Mooie plannen en weerbarstige praktijk Theorie en praktijker … · 2019. 1. 30. · Programma...

Programma Tussen Weten en Doen

Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie

Laan van Nieuw Oost-Indië 3342593 CE Den HaagPostbus 932452509 AE Den HaagTelefoon 070 349 51 11 Fax 070 349 51 00 [email protected]

500/

09/2

010/

05

Mooie plannen en weerbarstige praktijk Theorie en praktijk ervaringen rond implementeren van zorgverbeteringen

3 Voorwoord

Tieninterviews6 DeniseJansen8 JannySchilstra10 HennyRongen12 PetraElbertse14 HaroldFliervoet16 CarlaHulsman18 MartineDekkers20 MelindavanMoorst22 SuzeBeelen-vanSluijs24 HarmiekevanOs-MedendorpenLilianFigee

Gedeeldeervaringenmetimplementatie28 Struikelblokkenensuccesfactoren

34 Bijlage36 Literatuurlijst

Inhoud

Exploratie

Exploitatie

Uitvinden

Verspreiden

Differentiëren Ontwikkelen

Opschalen Testen

Implementeren Toepassing in de praktijk

Innovatiecyclus

DoorZonMwbewerktuit:WRRinnovatievernieuwd,2008

Besteimplementatiecoaches,‘Aankenniszonderimplementatiehebjeniks.’‘Nieuwekennisverkooptzichzelfvaakniet.’‘Implementatiemoetjeactiefaanpakken!’DitzijnenkelekretendiezolangzamerhandlijfspreukenzijnbijZonMw.SindsonzeoprichtingisZonMwactiefomopallemogelijkemanierenimplementatievannieuwekennistestimulerenenteversnellen.Wewerkensinds2008metdeinnovatiecyclusenvoerenstimulerendeactiviteitenuitindeverschillendefasendieeeninnovatiedoorgaansdoorloopt:vanideetotontwikkelingendaarnaviatestennaarhetinpraktijkbrengen.

Decyclushelptonsomdegeschikteinstrumentenintezettenophetgeschiktemomentomdedoorvoeringvankennisnaardepraktijkvandezorgzosnelmogelijktelatenverlopen.Ditallestenbehoevevandepatiëntdieimmerszosnelmogelijktoegangwilhebbentotdebestezorgvolgensdelaatsteinzichten.Kleinesubsidiesindeontwikkelfase,meetinstrumentenindetestfaseenontmoetingentussenonderzoekersenpraktijkwerkersindetoepassingsfasezijnvoorbeeldenvansuccesvoltoegepasteinstrumenten.Communicatiemiddelenalswebsitesenpublicatieszijnessentieelindeverspreidingsfase.Landelijkimplementerenvergtvaakdoorbraaktrajectenendaarhebbenwedelaatstejarenveelervaringmeeopgedaaninprogramma’salsSnellerBeterenZorgvoorBeter.Enopschaling?Watdatbetreftmoetenwe,omdegrootschaligelandelijketoepassingvandekennistebevorderen,nogpionierenenveelervaringopdoenomtewetenwatgeschikteinstrumentenzijn.

Implementatiecoacheszienwijookalsbelangrijk‘instrument’inverschillendefasenvandeinnovatiecyclus.Julliekunnendeschakelzijntussenonderzoekenpraktijk,ennieuwekennisherkennenenbeoordelenoprelevantievoorjeorganisatie.Vervolgenshelpenjulliedezorg-verlenersomdiekennisinhuneigenpraktijktegebruiken.ZonMwwenstjullieveelsuccesmethetdoenvandatbelangrijkewerk.Wezullenjulliesteunenwaardatkan.Enwijwillenoponzebeurtweervanjullieervaringenlerenenhorenwatjullie(vanons)nodighebbenomjewerkbetertekunnendoen.

Watdatlaatstbetreftgeeftditboekjeonseenmooiinzichtindedagelijksepraktijkvanhetimplementeren.Intienportrettenkomenindividueleimplementatiecoachesaanhetwoorddiehunervaringen,leermomentenenadviezenmetonsdelen.Daarnaastbevatditboekeenhoofdstukmetmeeralgemenefeitenenervaringenrondimplementeren.Wezijndegeïnterviewdeimplementatiecoacheserkentelijkvoorhunbijdrageenbewonderenhuninzetenmoed.Mogenzeeeninspiratiezijnvooranderen.

BarbaravanderLinden,staflidImplementatieenInnovatieZonMw

Voorwoord

Tieninterviews

6 TussenWetenenDoen 7 Vanmooieplannentotalledaagsepraktijk

EenvernieuwendenookonbekendaspectvanderichtlijnSmettenwasdeaandachtvoorpreventie.Zozorgdeikdatdenieuweinformatieeeneye-openerwasvoordeverpleegkundigen.

Belangrijkinmijngevalwasdeinzetvancoachenenbedsideteaching.Daarinhebikmeookhetsterkstontwikkeld.Bedsideteachingiszobelangrijkomdatikzokonlatenzienhoejederichtlijnindepraktijkkongebruiken.Ikkonzichtbaarmakendatdeinterventiesuitderichtlijnwerken.

Hetisgeluktomderichtlijnomtezettennaareenbruikbaarprotocoldatbovendienopgenomenisinhetprotocollensysteemvanhetziekenhuis.Succesfactorendaarbijwarenzorgdragenvoorcontactpersonenopdeafdelingenmetafdelingshoofdencontactonderhoudenoverhetverloopvanhetproces.Ookzelfinhoudelijkekennisenkennisvanhetimplementatieproceshebbenisvangrootbelang.Denkerdaarbijaandatjeookgebruikkuntmakenvanjecollega’s.Jehoefthetnietalleentedoenenkuntopanderenterugvallenmetbijvoorbeeldvragen.

Zou de volgende keer anders doenEenvolgendekeerzouiknogmeerrustinbouwen.Gevaarisdatjetesnelwiltgaan.Injehoofdhebjealeenplanuitgestippeld.Dathoeftechterindepraktijkhelemaalnietzotewerken.Jemoetdusafentoeeenstapterugdoen,omjeheenkijken,wetenwaarjenustaat,watjenodighebtenwatjebereikthebt.Hetisdusnodigconstanttereflecterenophetprocesenjetempowaarhetkanaantepassen.

Advies aan organisatiesJemoetimplementatiedetijdgevenennietverwachtendatzehetereventussendoordoen.Eenorganisatiemoetopenstaanvoordeimplementatie,moetmedewerkersenthousiasmerenenhetmanagementmoetachterhetproductenhetprocesstaan.

Goede raad aan collega’sGastapvoorstapenniettesnel.Gaooknietvantevorenhelemaalpreciesuitdenkenhoejehetgaataanpakkenmaarzorgdaterruimteengelegenheidisombijtesturen.Belangrijkisookdatjezelfachterhetproductstaat.Zorgbijtwijfelsdatjedezezelfeerstaanpakt.Jecollega’svoelenjetwijfelsgoedaanenzullendenoodzaakvandeveranderingsnellerterdiscussiestellen.Gevaarisookdatjegeenantwoordhebtopkritischevragen.Durfbovendientedelegeren,zodatjehetookechtnietalleendoet.

Verzoek aan de overheidBevraag‘depraktijk’ennietalleenhetmanagement.Praatnietovermaarmetdeverpleeg-kundigendieindepraktijkhetwerkdoen.

Trots opTrotsbenikdatikeenproducthebkunnenneerzetten.Inmijngevaleenprotocoldatnubekendisenwordtgebruiktzoalsikgezienhebinmijnpraktijkalswond-endecubitusconsulent.Fijnookdathetproductisopgenomeninhetcentraleprotocollensysteemendaarmeegeïnte-greerdisinhetbeleidvanhetziekenhuis.

Verrast doorIkstondervantekijkenwateenongelooflijkuitgebreidprocesimplementerenis.Watjevantevorenhebtbedachtisonmogelijkuittevoerenalsjenieteerstnaardecontexthebtgekeken.Ikdachtdathetveelgemakkelijkerzouzijn,maarerkomtveelmeerbijkijkendanikdacht.

Maakte het verschil vooral met Mensenindeorganisatiemoetenietsaanhetproducthebben,wildeinvoeringervansuccesvolkunnenzijn.Ikhebdaaromsterkingezetophetvernieuwendeaanhetprotocol.

‘In mijn situatie was de inzet van coaching zeer belangrijk.’

‘Je moet implementatie de tijd geven en niet verwachten dat ze het er even tussendoor doen.’

Naam Denise Jansen Functie tijdens project Wond-, stoma-, decubitus-verpleegkundige Tijdens project werkzaam bij Diakonessenhuis Utrecht Implementeerde de richtlijn Smetten


Ikdenkweldathetenormgeholpenheeftdatdemensennieuwsgierigzijngemaakt,omdathettrajectvrijlanggeduurdheeft.Doorveelklinischelessenaantebieden,verzorgddoorverschillendemensen,isercontinuinteressegewekt.

Maakte het verschil vooral met Heteerstewatjedoenmoetisinstemmingvaneenleidinggevendeorganiseren.Deleiding-gevendemoetderandvoorwaardenhelpencreëren.Hetisdaarbijdetaakvandeimplemen-tatiecoachomduidelijktemakenwaternodigis,watvoorresultaaterverwachtmagwordenenwatdenoodzaaktotveranderenis.Ikhebdeleidinggevendevandeafdelingvanbeginafaanbetrokkenbijdewerkgroependatleverdemeteensteunvanuithetmanagementop.

Implementerenvaneenrichtlijnisheelcomplex,vooralomdaterheelveeldisciplinesbijbetrokkenzijn.Doorhetsysteeminkaarttebrengenendaarbinnenallesleutelfigurenteidentificeren,kreegikgoedzichtophettotalespeelveld.Vervolgenszijnsamenwerken,uithoudingsvermogenenaanpassingsvermogenenormbelangrijk.Hetmeestkritischeisdatjeiedereenbewustwiltmakenvandenoodzaakomdeaanbevelingenuitderichtlijnoptevolgen.Ikhebgeleerddatikbijuitingenvanweerstandkanreflecterenofafstandkannemen.Hetisbelangrijkomnietmeteenmeetegaaninemoties.Luisterenenvragenstellenishetantwoordophetomgaanmetweerstand.Ikhebditleertrajectgeleerdeendoelvoorogentehoudenencommunicatielostekoppelenvanemoties.

