Model Byelaws of Processing Co-operative Society

कषी या सहकार सं थांचे ृनमनेदार उप वधीु

C:\Documents and Settings\Om\Desktop\ या final byelaws 18.3 .13.doc - 2 -

------------------------------------------------------ या ---------------------सहकार सं था मया दत ------------------चे

पोट नयम (सचनाु - या पोट नयमात केले या अ ध नयमाचा व नयमांचा उ लेख हा अन मेु महारा सहकार सं था अ ध नयम 1960 व याखाल केलेले नयम 1961 यांचा आहे असे समजावे)

1. तावना 1. सं थेचे नाव----------------------------------- या सहकार सं था मया दत असे आहे व तीचा न दलेला प ता---------------------------------------------------------------------------------------असा आहे. पोट नयमात न दलेला सं थेचा प ता लेखी लहनु मा.न दणी अ धकार व भागाचे लेखाप र क यांना नयम 31 मधील तरतद नसारु ु कळ वला जाईल.प यात बदल झा यापासनु 30 दवसांचे आत, तो अ ध नयम कलम -37 व नयम -31 मधील तरतद नसारु ु यांना कळ वला जाईल. नयमानसारु पोट नयमात प याची द तीु के या शवाय तो बदल न दला असे समज यात येणार नाह . अ) सवसाधारण सभे या परवानगीने सं थेस आप या शाखा सु करता येतील व यांचा प ता व यात होणारे बदल उप वधी मांक 1 म ये नमदु के या माणे वेळोवेळी कळ वले जातील. ब) सं थेच वग करण " या सं था " व उपवग करण "कषी ृ या उ पादन सं था "असे राह ल. क) सं थेचे कामकाज रा य शासन कवां रा य शासना या पवु मंजर नेु महारा रा याचे मा.सहकार नबंधक वेळोवेळी काढतील अशा धोरण वषयक आदेशानसारु चालेल. ड) सं थेचे कामकाज, तीचे पोट नयम , अ ध नयम व नयम यांचे यो य पालन क न केले जाते. कवां कसे , कागदप ेआ ण हशोबप तकेु यो य नम यातु ठेवल आहेत काय सं थेचा कारभार सयो यु यापार त वावर चालतो काय, सं था सहकार त वाचे आ ण अ ध नयमा या तरतद नसारु ु आ ण याअ वये तयार कर यात आले या नयमानसारु रा य सरकारने दले या नदेशक त वाचे कवां आदेशाचे पालन करत आहे याची खा ी क न घे यासाठ मा.न दणी अ धकार यांनी अगर यांनी अ धकतृ केले या य तीने सं थे या कामकाजाची तपासणी करणे हे कायदेशीर असेल. सं थेवर देखरेख कर या या कामासाठ मा.न दणी अ धकार यांना पढ लु अ धकार असतील

1) सं थेचे कागदप ेव हशोबप तकेु यांची तपासणी कर यासाठ मा.न दणी अ धकार यांना कोण याह वेळी पहावयास मळतील. 2) कागदप ,े प तकेु ता यात असणा-या सं थे या कोण याह अ धका-यास व कमचा-यास आपणापढेु ती हजर कर यासाठ बोलावनु घेता येईल.


2- उ ेश

सं थेचे उ ेश खाल ल माणे असतील.

1) सद याम ये काटकसर , वावलंबन व सहकार यांचा सार हो यास उ तेजन देणे.

2) पोट नयम -3 म ये नमदु केले या साधनांनी भांडवल जम वणे.

3) सवसाधारण सभे या मा यतेने उ पादन कामासाठ जागा ,इमारत, यं साम ीु म शनर

व इतर ज र ती साधने वकत अगर भाडयाने घेणे उभारणे, बांधणे अगर द तु करणे

4) या कर यासाठ व द यमु माल उ पादनासाठ ज र ती यं साम ीु वकत अगर भाडयाने घेणे चाल वणे, द तु करणे यात वाढ अगर बदल करणे.

5) या कर यासाठ क षृ माल, सद य अगर बगर सद य यांचेकडनु ि वकारणे, यावर या करणे, याचे प कयामालात पांतर करणे, यापासनु इतर द यमु व तु उ पादन करणे.

6)सं थेचा व सद यांचा माल साठ व याकर ता गोदामे बांधणे, खरेद अगर भाडयाने घेणे अगर भाडयाने देणे.

7) या कर या क रता आले या मालाचे तारणावर आगाऊ रकमा (अड हा सेस) देणे (दसु-या कज परवठाु सहकार सं थेकडनू या कर या या मालाचे उ पादनासाठ कज घेतले या इसमाचे

बाबतीत या सहकार सं थे या वचाराने अशा आगाऊ रकमा द या जातील.)

8) या कर याक रता सद यांचा माल गोळा करणे व यां या वाहतक चीु यव था करणे.

9) या के यानंतर व द यमु व तु उ पादनानंतर तयार होणा-या माला या , व ची यव था करणे.

10)शेतक व इतर त सम धंदयामधील (उदा. द धु यवसाय क कटु ु पालन इ याद ) न वन आध नकु

प दती या सधारणाु वषयक ानाचा सद याम ये सार करणे व या सधारणाु अंमलात

आण याक रता सद यांना उ तेजन देऊन उ पादन वाढ वणे.

11)सं थेसाठ यव थापक, कायकार संचालक ,इंजीनीअर, सं थे या धंदयातील त व इतर कामगार नेमणे , यांचे नयं ण करणे व ज र नसारु यांना कमी करणे,

12)सं थे या हताचे ट ने व सवसाधारण सभे या मा यतेने ज र नसारु यं साम ी ,जागा, इमारत, गदामेु , इमारती यांची व करणे अगर अ य रतीने यांची व हेवाट लावणे.

13)वर ल मांक 1 ते 12 यांत नमदु केले या उ ेशां या पत साठू ज र भासणार इतर कामे

हाती घेणे.

