We ❤AmsterdamJaargang 5, nr. 2/2016

Humberto Tan

NEEM GRATIS

MEE!

OPEN OVER KANKER N I C O L E B U C H , A N I T A D O T H , M A R I J K E L A U

‘IK LAAT ME NOOIT LEIDEN DOOR ANGST’

KANKER: DE STAND VAN ZAKENBEELDGESTUURDE OPERATIESIMMUUNTHERAPIEPERSONALIZED MEDICINE

Vanaf maart 2016

Vanaf maart 2016

Welcome to Amsterdam 1 0 C O M M A N D M E N T SLIVE & ACT LIKE A LOCALSKIP THE TOURIST TRAPSDON’ T WASTE YOUR TIMEM U S T - S E E S HIGHLY RECOMMENDED TIPS

SPRING 2016

Jaargang 1, nr. 1/2016

b&b magaz ine

Adverteren? Bel 020-7705211 of mail i n fo @m o ku m m aga z i n e. n l

NIEUW!

Van de makers van Mokum Magazine!

Copyright © 2016, Woord Vervolgd Amsterdam.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, op-geslagen in een geautoma-tiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, digitaal, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Mokum MagazineHaarlemmerdijk 73-11013 KC Amsterdam020-7705211info@mokummagazine.nl

Jaargang 5, nummer 2

HOOFDREDACTIEMartijn van StuyvenbergRobert Plat

ARTDIRECTION EN VORMGEVINGEvelyne Dielen

MARKETING & SALESVerdi van der Steege verdi@mokummagazine.nl

MEDEWERKERSDaniëlle CardozoEdith KrabRemco BumaSascha Korzec Robert LeonAndré Jagt

DRUK Printerface, Leiderdorp

OPLAGE 20.000

VoorwoordIn het Antoni van Leeuwenhoek staat de ziekte kanker centraal. Kanker is in veel gevallen pure pech, maar de kans op het krijgen van kanker is ook te beïnvloeden. Tijdens de aanbieding van een petitie aan de minister van VWS om het jeugdroken te ontmoedigen, zei René Bernards, één van de topwetenschappers van het Antoni van Leeuwenhoek, tegen een journalist van de NOS: ‘Als we ervoor kunnen zorgen dat geen kind meer gaat roken, bereiken we op kankergebied meer dan ik met al mijn werk in het lab in 30 jaar tijd heb bereikt.’ Roken veroorzaakt 30 procent van alle kankersterfte in Nederland. Tabak draagt bij aan het ontstaan van 17 soorten kanker, waarvan longkanker de bekendste is. En juist de kankers die ontstaan door tabak zijn het moeilijkst te behandelen. De prognose van kankerpatiënten die doorgaan met roken is bovendien slechter. Dus zolang er steeds weer nieuwe rokers bijkomen, is het onderzoek van Bernards en zijn collega’s als gas geven met de voet vol op de rem.KWF Kankerbestrijding lanceerde recent de campagne ‘Eigenlijk best gek, hè?’ die onder meer benoemt dat je op meer plaatsen sigaretten kunt kopen dan brood. Deze campagne sluit aan bij de ambitie van de rookvrije generatie: de generatie geboren na 2016 die geen tabak meer zal kennen. Als daardoor in de toekomst minder kanker ontstaat én kanker minder snel terugkeert, zal er meer geld overblijven voor onderzoek. Dan kunnen de onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek en andere kankerinstituten écht gas geven. Wie weet wordt kanker dan ooit werkelijk een chronische ziekte. Laten we ervoor zorgen dat onze kinderen niet beginnen met roken. Een kind dat begint te roken is binnen 3 tot 4 weken verslaafd aan een product dat twee van de drie gebruikers doodt. Laten we ervoor zorgen dat de 30.000 verkooppunten van tabak tot een handjevol worden teruggebracht en dat de prijs van sigaretten fors omhoog gaat om ons doel te bereiken: minder kanker, minder sterfte.

Wanda de Kanter Longarts Antoni van LeeuwenhoekVoorzitter Stichting Rookpreventie Jeugd

KOM ELKE WOENSDAG NAAR DE GEZELLIGE BINGO IN BROUWERIJ DE PRAEL (ZIE P.7)

MokumMagazine4

In 2015 kregen 54.632 mannen en 50.354 vrouwen de diagnose kanker.

Roken is de belangrijkste risicofactor voor kanker, 30% van alle gevallen van kanker kan aan roken worden toegeschreven.

Bij vrouwen komt steeds vaker longkanker voor, bij mannen juist minder. Dit komt door het veranderd rookgedrag. Mannen roken steeds minder, vrouwen steeds meer.

1 op de 8 Nederlandse vrouwen krijgt borstkanker in de loop van haar leven. Per jaar krijgen ongeveer 100 mannen borstkanker.

Het risico op borstkanker wordt onder andere vergroot door het krijgen van het eerste kind op latere leeftijd, het niet geven van borstvoeding, overgewicht en een gebrek aan lichaamsbeweging.

Mensen die veel rood vlees eten, hebben een verhoogde kans op het krijgen van dikkedarmkanker.

Een gevarieerd eetpatroon in combinatie met een gezond gewicht en beweging is de gezondste manier van leven, waardoor het risico op kanker vermindert.

De combinatie roken en alcohol verhoogt het risico op hoofd-halskanker met 40%.

Grapefruit heeft een negatief effect op chemotherapie. Deze fruitsoort zorgt ervoor dat chemotherapie niet goed wordt afgebroken door het lichaam.

Teveel zon kan huidkanker veroorzaken, maar ook in de schaduw kun je verbran-den. Smeer je daarom altijd in.

Er zijn 3 keer zoveel verkooppunten van sigaretten dan bruin brood.

Keelkanker door orale seks is in Nederland in 20 jaar verzesvoudigd.

FEITENSoms lijkt het wel alsof je óveral kanker van kan krijgen. Dit zijn de waarheden en verzinsels die over de ziekte bestaan.

DE MEESTVOORKOMENDE VORM

VAN KANKER BIJ MANNEN IS PROSTAATKANKER,

BIJ VROUWEN IS DAT BORSTKANKER.

MET EEN GEZONDE LEEFSTIJL KAN 30% VAN ALLE KANKERDIAGNOSES WORDEN VOORKOMEN.

GRAPEFRUIT

WAT IS WAAR?

WAT IS WAAR?

ZON

BEUGEL BH

DEODORANT

SUPERFOODS

ELEKTROMAGNETISCHE STRALING,

STRESS

EETPATROONGEZOND GEWICHT

BEWEGING

ROKEN

FRUIT

Het is niet waar dat alleen mensen die niet meer te genezen zijn kunnen deelnemen aan wetenschappelijk onderzoek naar kanker.

Er is geen bewijs dat biologische producten de kans op het krijgen van kanker verkleinen, het herstel beter bevorderen of bijwerkingen verminderen.

Het slikken van antioxidanten helpt niet om kanker te voorkomen.

Er is geen onderzoek gedaan naar hennepzaad of hennepzaadolie en kanker bij mensen. Het gebruik van hennepzaad (olie) bij kanker wordt niet geadviseerd of afgeraden.

FABELS

MET EEN GEZONDE LEEFSTIJL KAN 30% VAN ALLE KANKERDIAGNOSES WORDEN VOORKOMEN.

ELEKTROMAGNETISCHE STRALING, STRESS, JE

CUPMAAT, HET DRAGEN VAN EEN BEUGEL BH

OF DEODORANT ZIJN NIET VAN INVLOED

OP HET KRIJGEN VAN BORSTKANKER.

ROOD FRUIT IS NIET BETER DAN ANDERE

SOORTEN FRUIT.

Bronnen: kanker.nl, voedingenkanker.info.nl

ER IS GEEN WETENSCHAPPELIJK BEWIJS DAT SUPERFOODS DE KANS OP HET KRIJGEN VAN KANKER VERLAGEN.

