.

MÖ 5000 MÖ 4000 MÖ3400 MÖ 3000 MÖ 2770 MÖ 2000 MÖ 1950 MÖ 1850 MÖ 1800 MÖ 1400

Ondalık Sayı sistemine benzer sayı sisteminin Mısır’da kullanılmaya

başlaması

Babil’de takvim kullanılmaya

başladı

Mısır’da numaralar sembol

ve düz çizgilerle kullanılmaya

başladı.

Ortadoğu ve Akdeniz

çevresinde abaküs geliştirildi.

Mısır’da hiyeroglif rakamlar bulundu.

Mısır takvimi kullanmaya

başladı.

Harappans medeniyetinde

ağırlık ve ölçülerde ondalık sistem

kullanılmaya başladı

Babilliler iki bilinmeyenli

denklemi çözdü.

Babilliler Pisagor teoremine yakın

bilgi sahibi.

Babilliler çarpım tablosu

kullanmaya başladı

Çin’de sıfırla birlikte ondalık

sayı sistemi kullanmaya

başlandı

Hazırlayan Burhan KADAH

.

MÖ 575 MÖ 530 MÖ 500 MÖ 450 MÖ 360 MÖ 330 MÖ 320 MÖ 300 MÖ 250

Thales Yunanistan'a Babil matematik bilgisini getiriyor. Böylece

piramitlerin yüksekliği ve kıyıdan gemilerin

mesafenin hesaplanması gibi sorunları çözmek için

geometri kullanıyor.

Pisagor kendi adıyla anılan

Pisagor önermesini

buldu. Matematik

aracılığıyla her şeyin tahmin

edilebileceğini varsaydı.

Babilliler altmışlık sayı sistemini Güneş, Ay ve gezegenlerin

konumlarını kayıt ve tahmin etmek

için kullandı.

Yunanlılar yazılı sayılar

kullanmaya başlar.

Elea Zeno Aşil ve Ok paradokslarını

sundu.

Knidos Eudoxus oran teorisini

geliştirdi.

Autolycus Hareketli Küre üzerinde

kürenin geometrisini inceler. Bir astronomi metin

olarak yazar.

Rodos Eudemus Geometri

Tarihini yazdı.

Öklid geometri sistematik gelişimini

sağladı ven Stoicheion (

Elemanları ) buldu.

Diophantus cebirin babası olarak cebir

denklemleri ve sayılar teorisi üzerine olan

Arithmetika'sını yazdı.

Arşimed bir küre ve silindir

hacmini hesaplamak

için formüller verdi ve "Arşimet

prensibi"ni b ld

Hazırlayan Burhan KADAH

.

MÖ 230 MÖ 225 MÖ 150 MÖ 140 1………………………………. 75………………………………………150………………………………

Eratosthenes Dünyan’nın çevresini ve Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığını tam olarak hesaplamış,

enlem ve boylam sistemini icat etmiştir.

Perge Apollonius Konikler,

parabol, elips ve hiperbolu

tanıttı.

Dairenin 360 derece olduğu

bulundu

İparhos erken trigonometri

tablosunu kullandı.

Çinli matematikçi Liu Hsin ondalık kesirler kullandı.

İskenderiyeli Heron Metrik Ölçümlerle

alan ve hacim hesaplama

formülleri içeren kitabı çıkarıyor.

Batlamyus astronomi uygulamaları ile birçok

önemli geometrik sonuçlar üretti.

Astronomi bilgileri bin yıl boyunca

kullanılacaktır.

Hazırlayan Burhan KADAH

.

…………………………………..263…………………………………………………………………………..400……………………………………………………………

Liu Hui π değerini,192 tarafı ile düzenli çokgen kullanarak beş ondalık basamağa doğru

3,14159 olarak hesaplar.

Hypatia (bayan Matematikçi) Babası Theon'un yazdığı "Öklid'in Elementleri" adlı eser üzerine düzenleme yaptı.

"The Astronomical Canon" (Astronominin Kanunları) adlı kitabı yazdı.

Hypatia'nın bilime katkıları; gök cisimlerinin sınıflandırılmasında, hidrometre'nin bulunmasında, sıvıların

yoğunluk derecesinin belirlenmesinde ve daha birçok konuda etkili olmuştur.

Hazırlayan Burhan KADAHHazırlayan Burhan KADAH

Hazırlayan Burhan KADAH

.

…………………………………..…………594………628……………………………………………………….……………………………………810..………………

Hindistan'da şu anda kullandığımız sisteme dayalı ondalık sayılar kullanılmaya

başlandı.

