesprekkenTwee maanden later worden de vijf kwaliteits-

standaarden verder geïntroduceerd in de drie

wijkteams van Factor G. Dit levert concrete kwali-

teitsafspraken op. “Bijvoorbeeld dat medewerkers

elkaar op de hoogte houden van hun werk en

contact met elkaar onderhouden. Dat ze samen

werken aan betere dienstverlening. We hebben

drie disciplines: wijkwerkers, jongeren-

werkers en kinderwerkers. Tot deze bijeenkomsten

wisten ze van elkaar niet goed wat ze deden.”

En nu? “Nu is het zaak om het vast te houden en te

implementeren in alle systemen. Bijvoorbeeld

in het systeem voor functionerings- en

beoordelingsgesprekken. Op welke competenties

leg je in die gesprekken de nadruk als de vijf

kwaliteitsstandaarden het uitgangspunt zijn?

Ik vind het belangrijk dat we die lijn nu goed

doortrekken.”

Oude wijnMarcel Deijl is tevreden over het begeleidingstra-

ject. “Het traject is voor Factor G geen symbolisch

moment. We gaan het werk nu echt anders doen.

Veel meer focussen op het ondersteunen van

vrijwilligers bijvoorbeeld en op het aanjagen van de

eigen kracht. Niet meer meteen een cursus aanbie-

den maar flexibel ondersteunen. Elkaar informeren

en meer samenwerken. Jazeker, dat lukt. Het valt

me mee hoe snel dit intern wordt opgepakt. Blijk-

baar is het deels oude wijn in nieuwe zakken.”

HandreikingWanneer doe je het goed? Wie bepaalt

dat? En wat is nu eigenlijk kwaliteit? In de

‘Handreiking Professioneel Ondersteunen’

staan kwaliteitsstandaarden en –kenmerken die

professionals in de sociale sector verder helpen als

ze uitvoering geven aan de Wmo. De handreiking

is gratis te downloaden via www.movisie.nl/

professionaliteitverankerd.

Meer informatie: Gery Lammersen ([email protected] of 030 789 2125)

We gaan nu flexibel ondersteunen, niet meer meteen een cursus aanbieden.

Het Team Bemoeizorg komt in

actie wanneer een familielid, een

buurtbewoner, of een professional

aangeeft zich zorgen te maken over iemand

omdat hij zich verwaarloost of voor overlast

zorgt. Het team komt met de ‘zorgwekkende

zorgmijders’ in contact door hen in hun eigen

leefomgeving op te zoeken en vertrouwen op te

bouwen, met als doel hen te motiveren voor hulp

en naar passende hulpvormen te leiden. De negen

beroepskrachten hebben ruime werkervaring in de

maatschappelijke opvang, de somatische zorg, de

verslavingszorg, de ggz of de dienstverlening voor

mensen met een lichte verstandelijke handicap. Bij

het contact leggen en het toeleiden naar goede

zorg maken de medewerkers met succes gebruik

van de Critical Time Intervention (CTI)-methode

en de presentiebenadering. Door hun specifieke

ervaring zijn ze in staat om daadwerkelijk

contact te maken met zeer uiteenlopende

mensen, in zeer verschillende situaties. Het Team

Bemoeizorg Tilburg is gehuisvest in het Zorg- en

Veiligheidshuis Midden-Brabant in het centrum

van Tilburg.

Op www.movisie.nl/professionaliteitverankerd

vindt u naast Bemoeizorg vanaf deze maand nog

Het project Professionaliteit

Verankerd maakt deel uit

van het VWS programma

Beter in Meedoen dat een

kwaliteitsimpuls wil geven aan

de uitvoering van de Wmo. Dit

gebeurt door kennis beschikbaar

te stellen waarmee gemeenten,

uitvoerende instellingen in

wonen, zorg, en welzijn,

professionals, organisaties op

het gebied van vrijwillige inzet,

actieve burgers en cliënten

optimaal kunnen werken aan het

succes van de Wmo.

Goede praktijken:

Bemoeizorg in Tilburg

vier nieuwe praktijkbeschrijvingen.U vindt er o.a.

projecten rond vrijwillige vertrouwenspersonen

huiselijk geweld, gezondheidsinformatie

voor ouderen via Marokkaanse jongeren, een

ontmoetingsplek voor kwetsbare mensen en een

project over de krachtteamaanpak bij wijkgericht

werken.

Meer weten: Maaike Kluft ([email protected] of 030 789 22 76)

Goede praktijken terug het werkveld inGeloof het of niet: afgelopen jaren zijn

maar liefst 24 vernieuwende en inspi-

rerende welzijnspraktijken beschreven.

Stuk voor stuk geven zij antwoord op

de maatschappelijke vraagstukken waar

professionals en welzijnsorganisaties

mee te maken hebben. Daar komen in

2012 nog eens vier goede praktijken bij

die gericht zijn op de transitie AWBZ en

Jeugdzorg en passen binnen de actuele

ontwikkelingen rondom het werken

volgens de uitgangspunten van Welzijn

Nieuwe Stijl. MOVISIE maakt dit jaar

een brochure waarin u de belangrijkste

succesfactoren en werkzame elementen

van deze 28 goede praktijken kunt

vinden. Met deze brochure kunnen

welzijnsorganisaties makkelijk die

elementen eruit pikken die voor hun

eigen initiatieven belangrijk zijn om

succes te garanderen en professionele

kwaliteit in hun dienstverlening te

leveren. Kunt u niet wachten op de

brochure? Kijk dan voor een overzicht

van de goede praktijken op: www.

movisie.nl/professionaliteitverankerd

Het team komt met de ‘zorgwekkende zorgmijders’ in contact door hen in hun eigen leefomgeving op te zoeken.

7

Effectieve sociale interventies

De interventies in de databank zijn

beproefd en goed beschreven. Maar zijn

ze ook effectief? Dragen ze werkelijk

bij aan de kwaliteit van leven van cliënten en

burgers? MOVISIE kan en wil dit niet alleen

bepalen. Mede daarom heeft zij een adviescom-

missie ingesteld. Fontys-lector Jan Steyaert is

voorzitter. “Rond effectiviteit van interventies

spelen de nodige discussies,” vertelt hij. “Wij

denken graag mee zodat het programma

Effectieve sociale interventies een wezenlijke

bijdrage levert aan de professionalisering van het

sociaal werk.”

Duizend bezoekers In de databank staat alle beschikbare informatie

over interventies in de sociale sector bij elkaar. De

interventies zijn elders al beproefd waardoor het

wiel niet opnieuw hoeft te worden uitgevonden.

De databank groeit snel. Zo verscheen onlangs

alweer de 75e interventiebeschrijving. Maandelijks

bezoeken duizend geïnteresseerden de databank:

welzijnsorganisaties, organisaties van cliënten,

zorginstellingen, gemeenten, ministeries, hoge-

scholen, universiteiten en kennisinstituten. Met

elkaar dragen zij bij aan de kwaliteitsverbetering

van de sociale sector.

Meer informatie: Peter Rensen, ([email protected] of 030 789 2264) Kijk op www.movisie.nl/effectievesocialeinterventies

De onderzoeken leveren kennis op over

de bruikbaarheid van een vorm van

evalueren én over de werkzaamheid van

de onderzochte interventie. Empowerment blijft

de belofte binnen de sectoren zorg en welzijn,

maar werkt het eigenlijk?

Naar het hart van empowerment Jenny Boumans van het Trimbos-instituut heeft

deze ambitieuze vraag ter hand genomen in

het boek ‘Naar het hart van empowerment’. De

eerste stap is gezet door het begrip nauwkeurig

te definiëren. De auteur legt de verbinding

tussen empowerment als strategie voor individu-

ele zelfredzaamheid en de oorspronkelijke, maar

vervaagde collectieve en maatschappijkritische

betekenis. In het Tijdschrift voor Rehabilitatie

van maart 2012 verscheen al een voorpublicatie.

Het boek ‘Naar het hart van empowerment’

is nu ook verkrijgbaar via www.movisie.nl/

publicaties. Het Trimbos-instituut is inmiddels

bezig aan een vervolgstudie naar de effectiviteit

van interventies die voldoen aan de definitie van

empowerment.

Methodisch werken in transities Wanneer en hoe de drie decentralisaties gaan plaatsvinden is nu

onduidelijk, maar de omslag naar een andere manier van werken

gaat gewoon door. Denk aan het uitgaan van de kracht van mensen

en hun netwerk en aan sociale professionals die de rol van makelaar

oppakken. Wilt u aan de slag met dergelijke werkwijzen? Maak

gebruik van de databank Effectieve sociale interventies.

Hoe de transities er precies uit gaan zien, is

onduidelijk. Wel weten we dat ze vragen

om een nieuw samenspel: een cocreatie

tussen gemeenten, aanbieders en de vitale én

kwetsbare burgers. Het versterken van de zelfre-

gie staat daarbij centraal. De sociale professional

wordt een makelaar die alle betrokken partijen

met elkaar verbindt. Bovendien worden meerdere

problematieken, bijvoorbeeld op het gebied van

werk en opvoeding, tegelijkertijd aangepakt. Dit

zal voor veel professionals een andere manier van

werken vergen.

DatabankGelukkig hoeft u het wiel niet opnieuw uit te

vinden. In de databank Effectieve sociale interven-

ties staan methoden die elders al succesvol zijn

toegepast. Het werken volgens een beproefde

methode heeft veel voordelen:

• Eventuele knelpunten en valkuilen zijn al

benoemd.

• U kunt uw werkwijze naar opdrachtgevers

verantwoorden.

• Uw werk wordt inzichtelijker en overdraagbaar.

• U kunt met uw eigen ervaring een methode

verrijken.

VoorbeeldenBereidt u zich voor op de transities? De databank

bevat methoden waarvan zowel de inhoud als de

werkwijze aansluiten bij de transities. Onder het

thema ‘Maatschappelijke activering’ staan bijvoor-

beeld methoden voor het activeren van mensen

met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. En bij

het thema ‘Jongerenparticipatie’ vindt u metho-

den voor individuele begeleiding van jongeren

vanuit welzijn. U kunt de databank dus ook raad-

plegen voor werkzame elementen van bepaalde

werkwijzen of samenwerkingsverbanden.

Meer informatie: Martijn Bool ([email protected] of 030 789 2209)

De databank Effectieve sociale interventies groeit snel. Om de

groei ook in kwaliteit voort te zetten, heeft de databank een

adviescommissie in het leven geroepen met vertegenwoordigers uit

de praktijk, wetenschap en beleid. Zij adviseren over het toepassen

en waarderen van de beschikbare interventies.

