MONITORING PRZYRODY

94

RAPORT O STANIE ŚRODOWISK A WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2015 ROKU

Żeremie bobrowe na rzece Mogilance Fot. Paweł Bielak-Bielecki

Pierwsze formy ochrony gatunkowej w Polsce miały zna-

czenie czysto praktyczne. Ich zadaniem było zachować

ważne z perspektywy panujących władców gatunki roślin

i zwierząt. Pierwsze przepisy dotyczące ochrony gatunkowej

wprowadzono już w średniowieczu, tj. w XI i XII wieku. Od-

nosiły się one do bobra europejskiego Castor fiber i wymar-

łego obecnie tura Bos primigenius. W 1423 roku w statucie

warckim król Władysław Jagiełło wprowadził ograniczania

w pozyskiwaniu drewna cisa pospolitego Taxus baccata –

ważnego surowca strategicznego przy wyrobie broni.

W 1868 roku, przez galicyjski Sąd Krajowy we Lwowie,

została uchwalona ustawa „względem zakazu łapania, wytę-

pienia i sprzedawania zwierząt alpejskich właściwych Tatrom,

świstaka i dzikich kóz”. Była to pierwsza w Europie parlamen-

tarna ustawa o ochronie gatunkowej zwierząt. Zapewniała

ona ochronę najbardziej wówczas zagrożonym zwierzętom

Tatr.

W okresie międzywojennym powołano pierwsze insty-

tucje państwowe, które miały się zająć ochroną środowiska

w sposób planowy w oparciu o wiedzę naukową. W wyni-

ku działań Państwowej Rady Ochrony Przyrody uchwalo-

no pierwszą w Polsce ustawę o ochronie przyrody (Dz. U.

z 1934 r. Nr 31, poz. 274). Ponadto w okresie tym powołano

zupełnie nową formę ochrony przyrody, jakim był park na-

rodowy. Do roku 1939 utworzono ich sześć. Były to: Biało-

wieski PN, Pieniński PN, Wielkopolski PN, Babiogórski PN, Ta-

trzański PN oraz Park Narodowy w Czarnohorze w Karpatach

Wschodnich (obecnie Ukraina).

Pierwsza po II wojnie światowej ustawa o ochronie

przyrody ustanowiona została w Polsce 7 kwietnia 1949 roku

(Dz. U. z 1949 r. Nr 25, poz. 180). Jej pierwszym aktem wy-

konawczym było rozporządzenie Ministra Leśnictwa z dnia

4 listopada 1952 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej

ochrony zwierząt (Dz. U. z 1952 r. Nr 45, poz. 307). Następnym

aktem było rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu

Drzewnego z dnia 28 lutego 1957 r. w sprawie wprowadzenia

gatunkowej ochrony roślin (Dz. U. z 1957 r. Nr 15, poz. 78).

Historia ochrony przyrody w województwie lubelskim

ma długą i chlubną tradycję. Pod koniec XVI wieku powstał

tu pierwszy w Polsce zwierzyniec chroniący ostatnich przed-

stawicieli dzikich koni – tarpanów (Equus gmelini). Osobniki te

dały początek konikom polskim, będącym krzyżówką leśnych

tarpanów z lokalnymi rasami koni. Na szczególne podkreśle-

nie zasługuje również fakt wydania w okresie międzywojen-

nym pierwszego w Polsce zarządzenia o całkowitej ochronie

ptaków drapieżnych w lasach zwierzyniecko-kosobudzkich.

Pierwsze rezerwaty przyrody na Lubelszczyźnie utwo-

rzono w 1937 roku. Były to rezerwaty Jata oraz Topór leżące

obecnie na terenie gminy Łuków. Powstały one z inicjatywy

Prof. Władysława Szafera. Ich zadaniem była ochrona lasu

o charakterze naturalnym z udziałem jodły, będącej na pół-

nocno-wschodniej granicy swego zasięgu. W okresie mię-

dzywojennym utworzono na terenie Lubelszczyzny również

kilka pomników przyrody. Po II wojnie światowej przywróco-

no istniejące rezerwaty oraz powołano nowe formy ochrony

przyrody.

Hodowla zachowawcza konika polskiego we Floriace Fot. Paweł Bielak-Bielecki

Ochrona przyrody

95

rzenia zostały wprowadzone do polskiego prawa ustawą

z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r.

poz. 1651).