Eendosisrelativeringsvermogeniseveneensnodig.Hetlooptnamelijknooitzoalsjehethadgeplandendaarnaastishetgoedomjeeigenbelangrijkheidterelativeren.Erspeeltheelveelopeenafdeling,ineenteam.Mensenkunnentotaalandereinzichtenhebben.Maardiekunnenookheelverrassendzijn.

Zou de volgende keer anders doenMijnvalkuilwasdatiknietalleenderolvanvoorzitterhebingenomen,maarookdievannotulist,inhoudsdeskundige,onderzoekeretcetera.Ikmoetdieverschillendentakeneenvolgendekeerveelmeerverdelenendelegeren.

Advies aan organisatiesZorgvooreengoedeenevenwichtigesamenstellingvaneenwerkgroep.Vraagdeelnemersnietvrijblijvend,maarbenaderhengericht.Datisbelangrijkvoorhetslagenvanhetproject.

Goede raad aan collega’sSamenwerkenishetdevies!Luisternaarelkaarenstelmetelkaardeterealiserendoelenvast.Zorgvoorcontinueterugkoppelingnaarbetrokkenenbelanghebbendedisciplineszoalsdechefdeclinique,dediëtistenmondhygiëniste.

Verzoek aan de overheidStelverpleegkundigeninstaatomgebruik(teleren)makenvanevidencebasedpractice.

Trots opDewerkgroepOraleMucositisismijngrootstetrots.Dezewerkgroepissamengestelduitvierseniorverpleegkundigen,eenteamleidereneentandarts.Tweevandeseniorshaddenhetaandachtsgebied‘kwaliteit’endatbetekendeheelveelvoordeborgingvanderichtlijn,bijvoor-beeldvoorhetverwerkenvannoodzakelijkeaanpassingeninhetprotocol.Ikhebdewerkgroepvoorgezeten.Iederwerkgroeplidheeftzijnofhaareigenverantwoorde-lijkheidgenomenenspecifiekekennisingebracht.Wehebbenelkaarenormgestimuleerd.Wehebbenrecentvooreeninternationaalcongreseenabstractingediendoverdeimplementatievandezerichtlijn.

Verrast doorHetverrastemedathetteamdemucositis-scorelijstheeftgeadopteerdennogsteedsgebruikt.Ikhadveelmeerweerstandverwacht,maardebereidheidvanhetteamomproductentegebruikendiedoordewerkgroepwarenontwikkeld,wasgroot.

‘Bij het implementeren moet je goed kunnen samenwerken, luisteren naar elkaar en gebruik maken van elkaars kennis.’

‘De samenstelling van de werkgroep is essentieel.’

Naam Janny Schilstra Functie Seniorverpleegkundige Werkzaam bij Leids Universitair Medisch Centrum Implementeerde de richtlijn Orale mucositis


Maakte het verschil vooral met Deimplementatievaneenrichtlijnissuccesvolalsjedraagvlakkuntcreëren,nietalleendoormensentemotiveren,maarooknadrukkelijkbepaaldezakenvoorlieftenemen.Watnauwluistertisdathetstartmomentduidelijkmoetzijn.Jegaatdanmetelkaarovertotconcreteactie.Defasewaarinjealleenmetelkaarspreektoverwaterveranderdmoetwordenisdanvoorbij.Competentieszoalsinitiatiefnemen,luisteren,motiveren,delegeren,hethebbenvaneenhelikopterviewensamenwerken,hebikechtnodiggehadommijnrolalsimplementatiecoachwaartemaken.Vooralinitiatiefnemenhebikgedurendehettrajectverderontwikkeld.Daarnaastisinhoudelijkedeskundigheidophetbetreffendevakgebiedeenmust.Jemoetkennisvanzakenhebben,wiljeantwoordkunnengevenopinhoudelijkevragenwaarmeejedetrekkersendetwijfelaarsoverdestreeptrekt.Eenflexibelehoudingheeftgemaaktdatikkonmeeverenmetweerstand,zonderdeevidencegeweldaantedoen.

Zou de volgende keer anders doenOpditmomentbenikbezigmeteennieuwimplementatietraject.Deeerstestapisrandvoor-waardenscheppenénopeisen,zodatikeenheldertijdspadkanuitzetten.Daarinpasthetmakenvaneenplanvanaanpaknaaraanleidingvanoriënterendegesprekkenmetsleutel-figurenindebeginfase.

Advies aan organisatiesEenorganisatiekanbijdragenaansuccesvolleimplementatiedoorhetbelangvanevidencebasedpractice(EBP)tepromotenendoorrandvoorwaardentescheppenindevormvantijd,middelenenscholing.Alshetmanagementdeinvoeringsteunt,duidelijkekeuzesmaaktenprioriteert,dankunjesprekenvanoptimaleimplementatiecondities.

Goede raad aan collega’sJekuntdeinnovatieborgendoordezeeenplektegevenindeeigenwijzevanwerken.Alleendankunnenverpleegkundigenzelfverantwoordelijkheidnemen.Daarnaastbehoeftborgingooklogistiekeaanpassingenzoalsopnamevanhetprotocolinhetinterneprotocollenboek.Opdeafdelingmoetiemandverantwoordelijkzijnvoordeupdatevanhetprotocolenvertalingnaardepraktijk.Eenwarmeaanbevelingvoorberoepsgenotenis:zorgvooreengoedeplanning,hebkennisvanzakenenlaathetmanagementkiezenvoorgemotiveerdeaandachtsvelders.

Verzoek aan de overheidKeepitsimple:maakvanhalffabricatenzoalsderichtlijnenbruikbareinstrumenten.Kiesdaarbijeeninsteekdieoptimaalaansluitbijdepraktijkenbelevingvandegebruikers.Hetmoetvooralpraktischzijn.Deoverheidmagvanmijweleenlandelijkecampagnestartenoverhetbelangvanevidencebasedwerken.Ookzoudeoverheidweleenrolmogenspeleninhetstandaardi-serenvanrichtlijnenenhetmogelijkmakendatsleutelfigurendeimplementatiebevorderen.Zorgvuldigeimplementatiekosttijd!

Trots opTrotsbenikophetfeitdatikhet‘boekwerk’vanderichtlijnhebkunnenvertalennaareencompacteversiediegoedtegebruikenisindepraktijk.Daarnaastbenikheeltevredendatikeenseniorverpleegkundigehebkunnenmotiverenomkartrekkertewordenbijhetinvoerings-trajectvanhetafgeleideprotocolopdeafdelingmedischeoncologie.Ikgebruiktedaarbijhettrain-de-trainer-principe.

Verrast doorIkstaachterafversteldvandehoeveelheidtijddienodigisomimplementatievaneenrichtlijnterealiseren.Jemoetertochminstensanderhalfjaarvooruittrekkeninplaatsvandedoormijingeschatteperiodevaneenhalfjaar.Eengoedeplanningenduidelijkeafsprakenvoorjezelfendebetrokkengroep,zijnessentieelvooreensuccesvoltraject.Ikbenerookachtergekomendatimplementatienietvanzelfgaat,maardatjemoetblijvenstimuleren.Doejedatnietdangebeurterniets.

‘Flexibiliteit was belangrijk. Een flexibele houding heeft gemaakt dat ik kon meeveren met weerstand, zonder de richtlijn geweld aan te doen.’

‘Ik sta achteraf versteld van de hoeveelheid tijd die nodig is om implementatie van een richtlijn te realiseren.’

Naam Henny Rongen Functie Verpleegkundig Consulent palliatieve zorg Werkzaam bij Afdeling anesthesiologie, pijn- en palliatieve geneeskunde van het UMC St Radboud Implementeerde de richtlijn Misselijkheid en braken in de palliatieve fase (verpleegkundig)


Maakte het verschil vooral met Ikhebersteedsnaargestreefdhetimplementatietrajectvandeverzorgendenzelftelatenzijn.Deverzorgendenhebikbelangrijkgemaaktendaarmeemaximalebetrokkenheidgeorganiseerd.Ikhebdegewenstegedragsveranderingproberenterealiserendoorsteedsweermetcollega’stepratenoverhetnutvandegewensteverandering.Ikheblerenvragennaaroorzakenvanweerstandendatmaaktesomsvrijsimpelduidelijkhoeikdeweerstandkonwegnemen.

Ikbenniethardvanstapelgelopen;verzorgendenhebbenmijdaaromkunnenvolgen.Ookhebikhetimplementatietrajectstapvoorstapensystematischuitgevoerd.Decompetentiedieikhetsterkstontwikkeldhebisdanookhetprojectmatigwerken.Hetverschaftehelderheidindetebereikenresultatenendwongmijsteedsweertothetevaluerenenbijstellenvanhetoorspronkelijkeplan.

Doorzettingsvermogeneneenlangeademzijnnodigomhetimplementatieprocesactiefteblijvencoachen.Mijnleidinggevendeheeftmegeholpenomdevaartendemoederintehouden.Zijvolgdemijindeactiviteitendieikondernamenwistmijtelkenskritischtebevragen.

Zou de volgende keer anders doenHetbelangvandesleutelfigurenhebikonderschat.Hoewelikdemedewerkingvanhetkwali-teitsbureauenenkeleaandachtsveldershadgeregeld,hebikhenteweinigbetrokkenbijdeontwikkelingvanhetimplementatietraject.Datbeschouwikalsdebelangrijksteredenwaaromhetprojectnognietafgerondisendaargaikeenvolgendekeerzekerandersmeeom.Deinfor-matiestromenliepenwelaltijdviadeaandachtsveldersendatbetekendedatverzorgendenindepraktijkveelaldezelfdeinformatiekregen.

