Module THCS 20_unprotected

Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O

Côc nhµ gi̧ o vµ c¸n bé qu¶n lÝ c¬ së gi̧ o dôc

NGUYÔN THÞ HOA – NG¤ QUANG S¥N – TRÇN TRUNG

TµI LIÖU BåI D¦ìNG PH¸T TRIÓN N¡NG LùC NGHÒ NGHIÖP GI¸O VI£N

T¨ng c−êng n¨ng lùc

sö dông thiÕt bÞ d¹y häc

vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin

trong d¹y häc

• Module THCS 20:

Sử dụng các thiết bị dạy học

• Module THCS 21:

Bảo quản, sửa chữa, sáng tạo thiết bị dạy học

• Module THCS 22:

Sử dụng một số phần mềm dạy học

(Dành cho giáo viên trung học cơ sở)

NHµ XUÊT B¶N Gi¸o dôc ViÖt Nam

NHµ XUÊT B¶N §¹I HäC S¦ PH¹M

2 |

DANH MỤC VIẾT TẮT

B�TD : B�n t� duy

CNTT : Công ngh� thông tin

CNTT&TT : Công ngh� thông tin và truy�n thông

CSVC : C� s v!t ch#t

DCTN�G : D%ng c% thí nghi�m �n gi�n

�DDH : � dùng d*y h+c

GV : Giáo viên

HS : H+c sinh

PMDH : Ph1n m�m d*y h+c

PPDH : Ph��ng pháp d*y h+c

TBDH : Thi3t b5 d*y h+c

THCS : Trung h+c c� s

B�n quy�n thu�c B� Giáo d�c và �ào t�o — C�c Nhà giáo và Cán b� qu�n lí c� s giáo d�c.

C"m sao chép d'(i m)i hình th+c.

| 3

MỤC LỤC

Trang

LỜI GIỚI THIỆU ........................................................................................................5

Module THCS 20: Sử dụng các thiết bị dạy học .....................................................7

A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN.....................................................................................8

B. MỤC TIÊU T�I LIỆU .............................................................................................9

C. NỘI DUNG..........................................................................................................10

Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới

phương pháp dạy học môn học...............................................10

Hoạt động 2: Nghiên cứu sử dụng các thiết bị dạy học theo môn học ..........13

Hoạt động 3: Phối hợp sử dụng các thiết bị dạy học truyền thống

và hiện đại làm tăng hiệu quả dạy học môn học .....................16

Hoạt động 4: Tự làm một số đồ dùng dạy học theo môn học .........................17

Hoạt động 5: Tổng kết .................................................................................19

D. T�I LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................73

Module THCS 21: Bảo quản, sửa chữa, sáng tạo thiết bị dạy học .......................75

A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN...................................................................................76

B. MỤC TIÊU T�I LIỆU ...........................................................................................77

C. NỘI DUNG..........................................................................................................78

Hoạt động 1: Tổng quan về thiết bị dạy học.................................................78

Hoạt động 2: Tìm hiểu danh mục thiết bị dạy học cho từng môn học

ở trường trung học cơ sở.........................................................80

Hoạt động 3: Bảo quản, sửa chữa một số loại hình thiết bị dạy học

ở trường trung học cơ sở.........................................................83

Hoạt động 4: Tìm hiểu vai trò của công nghệ thông tin và truyền thông

với các loại hình thiết bị dạy học .............................................91

Hoạt động 5: Tăng cường thiết kế thiết bị dạy học tự làm.............................97

Hoạt động 6: Ứng dụng bản đồ tư duy trong dạy học

ở trường trung học cơ sở.......................................................105

Hoạt động 7: Tìm hiểu cấu trúc phòng thiết bị dạy học ..............................114

D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TO�N BỘ MODULE .....................................................117

E. T�I LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................119

4 |

Module THCS 22: Sử dụng một số phần mềm dạy học ......................................121

A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN.................................................................................122

B. MỤC TIÊU T�I LIỆU .........................................................................................122

C. NỘI DUNG........................................................................................................123

Nội dung 1. Vai trò của phần mềm trong dạy học ..........................................123

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm phần mềm dạy học ................................123

Hoạt động 2: Tìm hiểu những tác động của phần mềm

đến quá trình dạy học...........................................................124

Nội dung 2. Một số cách phân loại phần mềm dạy học ..................................128

Hoạt động 1: Tìm hiểu những căn cứ để phân loại phần mềm dạy học ......128

Hoạt động 2: Phân loại phần mềm dạy học theo môn học .........................129

Nội dung 3. Đánh giá hiệu quả sử dụng phần mềm dạy học ..........................134

Hoạt động 1: Tìm hiểu tiêu chí đánh giá và lựa chọn phần mềm dạy học ...134

Hoạt động 2: Đánh giá giờ giảng có ứng dụng công nghệ thông tin ...........136

Hoạt động 3: Tìm hiểu những yêu cầu về kĩ năng công nghệ thông tin

đối với giáo viên ...................................................................139

Nội dung 4. Sử dụng một số phần mềm dạy học chung.................................143

Hoạt động 1: Sử dụng phần mềm LectureMaker để biên soạn

một bài giảng điện tử cụ thể dạy học trên lớp........................144

Hoạt động 2: Sử dụng phần mềm Concept Draw Mind Map để thiết kế

một bản đồ tư duy nhằm giảng dạy một bài học cụ thể trên lớp

học .......................................................................................165

Nội dung 5. Sử dụng phần mềm dạy học theo môn học.................................173

Hoạt động 1: Sử dụng phần mềm dạy học các môn khoa học tự nhiên


Hoạt động 2: Sử dụng phần mềm dạy học các môn khoa học xã hội


D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TO�N BỘ MODULE .....................................................181

E. T�I LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................183

| 5

LỜI GIỚI THIỆU

Giáo viên là m7t trong nh8ng nhân t: quan tr+ng quy3t 5nh ch#t l�=ng

giáo d%c và ào t*o ngun nhân l>c cho #t n�?c. Do v!y, ��ng, Nhà n�?c

ta Bc bi�t quan tâm 3n công tác xây d>ng và phát triDn 7i ngE giáo

viên. M7t trong nh8ng n7i dung �=c chú tr+ng trong công tác này là bi

d�Gng th�Hng xuyên (BDTX) chuyên môn, nghi�p v% cho giáo viên.

BDTX chuyên môn, nghi�p v% cho giáo viên là m7t trong nh8ng mô hình

nhMm phát triDn ngh� nghi�p liên t%c cho giáo viên và �=c xem là mô

hình có �u th3 giúp s: ông giáo viên �=c ti3p c!n v?i các ch��ng trình

phát triDn ngh� nghi�p.

Ti3p n:i chu kì II, chu kì III BDTX giáo viên m1m non, phR thông, B7

Giáo d%c và �ào t*o ã xây d>ng ch��ng trình BDTX giáo viên và quy

ch3 BDTX giáo viên theo tinh th1n Ri m?i nhMm nâng cao ch#t l�=ng và

hi�u qu� cTa công tác BDTX giáo viên trong thHi gian t?i. Theo ó, các

n7i dung BDTX chuyên môn, nghi�p v% cho giáo viên ã �=c xác 5nh,

c% thD là:

— Bi d�Gng áp Vng yêu c1u th>c hi�n nhi�m v% nWm h+c theo c#p h+c

(n7i dung bi d�Gng 1);

— Bi d�Gng áp Vng yêu c1u th>c hi�n nhi�m v% phát triDn giáo d%c 5a

ph��ng theo nWm h+c (n7i dung bi d�Gng 2);

— Bi d�Gng áp Vng nhu c1u phát triDn ngh� nghi�p liên t%c cTa giáo viên

(n7i dung bi d�Gng 3).

Theo ó, hMng nWm m\i giáo viên ph�i xây d>ng k3 ho*ch và th>c hi�n

ba n7i dung BDTX trên v?i thHi l�=ng 120 ti3t, trong ó: n7i dung bi

d�Gng 1 và 2 do các c� quan qu�n lí giáo d%c các c#p ch^ *o th>c hi�n

và n7i dung bi d�Gng 3 do giáo viên l>a ch+n D t> bi d�Gng nhMm

phát triDn ngh� nghi�p liên t%c cTa mình.

B7 Giáo d%c và �ào t*o ã ban hành Ch��ng trình BDTX giáo viên m1m

non, phR thông và giáo d%c th�Hng xuyên v?i c#u trúc gm ba n7i dung

bi d�Gng trên. Trong ó, n7i dung bi d�Gng 3 ã �=c xác 5nh và thD

hi�n d�?i hình thVc các module bi d�Gng làm c� s cho giáo viên t> l>a

ch+n n7i dung bi d�Gng phù h=p D xây d>ng k3 ho*ch bi d�Gng hMng

nWm cTa mình.

6 |

�D giúp giáo viên t> h+c, t> bi d�Gng là chính, B7 Giáo d%c và �ào t*o

ã giao cho C%c Nhà giáo và Cán b7 qu�n lí c� s giáo d%c chT trì xây

d>ng b7 tài li�u gm các module t��ng Vng v?i n7i dung bi d�Gng 3

nhMm ph%c v% công tác BDTX giáo viên t*i các 5a ph��ng trong c�

n�?c. _ m\i c#p h+c, các module �=c x3p theo các nhóm t��ng Vng v?i

các chT � trong n7i dung bi d�Gng 3.

M\i module bi d�Gng �=c biên so*n nh� m7t tài li�u h�?ng d`n t>

h+c, v?i c#u trúc chung gm:

— Xác 5nh m%c tiêu c1n bi d�Gng theo quy 5nh cTa Ch��ng trình BDTX

giáo viên;

— Ho*ch 5nh n7i dung giúp giáo viên th>c hi�n nhi�m v% bi d�Gng;

— Thi3t k3 các ho*t 7ng D th>c hi�n n7i dung;

— Thông tin c� b�n giúp giáo viên th>c hi�n các ho*t 7ng;

— Các công c% D giáo viên t> kiDm tra, ánh giá k3t qu� bi d�Gng.

Tuy nhiên, do Bc thù n7i dung cTa tang lbnh v>c c1n bi d�Gng theo

Chucn ngh� nghi�p giáo viên nên m7t s: module có thD có c#u trúc khác.

Tài li�u �=c thi3t k3 theo hình thVc t> h+c, giúp giáo viên có thD h+c

m+i lúc, m+i n�i. BMng các ho*t 7ng h+c t!p chT y3u trong m\i module

nh�: +c, ghi chép, làm bài th>c hành, bài t!p t> ánh giá, bài kiDm tra

nhanh, bài t!p tình hu:ng, tóm l�=c và suy ng`m,… giáo viên có thD t>

lbnh h7i ki3n thVc c1n bi d�Gng, ng thHi có thD th�o lu!n nh8ng v#n

� ã t> h+c v?i ng nghi�p và t!n d%ng c� h7i D áp d%ng k3t qu�

BDTX trong ho*t 7ng gi�ng d*y và giáo d%c cTa mình.

Các tài li�u BDTX này sf �=c bR sung th�Hng xuyên hMng nWm D ngày

càng phong phú h�n nhMm áp Vng nhu c1u phát triDn ngh� nghi�p a

d*ng cTa giáo viên m1m non, giáo viên phR thông và giáo viên t*i các

trung tâm giáo d%c th�Hng xuyên trong c� n�?c.

B7 tài li�u này l1n 1u tiên �=c biên so*n nên r#t mong nh!n �=c ý ki3n

óng góp cTa các nhà khoa h+c, các giáo viên, các cán b7 qu�n lí giáo d%c

các c#p D tác gi� c!p nh!t, bR sung tài li�u ngày m7t hoàn thi�n h�n.

M+i ý ki3n óng góp xin ghi v� C%c Nhà giáo và Cán b7 qu�n lí c� s

giáo d%c — B7 Giáo d%c và �ào t*o (Toà nhà 8C — Ngõ 30 — T* Quang Bhu —

P. Bách Khoa — Q. Hai Bà Tr�ng — TP. Hà N7i) hoBc Nhà xu#t b�n �*i h+c

S� ph*m (136 — Xuân Thun — P. D5ch V+ng — Q. C1u Gi#y — TP. Hà N7i).

C�c Nhà giáo và Cán b� qu�n lí c� s� giáo d�c — B� Giáo d�c và �ào t�o

SỬ DỤNG CÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC | 7

Module THCS

20

Sö DôNG

C¸C THIÕT BÞ D¹Y HäC

NGUYỄN THỊ HOA

8 | MODULE THCS 20

A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

Nói 3n vai trò thi3t b5 d*y h+c (TBDH), V.P.Golov ã nêu rõ: "Ph��ng

ti�n d*y h+c là m7t trong nh8ng i�u quan tr+ng nh#t D th>c hi�n n7i

dung giáo d�Gng, giáo d%c và phát triDn h+c sinh (HS) trong quá trình

d*y - h+c".

Ngh5 quy3t 40/2000/QH10 cTa Qu:c h7i n�?c C7ng hoà xã h7i chT

nghba Vi�t Nam v� Ri m?i ch��ng trình giáo d%c phR thông ã nêu rõ:

"�Ri m?i n7i dung ch��ng trình, sách giáo khoa, ph��ng pháp d*y và

h+c ph�i �=c th>c hi�n ng b7 v?i nâng c#p và Ri m?i trang TBDH".

TBDH gm 2 nhóm: TBDH truy�n th:ng (b�ng, tranh vf, mô hình, v!t

th!t, b�n ...) và TBDH hi�n *i (overhead, projector, 1u ba CD,

VCD, máy tính...). Vi�c k3t h=p hài hoà các TBDH truy�n th:ng và

TBDH hi�n *i sf t*o hVng thú, tWng hi�u qu� h+c t!p cho HS và gi�m

s> v#t v� c� b�n cTa giáo viên (GV) trong quá trình gi�ng d*y.

TBDH giúp HS hiDu rõ h�n v� b�n ch#t cTa m+i khái ni�m trau t�=ng, là

c� s khoa h+c minh chVng có sVc thuy3t ph%c, là s> v!t tr>c quan sinh

7ng nh#t, giúp vi�c h+c tr nên nhu nhàng, hi�u qu�...

Nh�ng th>c t3 cho th#y, nhi�u tr�Hng trung h+c c� s (THCS) hi�u qu�

sh d%ng TBDH còn nhi�u h*n ch3, mà m7t trong các nguyên nhân là s:

ông GV thi3u nhi�t tình, trách nhi�m ch�a cao, thi3u kb nWng sh d%ng

TBDH. Kb nWng th>c hành không ph�i ta mu:n là có, mà ph�i �=c tr�i

nghi�m th>c hành c� m7t quá trình. Và các TBDH ch^ mang l*i hi�u qu�

khi các th1y cô sh d%ng tri�t D.

Module này cung c#p cho GV nh8ng ki3n thVc c� b�n v� TBDH. Khi h+c

t!p, nghiên cVu xong module này, GV sf phát huy �=c t:i a kh� nWng

cTa mình, nWng 7ng, sáng t*o, bi3t k3t h=p khéo léo các lo*i hình TBDH

ph%c v% công tác gi�ng d*y. Module này sf giúp cho GV tWng c�Hng nWng

l>c làm vi�c v?i TBDH, theo ó tWng hi�u qu� d*y h+c môn h+c.


B. MỤC TIÊU TÀI LIỆU

Sau khi k3t thúc vi�c h+c t!p, nghiên cVu module này, ng�Hi h+c:

— Nvm �=c khái ni�m v� TBDH và phân lo*i TBDH.

— Nh!n thVc sâu svc h�n v� t1m quan tr+ng cTa TBDH và xác 5nh �=c

vai trò cTa TBDH trong Ri m?i ph��ng pháp d*y h+c môn h+c.

— Phân tích �=c th>c tr*ng sh d%ng TBDH các tr�Hng THCS.

— Sh d%ng hi�u qu� TBDH truy�n th:ng và TBDH hi�n *i.

— Nâng cao kb nWng ph:i h=p sh d%ng TBDH, kb nWng ph:i h=p sh d%ng

các TBDH truy�n th:ng và TBDH hi�n *i làm tWng hi�u qu� d*y h+c

môn h+c.

— Bi3t t> làm m7t s: dùng d*y h+c.

— Có ý thVc sh d%ng TBDH truy�n th:ng và TBDH hi�n *i trong quá trình

d*y h+c và nâng cao ch#t l�=ng d*y h+c.

10 | MODULE THCS 20

C. NỘI DUNG

I. CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới

phương pháp dạy học môn học

1. Mục tiêu

Sau khi k3t thúc ho*t 7ng này, ng�Hi h+c nh!n thVc sâu svc h�n v� t1m

quan tr+ng cTa TBDH và khwng 5nh rõ vai trò cTa TBDH trong Ri m?i

ph��ng pháp d*y h+c môn h+c, nvm �=c h� th:ng TBDH môn h+c hi�n

có tr�Hng.

2. Nhiệm vụ

D>a vào hiDu bi3t cTa b�n thân và chia sx v?i ng nghi�p D th>c hi�n

m7t s: nhi�m v% sau:

Câu hyi 1. Phân bi�t TBDH trong các ph��ng ti�n d*y h+c.

Câu hyi 2. CWn cV vào âu D nh!n bi3t TBDH? Trình bày các cách phân

lo*i TBDH hi�n nay.


Câu hyi 3. Phân tích các chVc nWng cTa TBDH.

Câu hyi 4. Phân tích vai trò cTa trong vi�c nâng cao ch#t l�=ng d*y h+c.

Bài t!p 1. Th:ng kê TBDH hi�n có tr�Hng theo môn h+c mà b*n �m

nh!n theo b�ng d�?i ây, :i chi3u v?i danh m%c TBDH t:i thiDu c#p

THCS và �a ra nh!n xét v� mVc 7 áp Vng cho d*y h+c b7 môn.

B�ng 1. Danh m�c TBDH môn ......

S� l��ng trang b� cho các kh�i l�p

TT

Tên lo!i hình

thi#t b� d!y h&c

L�p 6 L�p 7 L�p 8 L�p 9

Ghi chú

12 | MODULE THCS 20

S� l��ng trang b� cho các kh�i l�p

TT

Tên lo!i hình

thi#t b� d!y h&c

L�p 6 L�p 7 L�p 8 L�p 9

Ghi chú

Bài t!p 2. Nêu vai trò cTa TBDH trong d*y h+c môn h+c b*n ang �m nh!n.

Bài t!p 3. Phân tích t1m quan tr+ng cTa TBDH trong Ri m?i PPDH môn

h+c b*n ang �m nh!n.

3. Đánh giá

— Tr� lHi các câu hyi 1, 2, 3, 4.

— K3t qu� th>c hi�n bài t!p 1, 2, 3.


Hoạt động 2: Nghiên cứu sử dụng các thiết bị dạy học theo

môn học

1. Mục tiêu

Sau khi k3t thúc ho*t 7ng này, ng�Hi h+c thành th*o kb nWng sh d%ng

các TBDH môn h+c.

2. Nhiệm vụ

Câu hyi 5. B*n gBp nh8ng khó khWn gì khi sh d%ng TBDH vào quá trình

d*y h+c môn h+c?

Câu hyi 6. B*n � xu#t nh8ng gi�i pháp nào D gi�i quy3t các khó khWn

nêu trên?

Bài t!p 4. Nêu �u iDm, h*n ch3 cTa tang lo*i hình TBDH môn h+c theo

b�ng sau:

TT

Tên lo!i hình

thi#t b� d!y h&c

.u 0i1m H!n ch#

14 | MODULE THCS 20

TT

Tên lo!i hình

thi#t b� d!y h&c

.u 0i1m H!n ch#

Bài t!p 5. Nêu nguyên tvc sh d%ng tang lo*i TBDH môn h+c theo b�ng sau:

TT Tên lo!i hình thi#t b� d!y h&c Nguyên t3c s5 d�ng

Bài t!p 6. Nêu 5a ch^ sh d%ng TBDH môn h+c theo b�ng sau:

6�a ch7 s5 d�ng

TT Tên lo!i hình thi#t b� d!y h&c

L�p, ch�9ng Bài


Bài t!p 7. Xây d>ng ít nh#t 05 k3 ho*ch bài h+c trong ó thD hi�n rõ vai

trò cTa m7t s: lo*i hình TBDH trong vi�c nâng cao ch#t l�=ng d*y h+c,

thD hi�n rõ vi�c ph:i h=p gi8a TBDH hi�n *i và TBDH truy�n th:ng.

Bài t!p 8. L!p k3 ho*ch triDn khai th>c hành k3 ho*ch bài h+c �=c

xây d>ng theo b�ng sau:

TT Môn/Tên bài Th=i gian L�p Giáo viên th?c hi@n

Bài t!p 9. Xây d>ng công c% và xác 5nh hình thVc ánh giá m\i bài d*y.

Bài t!p 10. Ti3n hành d*y trên l?p theo k3 ho*ch và ánh giá.

3. Đánh giá

— Tr� lHi câu hyi 5, 6.

— K3t qu� bài d*y theo k3 ho*ch (do h+c viên d*y tr>c ti3p hoBc do ng

nghi�p ti3n hành).

— B7 công c% ánh giá cho tang bài (phi3u câu hyi, � kiDm tra, bài t!p

v� nhà...).

16 | MODULE THCS 20

Hoạt động 3: Phối hợp sử dụng các thiết bị dạy học truyền

thống và hiện đại làm tăng hiệu quả dạy học môn học

1. Mục tiêu

Sau khi k3t thúc ho*t 7ng này, ng�Hi h+c bi3t : ph:i h=p, sh d%ng hi�u qu�

TBDH truy�n th:ng và TBDH hi�n *i làm tWng hi�u qu� d*y h+c môn h+c.

2. Nhiệm vụ

D>a vào kinh nghi�m sh d%ng TBDH cTa b�n thân b*n hãy th>c hi�n

m7t s: bài t!p sau:

Bài t!p 11. Nêu �u iDm, h*n ch3 cTa nhóm TBDH truy�n th:ng và

nhóm TBDH hi�n *i.

Bài t!p 12. Phân tích hi�u qu� cTa vi�c ph:i h=p sh d%ng các TBDH

truy�n th:ng và hi�n *i làm tWng hi�u qu� d*y h+c môn h+c.


Bài t!p 13. Th>c hành sh d%ng Máy chi�u qua �u (Overhead) và Máy

chi3u a nWng (Multi Projector).

Bài t!p 14. Xây d>ng ít nh#t 05 k3 ho*ch bài h+c trong ó thD hi�n vi�c

ph:i h=p gi8a TBDH hi�n *i và TBDH truy�n th:ng làm tWng hi�u qu�

d*y h+c.

Bài t!p 15. L!p k3 ho*ch triDn khai th>c hành k3 ho*ch bài h+c �=c xây

d>ng theo b�ng sau:

TT Môn/Tên bài Th=i gian L�p Giáo viên th?c hi@n

Bài t!p 16. Ti3n hành d*y trên l?p theo k3 ho*ch và ánh giá.