Obecnie system obszarów chronionych województwa

lubelskiego zawiera wszystkie dziesięć form ochrony ujętych

w art. 6 ust. 1 ww. ustawy. Są to: parki narodowe, rezerwaty

przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajo-

brazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska

dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodni-

czo-krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa zwierząt, roślin

i grzybów. Każda z tych form spełnia inną rolę oraz służy in-

nym celom, przez co charakteryzuje je różny zakres działań

i ograniczeń w użytkowaniu. Dopełniają się one wzajemnie,

przez co możliwa jest skuteczna ochrona zasobów przyrody.

Obszary chronione w województwie lubelskim zajmują

powierzchnię 570 283 ha (łącznie z tą częścią obszarów Na-

tura 2000, która mieści się w granicach obszarów prawnie

chronionych), co stanowi 22,7% jego powierzchni (wykres 1).

Jest to wynik niższy od średniej krajowej wynoszącej 32,5%,

ale zbliżony do średniej w Unii Europejskiej – 25,7%.

Łąki storczykowe na obszarze Natura 2000 Dolina Środkowego Wie-prza (PLH060005) Fot. Paweł Bielak-Bielecki

46,7%

29,7% 31,6%

44,9%39%

65,1%

32% 32,7% 31,8%

22,7%

39,0%

21,6% 18,6% 19,6% 22,2%27,2%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

[tys

. ha]

[%]

ainhczreiwoP

Powierzchnia obszarów chronionych Powierzchnia województwa Procent obszarów chronionych w województwie

Wykres 1. Powierzchnia obszarów chronionych Lubelszczyzny na tle pozostałych województw (źródło: GUS)

Pomimo, że pierwsze w Polsce parki narodowe powsta-

ły już w okresie międzywojennym (Pieniński i Białowieski PN

w 1932), to w województwie lubelskim ta forma ochrony

przyrody została ustanowiona dopiero w roku 1974. Utwo-

rzono wtedy Roztoczański Park Narodowy. Drugi z parków

narodowych Lubelszczyzny – Poleski PN powstał dużo póź-

niej – w 1990 roku.

W latach 1964-1974 Państwowa Rada Ochrony Przyrody

stworzyła koncepcję nowych form ochrony przyrody – par-

ku krajobrazowego oraz obszaru chronionego krajobrazu.

W województwie lubelskim pierwszy park krajobrazowy

powstał w 1979. Był to Kazimierski PK. Pierwsze obszary chro-

nionego krajobrazu powołane zostały w 1983. Były to Paw-

łowski OCK, Poleski OCK, Chełmski OCK oraz Grabowiecko-

-Strzelecki OCK.

Najnowszą formą ochrony przyrody są obszary sieci

Natura 2000. Przepisy UE stanowiące podstawę dla jej two-

W porównaniu do pozostałych województw, Lu-

belszczyzna znajduje się na 12 miejscu udziału obszarów

chronionych do całkowitej powierzchni województwa

(minimum 18,6% woj. dolnośląskie, maksimum 65,1% woj.

świętokrzyskie).

Na jednego mieszkańca województwa przypada

2 655 m2 obszarów chronionych, co jest wartością bliską

średniej dla Polski, wynoszącą 2 642 m2/mieszkańca.

System obszarów chronionych województwa lubel-

skiego nie jest rozłożony równomiernie. Największa ilość

form ochrony przyrody została utworzona w obrębie Rozto-

cza, Polesia Lubelskiego oraz wzdłuż głównych rzek – Wisły,

96


Bugu, Wieprza, Tyśmienicy i Tanwi. Doliny tych rzek stanowią

nie tylko miejsce występowania rzadkich gatunków, ale peł-

nią również funkcję korytarzy ekologicznych (mapa 26).

W województwie lubelskim, w roku 2015 zwiększyła się

liczba form ochrony przyrody. Utworzono jeden zespół przy-

rodniczo-krajobrazowy oraz 18 nowych pomników przyrody.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Pamięci” zo-

stał utworzony uchwałą Nr V/41/15 Rady Gminy Puchaczów

z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie ustanowienia zespołu przy-

rodniczo-krajobrazowego (Dz. Urz. z 2015 r. poz. 1149). Obej-

muje on fragment boru mieszanego świeżego o powierzch-

ni 0,78 ha zlokalizowanego na terenie leśnictwa Milejów

(nadleśnictwo Świdnik). Dominującym gatunkiem drzew jest

sosna z domieszką brzóz, olch i dębów. Znajduje się tu krzyż

upamiętniający powołanie dnia 30 lipca 1978 r. Tymczasowe-

go Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej.