Advies aan organisatiesIkdenkdatverpleeg-enverzorginghuizenhulpvanexterneimplementatiedeskundigengoedkunnengebruiken.Metnameopdewerkvloerisernogveelonbekendalshetomimplemen-terengaat.Verzorgendenzijnzekerinstaatomverbeteringendoortevoeren,maarkunnenextrakennisenondersteuninggoedgebruiken.

Goede raad aan collega’sCollega’sraadikaanomhetinvoerenvaneenrichtlijnofwelkeveranderingook,stapvoorstapuittevoeren.Vergeetdaarbijnietdathetheelbelangrijkisomcollega’svanafhetbeginerbijtebetrekkenenjezelfaftevragenofjeinhoudelijkvoldoendedeskundigbent.

Verzoek aan de overheidAandeoverheidvraagikmeergeldbeschikbaartestellenvoorleertrajectenwaarmeeverzor-gendendekunstvanhetimplementerenkrijgenbijgebracht.Verzorgendenkunnenvaakveelbeterhundirectecollega’smotiveren.Bovendienhoudenzezomeerplezierinhunwerk.

Trots opHetbegeleidenvaneenimplementatietrajectenanderendaarinmeenemeniseenhelekunst.Ikhebveelgeleerdoverdeaanpakenvaardighedendiehierbijkomenkijken.Helaasishetnognietzoverdatderichtlijnnuvolledigtoegepastwordtendatvindikergjammer.Maarikbenertrotsopdatikmijnnekhebuitgestokenendatikzo’ngroteontwikkelinghebdoorge-maakt.Ikweetdatikeenvolgendtrajectzekeropeenhogerniveauzalstartenendatdaarmeedekansvanslagenzeervergrootis.

Verrast doorHetheeftmijverwonderddatiknogzoveelovermezelfkonleren.Ikontdektehoeeigenwijsikeigenlijkbenendatikalleshetliefstopeigenhoutjedoe.Ikbendaarhartstochtelijkenvol-hardendin.Delegerenwasereerstnietbijenikweetnuachterafdatdatheelbelangrijkisindebegeleidingvaneenimplementatieproces.

‘Mijn leidinggevende was mijn ‘stok achter de deur’.’

‘De informatie uit de contextanalyse heeft mij inzicht gegeven in bevorderende en belemmerende factoren, die overigens op elke afdeling anders bleken te zijn.’

Naam Petra Elbertse Functie Consulent opleidingen en beleidsondersteuning Werkzaam bij Stichting ZorgBreed Implementeerde de richtlijn Smetten


Maakte het verschil vooral met Ikhebveelincommunicatiegeïnvesteerdendaarbijgebruikgemaaktvannieuwsbrieven,werkoverlegene-mail.Duidelijkzijnoverwaarjenaartoewilt,ruimtegevenvoorinspraakeneenduidigecommunicatievianieuwsbrieven,werkoverlegenscholingheeftdegewenstegedragsveranderingbewerkstelligd.Depresentatiesdieikziekenhuisbreedhebverzorgd,endiedoordeVARingangzijngezet,zijnerggoedbezocht.Zeleverdenuiteenlopendereactiesop,vanzeerpositieftotbehoorlijkkritisch.Doordeinhoudenaanbevelingenvanderichtlijnterdiscussietestellenontsponnenzichzinnigediscussies.Daardoorluktehetmijcollega’smedeverantwoordelijktemakenvoordeinhoud.Opweerstandreageerdeikdoornaarmensenteluisterenenhunpuntenenargumentenbespreekbaartemaken.Doorcollega’smeetelatendenkenoverdetevolgenstrategie,ontstondereensfeervanmedewerking.Jebewustzijnvanhetfeitdateennieuweontwikkelingperdefinitieweerstandoproept,maakthetmakkelijkerdeweerstandoptevangen.Overtuigenluktalsjesamenwerktaanveranderingenvaststeltwatdepatiënttengoedekomt.

Zou de volgende keer anders doenEenvolgendekeerzouikvanbeginafaandemensenuitdepraktijkexplicietvragenomzichtecommitterenaandevoorgenomenveranderingenzorgendatwederzijdseverwachtingengoeduitgesprokenworden.Daardoorkanlaterinhetprojectiedereenaangesprokenwordenopafsprakenenverantwoordelijkheden.Daarnaastzouiksnellerneezeggenenbepaaldeverantwoordelijkhedenentakennietzondermeernaarmetoetetrekken.

Advies aan organisatiesOrganisatieskunnenimplementatiebevorderendoorhunverandermanagementonderdeloeptenemen.Vragenalshoedoenwehet,werkthetenwatleverthethuidigesysteemop,zijnrelevantenlegitiem.Deroepvandepraktijkmoetgevolgdworden.Alsdemedewerkersindepraktijkdeurgentievanhetprobleemnietvoelen,danheefthetgeenzinomermeeaandeslagtegaan.Hetbelangvandeveranderingmoetingezienworden.Daartoehebikmetaandachtsveldersgekekennaarargumentenomdegroepteovertuigenenteverleidenomzichinhetbelangennutvanderichtlijnteverdiepen.

Goede raad aan collega’sIkraadberoepsgenotenaaniedereentebetrekken;datheefteenpositieveinvloed.Daarnaastmoetjeblijvencommuniceren,zodatdemensenopdewerkvloereigenaarwordenvandever-beteringeneruiteindelijkeengemeenschappelijkeverantwoordelijkheidontstaat.

Verzoek aan de overheidDeoverheidzouveelmeerinvoortrekkersvanimplementatietrajectenmoeteninvesteren.Dezevoortrekkerskunnenhetgoedeuitdragenendatheeftdejuisteinvloedopinternekwaliteits-processen.

Trots opAlsikterugkijkophetimplementatietrajectdurfikmettrotstezeggendatikeenenormepersoonlijkegroeihebdoorgemaakt.Ikhebzelfmetderichtlijngewerkt,hebverander-managementlerentoepassenenheblerendelegerenenloslaten.

Verrast doorDeinwerkingvandecontextanalyseopdecultuurvanhetteamheeftmeverrast.Ookverrastehetmehoeveelditprojectheeftlosgemaakt.Inmijneerstepresentatiesoverhettrajecthebiknamelijkmijnmeninggegevendathetziekenhuismeerverantwoordelijkheidkannemenvoorimplementatieendevisieopkwaliteitszorgmoetbijstellen.Ditvondnietiedereeneenprettigeboodschap.Maardoormijnnekuittesteken,hebikwelwatlosgemaakt.Deimpactvandittrajectblijktgrootenreiktdusverderdanalleenhetimplementerenvanderichtlijn.

‘Een helikopterview maakt duidelijk waar je mee bezig bent en waar je naar toe wilt.’

‘Ik heb veel in communicatie geïnvesteerd.’

Naam Harold Fliervoet Functie Nurse Practitioner Oncologie Werkzaam bij Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, CWZ te Nijmegen Implementeerde de richtlijn Orale mucositis


Maakte het verschil vooral met Watjeminimaalnodighebtisovertuigingskrachteninhoudelijkedeskundigheidophetthemavanderichtlijn.Daarnaastmoetjegoedkunnenplannen,eenbreeddenkkaderhanteren,vooruitkunnendenken,projectmatigwerken,enprocessenkunnenbegeleidenenorganiseren.Doordatlaatstesystematischtedoen,hebikechthetverschilkunnenmaken.Ikhebervoorgezorgddatikbeterinzichtkreegindeorganisatiestructuurendaardoorinorganisatieprocessen.Ikhebhetimplementatietrajectbinneneenbrederecontextgeplaatstdoorvanuiteenheli-kopterviewdeinfrastructuurrondomhettrajectinzichtelijktemaken.Ikontdektewaarmijnhulpbronnenzichbevondenenhebookdraagvlakbijhethogermanagementbewerkstelligd.Bijvoorbeelddoordeuitkomstenvandeprevalentiemetingentegebruikenbijhetovertuigenvanhetbelangomaandachttehebbenvoorsmettenalszorgprobleem.Ookhebikoptimalebetrokkenheidgeorganiseerddooreenwerkgroepteinstallereneneenleidinggevendehiervooralsvoorzittertevragen.

Zou de volgende keer anders doenEenvolgendekeerzouikiemanduithetmanagementmedeverantwoordelijkmakenvoorhetimplementatietrajectzodaterooksteunisuitdatonderdeelvandeorganisatie.Danzouikerookvoorzorgendathetstokjeovergenomenwordtalsdezepersooneldersgaatwerken.

Advies aan organisatiesOrganisatieskunnenimplementatiezekerbevorderendoorimplementatietrajectentefaciliteren.Datkunnenzedoendoorhetorganiserenvanderandvoorwaarden:tijd,materialenengeld.Bijvoorbeeldomeenreprodiensttekunneninschakelen.

Goede raad aan collega’sMotiveerjecollega’sdoortijdensdescholinginzichtelijktemakenwatderesultatenzijnvanpreventievemaatregelentegensmetten.Ikhebdezescholinginteractiefenlaagdrempeliggemaaktenhelemaalafgestemdophetniveauvandegebruiker.Daardoorsteldencollega’sveelvragenenraaktenzebetrokken.Bij‘onze’richtlijnblekennietallehandelingentoepasbaardoorverzorgenden.Hetisbelangrijkdaarduidelijkovertezijn.Wijhebbendaaromeenaangepasteversievanderichtlijnvoordeverzorgendengemaakt,uiteraardzonderafbreuktedoenaandewetenschappelijkeinhoud.

Hetfeitdatdewerkgroepledenvanafhetbeginbetrokkenwarenenmochtenmeebeslissenwasheelbelangrijk.Ikhebervarenhoezinvoleneffectiefhetisalsjemensenindegelegenheidstelthunstemtelatenhoren!

Verzoek aan de overheidIkzoudeoverheidwillenvragenprofessionalsindegelegenheidtestelleneenopleidingtotimplementatiecoachtevolgenenaandachttehebbenvoordeskundigheidsbevorderingindethuiszorg.Demensendiedaarwerkenhebbengrotebehoefteomteleren.