Adviescommissie denkt graag mee

Adviescommissie Effectieve sociale interventies

• Jan Steyaert (voorzitter), lector

Fontys Hogeschool Sociale Studies

• Edo Paardekooper Overman,

voorzitter landelijke cliëntenraad

Leger des Heils

• Jos van Balveren, zelfstandig

consultant, voorheen directeur

welzijnsorganisatie De Twern Tilburg

• Godfried Engbersen, hoogleraar

sociologie Erasmus Universiteit

Rotterdam

• Victor Everhardt, wethouder

Volksgezondheid, Welzijn/Wmo en

diversiteit Utrecht

• Anne Goossensen, hoogleraar

Zorgethiek, Zorg en Welzijn Univer-

siteit voor Humanistiek Utrecht en

Universiteit van Tilburg

• Trudie Knijn, hoogleraar sociale

wetenschappen Universiteit Utrecht

• Hans Kroon, programmahoofd

re-integratie Trimbos-instituut

Kwartiermaken

‘Kwartiermaken’ is gericht op het participeren van kwetsbare burgers in de samenleving,

maar ook op het bevorderen van een samenleving waarin meer mogelijkheden voor deze

doelgroep ontstaan. De kwartiermaker werkt dus zowel met kwetsbare burgers als met

mensen, organisaties en overheidsinstanties om hen heen. Deelnemers geven aan dat hun

wereld letterlijk en figuurlijk wordt verruimd. De kwartiermaker maakt door inspanningen

in de samenleving de weg vrij voor andere kwetsbare burgers. Deze methode past prima bij

de transities op het gebied van werk en begeleiding.

Multifocus Geweld en onveiligheid komen vaak

voor bij gezinnen met complexe,

meervoudige problematiek. De

methode ‘Multifocus’ helpt gezinnen

de regie over hun eigen bestaan te

hervinden. Casemanagers combineren

crisishulpverlening met systeemgerichte

hulp en ketenaanpak. Het beëindigen

van huiselijk geweld staat in deze

methode centraal. Tegelijk kijkt de

hulpverlener naar het totaalplaatje.

Zo wordt een gezin als geheel verder

geholpen. Deze aanpak en visie zijn van

toepassing op de transities.

Natuurlijk, een netwerkcoach

‘Natuurlijk, een netwerkcoach’ is een

methode die de participatiemogelijk-

heden van kwetsbare burgers vergroot

door hun sociale netwerk te versterken.

Een vrijwillige netwerkcoach helpt

hierbij door samen met de cliënt een

stappenplan door te lopen. Deelnemers

geven in evaluaties aan dat ze hun

eigen kracht ontdekken en zelf de

regie behouden. Een sterk sociaal

netwerk is een belangrijke pijler in de

Wmo en straks dus ook voor de functie

begeleiding.

Een paar voorbeelden:

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Radicalisering, wat werkt wel en wat niet?Het tijdschrift Beleid en Maatschappij publiceert

in maart 2012 het artikel ‘Tucht der wetenschap’

van Vasco Lub. Deze publicatie is gebaseerd op

het onderzoek ‘Polarisatie en radicalisering’ dat

in 2011 verscheen in de serie ‘Inzicht in sociale

interventies’. Aan de hand van wetenschap-

pelijke literatuur onderzoeken Lub, De Groot en

Schaafsma of aanpakken om radicalisering tegen

te gaan inderdaad werken. De auteurs komen tot

de conclusie dat de veronderstellingen die aan de

aanpakken ten grondslag liggen deels wel worden

gestaafd door onderzoek, maar deels ook niet. Dit

leidt tot een overzicht van wat wel en niet werkt.

Ga naar www.movisie.nl/effectievesociale-

interventies voor een overzicht van alle onderzoe-

ken die zijn gepubliceerd vanuit het onderzoeks-

programma ‘Inzicht in sociale interventies’.

Meer informatie: Peter Rensen ([email protected] of 030 789 2264)

Onderzoek naar empowerment en radicalisering gepubliceerd in vakbladen

Het onderzoeksprogramma ‘Inzicht in sociale interventies’

stimuleert evaluatieonderzoek en wordt uitgevoerd door

universiteiten, hogescholen en andere kennisinstituten. De

resultaten uit het onderzoeksprogramma vinden nu ook hun weg

naar wetenschappelijke tijdschriften.

8

Trends en debat

In 2010 startte het ministerie van

VWS samen met de VNG en de MO-

groep het Stimuleringsprogramma

Welzijn Nieuwe Stijl. Via meer dan

tachtig adviestrajecten en vele trainingen

hebben gemeenten en welzijnsorgani-

saties een stap kunnen maken in het

‘vernieuwd’ uitvoeren van de Wmo.

Aan dit programma komt medio 2012

een einde. Aan MOVISIE is gevraagd

om te zoeken naar de schatten die dit

heeft opgeleverd. En om deze schatten

zo te beschrijven dat gemeenten en

Van samen werken naar samen levenWelzijn Nieuwe Stijl? Het merendeel van de

professionele organisaties is ermee aan de slag.

Samenwerking met verenigingen en andere

burgerverbanden kan beter. Dat en nog veel meer is

te lezen in het Wmo-trendrapport 2012 "Van samen

werken naar samen leven".

Wmo-trendrapport 2012:

Het is de derde keer dat MOVISIE

een Wmo-trendonderzoek

doet, dit keer onder 365

organisaties. Wat zijn hun ervaringen

bij de uitvoering van maatschappelijke

ondersteuning? Zomer 2011 hebben

zowel professionele organisaties als

burgerverbanden de digitale enquête

ingevuld. Dit keer was er speciale

aandacht voor het programma Welzijn

Nieuwe Stijl en voor de uitvoering van de

Wmo op het platteland.

Wmo scoort zesDe deelnemers aan het onderzoek

waarderen de uitvoering van de Wmo

met gemiddeld een 6. In 2008 was dat

nog een 5,2. Het merendeel van de

professionele organisaties is bekend

met Welzijn Nieuwe Stijl en is er actief

mee aan de slag. Er wordt efficiënter en

gemeenschappelijker gewerkt dan twee

jaar geleden. Dat laatste doen de orga-

nisaties door meer te doen met minder

mensen en door meer met vrijwilligers te

werken. Activiteiten worden echter niet

vaker overgedragen aan vrijwilligersor-

ganisaties. Professionele organisaties zijn

zich wel meer op burgers gaan richten.

Ze focussen zich sterker op de eigen

kracht en op de sociale netwerken van

klanten, op vrijwilligerswerk en op infor-

mele zorg. Burgers worden betrokken bij

beleidsontwikkeling. Meebeslissen over

beleid gebeurt veel minder. Ook wordt

er niet vaak aangesloten bij initiatieven

van burgers.

Weinig oog voor verenigingen? Aan het onderzoek hebben 120 bur-

gerverbanden meegedaan, met name

vertegenwoordigende verbanden zoals

wijkraden en Wmo-raden. Een zeer klein

deel hiervan betreft civiele burger-

verbanden, zoals verenigingen. In de

twee vorige Wmo-trendrapporten van

MOVISIE werd geconstateerd dat civiele

burgerverbanden nog weinig betrokken

worden bij de Wmo of zich nog weinig

betrokken voelen. Ook de uitkomsten

van dit derde trendonderzoek wijzen in

die richting.

Weinig verschil tussen stad en platteland Er blijkt weinig verschil tussen stad en

platteland als het gaat om de uitvoering

van de Wmo. De veranderingen in het

aanbod zijn vergelijkbaar (meer eigen

kracht, sociale netwerken, informele

zorg), de knelpunten in de uitvoering zijn

overeenkomstig (te weinig geld, moei-

zame relatie met de gemeente, vinden

van voldoende vrijwilligers), de samen-

werking is overal toegenomen. De ver-

schillen zitten ‘m vooral in de financiën.

Meer stads- dan plattelandsorganisaties

moeten andere geldbronnen aanboren

en meedoen aan aanbestedingen. Ook

in de samenwerking zien we verschillen.

Beide typen organisaties werken met veel

verschillende organisaties samen. Stads-

organisaties doen dat echter vaker.

Dus?Het derde trendonderzoek laat zien

dat professionele organisaties hun

weg in de Wmo hebben gevonden.

Ze zijn op weg om hun aanbod en

werkwijze aan te passen aan een

nieuwe werkelijkheid. Er wordt een

omslag gemaakt naar vormen van

ondersteuning waarmee aangesloten

wordt bij de mogelijkheden van

burgers, al dan niet kwetsbaar.

Helemaal klaar voor de toekomst

zijn deze organisaties nog niet.

Winst valt vooral te boeken op

twee punten: samenwerking met

vrijwilligersorganisaties en aansluiten

bij initiatieven van burgers zelf.

Het rapport Van samen werken naar

samen leven is te bestellen voor

€ 12,50 of gratis te downloaden via

www.movisie.nl/publicaties

Meer weten: Aletta Winsemius ([email protected] of 030 798 2066)

Activiteiten worden nog niet vaak overgedragen aan vrijwilligers.

Schatgravers zoeken naar parels Welzijn Nieuwe Stijl In acht succesvolle adviestrajecten binnen het stimuleringsprogramma Welzijn

Nieuwe Stijl zijn de ‘schatgravers’ de diepte in gegaan om te ontdekken welke

aanpak is gekozen voor een specifiek probleem en waarom dit succesvol was.

welzijnsorganisaties in een vergelijkbare

situatie ervan kunnen profiteren.

Aanpak De ‘schatgravers’ hebben in de analyses

niet – zoals gebruikelijk – de nadruk

gelegd op het beschrijven van het proces

en de inhoud. Ze hebben vooral een

koppeling gemaakt tussen [1] de huidige

situatie, [2] het gestelde doel, [3] het

bereikte resultaat en [4] de randvoor-

waarden en beperkende factoren om

hierin succesvol te zijn. Hiermee zijn

de gekozen aanpakken bruikbaar voor

anderen in vergelijkbare situaties.

BronckhorstDe gemeente Bronckhorst heeft

bijvoorbeeld te maken met een dalend

inwoneraantal en verdwijnende

voorzieningen. In deze situatie zoekt

de gemeente naar een balans tussen

sturing vanuit de gemeente en betrok-

kenheid van burgers en maatschap-

pelijke organisaties. Onder begeleiding

van een adviseur Welzijn Nieuwe Stijl

zijn burgers en organisaties proactief

betrokken bij het toekomstbestendig

maken van Bronckhorst. Juist door

het huis-aan-huis uitnodigen van

inwoners en het dichtbij huis (in de

verschillende kernen) organiseren van

bijeenkomsten, is de respons groot en

voelen inwoners zich erg betrokken

en gemotiveerd om inbreng te leveren

voor het gemeentelijke kader.

SuccesfactorenVanuit de gemeente is vroegtijdig

ingezien dat het betrekken van de

inwoners niet alleen op het terrein

van welzijn iets kan opleveren.

Burgers praten niet in afgebakende

beleidsterreinen. Daarom is binnen het

gemeentehuis tussen alle afdelingen

samenwerking en afstemming

gezocht. Nog een succesfactor: zowel

professionele als vrijwilligersorga-

nisaties zijn op naam uitgenodigd.

Deze behoorlijk intensieve aanpak

levert een groter bewustwording en

betrokkenheid bij burgers en orga-

nisaties op. Waardoor de gemeente

Bronckhorst nu met recht kan zeggen

dat er een gedragen kadernota

‘Toekomstbestendig Bronckhorst’ ligt

waarmee de koers voor de komende

jaren herkenbaar is uitgezet.

