MÔN HỌCPHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC LUẬT

Chuyên đề 5

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

NHÓM BÁO CÁO - NHÓM 5A:

1. Nguyễn Hiển Khanh2. Võ Sử Em3. Nguyễn Thị Xuân Diện4. Dương Văn Bình

1

Phương pháp phân tích:

1. Phương pháp truyền thống

2. Phương pháp phân tích phát triển

3. Phương pháp phân tích lịch sử

4. Cách giải quyết mâu thuẫn

Sử dụng các phương pháp phù hợp với mỗi hình thức của pháp luật

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

Hình thức của pháp luật

Khái niệm

Các hình thức của pháp luật- Văn bản quy phạm pháp luật- Tập quán pháp- Tiền lệ pháp- Tôn giáo pháp

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

1. Tập quán pháp

Khái niệm:

- Hình thức pháp luật không thành văn

- Nhà nước công nhận những tập quán phù hợp với lợi ích và bản chất của Nhà nước

- Được nâng lên thành pháp luật

Ngành luật áp dụng:

Dân sự, Hôn nhân và Gia đình4

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

1. Tập quán pháp (tt)

Điều kiện áp dụng- Chưa có quy phạm pháp luật điều chỉnh- Tập quán tiến bộ, không trái pháp luật và đạo đức xã hội - Dẫn chứng:

Điều 3 Bộ luật Dân sựĐiều 6 Luật Hôn nhân và Gia đình

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

1. Tập quán pháp (tt)

Ưu điểm

- Có thể lấp đầy các kẽ hở của văn bản pháp luật trong ngành luật tư;

- Việc thực hiện dễ dàng;

- Công tác tuyên truyền thuận lợi.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

1. Tập quán pháp (tt)

Nhược điểm

- Có thể dẫn tới cục bộ địa phương;

- Ảnh hưởng đến sự thống nhất của pháp chế;

- Khó khăn khi muốn thay đổi, điều chỉnh.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

1. Tập quán pháp (tt)

Quan điểm của Việt Nam:

Không xem là hình thức pháp luật cơ bản, chính thống

Định hướng áp dụng trong tương lai

Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24 tháng 5 năm 2005 của Bộ Chính trị

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

2. Tiền lệ pháp

Khái niệm

Việc Nhà nước thừa nhận các kết quả giải quyết, xét xử của cơ quan hành chính Nhà nước, tòa án về một vụ án, vụ việc trước như một hình mẫu dùng để áp dụng cho vụ việc sau khi có tình tiết tương tự.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

2. Tiền lệ pháp (tt) Án lệlà hình thức phổ biến của tiền lệ pháp cho phép Tòa án áp dụng các bản án (đã được công nhận là án lệ) làm cơ sở đưa ra phán quyết cho các bản án sau. Nguồn gốc - Cuối thế kỷ XII- Tòa án Hoàng gia Anh

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

2. Tiền lệ pháp (tt)

Ưu điểm

- Có khả năng “bao phủ” những quan hệ xã hội cần điều chỉnh trong điều kiện pháp luật chưa hoàn thiện;

- Góp phần làm giảm các kẽ hở pháp luật.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

2. Tiền lệ pháp (tt)

Nhược điểm

Trường hợp có quan điểm khác nhau giữa các chủ thể thi hành, áp dụng dễ dẫn đến không công bằng trong kết quả giải quyết.

Quan điểm của Việt Nam:

Chưa công nhận tiền lệ pháp hay án lệ là hình thức chính thống

Thực tế:- Thông qua việc tổng kết công tác xét xử- Hình thức: Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán TANDTC (VB QPPL)

Ví dụ: Nghị quyết số 02/2003/HĐTP ngày 17/4/2003 của Hội đồng thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật hình sự

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

2. Tiền lệ pháp (tt)

Lý do cần có Nghị quyết của Hội đồng thẩm pháp TANDTC

Định hướng áp dụng trong tương lai

- Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị

- Dự thảo Hiến pháp sửa đổi Hiến pháp 1992

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

2. Tiền lệ pháp (tt)

Trường hợp được công nhận và áp dụng chính thức - Vị trí pháp lý (giá trị áp dụng) của các hình thức pháp luật

- Điều kiện áp dụng

- Xử lý mâu thuẫn

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

3. Tôn giáo pháp

Khái niệm: - Nhà nước công nhận giáo lý của một tôn giáo- Sử dụng giáo lý vào trong đời sống xã hội như một hình thức pháp luật có giá trị bắt buộc đối với cộng đồng.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

3. Tôn giáo pháp (tt)

Điều kiện áp dụng - Giáo lý tôn giáo phổ biến - Giai cấp cầm quyền công nhận - Có giá trị bắt buộc (có tính quyền lực nhà nước) - Thể hiện dưới hình thức văn bản

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

3. Tôn giáo pháp (tt)

Ưu điểm - Hầu hết các giáo điều đều hướng thiện; - Được các tín đồ tự nguyện thực hành; - Có sức lan tỏa lớn.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

3. Tôn giáo pháp (tt)

Nhược điểm

- Các giáo điều rất cứng nhắc, khó thay đổi;

- Dễ xung đột với các tôn giáo khác và hệ thống pháp luật chính thống;

- Các hình phạt rất khắc nghiệt.

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

3. Tôn giáo pháp (tt)

Các nước áp dụng: Theo đạo Hồi, Thiên chúa

Tôn giáo pháp đang hưng thịnh: luật hồi giáo

Quan điểm của Việt Nam

Xa lạ, khác biệt với bản chất Nhà nước, tập quán và đời sống của người Việt Nam.

Khuyến nghị về hướng phát triển

của luật học trong tương lai

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC HÌNH THỨC PHÁP LUẬT KHÁC:

TẬP QUÁN PHÁP, TIỀN LỆ PHÁP, TÔN GIÁO PHÁP

NHÓM THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ 5