3. Đánh giá

— K3t qu� bài d*y theo k3 ho*ch (do h+c viên d*y tr>c ti3p hoBc do ng

nghi�p ti3n hành).

— B7 công c% ánh giá cho tang bài (phi3u câu hyi, � kiDm tra, bài t!p

v� nhà...)

— K3t qu� th>c hi�n các bài t!p khác.

Hoạt động 4: Tự làm một số đồ dùng dạy học theo môn học

1. Mục tiêu

Sau khi k3t thúc ho*t 7ng này, ng�Hi h+c: nh!n thVc 1y T v� t1m

quan tr+ng cTa t> làm dùng d*y h+c (�DDH), có kb nWng xây d>ng k3

ho*ch làm �DDH và có kh� nWng làm m7t s: �DDH.

2. Nhiệm vụ

D>a vào kinh nghi�m t> làm �DDH cTa b�n thân, b*n hãy chia sx v?i

ng nghi�p bMng cách th>c hi�n m7t s: nhi�m v% sau:

Câu hyi 7. Th3 nào là �DDH t> làm? �DDH t> làm ph�i �m b�o nh8ng

tiêu chí nào?

18 | MODULE THCS 20

Câu hyi 8. T*i sao nói “T> làm �DDH có vai trò không thD thi3u trong

vi�c nâng cao ch#t l�=ng và hi�u qu� d*y h+c”?

Câu hyi 9. Nh8ng yêu c1u Bt ra :i v?i �DDH t> làm là gì?

Câu hyi 10. B*n ã tham gia phong trào t> làm �DDH hoBc cu7c thi

�DDH t> làm nào ch�a? Vì sao? N3u ã tham gia thì v?i vai trò gì?


Bài t!p 17. Xây d>ng K3 ho*ch làm �DDH, trong ó nêu rõ các �DDH

có thD t> làm theo b�ng sau:

B�ng: Các 6DDH có th1 t? làm

TT Tên 0D dùng d!y h&c D�ng c�, nguyên li@u 6�a ch7 Fng d�ng

Bài t!p 18. Ti3n hành t> làm ít nh#t 03 �DDH, ch%p �nh và vi3t bài gi?i

thi�u v� �DDH ó.

3. Đánh giá

— Tr� lHi các câu hyi 7, 8, 9, 10.

— K3 ho*ch làm �DDH.

— �nh ch%p và bài gi?i thi�u v� �DDH t> làm.

Hoạt động 5: Tổng kết

Câu hyi 11. B*n ã hoàn thành các ho*t 7ng ch�a? B*n có nh? n7i dung

cTa module này không? ChVng minh rMng b*n ã nh? �=c bài.

20 | MODULE THCS 20

Bài t!p 19. Hoàn thành các câu sau (v� n7i dung module sh d%ng các

TBDH).

1. Tôi ã...

2. Tôi th#y...

3. Tôi nghb....

4. Tôi l!p k3 ho*ch...


5. Tôi sf...

6. Tôi hi v+ng...

7. Tôi mong mu:n...

8. Tôi chvc chvn...

9. Tôi tin t� ng...

10. Tôi khwng 5nh...

22 | MODULE THCS 20

Bài t!p 20. Vi3t nh8ng iDm tâm vc nh#t qua h+c t!p nghiên cVu

module này D chia sx v?i ng nghi�p.

B*n ã th>c hi�n các nhi�m v% cTa module. Bây giH hãy :i chi3u nh8ng

n7i dung ã vi3t trong các ho*t 7ng v?i nh8ng thông tin d�?i ây và t>

hoàn thi�n các nhi�m v% ã Bt ra trong các ho*t 7ng.

II. THÔNG TIN PHẢN HỒI

1. Cơ sở vật chất sư phạm/ Cơ sở vật chất trường học

* C� s v!t ch#t (CSVC) s� ph*m là t#t c� các ph��ng ti�n v!t ch#t �=c

huy 7ng vào vi�c gi�ng d*y, h+c t!p và các ho*t 7ng mang tính giáo

d%c khác D *t �=c m%c ích giáo d%c.

H� th:ng CSVC s� ph*m bao gm: các công trình xây d>ng, sân ch�i bãi

t!p, v�Hn th>c nghi�m, trang thi3t b5 chuyên dùng, TBDH các b7 môn,

các ph��ng ti�n ph%c v% vi�c gi�ng d*y và h+c t!p.

�ây là m7t h� th:ng a d*ng v� chTng lo*i và có m7t s: b7 ph!n t��ng

:i phVc t*p v� mBt kb thu!t. Tính a d*ng và phong phú cTa h� th:ng

t*o ra không ít tr ng*i trong qu�n lí và sh d%ng.

H� th:ng CSVC s� ph*m �=c phân chia làm ba b7 ph!n.

— Tr�Hng s (nhà cha, l?p h+c, sân ch�i bãi t!p, khuôn viên,...).

— Sách và th� vi�n tr�Hng h+c.

— TBDH (máy móc, d%ng c% thí nghi�m, mô hình...) khái ni�m v� CSVC

s� ph*m ngày càng có n7i hàm m r7ng do yêu c1u giáo d%c toàn di�n,


nâng cao ch#t l�=ng d*y h+c và do ti3n b7 cTa khoa h+c kb thu!t và

công ngh�.

* H� th:ng CSVC tr�Hng h+c

M\i tr�Hng h+c �u có h� th:ng CSVC tr�Hng h+c, h� th:ng ó �=c mô

t� b i s� sau:

2. Thiết bị dạy học (Teaching Equipment)

Hi�n nay có nhi�u tên g�i khác nhau v� TBDH. Các tên g�i sau �ây th��ng

��c s d"ng trong ngôn ng& nói và vi(t hi�n nay:

C9 sH vIt chJt tr�=ng h&c

H* t1ng kb thu!t tr�Hng h+c Ph��ng ti�n d*y h+c

Tr��ng s

— Khuôn viên c�nh

quan, ki1n trúc và

các kh4i công

trình.

— Kh4i phòng h)c,

phòng thí nghi6m,

th7c hành, phòng

h)c b� môn, th'

vi6n.

— Kh4i phòng làm

vi6c.

— �i6n n'(c.

— Sân ch�i, bãi t;p,

câu l�c b�.

— Giao thông n�i

b�.

Trang b� chung

— H6 th4ng máy

tính và m�ng.

— H6 th4ng trang

thi1t b= thông tin

liên l�c.

— H6 th4ng trang

thi1t b= hành

chính, v>n phòng,

phòng làm vi6c các

t? chuyên môn.

— H6 th4ng trang

thi1t b= cho phòng

h)c, phòng thí

nghi6m, th7c

hành, phòng h)c

b� môn, th' vi6n,...

— V;t th;t

— Các ph'�ng ti6n miêu t� A4i t'Bng

trong không gian (m�t chi�u — ba chi�u):

mô hình, makét, biFu b�ng, tranh �nh,

mGu v;t, ph'�ng ti6n nghe — nhìn...

— Các ph'�ng ti6n tái t�o các hi6n t'Bng,

các quá trình: Các d�ng c� thí nghi6m,

máy móc, d�ng c� lao A�ng s�n xu"t...

— Các ph'�ng ti6n miêu t� A4i t'Bng, hi6n

t'Bng t7 nhiên, xã h�i bKng ngôn ngL t7

nhiên, ngôn ngL nhân t�o: sách giáo khoa,

v bài t;p in sMn, phi1u h)c t;p,...

— Các ph'�ng ti6n kN thu;t AF chuyFn t�i

thông tin (các thông tin này ch+a trong

các tài li6u nghe — nhìn, các phOn m�m và

t' li6u trong máy tính, các phim âm b�n,

d'�ng b�n, các b>ng ANa âm thanh, hình

�nh)

Thi�t b� dùng chung

Cho các môn h)c, các l(p và các c"p h)c

Thi�t b� d�y h�c

Theo b� môn, theo l(p h)c, theo c"p h)c

24 | MODULE THCS 20

— Thi3t b5 giáo d%c - Educational equipments.

— Thi3t b5 tr�Hng h+c - School equipments.

— � dùng d*y h+c - Teaching equipments (aids/ implements).

— Thi3t b5 d*y h+c - Teaching equipments.

— D%ng c% d*y h+c - Teaching equipments (devices).

— Ph��ng ti�n d*y h+c - Means (facilities) of teaching.

— H+c c% - Leaming equipments.

— H+c li�u- Leaming (school) materials.

V� b�n ch#t, các tên g+i trên �u ph�n ánh các d#u hi�u b�n ch#t chung

nh#t cTa TBDH.

Có m7t vài tài li�u còn dùng tên g+i là "B7 ngh� cTa ng�Hi th1y giáo"-

(Tools of teacher).

Có nhi�u �*nh ngh+a v� TBDH, v� b.n ch/t, các tên g�i trên ��u ph.n ánh

các d/u hi�u chung nh� sau:

— TBDH là t#t c� nh8ng ph��ng ti�n r#t c1n thi3t cho GV và HS tR chVc và

ti3n hành h=p lí, có hi�u qu� quá trình giáo d%c và d*y h+c các môn

h+c, c#p h+c.

— TBDH là m7t v!t thD hoBc m7t t!p h=p :i t�=ng v!t ch#t mà ng�Hi GV

sh d%ng v?i t� cách là ph��ng ti�n i�u khiDn ho*t 7ng nh!n thVc; là

ph��ng ti�n giúp HS lbnh h7i khái ni�m, 5nh lu!t, thuy3t khoa h+c,...

nhMm hình thành h+ các kb nWng, kb x�o, �m b�o vi�c giáo d%c, ph%c

v% m%c ích d*y h+c và giáo d%c.

— TBDH quan tr+ng nh#t trong c#u trúc h� th:ng CSVC tr�Hng h+c.

Theo Lotx Klinb� (��c) thì TBDH (hay còn g�i là � dùng d�y h�c, thi�t

b� d�y h�c, d�ng c�...) là t�t c� nh�ng ph��ng ti�n v�t ch�t c�n thi�t cho

giáo GV và HS t� ch�c và ti�n hành h p lí, có hi�u qu� quá trình giáo

d�$ng và giáo d�c % các môn h�c, c�p h�c.

Theo các chuyên gia thi�t b� giáo d�c c&a Vi�t Nam: TBDH là thu�t ng�

ch' m(t v�t th) ho*c m(t t�p h p +i t, ng v�t ch�t mà ng�.i GV s/

d�ng v0i t� cách là ph��ng ti�n i1u khi)n ho�t (ng nh�n th�c c&a HS,

còn +i v0i HS thì ó là các ngu�n tri th�c, là các ph��ng ti�n giúp HS

l4nh h(i các khái ni�m, �nh lu�t, thuy�t khoa h�c,... hình thành % h� các

kb nWng, kb x�o, �m b�o ph�c v� m�c ích d�y h�c.


Ta nh8ng phân tích trên, chúng ta th:ng nh#t: TBDH là m7t b7 ph!n cTa

CSVC tr�Hng h+c, bao gm nh8ng :i t�=ng v!t ch#t �=c thi3t k3 s�

ph*m mà GV sh d%ng D i�u khiDn ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS; ng

thHi là ngun tri thVc, là ph��ng ti�n giúp HS lbnh h7i tri thVc, hình

thành kb nWng �m b�o cho vi�c th>c hi�n m%c tiêu d*y h+c.

Tài li�u này sh d%ng các thu!t ng8 "thi3t b5 d*y h+c", "ph��ng ti�n d*y

h+c", " dùng d*y h+c". Vi�c sh d%ng tang thu!t ng8 các ph1n cTa

tài li�u nhMm tôn tr+ng cách di�n *t truy�n th:ng phù h=p v?i tang

c#p h+c.

Nh� v!y có thD hiDu: TBDH là h� th:ng :i t�=ng v!t ch#t và t#t c� nh8ng

ph��ng ti�n kb thu!t �=c GV và HS sh d%ng trong quá trình d*y h+c.

Ch1c n2ng c3a h� th4ng TBDH:

1. H� th:ng TBDH là công c% Bc thù cTa lao 7ng s� ph*m.

2. H� th:ng TBDH ph�i cung c#p thông tin chính xác, 1y T v� hi�n

t�=ng, :i t�=ng, quá trình nghiên cVu.

3. H� th:ng TBDH ph�i nâng cao hi�u qu� d*y h+c, tWng c�Hng nh5p 7

trình bày tài li�u và chuyDn t�i thông tin.

4. H� th:ng TBDH ph�i tho� mãn nhu c1u và s> say mê h+c t!p cTa HS.

5. H� th:ng TBDH ph�i làm gi�m nhu c�Hng 7 lao 7ng s� ph*m cTa

ng�Hi d*y và ng�Hi h+c.

6. H� th:ng TBDH ph�i nâng cao tính tr>c quan cho quá trình d*y h+c.

Các yêu c5u c3a h� th4ng TBDH:

1. H� th:ng TBDH h+c ph�i �m b�o tính h� th:ng (1y T và ng b7).

2. H� th:ng TBDH ph�i �m b�o tính khoa h+c, hi�u qu�.

3. H� th:ng TBDH ph�i �m b�o tính s� ph*m (giáo khoa).

4. H� th:ng TBDH ph�i �m b�o tính an toàn.

5. H� th:ng TBDH ph�i �m b�o tính mb thu!t.

6. H� th:ng TBDH ph�i �m b�o tính dùng chung t:i �u cho m7t b7

môn, cho nhi�u b7 môn, cho nhi�u ho*t 7ng.

3. Tổng quan về hệ thống thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở

3.1. Hệ thống thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở

— H� th:ng TBDH tr�Hng THCS �=c quy 5nh theo danh m%c TBDH t:i

thiDu do B7 Giáo d%c và �ào t*o ban hành.

26 | MODULE THCS 20

— Danh m%c TBDH t:i thiDu svp x3p theo l?p h+c, theo lo*i hình �=c tRng

h=p tóm tvt theo tang l?p h+c và môn h+c. (B*n +c có thD tìm hiDu trên

website cTa B7 Giáo d%c và �ào t*o)

Thi#t b� dùng chung H tr�=ng THCS

Khái ni@m: Là h� th:ng �=c sh d%ng cho các ho*t 7ng giáo d%c chung

trong nhà tr�Hng, ng thHi là nh8ng ph��ng ti�n mà GV các b7 môn l1n

l�=t sh d%ng hoBc ng thHi sh d%ng cho vi�c d*y h+c trên l?p.

H� th:ng thi3t b5 dùng chung nhi�u tr�Hng THCS hi�n có �=c th:ng kê

theo b�ng sau:

TT Tên thi#t b� TT Tên thi#t b�

1 Máy thu hình 8 Máy photocopy

2 �1u +c VCD, DVD 9 Máy chi3u phim d��ng b�n

3 H� th:ng trang âm: Ampli, micro, loa 10 Máy �nh kb thu!t s:

4 Máy chi3u qua 1u (OverHead) 11 Máy quay phim kb thu!t s:

5 Máy chi3u a nWng (Projector) 12 Máy tính

6 Máy quét �nh (Scaner) 13 Máy in

7 Máy chi3u v!t thD 14 H� th:ng m*ng máy tính

3.2. Phân loại, đặc điểm, hình thức sử dụng các loại hình thiết bị dạy học

3.2.1. Phân loại theo điều kiện sử dụng

Cách phân lo!i

Theo cách phân lo*i này khi sh d%ng các thi3t b5 ph% thu7c vào nh8ng

i�u ki�n bên ngoài, ví d% s> ph% thu7c vào nWng l�=ng i�n. Trong cách

phân lo*i này, ng�Hi ta chia lo*i thi3t b5 có sh d%ng nWng l�=ng i�n và

lo*i không sh d%ng nWng l�=ng i�n.

Nhóm 1: Nhóm không dùng nWng l�=ng i�n, th�Hng quen g+i là TBDH

truy�n th:ng.

Nhóm TBDH truy�n th:ng, bao gm các lo*i thi3t b5:

— Tranh �nh, biDu giáo khoa;

— B�n , l�=c giáo khoa;

— B�ng biDu;

— Mô hình, m`u v!t;

— D%ng c%.


Nhóm 2: Nhóm dùng nWng l�=ng i�n, th�Hng g+i là TBDH hi�n *i.

Nhóm TBDH hi�n *i, bao gm các lo*i thi3t b5:

— Phim èn chi3u;

— B�n trong dùng cho máy chi3u qua 1u;

— BWng ba ghi âm;

— BWng ba ghi hình;

— PMDH;

— Website h+c t!p;

— Phòng thí nghi�m �o;

— Mô hình d*y h+c i�n th;

— Th� vi�n �o/Th� vi�n i�n th;

— B�n t� duy (B�TD) �=c thi3t k3 bMng ph1n m�m Freemind;

— B�n giáo khoa i�n th;

.....

6Mc 0i1m, hình thFc s5 d�ng

Nhóm 1: TBDH truy�n th4ng:

a) �Bc iDm:

�ây là nh8ng TBDH ã có ta r#t lâu Hi khi mà ngh� d*y h+c xu#t hi�n.

Lo*i thi3t b5 này �=c dùng r7ng rãi trong các nhà tr�Hng. Qua TBDH ó

d�?i s> h�?ng d`n cTa GV, HS sf ti3p thu nh8ng ki3n thVc, kb nWng c1n

ph�i *t �=c.

b) Nh8ng �u iDm nRi b!t khi sh d%ng lo*i TBDH truy�n th:ng:

— Nh8ng thông tin trên các thi3t b5 ó �=c khai thác tr>c ti3p. Ví d%: bVc

tranh vf con gà, nhìn vào ó HS có thD mô t� �=c hình dáng bên ngoài:

có hai chân, 1u gà, mào gà, uôi gà và màu lông cTa nó. �ng thHi khi

quan sát hình dáng bên ngoài cTa bVc tranh vf con gà, HS phân bi�t

�=c con gà ó là gà tr:ng hay gà mái. Nhìn s� nguyên lí cTa 7ng c�

4 kì, HS cEng có thD mô t� c#u t*o cTa 7ng c� gm nh8ng b7 ph!n nào.

— TBDH truy�n th:ng rx ti�n (giá thành không cao), do ó có thD trang b5

*i trà và 1y T cho các b7 môn trong các tr�Hng THCS.

— M7t �u iDm nRi b!t là nhi�u TBDH truy�n th:ng GV có thD t> thi3t k3,

t> làm. �i�u ó thúc cy s> say mê, phát huy sáng ki3n cTa các GV trong

vi�c t> làm TBDH. Ví d%: GV thi3t k3 nh8ng s� c#u t*o cTa các thi3t b5

máy móc, s� , nguyên lí, thí nghi�m,...

28 | MODULE THCS 20

— V?i các TBDH truy�n th:ng GV và HS tr�Hng THCS d� sh d%ng và d�

b�o qu�n, dùng �=c nhi�u l1n. MBt khác, có thD l�u l*i trên phòng h+c

D sh d%ng khi c1n thi3t. Ví d% nh� các s� , b�n vf kb thu!t có thD l�u

l*i trong su:t quá trình làm th>c hành, thí nghi�m cTa HS.

c) M7t s: h*n ch3 khi sh d%ng các TBDH truy�n th:ng:

Nh8ng TBDH truy�n th:ng ph1n l?n là cng k�nh, b�o qu�n khó khWn,

t:n di�n tích D c#t gi8.

— Các TBDH truy�n th:ng ch^ có thD mô t�, biDu di�n �=c các hình �nh

tbnh, không thD mô t� �=c các hình �nh 7ng hoBc không mô t� �=c

quá trình cTa hi�n t�=ng, nguyên lí ho*t 7ng.

Nhóm 2: Nhóm TBDH hi�n �8i:

a) �Bc iDm:

Khi sh d%ng các TBDH hi�n *i c1n ph�i sh d%ng nWng l�=ng i�n. Trong

m\i lo*i TBDH hi�n *i có nh8ng Bc iDm quan tr+ng là mu:n khai

thác thông tin trong tang lo*i thi3t b5 c1n ph�i có máy móc t��ng Vng.

Nh� v!y, m\i m7t TBDH hi�n *i bao gm hai kh:i: Kh:i chVa thông tin

và kh:i chuyDn t�i thông tin.

Ví d%:

— Khai thác thông tin trên gi#y trong (slide) c1n ph�i có máy chi3u qua 1u.

— Sh d%ng phim slide c1n ph�i có máy chi3u slide, máy chi3u phim.

— Sh d%ng bWng, ba ghi âm c1n ph�i có radio cassette, 1u ba CD, máy vi

tính...

— Sh d%ng bWng (ghi hình c1n ph�i có 1u video, 1u ba VCD, máy vi tính).

— Sh d%ng các PMDH c1n thi3t ph�i có máy vi tính.

b) Nh8ng �u iDm nRi b!t khi sh d%ng các TBDH hi�n *i:

M\i lo*i TBDH hi�n *i có nh8ng �u iDm và công d%ng riêng. Tuy

nhiên, có thD mô t� nh8ng �u iDm khái quát cTa các lo*i thi3t b5:

— Các TBDH hi�n *i mang l�=ng l?n nh8ng thông tin c1n thi3t cho vi�c

d*y và h+c. L�=ng thông tin này �=c ch+n l+c mVc 7 c1n thi3t tho�

mãn cho m+i :i t�=ng.

— Nh8ng TBDH hi�n *i có thD trình bày �=c các thông tin m7t cách c%

thD, tr>c quan, d� hiDu làm cho HS d� dàng ti3p thu n7i dung ki3n thVc.

�ng thHi chúng cEng có kh� nWng cung c#p thêm nh8ng tài li�u a d*ng

phong phú giúp cho vi�c t> h+c, t> nghiên cVu cTa GV, HS (PMDH).


— Các thi3t b5 lo*i này g+n nhu, d� b�o qu�n, sh d%ng �=c nhi�u l1n.

— Sh d%ng ph��ng ti�n d*y h+c hi�n *i sf h\ tr= vc l>c cho vi�c Ri m?i

n7i dung, ph��ng pháp và các hình thVc tR chVc d*y h+c.

c) M7t s: h*n ch3 khi sh d%ng các TBDH hi�n *i:

— Ph�i có l�?i i�n Rn 5nh.

— Các thi3t b5 vt ti�n, do v!y không thD trang b5 *i trà, 1y T theo nhu

c1u cTa gi�ng d*y cTa các b7 môn.

— C1n �=c b�o qu�n ccn th!n và c1n có phòng riêng vì khó di chuyDn.

— Ng�Hi sh d%ng các TBDH hi�n *i c1n có trình 7 và c1n �=c hu#n luy�n.