Deze en andere succesverhalen zijn

vanaf half augustus terug te vinden in

onze webdossier op www.movisie.nl/

welzijnnieuwestijl

Meer weten: Matthijs Terpstra ([email protected] of 030 789 2061)

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

9

Actief burgerschap en emancipatie

In het nieuwe project gaat MOVISIE

ambtenaren en wethouders ondersteunen

door advies op maat te geven over een plan

van aanpak en over welke partijen betrokken

kunnen worden bij de uitvoering. Ook worden

gemeenten ondersteund bij de vorming van

lokale allianties.Het lokale project is een vervolg

op het succesvolle Koploperproject Homo-

emancipatie, waaraan achttien gemeenten

deelnamen.

Wie doen mee?De afgelopen vier jaar voerden de achttien

koplopergemeenten succesvolle projecten uit

EuropaDaarnaast gaat MOVISIE in Europa op zoek naar

andere steden die actief beleid maken voor

roze burgers. De Nederlandse steden krijgen

informatie over hoe andere Europese steden

roze beleid uitvoeren. In mei 2013 organiseert

MOVISIE samen met het ministerie van OCW een

internationale conferentie voor ambtenaren uit

heel Europa die werken aan LHBT-beleid.

Gratis nieuwsbriefMOVISIE gaat de gemeenten ook als collectief

via landelijke en regionale themabijeenkomsten

ondersteunen. De gemeenten bepalen de

thema’s voor deze bijeenkomsten in overleg met

MOVISIE. Per onderwerp informeren experts over

geschikt beleid en laten ze goede voorbeelden

zien uit de praktijk. MOVISIE maakt elk jaar

factsheets over veelbevraagde onderwerpen en

brengt vier keer per jaar een beleidsspecial uit

van de gratis nieuwsbrief Pink Link. Hiermee

blijven ambtenaren op de hoogte van het laatste

nieuws. U kunt u aanmelden via www.movisie.

nl> homo-emancipatie > nieuwsbrief.

Meer informatie: Juul van Hoof ([email protected] of 030 789 2267)

Iedereen is anders. En dat is maar goed ook!

Op 25 en 26 augustus 2012 organiseert MOVISIE voor het eerst

Diversity Day in Nederland. Deze eerste editie vindt plaats tijdens de

Amsterdamse Uitmarkt. Diversity Day NL bestaat uit een landelijke

talentenwedstrijd voor jongeren over diversiteit en een tweedaags

programma in de Diversity Day NL-tent op de Amsterdamse

Uitmarkt.

Talentenwedstrijd‘Iedereen is anders. En dat is maar goed ook!’

Dat is het thema van de talentenwedstrijd die

MOVISIE organiseert tijdens Diversity Day NL.

De talentenwedstrijd is voor jongeren tussen de

15 en 25 jaar. Ze kunnen met een act laten zien

wie zij zijn, wat zij kunnen en hoe diversiteit

hen inspireert. Via de talentenwedstrijd krijgen

ze alle ruimte om op hun eigen manier invul-

ling te geven aan diversiteit en daarmee aan

de verschillen tussen mensen. Die verschillen

kunnen zichtbaar zijn, zoals leeftijd, handicap,

Beleid voor roze burgers in de stadOp verzoek van het ministerie van OCW ondersteunt MOVISIE de

komende drie jaar ruim veertig gemeenten bij het maken van beleid

voor lesbiennes, homo- en biseksuelen en transgenders, kortweg

LHBT-beleid. Op basis van jarenlange ervaring mag MOVISIE zich

inmiddels hét Nederlandse kenniscentrum op dit gebied noemen.

Nieuw programma: Lokaal LHBT beleid

Suïcidepreventie

Als meiden geen uitweg meer zienHatice is negentien en een vriendelijke en

betrokken ROC-leerlinge. Maar de laatste

maanden begint ze zich steeds meer terug

te trekken. Ze bemoeit zich minder met haar

vriendinnen en heeft donkere kringen om

haar ogen. Haar trendy kleding heeft ze

ingeruild voor lange rokken. Wat is er met

Hatice aan de hand?

Bij meiden van Turkse en Hindoestaanse afkomst

komt suïcidaal gedrag meer voor dan bij andere

meiden. Conflicten thuis en het gebrek aan

bewegingsvrijheid spelen vaak een cruciale rol.

Het hooghouden van de familie-eer is voor deze

meiden niet altijd vol te houden. Meiden kunnen

zodanig in de knel komen dat ze geen uitweg

meer zien. Soms willen ze dood, maar vaker willen

ze gewoon niet meer op deze manier verder. Ook

meiden uit bijvoorbeeld traditionele Marokkaanse,

Irakese, Syrische, Koerdische, Pakistaanse, Indische

of Afghaanse gezinnen kunnen hiermee te maken

hebben. Belangrijk is dat deze meiden – en hun

problemen – op tijd gezien worden en dat ze

doorverwezen worden naar de juiste hulp.

TrainingOp 11 september 2012 geeft MOVISIE een training

over suïcidepreventie en eergerelateerd geweld. De

training is speciaal voorprofessionals en vrijwilligers

die werken met meiden van Turkse, Marokkaanse

en Hindoestaanse afkomst. In de interactieve trai-

ning gaat u aan de slag met een casusbespreking,

bezinningsopdrachten, film en groepsopdrachten.

Inschrijven voor de training van 11 september 2012

kan via: www.movisie.nl> trainingen > Als meiden

geen uitweg meer zien. Een training op maat is

ook mogelijk: MOVISIE komt dan naar u toe en de

training wordt ingevuld aan de hand van de wensen

van uw team.

Gids voor wie wil helpenMOVISIE biedt verder een praktisch gids voor pro-

fessionals en vrijwilligers in het onderwijs, jeugd- en

jongerenwerk, bij de Jongeren Informatie Punten,

het (school) maatschappelijk werk en het opbouw-

werk. De publicatie ‘Als meiden geen uitweg meer

zien’ geeft antwoord op belangrijke vragen als: Hoe

herken je suïcidaal gedrag? Wat kun je als profes-

sional of vrijwilliger doen om de meiden te helpen?

De publicatie is gratis te downloaden of te bestellen

voor € 6,50 via www.movisie.nl/publicaties.

Meer informatie: Hanneke Felten ([email protected] of 030 798 22 10)

huidskleur of sekse. Maar het gaat ook om de

minder zichtbare verschillen: etniciteit, geloofs-

overtuiging of seksuele voorkeur.

FinaleVia Facebook hebben jongeren zich ingeschreven

voor vijf verschillende disciplines: Dans, Rap &

Poetry, Foto/film & Animatie, Theater & Perfor-

mance en Music & Voice. Tijdens twee voorrondes

bij Dynamo Eindhoven en Nowhere Amsterdam

kunnen ze zich plaatsen voor de finale. In de

finale op 25 augustus 2012 op de Uitmarkt in

Amsterdam strijden jongeren om de Diversity Day

NL Awards. De winnaars krijgen een beurs voor

talentontwikkeling ter waarde van duizend euro.

Er wordt ook een publieksprijs uitgereikt aan de

act die de meeste publieksstemmen krijgt.

ProgrammaDe finale maakt deel uit van een gevarieerd

tweedaags programma in de Diversity Day NL-tent

op de Uitmarkt. Hier kunnen jongeren meedoen

aan workshops en activiteiten over diversiteit.

In de programmering op Diversity Day NL ligt

het accent op de vijf formele antidiscriminatie-

gronden: seksuele oriëntatie, etniciteit, religie of

levensovertuiging, beperking en leeftijd. Hoe is

het bijvoorbeeld om blind te zijn of in een rolstoel

door het leven te gaan? Hoe voelt het om voor

het eerst verliefd te zijn op een meisje als je zelf

ook een meisje bent? Hoe toegankelijk is kunst

en cultuur voor iedereen?

om sociale acceptatie te verbeteren op school,

in plaatselijke zorgen welzijnsinstellingen, op

straat en in de sport. Dezelfde achttien gemeen-

ten gaan nu verder in dit nieuwe project, samen

met 23 nieuwe gemeenten (allen G50) die een

lokale aanpak ontwikkelen voor de roze burgers

in hun stad. Grote steden als Amsterdam en

Rotterdam blijven aandacht houden voor LHBT’s

in hun grootstedelijk beleid. Terwijl nieuw

aangesloten kleinere steden als Oss en Sudwest

Fryslân het project aangrijpen om de behoeften

van lesbiennes, homo- en biseksuelen en

transgenders in kaart te brengen en in te passen

in regulier beleid.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Diversity=FunOp Diversity Day NL is iedereen anders en daardoor

is iedereen gelijk. MOVISIE creëert een sfeer en

omgeving waarbij jongeren die vaak niet durven

of kunnen meedoen er vanzelfsprekend bij horen.

Door de samenwerking met de Uitmarkt zal een

bredere groep jongeren bereikt worden met de

boodschap: Diversity=Fun. Iedereen is welkom!

Diversity Day NL wordt mogelijk gemaakt met

steun van het PROGRESS (2007-2013) programma

voor Werkgelegenheid, Sociale Integratie en

Sociale Bescherming van de Europese Unie.

Meer weten? Kijk op www.diversityday.nl, www.facebook.com/diversityday en volg ons op Twitter: @DivDayNL of neem contact op met Annemarie van Hinsberg ([email protected] of 030 789 2114)

De winnaars krijgen een beurs voor

talentontwikkeling van duizend euro.

De Amsterdamse wethouder Andrée van Es en een groep jonge ambtenaren gaven in maart het startschot van

Diversity Day NL.

10

Sociale zorg

Onder het motto ‘samen beter zorgen’

werkt zorginstelling Vilente uit Ede

aan een grote veranderslag in het

vrijwilligersbeleid. “Daarmee kunnen we nog

betere zorg aan cliënten bieden dan voorheen”,

vertelt beleidsmedewerker Carry Putman. Zij krijgt

bij dit verandertraject ondersteuning vanuit het

programma Zorg Beter met Vrijwilligers.

Het invoeren van nieuw vrijwilligersbeleid is

een gecompliceerde klus voor een organisatie

met 1100 medewerkers en 700 vrijwilligers die

verspreid werken over tien locaties. “Voorheen

hadden we bijvoorbeeld in de gemeente Ede één

vrijwilligerscoördinator voor 300 vrijwilligers”,

legt Putman uit. “Nu komen er op de afdelingen

contactpersonen die slechts enkele vrijwilligers

onder hun hoede hebben en hen begeleiden op

de werkvloer.” En dat was nodig, weet ze: “Er is

meer afstemming. Dat levert betere zorg op voor

cliënten én meer werkplezier voor vrijwilligers.”

BoodschappenHet idee is dat vrijwilligers veel directer betrok-

ken worden bij de zorg voor cliënten. “Voortaan

Particuliere vervoersdienst voor ouderenHarry Wassenaar van Stichting Welzijn Innovatiegroep Nederland

heeft een mooi aanbod voor welzijnsinstellingen. Wie nu een

vrijwillige vervoersdienst voor ouderen wil opzetten, maakt goede

kans op een gratis starterspakket. “Met dat pakket staat binnen een

half jaar de vervoersdienst op de rails.”