Mapa 26. System obszarów chronionych województwa lubelskiego w 2015 roku (źródło: RDOŚ Lublin)

Mapa 27. Mapa lokalizacyjna zespołu przyrodniczo-krajobrazowe-go „Las Pamięci” (źródło: RDOŚ Lublin, ESRI)

97

Tabela 1. Wykaz pomników przyrody utworzonych w 2015 roku (źródło: CRFOP)

L.p. Rodzaj pomnika Obwód na wysokości 130 cm Położenie

1. Dąb szypułkowy Quercus robur 456 cm Gmina Żmudź, Pobołowice (Leśnictwo Haliczany)

2. Dąb szypułkowy Quercus robur 460 cm Lublin, ul. Szmaragdowej

3. Klon zwyczajny Acer platanoides 343 cm

Lublin, al. Warszawska (między ulicami Zbożową i Skowronkową)

4. Klon zwyczajny Acer platanoides 385 cm

5. Lipa drobnolistna Tilia cordata 459 cm

6. Lipa drobnolistna Tilia cordata) 525 cm







13. Topola czarna Populus nigra 463 cm Lublin, ul. Hieronima Łopacińskiego

14. Topola czarna Populus nigra 452 cm Lublin, ul. Lwowskiej

15. Topola czarna Populus nigra 468 cm Lublin, ul. Spadochroniarzy

16. Topola holenderska Populus x canadensis ‚Marilandica’ 457 cm Lublin, ul. Bazylianówka

17. Wierzba biała Salix alba 671 cm Lublin, Stare Miasto, błonie zamkowe

18. Aleja kasztanowców białych Aesculus hippocastanum 48 drzew o obwodzie 113-224 cm Lublin, ul. Ignacego Solarza

Mapa 28. Rozmieszczenie pomników przyrody na terenie miasta Lublin (źródło: RDOŚ Lublin)

98


Zgodnie z Centralnym Rejestrem Form Ochrony Przyro-

dy (CRFOP) w roku 2015 utworzono w województwie lubel-

skim 18 nowych pomników przyrody.

Spośród nich 17 stanowią pojedyncze drzewa o wymia-

rach pomnikowych oraz jedna aleja drzew (tabela 1). Ochro-

ną objęto jedną wierzbę białą Salix alba, osiem lip drobnolist-

nych Tilia cordata, dwa klony zwyczajne Acer platanoides, trzy

topole czarne Populus nigra, dwa dęby szypułkowe Quercus

robur, jedną topolę holenderską Populus x canadensis ‚Mari-

landica’ oraz 48 kasztanowców białych Aesculus hippocasta-

num wchodzących w skład alei drzew zlokalizowanej wzdłuż

ulicy Ignacego Solarza w Lublinie.

Podstawą prawną ich powołania była uchwała nr

289/X/2015 Rady Miasta Lublin z dnia 22 października 2015 r.

w sprawie ustanowienia pomników przyrody oraz nadania nu-

merów pomnikom przyrody w Gminnym Rejestrze Pomników

Przyrody uchwalonym uchwałą nr 598/XXIV/2012 Rady Miasta

Lublin z dnia 18 października 2012 (Dz. Urz. z 2015 r. poz. 3752)

oraz uchwała nr X/78/2015 Rady Gminy Żmudź z dnia 24

września 2015 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody

(Dz. Urz. z 2015 r. poz. 3182).

Spośród nowo utworzonych pomników przyrody 17

z nich leży na terenie miasta Lublin, a tylko jeden „Dąb Leśny

Wędrowiec” znajduje się na gruntach Pobołowic (Leśnictwo

Haliczany, gmina Żmudź).

W Lublinie łącznie z nowo utworzonymi znajdują się

44 pomniki przyrody, których rozmieszczenie przedstawio-

no na mapie 28.

Najważniejsze gatunki chronione

Obecnie zasady ochrony gatunkowej są regulowane przez

ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody

(Dz. U. z 2015 r. poz. 1651). Ma ona na celu zapewnienie prze-

trwania i zachowania właściwego stanu ochrony dziko wy-

stępujących na terenie kraju lub innych państw członkow-

skich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, zagrożonych

oraz podatnych na zagrożenie wyginięciem gatunków zwie-

rząt, roślin i grzybów (art. 46, ust. 2 u.o.p).