Trots opHetismijgeluktomineenmoeilijkeperiodevanreorganisaties,enterwijlikzelfeenzorg-inhoudelijkeopleidingvolgde,deimplementatievanderichtlijnsmettentebegeleiden.HetresultaatisdatopéénthuiszorgcentrumdeteamsVerpleging&Verzorginggeschooldzijninhetthemasmetten.Ookhebikhetvoorelkaargekregendatdescholingisgeïntegreerdinhetopleidingsbeleidvanmijnorganisatie.Daarbeniktrotsop,zekeromdaternuterug-kerendescholingenwordengeorganiseerd.Ikvoersamenmetmijntweecollega’sdezescholinguitendatisheelleukwerk.

Verrast doorHetverrastemedatcollega’szogoedteporrenwarenenzomakkelijk‘ja’zeidenalsikhenpersoonlijkbenaderdemetdevraagofzewildenmeedoen.Watmeanderzijdsjuistverbaasdeishoeveelinspanninghetkostomondersteuningensupportvanuithetmanagementtekrijgen.Ikkonditgrotendeelswelverklarenvanuitdecontinuereorganisatieactiviteitenwaardoorhetbijvoorbeeldmoeilijkwaseenvastaanspreekpuntterealiseren.

‘Competenties die ik als implementatiecoach heb ingezet zijn doorzettingsvermogen en enthousiasme.’

‘Geef mensen de gelegenheid hun stem te laten horen!’

Naam Carla Hulsman Functie Decubitus- en wondconsulent Werkzaam bij Thuiszorg Rotterdam Implementeerde de richtlijn Smetten


Maakte het verschil vooral met Jekrijgttemakenmetmacht,mensendiehuneigentokoverdedigen.Elkebetrokkeneheeftz’neigenperspectieven,belangenendoelen.Ditleiddetotindirecteeninformelecommunicatie.Ikbensteedsbeziggeweestteontdekkenwaardeweerstandlag.Hetisbelangrijkomergezamenlijkeenopeneneerlijkecommunicatieovertehebben.Doorweerstandteaccepterenalseenuitingvanbetrokkenheid,neemjemensenserieus.

Systematischeaanpakisenormbelangrijk.Hetimplementatieprocesontvouwtzichstapvoorstap.Jebegintmethetverzamelenvangegevens,diegegevensanalyseerje,daarnasteljeeendiagnoseenopbasisvandiediagnosebepaaljeinterventies.Cruciaalisdatjeophetmomentvandediagnoseweermetallebetrokkenenkijktofernogwordtgefocustophetgewensteeindresultaateniedereenzichindeconclusieskanvinden.Continueterugkoppelingvanbevindingen,ontwikkelingenenideeënaandegebruikersvanhetproducthebikervarenalshettovermiddel;jecreëerterdraagvlakmee.

Ookisbelangrijkderichtlijnopdeagendatehouden,dateroverwordtgesproken.Ikhebhetonderwerplevendgehoudendoorerzelfovertepraten,collega’sernaartevrageneninformatieteverspreidenvianieuwsbrieven,hetpersoneelsbladentijdschriften.

Zou de volgende keer anders doenVooraanvangvanhetimplementatietrajectzouikbeterzorgenvoorcommitmentendraagvlakbijallebetrokkendisciplines.Nuwasermeteenweerstand.Artsenmoestennogovertuigdwordenvandenoodzaakvanderichtlijn.Zijvoeldenzichterechtovervallenendathadstrategischbetergekund.

Advies aan organisatiesOrganisatieszoudenzicherveelmeerbewustvanmoetenzijndaterimplementatiekennisnodigis.Deorganisatiemoetinstaatzijnomhetimplementatieprocestefaciliterenendedoelgroepen(verpleegkundigenenanderedisciplines)moeteneenpositievehoudinghebbentenopzichtevanveranderingenenverbeterenvankwaliteit.Hetmanagementmoethetgoedevoorbeeldgeven,cruciaalisdevisiediezijuitdragen.Zijmoetenhunbetrokkenheidinwoordendaadlatenzien,hetmoetgevoeldworden.Alleendankrijgjedeverpleegkundigenmee.

Goede raad aan collega’sTegenberoepsgenotendie(willen)implementerenzegik:inspireerjeprofessioneleomgevingdoordewijzewaaropjeietszegt.Ookalisjeboodschaphelder,dewijzewaaropjedeboodschapverkondigtenmensenbenadertmaakthetverschil.

Verzoek aan de overheidTegendeoverheidzouikwillenzeggen:alsjekwaliteitvanzorgwiltverbeterenisimplemen-tatieheelbelangrijk.Stimuleerdaaromdathogeropgeleideverpleegkundigenevidencebasedpracticedoormiddelvanimplementatievormeninhoudkunnengeven.

Trots opDepatiëntenzorgisaanzienlijkverbeterdmetdeimplementatievanderichtlijnendaarbeniktrotsop!Eriserkenninggekomenvoororalemucositisalseengecompliceerdeenpijnlijkeaandoening.Depijnbestrijdingwasbijvoorbeeldnietoptimaal,maarisdankzijeenmultidisci-plinairebenaderingverbeterd.Dekennisenexpertisevanzowelverpleegkundigenalsartsenistoegenomen,waardoorhetondersteuningsaanbodvoorpatiëntenveelmeerdoelmatigentoereikendis.Dezorgisbovendienactueelenevidencebased.

Verrast doorHetbelangvanhetimplementatieprocesheeftmijverrast.Datisvoormijeengroteeyeopenergeweest.Ikrichttemijvoorheenveelteveelophetresultaatofeindproduct,maarkennuhetbelangvanhetproces.Hetprocesiscoachbaarendekwaliteitvanhetprocesbepaaltdekwaliteitvanhet(eind)resultaat.Hetiswelheelbelangrijkomhetprocescontinuteevalueren,zodatjekuntcontrolerenofjenogfocustophetgewensteeindresultaat.

‘Je begint met het verzamelen van gegevens, die gegevens analyseer je, daarna stel je een diagnose en op basis van die diagnose bepaal je interventies.’

‘Wees ook helder als iets niet lukt, laat de realiteit bepalen wat er moet gebeuren.’

Naam Martine Dekkers Functie Oncologieverpleegkundige Werkzaam bij Nederlands Kanker Instituut / Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Implementeerde de richtlijn Orale mucositis


Ikhebheelveelmondelinggecommuniceerd,tijdensdekoffieenwerkbesprekingenenmetbriefjesinhetpostvak.Ikhebeentijdslijnuitgezetendezeopgehangenindekoffiekamerzodatiedereenkonzienwelkstappengenomenwarenennoggenomenmoestenworden.Ikhaddaarbijhetvoordeeldatwemeteenkleinegroepzijn.Hetbleekookgoedallemogelijkemomentenaantegrijpenomcollega’stelatenmeedenken.Ikhebeenvoorstelvandrieverschillendespreekurenopdedeurvandekoffiekamergeplaktencollega’suitgenodigdhieroptereageren.Opdezemanierstartteikdedialoogendatisechtessentieelgeweest,naasthetfeitdatikallesconstantgrootzichtbaarmaakte.

Betrokkenheidvanhetmanagementhebikgeorganiseerddoorhetonderwerptijdenswerk-besprekingenconstantaandeordetestellen.Ikhebleidinggevendenregelmatiggevraagdenongevraagdgeïnformeerd,omzeermeerbijtebetrekken.

Zou de volgende keer anders doenEenvolgendekeerzouikdeplanningietsruimermaken,zodatjewatmeerspelinghebt.

Advies aan organisatiesCreëervoorwaardenzoalstijdenscholing.Zorgdatmedewerkersgoedopdehoogteblijveneninnovatiesimplementerenwaareenspecifiekevraag,probleemenofbehoeftevooris.Bijmijkwamdevraagvoordezeinnovatieuithetteam,erbestondallangetijdeensenseofurgency.Menpaktehetalleennietstructureelopomdatmennietwisthoejeditmoestdoenenomdatergeentijdvoorzouzijn.Alsjeweethoejezo’nverbetertrajectmoetstructurerendanlevertdatuiteindelijkveeltijdop.

Goede raad aan collega’sNeemerdetijdvoor,jekuntnietoveréénnachtijsveranderen.Zoekcreatiefnaaroplossingen.Houdgoedecommunicatiemethetmanagementenreflecteerregelmatigophetproces.Belangrijkisookomzelfinitiatieftenemenenjealsvoortrekkeroptestellen,proactiefnaardeorganisatieencollega’s.Enblijfvooralpositief,ondankstegenslagen.Alsjehetnutvandebeoogdeveranderingblijftzien,dangajeerwelvoor.

Verzoek aan de overheidVoorziedevoortrekkersmetscholingzodatzeditsoortprojectenzelfkunnendoenengeenexternenhoeveninhuren.Meetderesultatenvanhetproceszodatjedevoortgangenheteffectvandeverbeteractieookinzichtelijkkuntmaken.GeefhetLEVVdekansomdezevoortrekkerstefaciliteren.

Trots opOndanksdetegenslagenishettochgeluktditleertrajectafteronden.Daarbenikbesttrotsop.Vooralgebrekaantijdenruimtewarenfactorendiehetmoeilijkmaakten.

Verrast doorIkwasaangenaamverrastdoordemedewerkingvandecollega’s.Zededenallemaalmeealsikzemaarenthousiastbleefhoudenenderesultatenenverwachtingenduidelijkvoorogenhield.

Maakte het verschil vooral met Eigenschappenencompetentiesalsoptimisme,doorzettingsvermogen,creativiteit,daadkrachtenstandvastigheidblekenergbelangrijk.Jemoetcollega’svoorblijvenhoudenwatdebedoelingis,watdehuidigestandvanzakenis,waarwenaartoegaanenwaterdannogvanzeverwachtwordt.Inmijngevalwildemenhetprojectstopzettenomdatermensenziekwerdenenhettebelastendwerd.Ikhebtoengezegddatstoppengeenoptieis,maardatwewelhettempoietsnaarbenedenkondendoenenhetprojectovereenlangereperiodeuitkondenstrijken.