Vi�c k3t h=p hoà các TBDH truy�n th:ng và TBDH hi�n *i trong quá

trình d*y h+c sf kích thích hVng thú, tWng kh� nWng t� duy cTa HS, HS sf

t> mình tìm tòi, khai thác ki3n thVc m?i. Nh� v!y, ngày nay TBDH ó

góp ph1n Ri m?i PPDH, nâng cao ch#t l�=ng d*y h+c.

3.2.2. Phân loại theo tính năng công nghệ, quá trình chế tạo và sử dụng

Theo quan iDm này TBDH �=c chia làm hai nhóm:

Nhóm 1: Gm các lo*i thi3t b5 thông th�Hng, có ngun g:c t> nhiên hoBc

có c#u t*o và tính nWng kb thu!t �n gi�n (do ngành Giáo d%c ch3 t*o).

Nhóm các thi3t b5 thông th�Hng bao gm:

* T> nhiên, nguyên mù:

— Các v!t t> nhiên, v!t th!t, các v!t coi là nguyên mù không b5 thay Ri

khi �a vào d*y h+c: cây, cT, qu�, mù #t, mù n�?c, hoá ch#t, kìm,

kéo, búa, v�i, bìa...

— LHi nói và các nghi thVc lHi nói: 7c tho*i, :i tho*i, h7i tho*i.

— Các hành vi giao ti3p và biDu *t không lHi: ch ch^, i�u b7, vx mBt,

phong cách, i l*i.

* D%ng c% gi�ng d*y và h+c t!p:

— D%ng c% dùng chung, công c7ng: b�ng ph#n, gi#y, bút, bàn h+c, bàn thí

nghi�m, th�?c kx, máy tính c1m tay,...

— D%ng c% cá nhân: b�ng HS, v , th�?c kx, máy tính c1m tay, compa, bút

vi3t các lo*i.

* Tài li�u giáo khoa:

— Tài li�u in: sách giáo khoa, sách GV, sách bài t!p, sách tham kh�o cTa GV, HS.

— Tài li�u và b�n , tranh �nh cTa các môn h+c.

30 | MODULE THCS 20

Trong các ph��ng ti�n thông th�Hng thì b�ng và sách giáo khoa là nh8ng

ph��ng ti�n c� b�n nh#t, phR bi3n nh#t trong d*y h+c.

Nhóm 2: Các lo*i thi3t b5 kb thu!t �=c s�n xu#t công nghi�p, có tính ch#t

chuyên nghi�p và có tính nWng kb thu!t phVc t*p.

Nhóm các thi3t b5 kb thu!t bao gm:

* Các thi3t b5 nghe nhìn:

— Máy và bWng ba ghi âm, các thi3t b5 phát âm nh� loa phóng thanh,

chuông, còi, tín hi�u, các nh*c c%. T#t c� các thi3t b5 này tác 7ng vào

thính giác.

— Máy �nh, kính lúp, kính hiDn vi, :ng nhòm, kính vi�n v+ng, các b�n vf kb

thu!t, máy chi3u �nh và hình vf. Các ph��ng ti�n này tác 7ng vào th5 giác.

— Máy bWng ba hình, video, các lo*i phim i�n �nh, èn chi3u, phim

d��ng b�n, phim giáo khoa, phim khoa h+c, phim tài li�u, phim ho*t

hình. T#t c� ph��ng ti�n này tác 7ng vào thính giác và th5 giác (c� nghe

và nhìn).

* Các máy móc kb thu!t th>c hành, th>c nghi�m, thí nghi�m theo môn h+c:

— Các d%ng c%, thi3t b5 th>c hành, th>c nghi�m theo môn h+c. Lo*i thi3t b5

này làm công c% tr>c ti3p cTa vi�c d*y và h+c, qua thí nghi�m, th>c hành

HS thu th!p nh8ng thông tin, nh8ng bMng chVng, d8 li�u, s> ki�n D gi�i

quy3t các v#n �, tìm nh8ng ki3n thVc, kb nWng mà HS c1n *t �=c.

Nh8ng lo*i thi3t b5 này giúp cho vi�c h+c theo h�?ng nghiên cVu, khám

phá, tìm và gi�i quy3t v#n �. �ó là nh8ng thí nghi�m sinh h+c, hoá h+c,

v!t lí h+c; các b7 d%ng c% o l�Hng v!t lí, hoá h+c; các thi3t b5 i�n, i�n ta,

c� h+c, quang h+c, công ngh�.

— Sa bàn và mô hình kb thu!t 7ng: thD hi�n s> v!n 7ng, di�n bi3n cTa các

hi�n t�=ng, quá trình, c� c#u, quy lu!t, logic và nh8ng nguyên tvc trau

t�=ng. Nh8ng lo*i thi3t b5 này cho phép ng�Hi h+c t��ng tác v?i thi3t b5,

khai thác sh d%ng chúng theo nhi�u ph��ng thVc, mVc 7 khác nhau.

�i�u này ph% thu7c nhi�u vào s> sáng t*o cTa GV.

* Các ph��ng ti�n t��ng tác m*nh:

�ây là các TBDH có tính nWng s� ph*m chung, không ch^ bó hup tang

môn h+c. Bao gm máy tính i�n th, các ph1n m�m cTa máy vi tính, các

PMDH, sh d%ng thông tin trên m*ng. T��ng tác cTa các lo*i ph��ng ti�n

này, chT y3u ph% thu7c vào tính nWng kb thu!t cTa máy: c#u hình, t:c 7,

âm thanh,... Khai thác ph��ng ti�n này có Bc iDm quan tr+ng là ph%


thu7c r#t nhi�u vào trình 7 cTa m\i HS: s> nWng 7ng, sáng t*o, chT

7ng và trình 7 sh d%ng máy vi tính.

4. Bản chất của thiết bị dạy học

— TBDH ph�n ánh các :i t�=ng nghiên cVu, ph�n ánh quá trình d*y và h+c.

— TBDH chVa >ng trong nó di s�n v!t ch#t và phi v!t ch#t cTa th3 h� tr�?c.

— TBDH chVa >ng thông tin v� các :i t�=ng nh!n thVc.

— TBDH là biDu tr�ng vWn hoá cTa m7t n�n giáo d%c.

— TBDH là ph��ng ti�n tái hi�n ki3n thVc và ph��ng pháp nghiên cVu cTa

các nhà khoa h+c.

— TBDH là ph��ng ti�n rút ngvn quá trình nh!n thVc và t*o ni�m tin khoa h+c.

— TBDH hàm chVa n7i dung và PPDH.

5. Các chức năng của thiết bị dạy học

5.1. Chức năng cơ bản và quan trọng nhất của thiết bị dạy học là chức

năng thông tin

— TBDH h+c chVa 1y T thông tin ki3n thVc v� n7i dung d*y h+c. Ng�Hi

d*y hiDu bi3t v� nh8ng thông tin ó và sh d%ng TBDH D chuyDn t�i

thông tin 3n ng�Hi h+c.

— TBDH chVa thông tin v� PPDH, nó h�?ng ng�Hi d*y 3n vi�c l>a ch+n

PPDH nào là h=p lí và hi�u qu�.

5.2. Thiết bị dạy học có chức năng phản ánh

TBDH là hi�n th>c khách quan (hoBc mô t� hi�n th>c khách quan m7t

cách �?c l�), vì v!y nó ph�n ánh các s> v!t, hi�n t�=ng, các quá trình, các

quy lu!t khách quan cTa xã h7i, cTa t> nhiên và cTa t� duy. Các n7i dung

và chi ti3t mà nó ph�n ánh sf �=c ng�Hi d*y và ng�Hi h+c ti3p nh!n

trong quá trình d*y h+c và cùng nhau t��ng tác, ph:i h=p tR chVc th>c

hi�n các nhi�m v% d*y h+c.

5.3. Thiết bị dạy học có chức năng giáo dục

— TBDH có kh� nWng làm cho quá trình giáo d%c tr thành quá trình t>

giáo d%c, làm cho quá trình nh!n thVc tr thành quá trình t> nh!n thVc,

làm cho quá trình d*y h+c tr thành quá trình t> h+c cTa HS. HS có thD

làm vi�c v?i TBDH D t> h+c, t> nh!n thVc v?i s> h�?ng d`n, 5nh h�?ng

cTa GV.

— TBDH hàm chVa t� duy cTa các nhà khoa h+c. Ví d% nh� TBDH v� "s>

r�i t> do", trong nó hàm chVa n7i dung cTa v#n � nghiên cVu là s> r�i

32 | MODULE THCS 20

t> do, hàm chVa 5nh lu!t v� s> r�i t> do, hàm chVa quá trình nghiên

cVu tìm ra 5nh lu!t và gia t:c r�i t> do cTa nhà khoa h+c. HS không ch ̂

ti3p nh!n tri thVc mà thông qua làm vi�c v?i TBDH, HS còn nh!n thVc c�

cách suy nghb, cách làm cTa các nhà khoa h+c.

— TBDH hàm chVa quá trình phát triDn cTa n�n vWn minh nhân lo*i, vì v!y

nó có chVc nWng giáo d%c toàn di�n. Ví d% nh� TBDH v� "s> r�i t> do",

trong hàng th3 k^ tr�?c ây các nhà tr�Hng phR thông, v#n � này �=c

d*y h+c theo kiDu mô t�, suy lí và HS ch#p nh!n, vì sao? Vì trong hàng th3 k^,

nhà tr�Hng phR thông không thD t*o ra môi tr�Hng chân không D hi�n

th>c hoá v#n � nghiên cVu. �3n nay v#n � ó :i v?i nhà tr�Hng phR

thông ã �=c gi�i quy3t HS �=c làm thí nghi�m, �=c nh!n thVc ta

tr>c quan, không còn ph�i ch#p nh!n, ni�m tin khoa h+c cTa HS v� v#n

� này r#t cao. V#n � �=c gi�i quy3t do s> phát triDn cTa vWn minh

nhân lo*i qua hàng th3 k^, nhà tr�Hng �=c h� ng l=i ích ta nó.

5.4. Thiết bị dạy học có chức năng phục vụ

TBDH là ph��ng ti�n ph%c v% tr>c ti3p cho GV và HS ho*t 7ng trong

quá trình d*y h+c nói chung, cho tang bài h+c, tang �n v5 ki3n thVc

trong m7t bài h+c nói riêng.

6. Vị trí và mối quan hệ của thiết bị dạy học với các thành tố của quá

trình dạy học

HiDu theo cách ti3p c!n h� th:ng, quá trình d*y h+c bao gm 6 thành t:

c� b�n: m%c tiêu, n7i dung, ph��ng pháp, TBDH (ph��ng ti�n), ng�Hi

d*y, ng�Hi h+c. Các thành t: này t��ng tác qua l*i t*o thành m7t ch^nh

thD v!n hành trong môi tr�Hng giáo d%c cTa nhà tr�Hng và môi tr�Hng

kinh t3 - xã h7i cTa c7ng ng.

Theo quan i)m lí lu�n d�y h�c hi�n �i thì TBDH là 1 trong 6 thành t+

ch& y�u c&a quá trình d�y h�c.

TBDH ch�u s: chi ph+i c&a n(i dung và PPDH. N(i dung d�y h�c quy

�nh nh�ng *c i)m c� b�n c&a TBDH b%i l; TBDH ph�i tính <�n m(t

cách toàn di�n các *c i)m c&a n(i dung, ch��ng trình. M=i TBDH ph�i

, c cân nh>c, l:a ch�n <) áp �ng , c n(i dung ch��ng trình, �ng

th.i c?ng ph�i tho� mãn các yêu c�u v1 khoa h�c s� ph�m, kinh t�, thAm

mb và an toàn cho GV và HS khi s/ d�ng nhBm �t k�t qu� mong mu+n.

Vi�c Ri m?i PPDH hi�n nay là m7t yêu c1u hàng 1u Bt ra cho ngành

Giáo d%c t#t c� các qu:c gia trên th3 gi?i. V?i s> phát triDn nh� vE bão

cTa Công ngh� thông tin và truy�n thông (CNTT & TT), kh� nWng l�u gi8


và phR bi3n thông tin ngày càng a d*ng, �n gi�n, nhanh chóng và r#t

hi�u qu� thông qua m*ng LAN, WAN và Internet, do ó vi�c d*y h+c

cEng ph�i thích Vng �=c v?i nh8ng i�u ki�n công ngh� m?i và t!n

d%ng �=c nh8ng thành t>u công ngh� này trong quá trình d*y h+c t*i

các tr�Hng phR thông.

Trong th.i �i bùng n� thông tin, khoa h+c kb thu!t phát tri)n nh� v?

bão, nhi1u tri th�c em d�y % b�c h�c ph� thông nhanh chóng b� l�c

h�u. Vì v�y c�n ph�i l:a ch�n n(i dung d�y nh� th� nào <) HS không

nh�ng chi�m l4nh , c tri th�c m0i, �ng th.i ph�i hình thành nWng

l:c t: h�c, t: phát tri)n. Vì v�y PPDH m0i ph�i theo xu h,0ng tích c:c

hoá quá trình nh�n th�c c&a HS, nWng l:c th:c hành, nWng l:c t:

nghiên c�u. Mu+n �t , c i1u ó thì không có cách nào khác là ph�i

tWng c,.ng trang b� và *c bi�t là nâng cao hi�u qu� s/ d�ng thi�t b�

giáo d�c trong ó chú tr�ng các ph��ng ti�n nghe nhìn và �ng d�ng

CNTT & TT vào d�y h�c.

�D áp Vng yêu c1u Ri m?i v� n7i dung ch��ng trình, c1n thi3t ph�i �a

vào các TBDH, nh#t là các TBDH hi�n *i. Ng�Hi ta nh!n th#y các TBDH

giúp cho GV và HS tR chVc các ho*t 7ng h+c t!p nhMm phát huy tính

tích c>c cTa HS, góp ph1n nâng cao hi�u qu� cTa vi�c d*y h+c. TBDH là

ph��ng ti�n và là m7t trong nh8ng i�u ki�n c1n thi3t D GV th>c hi�n

�=c các n7i dung giáo d%c, giáo d�Gng và phát triDn trí tu�, kh�i d!y t:

ch#t thông minh cTa HS. Trong quá trình d*y h+c, TBDH vaa là công c%

giúp GV chuyDn t�i thông tin, i�u khiDn ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS,

vaa là ngun tri thVc a d*ng và phong phú.

TBDH là m7t b7 ph!n trong h� th:ng CSVC s� ph*m, TBDH là t#t c�

nh8ng ph��ng ti�n c1n thi3t �=c GV và HS sh d%ng trong ho*t 7ng

d*y và h+c nhMm phát huy tính tích c>c, chT 7ng sáng t*o trong ho*t

7ng, khám phá và lbnh h7i tri thVc cTa HS, góp ph1n nâng cao ch#t

l�=ng giáo d%c, *t �=c m%c tiêu giáo d%c ã � ra.

Cu7c cách m*ng khoa h+c công ngh� di�n ra ta nh8ng nWm 50 cTa th3 k ̂

XX, cho 3n nay �=c ánh d#u b i m7t lo*t các cu7c cách m*ng k3 ti3p

nhau nh� cách m*ng công ngh� m?i, cách m*ng thông tin, cách m*ng công

ngh� sinh h+c,... �Bc bi�t cu7c cách m*ng trong lbnh v>c thông tin bao gm

các lbnh v>c tin h+c, truy�n thông ang tác 7ng sâu svc t?i m+i mBt cTa Hi

s:ng xã h7i chúng ta nói chung và quá trình giáo d%c nói riêng. Cu7c cách

m*ng này ang t*o ra nh8ng kh� nWng to l?n cTa vi�c Vng d%ng CNTT & TT

vào quá trình d*y h+c, nh8ng Vng d%ng ã và ang làm thay Ri v5 trí cTa

34 | MODULE THCS 20

TBDH. TBDH vaa là công c% giúp GV chuyDn t�i thông tin, i�u khiDn ho*t

7ng nh!n thVc cTa HS, vaa là ngun tri thVc a d*ng và phong phú.

Ch��ng trình và sách giáo khoa THCS m?i �=c vi3t theo h�?ng tR chVc

ho*t 7ng nh!n thVc tích c>c cho HS, theo tinh th1n Ri m?i ph��ng

pháp d*y và ph��ng pháp h+c. TBDH là m7t thành t: quan tr+ng quy3t

5nh s> thành công cTa vi�c Ri m?i n7i dung ch��ng trình và sách giáo

khoa THCS.

�D áp Vng yêu c1u Ri m?i v� n7i dung ch��ng trình, c1n thi3t ph�i có

các TBDH. Ng�Hi ta nh!n th#y các TBDH có ý nghba to l?n trong vi�c

giúp cho GV tR chVc các ho*t 7ng h+c t!p nhMm phát huy tính tích c>c,

say mê h+c t!p cTa HS, góp ph1n nâng cao hi�u qu� cTa vi�c d*y h+c.

TBDH là m7t trong nh8ng i�u ki�n c1n thi3t D GV th>c hi�n �=c các

n7i dung giáo d%c, giáo d�Gng và phát triDn trí tu�, kh�i d!y t: ch#t

thông minh cTa HS.

M:i quan h� gi8a TBDH v?i các thành t: khác cTa quá trình d*y h+c

�=c mô t� trong s� sau:

S: �; m4i quan h� gi&a các thành t4 c3a quá trình d8y h�c

M%c tiêu d*y h+c cTa nhà tr�Hng ph% thu7c và áp Vng m%c tiêu

kinh t3 - xã h7i. M%c tiêu d*y h+c nh� th3 nào sf có n7i dung d*y h+c

áp Vng �=c m%c tiêu ó. �D th>c hi�n �=c m%c tiêu và n7i dung

ph�i có PPDH. Mu:n th>c hi�n t:t PPDH ph�i có TBDH. Ng�Hi d*y và

ng�Hi h+c tác 7ng l`n nhau, thông qua TBDH ng�Hi d*y truy�n *t và

ng�Hi h+c chi3m lbnh n7i dung d*y h+c theo m%c tiêu d*y h+c.

Quản lí

Mục tiêu

Người dạy

Người học

Nội dung Phương pháp

Thiết bị dạy học


TBDH là m7t trong nh8ng thành t: quan tr+ng cTa quá trình d*y h+c.

TBDH không ch^ minh ho* hoBc tr>c quan hoá các n7i dung d*y h+c,

mà còn chVa >ng n7i dung d*y h+c. �Bc bi�t, TBDH có m:i quan h�

khWng khít v?i PPDH. MBt khác, n7i dung ph��ng pháp không nh8ng

ch^ �=c xác 5nh d>a vào m%c tiêu giáo d%c mà còn �=c xác 5nh d>a

vào th>c t3 TBDH mà nhà tr�Hng có thD có.

Nh� v!y, TBDH vaa mang tính 7c l!p, vaa ph% thu7c và tác 7ng l`n

nhau v?i các thành t: khác cTa quá trình d*y h+c (xem s� trên).

TBDH có v5 trí quan tr+ng :i v?i t#t c� các môn h+c tr�Hng phR

thông, nh�ng Bc bi�t quan tr+ng h�n :i v?i các môn khoa h+c th>c

nghi�m nh�: V!t lí, Hoá h+c, Sinh h+c và Công ngh�. Các môn h+c này

ã coi th>c nghi�m là ph��ng pháp c� b�n D truy�n th% và ti3p thu

ki3n thVc: tìm ki3m nh8ng d8 li�u, khám phá nh8ng nguyên lí, nh8ng

5nh lu!t, nh8ng quá trình. Thông qua vi�c tr>c ti3p ti3n hành các thí

nghi�m, HS �=c rèn luy�n các thao tác trí tu�.

TBDH t> nó là minh chVng khách quan chVa >ng n7i dung d*y h+c,

nó là ph��ng ti�n cho ho*t 7ng nh!n thVc, là i�u ki�n D các l>c

l�=ng giáo d%c th>c hi�n chVc nWng và nhi�m v% d*y h+c, ng thHi nó

k3t n:i các ho*t 7ng bên trong nhà tr�Hng và k3t n:i nhà tr�Hng v?i

bên ngoài.

Tóm l*i: TBDH có v5 trí quan tr+ng trong tr�Hng phR thông. Trong quá

trình d*y h+c, TBDH ch5u s> chi ph:i cTa n7i dung và PPDH. N7i dung

d*y h+c quy 5nh nh8ng Bc iDm c� b�n cTa TBDH. TBDH l*i �=c l>a

ch+n D áp Vng �=c n7i dung ch��ng trình, ng thHi cEng ph�i tho�

mãn các yêu c1u v� s� ph*m, kinh t3 và yêu c1u v� thcm mb, s> an toàn

cho GV và HS. Trong Ri m?i PPDH theo h�?ng tích c>c hoá ho*t 7ng

h+c t!p cTa HS, bi d�Gng nWng l>c th>c hành, D HS có thD t> h+c, t>

nghiên cVu, tìm tòi, khám phá ki3n thVc thì TBDH gi8 vai trò vô cùng

quan tr+ng.

7. Vai trò của thiết bị dạy học trong quá trình dạy học

Nói 3n vai trò cTa TBDH, V.P. Golov ã nêu rõ: "Ph��ng ti�n d*y h+c là

m7t trong nh8ng i�u quan tr+ng nh#t D th>c hi�n n7i dung giáo

d�Gng, giáo d%c và phát triDn HS trong quá trình d*y - h+c".

Ngh5 quy3t 40/2000/QH10 cTa Qu:c h7i n�?c C7ng hoà xã h7i chT nghba

Vi�t Nam v� Ri m?i ch��ng trình giáo d%c phR thông ã nêu rõ: "�Ri

36 | MODULE THCS 20

m?i n7i dung ch��ng trình, sách giáo khoa, ph��ng pháp d*y và h+c

ph�i �=c th>c hi�n ng b7 v?i nâng c#p và Ri m?i trang TBDH".

7.1. Vai trò của thiết bị dạy học đối với phương pháp dạy học

* TBDH góp ph1n nâng cao tính tr>c quan cTa quá trình d*y h+c. Giúp HS

nh!n ra nh8ng s> vi�c, hi�n t�=ng, khái ni�m m7t cách c% thD h�n, d�

dàng h�n. MBt khác, TBDH là ngun tri thVc v?i t� cách là ph��ng ti�n

chVa >ng và chuyDn t�i thông tin 3n ng�Hi h+c.

* TBDH h�?ng d`n ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS thông qua vi�c Bt các

câu hyi g=i m cTa GV, D:

— Nh!n bi3t tên g+i, tính nWng cTa thi3t b5,

— Lvp ráp thi3t b5 D ti3n hành thí nghi�m th>c hành,

— Nh!n bi3t, thu th!p và phân tích k3t qu� thí nghi�m.

* Thông qua quá trình làm vi�c v?i TBDH, HS phát triDn kh� nWng t> l>c

nvm v8ng ki3n thVc, kb nWng:

— Kb nWng sh d%ng các thi3t b5 kb thu!t,

— Kb nWng thu th!p d8 li�u,

— Kb nWng quan sát, phân tích, tRng h=p, k3t lu!n.