Ons adresProeflokaal de PraelOudezijds Armsteeg 261012 GP AMSTERDAMT 020 408 44 69boekingen@deprael.nl

Voucher

volg ons op:

Knip hem uit, neem hem mee en ontvang twee gratis proefglaasjes!

Presentatrice Viola Holt wenst scooterwinnares Ginny vele vei l ige ki lometers toe.

Na een gezell ige Bingo avond ri jdt Huub op zi jn nieuwe scooter naar huis.

Kom naar De Prael Bingo!

WIN EEN LA SOURIS SCOOTER!

Even wat afleiding nodig? Kom elke woensdag naar de Amsterdamse Bingo avond in Brouwerij De Prael (Oudezijds Armsteeg 26) en maak kans op fan-tastische prijzen.

R E S E R V E R E N V O O R D E B I N G O ? M A I L N A A R : B O E K I N G E N @ D E P R A E L . N L

OP 16 MAART, 20 APRIL, 11 MEI & 22 JUNI Bij La Souris ben je verzekerd van goede kwaliteit tegen de

beste prijs. Het merk staat op de achtste plek van de best verkochte scooters in Nederland. Bij La Souris koop je al een goede scooter vanaf € 699,-. Je bepaalt zelf het design,

de kleur en de stijlvolle accessoires. De scooters zijn zuinig in gebruik en dus minder belastend

voor het milieu. Bovendien is een volledige garantie van maar liefst 3 jaar standaard onderdeel van een uitstekende service. In het ruime assortiment van La Souris vind je Retro Scooters, Vespelini Scooters, City Scooters en modellen van overige

merken.

www.lasourisscooters.nl

5 TIPS IN 020!1 STEDELIJK MUSEUM Museumplein 10Elke vrijdag tot 22.00 uur open.

2 RESTAURANT C TASTEAmsteldijk 55 Dineer in het donker.3 FLOATCENTER AMSTERDAMNieuwe Kerkstraat 5-KGewichtloos drijven op zout water. 4 REYPENAER Singel 182Kaasproeverij bij Reypenaer. 5 ORIENTAL AY TEA Aletta Jacobslaan 7 Elke zondag in het Corendon Vitality Hotel Amsterdam.

WIN!

→

Open is een avond die is ontstaan om bij RTL Late Night openlijk met elkaar te praten over de ziekte kanker en de gevolgen daarvan. Presentator Humberto Tan (50) laat zich nooit leiden door angst.

Interview Marti jn van Stuyvenberg

HUMBERTO TAN

‘ER ZIJN 3 BELANGRIJKE WAARDEN IN HET LEVEN: GEZONDHEID, LIEFDE EN LEKKER ETEN!’

Twee jaar geleden werd bij zanger Thé Lau vastgesteld dat hij was uitbehandeld en nog 6 tot 9 maanden te leven had. Wat was de reden om dit nieuws zo uitgebreid op te pakken?‘Afgezien van het feit dat ik zijn band The Scene al jarenlang volgde, vond ik zijn verhaal van algemeen belang. Ten eerste omdat hij een be-kende Nederlandse artiest was en in de tweede plaats omdat hij bereid was om te vertellen wat de ziekte met hem deed en op welke manier hij ermee omging. Eén van de dingen die hij in RTL Late Night vertelde, was bijvoorbeeld dat

hij door kanker een veel scher-pere bullshitradar kreeg. Een kenmerkende uitspraak van Thé, die ook heel inspirerend was voor anderen.’

Was je verbaasd over het ge-mak en de openheid waarmee hij over zijn ziekte sprak?‘Nee, daar had ik veel be-wondering voor. Het is nogal wat om zoiets te delen. Het was op geen enkele manier gespeeld en hij wilde er met volle kracht voor gaan.’

RTL Late Night heeft hem gedurende zijn gehele ziek-teperiode gevolgd. Ongeveer een week voor zijn overlijden

was je bij hem thuis om terug te blikken op de 15 bijzonder verlopen maanden die hem nog waren gegund. Wat maakte de meeste indruk op je?‘Zijn levenskracht. Hij durfde, ook in zijn resterende tijd, te genieten van alle aandacht en de daaruit voortkomende mogelijkheden die hem nog waren gegund. Van Pinkpop tot het schrijven van een boek: hij deed het allemaal maar. Wat ik heel schrijnend vond, was dat mijn laatste interview ook reacties uitlokte als: is hij nou nog niet dood? Daar werd ik zó kwaad om! Ik dacht: wat lopen er toch een koude en asociale mensen rond op deze wereld.

MokumMagazine 9

MokumMagazine10

verder rook ik niet en drink ik weinig. Maar dat betekent niet dat ik nooit longkanker zal krijgen. Ik richt me liever op kansen dan op angst en sta positief in het leven. ’ Jullie spraken af dat de Open-actie nog heel lang blijft bestaan. Hoe ga je daar in 2016 invulling aan geven?‘Zoals het er nu naar uitziet, volgt er in juni weer een live-uitzending van RTL Late Night waarin we openlijk over de stand van zaken rondom kanker zullen praten. Over de invulling hiervan is nog niets bekend, maar ik vind het fantastisch dat RTL deze gigantische productie weer mogelijk maakt en ik hoop dat het veel zal ople-veren voor het Antoni van Leeuwenhoek.’

Je bent omroepman van 2015, je agenda puilt uit en

je hebt succes. Hoe relatief is succes voor je?‘Zo relatief als het maar kan zijn. Ik heb er altijd voor ge-kozen om een baan te kiezen waarvoor ik ’s ochtends wil opstaan. Tegelijkertijd is het ook maar werk. Er zijn maar 3 belangrijke waarden in het leven: gezondheid, liefde en lekker eten!’

Matthijs van Nieuwkerk zei onlangs dat jij indruk maakt om de persoon die je bent. Is dat het grootste compliment dat je kan krijgen?‘Matthijs weet als geen ander hoe moeilijk het is om aan een verwachtingspatroon te voldoen. Nu houd ik me daar niet al te veel mee bezig, maar het is wel een enorme opgave om elke avond goede gesprekken te produceren. De ene avond lukt dat beter dan de andere, maar ik heb geen tijd om daar lang bij stil te staan. We gaan gewoon door en het allermakkelijkste wat ik kan doen, is gewoon mezelf zijn.’

Vorig jaar werd je 50. Zou je ook 100 willen worden?‘Dat weet ik niet, het hangt ervan af hóe. Het lijkt me ook niks als je heel oud bent en je helemaal niemand meer om je heen hebt die van je houdt…’

‘IK RICHT ME LIEVER OP KANSEN DAN OP ANGST’

Waarom zou je niet iedereen toejubelen die geniet van zijn nog korte levensverwachting en er alles uithaalt wat erin zit? Thé heeft genoten met een hoofdletter G - en terecht.’

Had jij zelf ook zo open kun-nen zijn? ‘Ik heb er nooit aan gedacht wat ik in zijn geval zou doen. Dat is ook geen realistische inleving. Je weet nooit wat je zelf zou doen als je de diagnose kanker krijgt. Het heeft geen enkele zin om daarover na te denken.’

In hoeverre laat jij je leiden door angst voor een ziekte?‘Ik ben me ervan bewust dat je daar slechts voor een deel in-vloed op hebt en voor een heel groot gedeelte ook helemaal niet. Ik kan alleen maar mijn best doen om niet al te domme dingen te doen. Af en toe eet ik wel eens ongezond, maar

MORE INFO & TICKETS

EVEN EEN AVOND UIT IN DE NORTH SEA JAZZ CLUB

Grote namen in een intieme setting, geheel in New Yorkse stijl: aan tafel dineren, zo ongeveer bij de artiesten op schoot. Dat is het idee achter de North Sea Jazz Club. Je ziet live concerten van kleine en grote namen in een intieme setting. Net als op het North Sea Jazz Festival ontdek je nieuwe artiesten en hoor je verschillende muziek-stijlen: van jazz, funk, soul, blues tot world. En dat het hele jaar door. Bij de meeste concerten kan je voorafgaand en tijdens het optreden genieten van een driegangendiner samengesteld door de chef-kok.