‘Creatief zijn en blijven vond ik het belangrijkste tijdens het project.’

‘Tijd en medewerking van de leidinggevende zijn van enorm belang. Met name als er zich tegenslagen voordoen, en die krijg je altijd.’

Naam Melinda van Moorst Functie Longfunctieanaliste Werkzaam bij Waterlandziekenhuis Implementeerde een nieuw longfunctie-spreekuur, aangepast aan de poli van de artsen


Maakte het verschil vooral met Naastdatjemensensamenmetjouprobleemeigenaarmoetmaken,speeldeookdekennisvandetheorieeengroterol:‘watzijnindicatorenenhoegebruikjedieinjeimplementatietraject’of‘hoekunjestapsgewijsimplementeren’.Dezetheoretischekennisheeftervoorgezorgddatikmijimplementatiecoachvoel.Ikhebookgezorgddaterevidencebeschikbaarwas.Ditwasbelangrijkommensenteovertuigenvanhetnutofdeurgentievandeverandering.Ophetmomentdatikkonbewijzendateronderzoekisgedaannaareenbepaaldprobleem,hadikeenkrachtigvertrekpunt.Jemoetzowelartsenalsmanagersovertuigenvanhetnutvaneenzorgverbetering.Verpleegkundigenzoudenveelmeermetevidencekunnenenmogendoen.Bijvoorbeelddoorregelmatigtekijkenopvak-websitesalsOncoline.

Zou de volgende keer anders doenEenvolgendtrajectzouikeroplettennietalleactiesineigenhandtehouden.Ikzouaandachts-veldersbetrekkendoortakentedelegerenenhenmedeverantwoordelijklatenzijnvoordeimplementatie.Danzoudeimplementatiemisschiennietzijngestagneerdnamijnvertrek.Gelukkigishettrajectnaarikbegrepenhebinmiddelswelweeropgepakt,zijhetineenanderevorm.

Advies aan organisatiesVanzelfsprekendzijngoederandvoorwaardenbelangrijk.Maarorganisatieszoudenookmeeraandachtvoorimplementatiezelfenvoorevidencebasedpractice(EBP)mogenhebben.VoorhettoepassenvanEBPisnauwkeurigeafstemmingnodig,zowelinter-alsmultidisciplinair.AlsEBPstandaardopdeagendastaatenertijdvoorvrijgemaaktwordt,gaathetvanzelfleven.Enhebvooralookaandachtvoorhetborgen.Alsjedeaanbevelingenuitderichtlijnnietkuntborgen,isdegedragsveranderinguiteindelijknietbereikt!

Goede raad aan collega’sVanalledingendieikgeleerdhebismijnbelangrijkstetip:creëerdraagvlak,doehetnietalleen.Jehoefthetnietalleentedoenendatluktookniet.Jehebtmenseninjeomgevingnodigdiezichvoorhetzelfdedoelinwillenzetten.Jemoetjecollega’sprobleemeigenaarmaken.Watdaarbijgoedhielpwasvragenstellen.Doorcollega’sallerleivragentestellen,gingenzezichinhetonderwerpverdiepen.Nogeentip:zorgvooreenaanspreekpunt:eengezichtindeorganisatie.Ditmaakthetimplemen-tatietrajectherkenbaar,waardoordekennismakkelijkerverspreidwordt.

Verzoek aan de overheidLeidgespecialiseerdeverpleegkundigenoptotImplementatiecoach.Ditiseenmissing partindeopleiding.Juistgespecialiseerdeverpleegkundigenzijninstaatomvanuithunspecifiekezorginhoudelijkeexpertiseeenimplementatieprocestebegeleiden.Bezuinigverdernietopkwaliteitenzorgdatprofessionalszelfkwaliteitsbevorderendkunnenwerken.

Trots opHetismegeluktmijncollega’stemotiverenzichprobleemeigenaartevoelenvoorhetonderwerp.Datbeschouwikechtalsmijnverdienste.

Verrast doorIkwasverrastdatdevoortrekkersrolblijkbaarnodigis.ToenikvertroknaarmijnnieuwebaaninhetSpaarneZiekenhuisstagneerdedeimplementatienamelijk.Jemoeterdusniettesnelengemakkelijkvanuitgaandatcollega’shetvanjeovernemen.Ikdenkdatzebovendiendeconcreteimplementatiekennismissen.Ookverrassendvondikdeuitkomstenvandiverseinterviewsdieikhebafgenomenombeïn-vloedendefactorenophetspoortekomen.Ikkreegdaarmeeinzichtindiverseinvalshoekenenmijnhelikopterviewwerdersteedsgrotervan.Ikhebheelveelbruikbareinformatiegekregenvancollega’senhetmanagement.

‘Als je een richtlijn implementeert die is gebaseerd op evidence, kun je collega’s een stuk gemakkelijker overtuigen van nut en noodzaak.’

‘Door collega’s allerlei vragen te stellen, gingen ze zich in het onderwerp verdiepen.’

Naam Suze Beelen-van Sluijs Functie Oncologieverpleegkundige Was werkzaam bij Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Implementeerde de richtlijn Misselijkheid en braken bij patiënten met kanker in de palliatieve fase


gestartzijnofgaanstartenmeteeneigenverpleegkundigspreekuur,bedoeldvoorpatiëntenmetconstitutioneeleczeemofmethuidaandoeningenenjeuk.Hetplatformkomttweekeerperjaarbijelkaar.Erisookeene-learningcursus‘Eczeemenjeuk’ontwikkeldendaarwordtgoedgebruikvangemaakt.Decursusisbedoeldomverpleegkundigentescholenentraineninkennisenvaardighedenmetbetrekkingtotconstitutioneeleczeemenjeuk.Belangstellendenkunnenmetvrageninmiddelsookbijcollega’sterecht.Datbetekentdatdeimplementatievanderichtlijnnietmeeralleendooronswordtuitgevoerdendatbeschouwenwewelalsdekroonophetwerk.

Verrast doorWatkunnenverpleegkundigenvolhardendzijneneenlangeademhebben!Ookergmooiwasomteziendatverpleegkundigen naastartsenwerkenenzichnietalseenverlengstukvandeartsopstellen.Deverpleegkundigenrakensteedsmeergeëmancipeerdenwordenvolwaardigesamenwerkingspartnervanspecialistenenandereprofessionelehulpverleners.

Maakten het verschil vooral met Draagvlakindeorganisatieopalleniveausisvangrootbelang.Artsenenverpleegkundigenimplementerendezeinnovatiesamen.Verpleegkundigenmoetenhunexpertiselatenzienenhunhandelenonderbouwenenverantwoorden.Hetwasvooralonzezorgomdeverpleeg-kundigendaarbijtehelpen,doorhenbijvoorbeeldtetraineninhetuitvoerenvandeinterventiesuitderichtlijn.

Vooreenimplementatiecoördinatorof-coachblijktgeduldeenbelangrijkgedragskenmerk.Daarbijmoetjeblijvenmotiverenencoachenenmoetjezichtkrijgenophoehetineenanderziekenhuisgaat.Doorrekeningtehoudenmetheersendecultuur-ensamenwerkingsaspectenvergrootjehetdraagvlakvoorimplementatie.Datkunjedoendoorjeintelevenindecontextwaarbinnenderichtlijngeïmplementeerdmoetwordenendaarbijjeoorgoedteluisterenleggen,zodatjeweetwatverpleegkundigenbezighoudt.Daarnaastiseigenervaringmetderichtlijnbelangrijk.Lilian:ikbenzelfeenpraktijkmensenhebmijnenthousiasmekunnenoverbrengen.

Zonderdoorzettingsvermogenengeduldkomjealscoachooknietver:hetgaatnamelijknietvanzelf!Doorjeervaringweetjedatdepraktijkweerbarstigis.Jekuntmooieplannenhebben,maardealledaagsepraktijkishoedanookleidend.Communicatieisdaarbijeensleutelbegrip.Wijhebbendecommunicatiepersoonlijkgemaaktomdebetrokkenheidtevergroten.Wekozenervaakbewustvoorgeene-mailofschriftelijkecommunicatieintezetten,maarpersoonlijktecommunicerenentecoachen‘onthejob’.Ookhebbenwehetmanagementgemotiveerddoorconcreteopbrengstentedefiniëreneneentijdpaduittezetten.Zowerdhettrajectookvoorhenaantrekkelijk,datwilzeggengoedafgebakendindetijdenmetheldereenmeetbareresultaten.

Trots opOnsdoelwashetrealiserenvaneentoekomstbestendigeimplementatievanderichtlijn

‘Omgaanmetjeuk’.Wijcoachtenverpleegkundigendieeenspreekuur‘EczeemenJeuk’wildenopzetten.Opvallendwasdatcollega’sgedurendehetheletrajectenthousiastbleven,ondanksdenodigetegenslag.Zoliepenzijregelmatigvastopdefinanciëlekantvandezaak.Maardoorvasthoudendheidvandeverpleegkundigenenhunsamenwerkingmetanderedisciplinesinhetziekenhuis,isdeimplementatietocheensuccesgeworden.Enopdatsucceszijnwijtrots!

Lilian:ikhebeenaantalziekenhuizengecoachtinhetopzettenvaneenspreekuur.Harmieke:wehebbenhetookmogelijkgemaaktdatverpleegkundigenenartsenvanuitverschillendeziekenhuizenineenregiobijelkaar‘indekeuken’gingenkijkenenervaringenuitwisselden.

Harmieke:hetisbovendienheelleukdatereenplatformvoorspreekuurverpleegkundigen‘EczeemenJeuk’isopgericht.Voorditplatformwordenalleverpleegkundigenuitgenodigddie

‘Het ontwikkelen van de e-learning-cursus ‘Eczeem en jeuk’ vergde veel overleg, onder meer over geschikte foto’s.’

‘Je kunt mooie plannen hebben, maar de alledaagse praktijk is hoe dan ook leidend.’