3- भांडवल उभारणी 1) खाल ल साधनांनी भांडवल जमा केले जाईल. अ)भागा या पाने-1) सद यांकडनू 2) सरकारकडनू 3) िज हा म यवत सहकार बकेकडनँ ू

ब) ठेवी क) कज ड) देणगी व मदत


ई) वेश फ

वर ल "ब" आ ण "क" या साधनांनी जम व याचे भांडवल हे मा.न दणी अ धकार यां या आगाऊ परवानगी शवाय , भागांचे वसलु झालेले भांडवल, साठ वलेला राखीव नधी व इमारत नधी यां या बेरजेतनू साचलेले तोटे वजा जाता रा हले या रकमे या दहा पट हनू जा त असणार नाह . सं थेचे भांडवल सं थे या यवहारात गंतलेलेु नसेल ते हा अ ध नयम कलम मांक 70 अ वये ते गंत वलेु जाईल.

4. सद य व 1) पोट नयम मधील अट ंना पा राहनू ------- राहणा-या कोण याह ईसमास सं थेचे सद य होता येईल. मा या सं थे या काय े ात एखाद याच कारची सं था अस यास अगर थापन झा यास तचे काय े या सं थे या काय े ातनू वगळले जाईल. 2) नयम .19 अ वये घातले या व खाल ल अट पणू के याखेर ज कोणाह ईसमास सं थेचे सद य होता येणार नाह . 1) तो पणू 18 वष वयाचा व करार कर यास लायक असला पा हजे. 2) तो चांग या वतणक चाु असला पा हजे. 3) याची पत चांगल असल पा हजे व याचेकडे सरकार बाक बगर परवानगीने थकलेल नसल प हजे कवां यांचेवर दवाणी कोटाचा हकमनामाु ू नसला प हजे. 4) या कर यात येणा-या शेतीमालाचे याचे लागवड े कमीत कमी 1 एकर तर असले पाह जे. 5) मा.न दणी अ धकार यांनी ठर वले या नम यातु याने सद य वाक रता अज दला असला पा हजे. 6) सं थेचे उ ेश यास समजले असले पा हजेत. 7) याचा सद य हो याब लचा लेखी अज स मतीतील एकणु सद यां या न याहनू अ धक बहमतानेु मंजरू केला असला पा हजे. 8) याने 1 पया वेश फ दल असल पा हजे. 9) याने नदान एक तर भाग घेवनु याची पणू र कम भरल असल पा हजे. 10)अ ध नयम, नयम व पोट नयम यातील अट याने पणू के या अस या पा हजेत. वर ल .5 व 7 मधील अट सं था न दणीसाठ केले या मळ याु अजावर यां या सहया असतील यांना लागू असणार नाह त. पोट नयम -1 व 5 म ये वर काह ह सां गतले असले तर सं थे या काय े ातील ामीण पत, व वध कायकार सेवा सह.सं थांना या सं थेचे सद य होता येईल. मा यांनी पोट नयम -4 मधील -9 व 10 म ये घातले या अट पणु के या अस या पाह जे. 3. अ) "सहयोगी सद य", "नाममा सद य" हणुन एखादया इसमास याचे लेखी अजाव न अ ध नयम कलम .24 व नयम 20 मधील तरतद नसारू ू सद य क न घेता येईल. मा याने पोट नयम .5 मधील -1,2,5, 6,7,8, 10 मधील अट पणू के या अस या पा हजेत. अशा सद यांचे सं थेशी होणारे यवहार व सं थेतील यांचे अ धकार ,अ ध नयम कलमे अन मेु मांक 24 व 27(8) मधील तरतद ंनाू अनस नु मया दत व पाचे असतील याहनू जादा असणार नाह त. 3 ब) मयत सद यांचे भाग अगर हतसंबंध वारसा ह काने मळ वणारे अ ान अगर वेडसर इसम यांना अन मेु यांचे कायदेशीर त नधी अगर पालक यांचेमाफत नयम व पोट नयम यात सद य क न घे यासंबंधी लह ले या कायप दतीनसारू नयम .20 माणे सद य क न घेता येईल आ ण


अ ध नयम व नयमानसारू पोट नयमात नमदू केले या ह कांचा यांचेमाफत उपभोग घेता येईल.अगर जबाबदा-या ि वकारता येतील. 3 क) पोट नयम .4 (2) म ये काह ह नमदू केलेले असले तर रा य व क शासन व पैसा पर वणाु -या िज हा म यवत सहकार बकेसँ या सं थेचे सद य होता येईल. 3 ड) सं थेत सभासद झालेल य ती, कोणताह पेशा, धंदा कर त आहे कवां चालवत आहे कवां काय अगर ती सं थे या काय े ात राहते कवां काय तसेच तो या वगाचा आहे कवां काय अगर सभासद हो या या अट याने पाळ या कवां काय असा कोणताह वाद त न कलम 22 माणे नमाण झा यास याचा नणय अ ध नयम कलम .11 अ वये मा. नबंधक देतील व अशा सभासदां व द तो नकाल लाग यास या सभासदाला आप या आदेशा दारे सं थेतनु कमी क शकतील.आ ण तो सभासद असा आदेश मळा या या तारखेपासनु 1 म ह याचा कालावधी संप यानंतर सभासद वातनु कमी झाला असे समज यात येईल. 3 इ) याशील सभासद- सं थे या खाल ल बाबी पणु करत असलेले सभासद हे याशील सभासद असतील . 1) सभासदाने मागील सलग पाच वषात उ पाद त केले या या यो य मालाचे कमीत कमी 70 ट के माल सं थेस पर वणेु आव यक आहे. सं था सभासदांबाबत - सं था सद यांनी मागील सलग पाच वषातनु कमान एकदा सं थेस येक रता उ पाद त केलेला क चा माल पर वला पाह जे अथवा ुसं थेने उ पाद त केलेला माल वकत घेतला पाह जे. 2) सं थे या मागील सलग पाच वषा या कालावधीम ये कमान एक वेळा वा षक सवसाधारण सभेला उपि थत रहाणे आव यक आहे.