EERDER IN DE CLUB WAREN Jamie Cullum - Lee Ritenour – Snarky Puppy – Patti Austin – Fatoumata Diawara – Lizz Wright – Fred Wesley – Shirma Rouse – Jamie Cullum – Dr. John – Erykah Badu – Alain Clark – Tuck & Patti – Booker T. Jones – Roy Ayers – Marthe Reeves & The Vandellas – Sabrina Starke – Eddie Palmieri – Hiatus Kaiyote - Sharon Jones & The Dap–Kings - Fourplay & many more…

MORE INFO & TICKETS

EVEN EEN AVOND UIT IN DE NORTH SEA JAZZ CLUB

Grote namen in een intieme setting, geheel in New Yorkse stijl: aan tafel dineren, zo ongeveer bij de artiesten op schoot. Dat is het idee achter de North Sea Jazz Club. Je ziet live concerten van kleine en grote namen in een intieme setting. Net als op het North Sea Jazz Festival ontdek je nieuwe artiesten en hoor je verschillende muziek-stijlen: van jazz, funk, soul, blues tot world. En dat het hele jaar door. Bij de meeste concerten kan je voorafgaand en tijdens het optreden genieten van een driegangendiner samengesteld door de chef-kok.

EERDER IN DE CLUB WAREN Jamie Cullum - Lee Ritenour – Snarky Puppy – Patti Austin – Fatoumata Diawara – Lizz Wright – Fred Wesley – Shirma Rouse – Jamie Cullum – Dr. John – Erykah Badu – Alain Clark – Tuck & Patti – Booker T. Jones – Roy Ayers – Marthe Reeves & The Vandellas – Sabrina Starke – Eddie Palmieri – Hiatus Kaiyote - Sharon Jones & The Dap–Kings - Fourplay & many more…

Jacoline van der Hek is al 3 jaar werkzaam in het Antoni van Leeuwenhoek als oncologie verpleegkundige. Hoe gaat zij om met alles wat ze meemaakt?Interview Marti jn van Stuyvenberg www.werkenbijavl.nl

Wat is het verschil tussen jouw werk en dat van een verpleegkundige in een regulier ziekenhuis?‘Het Antoni van Leeuwenhoek is een oncologisch centrum waar geen andere aandoeningen worden behandeld dan kanker. Als verpleegkundige in het AVL heb je meer te maken met het sociaal-psychologische aspect.’

Hoe ziet een werkdag van een oncologie verpleegkundige er globaal uit? ‘Op de afdeling waar ik werk komen veel patiënten voor een intensieve chemo-therapiekuur. Allereerst verdiepen we ons in de patiënten van die dag en hun dossiers. Daarna bespreken we met de patiënt hoe het met ze gaat en wat er die dag voor hen op het programma staat, een onderzoek bijvoorbeeld of een behandeling. Daar begeleiden we hen bij. Als de lichamelijke controles zijn gedaan en de medicijnen zijn toegediend, wordt er overgegaan tot de algehele dagelijkse zorg. Tijdens de artsenvisite bespreken we het verdere verloop van de behandelingen. We praten veel met patiënten, hun behandelingen zijn zeer intensief en hun vooruit-zichten niet altijd positief. Dat maken we bespreekbaar. De ene patiënt wil hier meer over kwijt dan de andere, maar we zijn een luisterend oor. Waar nodig betrekken we andere zorgverleners, zoals bijvoorbeeld een maatschappelijk werker of een pastor.’ Hoe ga jij om met alles wat je meemaakt?‘Het geeft me voldoening om iemand bij te staan, maar de ene werkdag is zwaarder dan de andere. Sommige mensen komen makkelijker door hun chemotherapiekuur heen en die afwisseling hebben we allemaal wel nodig. Aan het einde van een zware dag praat ik graag na met collega’s om alles van me af te zetten, zodat ik patiënten en hun verhalen niet mee naar huis neem. Maar ik geef toe: het is moeilijk om alles naast me neer te leggen. Dat lukt niet altijd, maar gelukkig wel vaak.’

JACOLINE VAN DER HEK

INTERVIEW

‘HET GEEFT ME VOLDOENING OM IEMAND BIJ TE STAAN’

De Amsterdamse Pot

Hollandse maaltijden

bij u thuis bezorgd

Ook voor catering kunt u

altijd bij ons terecht.

Neem contact op voor

de mogelijkheden.

Geopend op zondag t/m donderdag,

van 16.30 tot 21.30

vrijdags en zaterdags gesloten

Marnixstraat 88h, 1015 VZ Amsterdam

T 020 - 428 77 94 • www.deAmsterdamsePot.nl

Bestel via www.deAmsterdamsePot.nl

en ontvang 5% korting op uw bestelling

DE LEKKERSTE caesar salad VAN 020

In Amsterdam wordt er steeds meer ingespeeld op goede voeding en een gezonde leefstijl. Waar neem je de lekkerste caesar salad mee?

van

Een

TEST

1 3

2 4 6WINNAAR!

1 URBAN SALADBijlmerplein 1007Prijs: € 7,95

Oordeel: Mooie zaak waar je terecht

kunt voor salades, wraps en huis­

gemaakte soepen. Deze uitstekende

caesar salad was nóg lekkerder

geweest met gegrilde kip, wat meer

dressing en parmezaanse kaas.

Cijfer: 9

2 PAR HASARDCeintuurbaan 113-115Prijs: € 11,50

Oordeel: Little Gem it is! Een fancy

gepocheerd eitje en lekkere pittige

kaas maken deze volgens het

traditionele recept bereide caesar

salad af. Minpunten: zorgvuldig

gegrilde kipstukken, maar geen

spek. De ansjovis is een over­

heersende smaakbepaler.

Cijfer: 9 ½

3 VAPIANORembrandtplein 2-4Prijs: € 9,50

Oordeel: Uiterst vriendelijk en goed

uitziend personeel (Hallo Gaby, Zina,

Davio en Koen!) maken het lange

wachten minder erg. Voor verbetering

vatbaar: droge kipstukken, een enorme

hoeveelheid kaas en dat verdwaalde

cherrytomaatje had niet gehoeven.

Daarentegen erg lekkere, lichtzure

dressing.

Cijfer: 8

4 STACHHaarlemmerstraat 150Prijs: € 6,99

Oordeel: Ook hier worden de dressing

en de croutons er apart bij geleverd.

De (te zoete) dressing is een misser,

evenals de stukjes komkommer en het

tankstation eitje.

Cijfer: 6

5 TOMATILLOOvertoom 261Prijs: € 10,10

Oordeel: Deze drijfnatte Tex­Mex snacksla

bevat tortilla’s, groene tomaten, limoen en

slappe croutons. Dit is een salade die zich

eigenlijk geen caesar salad mag noemen.

Cijfer: 6

6 SALAD & THE CITYBilderdijkstraat 164Prijs: € 10,00

Oordeel: Hier pakken

ze flink uit met extra

stukken verrukkelijk brood

met olijfolie en een apart

geserveerde dressing. Met

crunchy croutons, grote

stukken spek, subtiel

geraspte kaas en de

perfecte klassieke caesardressing is dit

de meest complete maaltijd.

Cijfer: 105

Productie Remco Buma, Sascha Korzec, Robert Plat, Marti jn van Stuyvenberg

De Amsterdamse Pot

Hollandse maaltijden

bij u thuis bezorgd

Ook voor catering kunt u

altijd bij ons terecht.

Neem contact op voor

de mogelijkheden.