Ta forma ochrony nie odnosi się jedynie do poszcze-

gólnych osobników należących do taksonów chronionych,

ale obejmuje również miejsca ich występowania (siedliska,

ostoje) oraz zobowiązuje do zapewnienia różnorodności ga-

tunkowej i genetycznej (art. 46. ust. 2 u.o.p).

Aktualne listy gatunków chronionych publikowane są

w formie rozporządzeń Ministra Środowiska. Precyzują one

zakazy obowiązujące wobec poszczególnych gatunków,

a także m. in. wyznaczają strefy ochronne dla niektórych

z nich.

W Polsce objęto ochroną gatunkową:

• 322 gatunki grzybów, z czego 232 znajduje się

pod ochroną ścisłą, a 90 pod ochroną częściową.

Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowi-

ska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony

gatunkowej grzybów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1408);

• 715 gatunków roślin, z czego 415 znajduje się pod

ochroną ścisłą oraz 300 pod ochroną częściową.



gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1409);

• 791 gatunków zwierząt, z czego 589 znajduje się

pod ochroną ścisłą i 202 pod ochroną częściową.



gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r. poz. 1348).

Dodatkowo ochronie podlegają pozostałe gatunki wy-

mienione w załączniku IV dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia

21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych

oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7,

z późn. zm.) nie ujęte w wyżej wymienionych rozporządze-

niach.

Biorąc pod uwagę analizy wymagań siedliskowych oraz

aktualne zagrożenia wyróżniono 128 gatunków roślin i 138

gatunków zwierząt (w tym 18 bezkręgowców) wymagają-

cych ochrony czynnej. Natomiast ochroną strefową objęto

11 gatunków porostów, 12 gatunków roślin oraz 30 gatun-

ków zwierząt.

Województwo lubelskie pełni ważną funkcję w zacho-

waniu rzadkich i zagrożonych wymarciem gatunków. Jest

ono jedynym w Polsce miejscem występowania takich tak-

sonów jak: ciemiężyca czarna Veratrum nigrum, żmijowiec

Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus) – przykład gatunku objętego ochroną ścisłą Fot. Paweł Bielak-Bielecki

99

czerwony Echium russicum, biegacz Bessera Carabus

besseri, ksylomka strix Xylomoia strix, smużka stepo-

wa Sicista subtilis, suseł perełkowany Spermophilus

suslicus, czy tchórz stepowy Mustela eversmanni.

Spośród najważniejszych gatunków chronio-

nych warte bliższej uwagi są populacje takich ga-

tunków jak: głuszec Tetrao urogalus, cietrzew Tetrao

tetrix, bóbr europejski Castor fiber, ryś euroazjatycki

Lynx lynx oraz wilk Canis lupus.

Stan liczebności kuraków leśnych – głuszca

i cietrzewia w województwie lubelskim odzwier-

ciedla ogólnopolski, jak i europejski spadkowy

trend populacyjny. Jest on spowodowany efektem

negatywnego oddziaływania całego kompleksu

czynników. Należą do nich fragmentacja biotopów,

zmiany sposobu użytkowania gruntów, intensywna

gospodarka leśna, wzrost ilości drapieżników (lis, je-

not) płoszenie wywołane przez turystów, zbieraczy

runa, czy osoby uprawiające sporty. Szczególnie

istotną presją jest fragmentacja siedlisk, będąca

powodem izolacji poszczególnych populacji, pro-

wadząca w konsekwencji do ograniczenie zmien-

ności genetycznej. Nie bez znaczenia są również

przekształcenia biocenoz wywołane ociepleniem

klimatu. Powodują one zastępowanie borealnych

zbiorowisk borowych oraz torfowisk przez roślin-

ność siedlisk żyznych, niekorzystną dla kuraków

leśnych.

Liczebność głuszców w województwie lubel-

skim ma charakter fluktuacyjny, z wyraźnym spad-

kowym trendem. W porównaniu do roku 2004 ich

liczebność zmniejszyła się o 32,3%, przy trendzie

ogólnopolskim wynoszącym 23,6%.

Goździk pyszny (Dianthus superbus) – przykład gatunku wymagają-cego ochrony czynnej Fot. Paweł Bielak-Bielecki

155115

160 146 170140 140 130

100 88 105

618

484

567 558607 592

509476

451 470 472

0

100

200

300

400

500

600

700

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Lubelskie Polska

64 64 55 67 60 50 34 22 23 8 5

18171995

1608 1592

1191 1149

770568 567

446349

0

500

1000

1500

2000

2500

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Lubelskie Polska

Szacuje się, że obecnie na Lubelszczyźnie występuje

105 osobników głuszca, co stanowi 22,1% całkowitej liczby

ptaków. Jest to druga, po Karpackiej najliczniejsza populacja

w Polsce. Na Lubelszczyźnie głuszec występuje w natural-

nych, ponad 100-letnich borach bagiennych i wilgotnych, na

terenie Puszczy Solskiej i Lasów Janowskich.