अशा याशील सभासदांची न द सं थेने सहकार आय तु व नबंधक ,सहकार सं था,यांनी स चतु केले या व हत नम यातु ठेवावयाची आहे

याशील सभासदालाच सं थे या संचालक मंडळा या नवडणक म येु मतदानाचा अ धकार राह ल तसेच तो सं थेचा संचालक हणनू नवडनू ये यास पा राह ल केवळ या शल

सभासदालाच नवडणक तू मतदानाचा अ धकार राह ल. याच माणे या शल सभासदाची न द

वह तवष तयार करणे आव यक राह ल. जो सभासद व रल अट ची पतताू क रत नसेल अशा सभासदांचे वग करण अ या शल सभासद हणनू कर यात येईल. अ याशील सभासदाला मतदानाचा अधीकार असणार नाह . थकबाक दार सभासदास सं थे या साधारण सभे या कामकाजात तसेच संचालक मंडळा या नवडणक तु मतदान कर याचा अधीकार असणार नाह .

3) ई - अ या शल सभासद:- जो सद य वर ल माणे मागील सलग पाच वषा या कालावधीत

सं थे या सवसाधारण सभे या कमान BEòÉह बैठक ला उपि थत राहणार नाह आ ण सं थे या उप वधींम ये व न द ट के या माणे, या यो य क या मालाचा परवठाु करणार नाह त अथवा सं थेने उ पाद त केलेला या माल खरेद करणार नाह त अशा कोण याह सद याचे अ याशील

सद य हणनू वग करण कर यात ªÉä<Ç±É. 1. परंतु आणखी असे क , जे हा सं था एखा या सद याचे अ याशील सद य हणनू वग करण

कर ल ते हा, ती सं था, व तीय वष समा त हो या या दनांकापासनू तीस दवसां या आत, संबं धत सद याला अशा वग करणाबाबत व हत र तीने कळवील. 2. परंतु असेह क , जो अ याशील सद य असे याचे वग करण के या या दनांकापासनू पढ लु

पाच वषाम ये कमान या यो य क या मालाचा परवठाु करणार नाह व सव सद य


मंडळा या नदान एका बैठक ला उपि थत राहणार नाह असा कोणताह अ याशील सद य कलम

35 अ वये याला काढनू टाकले जा यास पा ठरेल. 3. अ याशील सद य हणनू वग करण केले या सद याने, उपरो त नमदु के या माणे पा ता नकषांची पतताू के यावर, तो याशील सद य हणनू याने पनु :वग करण केले जा यास

ह कदार होईल. 4. एखादा सद य याशील कवां अ याशील सद य अस याबाबत वाद उदभव यास, असे

वग करण के याचे कळ व या या दनांकापासनू साठ दवसां या कालावधी या आत नबंधकाकडे

याबाबत अपील कर यात येईल. 5. महारा सहकार सं था (सधारणाु ) अ यादेश, 2013 या या ारंभा या लगतनंतर घे यात

येणा-या कोण याह नवडणक तु , या सं थेचे सव व यमान सद य, यांना मतदान कर यासाठ

अ यथा अपा घो षत केले नसेल तर, मतदान कर यासाठ पा ठरतील. 4) सद य हणनु दाखल क न घे यासाठ एखादया पा य तीकडनु आलेला अज कवां अशा य तीने वेश फ व भागाची भरलेल र कम ि वकार यास सं थेने नकार दला असेल याबाबतीत वह त कर यात आले या नम यातु अशी य ती ज र तर वेश फ शेअर या रकमेसह मा.न दणी अ धकार यांचेकडे दाखल करेल आणी न दणी अ धकार तो अज आ ण ती भरलेल र कम मळा या या तारखेपासनु 30 दवसां या आत तो अशा सं थेकडे पाठवतील आ ण सं थेकडे असा अज व र कम मळा या या तारखेपासनु 60 दवसां या आत सं थेने या अजदाराला कोणताह नणय कळ वला नाह तर तो अजदार या सं थेचा सद य झाला अस याचे मान यात येईल. 5) महारा सहकार सं था अधी नयम 1961 कलम -33 व 105 मधील तरतुद ना अधीन राहन ुसद यांची जबाबदार याने घेतले या भागां या रकमांपैक व भरले या रकमेईतक राह ल व सदर रकमेस तो व याची िजंदगी जबाबदार राह ल. 6) येक सद याने आप या कटंबाकर ताु ु लागणा-या मालाखेर ज आपला उ पाद त व या लायक असलेला सव माल सं थेकडे येस दे याची जबाबदार ि वकारल पाह जे. कोण याह कोण याह वेळी एखादया सद याने या पोट नयमाचे उ लंघन के यास स मती या मज नसारु सं थे या नकसानु भरपाई दाखल जा तीत जा त 100 पये पयत दंड हो यास पा राह ल.मा या उप वधीनसारु दंड आकार यापवु तो दंड का आकार यात येवु नये याची कारणे दाख व याची संधी यास दल जाईल. व याने यो य कारणे न दाख व यास दंडाची आकारणी केल जाईल असे सद य संचालक मंडळा या परवानगी शवाय सं थेकडनु अड हा स मळ यास अपा असतील. 7) यव थापकास 3 म ह याची लेखी नोट स देवनु कोणाह सद यास आपले नाव (अंग) सं थेतनु काढनु घेता येईल. मा तसे कर यापवु याचेकडे येणे असले या रकमांची पणू फेड झाल असल पाह जे व जामीनक याह जबाबदार तनु तो म तु झाला असला पाह जे. महारा सहकार सं था नयम -21 मधील तरतदु राजीनामा मंजरु करताना वचारात घेत या जातील.