Geopend op zondag t/m donderdag,

van 16.30 tot 21.30

vrijdags en zaterdags gesloten

Marnixstraat 88h, 1015 VZ Amsterdam

T 020 - 428 77 94 • www.deAmsterdamsePot.nl

Bestel via www.deAmsterdamsePot.nl

en ontvang 5% korting op uw bestelling

MokumMagazine16

‘BIJ IMMUUNTHERAPIE ZET JE JE EIGEN LEGER IN’

Immuuntherapie is een behandeling die het afweersysteem van de patiënt tracht te mobiliseren tegen zijn ziekte. Prof. dr. John Haanen van het Antoni van Leeuwenhoek legt uit. Interview Marti jn van Stuyvenberg

Immuuntherapie, wat is dat precies?‘Dat is een behandeling waarbij het natuurlijke afweersysteem van het lichaam, ons harnas, wordt geactiveerd om kanker te bestrijden. Onze krachtige afweercellen blij-ken niet alleen in staat om virussen en bacteriën te herkennen en op te ruimen, maar kunnen de tumorcellen ook vernietigen.’

Hoe werkt het?‘Op maat gemaakte afweer- of antistoffen herkennen specifieke eiwitten die zich op de afweercellen bevinden en die normaal gesproken het afweersysteem in toom houden. Ze weten zich te binden aan deze eiwitten, waardoor de rem van het afweer-systeem wordt weggehaald, zodat de afweercellen de kanker te lijf kunnen gaan en kunnen vernietigen. Bij immuuntherapie zet je dus je eigen leger in.’’

Wanneer kom je voor immuuntherapie in aanmerking?‘Dat hangt allereerst van het tumortype af. We weten ook dat lang niet alle tumorty-pen gevoelig zijn voor immuuntherapie en van sommige moet dat nog worden on-derzocht. Ook kan er in een aantal gevallen voor immuuntherapie worden gekozen als een standaardbehandeling geen effect heeft.’

Wat zijn de voor- en nadelen? ‘Een voordeel is dat het een specifieke en gerichte behandeling is waarbij niet de tumor, maar het afweersysteem wordt behandeld. Een relatief klein deel van de patiënten heeft er langdurig baat bij. Vijf jaar geleden was uitgezaaide huidkanker of longkanker een dodelijke ziekte, maar we zien nu dat een deel van deze patiënten lang kan overleven. Een nadeel is dat het tijd kost om het immuunsysteem te activeren. Bij chemotherapie zie je binnen 6 weken wat het effect is, maar bij immuuntherapie moet je soms langer wachten. Een ander nadeel is dat je immuun-systeem tijdelijk hypergevoelig wordt voor je eigen lichaam en dat kan bijwerkingen hebben als gevolg. Het onderzoek zal zich nu richten op hoe we immuuntherapie vaker en effectiever kunnen inzetten en combineren met andere behandelingen.’

JOHN HAANEN

IMM

UUNT

HERA

PIE

IM

MUU

NTHE

RAPI

E

2009‘Ik moet allereerst aan mijn gezondheid denken. We willen veel gaan optreden, maar ik kan niet alles doen.’‘Het leven is wat gebeurt terwijl je plannen maakt. 2 Unlimited was net bij elkaar, we maakten plannen en toen kwam de diagnose kanker als donder-slag bij heldere hemel. Het eerste wat ik dacht, was dat ik me erop moest richten om beter te worden. Omdat ik me nog niet ziek voelde, hebben we gekeken naar wat ik aan zou kunnen.’

2010‘Het gaat nu heel goed. Ik heb een groot gedeelte achter de rug: chemo en operaties, enzo. Ik heb het gevoel dat ik nu aan het herstellen ben. Ik moet nog bestraald worden, maar voor mezelf voelt het heel positief.’‘Ik ben niet altijd zo positief geweest. Er waren ook momenten dat ik somber en zeurderig was. Ik probeerde optimis-tisch te blijven en de chemotherapie niet te haten, maar te omarmen. Ik telde mijn zegeningen en maakte het traject af.’

2010‘Opeens met je kale hoofd Vrienden van Amstel doen. Iedereen ziet een vette show, maar voor mij was het een uitputtingsslag.’

‘Van tevoren kun je niets inschatten. Soms lag ik voor ons optreden als een ziek vogeltje in de kleedkamer. Pas als mijn pruik bij de make-up werd opgezet, zag ik mezelf zoals ik was. Dat was confronterend, maar het maakte me ook blij. Ik was er nog!’

2011‘Mijn kind gaat voor. Hij is 5 en ik wil hem zien opgroeien. Het belangrijkste is dat ik er nog ben en dat ik rust heb.’‘Hij is nu bijna 11 en ik heb er inmiddels ook een dochter bijgekregen. Wat mijn uitspraak van toen betreft: ik denk er nog precies zo over. De meest afschuwelijke gedachte van die hele periode was dat mijn kind zonder mij verder zou moeten.’

2016‘Ik voel me nu beter dan ooit omdat ik het leven des te meer waardeer.’‘Als je een lange tijd in de survivalmodus hebt gezeten en de psychische klap hebt overwonnen, begint het gewone leven weer. Ondertussen heb je dan nog steeds een hoop te verwerken. Vroeger kon ik me echt over van alles druk maken. Nu is dat minder en denk ik er vaker aan dat het veel erger had gekund. Ik geniet van de kleinste dingen, van quality time met mijn gezin tot een paar bloemetjes die opkomen. Ik moet daar zelf wel eens om lachen, maar zo simpel is het.’

ANITA DOTHAnita Doth (44), zangeres van 2 Unlimited en docente aan de Herman Brood Academie, kreeg in 2009 de diagnose borstkanker. We blikken met haar terug op een aantal uitspraken van toen en nu.

Interview Marti jn van Stuyvenberg Foto Wil l iam Rutten

‘IK PROBEERDE DE CHEMOTHERAPIE TE OMARMEN’

INTERVIEW

Welk gevoel overheerst als je terugdenkt aan de laatste jaren met Menno?‘We leefden met kanker, maar waren er niet continu mee be-zig. Hij veranderde niet door zijn ziekte en bleef doorgaan met werken, leven en genie-ten. Het enige wat veranderde, was dat hij geen verre reizen meer wilde maken. Hij wilde niet te ver weg zijn van het An-toni van Leeuwenhoek, omdat hij zich daar veilig voelde.’

Hoe was het voor jou toen de diagnose werd gesteld?‘Heel heftig. Vanaf dat ogen-blik werden we vergezeld door angst. Niet dat ik er altijd aan dacht om hem te verliezen, maar ik wist dat de risico’s toenamen naarmate de ziekte vorderde. Je kan er een heel groot drama van maken - en dat ís het natuurlijk ook - maar je kan ook je schouders eronder zetten en denken: welke plannen kunnen we nog maken?’

NICOLE BUCHEind 2010 kreeg Menno Buch te horen dat hij kanker had. Bij een operatie werd er onder meer een tumor uit zijn tong weggesneden. Twee jaar later kwam de ziekte terug. Na wederom uitzaaiingen in 2014 overleed hij op 62-jarige leeftijd. Nicole Buch (48) zet zijn werk voort.

Interview Marti jn van Stuyvenberg Foto RTL/Nick van Ormondt

Wat was jouw rol tijdens zijn ziekte?‘Ik stond voor, achter en naast hem. We zorgden er-voor dat we deel uitmaakten van elkaars belevingswereld. Híj was ziek, maar het was een proces waar we samen doorheen gingen. We spraken uit waar onze angsten lagen, hoe we erin stonden en wat we voelden. Dat is heel belangrijk als de ander ziek is. Met openheid geef je steun aan elkaar.’

Wanneer was het écht foute boel?‘Een jaar voor zijn overlijden had hij opnieuw uitzaaiingen. Daarna heeft hij nog een operatie gehad en dat was het laatste wat ze voor hem konden doen. We wisten dat het einde in zicht was en dat het zijn laatste serie Buch In De Bajes zou worden. Menno was, zoals altijd, in-the-lead en realistisch over de vol-gende fase in zijn leven. Toen

INTERVIEW

‘MET OPENHEID GEEF JE STEUN AAN ELKAAR’

hij terminaal werd, ging hij helemaal in de overdrive.’