Starterspakket in de aanbieding

Een voorbeeld van creatief bezuinigen? Zelf

zou Harry Wassenaar de particuliere ver-

voersdienst voor ouderen niet zo noemen.

“Maar uiteindelijk komt het er wel op neer. Als

we nu niets doen, rijzen de kosten van aanvullend

collectief vervoer voor gemeenten de pan uit. Elke

gemeente is immers verplicht om dit vervoer te

bieden aan ouderen. Prachtig natuurlijk, maar hoe

gaan ze dat betalen als er over tien jaar veel meer

ouderen zijn en er dus een veel grotere vraag is

naar persoonlijk vervoer?”

ZiekenhuisDe eerste particuliere vervoersdienst heeft hij een

jaar terug opgezet voor Welzijn Scheveningen. De

dienst is vanaf de eerste dag een succes. Wekelijks

bellen zo’n vijftig ouderen uit Scheveningen

naar de telefooncentrale omdat ze vervoer nodig

hebben. Het vrijwillige telefoonteam zoekt

er meteen een chauffeur met privéauto bij.

“Het is meer dan een chauffeur, het is ook een

begeleider”, legt Wassenaar uit. “De helft van de

ritten gaat naar het ziekenhuis en daar hebben

ouderen vaak een arm nodig of ondersteuning bij

het gesprek. Dat doen de chauffeurs ook.”

WervingDe oudere betaalt de rit rechtstreeks aan de

chauffeur, vaak een buurtbewoner. Binnen

Scheveningen gaat het om drie euro voor

een enkele rit en vijf euro voor een retourtje.

Daarbuiten geldt een kilometervergoeding van

veertig cent. Welzijn Scheveningen maakt alleen

kosten voor de coördinatie, voor de rest bedruipt

dit project zichzelf. En de werving? “Geen enkel

probleem”, vertelt Wassenaar. “De vrijwilligers

van Welzijn Scheveningen hebben in hun eigen

netwerk geworven. Verder hebben we adverten-

ties geplaatst met de oproep: heeft u een uurtje

per week over? Welzijn Scheveningen heeft nu

een groep van 24 chauffeurs waarvan trouwens

meer dan de helft van allochtone afkomst is.” De

ouderen zijn geattendeerd op de nieuwe dienst

via wijkkranten en via mond-tot-mondreclame.

StarterspakketStichting WIN heeft een ‘Starterspakket particu-

liere vervoersdienst’ ontwikkeld voor welzijns-

organisaties. Het pakket bevat een handleiding,

een informatiebrochure, alle benodigde startdo-

cumenten plus een half jaar praktijkbegeleiding

door Stichting WIN. “Voeg er tien uur per week

coördinatie aan toe en de vervoersdienst is binnen

een half jaar geregeld”, belooft Wassenaar. Zelf

heeft hij er precies zes weken over gedaan om de

dienst voor Welzijn Scheveningen op te zetten.

“Ze hadden alvast een startdatum geprikt en

dat was achteraf niet zo handig. Maar het is wel

gelukt en ik kijk er ook met plezier op terug.”

Interesse? Meer informatie over de vervoersdienst is

verkrijgbaar bij Stichting Welzijn Innovatiegroep

Nederland: 070 311 54 54, info@stichtingwin.

nl, www.stichtingwin.nl. Het Fonds Sluyterman

van Loo is bereid om de eerste startpakketten te

bekostigen.

Hoe positioneer je zingeving in de

hulpverlening? Deze vraag wordt de

laatste maanden steeds vaker aan MOVISIE

gesteld. Petra van Leeuwen, adviseur bij

MOVISIE: “Instellingen worstelen met

de vraag hoe ze het thema zingeving op

beleidsmatig en uitvoerend niveau een

plek kunnen geven. Het onderwerp laat

zich immers niet zo makkelijk in een hokje

plaatsen.” MOVISIE experimenteerde eind

2011 met themaopstellingen - afgeleid van

familie- en organisatieopstellingen van Bert

Hellinger - om organisaties te ondersteunen

bij het positioneren van zingeving. Astrid

van Osenbruggen, beleidsadviseur bij de

Tussenvoorziening: “De opstelling was

heel verhelderend en gaf ons waardevolle

informatie. In korte tijd gaf het ons inzicht

over de positionering van het thema

zingeving.” Petra van Leeuwen: “Ik vond het

resultaat verbluffend. In een uur tijd werd

helder waar je anders gemakkelijk een dag

over kunt praten.”

Meer informatie: Petra van Leeuwen ([email protected] of 030 798 2071)

Betere zorg met vrijwilligersvoeren medewerkers sámen met vrijwilligers

gesprekken met cliënten over hun wensen.

Vervolgens maken ze met elkaar afspraken over

wie wat kan doen.” Bestaat er geen gevaar

dat de vrijwilliger te veel de taken van de

beroepskracht overneemt? Putman denkt van

niet. “Over wat vrijwilligers doen zijn bij Vilente

heldere afspraken. Vrijwilligerswerk beperkt

zich tot dingen die je in het gewone leven ook

zou doen voor je hulpbehoevende buurvrouw

of -man. Dus dat betekent: wel een boodschap

doen en niet helpen bij het douchen.”

ExtraatjeMet de komst van de contactpersonen

verandert ook de rol van de zeven vrijwilligers-

coördinatoren. Zij gaan de contactpersonen

begeleiden en zorgen voor de scholing van de

vrijwilligers. Daarnaast blijven zij verantwoor-

delijk voor de werving van nieuwe vrijwilligers,

een taak waar voorheen veel minder ruimte voor

was. “Wij willen dat zij nieuwe netwerken gaan

aanspreken en nauwere samenwerking zoeken

met de drie gemeenten in ons werkgebied.

Daardoor verwachten we nieuwe vrijwilligers

te kunnen interesseren voor onze organisatie.”

En dát willen ze bij Vilente graag. “Alleen met

hulp van vrijwilligers kunnen we cliënten dat

extraatje bieden waardoor zij zich echt thuis

voelen bij ons.”

Meer informatie: Jolanda Elferink ([email protected] of 030 789 2063)

Zorg Beter met VrijwilligersSuccesvolle inzet van vrijwilligers

vraagt om een goed samenspel tussen

vrijwilligers, beroepskrachten en

zorgorganisaties. Dit is één van de

doelen van het programma Zorg Beter

met Vrijwilligers. Zorginstelling Vilente

doet mee aan de tweede fase van dit

programma. Daarin begeleiden Vilans

en MOVISIE met financiering van Fonds

NutsOhra vijftien koploperorganisaties

bij de implementatie van nieuw

vrijwilligersbeleid. Zie ook

www.zorgbetermetvrijwilligers.nl.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ** * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Thema- opstelling helpt snel

De helft van de ritten gaat naar het ziekenhuis en daar hebben ouderen vaak een arm nodig.

De vrijwilligers doen wat je in het gewone leven ook zou doen voor je hulpbehoevende buurvrouw.

Ouderen hebben vaak een arm nodig of ondersteuning bij het gesprek, dat doen de chauffeurs ook.

11

Buurtgerichte aanpak

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Aan de slag met buurten dorpskracht!Vraagt u zich ook af wat de beste manier is

om bewoners de regierol te geven bij sociale

vraagstukken in hun omgeving? Wilt u een

buurtproject starten waarmee de kracht van

bewoners wordt gestimuleerd? Doe mee aan

een buurten dorpskrachttraject!

Het programma bestaat uit

clinics en sportieve activiteiten

die zijn aangepast aan

het niveau van de deelnemers. Op

het programma onder andere: een

demonstratie rolstoeldansen door

de Nederlandse kampioenen Alex

en Jacqueline Glijn, het populaire

bossabal, spelletjes op de Wii, een

clinic rolstoelbasketbal door voormalig

paralympisch sporter Gertjan van der

Linden, tennisles van Esther Vergeer

en een rondleiding door het stadion

van FC Utrecht inclusief skybox en

spelershome!

Eén van de manieren hiervoor is:

maatschappelijk verantwoord en

betrokken ondernemen. MOVISIE en

MVO Nederland hebben onderzoek

gedaan naar de drijfveren van bedrijven

om zich voor de maatschappij in te

zetten, naar de manier waarop zij

dit doen en voor wie zij het doen.

Belangrijkste conclusie: de sociale

sector en bedrijven hebben elkaar iets

te bieden! Het onderzoek laat zien dat

het slim benutten van deze potentie

de belangrijkste uitdaging is voor de

toekomst. Inzet is om een situatie te

Waarom buurten dorpskracht?

Het sociale domein is sterk in

verandering. De relatie tussen de

systeemwereld van overheden en

instituties en de leefwereld van

burgers en bewoners is verstoord.

De aanpak van vraagstukken is

steeds verder weg gekomen van

de bewoners, burgers en bur-

gerorganisaties. Het oplossings-

vermogen van de ‘civil society’

wordt niet meer gezien. Nieuwe

aanpakken zijn nodig. Gemeenten

en welzijnsinstellingen krijgen

langzamerhand in de gaten dat van

hen een nieuwe rol, werkwijze en

competenties worden gevraagd. En

van burgers en bewoners wordt een

nieuwe inzet en bijdrage verwacht.

Wat is buurten dorpskracht?

We spreken van buurten dorps-

kracht als een gemeenschap - een

eenheid als dorp, wijk of straat - in

staat is de eigen krachten aan te

boren als er een vraagstuk of kwestie

speelt dat om een oplossing vraagt.

Elke leefgemeenschap heeft eigen

sterke kanten, hoe minimaal en

verschillend ook. Veranderingen

hebben kans als de sterke

krachten een verbinding maken.

De optimale mix van partijen

verschilt per gebied. Het hangt

af van de kwestie waaraan men

wil werken, de omvang van het

gebied, de historie, de verhou-

ding tussen alle partijen en hun

krachten, het te bereiken doel

en van wie het initiatief neemt.

Buurt- en dorpskracht is altijd

maatwerk.

MOVISIE wil kansrijke

initiatieven en aanpakken

opsporen, ondersteunen

en de kennis erover verder

verspreiden. In 2012 start MOVISIE

met tien voorbeelden van buurten

dorpskracht. In 2013 volgen nog eens

twintig trajecten. Eind 2014 moeten

dertig buurten dorpskrachtprojecten

afgerond zijn. De lokale trajecten gaan

inzicht bieden in welke condities nodig

zijn voor het stimuleren van buurten

dorpskracht. Ze leveren bouwstenen

op voor burgers, sociale professionals

en lokale overheden waarmee de

buurten dorpskracht versterkt kan

worden.

Wat krijgt u van MOVISIE?Procesbegeleiding bij een voorgeno-

men of al lopend proces van buurt-

of dorpskracht. Het verzamelen en

doorgeven van de kennis daarvan

(via beschrijvingen, expertmeetings,

social media).