Naam Harmieke van Os-Medendorp en Lilian Figee Functie Harmieke: verpleegkundig onderzoeker dermatologie. Lilian: senior verpleegkundige polikliniek dermatologie Werkzaam bij UMC Utrecht Implementeerde de richtlijn Omgaan met jeuk Taakverdeling tijdens implementatietraject: Harmieke: Implementatiecoördinator. Lilian: coach on the job

26 TussenWetenenDoen

Zouden de volgende keer anders doenDeplanningvanhetimplementatietrajectiseenaandachtspunt.Eenjaarblijktvaaktekorttezijnomènallelogistiekeenfinanciëlevoorwaardenterealiserenènooknogtrainingon-the-jobtegeven.Eengoedeplanningmakenisdusessentieelenookietswaaroverjemetbetrokkenenalgoedkuntonderhandelenvoordestart.

Advies aan organisatiesErmoetruimteintijdengeldzijnvoorzakenalsvoorbereidendeactiviteiten,scholing,ofhetsamenstellenvanpatiëntenfolders.Weadviserendeimplementatiebegeleidersoverigensdeonderhandelingendaaroveralbijdestartvandeimplementatieaantegaan.

Goede raad aan collega’sAlsdeimplementatiewatmoeilijkgaatofmaarnietvandegrondkomt,gadaneenskijkenineenanderziekenhuiswaarbijvoorbeeldeenspreekuuraleenpoosjedraait.Laatjeinspirerendoorcollega’sdiemoeilijkhedenhebbenoverwonnenenkansenhebbenverzilverd.Wijkennenverhalenvanteamsdiespreekureninandereziekenhuizenhebbenbezochtenvandaaruitmetnieuweideeënenbruikbarehandreikingensuccesvolzijndoorgestart.

Enlastbutnotleast:blijfzelfenthousiastenzetjeervaringin.Overtuigjezelfervandatjeeengoedeinnovatiekiest,ééndieopevidenceisgebaseerd.Depatiëntenzorgmoeterzichtbaarmeeverbeteren!

Verzoek aan de overheidErisgeldnodigomnieuweinterventiestekunnenontwikkelenentetoetsen.Wantdeimple-mentatievaneeninterventiekanpassuccesvolzijnalsdeeffectiviteitendoelmatigheidisaangetoond.Daarnaastishetbelangrijkdatergeldisomdeinnovatie,zoalseenverpleegkundigspreekuur,indepraktijkvanalledagtefinancieren.

Gedeeldeervaringenmetimplementatie

Erwordtsteedsmeergesprokenoverevidencebasedpractice(EBP)indeNederlandsegezond-heidszorg.EBPishetproceswaarinverpleegkundigenhunklinischebesluitennemenopgrondvandebesteonderzoeksresultaten,hunklinischeervaring,devoorkeurvandepatiëntenbeschikbaremiddelen(Cullum2000).Oftewel,EBPgaatover‘Doenwedegoededingenendoenwezeopdejuistemanier?’.Hetimplementerenvanevidencebasedpracticeindepraktijkmoetleidentoteenmeerefficiënteenpersoonsgerichtezorgverlening.Sommigeonderzoekenlatenechterziendat30tot40%vandepatiëntenzorgontvangendienietinovereenstemmingismetdebeschikbareevidence(Grol2003).Evidencevindtnietvanzelfzijnwegnaardepraktijk.

Erisdusnogveelwinsttebehalen.Gelukkigzettendiversepartijenzichhiervoorin.ZoriepZonMwhetprojectImplementatie-impuls(I-impuls)inhetlevenwaarmeezeeenaantalricht-lijnprojectenvandiverseinstellingeneenimpulsvoorimplementatiegafdoordezefinancieelteondersteunen.DeuitvoeringvanditprojectgebeurdeinsamenwerkingtussenScienciaKennistransferGGZ,hetlectoraatEBPvandeFontysHogeschoolVerpleegkundeenhetLandelijkExpertisecentrumVerpleging&Verzorging(LEVV).DeI-impulsbestonduithetuitvoerenvanimplementatietra-jectenenhetgrondigevaluerenhiervan.EenvandebestaandeLEVV-leertrajecten‘implemen-tatiecoach’vondplaatsalsonderdeelvandeI-impuls.Tijdensditleertrajectwordenprofessionalsgeschoold,getraindengecoachtinhetinvoerenvanzorgverbeteringenindepraktijk.ScienciaenhetlectoraatEBPlegdenzichmetnametoeophetonderzoeknaarderesultaten.

Kennis uit de praktijkDediverseimplementatietrajectendiedeafgelopenperiodegerealiseerdzijn,leiddendusnietalleenvaaktotgeslaagdeinvoeringvanzorgverbeteringen,maarooktotbelangrijkeinzichteninhoeimplementatieindespecifiekepraktijkvanverplegingenverzorgingnueigenlijkwerkt.Ookwanneerhetnietgeheelgeluktiseenimplementatieintevoeren,levertdatwaardevolleinzichtenop.Dezekennismoetgedeeldworden.Inhetnuvolgendezettenweeenaantalbelangrijkefactorendieimplementatiebevorderenenbelemmerenopeenrij.Vervolgensgaanwekortinopdeervaringendiezijnopgedaanbijhetkiezenvandeimplementatiestrategie.DeinvoeringvanderichtlijnenvandeI-impulsdientdaarbijalsbelangrijkstevoorbeeld.Maaronderstaandeisnatuurlijkookvantoepassingophetinvoerenenborgenvananderezorgverbeteringen.DitverhaalbestaatuituitkomstenvandeevaluatievandeI-impulsenenkeleaanvullendeervaringenvanimplementatiecoach-trajecten.Hetwordtgeïllustreerdmetuitsprakenuitdeinterviewsmetdeimplementatiecoachesen-coördinatorenuitditboek,diehetallemaalaandenlijvehebbenondervonden.

Implementatie: wat het is en waarom het moetVooreengoedbegripgevenwehiereerstdedefinitievanimplementatiezoalsdietijdensdetrajectengehanteerdwordtendiekortenbondigdekernvandezeactiviteitweergeeft.‘Implementatieiseenprocesmatigeenplanmatigeinvoeringvanvernieuwingenen/ofverbeteringen(vanbewezenwaarde)metalsdoeldatdezeeenstructureleplaatskrijgeninhet(beroepsmatig)handelen,inhetfunctionerenvanorganisatie(s)ofindestructuurvandegezondheidszorg’(Hulscher2000).


WatbetreftderelevantieciterenweGrol&Wensing(2006):‘Hetbelangvanimplementatievanopevidencegebaseerdewerkwijzenishetbereikenvangezondheidswinsteneenverbeterdekwaliteitvanlevenbijpatiëntenofmeerefficiënteofpatiëntvriendelijkezorgmiddelshetinvoerenvanveranderingenindezorgverleningenhethandelenvanzorgverleners.’Implementatieisduseenbelangrijkefactoreninstrumentinhetverbeterenvandekwaliteitvanzorg.Veelvandegeïnterviewdeimplementatiecoachesen–coördinatorenlietenwetenverrasttezijngeweestdoordecomplexiteitenintensiviteitvandeimplementatie-activiteiten.Sommigengavenooktoeditaardigonderschattehebben.Jedoetheternietevenbij,hetkosttijdenbovendienisheteen‘vakapart’.Belangrijkisdaarbijiniedergevaltebeschikkenoverdejuistekennisvanhetprocesentewetenwatjetijdensdergelijketrajectentewachtenkanstaan.

Bevorderende en belemmerende factoren voor implementatie Velefactorenzijnvaninvloedopimplementatie.Wekunnenzehiernietuitputtendbehandelenenhalendaaromeenaantalnaardevoorgrond.Hetzijndiefactorendieertijdensevaluatiesuitsprongen:1 Decontextenhulpmiddelen.2 Dekenmerkenvandepersoondiedeimplementatiebegeleidtendienscompetenties.

Zonderdezekenmerkenkanevidence,zoalsindevormvaneenrichtlijn,welbeschikbaarzijnmaarkomtdezenietvanzelfsprekendtengoedeaandepatiëntenzorg.

De context en hulpmiddelenInterventiesdiebijimplementatieprojectenregelmatigplaatsvinden,zoalshetaanbiedenvancursussen,hetversturenvanremindersofhetverstrekkenvanfeedback,blijkenpaseffecttehebbenbinneneenbepaaldecontext(Grol2006).Verschillendefactorenzijndaarbinnenweervanbelang:deleidinggevende,deafdelingscultuurenhetgevoelvanurgentie,beschikbarehulpmiddelenendeaanwezigheidvanvoorlopers.

Invloed van leidinggevendenDeroleninzetvandeleidinggevendeblijkteenvandebelangrijkstefactorenbijimplementatie.Leidinggevendenkunnenveranderingenmogelijkmakenalszij:– eencontextcreërendieopenstaatvoorevidencebasedpractice;– hetvertrouwenhebbenvandezorgverleners;– instaatzijnorganisatiestructurenen-processentebeïnvloeden;– zorgverlenersondersteuneninhettoepassenvannieuwewerkwijzen,bijvoorbeelddoor

ruimtetegevenomteleren.

Implementatiebegeleiderskunnenophunbeurtleidinggevendensteunen,verleidentotactie,ofmotiveren.Zekunnenleidinggevendenvoedenmetvakkennisenargumentenwaaromeenveranderinggewenstisenwelkrendementdezeveranderingopzalleveren.

29 Vanmooieplannentotalledaagsepraktijk

Struikelblokken en succesfactoren

Gevoel van urgentie (sense of urgency)UitdeevaluatievandeI-impulsbleekdateen‘niet-richtlijnvriendelijke’cultuuropeenafdelingbelemmerendwerkt.Ookbleekdatalsdeomvangvanhetpatiëntenprobleemwaarderichtlijnvoorbedoeldis,opdeafdelingonduidelijkis,ertwijfelsontstaanovernutenmeerwaardevanderichtlijn.Wordthetprobleemwelherkenddanwordtderichtlijntochnietvanzelfsprekendalsnuttigenwenselijkgezien.Derichtlijnwordtsomsbeschouwdalseentesimpelevoorstellingvaneencomplexprobleem.Ookkunnenverpleegkundigentwijfelshebbenbijdekwaliteitenrelevantievandeinderichtlijnaangevoerdeevidence.Daarmoetmenbijhetimplementerenterdegerekeningmeehoudenenaantegemoetkomen.Hierbijspeelthetdoorveelgeïnter-viewdengenoemdemede-eigenaarschapvanhetprobleemeengroterol.