Op welke manier?‘Hij maakte toekomstplannen waarvan hij zelf geen deel zou uitmaken. Hij wist dat ik een boek ging schrijven over zijn leven en dat ik Buch In De Bajes overnam. Ondertussen regelde hij alles voor me. Hij dacht over alles na om het mij zo comfortabel mogelijk te maken. Het was keihard, maar ook een heel intens en mooi proces om samen afscheid te nemen. Hij wees me erop dat iemand die tegen een boom rijdt nooit de kans krijgt om het allemaal op deze manier te doen.’

Hoe comfortabel is je leven nu?‘Allesbehalve. Ik ben geam-puteerd en heb een gat in mijn hart. Iedereen zegt dat verdriet slijt, maar dat is niet zo. Na zijn dood ging ik in de zesde versnelling. Ondertussen schaam ik me niet voor mijn tranen, hoe ongemakkelijk ze soms ook kunnen zijn. Dit is voor mij dé manier om door te gaan. ‘Leef, mijn liefde, leef. Geniet en vier het leven’, zo heeft hij het letterlijk tegen me gezegd. Hij had me een schop onder mijn kont gegeven als ik dat niet zou doen.’

PERS

ONAL

IZED

MED

ICIN

E

PERS

ONAL

IZED

MED

ICIN

E

Personalized medicine is een radicaal andere aanpak van kanker. Voor een behandeling is niet de plek van de tumor leidend, maar de veranderingen in het DNA van de tumor. En die zijn bij elke patiënt anders, vertelt Prof. dr. René Bernards van het Antoni van Leeuwenhoek

Personalized medicine, wat is dat?‘De Nederlandse vertaling hiervan zou op de persoon afgestemde therapie kunnen zijn. Het is dus geen one size fits all-behandeling, maar juist het tegenovergestelde: doelgerichte therapie op maat. Vanuit de wetenschap dat elke kanker anders is en tumoren nooit hetzelfde zijn, is het effect van de behan-deling niet voor iedereen hetzelfde. De therapie moet dus worden afgestemd op de desbetreffende tumor. Hoe? Door naar de onderliggende genetische defecten te kijken. We zijn in staat om van elke tumor een genetische vingerafdruk te maken op basis waarvan we therapie kunnen voorschrijven die het meeste kans maakt. In het Antoni van Leeuwenhoek gebeurt dat al voor een aantal tumorsoorten, maar nog lang niet voor alle.’

In 2013 beweerde u dat kan-kertherapie op maat ertoe leidt dat het binnen 20 jaar voor 90 procent een chronische ziekte is. Staat u daar nog steeds achter?‘Absoluut! Ieder jaar neemt de 5-jaars overleving met ongeveer een half procent toe. Als je deze lijn doortrekt, kom je in 2033 uit op 80 procent. De nieuwe ontwikkelingen op het gebied van personalized medicine en immuuntherapie zijn zó veelbelovend, dat we de ambitie moeten hebben om die 10 procent extra te bereiken waardoor we op de 90 procent uitkomen.’

Hoe snel gaat het?‘In 1980 was kanker een ho-peloze, volstrekt onduidelijke black box. We wisten echt he-lemaal niks in vergelijking met wat we nu weten. De vijand is inmiddels in kaart gebracht. We hebben een blauwdruk van wat er mis is in kanker-

cellen en daarmee is het op wetenschappelijk gebied veel meer een logistiek probleem geworden. In de kliniek kunnen die inzichten vaak nog niet worden toegepast. We moeten middelen creëren tegen alle ontspoorde signaleringsrou-tes. Ook moeten we nog leren welke combinaties en hoe we immuuntherapie moeten inzet-ten en hoe we meetmethodes kunnen verbeteren om kanker met een routinematig onder-zoek eerder op te sporen.’

Is kanker pure pech, of kun je er iets aan doen?‘Veertig procent van alle kan-kersoorten zijn te vermijden door gedrag. In volgorde van belangrijkheid zijn dat roken, roken en nog eens roken. Na driemaal roken te hebben genoemd, volgt overgewicht en blootstelling aan overtollig zon-licht. Tot slot is ook voeding belangrijk, maar dat is niet de allergrootste risicofactor. Ik wil

RENÉ BERNARDS ‘DE FINISHLIJN KOMT IN ZICHT’

Interview Marti jn van Stuyvenberg

INTERVIEW

benadrukken dat je niet alles op één hoop kunt vegen als het om je gezondheid gaat. Het is dus niet zo simpel als: sinaas-appels zijn gezond, roken is slecht - dus blijf ik roken en eet ik wel een extra sinaasappeltje per dag. Zó werkt het dus niet!’

Welke patiënten komen in aan-merking voor een personalized medicine behandeling?‘Allereerst is dat afhankelijk welk soort kanker je hebt en in welk stadium. Daarna hangt het ervan af of er een middel is en of dat medicijn al is goedgekeurd. Sommige persoonlijke behandelingen worden alleen voorgeschreven in een uitgezaaid stadium, maar bij melanoom en borst-kanker wordt er vaak al direct behandeld met selectieve remmers of immuuntherapie. Kortom, steeds sneller worden er concrete resultaten behaald. We zijn er nog niet, maar de finishlijn komt in zicht.’

MokumMagazine24

COLUMN

AjaxOns allerKANKER MET DE MOND VOL TANDEN

Het is heel verleidelijk om als columnist alles wat Ajax betreft op te hangen aan Johan Cruijff. De etalage van aanleidingen puilt uit. In dit themanummer mag het actuele medisch dossier van ‘Jopie’ dan ook niet ontbreken.De maestro heeft bovendien overal een mening over en als het even kan ook een oplossing voor. Hij weet (beter) hoe je Spa Rood drinkt, hoe je biljart en hoe een ervaren taxichauffeur – in een voor Johan onbekende stad - de beste route kan rijden. Het is niet ondenkbeeldig dat hij de Spaanse chirurg, die zijn ‘bypasses’ aangelegde, heeft gevraagd of die dat met zijn buitenkantje heeft gedaan. En, of hij met ‘de punt naar voren’ of juist ‘naar achteren’ heeft geopereerd?Natuurlijk bestaat Ajax 47 jaar langer dan zijn onuitwisbare boegbeeld, maar met het oog op de verworven status is het toch een beetje ‘het kip of het ei?’ geworden. Wie was er eerder? Johan of Ajax? Zeker is dat Ajax iedereen en zelfs zijn voetbalhogepriester zal overleven. Toch sloeg het bericht over zijn bijna vergeten sterfelijkheid in als een bom. Zijn verleden met roken lijkt hem ondanks een ‘logische’ onthouding van ruim 2 decennia bij de longen te hebben gegrepen.Ondanks zijn afkeer van bestuurders is zijn respect voor specialisten als aangeboren. En nu als patiënt zichtbaar vertrouwenwekkend. De man die leefde op rancune, de boel als geen ander op scherp kon zetten, bijna altijd piekte als het moest en alles op gevoel deed, moet zich nu overgeven aan de wetenschap van anderen. Aan hun professionele zijde zal nummer 14 letterlijk voor zijn leven vechten. Zelden zal deze gewraakte kwaal zich geconfronteerd hebben geweten met deze Mokumse natuurkracht, die zich de levensadem niet gemakkelijk zal laten ontnemen. Ik zie uit naar de persconferentie na JC’s wonderbaarlijke overwinning op zijn ziekte, waarin hij, omringd door trotse artsen verklaart ‘niet te houden van lichaamscellen die zich delen, maar niet weten waar naar toe’. Daar had de kanker even niet van terug.

Robert Leondutchfellow.wordpress.com

COLUMN

We ❤AmsterdamJaargang 4, nr. 12/2015

Johnny de Mol‘AMSTERDAM IS DE STAD WAARVAN IK HOUD’

NEEM GRATIS

MEE!