Oproep:Een gebied waar een verandering

bezig is en verantwoordelijkheid

verlegd moet worden naar nieuwe

actoren bij bewoners en anderen in

Sport mee op 1 oktober 2012!Als bedrijven en de sociale sector de handen ineen slaan

Op maandag 1 oktober 2012 gaan duizend

mindervaliden, jongeren en werknemers in trio’s

met elkaar sporten. Ultieme doel: elkaar beter

leren kennen. De sportdag vindt plaats in Sporthal

Galgenwaard. Nog geen bedrijfsuitje? Doe mee

aan deze landelijke Dubbel Genieten-dag.

Uiteraard zijn er mooie prijzen te winnen voor

de meest sportieve trio’s.

Waarom meedoen?Voor mensen met een functiebeper-

king, bijvoorbeeld leerlingen van de

mytylschool, lichamelijk gehandicapten,

ouderen en mensen met een

verstandelijke beperking, is het nog

meer dan voor anderen belangrijk om

dagelijks te bewegen. Op de landelijke

Dubbel Genieten-dag maken zij kennis

met diverse mogelijkheden om naar

vermogen te sporten. Zij worden

begeleid door scholieren die affiniteit

met sport hebben. De scholieren doen

dit in het kader van stages waardoor

ze praktijkervaring opdoen met het

begeleiden van sport en lichaams- en

bewegingsactiviteiten van mensen met

een functiebeperking. Mensen vanuit

het bedrijfsleven hebben binnen de

trio’s een coachende rol en zorgen

voor een optimaal klimaat waarbinnen

onderlinge kennismaking en uitwisse-

ling tot stand kan komen.

De partnersDe landelijke Dubbel Genieten-dag

wordt deelnemers aangeboden door

Coöperatie VGZ (voorheen UVIT) de

Harting Bank en MOVISIE. Ook doen

mee: Revalidatie Fonds, Fonds verstan-

delijk gehandicapten, Nationaal Oude-

renfonds, Deloitte, IBM, Coalitie Erbij,

FC4you, Vereniging Sport Utrecht en Fit

Professionals. De landelijke dag valt in

de Week tegen Eenzaamheid.

Sport mee op maandag 1 oktober 2012

en meld uzelf of uw organisatie aan via

de website www.dubbelgenieten.nl.

Meer informatie: Mirjam Andries ([email protected] of 030 789 22 33)

de wijk. Minimaal twee actoren die

werken aan buurten dorpskracht;

een van de eigenaren is een

bewonersgroep.Mogelijkheden tot

medefinanciering of eigen bijdrage.

Hoe gaan we het doen?In het lokale traject wordt eerst een

verkenning gedaan. Na de verkenning

beslist MOVISIE. In de starten

planfase wordt met de lokale partners

een plan van aanpak gemaakt van de

procesbegeleiding en kennisverzame-

ling.Tijdens het proces communiceren

we de leerervaringen zo direct

mogelijk voor een bredere kring.

Bijvoorbeeld door middel van een

filmpje op internet, een website, een

publicatie, een conferentie, studie-

bijeenkomst. U kunt zich aanmelden

via onderstaande mailadressen. Er

kunnen maximaal dertig trajecten

meedoen.

Meer informatie? Jel Engelen ([email protected] of 030789 20 24) en Bora Avric ([email protected] of 030789 21 41)

Tijden veranderen. De overheid bezuinigt drastisch

op de sociale sector. Maatschappelijke organisaties en

burgerinitiatieven worden gedwongen andere bronnen

aan te boren om hun activiteiten te kunnen blijven

financieren en hun voortbestaan veilig te stellen.

creëren die beide partijen structureel

voordeel biedt. Anders gezegd:

de kunst is om de onderlinge samen-

werking zó handen en voeten te geven

dat de economische en sociale ontwik-

keling op lokaal niveau op productieve

wijze met elkaar worden verbonden.

Lees meer over het onderzoek en de mogelijkheden van samenwerking tussen sociale sector en bedrijven op www.movisie.nl/betrokkenondernemen

MBO Monitor

Elke leefgemeenschap heeft eigen sterke kanten, hoe minimaal en verschillend ook.

12

Huiselijk en seksueel geweld

Nu nog zijn alleen de zogenoemde

centrumgemeenten – de 35 grotere

Nederlandse gemeenten - verantwoor-

delijk voor de gehele ketenaanpak van huiselijk

geweld in hun regio, en doen de andere gemeen-

ten veel minder, op termijn wil de staatssecretaris

alle gemeenten verantwoordelijk maken voor

preventie en vroege signalering van huiselijk

geweld tot en met politieoptreden, hulpverlening

en nazorg. Daartoe wordt de Wmo aangepast (zie

kader). Sommige gemeenten lopen al vooruit op

de wijzigingen.

Amsterdam is een van de gemeenten die hun

Wmo-beleid al hebben toegesneden op de door

VWS eind 2011 naar buiten gebrachte plannen. In

de Wmo-nota 2010 – 2014 van de hoofdstad heeft

de aanpak van huiselijk nu een eigen programma,

naast vier andere. Er wordt meer geld uitgetrokken

voor het aanpakken van ouderenmishandeling,

kindermishandeling, (ex)partnergeweld, eergere-

lateerd geweld, seksueel misbruik en vrouwelijke

genitale verminking. De meest kwetsbare Amster-

dammers, zoals volwassenen, ouderen en kinderen

met een beperking, krijgen extra aandacht. Een

aantal concrete voornemens op een rijtje:

• Voor de aanpak van huiselijk geweld wordt

de komende jaren structureel meer geld

uitgetrokken.

• Het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam

wordt verder ontwikkeld en krijgt een centrale

positie waar alle expertise beschikbaar is

voor burgers en professionals; 24 uur per

dag kunnen meldingen gedaan worden; het

Steunpunt werkt intensief samen met het

Advies- en Meldpunt Kindermishandeling.

Arnhem, Zwolle en Den Haag zijn gestart met de WE CAN Young

campagne. Dit jaar zullen dertien andere gemeenten hun voorbeeld

volgen. MOVISIE biedt daarbij ondersteuning.

Werken aan sociale veiligheid

Dit is WE CAN De WE CAN campagne is een internationale

campagne gericht op het uitbannen

van geweld tegen vrouwen en ongelijkheid tussen

mannen en vrouwen. Geweld tegen vrouwen

is een wereldwijd probleem. Jaarlijks worden

miljoenen vrouwen slachtoffer van lichamelijk,

seksueel of psychisch geweld. De WE CAN

campagne is in 2008 in Nederland gestart en gaat

ervan uit dat individuen bereid zijn tot verande-

ring wanneer zij aangesproken worden door hun

‘peers’ (gelijken). Changemakers, dat zijn mensen

die zich met acties inzetten voor veranderingen

voor zichzelf en anderen - zijn hiervoor de basis.

Mensen inspireren en leren van elkaar.

Speciaal voor jongerenIn 2010 is een variant voor jongeren gestart, de WE

CAN Young campagne (WCY). Deze campagne

richt zich op relationele en seksuele weerbaarheid

van jongeren. De changemakers van WE CAN

Meer huiselijk geweld in de Wmo

Aanpak huiselijk geweld wordt sterker verankerd in de Wmo

• Er komt meer expertise en hulpverlening

beschikbaar om geweld tegen ouderen tijdig te

signaleren en aan te pakken.

• Hulpverlening aan kinderen krijgt meer aandacht,

evenals opvoedingsondersteuning voor ouders.

• Door de omvang van het aantal huiselijk

geweldzaken wordt van alle hulpverlenende

instellingen gevraagd om kennis en kunde

te hebben op dit gebied, zodat er voldoende

capaciteit beschikbaar is.

Niet onomstreden De versterking van de regierol van gemeenten waar

het gaat om de ketenaanpak van huiselijk geweld

wordt alom toegejuicht in het veld. De praktische

uitvoering van het landelijke huiselijk geweld-

beleid kan het best lokaal en regionaal uitgevoerd

worden, vindt iedereen. Maar er zijn ook taken

die beter op landelijk niveau uitgevoerd kunnen

worden. Zoals (wetenschappelijk) onderzoek, inno-

vatie, experimenteren en visieontwikkeling. Veel

veldorganisaties zijn er niet gerust op dat het rijk de

verantwoordelijkheid blijft nemen voor die taken en

of met name VWS niet doorschiet in het decentrali-

seren van het huiselijk geweldbeleid. In die zin is het

een veeg teken dat de gemeente Amsterdam niet

alleen de aanpak van huiselijk geweld intensiveert,

maar ook aangeeft “te gaan investeren in kennis

over geweld, de gevolgen ervan en wat burgers

voor zichzelf of anderen kunnen doen om geweld

te stoppen.’’ Het is op zijn minst niet erg efficiënt

als gemeenten taken gaan uitvoeren die veel beter

op landelijk niveau uitgevoerd kunnen worden, en

daaraan geld besteden dat beter in de lokale/regio-

nale aanpak gestoken kan worden.

MOVISIE heeft in samenwerking met Vilans en

Platform VG een toolkit gemaakt ter preventie en

aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de zorg

voor mensen met een verstandelijke beperking.

Aandacht voor dit onderwerp is hard nodig, maar

vooral praktische hulpmiddelen voor binnen de

organisaties zelf. Die zijn nu voorhanden met deze

toolkit en de bijbehorende train-de-trainer.

De toolkit bestaat uit drie delen: deel 1 is voor

managers, kwaliteitsfunctionarissen en beleidsme-

dewerkers om de organisatie veilig te maken. Deel

2 is voor teamleiders en professionals om concreet

aan de slag te gaan met sociale veiligheid.

Deel 3 bevat een

overzicht van alle

bijbehorende

instrumenten en

hulpmiddelen.

Bestel de toolkit Werken aan sociale veiligheid

(inclusief dvd) voor €50 plus verzendkosten via

www.movisie.nl/publicaties. Of kijk op

www.movisie.nl/werkenaansocialeveiligheid.

Young zijn de peer educators en zullen worden

ingezet als rolmodel. Veel jongeren hebben te

maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag,

als slachtoffer, dader of beide. Daarbij is sprake van

sekseverschillen. Het onderzoek ‘Seks onder je 25ste’

uit 2012 laat zien dat zeventien procent van de

meisjes en vier procent van de jongens zegt ooit te

zijn gedwongen tot seksuele handelingen. Seksueel

grensoverschrijdend gedrag komt onverminderd

veel voor.

Zestien gemeentenDe WE CAN Young campagne loopt nu in drie

gemeenten (Arnhem, Zwolle en Den Haag) en zal

dit jaar in nog dertien gemeenten gaan starten.

MOVISIE ondersteunt deze zestien gemeenten en

hun lokale projectuitvoerders in het ontwikkelen

en uitzetten van de WE CAN Young campagne.

Met de uitbreiding van WE CAN Young geeft het

ministerie van OCW invulling aan de versterking

van de weerbaarheid van meisjes (en jongens),

een van de hoofdlijnen in het emancipatiebeleid.