Rol van hulpmiddelen en voorlopers Deinvoeringvaneenzorginnovatiealseenrichtlijnblijkttewordenbelemmerdalsdeoudeendenieuwewerkwijzenaastelkaarwordengebruikt.Datpleitvoorhetinéénklapovergaannaardenieuwesituatie.Belangrijkvoorhetgoedtoepassenvanderichtlijnisdatdehulpsystemendiegekoppeldzijnaanderichtlijn,zoalseencomputerprogramma,hieropafgestemdzijn.Indienderichtlijnveelregelwerkmetzichmeebrengtofeencomplexegedragsveranderingvanpatiëntenvraagt,danwerktdatremmendopdetoepassing.Hetkomtookregelmatigvoordathetmanagementvandeorganisatiewelzegtderichtlijnbelangrijktevinden,maarditnietmetdadenondersteunt.Ditwerktbelemmerendopdesnelheidvanhetinvoerings-proces:emotioneleenmateriëlesteundoorhetmanagementisvangrootbelang.Hetwerktbevorderendalserindewerkomgevingenkelevoorloperszijndiepositieftegenoverderichtlijnstaan,zoblijkteveneensuitdeterugblikopdeI-impuls.Alsdeimplementatieorganisatiebreedwordttoegepastengewaardeerd,komtditdeimplementatieooktengoede.Deaanwezigheidvanexternedrukomverbeteringenterealiserenwerktookzeerbevorderend.Ditisbijvoorbeeldhetgevalalsinspectieofzorgverzekeraarsaandringenopbetereuitkomstenoflagerekosten,hetgeenineenorganisatietoteengroterbesefvanurgentieleidt.


De implementatiecoach of – coördinator Deervaringenenevaluatieshebbengeleerddatbepaaldekenmerkenvandeimplementatie-begeleidersbevorderendzijnbijhetimplementerenvaneenrichtlijn.Zogavenzijzelfaandathethelptalsze:– zichalindezorghebbengeprofileerd;– (deels)werkzaamzijnopdeafdeling;– zelfindepraktijkervaringhebbenopgedaanmetderichtlijn;– gedrevenzijnenoptredenalsvoortrekker;– geloofwaardigzijnvoorcollega’sendejuistepositiehebbenvoordebetreffenderol;– kennisvandecontexthebbenenwetenhoedebeslissingsbevoegdheidindeorganisatieligt.

Dezefactorenbevestigenwatbekendisindeliteratuuroverdegeloofwaardigheidvanwatgenoemdwordt‘eenfacilitator’,inditgevaliemanddieeenimplementatieprocesbegeleidt(Harvey2002,Stetler2006,Shaw,e.a.2008).

Eenimplementatiebegeleidermoetbeschikkenovereengrotehoeveelheidcompetentiesomintezetteninhetvoortdurendaandachtvragendeprocesvanimplementatie.Deimplementatie-begeleidersuithetI-impulstrajectvondendesgevraagddebelangrijkste:initiatiefrijk,samen-werkinggericht,doorzettingsvermogen,enthousiast,kunnenluisteren,vakinhoudelijkekennishebben,tactenfeedbackkunnengevenenontvangen.BijaanvangvanelkimplementatiecoachtrajectvanhetLEVVwordtdedeelnemersgevraagdeenscorelijstintevullenvan20competenties(ziepagina34).Aanheteindevanhettrajecthebbenzeallengeziendatbijeenbelangrijkaantalcompetentiesdescoreistoegenomen.

Zoalsmetveelvaardighedenhetgevalis,gaathethieromeenvoortdurendontwikkelings-procesenlatendecoachesencoördinatorenwetendathetnieteenvoudigisalhetgeleerdedirectindepraktijktoetepassen.Belonendenmotiverendvindenzedaarentegendatvelensindshettrajectvoormeerimplementatietrajectenwordengevraagdnuzezicheenmaaleenzekerepositiehebbenwetenteverwervenengetoondhebbentebeschikkenoverimplementatiecompetenties.


Denise Janssen ‘Ik heb goede argumenten aangedragen waarom het product meerwaarde heeft en wat het proces inhoudt en bij kan dragen.’

Harold Fliervoet ‘Door de inhoud en aanbevelingen van de richtlijn ter discussie te stellen ontsponnen zich zinnige discussies. Daardoor lukte het mij collega’s medeverantwoordelijk te maken voor de inhoud.’

Martine Dekkers ‘Je krijgt te maken met macht, mensen die hun eigen toko verdedigen. Het is belangrijk om het vóórkomen van orale mucositis en specifieke klachten van patiënten te meten, zodat inzichtelijk wordt hoe omvangrijk het probleem is.’

Melinda van Moorst ‘Om een implementatietraject te begeleiden moet je goede communicatieve vaardigheden hebben waarmee je collega’s en alle andere hulpbronnen weet te motiveren en ze niet in het harnas jaagt.’

Harmieke van Os-Medendorp en Lilian Figee ‘Het sterkste ontwikkeld zijn de laatste tijd wel het doorzettingsvermogen en geduld. Het gaat niet vanzelf! Door je ervaring weet je dat de praktijk weerbarstig is.’

Henny Rongen ‘Ik weet nu dat ik meer in groter verband had moeten communiceren, zoals in team-vergaderingen bijvoorbeeld. Informatieverstrekking is essentieel als je mensen mee wilt krijgen.’

Janny Schilstra ‘De leidinggevende moet de randvoorwaarden helpen creëren. Het is daarbij de taak van de implementatiecoach om duidelijk te maken wat er nodig is, wat voor resultaat er verwacht mag worden en wat de noodzaak tot veranderen is.’

Suze van Beelen-van Sluijs ‘Volledige medewerking van het management is essentieel.’

Petra Elbertse ‘Mijn leidinggevende heeft me geholpen om de vaart en de moed erin te houden.’

Carla Hulsman ‘Bij aanvang van het implementatietraject heb ik eerst stilgestaan bij de vraag of de richtlijn wel in een behoefte voorzag. […] Er was jaren niets met dit thema gedaan, dat maakte het voor mij makkelijk om aan te sluiten bij de behoeften van de groep.’

Opvallendisdatwaarindecontextanalyseookkenmerkenvanteams,afdelingenenorganisatiewordengenoemd,deimplementatiebegeleidersvervolgensvrijwelgeenstrategieënvoordeze‘subsystemen’gekozenblijkentehebben.Verklaringhiervoorkanzijndatimplementatie-begeleidersnietwetenhoezedekenmerkenvandezesubsystemenpositiefkunnenbeïnvloeden.Hetkanookzijndatzeditwelwetenmaarnietdepositieofhetgezaghebbenomdebetreffendestrategieëntoetekunnenpassen.Hieruitblijktwederomdebelangrijkerolvandeleidinggevende.Dezelijnfunctionarisheeftwelbevoegdhedenopgenoemdeterreinenenkanhierhetstokjevandeimplementatiecoachof–coördinatorovernemen.Datisnietalleenwenselijkvoorhetresultaatmaarookbelangrijkomdatdeimplementatiebegeleiderdanoptijdterugkanstappenennietbuitenzijnroltreedt.

Community of Practice (CoP)EenCommunityofPractice(CoP)vormdeopinitiatiefvandeonderzoekerseenbelangrijkonderdeelvandeImplementatie-impuls.CoP’szijngroepenmensendieeengezamenlijkbelanghebbenenzichbetrokkenvoelenbijeenbepaaldprobleem,eenpassievooreenonderwerpdelenenhunkennisenervaringenhieroverwillenverdiependoorteinteracteren(Wenger1998,Li2009).BijdeImplementatie-impulsmoestdeCoPbevorderendatmenvanelkaarleertoverhetimplementatieprocesopdewerkvloer.DeCoPbestonduitbijeenkomstenencontactpere-mail.Dekenniswerdvooralingebrachtviadelogboekenvandeimplementatiebegeleidersenhetbesprekenvancasuïstiek.

HetbleekdathetlerenvanelkaarservaringenbinnendeCoPgoedgewerktheeftbijdeverge-lijkingvandecontextenwaarindeimplementatiebegeleidersderichtlijnmoesteninvoerenenbijhetvaststellenvanderelatietussenimplementatiebegeleiderenbepaaldecollega’s(aandachtsvelders).Hetdelenvanervaringenoverdecontextbleekdeanalysevandeeigencontextaantescherpen.DedeelnemersvandeCoPwarenalsstartersechternogvooralbezigzichkenniseigentemakenentoetepassen.IndatopzichtblijktdetimingvandeCoPheelbelangrijk.Hetzieternaaruitdatditmiddelvooralnuttigisofwordtzodradeindividueleprofessionalzijneersteleerfasedoorlopenheeftenkenniswildelen.

Tot slotTotzovereenpaarbelangrijkebeschouwingenoverdepraktijkvanhetimplementeren.Decoacheshebbenhunklusgeklaardenkijkenterugopeenleerzaamprocesofhebbenhuntandenalweergezetineennieuweuitdaging.Hunmoedendoorzettingsvermogenmaggeprezenworden.Hopelijkwerktdezepublicatiemotiverendenondersteunendvooranderendiedezewegookinwillenslaan.Implementerenisdanweleen‘vakapart’,gelukkigkunjehetookleren.Welkecompetentieshierbijinaanlegnodigzijn,ishierbovenalbeschreven.UiteraardondersteunenhetlectoraatEBPvanFontysHogeschoolVerpleegkundeenhetLEVVprofessionalsgraagbijhuneersteschredenophetimplementatiepadofbijhunverdereontwikkeling.Enlastbutnotleastverwijzenwenaardéplekvooractueleinformatieenkennisoverimplementatie:www.zonmw.nl/implementatie.