INTERVIEWS LANGE FRANS, HADEWYCH MIN IS, JANDINO ASPORAAT, SA ÏDA MAGGÉ

WIN

We ❤Amsterdam

BLIND DATE‘IK WAS BANG DAT IK

IN SLAAP VIEL’

DOE MEE!WILLY ALBERTI QUIZ

Jaargang 4, nr. 10/2015

Gaby BlaaserIPAD MINI 4

‘IK WIL TROUWEN IN HET AMSTEL HOTEL’

NEEM GRATIS

MEE!

INTERVIEWS TJEERD OOSTERHUIS, DÉFANO HOLWIJN, MILJUSCHKA WITZENHAUSEN

WORD NU ABONNEE EN GENIET VAN MOKUM MAGAZINE!

Voor maar € 29,95

bestel je een prachtig

gemengd rozenboeket.

Of een satijnen

dekbedovertrek. Of je

rent een maand lang je

benen uit je lijf bij een

sportschool. Maar voor

hetzelfde bedrag kun

je ook een jaar lang

het leukste tijdschrift

van Amsterdam op je

deurmat laten vallen.

WORD ABONNEE!

JA, DAT WIL IK!

Naam:

Adres:

Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer:

E-mailadres:

Stuur deze bon naar: Mokum Magazine, Haarlemmerdijk 73, 1013 KC, Amsterdam.

MokumMagazine 27

DR. STOUTHARD Dr. Jacqueline Stouthard is internist

– oncoloog en gespecialiseerd in borstkanker en gynaecologische

tumoren.

WORD NU ABONNEE EN GENIET VAN MOKUM MAGAZINE!

Naam:

Adres:

Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer:

E-mailadres:

ZELFONDERZOEKIs zelfonderzoek van borsten nuttig?Uit onderzoek is gebleken dat er geen verschil in gezond-heidswinst is tussen mensen die wel regelmatig zelfonder-zoek doen en mensen die dat niet doen. In die zin levert zelfonderzoek niets extra’s op. Het is wel belangrijk dat mensen vertrouwd raken met hun eigen lichaam. Zo weet u bijvoorbeeld hoe uw huid, borsten of zaadballen eruit zien en vallen veranderingen makkelijker op. Dit kunt u dan ook duidelijker aan uw arts vertellen. Bij sommige risicogroepen is zelfonderzoek juist wél aan te raden. Mensen die weten of vermoeden dat ze een verhoogd risico hebben op een bepaalde vorm van kanker doen er goed aan dit met hun arts te bespreken.

DE DIAGNOSEHoe lang duurt het voordat een diagnose gesteld kan worden?Dat ligt aan de tumorsoort en aan de plaats van de tumor. We doen er in het Antoni van Leeuwenhoek alles aan om de diagnose snel te kunnen stel-len. We hebben voor veel tu-morsoorten een sneldiagnos-tiek spreekuur. Onder meer voor verdenking van kanker van de prostaat, dikke darm, huid, baarmoeder(hals), nier en natuurlijk de borst. Als een vrouw onder de douche een raar knobbeltje voelt, kan ze binnen 24 uur bij ons terecht. Dezelfde dag krijgt ze een diagnose en een behandelplan volgt dan zo snel mogelijk.

BEHANDELING OP MAATEen behandeling op maat, wat is dat?Uit onderzoek blijkt dat elke tumor uniek is. Elke tumor heeft zijn eigen DNA. En dus moet je bij elke tumor kijken welke behandeling daarbij past. Zo hebben we bijvoorbeeld in het Antoni van Leeuwenhoek de Mammaprint ontwikkeld. Hiermee kunnen we de agressiviteit van een borsttumor bepalen en aan de hand daarvan beslissen of een behandeling met chemo-therapie, naast opereren of bestralen, zinvol is.Meer informatie over het Antoni van Leeuwenhoek vind je op www.avl.nl, of op de Facebookpagina van het AvL.

RADI

OTHE

RAPI

E

RADI

OTHE

RAPI

E

MokumMagazine28

RADIOTHERAPIE OP MAATDoor beeldgestuurde radiotherapie, nieuwe bestralingstoestellen en geavanceerde vormen van bestraling kunnen patiënten steeds effectiever en met minder bijwerkingen worden behandeld. We beschikken tegenwoordig over driedimensionale beelden van de tumor, waarbij we kunnen zien hoe de tumor ligt ten opzichte van aangrenzende weefsels en organen. Daardoor is het mogelijk de straling beter te richten en meer gezond weefsel te sparen. Met 3D-informatie kunnen we veel nauwkeuriger corrigeren.Om de beweging van de tumor in kaart te brengen, wordt de cone beam CT gebruikt. We kunnen nu berekenen en voorspellen. Een prostaat zit bijvoorbeeld nooit op dezelfde plek. We kunnen nu berekenen welke bestralingsmarge nodig is en de dosis op veilige wijze verhogen.Een veelbelovende nieuwe ontwikkeling in de radiotherapie is de MR-versneller. Dit apparaat moet het mogelijk maken tumoren te bestralen terwijl de patiënt een MRI-scan ondergaat. Op die manier kan de straling precies op de juiste plek worden toegediend. Vergeleken met de cone beam CT biedt de MR-versneller nog meer detail. Ook is te zien hoe de tumor meebeweegt met de ademhaling van de patiënt.Deze zomer krijgt het Antoni van Leeuwenhoek ook een Gamma Knife®: een bestralingstoestel met een heel hoge nauwkeurigheid. Het toestel wordt vooral ingezet voor het behandelen van patiënten met kleine of meerdere hersenuitzaaiingen. Tot voor kort was het bij dit soort uitzaaiingen nodig om de hele schedel te bestralen, met alle gevolgen van dien voor de hersenen. Met de Gamma Knife® blijft het omringende weefsel zoveel mogelijk gespaard. Radiotherapie zal een steeds grotere rol in de behandeling gaan spelen, omdat patiënten door toenemende screeningsmogelijkheden eerder worden gediagnosticeerd en er voor patiënten met uitzaaiingen steeds betere medicijnen komen. Bij patiënten met kleine tumoren kan radiotherapie een goed alternatief zijn voor opereren. Voor patiënten met enkele uitzaaiingen kan het bovendien een waardevolle aanvulling zijn op de behandeling met medicijnen.

Prof. dr. Marcel Verheij

COLUMN

* Het e-Vier pakket is gratis bij aanschaf van een nieuwe Nissan LEAF of e-NV200 in de periode 1 januari t/m 31 maart 2016. Het pakket kan niet gecombineerd worden met andere acties en is niet inwisselbaar tegen contanten. ** Maximaal 12 weken gedurende 4 jaar. Aan de onderdelen van het e-Vier pakket zijn nog diverse andere voorwaarden verbonden, vraag uw Nissan verkoopadviseur naar de exacte voorwaarden.

Overeenkomstig 715/2007.EG. Min/max verbruik Nissan LEAF: 150 Wh/km. CO2-uitstoot van 0 gr/km.

Palmpolstraat 6 1327 CE Almere Tel. (036) 549 10 50 T.T. Vasumweg 36 1033 SC Amsterdam Tel. (020) 633 21 11 www.nissan-brockhoff.nl

AutoBrockhoff

NU TIJDELIJK MET GRATIS E-VIER PAKKET*:

Naast het e-Vier pakket profiteert u van het feit dat onze 100% elektrische modellen zijn vrijgesteld van wegenbelasting en vallen in de laagste bijtellingscategorie van slechts 4%. Er zijn verschillende mogelijkheden om Nissan LEAF te rijden. Met Nissan LEAF Flex koopt u de auto, maar huurt u de batterij. Natuurlijk kunt u er ook voor kiezen de batterij aan te schaffen. In beide gevallen ontvangt u, indien u niet kiest voor het gratis e-Vier pakket, een innovatiepremie van maar liefst € 3.000!

Lease vanaf € 419/mnd.

100% ELEKTRISCH. 4% BIJTELLING.