W przypadku cietrzewia obserwujemy gwałtowny

proces zanikania gatunku. W roku 2014 jego liczebność na

Lubelszczyźnie wynosiła zaledwie 5 osobników. Stanowi to

1,4% ogólnopolskiej populacji. W porównaniu do roku 2004

wielkość lubelskiej populacji zmniejszyła się aż o 92,2%.

W 2005 roku rozpoczęto w Poleskim Parku Narodowym

program restytucji cietrzewi. Zakładał on odłowienie osobni-

ków z Polesia Białoruskiego i Ukraińskiego, zaaklimatyzowa-

niu ptaków do warunków panujących w parku, a następnie

wypuszczeniu ich do środowiska naturalnego. Niestety, pro-

wadzony przez pracowników parku monitoring cietrzewia

wskazuje na dalsze zmniejszanie się populacji.

Liczebność dużych drapieżników takich jak wilk i ryś,

wykazuje na wzrostowy trend na przestrzeni ostatnich 10 lat

w odniesieniu do całego terytorium kraju.

Wykres 2. Stan liczebność głuszca (Tetrao urogalus) w Polsce i na Lubelsz-czyźnie w latach 2004-2014 (źródło: GUS)

Wykres 3. Stan liczebność cietrzewia (Tetrao tetrix) w Polsce i na Lubelsz-czyźnie w latach 2004-2014 (źródło: GUS)

100


te zamieszkują rozległe obszary leśne. Wielkość te-

rytorium pojedynczego samca w warunkach Polski

może wynosić od 164 do 340 km2, natomiast w przy-

padku samic: 120-190 km2. Rysie nie należą więc

do zwierząt licznych, nawet w środowisku dla nich

optymalnym. W województwie lubelskim koty te za-

mieszkują lasy Roztocza, Puszczy Solskiej oraz Polesia

Lubelskiego.

Liczebności bobra europejskiego w Polsce

jest najwyższa począwszy od II wojny światowej.

W roku 1945 występował jedynie w rzekach: Pasłę-

ce, Czarnej Hańczy i Marysze. Cieki te zamieszkiwa-

ły nieliczne rodziny bobrowe. Następnie w latach

50 i 60, bobry pojawiły się w Puszczy Białowieskiej

oraz na Wyżynie Białostockiej. Był to rezultat pod-

jętych prób reintrodukcji oraz naturalnych migracji

z Litwy i Białorusi.

Pierwsze próby przenoszenia bobrów podjęto

już w 1949 roku z inicjatywy Prof. Czai i Dehnela.

W tym czasie zasięg bobrów ograniczony był do

zlewni Niemna i Pregoły, przez co szanse na natu-

ralną migracje osobników w głąb kraju były niewiel-

kie. Bobry, podobnie jak większość ssaków ziemno-

-wodnych przemieszcza się głównie wzdłuż cieków

i zbiorników wodnych.

W 1974 roku Zakład Doświadczalny PAN

w Popielnie z inicjatywy profesora Wirgiliusza Żu-

rowskiego przedstawił „Program aktywnej ochrony

bobra europejskiego”. Przewidywał on założenie

licznych kolonii bobrów wzdłuż osi Wisły tak, aby

gatunek ten mógł zrekolonizować swoje dawne

siedliska. W tym samym okresie Akademia Rolni-

cza w Poznaniu, podjęła udane próby wprowadze-

nia bobra europejskiego do dorzecza dopływów

Odry – Warty i Noteci. Ogółem od roku 1975 do

2007 przesiedlono w dorzecze Odry i Wisły ponad

1 400 bobrów.

Przeprowadzone reintrodukcje przy jednocze-

snym zachowaniu ochrony gatunkowej były przy-

czyną powrotu tego ssaka na swoje dawne teryto-

ria. Nie bez znaczenia była również poprawa jakości

wód oraz brak naturalnych wrogów na większości

nowych terytoriów .