Ta ó HS t> l>c nvm v8ng ki3n thVc và phát triDn trí tu�.

* Vi�c l>a ch+n D th>c hi�n PPDH và vi�c sh d%ng TBDH có �nh h� ng

áng kD t?i mVc 7 ti3p thu ki3n thVc và kb nWng cTa HS trong quá trình

d*y h+c. Ta có thD tham kh�o biDu sau ây D th#y rõ h�n v� vai trò

cTa TBDH trong vi�c ti3p thu ki3n thVc và kb nWng cTa HS.


Bi>u �; m4i quan h� gi&a PPDH, TBDH v@i m1c �A ti(p thu ki(n th1c, k+ n2ng

c3a HS trong d8y h�c

* Sh d%ng các TBDH trong khi ti3n hành các thí nghi�m, th>c hành giúp

rèn luy�n tính kiên trì, ccn th!n, khéo léo, c1n cù và trung th>c cTa HS.

Qua ó rèn luy�n lòng say mê nghiên cVu, mong mu:n tìm ki3m ki3n

thVc, say mê khoa h+c.

TBDH là m7t thành t: quan tr+ng trong quá trình d*y h+c. Sh d%ng

TBDH m7t cách h=p lí, úng lúc, úng ch\ sf em l*i hi�u qu� cao trong

d*y h+c. Vi�c sh d%ng có hi�u qu� các TBDH ph% thu7c r#t nhi�u vào

trình 7, s> sáng t*o mang tính ngh� thu!t cTa m\i GV và s> h\ tr= hi�u

qu� cTa viên chVc thi3t b5 tr�Hng h+c. Hi�n nay, D áp Vng Ri m?i

ch��ng trình và sách giáo khoa phR thông, vi�c sh d%ng các TBDH l*i

Thuy1t gi�ng hi6u qu� 5%

�)c hi6u qu� 10%

Nghe nhìn hi6u qu� 20%

Mô t�, trình bày hi6u qu� 30%

Th�o lu;n nhóm hi6u qu� 50%

Th7c hành hi6u qu� 75%

D�y ng'Zi khác ho[c +ng d�ng ngay hi6u qu� 90%

38 | MODULE THCS 20

càng quan tr+ng, góp ph1n thúc cy vi�c Ri m?i PPDH nhMm th>c hi�n

có hi�u qu� d*y và h+c tr�Hng phR thông.

* TBDH có t1m quan tr+ng Bc bi�t trong Ri m?i PPDH. �Ri m?i PPDH

không ph�i là vi�c tìm ra m7t ph��ng pháp hoàn toàn m?i, khác hwn v?i

các PPDH hi�n hành. �Ri m?i PPDH là tìm cách t:t nh#t phát huy hi�u

qu� cTa h� th:ng PPDH ang có trên c� s sh d%ng các thành t>u khoa

h+c - công ngh� mà Bc bi�t là CNTT & TT. Trong quá trình th>c hi�n Ri

m?i PPDH, nên t!p trung vào các h�?ng sau ây:

a) Thay Ri cách thVc tR chVc d*y và cách thVc tR chVc h+c D *t �=c

hi�u qu� d*y h+c cao nh#t.

b) Thay Ri các i�u ki�n d*y h+c D phát huy hi�u qu� cTa các PPDH

hi�n hành.

c) Sh d%ng công ngh� - kb thu!t tiên ti3n vào quá trình d*y h+c, Bc bi�t

là sh d%ng, Vng d%ng các thành t>u cTa CNTT & TT.

7.2. Vai trò của thiết bị dạy học đối với nội dung dạy học

— TBDH �m b�o cho vi�c th>c hi�n m%c tiêu cTa tang �n v5 ki3n thVc,

m%c tiêu cTa tang bài h+c, vì v!y nó có vai trò �m b�o cho vi�c th>c

hi�n có hi�u qu� cao nh#t các yêu c1u cTa ch��ng trình và n7i dung sách

giáo khoa.

— TBDH �m b�o cho vi�c ph%c v% tr>c ti3p cho GV và HS cùng nhau tR

chVc các hình thVc d*y h+c, tR chVc nghiên cVu tang �n v5 ki3n thVc

cTa bài h+c nói riêng và tR chVc c� quá trình d*y h+c nói chung.

— TBDH �m b�o cho kh� nWng truy�n *t cTa GV và kh� nWng lbnh h7i cTa

HS theo úng yêu c1u n7i dung ch��ng trình, n7i dung bài h+c :i v?i

m\i kh:i l?p, m\i c#p h+c, b!c h+c.

7.3. Thiết bị kĩ thuật với đổi mới phương pháp dạy học

Hi�n nay, thi3t b5 kb thu!t �=c sh d%ng trong d*y h+c ngày càng phong

phú, hi�n *i, chi3m �u th3, ã và ang tr thành m7t trong nh8ng

ph��ng ti�n quan tr+ng D ti3n hành Ri m?i PPDH. Các thi3t b5 kb thu!t

nh� máy vi tính, projector, b7 monitor 53 a d%ng, các ph1n m�m thông

d%ng, cùng các ph��ng ti�n nghe nhìn khác �=c ph:i h=p sh d%ng r7ng

rãi D d*y h+c và rèn luy�n kb nWng cho HS ang thu hút s> quan tâm cTa

toàn xã h7i.


Tác d"ng c3a thi(t b* k+ thuBt �4i v@i quá trình d8y h�c

�:i v?i quá trình d*y h+c thi3t b5 kb thu!t có kh� nWng r#t l?n. �ó là h�

th:ng tín hi�u quan tr+ng thV hai sau lHi nói, giúp quá trình nh!n thVc

b�n v8ng, chính xác; giúp rèn luy�n kb nWng th>c hành thông qua ba

hành 7ng: nghe, nhìn, ti3p xúc tr>c ti3p; làm tWng nWng su#t lao 7ng

cTa GV và HS; làm thay Ri phong cách t� duy và hành 7ng. K3t h=p sh

d%ng lHi nói, hình �nh và hành 7ng trong quá trình d*y h+c sf em l*i

hi�u qu� cao. B�n thân TBDH vaa là ph��ng ti�n, vaa là 7ng l>c thúc

cy quá trình t> nghiên cVu, t> phát hi�n cTa HS.

�ng d%ng thi3t b5 kb thu!t vào d*y h+c góp ph1n nâng cao ch#t l�=ng GV.

Khi TBDH tr thành y3u t: bvt bu7c trong các giH d*y thì GV ph�i t> rèn

luy�n, t> h+c nhi�u h�n D thu1n th%c các kb nWng d*y h+c, Ri m?i

ph��ng pháp, nâng cao ch#t l�=ng giáo d%c áp Vng yêu c1u cTa PPDH

m?i. Nh8ng GV có quá trình t> h+c, t> rèn luy�n kém �u d`n 3n nguy

c� b5 ào th�i.

TBDH góp ph1n Ri m?i PPDH. Vi�c �a TBDH tham gia vào ti3t h+c có

s> chucn b5 tr�?c sf t*o ra tâm th3 s�n sàng cTa ng�Hi d*y và ng�Hi h+c.

HS hVng thú h+c t!p h�n. Khi ó sf t*o �=c s> chT 7ng trong ti3p

nh!n ki3n thVc, không khí l?p h+c sôi nRi, tâm lí sáng t*o �=c kh�i

ngun... Ch#t l�=ng giH h+c nhH ó �=c nâng lên. Vi�c Ri m?i PPDH có

s> tham gia bvt bu7c cTa thi3t b5 kb thu!t thì GV dù mu:n hay không �u

ph�i ti3n hành, n3u có thêm s> t> giác cTa GV thì m%c tiêu Ri m?i

PPDH sf thành công.

ThCc tr8ng 1ng d"ng thi(t b* k+ thuBt vào d8y h�c c3a GV

�D ánh giá nWng l>c chuyên môn, chúng tôi nêu câu hyi: “B#t c!p hi�n

nay v� 7i ngE GV là gì?”. Câu tr� lHi khá t!p trung là: “GV gBp nhi�u khó

khWn vì TBDH còn nghèo nàn, kh� nWng, kb nWng và 7ng l>c sh d%ng

thi3t b5 cTa GV ch�a cao,... là rào c�n cTa quá trình Ri m?i PPDH”. �ó là

s> bVc xúc �=c ph�n hi ta c� s , là i�u mà các nhà khoa h+c, nhà

qu�n lí giáo d%c c1n ph�i quan tâm.

Qua k3t qu� h7i thi “GV sh d%ng thi3t b5 giyi” và “�ng d%ng CNTT vào

d*y h+c giyi” kh:i THCS cTa m7t t^nh (2003 — 2004), có thD nh!n 5nh:

Nhìn chung ch#t l�=ng 7i ngE GV hi�n nay *t chucn khá cao, có ti�m

nWng v� chuyên môn và lòng say mê ngh� nghi�p,... Bên c*nh ó v`n còn

m7t s: v#n � c1n quan tâm gi�i quy3t nh�:

40 | MODULE THCS 20

— Kb nWng s� ph*m, kh� nWng t> phát triDn cTa GV ch�a cao, có ch�a 3n

50% s: GV �=c ánh giá thành th*o các kb nWng s� ph*m c� b�n, s:

trung bình và y3u còn kho�ng 16%; d�?i 40% s: GV có kh� nWng phát

triDn cao h�n v� chuyên môn, kho�ng 35% GV không quan tâm 3n vi�c

h+c t!p D phát triDn chuyên môn, trên 25% GV x3p lo*i trung bình và

y3u, ch^ có 16,9% GV so*n gi�ng �=c trên máy vi tính và 14,6% GV bi3t

ngo*i ng8.

— �a s: GV ch�a sh d%ng thành th*o thi3t b5 kb thu!t, còn có tâm lí ng*i

khó, gi#u d:t trong vi�c sh d%ng thi3t b5, Bc bi�t là Vng d%ng CNTT vào

d*y h+c.

— �7ng l>c ngh� nghi�p ch�a cao, m7t b7 ph!n còn thH � v?i vi�c Ri m?i

PPDH. L:i d*y h+c cE v`n tn t*i nh� m7t thói quen c: h8u, nh#t là s:

GV ã l?n tuRi.

Ki(n ngh* và gi.i pháp

Ta th>c tr*ng nêu trên, D ti3n hành thành công quá trình Ri m?i PPDH

theo h�?ng tWng c�Hng sh d%ng thi3t b5 kb thu!t, thi3t nghb ã 3n lúc

ph�i làm t:t m#y v#n � sau ây:

MAt là, Ri m?i ch��ng trình ào t*o, trang b5 và rèn luy�n cho sinh viên

ph��ng pháp d*y m?i ngay ta tr�Hng s� ph*m. V� ch��ng trình ào t*o,

ngoài vi�c hình thành các kb nWng s� ph*m c1n thi3t, nh#t 5nh ph�i �a

các n7i dung v� CNTT, t� t� ng d*y h+c m?i, ngo*i ng8, kb nWng sh d%ng

máy tính, +c sách bMng ti3ng n�?c ngoài, kb nWng sh d%ng thi3t b5,... vào

ch��ng trình. �ng thHi, ph�i trang b5, rèn luy�n cho sinh viên tr�?c khi

ra tr�Hng hình m`u PPDH m?i, làm n�n t�ng cho chi3n l�=c d*y h+c m?i

sau này.

Hai là, tWng c�Hng kiDm tra, giám sát v� vi�c �a vào giH d*y thi3t b5 kb

thu!t bvt bu7c sh d%ng theo ch��ng trình sách giáo khoa m?i :i v?i 7i

ngE GV ang tham gia gi�ng d*y. Khuy3n khích sh d%ng �DDH kh:i

l?p ang th>c hi�n theo ch��ng trình cE.

Ba là, tR chVc phòng th>c hành, thí nghi�m, phòng h+c b7 môn, phòng

h+c a ph��ng ti�n (Multimedia), hình thVc d*y h+c v?i máy vi tính

(TLC - Teaching and Learning with Computer).

Th>c hi�n �=c nh8ng v#n � trên có thD làm thay Ri t� duy, hình

thành chi3n l�=c d*y h+c m?i th�Hng tr>c thay th3 hwn l:i d*y h+c cE

m\i GV.


8. Yêu cầu khách quan của việc đổi mới phương pháp dạy học kết hợp

với việc sử dụng thiết bị dạy học hiện đại

— Ngh� quy�t H(i ngh� Ban ch�p hành Trung ��ng 5 khoá VIII ã ch' rõ:

“��i m0i m�nh m; ph��ng pháp giáo d�c ào t�o, kh>c ph�c l+i truy1n

th� m(t chi1u, rèn luy�n thành n�p t� duy sáng t�o cho ng,.i h�c. TIng

b,0c áp d�ng các ph��ng pháp tiên ti�n và các ph��ng ti�n hi�n �i vào

quá trình d�y - h�c, �m b�o i1u ki�n và th.i gian t: h�c, t: nghiên c�u

cho HS, sinh viên, nh�t là sinh viên �i h�c.”

— VWn ki�n ��i h(i �i bi)u toàn qu+c c&a ��ng khoá IX ti�p t�c khJng

�nh: “Ti�p t�c nâng cao ch�t l, ng giáo d�c toàn di�n, �i m0i n(i

dung, ph��ng pháp d�y và h�c. C�i ti�n vi�c gi�ng d�y và h�c t�p các b(

môn khoa h�c Mác - Lênin và T� t�%ng H� Chí Minh % các tr�.ng cao

Jng và d�y ngh1.”

— �*c i)m c&a th.i �i (xã h(i tri th�c, thông tin), yêu c�u d�y cách h�c -

ph�:ng pháp h�c là ch yu. Th.i �i ngày nay cu(c cách m�ng trí nWng

l�y máy vi tính và kb thu�t i�n t/ làm ch& �o, s: giao thoa gi�a khoa

h�c và kb thu�t (khoa h�c hoá kb thu�t và kb thu�t hoá khoa h�c) thông tin

bùng n�, kh+i l� ng thông tin tWng nhanh và có giá tr� không lâu; n(i

dung thông tin ngày càng chuyên sâu và ph�c t�p; vi�c d�y - h�c theo

ph��ng pháp truy1n th+ng không áp �ng , c, òi hLi ph�i có ph��ng

pháp ti�p c�n thông tin m0i - yêu c�u ph�i �i m0i cách d�y - h�c.

— Quan ni�m úng v1 m�c tiêu ào t�o ã thay �i, n�u tr,0c ây vi�c d�y -

h�c ch& y�u là <) tr� l.i câu hLi cái gì và vì sao? Thì nay vi�c d�y h�c

không ch' <) tr� l.i câu hLi cái gì, vì sao (c�i t�o th� gi0i) mà còn <) tr�

l.i câu hLi nh� th� nào? bBng cách nào? và <) làm gì? Ngh4a là, m�c tiêu

d�y h�c ph�i �t: ki�n th�c, kb nWng và thái (. H�n n�a, tr,0c ây vi�c

d�y và h�c ch& y�u tách bi�t v0i .i s+ng và th:c tiNn s�n xu�t, thì ngày

nay nhà tr,.ng, vi�n nghiên c�u, doanh nghi�p g>n li1n v0i nhau, nên

không th) h�c lí thuy�t mà còn ph�i h�c kb nWng và h�c hành vi �ng x/

v0i t: nhiên, xã h(i và v0i chính b�n thân mình.

Nhà n,0c ã s/a �i Lu�t Giáo d�c làm c� s% pháp lí cho vi�c �i m0i

toàn di�n n1n giáo d�c. �*c bi�t là Chi�n l, c Giáo d�c và �ào t�o tI

nay <�n nWm 2020 khi , c thông qua s; không ch' t�o hành lang pháp

lí, t�o môi tr,.ng mà còn t�o ra (ng l:c cho quá trình �i m0i toàn di�n

s: nghi�p Giáo d�c và �ào t�o n,0c nhà, trong ó có vi�c �i m0i PPDH

theo h,0ng tích c:c hoá.

42 | MODULE THCS 20

9. Sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học góp phần đổi mới phương pháp

dạy học ở các trường trung học cơ sở

9.1. Đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở

Tr�?c ây v?i PPDH truy�n th:ng, GV truy�n th% ki3n thVc cho HS theo

kiDu thuy3t trình, gi�ng gi�i (+c - chép), minh ho* bài gi�ng, HS th%

7ng ti3p thu ki3n thVc bMng cách nghe, ghi nh? và tái hi�n l*i các ki3n

thVc. Ta nWm 2000 tr l*i ây, D góp ph1n th>c hi�n m%c tiêu giáo d%c

và ào t*o trong giai o*n m?i, v?i s> bùng nR cTa khoa h+c, kb thu!t và

công ngh�, nhi�u PPDH m?i ã �=c th>c hi�n. Trong các PPDH m?i,

GV là ng�Hi tR chVc giH h+c, h�?ng d`n, g=i m , luôn th3 �a HS vào

các tình hu:ng có v#n �, tR chVc cho HS th�o lu!n, nh!p vai, t> nghiên

cVu D i 3n gi�i quy3t v#n �.

Th>c hi�n m%c tiêu Ri m?i PPDH trong các tr�Hng phR thông, B7 Giáo

d%c và �ào t*o ã ti3n hành m7t s: n7i dung:

— �Ri m?i PPDH, Ri m?i ch��ng trình SGK.

— TWng c�Hng 7i ngE GV c� v� ch#t l�=ng và s: l�=ng, áp Vng yêu c1u

d*y và h+c theo ph��ng pháp m?i. GV �=c tham gia t!p hu#n sh d%ng

hi�u qu� TBDH nhMm th>c hi�n Ri m?i ph��ng pháp giáo d%c.

— Nhà tr�Hng �=c xây d>ng không ch^ khang trang v� khuôn viên, c�nh

quan mà còn có thêm nhi�u thi3t b5 hi�n *i ph%c v% cho vi�c d*y - h+c

theo h�?ng Ri m?i.

— H� th:ng th� vi�n �=c chú tr+ng c� v� s: l�=ng và ch#t l�=ng thông tin.

— H� th:ng m*ng Internet �=c k3t n:i.

D�?i s> ch^ *o cTa B7 Giáo d%c và �ào t*o, cEng nh� nh8ng h\ tr= ta

các �n v5, d> án, tR chVc ban ngành, các tr�Hng THCS ã triDn khai th>c

hi�n m7t s: n7i dung ch��ng trình giáo d%c theo úng quy 5nh và

h�?ng d`n cTa ngành nh�:

— Nhi�u tr�Hng ã c�i ti3n n7i dung và PPDH phù h=p v?i :i t�=ng HS.

Sh d%ng qu� thHi gian ngoài giH lên l?p trong su:t c� nWm h+c D ph%

*o HS y3u, kém, bi d�Gng HS khá, giyi.

— �:i v?i HS di�n xét tuyDn, các tr�Hng dành 1 tháng hè D ôn t!p, bi

d�Gng ki3n thVc tr�?c khi vào nWm h+c m?i và tR chVc ph% *o trong c�

nWm h+c giúp HS có thD theo k5p ch��ng trình h+c.

— Các tr�Hng ã áp d%ng nhi�u PPDH m?i nhMm Ri m?i PPDH, phù h=p

v?i :i t�=ng HS: tWng c�Hng các hình thVc bR tr= ki3n thVc cho HS, sh


d%ng hi�u qu� TBDH, Vng d%ng CNTT&TT góp ph1n nâng cao ch#t

l�=ng d*y h+c.

Trong quá trình gi�ng d*y, các tr�Hng THCS ã tWng c�Hng sh d%ng

TBDH, khuy3n khích GV Vng d%ng CNTT&TT vào gi�ng d*y. Các tr�Hng

ã ch+n l+c, k3t h=p gi8a phát huy y3u t: tích c>c trong PPDH truy�n

th:ng cùng vi�c tích c>c Ri m?i PPDH:

Ph��ng pháp thuy3t trình: �:i v?i HS dân t7c, vùng sâu, vùng xa, vùng

kinh t3 xã h7i Bc bi�t khó khWn, mBt bMng dân trí ch�a cao, kh� nWng

giao ti3p cTa các em còn y3u, v:n ti3ng Vi�t h*n ch3, t� duy ch!m, GV

ph�i dùng lHi nói ngvn g+n, d� hiDu. Trong bài gi�ng, các ví d% �a ra c1n

c% thD, các khái ni�m ph�i �=c gi�i thích rõ ràng,...

PPDH nêu v#n � là tR chVc ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS theo con �Hng

hình thành và gi�i quy3t v#n �. PPDH nêu v#n � giúp HS không ch^ thu

�=c các tri thVc khoa h+c m?i mà còn hình thành ph��ng pháp t� duy

logic trong ti3n trình gi�i quy3t v#n �. Ph��ng pháp này còn có tác

d%ng phát huy tính tích c>c, 7c l!p sáng t*o cTa HS trong quá trình

nh!n thVc. Vì v!y HS lbnh h7i tri thVc m7t cách v8ng chvc.

TR chVc cho HS h+c t!p theo nhóm: V?i các nhóm nhy, HS có thD trao

Ri, giúp G và h=p tác v?i nhau trong h+c t!p. Cách h+c t!p theo nhóm

giúp ng�Hi h+c tham gia vào Hi s:ng xã h7i m7t cách tích c>c, tránh

tính th% 7ng, n l*i.

H�?ng d`n HS th>c hành: GV tR chVc cho HS tham gia vào các ho*t 7ng

th>c t3, HS �=c tr>c ti3p quan sát, làm thí nghi�m, gi�i quy3t v#n �

theo cách cTa riêng mình, qua ó hiDu �=c b�n ch#t cTa s> v!t hi�n

t�=ng, nvm ki3n thVc m7t cách v8ng chvc và rèn luy�n �=c các kb nWng

c1n thi3t.

Tuy nhiên, trong khi kh�o sát, tác gi� nh!n th#y trong quá trình Ri m?i

PPDH t*i các tr�Hng THCS còn x�y ra m7t s: b#t c!p sau:

— Trình 7, nWng l>c chuyên môn cTa GV còn th#p.

— Nh!n thVc cTa GV v� Ri m?i PPDH ch�a 1y T.

— N7i dung, ch��ng trình d*y h+c còn nBng :i v?i v?i HS ng�Hi dân t7c

(Các tr�Hng THCS mi�n núi, vùng dân t7c).

— Nhi�u tr�Hng còn coi tr+ng thành tích h�n ch#t l�=ng giáo d%c.

— TBDH thi3u và ch#t l�=ng ch�a cao.

— CSVC b: trí ch�a h=p lí (phòng h+c, bàn gh3 theo l?p h+c truy�n th:ng

không phù h=p.)