4 JAARGRATIS SNELLADEN BIJ ALLE FASTNED LAADSTATIONS

4 JAARGRATIS ONDERHOUD

4 JAARGRATIS VAKANTIE-AUTO VIA HERTZ**

1 GRATISOPLAADPUNT VOOR THUIS, INCL. BASISINSTALLATIE

MokumMagazine30

De OBA is het kloppend kennishart van Amsterdam. Een ontmoetingsplaats voor jong en oud waar ontwikkeling centraal staat. Een levendige proeftuin vol kennis, informatie en cultuur.

Elk jaar verschijnen er talloze boeken over kanker. Heb je iemand in je omgeving met kanker en wil je die persoon ondersteunen? Of wil je meer weten over dit onderwerp? De OBA biedt een ruime selectie uit de meest recente titels. Vraag de OBA-medewerkers om hulp bij je zoektocht. Zij staan graag voor je klaar. Op deze pagina's staan alvast een paar tips.

ESTHER SMID- GEWOON PECHVoor kinderen vanaf 11 jaar

schreven Esther Smid (tekst) en

Luna Bongers (illustraties) een

boek met uitleg wat er gebeurt als

je moeder kanker krijgt. Gewoon

Pech is in veel OBA­vestigingen

aanwezig.

PAULA BAKHUIS - STERKTE MET JE TUMOR! Handreiking voor het spreken over

kanker voor zowel patiënten zelf als voor

familieleden, vrienden en hulpverleners.

MARTIN BRIL- HET EVENWICHTHet weerhield Martin Bril niet om

door te gaan met schrijven toen hij

in de zomer van 2008 te horen kreeg

dat hij kanker had. Nederland leefde

met hem mee toen hij verslag deed

van zijn toestand. Soms indringend

of ernstig, soms melancholiek. Vaker

met humor.

GEZOND ETEN, LANGER LEVEN Patrick Mullie schreef Gezond Eten,

Langer Leven. Een uitleg op basis

van wetenschappelijke literatuur over

onder meer vetten, koolhydraten, obe­

sitas, hart­ en vaatziekten en kanker

in relatie tot het Mediterrane dieet. WIL JE LID WORDEN VAN DE OBA? Dat kan al vanaf € 20,00 per jaar. Ga naar www.oba.nl/lidworden

MokumMagazine 31

KAREL GLASTRA VAN LOON - ONGENEESLIJK OPTIMISTISCHOok Karel Glastra van Loon schreef

korte verhalen over zijn leven als

kankerpatiënt. In dit boek zijn de

columns van de in 2005 overleden

Amsterdammer gebundeld.

LINDA CARLSON - MINDFULNESS Mindfulness Bij Herstel Van

Kanker is geschreven door Linda

Carlson. Het boek is bedoeld om

mensen te helpen omgaan met

hun ziekte en hun leven terug te

vinden.

MAX WAS 15 EN KREEG KANKER…Max is 15 als lymfeklierkanker bij hem

wordt ontdekt. Hij is vastbesloten om

te overleven. Tussen de chemokuren

door neemt hij je mee naar feesten,

naar het voetbalveld en naar de stilte

van de nacht. Dit aangrijpende en

ook grappige boek is gebaseerd op

een waar gebeurd levensverhaal. Het

Kankerkampioenschap Voor Junioren

is geschreven voor Edward van de

Vendel en Roy Looman.

GEZIN EN KANKER En wil je weten hoe je als

gezin om moet gaan met

kanker, dan kun je Als

Kanker Je Gezin Treft van

Leoniek van der Maarel

lenen. Volg de OBA op social media

@obamsterdam

/obamsterdam

@obamsterdam

BEELDGESTUURDE OPERATIESWanneer komt een patiënt in aanmerking voor een beeldge-stuurde operatie?‘Als de chirurg van het desbe-treffende ziekenhuis denkt dat hij op problemen stuit om een tumor te verwijderen.’

Is zo’n operatie alleen voor moeilijk te behandelen tumoren, of wordt er in de toekomst altijd op deze manier geopereerd?‘Op dit moment wordt het toegepast bij tumoren in het bekkengebied en de lever. Ik denk dat chirurgen een aantal van dit soort technologieën bin-nen een paar jaar standaard op de operatiekamer krijgt.’

Is de nabehandeling ook beter?‘Die is vaak beperkter. Als de hele tumor is verwijderd, hoeft er bijvoorbeeld niet altijd be-straald te worden.’

Hoe kijkt Dr. Ruers tegen kanker aan?‘Patiënten komen bij me en krijgen van het ene op het an-dere moment te horen dat hun levensperspectief 180 graden is gedraaid. Dat vind ik nog steeds een heel harde dobber. Gisteren ben je gezond en maak je plannen voor je vakantie en vandaag ziet je leven er anders uit. Persoonlijk sta ik er wat va-ker bij stil dat je van geluk mag spreken als je elke dag gezond wakker wordt.’

Interview Marti jn van Stuyvenberg

BEEL

DGES

TUUR

DE O

PERA

TIES

BE

ELDG

ESTU

URDE

OPE

RATI

ES

MokumMagazine32

Met beeldgestuurde operaties wordt de kwaliteit van een chirurgische ingreep aanzienlijk verbeterd, terwijl de risico’s worden verminderd. Prof. dr. Theo Ruers, chirurg in het Antoni van Leeuwenhoek, licht deze techniek toe.

Niets is zo frustrerend voor een chirurg dan dat hij in 20 tot 30 procent van alle opera-ties niet goed in staat is om de tumor goed te verwijderen. Soms blijven er na de operatie stukjes tumor achter en soms wordt er teveel weggehaald. Dit kan leiden tot complica-ties, omdat er onnodig veel weefsel wordt beschadigd. Met een eind vorig jaar door wetenschappers en chirurgen van het Antoni van Leeuwen-hoek ontwikkeld navigatie-systeem wordt de chirurg feilloos naar de moeilijk te vinden tumor geleid en wordt hij via een beeldscherm geïnformeerd over de situatie ter plekke. Met dit navigatie-systeem kan de chirurg precies zien waar zijn instru-mentarium zich bevindt ten opzichte van de tumor. Om vervolgens de tumor goed te

kunnen verwijderen, maakt de chirurg gebruik van een lichtpen. Het licht ondergaat meetbare veranderingen in het weefsel en op basis daar-van kan hij exact zien waar zich het normale weefsel en het tumorweefsel bevindt. Om er uiteindelijk helemaal zeker van te zijn dat alles is weggehaald, wordt er ach-teraf een speciaal daarvoor ontwikkelde camera gebruikt. In de geneeskunde speelt technologie een steeds grotere rol. Op dit moment wordt deze nieuwe techniek mondjesmaat ingevoerd en 1 of 2 keer per week toegepast. Prof. dr. Ruers is trots op de verraste reacties van chirurgen. ‘Onlangs zei één van hen: zonder deze beeldgestuurde operatie had ik de patiënt niet kunnen behandelen.’

THEO RUERSHET NAVIGATIESYSTEEM, DE PEN EN DE CAMERA

MokumMagazine34

‘OOK NU IK ZIEK BEN, PROBEER IK ER WAT VAN TE MAKEN’

INTERVIEW

→

WOEDE‘Af en toe moet ik switchen van het verhaal van de vrouw in rouw wiens man net aan kanker is overleden naar de de vrouw die nu zelf kanker heeft. Het moment dat Thé te horen kreeg dat hij was uitbehandeld, ervaarde hij als een bijl in zijn nek. De prognose dat hij nog zo’n 6 tot 9 maanden te leven had, was heel erg schrikken. Boos is hij nooit geweest en dat ben ik nu ook niet. Woede lost niks op. Op wie moet je boos zijn, op de goden? Op de weten-schap die nog niet zo ver is om de ziekte te grazen te nemen? Nee, er is niks aan te veranderen, het is wat het is.’