Obecnie bóbr zasiedla większą część Polski,

a jego liczebność wykazuje stały wzrost począw-

szy od lat 70. Jego zagęszczenie nie jest jednak

równomierne. Na większości nowych terytoriów

liczebność osobników jest niska. Z drugiej strony

brak dostępności odpowiednich siedlisk powoduje

150 140 140 140 153 130 130 130 170 170 150

719800

715 759702 696

770

913

10501122

1276

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Lubelskie Polska

10 12 12 14 15 15 1534 30 35

213231

217230

203 212

285 291309 308 309

0

50

100

150

200

250

300

350

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Lubelskie Polska

Wykres 4. Stan liczebność wilka (Canis lupus) w Polsce i na Lubelszczyźnie w latach 2004-2014 (źródło: GUS)

Wykres 5. Stan liczebności rysi euroazjatyckich (Lynx lynx) w Polsce i na Lubelszczyźnie w latach 2004-2014 (źródło: GUS)

W okresie tym liczebność wilka w województwie lubelskim

była i jest zasadniczo stała. Podlega ona tylko niewielkim fluktuacjom.

Według danych GUS w roku 2014 liczebność wilka na Lubelszczyźnie

wynosiła 150 sztuk, co stanowi 11,7% polskiej populacji.

Obecnie wilki występują tu we wszystkich dużych komplek-

sach leśnych Roztocza (Lasy Janowskie, Puszcza Solska), a także

w Lasach Sobiborskich, Włodawskich i Parczewskich.

Inaczej wygląda trend ogólnopolski, mający charakter zwyżko-

wy. Jest on spowodowany zajmowaniem nowych terytoriów i od-

twarzaniem się populacji na terenach zachodniej Polski, gdzie wilk

do tej pory występował sporadycznie. Po wprowadzeniu ochrony

gatunkowej w 1998 roku populacja tego drapieżnika zaczęła się

stopniowo odradzać. Na chwilę obecną wilk zajmuje w Polsce za-

chodniej 30% potencjalnych siedlisk.

Liczebność rysi euroazjatyckich w województwie lubelskim

wyraźnie wzrosła od roku 2012. Podobny trend odnotowano w ca-

łej Polsce przy czym wyraźny wzrost wystąpił dwa lata wcześniej

– w 2010 roku. Obecnie na Lubelszczyźnie występuje około 35 rysi,

co stanowi 11,3% ogólnopolskiej populacji.

Wpływ na ich liczebność, poza presjami antropogenicznymi,

ma również ich samotniczy tryb życia oraz silny terytorializm. Koty

101

1850 2 470 2650 3200 5200 6000 6700 7400 8070 8390 7980

41823 4349949040 51334

5884764254

6899378174

8897496658 100216

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Lubelskie Polska

Wykres 6. Stan liczebności bobra europejskiego (Castor fiber) w Polsce i na Lubelszczyźnie w latach 2004-2014 (źródło: GUS)

zwiększenie ilości osobników w poszczególnych rodzinach i pozo-

stawanie młodych ze swoimi rodzicami.

Liczebność lubelskiej populacji bobra nie odbiega od wielolet-

niego wzrostowego trendu ogólnopolskiego. Jedynie w roku 2014

ich liczebność nieznacznie spadła (o 4,9%) w porównaniu do roku

poprzedniego. Może to wskazywać na powolne

stabilizowanie się populacji w niektórych rejonach

województwa.

Szacuje się, że w roku 2014 Lubelszczyznę za-

mieszkiwało 7 980 bobrów, co stanowi 8% ogólno-

polskiej populacji wynoszącej 100 216 osobników.

W porównaniu do roku 2004 liczebność bobrów

w województwie wzrosła aż czterokrotnie.

Ze względu na wyrządzane szkody, bóbr euro-

pejski jest gatunkiem dla którego najczęściej wydaje

się zezwolenia na wykonanie czynności zakazanych

wobec gatunków zwierząt objętych ochroną gatun-

kową.

W roku 2014 na terenie województwa lubel-

skiego zgłoszono 451 szkód wyrządzonych przez

bobry, a kwota wypłaconych z tego tytułu odszko-

dowań wynosiła 1 313 500 zł. W porównaniu do da-

nych ogólnopolskich przypadki te stanowią jedynie

7,2% powstałych szkód.

Patrząc na szkody wyrządzone przez bobry należy mieć na uwadze, że jest on naturalnym elementem ekosystemów, korzystnie wpływa-jącym m. in. na retencjonowanie wody Fot. Paweł Bielak-Bielecki

MONITORING PRZYRODY

Documents

Transcript of MONITORING PRZYRODY