Interesse in de We Can Young campagne? Neem contact op met Charlot Pierik ([email protected] of 030 798 21 16)

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

WE CAN Young

Preventie en aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de zorg voor mensen met

een verstandelijke beperking

TOOLKITWerken aan sociale veiligheid

Postbus 19129 * 3501 DC Utrecht * T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11 * www.movisie.nl * [email protected]

TO

OLK

ITW

erk

en

aa

n S

ocia

le v

eilig

he

id

De toolkit ‘Werken aan sociale veiligheid’ biedt u ondersteuning bij het werken aan sociale veiligheid binnen uw

organisatie. De toolkit bestaat uit drie delen:

* Deel 1 is voor managers, kwaliteitsfunctionarissen en beleidsmedewerkers om de organisatie veilig te maken.

Dit deel bevat stappen die voor de gehele organisatie gelden.

* Deel 2 is voor teamleiders en professionals om concreet aan de slag te gaan met sociale veiligheid. Dit deel bevat

stappen die op locatieniveau uitgevoerd kunnen worden.

* Deel 3 bevat een overzicht van alle bijbehorende instrumenten en hulpmiddelen. Een aantal van deze hulpmiddelen

zijn opgenomen als bijlagen. Bij andere hulpmiddelen verwijzen we naar de website

www.movisie.nl/werkenaansocialeveiligheid.

Deze toolkit is onderdeel van het project ‘Werken aan sociale veiligheid’. Binnen dit project hebben MOVISIE,

Vilans en Platform VG gewerkt aan het bevorderen van de sociale veiligheid in de zorg voor mensen met een

verstandelijk beperking.

montage ringband2-toolkit sociale veiligheid.indd 1 27-04-12 14:38

Je zou het ’de kleine decentralisatie’ kunnen noemen. Na de

AWBZ - Wmo en Jeugdzorg wil staatssecretaris Veldhuijzen van

Zanten van VWS de gemeentelijke aanpak van huiselijk geweld

en de verankering in de Wmo gaan versterken.

Wat gaat er precies veranderen in de Wmo?De lokale en regionale aanpak van huiselijk

geweld maakt al van begin af aan deel uit van

de Wmo, prestatieveld 7. Dit prestatieveld 7 zal

zodanig aangepast worden dat beter ingespeeld

kan worden op nieuwe ontwikkelingen, nieuwe

doelgroepen en veranderende behoeften aan

hulp en opvang. Ook wordt de positie van

slachtoffers uitdrukkelijk genoemd én versterkt.

De eigen kracht van slachtoffers mobiliseren en

hen perspectief bieden op een nieuw zelfstandig

bestaan, zal de strekking worden. Gemeenten

zullen in staat gesteld worden om – afhankelijk

van de behoeften van het slachroffer en haar of

zijn gezin – passende bescherming en ondersteu-

ning te bieden.

Voor een beter toezicht op de kwaliteit van de

aanpak van geweld in huiselijke kring gaat de

staatssecretaris aansluiten bij de instrumenten die

de gemeenten hebben binnen de Wmo, artikel 3.

Gemeenten worden geacht elke vier jaar een

‘regiovisie geweld in huiselijke kring’ op te

stellen, waarin ook de aanpak van kindermishan-

deling en ouderenmishandeling opgenomen is.

Hierin zal aangegeven moeten worden hoe de

kwaliteit van de aanpak geborgd wordt. De

VNG heeft al laten weten dat de wethouders

van de 35 centrumgemeenten hier positief

tegenover staan.

Meer informatie: Nonja Meintser ([email protected] of 030 798 20 89)

Artikel 4 zal zodanig aangepast

worden dat hieronder uitdrukkelijk

ook slachtoffers van huiselijk geweld

en hun gezinnen hieronder vallen.

(Artikel 4 regelt dat gemeenten

mensen met een beperking com-

penseert door hen voorzieningen

op het gebied van maatschappelijke

ondersteuning te bieden die hen in

staat stellen te participeren)

Het aanpassen van prestatieveld 7 en

artikel 3 zal gebeuren in samenwerking

met de VNG en de Federatie Opvang.

(beleidsbrief Aanpak van geweld in

afhankelijkheidsrelaties, 2011)

13

Projecten

Participatie – er valt niet meer aan te ontkomen.

Iedereen moet meedoen! En alleen wie dat

echt niet op eigen kracht kan, heeft recht op

ondersteuning. Hoewel, nu het mes gaat in het

welzijnswerk en in de sociale werkplaatsen zullen

steeds meer kwetsbare burgers het van hun eigen

netwerk moeten hebben. Maar wát als het niet

lukt dat netwerk aan te boren of als het netwerk

in geen velden of wegen is te bekennen?

Dan is daar het compensatiebeginsel van de

Wmo: wie bijvoorbeeld niet in staat is zichzelf te

verplaatsen, een eigen huishouden kan voeren

of andere mensen kan ontmoeten, kan naarde

gemeente om die beperking te ‘compenseren’.

Met andere woorden, dan moet de gemeente

daar alsnog voor zorgen. Het is niet ondenkbaar

dat mondige burgers dat in grote getalen zullen

gaan doen.Daarmee wordt de weg naar meer

eigen verantwoordelijkheid en minder (dure)

voorzieningen effectief gedwarsboomd.

Is dat een probleem? Is het compensatiebeginsel

een veiligheidsgordel op een doorschietende

zelfredzaamheid? Of is het een rem op de

veerkracht van de samenleving?

Bij het vierde Participatiedebat stelt MOVISIE de

spanning aan de orde tussen individueel recht en

collectieve oplossingen. Staat de mondige burger

een werkelijke kanteling in de weg? Waar ligt de

morele grens voor gemeenten? In welke situatie

ontkomen ze er niet aan om een individueel recht

toe te kennen? Zijn daar objectieve criteria voor?

En wat zijn de gevolgen van deze spanning voor

het implementeren van de drie transities? Gaan we

kantelen of claimen?

Het participatiedebat is besloten en is bedoeld voor

bestuurders, beslissers en smaakmakers in zorg

& welzijn. Heeft u interesse? Vraag dan om een

uitnodiging.

Meer informatie: Joke Meindersma, (j.meidersma @movisie.nl of 030 789 21 47)

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Welzijnsorganisaties zijn volop bezig om zich

Welzijn Nieuwe Stijl eigen te maken. Dat is niet

altijd even gemakkelijk. Het vraagt een andere

werkwijze om met burgers vraaggericht te zoeken

naar oplossingen. Ook bewonersinitiatieven

veranderen van subsidieafhankelijke naar meer

zelfstandige en zelfbewuste buurtorganisaties.

Het Oranje Fonds stimuleert deze ontwikkeling

via een coachingstraject dat bewonersinitiatieven

meer ondernemend leert werken.

Het traject is in vier pilots getest bij 24 bewonersi-

nitiatieven en oogst veel waardering. Dit jaar en in

2013 worden lokaal nog eens twaalf coachingstra-

jecten uitgevoerd. MOVISIE zoekt welzijnsorgani-

saties die dit willen doen. Het doel van het traject

is het versterken van de eigen kracht en zelfregie.

Daarnaast biedt het welzijnsorganisaties de kans

om zelf meer ondernemend te leren werken via een

train-de-trainer van MOVISIE. U maakt ook kans op

2.500 euro startsubsidie voor de uitvoering van het

traject. Ook kunt u gebruik maken van een kant-en-

klaar traject.

Voorwaarden voor deelname• Deelname aan de intake

• Minimaal zeven bewoners/buurtorganisaties

nemen deel aan één traject

Schrijf nu in voor de MOVISIE Participatieprijs 2012De MOVISIE Participatieprijs

is een nieuwe prijs die jaarlijks

een project bekroont dat de

participatie van kwetsbare

groepen bevordert.

In 2012 is het thema arbeids-

participatie. Inzenden

kan tot 14 september 2012.

Nog veel te veel mensen hebben te weinig

kansen op de arbeidsmarkt. Heeft u

een succesvolle, effectieve aanpak om

dit te veranderen? Weet u hoe u als werkgever

deze mensen erbij haalt? Schrijf u nu in voor

de MOVISIE Participatieprijs 2012. De Participa-

tieprijs gaat inspirerende, succesvolle projecten

bekronen en tegelijkertijd de kennis over deze

initiatieven aan veel meer partijen doorgeven. De

winnaar(s) krijgen naast de eer een methodiekprijs

van veertig uur waarmee zij een professional

aan hun project kunnen laten werken. MOVISIE

wil hiermee de bevlogenheid van werkgevers en

andere cruciale spelers in het werkveld laten zien

en zo meer bedrijven en organisaties inspireren.

Doet u mee?U kunt een project voordragen voor de MOVISIE

Participatieprijs 2012 door het deelnameformulier

op MOVISIE.nl/Participatieprijs in te vullen. U kunt

meerdere projecten insturen. Per project vult u

steeds een nieuw formulier in. Inzenden kan tot

14 september 2012.

Twee manieren om mee te doen1. Op voordracht: het MOVISIE projectteam en

haar adviesgroep zoeken actief naar relevante

projecten om voor te dragen voor

de MOVISIE Participatieprijs 2012.

2. Op eigen initiatief of initiatief van een

ander: inzending van het project kan door

de ontwikkelaar, bedenker, uitvoerder,

deelnemer, betrokkene van het project.

Meer informatie: Sita Basant ([email protected] of 030 789 2185)

ParticipatiedebatMOVISIE zoekt welzijnsorganisaties voor coachingstraject

Schrijf in voor de Meer dan handen vrijwilligersprijzen

• Verantwoordelijkheid voor een traject

impliceert: werving/selectie/uitvoering/coaching/

nazorg

• Deelname aan de train-de-trainer van MOVISIE

met maximaal twee welzijnwerkers

• Affiniteit met ondernemen/initiëren, ervaring

met coaching van groepen, basiskennis van

organisatieontwikkeling en kennisoverdracht

• Acquisitie van aanvullende gelden voor het

traject indien nodig (bij uitvoering met eigen

personeel vervalt deze eis)

Het coachingstraject In vijf sessies helpt u bewonersinitiatieven hun

interne ‘bedrijfsvoering’, waarden, visie en

aanpak tegen het licht te houden. Deelnemers

passen de nieuwe kennis direct in hun situatie

toe en kiezen een essentieel verbeterpunt

waaraan zij tijdens het coachingstraject

werken. Tussen de sessies krijgen zij individueel

ondersteuning van de (welzijn)coach bij de

uitwerking.

Wilt u als welzijnsorganisatie deelnemen of meer weten? Meer informatie: Rien van der Veer ([email protected] of 030 789 2041)

Wilt u uw vrijwilligersproject of een burgerinitiatief onder de aandacht brengen? Of werkt u als

gemeente of bedrijf actief en succesvol samen met vrijwilligersprojecten? Schrijf u dan nu in voor de

Meer dan handen vrijwilligersprijzen via www.vrijwilligerswerk.nl . Inschrijven kan tot 15 oktober.