Brahmagupta sıfır ile işlem yapmanın kurallarını ilk olarak veren bilim insanıdır.O, sıfır ve

negatif sayılar kullanarak kuadratik denklemler, diziler ve karekök

Harezmi Cebir sözcüğü de Harezmi'nin "El’Kitab’ül-Muhtasar fi Hısab’il Cebri ve’l-Mukabele” (Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap) adlı eserinden gelmektedir. Bu eser aynı zamanda doğu ve batının ilk müstakil cebir kitabı

olma özelliğini taşımaktadır.Matematik alanındaki çalışmaları cebirin temelini oluşturmuştur. Bir dönem bulunduğu Hindistan’da sayıları ifade etmek için harfler ya da heceler yerine basamaklı sayı sisteminin ( onluk sistem) kullanıldığını saptamıştır. Harezmî'nin bu konuda yazdığı kitabın

Algoritmi de numero Indorum adıyla Latinceye tercüme edilmesi sonucu, sembollerden oluşan bu sistem ve sıfır 12. yüzyılda batı dünyasına

sunulmuştur.

Hazırlayan Burhan KADAH

Hazırlayan Burhan KADAH

.

850…………………………………..…………………………………970……1000…1010…1020………………1072………….…………………….……………

Sabit bin Kurra, Arapça şerhinde sinüs teoreminin tanımının

yapılmış ve astronomi ile ilgili konularda teoremin

uygulanmasında gösterilmiştir. Trigonometrinin, Batı'da

yaygınlaşmasını sağlayan, aynı zamanda da cebiri geometriye

uygulayanların önderlerindendir.

Ebu'l-Vefâ el-Bûzcânî bazı cebirsel denklemleri geometri

yoluyla çözmeyi başardı ve diferansiyel hesap ve analitik

geometrinin temelini kurdu.Bilindiği gibi,diferansiyel hesap insan zekasının bulduğu

mühim ve pek faydalı bir mevzu olup,ilim ve teknolojik

muasır gelişmelerin temel kaynağını teşkil etmektedir.

İbn-i Heysem ,Fiziksel optik, meteorolojik optik, katoptrik,

diyoptrik, yakıcı aynalar, gözün fizyolojisi ve algısal

psikoloji alanlarında araştırmalar yapmış olan İbn-i

Heysem'i, Latin skolastikleri "Alhazen" diye adlandırırlar.

Kendisine ayrıca "Ptolemaeus Secundus" (İkinci Batlamyus; Arapçada "Batlamyus-i Sani")

lakabı da verilmiştir.

Ömer Hayyam çok iyi bir matematikçiydi. Binom Açılımını ilk kullanan bilim

insanıdır.Celali Takvimi'ni hazırlamıştır. Okullarda Pascal Üçgeni Fransız

matematikçi Blaise Pascal'ın soyadıyla olarak öğretilen matematik kavramı

aslında Ömer Hayyam tarafından oluşturulmuştur.

İbn-i Sina tarafından yazılan Kitabü'ş-Şifa ("Mantık, Matematik, Fizik ve

Metafizik konularında yazılmış on bir cilt hacimli bir eserdir. Birçok kere Latinceye çevrilmiş ve ders kitabı

olarak okutulmuştur.

Birûni Yaşadığı yüzyılın en büyük matematikçisi olan Bîrûnî,

trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın bir birim olarak kabul

edilmesini öneren ilk kişi olup sinüs ve kosinüs gibi fonksiyonlara

sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını ilave etmiştir.

Bîrûnî’nin bu yönü Batı Dünyası tarafından ancak iki asır sonra

keşfedilip kullanılabilmiştir.Bîrûnî’nin

Hazırlayan Burhan KADAH

.

1142……………………1202……..1225……………………………1275………………………………………….……………………1403.……………1437.…

Bhaskara ve eserleri 12. yüzyıldaki matematik ve

astronomi bilgisine büyük katkılarda

bulunmuştur. Temel eserleri aritmetikle ilgili

olan Lilivati, cebir ile ilgili olan Bijaganita ve iki bölümden oluşan

Siddhanta Şiromani'dir.

Fibonacci modern çağda en fazla Hint-Arap Sayılarını

Avrupa'ya getirmesiyle ve 13. yüzyıl başlarında yayınlanan Liber Abaci isimli hesaplama yöntemleri kitabıyla tanınır. Kendi adıyla anılan sayı dizisi

Fibonacci Dizisi olarak anılmaktadır.

Fibonacci öğrendiklerini "abaküs kitabı" veya

"hesaplama kitabı" anlamına gelen Liber Abaci isimli

eserinde topladı. Yayınladığı bu eserinde Hint-Arap Sayı

Sistemi'ni Avrupa'ya duyurdu.