8) सवसाधारण सभेस हजर असणा-या व मताचा अ धकार असणा-या सद यां या सं ये या 3/4 सद यांचा मतांनी कोण याह सद यास खाल लपैक कोण याह कारणाकर ता सं थेतनु काढनु टाकता येईल :-

अ) जर तो आपल बाक सतत थक वणारा असेल. ब) जर स मती या मते तो सं थे या हता व द काह क यृ करत असेल अगर सं था यव थेशीर चाल यात अडथळे आणत असेल. क) जर स मती या मते याने सं थेला बदनाम केले असेल.


ड) जर सं थेकडे आपला माल या कर याकर ता पाठ व यासंबंधी या अगर सं थेशी होणा-या या या यवहारा या दसु-या बाबीसंबंधी या पोट नयमाचे उ लंघन कर त असेल. इ) जर याचे दवाळे नघाले असेल अगर तो कायदयाने नालायक ठरला असेल. फ) याला सद य असताना अनै तक व पा या फौजदार ग हयाबदलु श ा झाल असेल. श ा होवनु 5 वष संप यानंतर ह अपा ता राहणार नाह . कोण याह सद यास सं थेतनु काढनु टाकताना अ ध नयम कलम -35 व नयम -28 व 29 मधील तरतदु वचारात घेत या जातील व यात नमदु केले या काय रतीचा अवलंब केला जाईल. काढनु टाकले या सद यांस या तरतद नसारु ु प हाु सद य करता येईल. 9. खाल ल कारणामळुे एखादयाचे सद य व बंद होईल. अ) याने सद य वाचा दलेला राजीनामा मंजरु झा यास. ब) याचे नावावर ल सव भाग अगर हतसंबंध दसु-याचे नावावर वग झा यास. क) तो मयत झाला अस यास. ड) यास सं थेतनु काढनु टाकले अस यास. 10. नयम व पोट नयम यात ठर वलेल र कम भर या शवाय अगर ठर वलेला ह तसंबंध सं थेत मळ व या शवाय कोणाह इसमास सद याचे ह क बजावता येणार नाह .

5.भाग 1. येक भागाची दशनी कमतं पये 100 राह ल. एकणु भागभांडवलाची कमाल मयादा पये----- राह ल, तसेच एकणु भागाची सं या राह ल. येक भागाची र कम सद याने एकदम अगर खाल ल माणे भरल पाह जे.:- 2. अ) पोट नयम -13 म ये नमदु केले या भागां या यतीर त येक दशनी कमतं -100 चे एकणु पये ------ कमतीचें ------ भाग वेळोवेळी काढनु ते महारा सरकारला वकले जातील. या भागांना परतफेड अ ह काचे भाग (Redeemable Preference Shares) हटले जाईल.

ब) भागां या व कजा या परतफेडीसंबंधी या यो य या अट ि वकार या जातील. क) सरकार कजा या व सरकारने घेतले या भागां या परतफेडीक रता वा षक नफयातनू

"सरकार भांडवल परतफेड नधी" या नावा या नधी उभारला जाईल. ड) सरकारने सं थेला दलेले कज व सं थेचे घेतलेले भाग यात सरकार या गंतले याु

रकमांचा सं थे या िजंदगीवर अ तेचा हकक राह ल. इ) सरकारने सं थेला दलेले कज व सं थेचे घेतलेले भाग याची ठरले या अट नसारु

"सरकार भांडवल परतफेड नधी" तनु परतफेड करता न आ यास सं थे या इतर नधीतनु व िजंदगीतनु केल जाईल.

3. सं थे या एकणु भागां या 1/5 भागापे ा अगर वीस हजार पयांपे ा यातील जे कमी असेल यापे ा जा त कमतीचें भाग कोणाह सद यास धारण करता येणार नाह त अगर यावर ह क

मागता येणार नाह . मा या मयादा पोट नयम ं . 3(क) माणे होणा-या सद यां या बाबीत लागू

असणार नाह त.

4. भागांक रता अज लेखी असले पा हजेस, स मतीने अशा अजाचा नकाल केला पाह जे.

5. या कर याचा क चा माल उ पादन करणा-या ज मनी या दर एकरास अथवा याचा अपणाकासू एक भाग या माणात कमीत कमी भाग येक सद याचे नावावर असले पा हजे.


6. एकाच तारखेस वकत घेतले या येक भागाब यल नराळा मांक असलेले भागाचे भागप दले

जाईल अथवा एकापे ा जा त भाग घेतले अस यास या सव भागाब ल नर नराळे मांक देऊन

भागाचे एक त एकच भागप दले जाईल.

7. भागांचे ह तांतरण अ ध नयम कलम ं . 29 व 30 व नयम ं . 24 ते 26 या मधील

तरतद नसारु ु केले जाईल.

8. कोणाह सद यास सं थेम ये कमीत कमी 1 वषभर भाग धारण के या शवाय तो ह तांत रत

करता येणार नाह . स मती या मंजर नेु दसु-या सद याला अगर याचा सद याचा अज स मतीने

मंजरू केला असेल अशा इसमाचे नांवे तो भाग ह तांत रत करता येईल. येक भाग ह तांतर त कर याकर ता 1 पया फ आकाराल जाईल. याचे नांवे भाग ह तातंर त केला याचे नाव भागा या ह तांतरण न दणी प तकातु दाखल के याखेर ज व ह तांतरण करणा-याने आपल सं थेची देणी भाग व याखेर ज भागांचे ह तांतर पणू होणार नाह .सरकारने िज हा म यवत सहकार बकेमाफतँ खरेद केलेले भाग ह तांतर त करताना हे नबध लागु असणार नाह त.