De Staatssecretaris van VWS, Marlies Veldhuijzen van Zanten reikt deze prijzen op 7 december 2012

voor de tweede keer uit tijdens internationale vrijwilligersdag.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

De MOVISIE Participatieprijs 2012 staat in het teken van arbeidsparticipatie.

Projectleiders Jamila Achachah en Henna Goeptar over de MOVISIE Participatieprijs:

“Arbeid is één van de belangrijkste vormen van participatie in de maatschappij. Werk

geeft je een inkomen, waardering en voldoening. Werk zorgt ook voor structuur en

contacten in je leven. Maar bepaalde groepen komen maar niet aan de bak. Gelukkig zijn

er steeds meer bedrijven en organisaties die deze groepen succesvol stimuleren om te

participeren. Dat willen we voor het voetlicht brengen. Daarom heeft MOVISIE nu deze

nieuwe prijs.”

26 september 2012 - Amsterdam

14

Publicaties

Wat is het geheim van een succesvolle aanpak? En

kunnen anderen dat ook? Het boek ‘Hoe schrijf ik

een handboek?’ is bedoeld voor succesvolle profes-

sionals die hun methode willen overdragen aan hun

collega’s. Zo hoeft niet iedereen opnieuw het wiel

uit te vinden. Bijkomend voordeel is de kwaliteitsslag

die automatisch plaatsvindt: al schrijvend komt de

sociale professional precies die punten tegen waarop

de aanpak nog verbeterd kan worden. Dit draagt ook

bij aan de verantwoording van het werk: het maakt

inzichtelijk wat u doet. Zo snijdt het mes aan twee

kanten: het werk van anderen wordt beter én het

eigen werk!

IndelingHet handboek is ingedeeld in drie praktische hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk geeft

achtergrondinformatie over het schrijven van handboeken. Het helpt u om vooraf een

aantal belangrijke keuzes te maken. In het tweede hoofdstuk wordt u uitgenodigd om aan

de slag te gaan. Aan de hand van een format kunt u vlot uw eigen handboek te schrijven.

Ook bevat hetwerkopdrachten die u op gang helpen. Is uw handboek af? Het laatste

hoofdstuk helpt u op weg bij het verspreiden, het implementeren (ofwel borgen) en de

kwaliteitsbewaking van uw interventie.

Voor wie?Vanuit het werkveld is grote behoefte aan ondersteuning bij het schrijven van hand-

boeken. Deze schrijfwijzer is een praktische handreiking die het makkelijk maakt om

eenvoudig en gestructureerd de eigen methode goed op papier te krijgen. Het is voor

iedereen geschikt die een handboek gaat schrijven: praktijkwerkers, stafmedewerkers,

medewerkers van afdelingen kwaliteit en innovatie, medewerkers van kennisinstituten,

docenten en studenten van mbo- of hbo-instellingen en universiteiten.

De schrijfwijzer is een publicatie van het ‘Samenwerkingsverband effectieve interven-

ties’. U kunt hem gratis downloaden of bestellen voor € 9,- + € 2,50 verzendkosten op

www.movisie.nl/publicaties> Hoe schrijf ik een handboek.

Frisse blik op respijtzorgOm de zorg vol te kunnen houden, hebben mantelzorgers soms even vrijaf nodig om

zich op te kunnen laden, stelt het Expertisecentrum Mantelzorg in ‘Restaurant Respijt.’

In de brochure vergelijken de auteurs respijtzorg met het uit eten gaan in een restaurant.

Met deze brochure kijken de auteurs niet alleen naar de kwaliteit van de gerechten,

maar ook naar wat er voor én achter de schermen moet gebeuren om de gasten blij en

tevreden van tafel te laten gaan. ‘Restaurant Respijt’ is gratis te downloaden via

www.movisie.nl/publicaties.

Breng het mantelzorgnetwerk in kaart Maakt u als professioneel hulp- of zorgverlener samen met vrijwilligers en mantelzorgers

deel uit van een zorgnetwerk rond een zorgbehoevende? Dan weet u wellicht hoe

moeilijk het kan zijn om goed zicht te krijgen op wie allemaal een bijdrage levert in dat

zorgnetwerk. Met de MantelScan van het Expertisecentrum Mantelzorg brengt u samen

met zorgbehoevenden en mantelzorgers het (mantel)zorgnetwerk in kaart. Hierdoor

ontstaat zicht op knelpunten die kunnen worden verholpen en krachtbronnen die

kunnen worden versterkt. Gratis te downloaden via www.movisie.nl/publicaties.

Jongerenparticipatie gewoon doen!Cliëntenparticipatie komt lang niet overal vanzelf en gemakkelijk op gang. In veel

instellingen wordt gezocht naar goede manieren. Om de stem van jongeren te laten

horen, hebben Stichting Zwerfjongeren Nederland, United Voices en MOVISIE samen een

project opgezet. In deze uitgave beschrijft MOVISIE welke vormen er van inspraak en

zeggenschap voor jongeren zijn. Gratis te downloaden via www.movisie.nl.

Naar het hart van empowerment Empowerment blijft de belofte binnen de sectoren zorg en welzijn, maar werkt het

eigenlijk? Jenny Boumans van het Trimbos-instituut heeft deze ambitieuze vraag ter

hand genomen en legt de verbinding tussen empowerment als strategie voor individuele

zelfredzaamheid en de oorspronkelijke, maar vervaagde collectieve en maatschappijkri-

tische betekenis. Gratis downloaden of te bestellen voor €17,50,- via www.movisie.nl/

publicaties.

Moedwil en misverstandMoedwil en misverstand, een essay van Margot Scholte en Ard Sprinkhuizen

over de gelaagdheid van kennis in de sociale sector. Professionals willen weten

hoe het werkt, organisaties wat er werkt en bestuurders waartoe het werkt. Omdat

hierover tussen de verschillende partijen geen helderheid bestaat, ontstaat een

Babylonische spraakverwarring en afrekencultuur.

Verschijnt in juli. Gratis downloaden of te bestellen voor €17,50,- via www.movisie.nl/

publicaties.

Werken vanuit zelfregie: wat houdt het in? ‘Werken vanuit zelfregie: wat houdt dat in?’ is een overzichtelijk boekje voor managers

en professionals die meer willen weten over werken vanuit de eigen regie van de mensen

die bij hen komen voor hulp of ondersteuning. Wat is zelfregie en wat houdt het in voor

u als hulpverlener en voor de hulpvragers? De brochure geeft antwoord op deze vragen

en besluit met inspirerende methoden, instrumenten en literatuur.’

Gratis downloaden of te bestellen voor € 5,- op www.movisie.nl/publicaties.

Werken vanuit zelfregie: hoe pak ik dat aan? Handig boekje voor werkers in hulp- en dienstverlening die meer willen weten over

de concrete aanpak van werken vanuit de eigen regie van hulpvragers. U vindt hierin

veelgestelde vragen en antwoorden, opgetekend tijdens de trainingen over zelfregie van

MOVISIE. De praktische (lees)tips in de brochure helpen om zelf aan de slag te gaan.

‘Werken vanuit zelfregie: hoe pak ik dat aan?’ is gratis te downloaden of te bestellen

voor € 5,- via www.movisie.nl/publicaties.

Ouderen, de generatie van de toekomst?

20 succesvolle diversiteitsprojecten

Voor ondernemers en organisaties die vervangende

mantelzorg (willen) bieden

Restaurant Respijt

Auteur: Wilco Kruijswijk

Met dank aan: Anita Peters, Theo Royers en Roos Scherpenzeel

HandreikingMantelScanSamenstelling, organisatie en risicofactoren

van een zorgnetwerk in kaart

handreiking mantelscan.indd 1 02-07-12 11:16

Naar het hart van empowerment

Een onderzoek naar de grondslagen van empowerment van kwetsbare groepen

Jenny Boumans

Hoe schrijf ik een handboek?

Je zal maar manager zijn van een welzijnsorganisatie

Welzijnsorganisaties zijn geen koekjesfabrieken. Ze ver-

kopen geen simpel product en bieden geen eenvoudige

oplossingen voor eenduidige problemen. Dit vraagt om

een ander type manager dan in het bedrijfsleven. Een

manager die zich bewust is van de maatschappelijke

verantwoordelijkheid.

Lawler en BiIson (2010) gaven het al aan. Welzijnsorgani-

saties begeven zich in een complexe context: ze hebben

te maken met verschillende stakeholders die conflicte-

rende belangen kunnen hebben. Het doel van welzijns-

werk wordt continu bediscussieerd van binnen en buiten

de professie en de discussie heeft een sterke politieke dimensie. Ook de relatie met de klant

is complex: de doelgroep is kwetsbaar en wordt soms zelfs gedwongen om klant te zijn.

De doelgroep betaalt niet zelf voor de dienstverlening. Het doel is om de cliënt onafhanke-

lijk te maken van de diensten en de organisatie, in plaats van klanten aan zich te binden.

Individuele hulpverlening en de zorg voor de gemeenschap strijden om de aandacht. Het

antwoord dat het welzijnswerk biedt, is niet generiek maar wordt sterk bepaald door de

lokale situatie. Kortom, ga er maar aan staan als manager.

Gratis profielNiet verwonderlijk dus dat een manager specifieke competenties nodig heeft.

De manager moet in deze complexe en turbulente context de organisatie en zijn

professionals optimaal laten functioneren. Omgaan met tegenstellingen, ondernemen

en samenwerken, oog hebben voor het morele en ethische karakter van het werk

zijn essentiële onderdelen en vragen om specifieke competenties van managers.

Daarnaast moet de manager onderkennen dat managen een vak is, waarvoor je over

vakkennis en basis managementcompetenties moet beschikken, zoals arbeidsrecht en

veranderkundige principes. MOVISIE heeft dit uitgewerkt in het profiel van de manager

in welzijn en maatschappelijke dienstverlening. Deze is gratis te downloaden op

www.movisie.nl/manager. Je treft daar ook een filmpje over de manager in W&MD.

Doet u mee?De vraag is of de huidige managers voldoende zijn toegerust op hun huidige taak.

Er zijn nauwelijks boeken, scholing en cursussen specifiek voor managers in welzijn en

maatschappelijke dienstverlening. MOVISIE gaat zich de komende jaren richten op de

manager en inspirerende activiteiten ontwikkelen specifiek voor managers in welzijn en

maatschappelijke dienstverlening. Heeft u interesse, meld u dan aan via

www.movisie.nl/manager. U kunt hier ook aangeven naar welke thema’s uw interesse

uitgaat en welke ontmoetings- en scholingsvorm uw voorkeur hebben.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Een schrijfwijzer om succesvolle interventies schriftelijk overdraagbaar te maken

Bouwstenen voor profielen van managers in Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening

De professionele manager (M/V) in W&MD

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Ouderen, de generatie van de toekomst? ‘Op Stap Met Oma.nl’ van Stichting Welzijn Innovatiegroep Nederland is de

winnaar van de MOVISIE Diversiteitsprijs 2011, een project dat jong en oud

samenbrengt en eenzaamheid bestrijdt. Dit en de andere negentien projecten in dit

boek zijn vernieuwende initiatieven die op een positieve manier laten zien hoe je als

oudere in Nederland kunt leven: in een woon- en werkgemeenschap die je zelf hebt

opgezet, met dorpshulp die door vrijwilligers wordt geboden, met een roze loper, of

met culturele projecten waaraan ouderen zelf meedoen. Juryvoorzitter Jetta Klijnsma: “In dit boekje vindt u

prachtige voorbeelden van projecten over ouderen. Dit zijn voorbeelden die u zo kunt overnemen.”