Uluğ Bey, astronomi çalışmalarının temelini teşkil eden trigonometri ilmi

üzerinde de geniş çalışmalar yaptı. Zîc-i Ulûgî denilen cetveli, diğer adı “Gûrgânî

Takvimi” olan bu cetvel, o devrin ilmî esaslara dayanan yegâne takvimi

sayılmaktadır.sekiz ondalık basamağa doğru trigonometrik tabloları içerir. Bu

eser, daha önce yazılan ‘zîc’lerin yanlışlarını düzeltiyor ve yıldızların

hareketini daha mükemmel gösteriyordu.Zîc-i Ulûgî, 1655 yılında İngiltere´de Oxford şehrinde İngilizce,

1853’te de Fransızca olarak basıldı.

Küçük yaştan itibaren

matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu,

Risale fi'l Muhammediye

isimli (matematik, cebir ve hesap)

kitabını yazmıştır.

Yang Hui Cheng Chu Tong Bian Ben Mo ( Alpha ve

çarpma ve bölme üzerine varyasyonlar omega )

yazdı. Bu (Modern şeklinde) ondalık kesirleri

kullanan ve ilk hesap yapan kişidir.

Hazırlayan Burhan KADAH

da

.

…………………………..………………………………………1571……………1614…1629…1635…1640…1642……1653…1654.………………1665.

Viète Archimedes'ten daha ileri giderek pi sayısını 9 ondalık basamağa kadar

hesaplamıştır.Onun en önemli başarısı, denklemler kuramını

geliştirmesiydi."Verilen üç çembere aynı zamanda teğet

olan dördüncü bir çember çizmek" şeklinde düzenlenen bu problemi Viete geometri ile değil cebirsel yolla çözdü.

John Napier, İskoçyalı bir matematikçi olan Napier, logaritmanın

bulucusu olarak bilinir."Logaritma

Kurallarının Tanımı" adlı eserini yayınladı.Tam

yirmi yıllık bir çalışmasının ürünüdür.

Pierre de Fermat Arşimet'in eğildiği diferansiyel hesaba

geometrik görünümle yaklaşmıştır. Sayılar

teorisinde önemli sonuçlar bulmuş, olasılık ve analitik geometriye de katkılarda

bulunmuştur.Modern sayılar kuramının kurucusu olarak kabul edilir, son teoremini

bulmuştur.

Pascal konikler

üzerine bir inceleme

yazdı.

Euler e (Euler sabiti olarak da bilinir) sabiti ile formüller yazan ilk

kişidir. Faydasını, tutarlılığını ve bir

sayının sanal üssünü almakta nasıl

kullanılacağını Euler formülü ile

tanımlamıştır.

Pascal 1642'de 19 yaşında iken vergi

tahsildarı babasının işini kolaylaştıracak, dişliler

ve tekerleklerden oluşan mekanik bir

hesap makinesi

Pascal binom çarpanlarını

uygun bir tablo halinde

tanıtmıştır (Pascal üçgeni)

Pascal 1654 yılında kumar problemleri ile ilgilenen bir arkadaşının teşvik etmesi

sonucu, bu konuda Fermat ile haberleşmiştir ve bu birlikte

çalışma sonucu Olasılık Kuramı ortaya çıkmıştır.

Newton binom teoremini keşfeder ve

diferansiyel hesap üzerinde çalışmaya

başlar.

Hazırlayan Burhan KADAH

.

1673…1676…1677……1687………1713…1717…1718…..1727…1735…1736……………1765…………………………………………………….…

Leibniz hesap makinesini Kraliyet Cemiyeti’nde tanıttı.

Makine dört temel işlemi yapabiliyordu.

Leibniz bağımsız temel diferansiyel

fonksiyonlarını keşfetti.

Leibniz diferansiyel hesaplarda eşitlik ve

fonksiyon işlevini keşfetti.

Jacob Bernoulli’nin en özgün eseri Ars Conjectandi 1713 yılında Basel’de ölümünden 8

yıl sonra yayımlanmıştır.Kitapta bir kişinin oynadığı çeşitli şans oyunlarında ne kadar

kazanmasının beklendiğine dair birçok örnek yer almaktadır.(Bernoulli sayıları)

Newton Principia veya Philosophiae naturalis Principia Mathematica ( Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri )kitabını yayınladı. Şimdiye kadar

yazılmış en büyük bilimsel kitap olarak tanınan bu eserde, Newton hareket, yerçekimi ve mekanik onun teorilerini sundu. Onun teorileri

kuyrukluyıldız eksantrik yörüngeleri, gelgitler ve varyasyonları, Dünya'nın ekseninin presesyon, ve Ay'ın hareketlerini açıklamaktadır.