44 | MODULE THCS 20

— Ý thVc HS ch�a cao.

— Ch�a có quy 5nh, ch3 tài trong vi�c kiDm tra, ánh giá, khen th� ng.

9.2. Hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục

Hi�u qu� là *i l�=ng ch^ mVc 7 tác 7ng, gây ra hi�u l>c, d`n 3n k3t

qu� nh#t 5nh và D l*i �nh h� ng cTa k3t qu� ó sau khi k3t thúc chu

trình làm vi�c hoBc ho*t 7ng.

Hi�n nay, ch�a có m7t 5nh nghba chính th:ng nào v� hi�u qu� sh d%ng

TBDH, tuy nhiên các chuyên gia giáo d%c, chuyên gia TBDH, các nhà

nghiên cVu v� TBDH �u i 3n th:ng nh#t là D ánh giá hi�u qu� sh

d%ng TBDH thì c1n tr� lHi các câu hyi sau: TBDH ã �=c c#p có �=c sh

d%ng không? N3u TBDH ã �=c sh d%ng thì chúng �=c sh d%ng có

úng ch\ không, có phù h=p không, hi�u qu� sh d%ng *t �=c bao

nhiêu ph1n trWm so v?i nhi�m v% giáo d%c Bt ra, có mang l*i l=i ích gì

th>c s> không cho s> phát triDn cTa HS và GV.

Các thành phOn cPa hi@u qu� s5 d�ng thi#t b� d!y h&c

V?i nh8ng i�u ki�n xu#t phát nh#t 5nh nh� quy ho*ch và mVc 7 trang

b5, tính nWng kinh t3 kb thu!t cTa thi3t b5, ph��ng h�?ng và quan iDm

ch^ *o chuyên môn, môi tr�Hng 5a lí và vWn hoá cTa tang 5a ph��ng,

chucn n7i dung ki3n thVc, tình tr*ng c� s h* t1ng kb thu!t cTa tr�Hng

h+c và l?p h+c,... là nh8ng d8 ki�n cho tr�?c ph�i tuân thT, thì có thD

xem c#u trúc cTa hi�u qu� sh d%ng thi3t b5 bao gm nh8ng thành ph1n

c� b�n là: hi�u su#t trong và hi�u su#t ngoài.

Hi�u su#t trong thD hi�n m7t s: quá trình và ho*t 7ng sau:

— Qu�n lí, tR chVc sh d%ng, giám sát và ánh giá.

— Cách thVc, phong cách và kb nWng sh d%ng cTa GV và cTa HS.

— Nh8ng ho*t 7ng c�i ti3n hoBc phát triDn có liên quan 3n thi3t b5.

— C�Hng 7 và nh5p 7 sh d%ng thi3t b5 trong quá trình giáo d%c.

— Hao phí và tRn th#t x�y ra trong vi�c sh d%ng thi3t b5.

Hi�u su#t ngoài thD hi�n qua m7t s: quá trình và ho*t 7ng sau:

— Quá trình và ho*t 7ng h+c t!p cTa ng�Hi h+c.

— Ho*t 7ng gi�ng d*y cTa GV.

— Môi tr�Hng h+c t!p, trong ó có các quan h� nh� h=p tác, tham gia, th>c

hành nghiên cVu khoa h+c và các quá trình thông tin, truy�n thông, giao

ti3p vWn hoá - xã h7i.


— Các quan h� và sinh ho*t vWn hoá, Hi s:ng cTa c7ng ng dân c� 5a

ph��ng và gia ình.

M�c tiêu và k#t qu� s5 d�ng thi#t b�

�ây là thành ph1n cho bi3t TBDH �=c sh d%ng có úng ch\ không, có

phù h=p v?i nhi�m v% giáo d%c, nh8ng vai trò cTa các chT thD ho*t 7ng

không và nó có mang l*i l=i ích th>c s> không cho s> phát triDn cTa

ng�Hi h+c và s> phát triDn cTa GV, thành tích cTa nhà tr�Hng và s> ti3n

b7 trong công tác qu�n lí.

Các tiêu chí và ch7 s� 0ánh giá hi@u qu� s5 d�ng thi#t b� d!y h&c

Tiêu chí 1: Hi@u suJt trong

Ch^ s: 1: T1n su#t sh d%ng TBDH xét theo tang lo*i so v?i yêu c1u gi�ng

d*y môn h+c ã �=c quy 5nh trong ch��ng trình và k3 ho*ch d*y h+c,

tính trên t^ l� GV, t^ l� giH h+c (hoBc thHi gian th>c h+c), t^ l� môn h+c, t ̂

l� lo*i thi3t b5.

Ch^ s: 2: Kh� nWng làm chT thi3t b5 cTa GV và HS :i v?i tính nWng kb

thu!t và tính nWng s� ph*m cTa thi3t b5.

Ch^ s: 3: Tính thành th*o sh d%ng thi3t b5 xét theo kb nWng, thao tác và

cách xh lí tình hu:ng cTa GV và HS trong quá trình sh d%ng thi3t b5, tính

trên t^ l� các s> c: v� kb thu!t có thD x�y ra và cách khvc ph%c an toàn, t ̂

l� khvc ph%c thành công các s> c:, t^ l� nh8ng sáng ki3n, phát triDn các

Vng d%ng m?i mà GV và HS th>c hi�n (trên tRng s: thi3t b5, trên tRng s:

GV, trên tRng s: giH h+c).

Ch^ s: 4: Tính kinh t3 cTa sh d%ng TBDH xét theo mVc 7 h� hyng,

xu:ng c#p, b�o �m thHi h*n sh d%ng th>c t3 và kb nWng b�o qu�n, b�o

trì, ch^nh sha thi3t b5 cTa GV và HS, tính trên tn l� ph1n trWm hyng hóc,

gi�m ch#t l�=ng cTa m\i lo*i thi3t b5, t^ l� chi phí sha ch8a trên chi phí

mua svm, 7 b�n sh d%ng theo thHi gian hoBc theo s: l�=t sh d%ng.

Tiêu chí 2: Hi@u suJt ngoài

Ch^ s: 5: MVc 7 c�i ti3n, Ri m?i ph��ng pháp và kb nWng d*y h+c cTa

GV do có sh d%ng thi3t b5, ph��ng ti�n, xét theo s: l�=ng giH h+c �=c

ánh giá t:t. GV phát triDn nh8ng kb nWng, nh8ng tri thVc và quan iDm

m?i trong quá trình d*y h+c nhH tác 7ng cTa các lo*i hình thi3t b5 giáo

d%c, s> a d*ng cTa các hình thVc d*y h+c và kb thu!t lên l?p, vi�c tR

chVc h+c t!p, kiDm tra và ánh giá,...

46 | MODULE THCS 20

Ch^ s: 6: MVc 7 c�i ti3n kb nWng, thái 7 và tính tích c>c h+c t!p cTa HS

xét theo quan h� so sánh v?i nh8ng thHi kì, nh8ng tr�Hng và l?p ch�a

quan tâm sh d%ng TBDH hoBc sh d%ng TBDH ch�a t:t, tVc là ph�i

nghiên cVu tang tr�Hng h=p và xác 5nh các ch^ s: khác bi�t gi8a các

tr�Hng, các l?p, các thHi kì d*y h+c khác nhau.

Ch^ s: 7: MVc 7 c�i ti3n các quan h� s� ph*m trên l?p gi8a GV và HS,

gi8a HS v?i nhau, gi8a cá nhân và nhóm xét theo t1n su#t xu#t hi�n các

nhân t: tích c>c cTa môi tr�Hng và quan h� nh� tWng c�Hng các hành vi

h=p tác, t��ng tr=, tWng c�Hng không khí thi ua và tham gia, mVc 7

gi�m các b#t ng.

Ch^ s: 8: MVc 7 tWng c�Hng hay nâng cao kh� nWng giao ti3p, trao Ri

thông tin trong h+c t!p và gi�ng d*y xét theo l�=ng xu#t hi�n các c� h7i,

i�u ki�n và ph��ng ti�n thu!n l=i cho d*y và h+c nhà tr�Hng, cho m:i

liên h� gi8a nhà tr�Hng và gia ình, gi8a h+c cá nhân và h+c nhóm, trong

gi�ng d*y và sinh ho*t chuyên môn cTa t!p thD GV.

Tiêu chí 3: K#t qu� so v�i m�c tiêu qu�n lí

Ch^ s: 9: MVc 7 *t m%c tiêu chung thD hi�n k3t qu� chung th>c t3 thu

�=c xét theo các mBt qu�n lí hành chính và nhân s>, qu�n lí chuyên

môn, qu�n lí h+c t!p và ch^ *o công tác chung cTa nhà tr�Hng tính trên

t^ l� k3t qu�, m%c tiêu.

Ch^ s: 10: MVc 7 *t m%c tiêu chuyên bi�t thD hi�n nh8ng k3t qu�

chuyên bi�t th>c t3 thu �=c nhà qu�n lí, GV, HS, gia ình, nhà tr�Hng,

xã h7i �=c tính chi ti3t trên tang ng�Hi, tang vi�c, tang nhi�m v%, thông

qua s> tWng c�Hng tri thVc, kb nWng, thái 7, hành vi và *o Vc.

Tuy nhiên, 10 ch^ s: ánh giá hi�u qu� sh d%ng TBGD ã nêu trên ch^ là

ch^ s: c� b�n và thi3t y3u. �D t!p trung cho vi�c � xu#t các bi�n pháp

qu�n lí nâng cao hi�u qu� sh d%ng TBDH m7t cách thi3t th>c, chúng tôi

ã ch+n 5 ch ̂ s: chính sau ây D thu th!p thông tin qua i�u tra kh�o

sát và ánh giá hi�u qu� sh d%ng TBDH:

Ch$ s% 1: T'n su(t s) d�ng

�ây là ch^ s: quan tr+ng vì nó là ti�n � cho vi�c xét 3n hi�u qu� sh

d%ng TBDH, không ph�i cV sh d%ng TBDH là ��ng nhiên nâng cao

�=c hi�u qu� sh d%ng, nh�ng t1n su#t sh d%ng TBDH càng cao thì

ng�Hi sh d%ng (GV, HS, ph% tá thí nghi�m) càng có c� h7i sh d%ng thu1n

th%c h�n và hi�u qu� sh d%ng có c� h7i �=c nâng cao.


Ch$ s% 2: Kh� n+ng làm ch, thi-t b.

Kh� nWng làm chT thi3t b5 cTa GV và HV :i v?i tính nWng kb thu!t và tính

nWng s� ph*m cTa thi3t b5.

Ch$ s% 3: Tính thành th�o s) d�ng

TBDH �=c xét theo kb nWng và thái 7 cTa GV và HS trong quá trình sh

d%ng thi3t b5. GV có t> giác sh d%ng TBDH hay không hay là b5 ép bu7c

ph�i sh d%ng? Trình 7 sh d%ng TBDH có �=c nâng cao không? HS có

hào hVng v?i các bài có sh d%ng TBDH không? NWng l>c th>c hành,

nWng l>c t� duy logic cTa HS có �=c phát triDn không?

Ch$ s% 4: Tính kinh t- c,a vi3c s) d�ng

Nói 3n tính kinh t3 trong sh d%ng TBDH là nói 3n s> b�n v8ng cTa

thi3t b5 ó D sh d%ng lâu dài, là nói 3n ch#t l�=ng sh d%ng TBDH. N3u

trong quá trình d*y h+c có sh d%ng TBDH, TBDH có tác d%ng Ri m?i

PPDH và mang l*i k3t qu� h+c t!p t:t cho HS thì i�u ó có nghba là

tính kinh t3 cTa TBDH ó ã �=c khwng 5nh.

Ch$ s% 5: Ph�c v� 67i m8i ph:�ng pháp d�y h<c

Ch��ng trình và n7i dung cTa sách giáo khoa hi�n nay òi hyi ph�i Ri

m?i PPDH mà biDu hi�u cTa nó là: quá trình nh!n thVc, t� duy cTa HS

thay Ri theo chi�u h�?ng tích c>c, HS tham gia th�o lu!n nhi�u h�n.

Trong quá trình d*y h+c có sh d%ng TBDH, HS có các biDu hi�n nêu

trên, i�u có cho th#y TBDH ã góp ph1n Ri m?i PPDH.

9.3. Vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp dạy học

TBDH óng vai trò quan tr+ng trong Ri m?i PPDH và nâng cao ch#t

l�=ng d*y h+c. �Bc bi�t, các TBDH có Vng d%ng nh8ng thành t>u cTa

CNTT & TT là công c% giúp cho GV tR chVc, i�u khiDn ho*t 7ng nh!n

thVc cTa HS.

Sh d%ng hi�u qu� TBDH giúp gi�m lí thuy3t, tWng thHi gian t> h+c, t>

nghiên cVu, kích thích tính chT 7ng, tích c>c, sáng t*o và tWng c�Hng

7 làm vi�c cTa c� GV và HS trong su:t quá trình d*y h+c. NhH v!y,

không khí h+c t!p tr nên sôi nRi, hVng thú h+c t!p b7 môn �=c

nâng lên.

Sh d%ng hi�u qu� TBDH giúp gi�m l:i d*y h+c truy�n th:ng theo l:i

truy�n th% m7t chi�u, phát huy tính tích c>c, t> giác trong ho*t 7ng

h+c t!p, nghiên cVu. Giúp ng�Hi h+c chT 7ng sáng t*o trong ti3p c!n

tri thVc và trình bày nh8ng tri thVc ã t> lbnh h7i �=c.

48 | MODULE THCS 20

Sh d%ng TBDH hi�u qu�, giúp GV truy�n *t t:t h�n nh8ng ki3n thVc

khoa h+c mà tr�?c ây khó gi�i thích khi sh d%ng PPDH truy�n th:ng.

Sh d%ng TBDH hi�u qu�, GV sf giúp HS hình thành nh8ng tri thVc lí

thuy3t, kb nWng, kb x�o th>c hành.

�D TBDH �=c sh d%ng hi�u qu� trong công tác Ri m?i PPDH, có m7t

s: yêu c1u Bt ra:

— TBDH ph�i �=c trang b5 theo ph��ng châm “thi3t th>c, hi�u qu�, ch#t

l�=ng”. Vi�c sh d%ng ph�i th�Hng xuyên, liên t%c, úng m%c ích, trong

quá trình sh d%ng ph�i gi�m thiDu m#t mát, h� hyng,... m?i mang l*i

hi�u qu� cao.

— TBDH ph�i phù h=p v?i n7i dung và ph��ng pháp giáo d%c, ph�i �m

b�o tính khoa h+c, tính s� ph*m, an toàn cho ng�Hi sh d%ng và ph�i

phù h=p v?i Bc iDm tâm lí và kh� nWng t� duy cTa HS. Tính khoa h+c

là mVc 7 chucn xác trong vi�c ph�n ánh hi�n th>c. Tính s� ph*m là s>

phù h=p v?i các yêu c1u v� mBt s� ph*m nh� 7 rõ, kích th�?c, màu

svc, d� sh d%ng, phù h=p v?i tâm sinh lí HS,... tính kinh t3 là giá thành

t��ng xVng v?i hi�u qu� ào t*o.

Nh� v!y, TBDH có thD �n gi�n hay phVc t*p, nh�ng qua sh d%ng nó

ph�i cho k3t qu� khoa h+c, �m b�o yêu c1u v� mBt mb quan, s� ph*m,

an toàn và giá c� h=p lí, t��ng xVng v?i hi�u qu� mà nó mang l*i và

không nh#t thi3t ph�i là thi3t b5 vt ti�n. Vi�c trang b5 và sh d%ng TBDH

l*i ph% thu7c nhi�u vào công tác qu�n lí TBDH, nó góp ph1n nâng cao

ch#t l�=ng gi�ng d*y và h+c t!p trong tr�Hng THCS.

Theo quan iDm lí lu!n d*y h+c hi�n *i thì TBDH là 1 trong 6 thành

t: chT y3u cTa quá trình d*y h+c: m%c tiêu, n7i dung, PPDH, TBDH,

GV, HS. Do ó TBDH ch5u s> chi ph:i cTa n7i dung ch��ng trình và

PPDH. M\i lo*i hình TBDH khi �a vào sh d%ng c1n �=c cân nhvc, l>a

ch+n D áp Vng �=c n7i dung ch��ng trình, PPDH, ng thHi cEng

ph�i tho� mãn các yêu c1u v� khoa h+c, s� ph*m, kinh t3, thcm mb và

an toàn cho GV và HS, nhMm *t k3t qu� mong mu:n.

�D ào t*o ra nh8ng con ng�Hi toàn di�n, thì n7i dung ch��ng trình

d*y h+c ph�i áp Vng các yêu c1u nh�: giúp HS lbnh h7i tri thVc lí

thuy3t, hình thành nWng l>c th>c hành, t> nghiên cVu cho HS,... Mu:n

*t �=c yêu c1u ó, thì m7t trong các bi�n pháp qu�n lí quan tr+ng

là tWng c�Hng trang b5, b�o qu�n và Bc bi�t là nâng cao hi�u qu� sh

d%ng TBDH.


Thấu kính

Thân máy

Tay xách

Gương

hắt

Tay chỉnh

tiêu cự

Thông khí

Công tắc

nguồn

10. Một số loại hình thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở

10.1. Một số thiết bị dạy học dùng chung

10.1.1. Máy chiếu qua đầu (Overhead)

Công d�ng: Máy chi�u

qua �u, hay còn g�i là

máy chi�u phim b�n

trong (Overhead Projector)

là thi�t b� , c s/ d�ng

<) phóng to và chi�u vWn

b�n và hình �nh t4nh có

trên phim nh:a trong

su+t lên màn hình ph�c

v� vi�c trình bày.

Có thD nói Overhead là

m7t trong nh8ng lo*i công c% có hi�u qu� nh#t ph%c v% d*y h+c vì

nh8ng �u iDm sau:

— Sh d%ng �=c t:t c� cho hai lo*i hình d*y h+c thuy3t gi�ng và th�o lu!n:

Dùng các b�n gi#y trong chucn b5 tr�?c D thuy3t gi�ng hoBc dùng gi#y

trong và bút d* màu D vi3t ý ki3n th�o lu!n trình bày t*i ch\.

— Có thD sh d%ng linh ho*t bMng nh8ng thT thu!t �n gi�n: Che l#p và cho

xu#t hi�n tang ph1n, lng ghép hình bMng nhi�u tH gi#y trong vf các

thành ph1n,...

— T��ng :i rx ti�n, d� phR c!p.

Nguyên t c ho�t ��ng: Nh. ngu�n sáng công su�t l0n và h� th+ng quang

h�c (th�u kính, g��ng chi�u) hình trên phim trong su+t , c chi�u và

phóng to trên màn hình kích th,0c l0n.

L p ��t máy chiu qua ��u

+ G�t lPy bên s,.n, m% n>p máy.

+ Nâng giá g��ng h>t bBng tay ph�i, tay trái gi� thân máy.

+ C>m ngu�n i�n.

+ Ch'nh tiêu c: <) hình �nh �t ( rõ nét nh�t.

Ch t�o phim trong: Có th) bBng cách th& công, ho*c bBng máy tính:

+ Phim trong: B�t c� lo�i gi�y trong nào có th) in, vi�t ho*c dán hình trên

b1 m*t <1u có th) làm phim chi�u. S+ dòng không nên quá 6 dòng và

50 | MODULE THCS 20

m=i dòng không nên quá 6 tI +i v?i phim trong kh� A4. Khuôn hình

trên phim ch' nên gi0i h�n trong khuôn kh� 20 × 25cm.

+ Bút vit en tr>ng ho*c màu s>c, t+t nh�t là bút không xoá , c. Các

màu khác có th) s/ d�ng <) t�o các i)m nh�n th� giác (gây s: chú ý)

+ Máy tính kèm máy in lazer màu ho*c en tr>ng.

+ Các phim sau khi , c ch� t�o c�n , c b�o qu�n n�i khô ráo, gi�a hai

phim c�n *t m(t t. gi�y m1m <) tránh hLng n(i dung.

Nên l�u ý rMng s d"ng máy chi(u qua �5u là c. mAt quy trình công ngh�

chV không ch^ �n gi�n là vi�c có chi3c máy và dùng máy tu� ti�n.

Ví d%:

— �D chucn b5 gi#y trong c1n tóm tvt ph1n mu:n trình bày th!t g+n, làm

nRi b!t bMng nh8ng tM khoá, không l*m d%ng gi#y trong D chi3u bài vi3t

lên màn hình. C1n chucn b5 gi#y trong sao cho ch to* d� nhìn rõ ng

thHi �m b�o tính thcm mb (không dùng kiDu ch8 r:i mvt và màu svc loè

lout, nên nh?, chwng h*n nguyên tNc 3 con 6: 6 dòng trên m7t tH, 6 ta trên

m7t dòng, m\i ch8 nhy nh#t 6mm).

— Khi trình bày c1n nhìn vào ch to*, quan sát ch to*, n3u c1n nh? n7i dung

trình bày thì nhìn vào tH gi#y trong, không nhìn lên màn hình. Khi c1n

l�u ý m7t ta hoBc câu nào ó c1n dùng 1u bút ch^ trên gi#y trong hoBc

èn phóng tia sáng laser ch^ trên màn hình, nh�ng không sh d%ng 7ng

tác này liên t%c gây nhàm chán. Khi c1n thu hút s> chú ý cTa ch to* vào

di�n gi� thì tvt máy,...

Nh� v!y, vi�c dùng Overhead gvn li�n v?i vi�c Ri m?i ph��ng pháp và

phong cách d*y h+c cTa GV chV không ch^ �n gi�n là sh d%ng thi3t b5.

Nh�ng chú ý khi s� d�ng máy chiu qua ��u:

+ Khi không s/ d�ng ho*c trong th.i gian ngh' dài khi trình bày, c�n t>t máy.

+ Chú ý an toàn i�n và bLng có th) gây ra khi ti�p xúc v0i bóng chi�u sáng

+ Tránh va �p m�nh, không s. tay, làm x,0c g��ng, th�u kính.

+ Kích th,0c ch� ph�i & l0n <) �c. V0i l0p h�c có chi1u dài 5 - 10m, máy

chi�u *t cách màn hình 2,5 - 3m thì cG ch� t+i thiDu là 16pt.

+ Che t+i phòng h�c, h(i tr,.ng, gi�m b0t chi�u sáng trong phòng bBng

cách t>t b0t các ngu�n sáng, che rèm ho*c óng b0t các c/a s�.


Cách trình bày:

+ Ki)m tra khuôn hình và ( nét hình. Hãy ki)m tra tI v� trí xa và khó xem

nh�t c&a l0p h�c. Ti�n hành nh�ng i1u ch'nh c�n thi�t.