Prijs: € 9,95. Verschijnt in september 2012.

verwacht

verwacht

verwacht

15

© MOVISIE, Utrecht 2012

Jaargang 6, juli 2012, nummer 14

Eindredactie: Communicatie MOVISIE, i.s.m.

Tekstburo Gort

Teksten: MOVISIE, Tekstburo Gort;

Piet-Hein Peeters (pag 1 en 2)

Vormgeving en productie: Suggestie & illusie, Utrecht.

Fotografie: Mariët Sieffers, Ton van Zeijl, Dirk-Jan Poot,

Ed van Rijswijk, Hollandse Hoogte/Roel Visser, Bert

Spiertz en Arie Kievit, iStock.

Overname van (delen van) artikelen is met

bronvermelding toegestaan.

ISSN: 1876-0422

MOVISIE

Postbus 19129, 3501 DC Utrecht

Catharijnesingel 47, 3511 GC Utrecht

T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11

www.movisie.nl * [email protected]

Volg movisie op Twitter @movisie

Inhoudelijke vragen:

[email protected] of 030 789 21 12.

Gratis abonnement op MOVISIES aanvragen of

beëindigen? Ga naar Mijn MOVISIE op www.movisie.nl

MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en advies-

bureau voor maatschappelijke ontwikkeling. We bieden

toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de

aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van

welzijn, participatie, zorg en sociale veiligheid. In ons

werk staan vijf actuele thema’s centraal: huiselijk &

seksueel geweld, kwetsbare groepen, leefbaarheid,

mantelzorg en vrijwillige inzet.

burgers gaan ondersteunen. Dat betekent dat

de ‘nieuwe professional’ de zelfredzaamheid

van burgers stimuleert, nog beter inspeelt op

werkelijke vragen en behoeften en hem of haar

uitdaagt zelf oplossingen te zoeken. MOVISIE

heeft een breed trainingsaanbod om professio-

nals te leren werken volgens de acht bakens van

Welzijn Nieuwe Stijl. We weten wat de ‘nieuwe

professional’ moet weten, kunnen en doen!

Vernieuwende en effectieve interventies

In het licht van de transformatie zal ook het

lokale aanbod onder de loep moeten worden

genomen: past het aanbod nog bij de nieuwe

werkwijze? MOVISIE heeft een database met

effectieve sociale interventies. Hierin staan

beproefde methodes: zo hoeft u niet zelf het

wiel uit te vinden. Ook voor het werken met

nieuwe inzichten zoals het versterken van eigen

kracht en het werken vanuit zelfregie kunt u bij

ons terecht.

Nieuwe organisaties

De transformatie heeft niet alleen gevolgen voor

professionals, maar ook voor de organisaties waarin

zij werken. Is uw organisatie al Welzijn Nieuwe

Stijl-proof? Besteedt u aandacht aan verantwoor-

ding en zichtbaarheid van resultaten? MOVISIE kan

zowel gemeenten als maatschappelijke organisaties

ondersteunen bij verandertrajecten.

Colofon

18 september en 30 oktober 2012Workshop Bouwen aan vertrouwen Het samenspel tussen gemeenten, welzijnsor-

ganisaties en burgers is een boeiend en lastig

samenspel. Dit samenspel vraagt om vertrouwen

en goede samenwerking. In deze tweedaagse

workshop leert u daarom niet alleen hoe u als

gemeente en welzijnsorganisatie kunt samenwer-

ken, maar ook hoe u de burger betrekt bij het

vormgeven van Welzijn Nieuwe Stijl.

11 september 2012Als meiden geen uitweg meer zienHet hooghouden van de familie-eer is voor meiden

van Turkse en Hindoestaanse afkomst niet altijd

vol te houden. Meiden kunnen zodanig in de knel

komen dat ze geen uitweg meer zien. Suïcidaal

gedrag komt bij hen dan ook meer voor dan bij

andere leeftijdgenoten. Belangrijk is dat deze

meiden – en hun problemen – op tijd gezien

worden en dat ze doorverwezen worden naar de

juiste hulp.

TrainingenLeren is groeienWerkt u als professional of vrijwilliger bij een

gemeente, vrijwilligersorganisatie of maatschap-

pelijke organisatie? Door het jaar heen biedt

MOVISIE u actuele en gevarieerde trainingen.

Volg een training bij MOVISIE, leer en groei!

Trainingen

Doorgaan met de transformatie: juist nu!Ook zonder de decentralisatie gaat de beweging om zorg en

ondersteuning dichter bij burgers te organiseren, onverminderd

door. Deze transformatie stelt gemeenten, aanbieders, professionals

en cliëntenorganisaties voor uitdagende opgaven. Juist nu is er tijd

om na te denken hoe dat kan en hoe we elkaar kunnen inspireren.

MOVISIE biedt training en advies

MOVISIE heeft een uitgebreid onder-

steuningspakket op alle niveaus: van

maatschappelijke agendering tot de

nieuwe gekantelde werkwijze, en van het nieuwe

lokale samenspel tot het samen ontwikkelen van

nieuwe arrangementen voor kwetsbare burgers. U

krijgt van ons geen standaardtraining of module,

maar een aanbod afgestemd op uw vraag en

situatie. Gaat het om visieontwikkeling? Of om

het leren werken met de acht bakens van Welzijn

Nieuwe Stijl? Wilt u cliëntenorganisaties beter

betrekken? Wilt u weten hoe u zelfregie effectief

inzet en wat dat vraagt van uw organisatie? Of gaat

het u juist om een integrale manier van werken?

Bel met een van onze adviseurs voor een intake

en kijk samen met hen wat voor u nodig is: grijp

deze kans en gun het uzelf en uw medewerkers

om u echt te verdiepen in de nieuwe manier van

werken! Juist nu!

MOVISIE bestrijkt alle lokale opgaven

Visieontwikkeling en maatschappelijk

agenderen

De kern is het integraal en dichter bij de burgers

organiseren van zorg en maatschappelijke

ondersteuning. Hiervoor is het van belang om de

verbinding te leggen tussen welzijn, zorg, wonen

en inkomen. Maar hoe krijgt u hiervoor de handen

op elkaar? MOVISIE kan inspiratiebijeenkomsten

organiseren om een gezamenlijke maatschappelijke

agenda te ontwikkelen en kan u ook ondersteu-

nen bij het gebruik van cocreatie om burgers en

organisaties te betrekken bij de ontwikkeling van

lokaal beleid.

Lokale samenwerking

De transformatie vraagt om een nieuw lokaal

samenspel tussen opdrachtgevers en opdracht-

nemers. MOVISIE brengt partijen bij elkaar

om gezamenlijk afspraken te maken en een

plan van aanpak te formuleren. Dat doen we

ook op specifieke thema’s zoals de verbinding

tussen wonen-zorg-welzijn en de samenwerking

tussen formele en informele zorg. Ook over

de organisatie van de ondersteuning kunnen

wij u adviseren: Hoe organiseert u bijvoorbeeld

lokaal een vraaggericht aanbod voor specifieke

doelgroepen? Moet er een individueel of een

collectief aanbod komen? Hoe betrekt u burgers

en/of cliënten- en patiëntenorganisaties hierbij?

Nieuwe manieren van werken

Maatschappelijke organisaties krijgen nieuwe

vragen en moeten op een andere manier met

Voor universiteiten, hogescholen, opleidingen:

Martijn Bool

030 789 22 09

[email protected]

Annelies Kooijman

030 789 21 29

[email protected]

Voor gemeenten:

Matthijs Terpstra

030 789 20 61

[email protected]

Sophie Straatman

030 789 20 77

[email protected]

Voor maatschappelijke organisaties:

Marjet van Houten

030 789 20 74

[email protected]

Hilde van Xanten

030 789 21 67

[email protected]

Voor clienten- en vrijwillgersorganisaties:

Karin Sok

030 789 20 76

[email protected]

Willem-Jan de Gast

030 789 21 01

[email protected]

Aan de slag met de transformatie? Kijk voor meer informatie www.movisie.nl/decentralisatie. Of neem contact op met een van onze adviseurs!

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Workshop Van activiteit naar effectiviteitEen gemeente wil weten wat het maatschappelijk

effect van een interventie is. Voor de welzijnsorga-

nisatie telt vooral het resultaat van activiteiten. Hoe

kom je van activiteit naar effectiviteit? MOVISIE en

Scholten & Van der Meij geven hierover een work-

shop volgens Welzijn Nieuwe Stijl.

In de workshop gaat het om vragen als: Hoe weet

je of je aanbod aansluit bij de vraag? Hoe zorg

je dat activiteiten daadwerkelijk effect hebben

op de deelnemers? En hoe meet je dat? Is de

opdrachtgever tevreden over de resultaten? Kan

de uitvoerder laten zien wat hij doet en waarom?

ResultaatDeelnemers krijgen meer inzicht in doelen van

effectmeting en resultaatmeting voor hun eigen

organisaties en het verschil daartussen. Zij kennen

meerdere methoden en kunnen daaruit een

zinvolle methode onderscheiden voor hun eigen

organisatie en deze toe te passen.

Voor wie?In vervolg op de succesvolle workshops van het

collectieve aanbod Welzijn Nieuwe Stijl staat deze

workshop open voor alle gemeenten en maat-

schappelijke (zorg-)organisaties die zich voorberei-

den op transities rond de functiebegeleiding, de

Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen.

Meer weten? MOVISIE Trainingsbureau, [email protected] of 030 789 2222. Of kijk op www.movisie.nl/welzijnnieuwestijl

5 en 19 november 2012Vrijwillige hulp aan plegers van huiselijk geweldHulpverlening aan plegers van huiselijk geweld in

een vrijwillig kader is sterk in ontwikkeling. Met

name in combinatie met het huisverbod is het van

groot belang om snel contact te leggen met plegers

en hen te motiveren om hulp te zoeken. Deze

tweedaagse training gaat hier uitgebreid op in en

leert motiverende gespreksvoering toe te passen in

de hulp aan plegers. De training gaat uit van een

combinatie van individuele en relatiegerichte hulp,

zoals rond het huisverbod ook wordt gepraktiseerd.

Kijk voor een volledig overzicht van alle trainingen van MOVISIE op onze website. Daar vindt u ook informatie over onze maatwerktrainingen.

Deze kan MOVISIE afhankelijk van uw wensen speciaal voor u samenstellen. Neem contact op met: [email protected] of 030 789 2222

16

MOVISIES 14 - Decentralisaties, transformatie en bezuinigingen

Documents

Transcript of MOVISIES 14 - Decentralisaties, transformatie en bezuinigingen