Jacob Bernoulli'nin

varyasyon hesabı kitabı ölümünden sonra yayınlandı.

Johann Bernoulli sonsuz küçük

kalkülüsün geliştirdi.

Euler fonksiyon

gösterimini tanıttı f ( x ).

Euler e (Euler sabiti olarak da bilinir) sabiti ile formüller yazan ilk kişidir. Faydasını, tutarlılığını ve bir sayının sanal üssünü

almakta nasıl kullanılacağını Euler

formülü ile tanımlamıştır.

Euler 1736 yılında Königsberg'in yedi köprüsü olarak bilinen bir problemi çözdü ve grafik teorisi ve topolojinin

ilk uygulaması olan “Solutio problematis ad geometriam situs

pertinentis” isimli makaleyi çıkardı.

Euler Katı Cisimlerin Hareket Teorisi yayınıyla

analitik mekaniğinin temelini atıyor.

Hazırlayan Burhan KADAH

da

.

1796…1799…1808…1809…1829………………..……………………1894……1907…………1910………1921……………………..…….…1983.…

Gauss modüler aritmetik fikrini kullanarak, sayılar

kuramında "karesel karşılıklılık ilkesi" olarak

bilinen çok önemli teoremi kanıtladı

Gauss, 1799'da bitirdiği doktora tezinde cebirin

temel teoreminin bir kanıtını sundu.

Germain Elastiklik Teori'sinin öncülerinden biri olarak konuyla ilgili yazdığı tez Paris Academy of Sciences'dan

büyük bir ödül kazandırdı. Fermat'ın son teorisi hakkında çalışan matematikçilere kaynak sağladı ve onları yüzlerce

yıllık destek sağladı.

Gauss o gök cisimlerinin

yörüngeleri bulmak için kullandığı en

küçük kareler yöntemi açıkladı.

Galois Paris'te Académie des Sciences

denklemlerin cebirsel çözümü ilk çalışmasını

sundu.

Einstein Genel görelilik kuramını ,ayrıca Genel

kuram ayrıca gravitasyon ile

eylemsizlik ilkesini "gravitasyon alanı" adı

altında birleştirdi.

Ord. Prof. Dr. Kerim Erim :İlk doktoralı Türk matematikçisi

doğdu.

Emmy Noether, Idealtheorie in Ringbereichen (Theory of Ideals in Ring

Domains, 1921) isimli makalesinde değişmeli halkalarda idealler teorisini geniş kullanıma

sahip kuvvetli bir araç haline getirmiştir. Artan zincir koşulunu zarifçe kullanmıştır ve

bu sebeple bu koşulu sağlayan nesnelere Noetherian denir.

Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır. Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilirliği konusunda yaptığı çalışmalar,

cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin Arf değişmezi ve Arf halkaları gibi literatürde adıyla anılan çalışmaların yanı sıra "Hasse-Arf

Teoremi" adı ile anılan teoremi matematik bilimine kazandırmıştır.

Bir çok matematik

çinin çalışmasıyl

a Sonlu basit

grupların sınıflandırıl

ması yapıldı.

Hazırlayan Burhan KADAH

KAYNAKÇA :

1. http://josephmano.tripod.com/id2.html2. http://www.math.wichita.edu/~richardson/timeline.html3. http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Chronology/full.html#500BC4. http://superstringtheory.com/history/history1.html5. http://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_mathematics6. http://www.bilgiyuvasi6.info/matematik-buluslari-tarih-seridi.html7. http://www.trvikipedi.com/matematik-tarihi-kronolojisi/8. https://prezi.com/5ih5cplxfeqj/matematik-tarih-seridi/9. http://www.estanbul.com/matematik-buluslari-tarih-seridi-356317.html#.VUSY3yHtmko10. http://www.renkliweb.com/kultursanat/matematik-buluslari-tarih-seridi.html11. http://tr.wikipedia.org/wiki/Emmy_Noether12. http://tr.wikipedia.org/wiki/Albert_Einstein13. http://www.delinetciler.org/soru-cevap-bolumu/123802-matematikteki-onemli-olaylari-

buluslari-tarih-sirasina-gore-siralayan-matematik-tarih-cizelgesi.html14. https://abdullahabdurrahman.wordpress.com/2013/08/19/alintidir-matematik-tarih-seridi-

hazirlanmasi/15. http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/06/01/964308/icerikler/ulugbey-

kimdir_273064.html