Een basis voor de strategiekeuzeDekeuzevandejuisteimplementatiestrategieiseenlastige.Erisnietéénmethodedievoorallesituatiestoepasbaaris;strategieismaatwerk.Waarwelveelovereenkomstentevindenwaren,wasindemanierwaaropdeimplementatiebegeleidershunwegvondennaardekeuzevaneengoedestrategie.Desgevraagdgavenzeaandatvooraleengoedecontextanalysehenhierbijgeholpenheeft.OokspeeldedeopgerichteCommunityofPractice(CoP)(Wenger1998)waarinkennisgedeeldwerdeenrol,zijhetinminderemate.Hieronderlichtenwedittoe.

ContextanalyseIndecontextanalysebrengendegenendieeeninnovatieofandereverbeteringwillenimplemen-tereninkaartwelkeafdelings-,cultuur-,enomgevingsfactorenbelemmerendenbevorderendkunnenwerkenophetdoorvoerenvandezeverandering.Iedereenbrachtandereaccentenaanindewerkwijze.

Decontextanalysesblijkeneenbelangrijkebasisgevormdtehebbenvoordekeuzevaneenopmaatgesnedenimplementatiestrategie.Indeprojectenzijnverschillendemethodengebruiktvoordecontextanalyseendealgemeneconclusiegeldtvooralleprojecten(EindrapportprocesevaluatieI-impulsZonMwprojectnummer54020006).

Aanvankelijkbetitelendeimplementatiebegeleidersbijdeuitkomstenvandeanalysedevolgendefactorenalsbelangrijk:randvoorwaarden,draagvlak,informatieverstrekkingenplanning.Ineenietslaterstadiuminhetprojectverschuifthetaccentnaardeinteractietussenimplementatiecoachenanderebetrokkenenzoalsbijovertuigen,motiveren,delegeren,coachenensamenwerken.Overhetgeheelgenomenhebbendegenoemdefactorenbetrekkingopwatwenoemen‘desubsystemenindeinvoeringscontext’.Datzijnonderdelenvandecontextzoalsderichtlijnzelf,debeoogdegebruikers,anderebetrokkenen,depersoonvandecoach/coördinator,teamenafdelingendivisie/organisatie(EindrapportprocesevaluatieI-impulsZonMwprojectnummer54020006).

Bijdeimplementatiestrategieëndiedebegeleidersvervolgenshebbengekozen,blijktdatdevoorkeurvandecoachesencoördinatorenmetnameuitgingnaareducatievestrategieënennaaropdestructuurgerichtestrategieën.Ditkomtovereenmethetgeenineerderonderzoekgevondenis(Cox&Holleman,2006).


Henny Rongen ‘Eén van de eerste activiteiten die je als implementatiecoach onderneemt is het bepalen van de context. Wat speelt er in de omgeving waar de richtlijn wordt ingevoerd, wat kan wel en wat kan niet, waar liggen de valkuilen, wat kan ik oppakken en wat kan ik beter laten rusten.’

Denise Jansen ‘Draagvlak heb ik onder andere gecreëerd door binnen de afdelingen met vaste contact-personen te werken en door het protocol te laten goedkeuren door de specialisten. Complicerende factor was dat de afdelingscontactpersonen vaak wisselden.’ Harmieke van Os-Medendorp en Lilian Figee ‘De identificatie van sleutelfiguren vereist speciale aandacht. Je moet je aan het begin van het implementatieproces afvragen wie je nodig hebt en welke bijdrage bepaalde mensen kunnen leveren.’

Beoordeling van de beginsituatie

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

+++ –

Beoordeling bij afronding

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

++ + –

Competenties

Leervermogen

Zelfontwikkeling

Initiatief

Luisteren

Feedback

Motiveren

Overtuigingskracht

Samenwerken

Coachen

Delegeren

Flexibel

Mondelingeenschriftelijkeuitdrukkingsvaardigheid

Interviewen

Presenteren

Netwerkvaardigheid

Projectmatigwerken

Resultaatgerichtheid

Helikopterview

Informatieanalyse

Innovatiefhandelen

OntwikkeldPotentieNietaanwezig


Competentiewordtgedefinieerdalseenzospecifiekmogelijkbeschrevengedragskenmerkdatonderscheidendbijdraagtaansuccesvolfunctionerenendaarmeeaanhetrealiserenvanorganisatiedoelen(KluytmansF.,Leerboekpersoneelsmanagement.Groningen:Wolters-Noordhof,2001).

BijlageCompetentieprofiel Implementatiecoach LEVVVoorhetvervullenvanderolvanimplementatiecoachzijnverschillendespecifiekecompetentiesnodig.Omtebepalenwatdedeelnemernogkanlerenomtevoldoenaanhetgewenstecompe-tentieprofielImplementatiecoachiseennulmetingvanbelang.Metdenulmetingwordtinzichtverkregenindestandvanzakenbijaanvangvanhetontwikkelproces.Nogteontwikkelencompetentiesenaanwezigepotentieswordeninbeeldgebracht.Aanheteindevanhetleertrajectvindtdemetingopnieuwplaats.Deresultatendaarvanwordenafgezettegenderesultatenvandebeginmeting.Opdezemanierkandepersoonlijkeontwikkelingwordenvastgesteld.

Opgrondvandezenulmeting,deuitkomstenvande360gradenfeedbackevaluatie,eenassess-menténdepersoonlijkeprofielbeschrijving,wordtdedeelnemeruitgenodigdeenPersoonlijkOpleidingsplan(POP)optestellenvoordeduurvanhetleertraject.

Zoweldedeelnemeralsdiensleidinggevendescorendecompetentiestweekeer.


CoxK.,HollemanG.(2006)‘EBPenhetPARIHS-model’Nederlands tijdschrift voor Evidence Based Practice,1(1),21–24.

CullumN.(2000)‘EvidenceBasedNursing:uitdagingenenmogelijkheden.’AnnaReynvaanlezing.

GrolR.,GrimshawJ.(2003)‘Frombestevidencetobestpractice:effectiveimplementationofchangeinpatients’The Lancet,Volume362,Issue9391,Pages1225–1230

GrolR.,WensingM.(2006)Implementatie: Effectieve verbetering van de patiëntenzorg. Maarssen,ElsevierGezondheidszorg

HarveyG.,Loftus-HillA.,Rycroft-MaloneJ.,TitchenA,KitsonA.,McCormackB.,SeersK.(2002)‘Gettingevidenceintopractice:Theroleandfunctionoffacilitation.’Journal of Advanced Nursing,37,6:577–588.

HulscherM.,WensingM.,GrolR.(2000)‘Effectieveimplementatie:Theorieënenstrategieën.’WerkgroepOnderzoekKwaliteit,Nijmegen.

LiL.C.,GrimshawJ.M.,NielsenC.,JuddM.,CoyteP.C.&GrahamI.D.(2009)‘UseofCommunitiesofpracticeinbusinessandhealthcaresectors:Asystematicreview.’Implementation Science,4,27.

LingeR.H.van(2006)Innoveren in de Gezondheidszorg: Theorie, Praktijk en Onderzoek.Maarssen,ElsevierGezondheidszorg.

LingeRH.,CoxK.,HollemanG.2009Eindverslagevaluatieonder-zoekImplementatieimpuls.ZonMw54020006.

Shaw,T.,Dewing,J.,Young,R.,Devlin,M.,Boomer,C.,Legius,M.(2008).‘Enablingpracticedevelopment:Delvingintotheconceptoffacilitationfromapractitionerperspective.’In:K.Manley,B.McCormack,V.Wilson(Eds.)International practice development in nursing and health care.Oxford,BlackwellPublishing(pag147–169).

StetlerCB,LegroMW,Rycroft-MaloneJ,BowmanC,CurranG,GuihanM,HagedornH,PinerosS,WallaceCM.(2006)‘Roleofexternalfacilitationinimplementationofresearchfindings:aqualitativeevaluationoffacilitationexperiencesintheVeteranHealthAdministration.Implementation Science,1:23.

WengerE.(1998)Communities of Practice: Learning, Meaning, and Identity.NewYork:CambridgeUniversityPress.


Literatuurlijst

ZonMw is de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Als intermediair tussen maatschappij en wetenschap werkt ZonMw aan de verbetering van preventie, zorg en gezondheid door het stimuleren en financieren van onderzoek, ontwikkeling en implementatie. ZonMw staat voor kennisvermeerdering, kwaliteit en vernieuwing in het gezondheidsonderzoek en de zorg. De organisatie bestrijkt het hele spectrum van fundamenteel gezondheidsonderzoek tot en met de praktijk van de zorg – van preventieve en curatieve gezondheidszorg tot en met de jeugdzorg. ZonMw heeft als hoofdopdrachtgevers het ministerie van VWS en NWO. Voor meer informatie over het programma Tussen Weten en Doen kunt u contact opnemen met het secretariaat via e-mail [email protected] of telefoon 070 349 52 82.

Tekst Barbara van der Linden (staflid implementatie ZonMw), Karen Cox (Lector Fontys Hogeschool Verpleegkunde), Gerda Holleman (senior adviseur LEVV), Marjo van Tol (senior adviseur LEVV) Tekstredactie Joke Batink (LEVV)Fotografie Tamar WeenenOntwerp Studio Bau Winkel, Den HaagProductie LEVV in opdracht van ZonMwDruk Albani, Den HaagEerste druk Maart 2010, 600 exemplaren Tweede druk September 2010, 500 exemplaren

© ZonMw 2010 Het is toegestaan teksten over te nemen mits met de juiste bronvermelding.

ISBN 978-90-5763-111-5

Mooie plannen en weerbarstige praktijk Theorie en praktijker … · 2019. 1. 30. · Programma...

Documents

Transcript of Mooie plannen en weerbarstige praktijk Theorie en praktijker … · 2019. 1. 30. · Programma...