+ S>p x�p các hình chi�u theo th� t: trình bày. Có nh�ng hình chi�u c�n

s/ d�ng nhi1u l�n ho*c ph�i in thêm, ho*c ánh d�u <) ti�n <) riêng và

s/ d�ng l�i.

+ Ch' b�t máy khi trình bày ho*c khi mu+n HS suy ngh4 trên hình chi�u.

Ngoài ra c�n t>t máy <) tránh s: t�p trung không c�n thi�t vào hình chi�u.

+ Dùng que ch', ho*c èn d�i trong quá trình trình bày.

10.1.2. Máy chiếu đa năng (Multi Projector)

Công d�ng: Máy chi3u a nWng , c s/ d�ng <) phóng to và chi�u hình

�nh t4nh và (ng tI các ngu�n khác nhau nh� bWng hình, 4a hình, máy

chi�u v�t th) và các s�n phAm ph�n m1m tI máy tính lên màn hình ph�c

v� vi�c trình bày.

Nguyên lí làm vi"c: Các lo�i tín hi�u hình �nh �u vào khác nhau , c

máy chi�u a nWng nh�n d�ng và x/ lí. Sau ó các tín hi�u này , c h�

th+ng èn chi�u sáng công su�t l0n và h� th+ng quang h�c phóng chi�u

trên màn hình l0n. S: khác bi�t trong nguyên t>c làm vi�c c&a máy chi�u

a nWng v0i các thi�t b� khác là % ch=: hình �nh trình chi�u không chi�u

thJng lên màn hình (nh� máy chi�u slide ho*c máy chi�u qua �u) mà

c�n qua nh�n d�ng và x/ lí.

Ống kính

Bảng kết nối

Cáp nguồn

Công tắc nguồn

Bảng điều khiển

Chân điều

chỉnh độ cao

góc chiếu

Điều khiển từ xa

Thông khí

Nắp ống kính

52 | MODULE THCS 20

Cách k�t n�i máy chi�u 6a n+ng v�i các thi�t b nghe nhìn ngo�i vi

Là m(t ph��ng ti�n kb thu�t d�y h�c, máy chi�u a nWng có th) k�t n+i

v0i nhi1u thi�t b� nghe nhìn ngo�i vi nh�: máy tính (PC, Notebook/

Laptop); �u bWng video; �u 4a hình VCD; máy chi�u v�t th); máy

khu�ch �i âm thanh,...

Khi k�t n+i c�n th:c hi�n nh�ng n(i dung sau:

Các thi�t b� nêu trên , c n+i v0i b�ng k�t n+i c&a máy chi�u a nWng

thông qua các lo�i cáp n+i. Các gi>c c>m t�i b�ng k�t n+i phù h p v0i các

tiêu chuAn gi>c c>m khác nhau c&a các thi�t b� nghe nhìn ngo�i vi.

N+i c�ng Serial c&a PC ho*c �u ra c&a các thi�t b� khác (bWng ho*c 4a

CD, máy chi�u v�t th),...) v0i c�ng vào c&a máy chi�u a nWng (RGB1

ho*c RGB2) t�i B�ng k�t n+i thi�t b�. Trong tru.ng h p c�n khu�ch �i

âm thanh, c�n n+i c�ng ti�ng ra c&a máy chi�u a nWng v0i máy

khuy�ch �i âm thanh.

Ch�nh ch� 6� làm vi�c, ch�t l��ng hình �nh và âm thanh c� b�n

B+ trí máy chi�u a nWng bBng hai cách: trên bàn ho*c trên tr�n phòng h�c.

B,0c 1: �) ngay ng>n và v�ng ch>c máy chi�u.

B,0c 2: C>m dây ngu�n i�n c&a máy chi�u a nWng và b�t ngu�n bBng

công t>c. �i1u ch'nh v� trí c&a máy chi�u a nWng.

B,0c 3: Ch'nh ( thWng bBng c&a hình �nh bBng chân $.

B,0c 4: B�t m(t trong nh�ng ngu�n phát hình (ã , c k�t n+i).

B,0c 5: Dùng B�ng i1u khi)n ho*c �i1u khi)n tI xa i1u ch'nh ch� (

làm vi�c và các ch�t l, ng hình �nh c� b�n sau:

Xa-g�n (Zoom); Tiêu c: (Focus); Sáng-t+i (Bright).

Nh�ng chú ý khi s� d ng máy chi�u 6a n+ng

+ Khi không s/ d�ng ho*c trong th.i gian ngh' dài khi trình bày, c�n

chuy)n máy sang ch� ( ch. (Standby) ho*c t>t hJn.

+ Sau khi k�t thúc s/ d�ng, n�u mu+n t>t máy chi�u, ph�i chuy)n máy

sang ch� ( ch., i khi qu�t gió ngIng ho�t (ng m0i t>t hJn thi�t b�.

+ An toàn i�n và tránh b� bLng khi ti�p xúc v0i bóng chi�u sáng chính.

+ Tránh va �p m�nh, không ti3p xúc +ng kính D tránh làm x�?c.

B�o qu�n hi�u qu� máy chi�u 6a n+ng

+ C�n b�o qu�n n�i khô ráo. Nên có ch� ( i1u hoà không khí n�i c�t gi�.


+ Tránh va �p.

+ V�n chuy)n ph�i �y n>p, có túi ho*c h(p v�n chuy)n. Các b( ph�n

quang h�c ph�i , c lau bBng v�i ho*c gi�y *c bi�t, không dùng tay,

c�n, ho*c các hoá ch�t l� lau r/a.

+ Không t: ý tháo thi�t b�.

+ Chú ý cung c�p ngu�n i�n �n �nh.

+ Khi k�t n+i và khi tháo các thi�t b� ngo�i vi khLi máy chi�u c�n t>t ngu�n

i�n <) tránh hLng thi�t b�, ho*c hLng c�ng k�t n+i.

+ Chú ý th�n tr�ng khi thay bóng èn chính, tránh b� bLng: c�n ph�i i

cho èn ngu(i hJn m0i ti�n hành tháo và thay èn m0i.

10.2. Một số loại hình thiết bị dạy học bộ môn

10.2.1. Tranh ảnh giáo khoa

Tranh �nh giáo khoa là lo*i hình quen thu7c và v`n �=c sh d%ng trong

các tr�Hng THCS hi�n nay. �u iDm nRi b!t cTa lo*i hình này là: giá

thành rx nh#t trong các lo*i hình TBDH; d� v!n chuyDn, d� b�o qu�n; d�

sh d%ng.

Hình tbnh sh d%ng nhi�u trong d*y h+c là: hình vf trên b�ng, �nh ch%p,

b�u �nh, hình minh ho* trong sách, các lo*i t*p chí 5nh kì, các catalô,

tranh t�Hng, áp phích, panô qu�ng cáo. Hình tbnh th�Hng �=c sh d%ng

theo các tài li�u h�?ng d`n s� ph*m Bc bi�t.

— ThuBn l�i: Có thD chuyDn ý nghba trau t�=ng thành các d*ng hi�n th>c,

cho phép chuyDn quá trình d*y h+c ta mVc biDu hi�n bMng lHi sang mVc

7 c% thD h�n.

— H8n ch(: M7t vài lo*i �nh khó phóng to lên cho c� l?p nhìn. Hình tbnh là

lo*i hình 2 chi�u nên khi dùng ph�i chucn b5 ch\ treo, ch\ c#t và GV ph�i

dang m7t vài phút có thD �nh h� ng 3n s> chú ý liên t%c cTa HS.

10.2.2. Bản đồ giáo khoa

B�n giáo khoa là s> biDu hi�n thu nhy b� mBt trái #t lên mBt phwng

d>a trên c� s toán h+c. BMng ngôn ng8 b�n , ph��ng ti�n ( ho*)

ph�n ánh nh8ng d#u hi�u c� b�n nh#t, Bc tr�ng nh#t phù h=p v?i trình

7 phát triDn trí óc cTa lVa tuRi HS và xét 3n yêu c1u giáo d%c thcm mb và

v� sinh h+c �Hng. B�n giáo khoa có nhi�u lo*i: b�n giáo khoa treo

t�Hng; b�n trong sách giáo khoa; át lát giáo khoa; b�n câm (hay b�n

tr:ng). B�n giáo khoa treo t�Hng là m7t lo*i cTa b�n giáo khoa, vì

54 | MODULE THCS 20

th3 nó có chung n7i dung, Bc iDm, tính ch#t và ý nghba nh� các lo*i b�n

giáo khoa khác; ng thHi nó cEng có nh8ng iDm riêng.

Vai trò c3a b.n �; giáo khoa treo t��ng trong quá trình d8y h�c

B.n �; giáo khoa treo t��ng m r7ng khái ni�m không gian cho HS, cho

phép các em thi3t l!p m:i quan h� t��ng h\ và nhân qu� cTa các hi�n

t�=ng và các quá trình trong t> nhiên và xã h7i, phát triDn óc quan sát,

hình thành th3 gi?i quan duy v!t.

Ph�:ng pháp s d"ng b.n �; giáo khoa treo t��ng

— Sh d%ng b�n giáo khoa treo t�Hng tr�?c tiên ph�i bi3t “+c” b�n :

�+c b�n là ph��ng pháp tRng quát, ph��ng pháp chung cho m\i HS.

— So sánh thông tin trên b�n nhMm tìm hiDu Bc iDm cTa các :i

t�=ng, hi�n t�=ng, s> ki�n D tìm ra m:i liên h� và quy 5nh l`n nhau cTa

các :i t�=ng, m:i liên h� gi8a nh8ng cái bi3t và cái ch�a bi3t.

— Mô t� và nêu Bc iDm hi�n t�=ng. Giúp cho HS bi3t quan sát, mô t�,

t�Hng thu!t hay nêu Bc iDm hi�n t�=ng, s> ki�n.

10.2.3. Mô hình, mẫu vật dạy học

Mô hình giáo khoa, mù v!t là lo*i hình TBDH mô phyng theo hình

d*ng, c#u t*o, ho*t 7ng và b�n ch#t cTa s> v!t, hi�n t�=ng nhMm ph%c

v% cho vi�c d*y và h+c.

Mô hình mù v!t có hai lo*i: Mô t� các :i t�=ng trong không gian 3

chi�u và trong không gian 2 chi�u:

— Trong không gian ba chi�u: �ó là các mù v!t và các mô hình mô t� các

v!t th!t nh� mô hình c� thD ng�Hi, con quay gió,...

— Trong không gian 2 chi�u: �ó là các mô hình ch^ c1n mô t� :i t�=ng

nh� tranh vf. �ó là mô hình mô t� các lát cvt bR d+c hay bR ngang cTa

m7t :i t�=ng nào ó.

Vai trò c3a mô hình, mUu vBt

1) Tác 7ng m*nh vào các giác quan ng�Hi h+c. Khi sh d%ng mô hình,

mù v!t HS nghiên cVu tr>c ti3p :i t�=ng v!t th!t hoBc gi:ng v!t th!t

nên tính chân th>c �=c nh!n thVc m7t cách nguyên vun.

2) Vì là v!t th!t hoBc gi:ng nh� v!t th!t nên mô hình, mù v!t giúp HS

có s> liên h� m!t thi3t v?i th>c ti�n khi3n cho tri thVc có sVc s:ng

m*nh mf.


3) Mô hình, mù v!t góp ph1n h=p lí hoá quá trình d*y h+c nh� ti3t

ki�m �=c thHi gian do GV không ph�i mô t� dài dòng v� hình dáng,

màu svc, c#u t*o ngoài hoBc c#u t*o trong, nguyên lí ho*t 7ng,... cTa

s> v!t nghiên cVu.

Nâng cao hi�u qu. s d"ng mô hình, mUu vBt

— Chucn b5 mô hình, mù v!t

+ GV ph�i kiDm tra và sh d%ng tr�?c mô hình, mù v!t D phát hi�n nh8ng

khi3m khuy3t cTa mô hình, mù v!t n3u có và k5p thHi i�u ch^nh hoBc

sha ch8a.

+ D> ki3n ph��ng thVc sh d%ng.

+ V?i nh8ng mô hình, mù v!t �n gi�n, GV có thD giao cho m7t s: HS t>

làm hoBc chucn b5 tr�?c nhà.

— Sh d%ng mô hình, mù v!t

+ Sh d%ng theo s> chucn b5 tr�?c theo "nguyên tvc 4�: úng m%c ích,

úng lúc, úng ch\, úng c�Hng 7 và mVc 7".

Sh d%ng úng m%c ích, nghba là ch^ sh d%ng mô hình, mù v!t v?i

nh8ng ph1n n7i dung c1n ph�i có mô hình, mù v!t D gi�ng d*y mà

không sh d%ng tu� ti�n.

��a mô hình, mù v!t ra úng lúc. Mô hình th�Hng có hình dáng và màu

svc r#t h#p d`n. N3u GV �a mô hình, mù v!t ra quá s?m sf thu hút s>

chú ý cTa HS vào mô hình, mù v!t và các em b5 phân tán t� t� ng.

+ �Bt mô hình, mù v!t úng v5 trí sao cho c� l?p quan sát rõ, tránh Bt v5

trí không thu!n l=i cho vi�c quan sát hoBc ch^ m7t nhóm HS quan sát �=c.

+ Tu� theo tang mô hình, mù v!t mà GV có thD k3t h=p các ph��ng pháp

nh� quan sát, àm tho*i, th>c hành, nêu v#n �, gi�i quy3t v#n �. Chú

tr+ng vi�c Bt các câu hyi hoBc nh8ng ch^ d`n c1n thi3t D HS có thD t>

nghiên cVu, khám phá tri thVc qua mô hình, mù v!t.

— Sau khi s d"ng mô hình, mUu vBt

+ GV c1n rút kinh nghi�m v� hi�u qu� sh d%ng mô hình, mù v!t trong giH h+c.

+ Lau chùi và sha ch8a (n3u b5 h� hyng) và c#t gi8 D có thD sh d%ng l1n sau.

10.2.4. Vật thật

Các thi3t b5 thí nghi�m, trang thi3t b5 cTa x� ng tr�Hng (d%ng c%, máy móc

thi3t b5) v!t li�u, v!t mù, mù các chi ti3t riêng bi�t, b7 s�u t!p khoáng s�n,

sinh v!t, b7 mù th>c v!t, mô hình, ma két và các v!t úc khuôn.

56 | MODULE THCS 20

Trong d*y h+c lí thuy3t, v!t th!t ch^ �=c sh d%ng khi không thD truy�n

*t bMng các lo*i ph��ng ti�n d*y h+c khác.

Không nên dùng các v!t có kích th�?c quá nhy. Nh�ng khi ti3n hành thí

nghi�m hoBc trong quá trình d*y s�n xu#t có thD sh d%ng b#t kì lo*i v!t

thD nào không ph% thu7c kh:i l�=ng và kích th�?c cTa chúng. Trong

tr�Hng h=p này chúng �=c coi là các ph��ng ti�n D hình thành kb

nWng, kb x�o cTa HS.

10.2.5. Dụng cụ, hoá chất thí nghiệm

D%ng c% bao gm nhi�u lo*i: d%ng c% o l�Hng, d%ng c% thí nghi�m,

d%ng c% s�n xu#t,... D%ng c% hay h+c c% là m7t lo*i hình thi3t b5 giáo d%c

Bc bi�t �=c s�n xu#t và sh d%ng nhi�u nh#t trong ho*t 7ng d*y và

h+c. D%ng c% d*y h+c chi3m t^ l� khá cao v?i các môn khoa h+c t> nhiên.

Vai trò c3a d"ng c" d8y h�c trong quá trình d8y h�c

— Có thD sh d%ng �=c v?i t#t c� các lo*i bài gi�ng, truy�n th% ki3n thVc

m?i, kiDm tra ánh giá, th>c hành, v!n d%ng ki3n thVc,...

— Trong 1 ti3t h+c, h+c c% có thD sh d%ng �=c t#t c� các giai o*n khác

nhau cTa ti3n trình bài h+c.

— Ti3t ki�m �=c thHi gian do không ph�i mô t� và HS ph�i hình dung (n3u

không có h+c c%, ph�i d*y chay).

— Là ph��ng ti�n tr>c quan giúp HS rèn luy�n kb nWng, kb x�o t:t nh#t.

— Rèn thói quen lao 7ng có khoa h+c: Cách lvp Bt, tháo dG d%ng c% m7t

cách khoa h+c, h=p lí, ti3t ki�m thHi gian, cách sh d%ng, khai thác thông

tin, xh lí thông tin D tìm k3t qu� mong mu:n,...

— Gây hVng thú ho*t 7ng nh!n thVc cho HS.

Nguyên tNc s d"ng

D%ng c% d*y h+c là lo*i hình có nhi�u i�u ki�n nh#t D HS phát huy

tính tích c>c trong ho*t 7ng nh!n thVc. HS có c� h7i suy nghb nhi�u

h�n, ho*t 7ng chân tay nhi�u h�n, tranh lu!n nhi�u h�n và nvm v8ng

ki3n thVc chvc chvn h�n. D%ng c% d*y h+c có thD dùng �n chi3c (L>c

k3, nhi�t k3,...) hoBc dùng trong các thí nghi�m v?i nhi�u d%ng c%.

Nguyên tvc sh d%ng chung: Theo 4 b�?c cho c� GV và HS:

— Chucn b5 lí thuy3t.

— Chucn b5 dùng c1n thi3t và GV ph�i sh d%ng tr�?c.

— Sh d%ng trong ti3t h+c.

— Thu x3p, lau chùi D dùng lâu dài.


10.2.6. Bản trong giáo khoa

B�n trong giáo khoa là lo*i hình TBDH thông qua �Hng nét, hình m�ng,

màu svc !m nh*t trên t#m phim hoBc nh>a trong su:t D thD hi�n n7i

dung c1n trình bày. Nh8ng b�n trong có màu svc có tác d%ng r#t l?n,

kích thích hVng thú HS quan sát, h+c t!p. B�n trong có �u iDm là n3u sh

d%ng theo b7 có thD bi3n m7t n7i dung c1n truy�n t�i r#t phVc t*p thành

nh8ng m�ng v#n � logic và liên hoàn giúp HS d� nh?, d� hiDu. B�n

trong giáo khoa giúp HS nvm v8ng ki3n thVc khoa h+c c� b�n bMng ngôn

ng8 t*o hình, thông qua s> thD hi�n hình �nh ã �=c ch+n l>a cTa m7t

hoBc nhi�u tác gi�.

Theo cách thi3t k3 thì có hai lo*i b�n trong: b�n �n, b�n theo b7.

Cách s d"ng b.n trong �:n:

T#t c� các thông tin �u xu#t hi�n trên m7t t#m nh>a trong. GV có thD

dùng que (hoBc dùng bút Laze) ch^ lên t#m nh>a trong (hoBc lên phông)

D t*o s> chú ý vào b#t kì chi ti3t nào.

Có thD i�u khiDn tang ph1n hình vf trên t#m nh>a trong bMng cách

dùng tH gi#y hay t#m bìa che nh8ng ph1n ch�a c1n cho xu#t hi�n D

trình bày tang d8 li�u và th�o lu!n tang b�?c m7t.

Cách s d"ng b.n trong theo bA:

�ây là ti�n ích nRi b!t cTa vi�c sh d%ng máy chi3u qua 1u. M7t n7i

dung thông tin phVc t*p có thD chia thành nhi�u ph1n m7t cách logic. Ta

sf gi?i thi�u ph1n n�n tr�?c; các b7 ph!n khác khi l!t è lên l1n l�=t sf

t*o thành m7t h� th:ng (m7t :i t�=ng) hoàn ch^nh.

10.2.7. Băng, đĩa ghi âm

BWng ghi âm là lo*i hình ghi l*i các tín hi�u âm thanh trên bWng ta tính

và �=c phát l*i qua máy ghi âm. Do ti3n b7 cTa CNTT nên ngày nay

ng�Hi ta ã có thD ghi âm trên ba CD v?i ch#t l�=ng t:t h�n nhH kb thu!t

s:. Âm thanh �=c phát l*i qua 1u ba CD hoBc qua máy tính. Do ó

hi�n nay trong các nhà tr�Hng có hai lo*i thi3t b5 giáo d%c liên quan 3n

âm thanh là bWng ghi âm dùng cho máy Radio Cassete và ba CD dùng

cho 1u ba CD và máy tính.

VWc �i>m:

— Th3 m*nh cTa bWng, ba ghi âm là giá tr5 biDu c�m cTa âm thanh tác

58 | MODULE THCS 20

7ng vào thính giác, qua ó mà c�m hoá, thuy3t ph%c ng�Hi nghe t> giác

ti3p nh!n thông tin hoBc tri thVc.

— Do khoa h+c kb thu!t ngày càng phát triDn nên công ngh� s�n xu#t ra

bWng, ba ghi âm ngày càng hi�n *i, giá thành s�n phcm ngày càng h*,

do ó lo*i hình bWng, ba ghi âm ngày càng �=c phát triDn tr�Hng

phR thông.

Yêu c5u v� b2ng, �+a ghi âm:

— Ph�i l>a ch+n n7i dung ki3n thVc sách giáo khoa sao cho phù h=p v?i thD

lo*i bWng, ba ghi âm.

— Âm thanh ghi ph�i có ch#t l�=ng cao.

— Ch#t l�=ng thu thanh ph�i chucn, không có ti3ng n hoBc t*p âm.

— Ch#t l�=ng bWng, ba ghi âm ph�i �m b�o tiêu chucn kb thu!t thì m?i

ph�n ánh trung thành âm g:c và m?i dùng �=c lâu dài.

Cách s d"ng:

B�?c chucn b5:

— CWn cV vào n7i dung bài h+c, GV c1n chucn b5 tr�?c n7i dung nào trong

bWng, d> ki3n thHi iDm sh d%ng và thHi l�=ng sh d%ng.

— �+c kb b�n h�?ng d`n sh d%ng bWng, ba ghi âm kèm theo (n3u có) D

hiDu n7i dung bWng, ba ghi âm và hiDu �=c ý cTa tác gi� bWng, ba

ghi âm, ta ó tìm cách sh d%ng có hi�u qu� nh#t.

— KiDm tra bWng: Có b5 m:c không? N3u m:c thì dùng bông hoBc v�i m�m

Bt trên mBt bWng và dùng tay cho bWng ch*y và lau h3t m:c. Ch*y thh

bWng D kiDm tra ch#t l�=ng âm thanh. Nhi�u GV do không chucn b5

tr�?c nên ã gBp nhi�u lúng túng khi sh d%ng bWng, ba ghi âm.

— Sh d%ng tr�?c theo ti3n trình bài so*n � ra. T!p tua i, tua l*i, b!t thh

o*n bWng c1n 3n. T!p xh lí nh8ng tình hu:ng “tr%c trBc” v� kb thu!t.

B�?c sh d%ng:

— �i�u ch^nh âm thanh vaa T cho c� l?p cùng nghe rõ, tránh nhy quá

hoBc to quá ng�Gng nghe cTa HS.