SCHULDGEVOELENS‘Het had bij Thé misschien eerder geconstateerd kunnen worden, maar aan de andere kant rent nie-mand met keelklachten meteen naar het ziekenhuis. Bij een eerste hoest denk je ook niet aan longkanker. Hij liep al een tijdje rond met keelpijn, maar ja… hij was zanger en die heb-ben vaak last van hun keel. Bovendien was het een periode waarin de griep heerste. Na een periode van Strepsils en Trachitol

en een antibioticumkuur werd na een onderzoek meteen duidelijk dat het kanker was. Iets wat ik graag wil rechtzetten, is het verhaal dat ik voor Thé verborgen heb gehouden dat ik borstkanker heb. Thé is op 23 juni overleden en pas op 13 juli kreeg ik te horen dat ik kanker heb. Dat was niet alleen bizar, maar ook heel verwarrend. De rouwperiode was na alle drukte van het afscheid nog maar amper begonnen. Voor die tijd leefden we al 2 jaar op Planeet Kanker en in mijn geval moest ik er nog even blijven. Gevoelens als woede, me teneer-geslagen of schuldig voelen zijn helemaal niet aan de orde.’

PRIKKELBAAR‘Als je accepteert dat je er niks aan kan veranderen, kun je alles maar beter zo goed mogelijk ondergaan. Het heeft geen enkele zin om je tijd te steken in nodeloze nutteloosheid, of prikkelbaarheid, of woede. Hope for the best, but prepare for the worst! Deze wijsheid van Prof. dr. Bing Tan van het Antoni van Leeuwenhoek, die een belangrijke vriend werd, gaf Thé kracht en berusting.’

MARIJKE LAUZanger Thé Lau overleed in 2015 op 62-jarige leeftijd aan de gevolgen van keelkanker. Enkele weken na zijn dood werd er bij zijn vrouw Marijke (58) borstkanker met een uitzaaiing geconstateerd. Hoe gaat zij om met alle emoties die bij kanker vaak om de hoek komen kijken?

Interview Marti jn van Stuyvenberg Foto’s Wil l iam Rutten

MokumMagazine36

HOOP‘Ik hoop allereerst natuurlijk dat ik blijf leven, zo simpel is het. Het zou voor mijn zoons een drama zijn als ze nu ook nog hun moeder kwijtraken. Hoop kun je niet krijgen of geven, maar moed wel. Ook na een borstamputatie, waarvan de reconstructie volgt in juni, chemotherapie en een be-stralingsperiode probeer ik er alles van te maken. Het is toch vreselijk om er als een treurwilg bij te gaan hangen als dat niet nodig is? Ik worstel niet met doodgaan, maar zit juist mid-denin een genezingsproces. En ook daarbij geldt: carpe diem!’

SOMBERHEID‘Ik heb heus wel eens dips, maar het scheelt enorm dat mijn zoons hier dagelijks in en uit lopen en er plenty vrienden en kennissen langskomen. Wat dat betreft is er genoeg reuring in de

tent en ook als ik hartstikke moe ben ga ik er iedere dag op uit.’

BLIJDSCHAP ‘Vreugde zoek ik zelf op en dat is enorm belangrijk. Ook mindfulness draagt daartoe bij. Zelfs zonder Thé kan ik écht blij zijn. Ik geniet van mooie dingen als boeken, mu-ziek, kunst, goede conversaties en grappen. Blij zijn zit ‘m in de kleinste dingen. Gisteren zag ik nog een prachtige regenboog en vorige week hing er zelfs een kanjer over de hele Spaarndammerstraat.’

ANGST‘Ik ben angstig voor nieuwe uitzaaiingen en ik denk dat iedere kankerpatiënt daar last van heeft tot je te horen krijgt dat je uit de gevarenzone bent. Het is niet zo dat ik voort-durend wankel, maar ik ben wel alert als ik last van iets heb

wat niet binnen de gebruikelijke bijwerkingen past.’

OPEN‘Tot op het laatste moment wilde Thé, zo broos als hij was, alles het liefste zelf doen. In de laatste week voor zijn dood had hij een enorme opleving en wilde hij bij RTL Late Night komen vertellen over zijn boek De Grote Vakan-tie. Ook wilde hij de boodschap uitdragen dat je nergens bang voor hoeft te zijn. Thé wilde zich niet laten ringeloren of beknot-ten en was totaal niet bang voor de dood. Hetzelfde geldt voor mij. Niet dat ik het nodig heb om mijn verhaal van de daken te schreeuwen, maar ik schaam me er ook niet voor om erover te praten.’

DANKBAARHEID‘Ook als je de kans hebt gekre-gen om afscheid van elkaar te nemen, is het nooit afgerond genoeg. Ik vind het vreselijk dat Thé dood is, maar ik denk tegelijkertijd terug aan alle mooie, goede, fijne, waardevolle en inspirerende dingen die we samen hebben meegemaakt. Ik weet niet of dankbaar het goede woord is, maar ik kijk terug op een toffe tijd van dertig jaar samen terwijl ik me ondertussen volledig richt op mijn herstel. Ver vooruit kijken doe ik niet. Ik moet hier eerst doorheen. Over-leven is mijn speerpunt.’

‘VER VOORUIT KIJKEN DOE IK NIET. IK MOET HIER EERST DOORHEEN. OVERLEVEN IS MIJN SPEERPUNT’

MokumMagazine 37

STARBIKES RENTAL/FIETSVERHUUR IS TOEGEWIJD OM DE BEZOEKER TE VOORZIEN VAN EEN UNIEKE FIETSERVARING IN EN ROND AMSTERDAM.Wij bieden de traditionele Nederlandse oma fiets, gemaakt door Sparta sinds 1917. De fiets is niet voorzien van reclame,dit geeft u meer anonimiteit en plezier in het mooie Amsterdam.

Starbikes is ideaal gelegen achter het Centraal Station Amsterdam richting Muziekgebouw/Bimhuis, aan De Ruyterkade 143. Het is een ideaal vertrekpunt, centrum en de Openbare Bibliotheek, Conservatorium op 2 minuten afstand en u bent in 20 minuten al tussen de weilanden van Broek op Waterland of het recreatiepark 't Twiske.

WIN

38

Los de puzzel op. De letters in de gekleurde vakjes vormen een woord dat met deze unieke Mokum Magazine special te maken heeft.

MOKUMS PUZZELTJE

38

Horizontaal 1. Een Chinees restaurant op de Zeedijk 5. Stappen7. Mokums woord voor zeuren 10. Restaurant Venus & …

Verticaal1. Aan het adres Singel 116 vind je het

Huis met de …2. A…erdam3. A’dam & …4. Fruitsoort 6. Genootschap Nederland-Engeland 8. Gamestore & Internetcafé The …

Processor (Kinkerstraat 11) 9. Rembrandt van …

WIN 1 VAN DE 4 MOKUMSE DEKBEDOVERTREKKEN T.W.V. € 59,95Je hoeft niet naar buiten om van Amsterdam te genieten. Onder dit dekbedovertrek waan je je ook ’s nachts in de mooiste stad ter wereld. We verloten 4 dekbedovertrekken onder de goede inzenders. Je maakt kans als je de puzzel oplost en het antwoord mailt naar info@mokummagazine.nl o.v.v. ‘Mokums Puzzeltje’. Vergeet niet je dekbedmaat door te geven. Meedoen kan tot vrijdag 25 maart 2016.

De Amsterdamse Pot

Hollandse maaltijden

bij u thuis bezorgd

Ook voor catering kunt u

altijd bij ons terecht.

Neem contact op voor

de mogelijkheden.

Geopend op zondag t/m donderdag,

van 16.30 tot 21.30

vrijdags en zaterdags gesloten

Marnixstraat 88h, 1015 VZ Amsterdam

T 020 - 428 77 94 • www.deAmsterdamsePot.nl

Bestel via www.deAmsterdamsePot.nl

en ontvang 5% korting op uw bestelling

vindt dat een koopwoning

betaalbaar moet zijn

het mooiste aanbodvind je op stadgenoot.nl

Stadgenoot verkoopt

Adv SGN_MokumMag_148x210mm_nov 2016.indd 1 11/24/15 11:41 AM