9. कोणाह सद यांस आप या सह चा लेख सं थेजवळ ठेऊन अगर या कामासाठ ठेवले या कोण याह प तकातु नवेदन नमदु क न सं थेचा, पगार अ धकार इसम खेर ज क न इतर कोण याह इसमांची नयम . 25 मधील तरतद नसारू ु मरणानंतर सं थेत असणा-या आप या भागांचे अगर हतसंबंधाचे वारसदार हणनू नेमणकू करता येईल अगर ती केलेल नेमणकू परत घेता येईल. अगर त यात बदल करता येईल. अशा प ह या नेमणक कर ताु फ आकारणी जाणार नाह . पण या नेमणक तु कोणताह फेरफार कर याब यल अगर अशी नेमणकू र करणेब ल येक वेळी 1/- पये फ दयावी लागेल.

10. एखादा सद य मयत झा यावर याचे भाग व हतसंबंध याने नेमले या वारसदाराचे नावे वग

केले जातील. असा वारसदार नेमला नसेल तर याचे भाग अगर हतसंबंध अ ध नयम कलम ं . 30 व

नयम 25 मधील तरतद नसारु ु याचे वारसाचे अगर कायदेशीर त नधीचे नांवे ह तांत रत केले

जातील. मा ह तांतरण कर यापवू या नेमले या वारसास अगर कायदेशीर त नधीस सं थेचे

सद य क न घेतले जाईल. याक रता सं थेने ठर वले या नम यातु याने अज केला पा हजे. सद य वाक रता याला प हाु भाग घे याची ज र नाह . मयताचे वारसास सद य क न घेणे व याचे नावावर भाग ह तांत रत करणे या दो ह बाबी एका मागनू एक लगेच के या जातील.

11. एखादा सद य मयत झा यानंतर याचे खा यात असले या भागां या अगर हतसंबंधा या र कमेतनू सं थेस याचेकडनु जे येणे असेल, ते वजा क न रा हलेल बाक याने नेमनू दले या वारसदारास अथवा वारसदार नेमला नसेल तर स मती या मते मयताचा जो कोणी यो य वारस अगर कायदेशीर त नधी असेल याजंकडनू यो य या माणात नकसानु भरपाईचा रोखा ( a deed of

indemnity) लहनू घेऊन याने मागणी के यापासनू 6 म ह यांचे आत अ ध नयम कलम ं . 29(3) व

नयम ं . 21 मधील तरतद माणेु दल जाईल. मयत सद याची मदतीचीु ठेव अस यास ती मदतु संप यापवू या माणे परत करता येणार नाह .

11. अ) सद य वातनू कमी झाले या इसमास तो कमी झा या या तारखेपासनू एक

वषा या आत याचे भागांची र कम याला परत दल जाईल मा याचेकडे येणे असले या रकमा या भागा या रकमातनू कापनू घेत या जातील. तसेच कोण याह

सालात परत करावयाचे भाग भांडवल हे या पव याू 31 माच रोजी असले या सं थे या एकणू भाग भांडवला या 10 ट के पे ा जा त असणार नाह .


टप:- पोट नयम -11 व 11 (अ) चे कारणासाठ भागाचे र कम परत करताना, भागाची कमतं नयम -23 मधील तरतद ंनाु अनस नु केल जाईल व भागाची र कम देताना तीच वचारात घेतल जाईल.

11. ब) सं थेने जर सरकार अगर पैसा पर वणाु -या सहकार बकेचे कज घेतले असेल तर अन मेु मा. न दणी अ धकार अगर अशी बक यां या आगाऊ संमती शवाय सं थेस

कोण याह भागांची र कम परत करता येणार नाह .

6. सवसाधारण सभा

1. सं थेची प हल सवसाधारण सभा नयम ं . 59 मधील तरतद नसारु ु भर वल जाईल.व त यात

यात तरतद नसारु ु कामे केल जातील.

2. येक वष 31 माच नंतर या 30 स टबर पवू (6 म ह या या आत) अ ध नयम कलम ं . 75

व नयम ं . 60 मधील तरतद नसारू ु वा षक सवसाधारण सभा बोल वल जाईल. व यात तरतद नसारु ु

या वषाची "न" नम यातु तयार केलेल नफा तोटा, ताळेबंद प के तसेच स मतीचे वा षक तव तृ व हशेब तपासणीचे तव तृ नयम -62 अ वये सवसाधारण सभेपढेु मंजर कर ताु ठेवले जाईल.

2. अ) कलम 75 म ये काह ह अंतभतु असले तर जर सं थे या संचालक मंडळाने ताळेबंद, नफातोटाप क ,लेखाप र ेचे ापन व स मतीचा अहवाल ि वकतृ केला नाह तर स मती नबंधकाला ताळेबंद, नफातोटाप क ,लेखाप र ेचे ापन व स मतीचा अहवाल सादर कर ल.आ ण नबंधक याला आव यक वाटेल अशा सधारणांसहु कवां सधारणा शवायु मा यता देईल आ ण नबंधकाने अशी मा यता द यानंतर संचालक मंडळाने यांना रतसर मा यता दल आहे असे समज यात येईल.

3. सवसाधारण सभेने करावया या कामात खाल ल कामांचा समावेश होतो.

1) सं थे या मागील साल या कामाचा, अ ध नयम कलम ं . 75 मधील तरतद नसारु ु तयार केलेले तव तृ व नयम ं . 61 व 62 मधील तरतद नसारु ु तयार केलेल या सालची जमा व खच, नफा व तोटा आ ण िजंदगी व कज दाख वणार प के, स मतीकडनू घेणे व ती न या या वभागणीसह मंजरू करणेअगर यात ज र वाटतील या द तीु क न मंजरू करणे.

2) पोट नयम ं . 3 मधील मयादेस अ धन राहनू पढ लु वषाक रता उभारावया या बाहेर ल कजा यामयादा ठर वणे. तसेच जमा व खचाचे अंदाजप क तयार करणे.

3) अ ध नयम कलम ं . 44 व नयम ं . 42 व 43 मधील तरतद नसारु ु येक सद या या या कर याकर ता आले या माला या तारणावर आगाऊ र कमा दे याचे धोरण ठर वणे.