— Sh d%ng theo ti3n trình bài so*n.

— Có thD k3t h=p v?i vi�c sh d%ng các lo*i TBGD khác nh� tranh, �nh, b�n

, biDu b�ng,... D bài gi�ng thêm sinh 7ng,

— Có thD Bt ra các câu hyi phù h=p tr�?c hoBc sau m\i o*n trích âm D

tWng tính tích c>c nh!n thVc cTa HS.


Sau khi s d"ng:

— Nên tua l*i (v?i bWng ghi âm) v� v5 trí 1u bWng D l1n sh d%ng sau d�

dàng và c#t vào vy >ng bWng. V?i ba ghi âm nên dùng v�i m�m hoBc

bông lau nhu nhàng mBt ba và c#t vào vy >ng ba.

— B�o qu�n bWng, ba trong h7p có ch#t ch:ng cm. N3u không có ch#t

ch:ng cm thì c1n Bt bWng, ba ghi âm n�i khô ráo.

10.2.8. Băng hình và đĩa hình giáo khoa

BWng hình là bWng ta tính ghi l*i ng thHi các tín hi�u hình �nh và âm

thanh v� các s> v!t, hi�n t�=ng,... bMng máy quay (Video Camera) và �=c

phát l*i bMng 1u máy video. BWng hình còn �=c g+i là phim video.

BWng hình giáo khoa là bWng hình mang chVc nWng cTa thi3t b5 giáo d%c,

n7i dung bWng �=c biên so*n theo n7i dung sách giáo khoa nhMm m%c

ích nâng cao hi�u qu� quá trình d*y và h+c.

BWng hình ã �=c nghiên cVu và Vng d%ng ta lâu các n�?c phát triDn

nh� V��ng Qu:c Anh ta nWm 1927, Mb ta nWm 1950, Nh!t ta nWm

1950,... N�?c ta ph�i 3n nWm 1980 m?i nghiên cVu và 3n nh8ng nWm

1990, bWng hình giáo khoa m?i �=c �a vào nhà tr�Hng.

Ngày nay, do thành t>u cTa CNTT mà ng�Hi ta ã có thD chuyDn bWng

hình sh d%ng cho máy video thành ba hình (VCD, DVD) sh d%ng cho

máy 1u ba VCD hoBc máy tính r#t thu!n ti�n cho quá trình sh d%ng

cEng nh� b�o qu�n mà giá thành l*i rx h�n bWng hình.

Vai trò c3a b2ng, �+a hình trong quá trình d8y h�c

— Cung c#p thông tin chính xác, 1y T :i t�=ng c1n nghiên cVu.

— Mang tính tr>c quan cao, b i nh8ng s> v!t và hi�n t�=ng trong bWng

ph1n l?n là nh8ng s> v!t, hi�n t�=ng th>c.

— NhH tính “7ng” nên có sVc truy�n c�m r#t cao :i v?i HS. Cùng m7t lúc,

HS vaa có thD quan sát �=c s> v!t, hi�n t�=ng l*i vaa nghe �=c âm

thanh ta s> v!t, hi�n t�=ng ó.

— H=p lí hoá quá trình ho*t 7ng d*y và h+c.

— �u th3 nRi b!t cTa bWng, ba hình là nhH kb thu!t ghi và phát l*i hình mà

ng�Hi ta có thD:

+ Làm ch!m l*i các bi3n Ri quá nhanh mà mvt th�Hng khó quan sát.

+ Làm nhanh lên các bi3n Ri quá ch!m nh�: Nghiên cVu quá trình m7t

bông hoa n , s> phát triDn cTa m7t bào thai,...

60 | MODULE THCS 20

+ Nghiên cVu các hi�n t�=ng quá xa hoBc nguy hiDm không thD 3n g1n.

+ T*o �=c các thí nghi�m �o mà HS không thD ti3n hành tr>c ti3p nh� các

thí nghi�m hoá h+c r#t 7c h*i,...

+ Mô hình hoá �=c các quá trình hoBc các bi3n Ri c>c nhanh.

— T#t c� nh8ng �u iDm trên ã làm tho� mãn nhu c1u nh!n thVc cTa HS.

— Tuy nhiên bWng, ba hình cùng v?i kh:i chuyDn t�i thông tin là 1u video,

1u ba hình và máy tính là nh8ng lo*i hình TBDH vt ti�n mà trong

i�u ki�n kinh t3 hi�n nay không ph�i tr�Hng phR thông nào cEng có thD

svm �=c.

Cách s d"ng và b.o qu.n

ChuYn b* c3a GV:

— Xem kb tài li�u h�?ng d`n sh d%ng.

— KiDm tra bWng, ba hình, máy video hoBc máy vi tính, kiDm tra s> an toàn

cTa máy móc tr�?c khi sh d%ng và ch*y thh, i�u ch^nh kb thu!t h\ tr= t:i

�u n3u c1n.

— L!p k3 ho*ch sh d%ng, th>c ch#t là tr� lHi các câu hyi: Sh d%ng c� bWng

(ba) hay ch^ sh d%ng m7t o*n v?i m%c ích gì? Vào thHi iDm nào cTa

bài gi�ng? ThHi l�=ng kéo dài bao nhiêu? �o*n nào c1n dang bWng (ba)

D trao Ri, phát v#n, o*n nào cho bWng (ba) ch*y ch!m D HS d� quan

sát, o*n nào c1n tua l*i, h� th:ng câu hyi nh� th3 nào D phát huy �=c

tính tích c>c ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS? C1n 5nh h�?ng, h�?ng d`n,

gi�i thích gì thêm?...

S d"ng:

Theo ti3n trình k3 ho*ch ã 5nh. Tuy nhiên, trong th>c t3 ã có nhi�u

tình hu:ng x�y ra khác v?i k5ch b�n, vì v!y GV ph�i xh lí m7t cách linh

ho*t và m�m dxo.

Sau khi s d"ng:

GV c1n tR chVc cho HS th�o lu!n (c� l?p hoBc theo nhóm) v� n7i dung

bài h+c có liên quan 3n bWng (ba), nêu thvc mvc và h�?ng gi�i quy3t.

L#y bWng (ba) ra khyi máy, v?i bWng hình c1n tua l*i ta 1u ri m?i l#y

bWng ra, cho vào h7p >ng và cho vào túi, b�o qu�n trong bình chVa ch#t

ch:ng cm hoBc D n�i khô ráo. V?i ba hình, dùng gi#y m�m hoBc v�i

th!t m�m lau nhu, cho vào h7p và D n�i khô ráo. V?i máy quay video,

dùng gi#y m�m hoBc v�i m�m lau nhu 1u ta hoBc dùng bWng lau 1u ta

D lau s*ch 1u ta. Tránh tình tr*ng 3n khi sh d%ng m?i lau thì khi ó


các ch#t bcn ã óng chBt vào 1u ta r#t khó lau. Cho máy vào túi b�o v�

và D n�i khô ráo. Khi sh d%ng c1n kiDm tra tr�?c, th!m chí ph�i ph�i

hoBc s#y máy.

11. Đảm bảo an toàn khi sử dụng thiết bị dạy học

a) An toàn điện

C1n ph�i có kb nWng an toàn i�n và s� cVu i�n gi!t. Tránh i�n gi!t do

i�n áp cao rò ra vy thi3t b5. Không t> 7ng m vy b�o v� thi3t b5. Trong

tr�Hng h=p c1n m , c1n rút phích cvm i�n. Khi không dùng trong thHi

gian dài c1n rút phích cvm ra khyi R i�n.

b) An toàn thị giác

M7t s: TBDH (máy chi3u qua 1u, máy chi3u a nWng,...) có c�Hng 7

chi3u sáng r#t l?n, tránh D cho ánh sáng cTa các TBDH trên chi3u thwng

vào mvt GV và HS trong kho�ng cách g1n.

c) An toàn thính giác

M7t s: TBDH có thD có h� th:ng khu3ch *i ngoài r#t l?n. Tu� theo kích

th�?c cTa phòng h+c và v5 trí HS, c1n i�u ch^nh âm l�=ng T nghe.

C�Hng 7 âm thanh v�=t quá 55dBA (:i v?i phòng h+c, phòng h7i h+p)

và 90 dBA (:i v?i x� ng th>c hành — tiêu chucn t��ng ��ng trong công

nghi�p) là có h*i cho thính giác và sVc khox.

12. Các nguyên tắc sử dụng thiết bị dạy học

Sh d%ng TBDH ph�i �m b�o theo nguyên tvc 4� sau:

— Sh d%ng TBDH úng m%c ích

M%c ích d*y h+c quy 5nh ho*t 7ng d*y cTa GV bMng các TBDH c%

thD. Ho*t 7ng d*y cTa GV và TBDH quy 5nh m%c ích cTa HS, xác

5nh ho*t 7ng cTa HS bMng các TBDH hi�n có. Các ho*t 7ng và

TBDH cTa HS giúp h+ lbnh h7i �=c n7i dung ki3n thVc và thay Ri

nhân cách. MBt khác m\i TBDH �u có m7t chVc nWng riêng. Chúng

ph�i �=c sh d%ng phù h=p v?i m%c ích nghiên cVu cTa quá trình d*y

h+c. Chwng h*n, TBDH dùng D biDu di�n trên l?p c1n lo*i kích th�?c

l?n D HS c� l?p quan sát �=c. TBDH dùng cho HS nghiên cVu khi h+c

bài m?i hoBc th>c hành D khvc sâu ki3n thVc và rèn luy�n kb nWng ch^

c1n kích th�?c nhy, phù h=p v?i HS, d� v!n hành, quan sát, nh!n xét,

gi�i thích hi�n t�=ng.

62 | MODULE THCS 20

— Sh d%ng TBDH úng lúc

Ph�i trình bày TBDH vào lúc c1n thi3t cTa bài h+c, lúc HS c1n nh#t,

mong mu:n nh#t �=c quan sát, phù h=p v?i tr*ng thái tâm lí nh#t

(tr�?c ó GV ã d`n dvt, g=i m , nêu v#n � chucn b5).

M7t TBDH sf �=c sh d%ng có hi�u qu� cao n3u nó xu#t hi�n vào úng

lúc n7i dung và PPDH c1n 3n, tránh hi�n t�=ng TBDH �=c �a ra

hàng lo*t làm HV phân tán s> chú ý.

— Sh d%ng TBDH úng ch\

Ph�i tìm v5 trí D trình bày TBDH trên l?p h=p lí nh#t, giúp HV ngi m+i

v5 trí trong l?p h+c �u có thD ti3p nh!n thông tin ta các TBDH bMng

nhi�u giác quan khác nhau.

— Sh d%ng TBDH úng mVc 7 và c�Hng 7

Sh d%ng TBDH quá nhi�u thHi gian trong m7t ti3t h+c sf �nh h� ng các

b�?c cTa giH lên l?p. HV sf chán n�n, thi3u t!p trung, ch#t l�=ng h+c kém.

13. Thiết bị dạy học tự làm là gì?

TBDH t> làm là lo*i TBDH do GV ch3 t*o m?i hoBc c�i ti3n ta m7t TBDH

ã có hoBc qua s�u t1m t� li�u hi�n v!t mà có. TBDH t> làm có nguyên lí

c#u t*o và cách sh d%ng phù h=p v?i ý t� ng th>c hi�n bài d*y cTa GV

làm ra, do ó khi �=c sh d%ng th�Hng cho hi�u qu� cao và thi3t th>c.

TBDH t> làm góp ph1n nâng cao hi�u qu� trong vi�c Ri m?i ph��ng

pháp giáo d%c nhMm khvc ph%c ph��ng pháp truy�n th% m7t chi�u, t*o

ra 7ng l>c khuy3n khích t� duy sáng t*o cTa 7i ngE GV và HS.

Trong i�u ki�n CSVC ch�a �m b�o cho vi�c d*y và h+c, vi�c t> làm

TBDH cTa GV r#t quan tr+ng và c1n thi3t. TBDH t> làm giúp GV chT

7ng h�n trong quá trình xây d>ng ti3n trình cho bài h+c và quá trình

tR chVc ho*t 7ng h+c cho HS lên l?p. Ta ó có thD giúp HS chi3m lbnh

�=c các tri thVc cTa bài h+c m7t cách chT 7ng, bi3n quá trình d*y và

h+c cTa th1y trò là m7t quá trình gvn k3t chBt chf gi8a lí thuy3t và th>c

hành. Trong tr�Hng h=p TBDH t> làm �=c cung c#p b5 h� hyng hoBc

không ho*t 7ng t:t, GV có thD t> làm TBDH D thay th3, vì th3 d� dàng

h�n cho GV khi sh d%ng, b�o qu�n và sha ch8a. Các TBDH t> làm

th�Hng nhu, �=c làm ta nh8ng v!t li�u d� ki3m v?i chi phí 1u t� r#t

th#p t*o i�u ki�n thu!n l=i cho GV khi b�o qu�n, di chuyDn, thay th3

các v!t d%ng khi c1n và sh d%ng cho nhi�u nWm.


Thi-t b. d�y h<c tA làm c'n 6�m b�o các yêu c'u sau:

— V� ch/t l��ng: TBDH t> làm ph�i �m b�o cho HS ti3p thu �=c ki3n

thVc, kb nWng, kb x�o; giúp cho GV tR chVc ho*t 7ng d*y h+c m7t cách

thu!n l=i, D sau quá trình tìm tòi - khám phá v?i các TBDH ó, HS có

thD hiDu th#u áo các n7i dung ki3n thVc. N7i dung và c#u t*o cTa các

TBDH ph�i �m b�o các Bc tr�ng cTa vi�c d*y lí thuy3t và th>c hành,

ph�i phù h=p v?i nhi�m v% s� ph*m, thúc cy kh� nWng ti3p thu nWng

7ng cTa HS. Các TBDH h=p thành m7t b7 ph�i có m:i liên h� chBt chf

v� n7i dung, b: c%c và hình thVc, trong m\i cái ph�i có vai trò và ch\

Vng riêng.

— V� sC phù h�p v@i tiêu chuYn tâm sinh lí c3a GV và HS: TBDH t> làm ph�i

gây �=c s> hVng thú cho HS và thích Vng v?i quá trình tìm tòi nghiên

cVu cTa th1y và trò; làm cho HS nâng cao c�m nh!n chân, thi�n, mb; kích

thích tình yêu ngh� trong GV; �m b�o các yêu c1u v� 7 an toàn và

không gây 7c h*i.

— V� sC phù h�p v@i các tiêu chuYn s� ph8m: TBDH t> làm c1n ph�i có màu

svc sáng sTa, hài hoà, gi:ng màu svc cTa v!t th!t; có c#u t*o �n gi�n, d�

i�u khiDn, chvc chvn, có kh:i l�=ng và kích th�?c phù h=p, có k3t c#u

thu!n l=i cho vi�c v!n chuyDn, �m b�o �=c 7 b�n D có thD sh d%ng

cho nhi�u nWm.

— V� tính kinh t(: TBDH t> làm c1n ph�i có chi phí th#p, có tuRi th+ cao và

mang l*i hi�u qu� cao cho quá trình d*y và h+c.

Nói cách khác TBDH t> làm ph�i �m b�o �=c 4 tiêu chí, ó là: tính

khoa h+c; tính sáng t*o thD hi�n s> nghiên cVu tìm tòi, ý t� ng m?i l*

trong khi làm và khai thác sh d%ng; tính hi�u qu� có thD sh d%ng nhi�u

bài v?i nhi�u m%c ích khác nhau; nguyên v!t li�u d� ki3m, b�n c� h+c,

sh d%ng �=c lâu dài và tính thcm mb phù h=p v?i tâm lí, lVa tuRi HS.

11

44

.

. Tự làm thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở

Quá trình d*y h+c bao gm 6 thành t: c� b�n: m%c tiêu, n7i dung,

ph��ng pháp, TBDH, GV, HS. Các thành t: này t��ng tác qua l*i t*o

thành m7t ch^nh thD trong môi tr�Hng giáo d%c cTa nhà tr�Hng (môi

tr�Hng s� ph*m t��ng tác) và môi tr�Hng kinh t3 - xã h7i cTa c7ng ng.

Khi nói v� ph��ng ti�n d*y h+c, ta th�Hng bàn 3n m7t y3u t: quan

tr+ng không thD thi3u, ó là �DDH. Thu!t ng8 �DDH sh d%ng v?i m7t

nghba r7ng nh� TBDH.

64 | MODULE THCS 20

�DDH nói chung và �DDH t> làm nói riêng chính là ph��ng ti�n có kh�

nWng t:i �u hoá quá trình d*y h+c. Trong Ri m?i giáo d%c hi�n nay. T>

làm �DDH có vai trò không thD thi3u trong vi�c nâng cao ch#t l�=ng và

hi�u qu� d*y h+c, c% thD là:

— Giúp HS lbnh h7i t:t nh#t các biDu t�=ng, khái ni�m, quy tvc, cEng nh�

góp ph1n h�?ng d`n, cy m*nh ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS; giúp HS

nh!n thVc sâu svc bài h+c thông qua quá trình HS quan sát s> v!t, hi�n

t�=ng m7t cách tr>c quan, quá trình t> làm, tr�i nghi�m và quá trình làm

thí nghi�m.

— Kích thích hVng thú cTa HS: �DDH t> làm th�Hng �n gi�n và do GV

hoBc HS làm ra. Quá trình làm và sh d%ng �DDH trong các bài h+c t*o ra

7ng c� h+c t!p t:t h�n, giúp HS t!p trung chú ý cao và vi�c nvm ki3n

thVc m?i tr nên d� dàng và sâu svc h�n.

— Phát triDn kb nWng th>c hành HS: T> làm �DDH giúp GV và nhà tr�Hng

t*o ra nhi�u b7 �DDH cho HS th>c hành. Chính các b7 �DDH này

(trong ó có ph1n óng góp cTa HS) giúp các em t> th>c hi�n các thí

nghi�m và rèn luy�n kb nWng th>c hành. Thông qua ó hình thành kb

nWng t:t h�n, có c� h7i khám phá môi tr�Hng xung quanh, giúp HS nvm

n7i dung bài h+c sâu svc, chT 7ng, tích c>c và sáng t*o.

— Phát triDn trí tu� cTa HS: Qua t> làm �DDH và quá trình quan sát s> v!t,

hi�n t�=ng m7t cách tr>c quan, quá trình làm thí nghi�m bài h+c giúp

HS ti3p thu ki3n thVc m?i sâu svc, b�n v8ng. Ý thVc ham tìm hiDu cái

m?i, thích tò mò khoa h+c �=c nhen nhóm và tính chT 7ng, tích c>c,

sáng t*o trong vi�c h+c t!p �=c phát huy m\i HS.

— Giáo d%c nhân cách HS: �ó là tính c1n cù, ccn th!n, t^ m^, ý thVc tR chVc

k^ lu!t, tính trung th>c, thói quen làm vi�c mang tính khoa h+c, yêu quý

thành qu� lao 7ng mà s�n phcm là �DDH do GV hoBc HS t> làm.

— H=p lí hoá quá trình ho*t 7ng d*y h+c: �DDH t> làm không nh8ng là

công c%, là ph��ng ti�n D HS t> xây d>ng và chi3m lbnh ki3n thVc m?i

mà còn là ngun cung c#p thông tin, ki3n thVc, góp ph1n giúp GV tR

chVc i�u khiDn ho*t 7ng nh!n thVc cTa HS m7t cách chT 7ng và ó là

c� s D cu:n hút HS vào các ho*t 7ng t> l!p trên l?p, vào kh� nWng xây

d>ng ho*t 7ng nh!n thVc cTa mình m7t cách tích c>c.

Nh&ng yêu c5u �Wt ra �4i v@i VDDH tC làm:

— ��m b�o �=c các thông tin chT y3u v� các hi�n t�=ng, s> v!t liên quan

3n n7i dung bài h+c.


— Làm tWng hVng thú nh!n thVc cTa HS.

— ��m b�o tính tr>c quan, t*o cho HS kh� nWng ti3p c!n n7i dung bài h+c.

— Chú ý tính khoa h+c, tính s� ph*m, tính kb thu!t, mb thu!t và tính kinh t3.

— T*o i�u ki�n m r7ng và làm sâu svc n7i dung bài h+c.

— T*o i�u ki�n cho HS t> l>c chi3m lbnh ki3n thVc, hình thành kb nWng,

kb x�o.

— ��m b�o v� sinh môi tr�Hng, an toàn trong tr�Hng h+c.

Khi tC làm VDDH, c5n chú ý nh&ng �i>m sau:

— Gvn v?i n7i dung, ch��ng trình sách giáo khoa.

— Phù h=p v?i ph��ng pháp và hình thVc d*y h+c b7 môn.

— �úng m%c ích, úng lúc, úng ch\.

TC làm VDDH ] tr��ng THCS:

Thi3t b5, �DDH tr�Hng THCS bao gm các lo*i: tranh �nh, b�n ,

s� , b�ng biDu, mô hình, m`u v!t, d%ng c% thí nghi�m, ph��ng ti�n

nghe nhìn nh� phim, èn chi3u, bWng, ba ghi âm, ghi hình, máy chi3u

qua 1u, projector....

B7 Giáo d%c và �ào t*o ã ban hành Danh m"c TBDH t4i thi>u cho GV

và HS c#p THCS. Cùng v?i b7 TBDH t4i thi>u, vi�c t> làm �DDH cTa GV

và HS góp ph1n làm cho �DDH tiDu h+c thêm a d*ng, phong phú,

phù h=p v?i Bc iDm cTa 5a ph��ng, ph%c v% thi3t th>c, k5p thHi v?i

nh8ng yêu c1u d*y h+c. Trong nh8ng nWm qua và hi�n nay, ho*t 7ng t>

làm �DDH cTa GV và HS ã khá sôi 7ng và tr thành phong trào cTa

toàn ngành Giáo d%c trong c� n�?c.

Trong quá trình t> làm �DDH, trình 7 chuyên môn, nghi�p v% cTa GV

�=c cTng c: và phát triDn, Bc bi�t là kh� nWng th>c hành, thí nghi�m

ph%c v% t:t cho vi�c nâng cao hi�u qu� d*y h+c.

�:i v?i HS, trong quá trình tham gia làm �DDH, các em sf hiDu sâu và

nvm chvc ki3n thVc, rèn luy�n �=c kb nWng, kb x�o, tính th!n tr+ng,

chính xác, s> kiên trì, óc sáng t*o,... Thông qua ó, HS có ý thVc thi ua

làm úng, làm up, làm t:t �DDH và tWng thêm hVng thú trong h+c t!p.