4) सं थेमाफत या माला या उ पादनाकर ता कोण या कार या व तु

परवावया याु ते ठर वणे व अशा परवठयाब लु कती क मशन व इतर खच

यावयाचा ते ठर वणे. 5) वकावया या नर नराळया कार या माला या व वर कती क मशन व इतर

खच यावयाचा ते ठर वणे.


6) सं थेची लेखाप र ा याद , नयम -73 मधील तरतद नसारु ु स मतीने ती यावर केलेले दोष द तीु तव तृ ( रपोट) ,सहकार खा याकडनु व िज हा म यवत बकेकडनँ ु आलेला प यवहार यांचा वचार करणे.

7) अंतगत लेखाप र क नेमणे व याचा मेहनताना ठर वणे. 8) पोट नयम .-4.8 माणे सद यांना सं थेतनु काढनु टाक याचे कामे करावया या

उपाययोजनेचा वचार करणे. 9) नवीन पोट नयम ि वकारणे , अमलात असले या पोट नयमात बदल करणे कवां

काह पोट नयम अिजबात गाळनु टाकणे, सं थेचे अ धकार व सेवक यां या नेमणकाु करणे, सद यांना या माला या तारणावर आगावु रकमा (अड हा सेस) देणे, या संबंधी काय म ठर वणे इ याद बाबींसंबंधी व नयम ि वकारणे.

10) सं थे या वकासा या योजना आखणे. 11) स मती या एका अगर अ धक सद यांना यां या कामा या मदतीु त सवसाधारण

सभेत हजर असणा-या व मतदान करणा-या 2/3 सद यां या मतांनी स मतीमधनू

कमी करणे 12) यो य रतीने सभेपढेु आले या इतर कामांचा नकाल करणे. 13) अहवाल वषापाठ मागील वषा या दोषद तीु अहवालाची न द घेणे. 14) अहवाल वषातील वैधा नक लेखाप र ण अहवालाची वाचनु न द घेणे. 15) चालु आ थक वषाचे वैधा नक लेखाप र णासाठ शासनमा य ताल केवर ल

लेखाप र काची नय तीु करणे. 16) कायदा कलम 75 (2) नसारु आव यक ती ववरणप ेठेवणे व

न द घेणे

17) सं थे या होणा-या/ यावया या पंचवाष क नवडणकु तारखेची न द घेणे.

18) सं थे या वा षक बैठक या मा यतेने सहकार सं थेतील अंतगत वाद त ार सोड व यासाठ सं था तरावर कायदा कलम 89 अ ब माणे त ार नवारण स मतीची नय तीु कर यात येईल. सदर स मती म ये संचालक नसले या तीन या शल सद याची नेमणकु कर यात येईल. सं थेतील वाद सोड व यासाठ समपदेशनु , लवाद, यायालयीन तडजोड (लोक अदालत) म य थी इ याद कारे तडजोड क न त ार नवारण स मती श यतो तीन म ह या या आत सनावणीु घेऊन नणय घेईल. 4.) ग-हाइक माल वाटप व त सम यवहारांची यव था पाह यासाठ एक वतं उपस मती राह ल. सं थे या स मतीचा सभापती व तचा एक सद य व िज हा म यवत सहकार बकेचा त नधी (बकेचे कज घेतले अस यास) असे या उपस मतीचे अ धकारपर वे (ए स ऑ फ शओ) सद य

असतील.

5.) अ ध नयम कलम . 76 मधील तरतद नसारु ु सं थेला वशेष साधारण सभा बोलावता येईल व याच तरतद नसारु ु ती बोलावल जाईल.. खाल ल प रि थतीत ती एक म ह या या आत बोलावल च

पा हजे.

1) सं थे या एकनू सद यां या 1/5 सद यांनी लेखी मागणी के यास,

2) मा. न दणी अ धकार यांनी तशी सचनाू के यास,


3) संघीय सं थे या स मतीने तशी सचनाू के यास, 6.) सवसाधारण सभांची काय रती नयम -60 मधील तरतद नसारु ु असेल. 6.अ) वा षक सवसाधारण सभेची 14 दवसांची लेखी नोट स व वशेष सवसाधारण सभेची 7

दवसांची लेखी नोट स व काय म प का अशा सभेपवू काढनू सं थे या यव थापकाने ती सभा बोला वल पा हजे. अशा सभेची सचनाु मा. न दणी अ धकार यांनी दल पा हजे. सभेची नोट स व काय म सं थे या कचेर या बोडावर व सं थे या काय े ात असले या गावातील मखु ठकाणी डकवनू स द केल पा हजे. नोट शीत सभेची तार ख, न क वेळ सभेचे ठकाण व संमत केल जाणार कामे ह नमदू केल पा हजेत. सं थेचा सभापती व यांचे गैरहजर त सं थेचा एक सद य

व यव थापक यांनी नोट शीवर सहया के या पा हजेत. 7.) सवसाधारण सभेत हजर असले या सद यांपैक दोन ततीयांशृ सद यां या परवानगीने काय म

प केत दाखल केल नसलेल कामे कोणाह सद यांस सभेपढेु मांडता येतील. 8.) कोण याह सवसाधारण सभेत एकणू सद यां या सं ये या दोन पंचमांश अगर 25 (यापैक

कमी सं या असेल ततक ) सद य हजर असले हणजे गणपतू (कोरम) झाल असे समजले जाईल. सभेस गणपत झाल नसेल तर ती सभा 7 दवसांपयत पढेु ढकलल जाईल.. व तीत मळु सभे या काय म प केतील कामे केल जातील मग अशा सभेत गणपतू असो वा नसो सभेत काह कामे झा यावर काय म प केतील सव कामे या दवशी करणे श य नसेल तर या सभेत हजर असणा-या सद यांना नयम . 60 मधील तरतद नसारु ु या सभेत हजर असले या सद यांनी ठ रवले या पण या सभे या तारखेपासनू 30 दवसांपे ा जा त नाह अशा दसु-या तारखेपयत ती सभा पढेु ढकलता येईल. अशा पढेु ढकले या सभेत काय म प केतील रा हलेले वषय वचारात

घेतले जातील. 9. ) पोट नयम ं . 6.8 व 6.9 म ये काह ंह तरतदू केल असल तर सं थे या सद याला काढनू

टाकणे अगर त या स मती या सद याला स मतीमधनू दरू करणे, अगर त या पोट नयमात बदल करणे यासंबंधी या नयम ं . 60 माणे ठरावाची नोट स, अ ध नयम, नयम अगर सं थेचे

पोट नयम यातील तरतद नसारू ु द या शवाय असा ठराव कोण याह सवसाधारण सभेपढेु आणता योणार नाह . 10.) अ ध नयम कलम . 27 व नयम . 60 मधील तरतद नसारु ु सवसाधारण सभेत मतदान

केले जाईल. सभेस हजर असणा-या सद यांस एकापे ा जा त मत दे याचा अ धकार असणार नाह . या यावर वत: या कजाबदल झालेला नवाडा बजावणीस पाठ वला असेल अशा सद यांस

स मती या व इतर नवडणक याु नावर मतदान करता येणार नाह .अ य ास इतर सद यां माणे एक मत असेल, एखा या ठरावावर मतदान सारखेच वभागले गे यास अ य ास

च या टाकनू नणय देता येईल. एखा या ठरावावर (मतै य न झा याने) सद य वभागले गेले

असतील त हा मतदान करणा-या कोणाह सद यांला मतमोजणी(पोल) कर याची मागणी करता येईल. यानंतर अ य ाने तो ठराव मतास टाकला पाह ज. येक ठरावाचा नकाल हात वर उभा न केले या मतदानाव न केला जाईल. मतदान करणा-या पा सद यां या बहमतानेु येक

ठराव मंजरू केला जाईल. 11.) कोण याह पास झाले या ठरावात बदल कर यांसंबधीचा ठराव सवसाधारण सभेत पास झाले या मळु ठरावाचे तारखेपासनू सहा म ह यांचे आत मा. न दणी अ धकार यां या परवानगी शवाय कोण याह सभेत आणता येणार नाह . 12.) सं थेने खाल दले या सं थांना सामील होवनू यांचे सद य झाले पा हजे.


1) िज हा म यवत सहकार बक ल. 2) तालकाू अगर िज हा सहकार खरेद व सं था. 3) िज हा सहकार मंडळ ( ड र ट को-ऑपरे ट ह बोड) सं था या सं थेची सद य झाल असेल, अशा सं थां या सवसाधारण सभांना सं थेतफ

त या त नधींना हजर राह याब ल व तत मत दे याब ल अ ध नयम कलम . 27 या तरतद ंनाु अधीन राहनू सं थेने वेळोवेळी ठर वले पा हजे. 13.) सवसाधारण सभांचा व तांतृ यां या व तांतृ प तकातु यव थापकाने सभे या दनांकापासनु 15 दवसा या आत लहनू ठेवला पा हजे.

7. संचालक मंडळ

1. सं थे या कामकाजाची यव था त या संचालक मंडळाने पा हल पा हजे. संचालक मंडळात

11 संचालक असतील. संचालक मंडळाचा कालावधी नवडणकु दनांकापासनु पढ लु 5 वष इतका राह ल.तसेच सं थे या पदा धका-यांचा कालावधी संचालक मंडळा या कालावधीइतका राह ल. संचालक मंडळाची रचना पढ ल माणेु राह ल.

अ) सवसाधारण . 6 सद य

ब) म हला सद या 2 सद य

क) अनुस चतू जाती/जमाती 1 सद य

ड) इतर मागासवग य 1 सद य

इ) वम त ु व भट या जमाती कवां वशेष मागास वग 1 सद य

वर ल संचालक पदे सं थे या याशील सभासदांमधनू नवडणक वारेु भरल जातील. सं थे या संचालक मंडळाची नवडणकु ह रा य सहकार नवडणकु ा धकरणामाफत घे यात येईल. या शवाय सं थेचे यव थापक हे कायल ी संचालक (Functional Director) हणनू संचालक मंडळावर कायरत राहतील. या य त र त संचालक मंडळ एका त संचालकाची (Expert Director) संचालक मंडळावर ि वकतीृ करेल. हे दो ह संचालक वर ल एकणू संचालक सं येपे ा अ त र त असतील. या दो ह संचालकांना संचालक मंडळ सभेम ये मतदानाचा अ धकार असणार नाह अथवा यांना पदा धकार होता येणार नाह . संचालक मंडळाची गणपतू हो यास एकण ु 6 सद य सं या आव यक राह ल. अशा कारे गणपतू झा यानंतर सभेचे कामकाज करता येईल. त संचालक व कायल ी संचालकां या उप थीतीची गणपत साठु गणना केल जाणार नाह . सं थे या कोण याह पदा धका-या व द अ व वास ठराव हा अ ध नयमातील कलम 73(1) (डी) व नयम 57 अ नसारु आणता येईल. अशा पदा धका-यास वह त प दंती अनस नु पदाव न दरू के यास ते पद र त होईल व या या जागी पदा धका-याची फेर नवड कर यात येईल. 1. अ) सं थे या कामकाजाची यव था त या स मतीने पा हल पा हजे. स मती 11 सद यांची रा हल .सं थे या संचालक मंडळाची नवडणकु ह रा य सहकार नवडणकु ा धकरणामाफत घे यात येईल. स मती या मदतीतु म यमळेृ ु ु अगर इतर कारणामळुे रका या

होणा-या जागा राह ले या मदतीसाठु भर या जातील. 1. ब) येक याशील य ती सद यांस व येक सामील याशील सं थे या तनीधीस सवसाधारण सभेत भाग घेवनु मतदान करता येईल.