K( ho8ch làm VDDH ] tr��ng THCS:

�DDH t> làm c1n �n gi�n, sh d%ng nguyên v!t li�u rx ti�n, s�n có 5a

ph��ng (nên t!n d%ng nh8ng v!t ã sh d%ng xong gia ình, nh8ng ph3

li�u c� s s�n xu#t...). �D kích thích hVng thú h+c t!p cTa HS, �DDH

66 | MODULE THCS 20

c1n t*o dáng up, màu svc h#p d`n và c1n chú ý tính tích h=p gi8a các

môn h+c.

Sau khi �=c phân công �m nhi�m kh:i l?p, l?p gi�ng d*y trong nWm

h+c, trên c� s sh d%ng tri�t D thi3t b5, �DDH và �DDH t> làm ã có,

m\i GV ph�i có k3 ho*ch t> làm �DDH bR sung cho m\i h+c kì và c�

nWm h+c ó. Chính vì v!y, ngay ta 1u nWm h+c, ng�Hi GV ph�i có k3

ho*ch t> mình làm và huy 7ng HS cùng tham gia s�u t1m, thu gom các

hi�n v!t, v!t li�u ph%c v% cho k3 ho*ch t> làm �DDH trong nWm.

�DDH t> làm chT y3u do GV làm và có thD h�?ng d`n HS cùng tham gia

hoBc có thD k3t h=p v?i ng nghi�p, cha mu HS cEng nh� các thành

ph1n khác trong c7ng ng cùng làm.

CWn cV vào kh� nWng, s: l�=ng, tính ch#t cTa �DDH t> làm mà GV l>a

ch+n hình thVc tR chVc làm cho phù h=p. GV có thD huy 7ng HS cùng

làm �DDH t*i tr�Hng hoBc h�?ng d`n làm nhà cho cá nhân hoBc

nhóm HS. Có thD giao toàn b7 hoBc tang ph1n công vi�c cho HS :i v?i

m\i �DDH t> làm.

HS tham gia làm �DDH c1n �=c GV h�?ng d`n c% thD, vi�c vaa sVc,

gvn li�n v?i n7i dung h+c t!p m7t cách thi3t th>c, tránh hình thVc và t:n

nhi�u công sVc, thHi gian cTa các em. �:i v?i các thành ph1n khác trong

c7ng ng, có thD nhH giúp G v� kb thu!t, công c%, v!t li�u, CSVC,... hoBc

giúp G theo �n Bt hàng.

MAt s4 �*nh h�@ng trong tC làm VDDH ] tr��ng THCS:

S�u t5m mUu vBt:

Bao gm các d*ng sau:

— S�u t1m các v!t s#y khô, ép khô D dùng nhi�u nWm (bách th�o, côn

trùng, m7t s: lo*i hoa, qu�,....).

— S�u t1m v!t t��i s:ng D tr>c ti3p gi?i thi�u khi gi�ng d*y (con cá, giun,

d3, hoa, lá, qu�,...).

— S�u t1m m7t s: v!t th>c (tem th�, phong bì, các lo*i h7p gi#y, m7t s:

lo*i công c% nh� kìm, búa, m7t s: dùng i�n nh�: dây i�n, công tvc,

c1u chì, bóng i�n,...).

— S�u t1m các m�nh g\, o*n g\, g\ dán,....

— S�u t1m m7t s: lo*i d%ng c% nh� chai l+, ca c:c, can nh>a, lon bia, vy

h7p n�?c ng+t,... các lo*i bao bì, h7p x:p hình l!p ph��ng, hình h7p ch8


nh!t,... khay nh>a, vy h7p nh>a có nhi�u màu svc D có thD cvt thành

các hình khác nhau.

— S�u t1m m7t s: v!t phcm vWn hoá tiêu biDu cTa 5a ph��ng: s�n phcm

thêu, an, m`u hoa vWn, các món Wn,....

S�u t5m tranh .nh:

S�u t1m trên báo chí, báo �nh, b�u �nh, l5ch tH, Internet,...

Chú ý hình �nh tuyDn ch+n ph�i tiêu biDu, iDn hình và ph�n ánh trung

th>c, úng vn nh8ng tình ti3t c� b�n c1n truy�n th% trong bài h+c.

Các hình �nh ch+n l+c c1n có kích th�?c phù h=p, �m b�o cho HS quan

sát rõ ràng các y3u t: c� b�n nh�: nhân v!t chính v5 trí trung tâm, màu

svc hài hoà có tác d%ng khvc sâu tri thVc và bi d�Gng thcm mb cho HS.

Vi�c sh d%ng thi3u ch+n l+c, quá nhi�u hình �nh, tài li�u thi3u chính xác,

sa vào các ki3n thVc v%n vBt, phân tán làm sai n7i dung bài h+c.

Các hình �nh �=c ch+n không nên óng thành t!p l?n, m\i hình �nh nên

trình bày trên nh8ng trang riêng bi�t D tránh l̀ n l7n v?i nh8ng quyDn

tranh t> xem, t> nghiên cVu phòng thí nghi�m, phòng truy�n th:ng,...

TC làm mô hình:

— Dùng gi#y, v�i l%a, ni lông, dây thép, dây ng,... t*o thành hoa lá, con v!t

— Dùng #t sét, th*ch cao nBn các con v!t, các lo*i qu�, cT,...

— Dùng g\ m�m, nh>a, x:p,.... g+t thành các hình, ghép n:i các mô hình...

— Cvt g+t, óng g\, gvn bìa cVng,... s�n, nhu7m màu thành mô hình theo

thi3t k3.

— S�u t1m các lo*i mô hình có s�n.

V^ tranh, v^ b.n �;, s: �;, tranh �Ang

Vf tranh minh ho* theo n7i dung bài h+c hoBc phóng to tranh sách

giáo khoa.

Khi vf tranh, GV c1n xem xét, cân nhvc thD hi�n ta �Hng nét, hình kh:i,

b: c%c 3n phân ph:i màu sao cho phù h=p v?i yêu c1u s� ph*m.

Vi�c thu nhy, phóng to tranh có thD sh d%ng các ph��ng pháp sau:

— Kx ô vuông b�n g:c và kx ô vuông trên gi#y D thu, phóng (b�n sao),

các ô vuông b�n sao có kích th�?c l?n (n3u phóng to) hoBc kích th�?c

bé (n3u thu nhy) h�n b�n g:c theo t^ l� thích h=p. D>a vào nh8ng Bc

iDm xác 5nh trên b�n g:c, ta vf theo hình ng d*ng trên b�n sao.

68 | MODULE THCS 20

— Thu nhy, phóng to tranh, có thD bMng phôtô copy: ta kích th�?c cTa b�n

g:c, c1n tính toán t^ l� thu, phóng phù h=p v?i yêu c1u d*y h+c.

T> làm tranh 7ng: �DDH 7ng có �u th3 thu hút cao s> chú ý cTa HS

khi GV gi�ng và ng thHi i�u khiDn cho nhân v!t, s> v!t xu#t hi�n và

ho*t 7ng úng lúc, úng ch\. Trên c� s bVc tranh 7ng ã có, GV có

thD nghiên cVu, sáng t*o tranh 7ng theo ý t� ng cá nhân D nâng cao

hi�u qu� bài d*y.

15. Ứng dụng công nghệ thông tin trong tự làm đồ dùng dạy học

Chúng ta ang s:ng trong thHi *i mà CNTT phát triDn h3t sVc m*nh mf.

Vi�c sh d%ng thành qu� CNTT �=c Vng d%ng r7ng rãi và h3t sVc a d*ng

t#t c� các lbnh v>c, các ngành ngh� cTa #t n�?c, mà trong ó có lbnh

v>c giáo d%c cEng cEng khai thác khá nhi�u khía c*nh.

�:i v?i vi�c t> làm �DDH, có thD khai thác các khía c*nh sau:

— Vi�c truy c!p Internet cho kh� nWng s�u t1m h3t sVc phong phú, t*o ra

các sVc m*nh h3t sVc to l?n mà các 5nh h�?ng � c!p trên �u khó

*t �=c. Nh8ng kinh nghi�m v� t> làm �DDH ã �=c tr�i nghi�m

các 5a ph��ng sf giúp cho GV tìm tòi và triDn khai t> làm �DDH.

— Xây d>ng PMDH: �ây là m7t xu h�?ng phát triDn m*nh mf hi�n nay

nh8ng n�i có i�u ki�n triDn khai (kinh t3 phát triDn, trình 7 nWng l>c

cTa GV, i�u ki�n CSVC,...).

Nh&ng �i>m c5n l�u ý:

Khi s�u t1m tranh �nh, mù v!t, GV c1n tri�t D khai thác mù v!t g1n

gEi v?i 5a bàn HS sinh s:ng, ng thHi có ý thVc tìm ki3m, thu gom các

hi�n v!t, tranh �nh xa l* v?i 5a ph��ng nhMm m r7ng hiDu bi3t cTa HS.

Khi vf tranh, nBn, vp, cvt g+t, lvp mô hình ph�i ph�n ánh trung thành

mù v!t (�Hng nét, hình kh:i, b: c%c, màu svc). Tuy�t :i không dùng

tranh �nh, mô hình thi3u chính xác.

��m b�o t^ l� �DDH phù h=p gi8a kênh hình và kênh ch8 cEng nh�

�DDH D d*y thí nghi�m, tR chVc các trò ch�i h+c t!p hay ngo*i khoá

môn h+c.

Có thD khai thác �DDH t> làm, các b�n , s� , tranh �nh, biDu b�ng,

tiêu b�n th>c v!t, cây c�nh,... D tr�ng bày, t!n d%ng không gian l?p h+c

D trang trí và t*o môi tr�Hng h+c t!p.


Vi�c t> làm �DDH cTa GV và HS góp ph1n làm cho �DDH thêm a

d*ng, phong phú, phù h=p v?i Bc iDm cTa 5a ph��ng, ph%c v% thi3t

th>c, k5p thHi v?i nh8ng yêu c1u d*y h+c.

16. Một số bài thuyết minh đồ dùng dạy học tự làm

a) Bộ sưu tập ảnh động vật

Th>c t3 hi�n nay, nhi�u tr�Hng h+c Bc bi�t mi�n núi, vùng sâu, vùng

xa, CSVC, trang thi3t b5, �DDH còn thi3u th:n ã �nh h� ng không nhy

3n ch#t l�=ng d*y và h+c. V?i b7 môn Sinh h+c l?p 7, khi h+c v� 7ng

v!t thì tranh �nh dùng D d*y h+c r#t h*n ch3, ch^ m7t s: ít bài có hình

�nh, còn l*i ph1n l?n không có hình �nh D HS quan sát, nhi�u lo*i 7ng

v!t HS ch^ nghe tên mà ch�a m7t l1n nhìn th#y hình �nh, nh#t là các

7ng v!t biDn và các loài 7ng v!t quý hi3m.

Xu#t phát ta th>c t3 trên, ý t� ng v� b7 s�u t!p �nh v� 7ng v!t d>a theo

h� th:ng phân lo*i ta th#p 3n cao ra Hi. B7 s�u t!p �nh 7ng v!t sf

góp ph1n nâng cao hi�u qu� h+c t!p, giúp các em yêu thiên nhiên, có ý

thVc gi8 gìn b�o v� các loài 7ng v!t quý hi3m, b�o v� môi tr�Hng.

B7 s�u t!p bao gm 262 �nh *i di�n v� 7ng v!t không x��ng s:ng và

541 �nh *i di�n v� 7ng v!t có x��ng s:ng, Bc bi�t là nh8ng loài 7ng

v!t quý hi3m ghi trong Sách �y Vi�t Nam và th3 gi?i, �=c svp x3p theo

h� th:ng phân lo*i Ngành > L?p > B7.

Ngun thu th!p tài li�u: i th>c t3 thiên nhiên, ch%p l*i các sách, báo, tài

li�u, Internet,....

Các �nh �=c in màu �n gi�n, óng quyDn gm 96 trang, khR A3, d�

làm, d� sh d%ng, l�u t*i th� vi�n cTa các tr�Hng D dùng lâu dài, giá

thành rx (kho�ng 500 000 ng).

B7 �nh có giá tr5 sh d%ng r7ng rãi, thi3t th>c cho vi�c d*y và h+c môn

Sinh h+c l?p 7 và ngành Sinh tr�Hng Cao wng S� ph*m. �ây cEng là tài

li�u tham kh�o v� s> a d*ng và phong phú cTa th3 gi?i 7ng v!t cho

nh8ng ai yêu thích môn h+c này.

V?i :i t�=ng là HS mi�n núi, vùng khó khWn v� CSVC (không có i�n,

máy chi3u,...) thì có thD tR chVc cho HS quan sát theo nhóm, còn n3u có

i�u ki�n thì dùng máy chi3u cho c� l?p cùng quan sát.

70 | MODULE THCS 20

b) Mô hình “Bảng đa năng”

1. M%c ích

Mô hình này giúp quá trình d*y h+c Giáo d%c thD ch#t t*i các tr�Hng phR

thông �=c thu!n ti�n, nh�: Truy�n gi�ng n7i dung m7t cách 1y T,

khoa h+c, sinh 7ng, tWng hVng thú và hi�u qu� h+c t!p,...

Khvc ph%c i�u ki�n CSVC, trang thi3t b5 gi�ng d*y còn thi3u th:n trong

các giH h+c Giáo d%c thD ch#t t*i các tr�Hng phR thông.

2. Ý nghba

Phát huy kh� nWng sáng t*o, t> bi d�Gng, nghiên cVu khoa h+c, khvc

ph%c khó khWn cTa ng�Hi GV trong tr�Hng phR thông.

Mô hình này có ý nghba thi3t th>c trong vi�c khvc ph%c nh8ng i�u ki�n

CSVC, ph��ng ti�n d*y h+c còn thi3u th:n, còn nhi�u khó khWn cTa các

tr�Hng h+c hi�n nay, Bc bi�t nh8ng vùng, mi�n kinh t3 ch�a phát triDn.

MBc dù ây là mô hình �DDH t> làm, �=c thi3t k3 và th>c hi�n thông

qua vi�c t!n d%ng nh8ng nguyên li�u rx ti�n, phR bi3n nh�ng khi �a vào

sh d%ng v`n �m b�o �=c các m%c tiêu d*y h+c và 7 b�n s�n phcm.

B�ng a nWng thu!n ti�n cho vi�c quan sát ta nhi�u h�?ng và trong các

i�u ki�n l?p h+c có sb s: ông, chuyDn Ri ho*t 7ng m7t cách c� 7ng.

Mô hình có thD sh d%ng �=c r7ng rãi các 5a hình nh�: các vùng ng

bMng, mi�n núi, vùng sâu, vùng xa, vùng sông n�?c.

3. Nguyên li�u và cách làm

Nguyên li�u: :ng nhôm, inox, phoóc, lá thép, bWng t�i, inh n#m, hình n7m...

Cách làm:

— Mô hình �=c thi3t k3 v?i kích th�?c: 100cm × 75cm × 15cm

— B�ng �=c ti3n hành làm thT công.

— D%ng c% làm gm: máy khoan, máy cvt, tô vít, kìm,...

— Chi ti3t tr%c quay c1n 3n m:i hàn.

— BWng t�i in tranh, kích th�?c 4,2m × 0,9m

— MBt sau cTa b�ng là m7t b�ng phooc có thD sh d%ng bút d* D vi3t.

4. Giá tr5 khoa h+c

— Mô hình �m b�o các thông s: kb thu!t chucn cho �DDH: các hình �nh

minh ho* trong các bài gi�ng có kích th�?c tranh giáo khoa 80cm × 60cm

là kích th�?c t:t nh#t D HS có thD nhìn rõ.


— Khai thác t:i a kh� nWng sh d%ng, Bc bi�t là tác d%ng h\ tr= kb thu!t th5

ph*m và gi?i thi�u các mô hình chucn v� sân bãi và d%ng c% các môn thD

thao trong chuyên ngành giáo d%c thD ch#t.

— ��m b�o yêu c1u quan sát cTa ng�Hi h+c trong i�u ki�n gi�ng d*y ngoài

trHi cEng nh� trong nhà.

— Có tính kh� thi trong vi�c thi3t k3 và v!n d%ng vào gi�ng d*y v?i các i�u

ki�n khác nhau: i�u ki�n sân bãi t!p luy�n, i�u ki�n thHi ti3t.

— Có thD v!n d%ng mô hình này vào d*y nhi�u môn h+c nh�: sinh, môi tr�Hng,...

5. Cách sh d%ng

— Lvp b�ng và chân 3 chvc chvn tr�?c khi gi�ng d*y.

— Dùng tay quay làm cho bWng t�i d5ch chuyDn t?i n7i dung c1n gi�ng d*y

(lên hoBc xu:ng).

— Dùng thêm inh n#m, hình n7m D minh ho* cho các n7i dung.

— Thay Ri góc nhìn cTa b�ng khi c1n thi3t.

— Sh d%ng mBt sau cTa b�ng D vi3t khi gi�ng d*y v� lí thuy3t hoBc gi�i

thích thêm n7i dung bài gi�ng bMng cách quay b�ng m7t góc 180

0

.

— Tháo lvp và b�o qu�n b�ng sau giH h+c.

c) Bình kíp đơn giản

1. M%c ích và ý nghba dùng

* M%c ích: i�u ch3 ch#t khí

* Ý nghba:

Bình kíp là m7t trong các dùng quan tr+ng trong phòng thí nghi�m,

Bc bi�t khi d*y Hoá h+c tr�Hng THCS. Có nh8ng tr�Hng THCS mà

i�u ki�n v!t ch#t không T cho gi�ng d*y thì vi�c t> t*o ra bình kíp �n

gi�n D sh d%ng trong gi�ng d*y là c1n thi3t.

2. Nguyên li�u và cách làm

* Nguyên li�u:

— Các d%ng c% bMng nh>a �u t!n d%ng ta nh8ng ph3 th�i.

— Ba chi3c ph�u nh>a có kích cG nh� nhau.

— Hai áy chai nh>a phù h=p v?i mi�ng ph�u.

— M7t dây d`n có khoá (lo*i dây chuy�n cTa ngành Y).

— M7t :ng nh>a.

— Ch!u thTy tinh, :ng nghi�m.

— Keo dán.

72 | MODULE THCS 20

* Hoá ch#t: Kim lo*i (kfm, nhôm, svt, magie,...), dung d5ch axit clohiric.

— Dùng dao cvt by ph1n cu:ng cTa 2 chi3c ph�u và dán keo phía hai 1u

vaa cvt.

— Cvt l#y ph1n áy cTa 2 chai nh>a (cao 3cm).

— L#y keo dán tang ph1n áy chai nh>a (ã cvt) v?i 2 mi�ng ph�u ã �=c

dán keo vào nhau D t*o h� th:ng bình 1 và bình 2 cTa bình kíp.

— Trong h� th:ng cTa bình 1 (phía trên): gvn ph�u nh>a, gvn dây d`n khí

(có khoá K) và t*o nút (D cho kim lo*i vào).

3. Giá tr5 khoa h+c

Tính khoa h�c:

* Mô t� úng b�n ch#t cTa bình kíp: �ó là d%ng c% i�u ch3 ch#t khí ta

hoá ch#t rvn và hoá ch#t lyng nhi�t 7 th�Hng.

* Nguyên tvc ho*t 7ng cTa bình kíp:

— Khi m khoá: Hai hoá ch#t ti3p xúc tr>c ti3p v?i nhau x�y ra ph�n Vng

nên ta thu �=c ch#t khí c1n i�u ch3.

— Khi óng khoá: Hai ch#t không ti3p xúc tr>c ti3p v?i nhau, không x�y ra

ph�n Vng (bình kíp ngang ho*t 7ng).

Tính sáng t8o:

— Nguyên li�u d� ki3m, phR bi3n, phù h=p v?i th>c ti�n. Các d%ng c% bMng

nh>a �u t!n d%ng ta nh8ng ph3 th�i.

— D� làm, d� sh d%ng, HS THCS có thD tham gia làm.

— Thi3t b5 g+n, nhu, có thD phR bi3n r7ng rãi trong các tr�Hng và các c#p h+c.

4. H�?ng d`n sh d%ng trong quá trình d*y h+c

* Lvp d%ng c%:

— Chucn b5 m7t ch!u n�?c.

— Các :ng nghi�m thu khí chVa 1y n�?c và Bt trong ch!u.

— �ng d`n khí Bt trong ch!u n�?c và dây ang �=c khoá l*i.

* Cách ti3n hành i�u ch3 khí:

— Cho kim lo*i vào bình 1.

— �R axit vào ph�u phía trên, axit sf ch�y xu:ng bình 2. M khoá K, dung

d5ch axit ta ta dâng lên bình 2 và ph�n Vng v?i kim lo*i.

— Thu khí bMng ph��ng pháp dHi n�?c (hoBc dHi khí).

— Khi không c1n thu khí, óng khoá K l*i.


D. TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. �inh Quang Báo, Lí luBn d8y h�c Sinh h�c, ph5n �8i c�:ng (tái b�n l1n

thV 4), NXB Giáo d%c, 2003.

2. B7 Giáo d%c và �ào t*o, Quy(t �*nh s4 21/2002/QV-BGD&VT ngày

16/4/2002.

3. B7 Giáo d%c và �ào t*o, Quy(t �*nh s4 2731, 2732/2002/QV-BGD&VT

ngày 19/5/2002.


15/7/2003.


20/7/2004.

6. B7 Giáo d%c và �ào t*o, Sách giáo khoa các môn c/p THCS, NXB Giáo

d%c Vi�t Nam.

7. B7 Giáo d%c và �ào t*o - D> án Vi�t B^, D8y và h�c tích cCc — MAt s4

ph�:ng pháp và k+ thuBt d8y h�c, NXB �*i h+c S� ph*m, 2010.

8. Nguy�n C��ng (chT biên), Thí nghi�m thCc hành — PPDH Hoá h�c, NXB

�*i h+c S� ph*m, 2005.

9. Tr1n Qu:c �vc, Thí nghi�m Hoá h�c ] tr��ng THCS, NXB Giáo d%c,

Hà N7i, 1996.

10. Nguy�n S� �Vc (chT biên), LNp �Wt, s d"ng, b.o qu.n, b.o d�ing các

TBDH ] tr��ng THCS - QuyDn 3, NXB Giáo d%c Vi�t Nam, 2009.

11. Nguy�n Vinh HiDn, Ho8t �Ang quan sát và thí nghi�m trong d8y & h�c

thCc vBt h�c ] THCS, NXB Giáo d%c, 2006.

12. Tr1n Bá Hoành (chT biên), V8i c�:ng PPDH Sinh h�c (sách Cao wng S�

ph*m), NXB Giáo d%c, 2002.

13. Nguy�n �Vc Thâm, Lí luBn d8y h�c VBt lí ] tr��ng THCS, NXB Giáo d%c,

2004.

74 | MODULE THCS 20

Module THCS 20_unprotected

Documents

Transcript of Module THCS 20_unprotected