2. अ ध नयमातील कलम 73 CA व नयम 58 माणे संचालक अपा ठर यास संचालक मंडळावर संचालक हणनू राह यास अपा ठरेल. अ) जर एखा या सभासद अ ध नयमा वारे कवां या खाल ल नयमा वये कोण याह कारे अपा ठरला अस यास तो संचालक हणनू नवडून ये यास, वीकतृ (को-ऑ ट) केला

जा यास कवां संचालक हणनू चालू राह यास अपा ठरेल. व याची संचालक मंडळावर ल जागा मोकळी झाल असे समज यात येईल. 3. यो य कारण दाख व यावाचनू संचालक मंडळा या लागोपाठ तीन सभांना एखादा सद य गैरहजर रा ह यास तो संचालक मंडळातनू कमी कर यात येईल. तथा प कमी कर यापवू यास आपले हणणे मांड याची संधी दल जाईल. 4. एखा या संचालका या या या सं थेस असणा-या हतसंबंधा वषयी बाबींचा वचार चालू असता संचालक मंडळा या या सभेत यांस हजर राहता येईल परंतु यास मतदान करता येणार नाह .

4. अ) नवडणक नेु नवडणू येणा-या सं थे या कोण याह पदा धकार व द यावेळी स मती या कोण याह सभेस हजर राह यास व मतदान कर यास पा असले या स मती या एकणू सद यापैक 2/3 सद यांनी सभेस बहमतानेु अ व वासाचा ठराव पास के यास तो असा कोण याह पदा धकार हणनू चालू राह याचे बंद होईल आ ण यानंतर यांचे पद मोकळे झा याचे समज यात येईल. या कोण याह स मती या वशेष सभेत अ व वासाचा ठराव मांडावयाचा असेल या सभेस हजर राह यास व मतदान कर यास पा असणा-या एकणू सद या या कमीत कमी एक ततृीयांश सद यांनी या ठरावा या सभे या मागणीप ावर सहया के या पाह जेत आ ण ते मागणी प नयमाने ठर वले या नम याु व ठर वले या प दतीने मा.न दणी अ धकार यांचेकडे पाठ वले पाह जे परंतु या या वरोधी अ व वास ठराव मांडावयाचा यापैक एखा याची अ धकार पदावर आ याची मदतु 6 म ह यांपे ा कमी असेल तर अशा वशेष सभेचे मागणीप देता येणार नाह . वशेष सभेचे मागणीप मळाले या तार खेपासनू 7 दवसाचे आत मा.न दणी अ धकार स मतीची वशेष सभा बोलावतील अशी सभा नोट स काढ या या तारखेपासनू 15 दवसाचे आत घे यात येईल. सदर सभेचा अ य मा.न दणी अ धकार यांनी आ धकतृ केलेला सहा यक नबंधक यां या दजापे ा कमी दजा नसलेला अ धकार असेल, अशा सभेत अ य पद असताना स मती या सभेत अ य ांनी असणा-या अ य ास कवां सभापतीस जे अ धकार असतात तेच अ धकार असतील परंतु यास मतदान कर याचा अ धकार असणार नाह .बोला व यात आलेल सभा कोण याह कारणाव न तहकबू करता येणार नाह . अ व वास ठराव या बाजनूे व वरोधी मतदान करणा-या सद यांची नावे सभेत वाचनू दाख व यात येतील आ ण स मती या सभेचा ठराव बकातु याची न द घेतल जाईल. अ व वाचा ठराव फेटाळ यात आ या या तारेखपासनू 6 म ह या या आत स मतीपढेु प हाु कोणताह अ व वाचा ठराव करता येणार नाह . 5. संचालक मंडळ अपा ता. 1. अ या शल सभासद. 2. कोण याह सहकार सं थेचा थकबाक दार सभासद. 3. कलम 146 खाल ग हयासाठु दोषी आढळ यास आ ण कलम 147 खाल श ा झा यास 4. कोण याह च लत कायदयानसार ु 1 वष कवा यापे ा जा त त ं गवास झालेला ं ु

अस यास.


5. कलम 73 सीए अनसार अपाु ता धारण केल अस यास.

6. अ ध नयम, नयम व सं थेचे पोट नयम यातील तरतदु व सवसाधारण सभांना वेळोवेळी केलेला ठराव या नसारु सं थेचे काम चाल व यास स मतीस पणू अ धकार राह ल. 7. संचालक मंडळ सभेची नोट स ह कमीत कमी पणू पाच दवसांची असल पा हजे व यव थापकाने सदरची नोट स सव संचालकांना पाठ वल पाह जे अशा सभा, अ य ा या सचनानसारू ु यव थापकाने बोला व या पा हजेत. इतर संचालकांनी मागणी क नह संचालक मंडळाची सभा बोला व या या कामी अ य ांकडनू टाळाटाळ होत असेल तर सभा बोला व यासाठ संचालकांनी बहमतानेु दलेल लेखी मागणी यव थापकावर बंधनकारक राह ल. 8. संचालक मंडळ सभेस सं थेचे अ य हेच अ य हणनू राहतील अ य गैरहजर असतील ते हा सभेस हजर असले या संचालकांनी आप या एका संचालकास या सभेक रता अ य हणनू नवडले पा हजे अ य ाला संचालक हया ना याने असले या एका मता खेर ज समान मत संगी एक जादा मत दे याचा अ धकार असेल. 9. सं थे या कामाक रता स मती या आव यक तत या सभा भर व या जातील परंतु दरमहा नदान एक तर सभा भरवल च पा हजे. सभां या व तांतृ सभां या व तांतृ प तकातु यव थापकाने लहनु ठेवला पाह जे. 10. स मतीची कामे खाल ल ह या माणे असतील:- 1. सद य हो यासाठ व भागासाठ आले या अजाचा नकाल करणे

2. कज काढणे, ठेवी ि वकारणे व यां या अट ठर वणे. 3. भागांचा व आगाऊ रकमांचा वसलु घेणे व आलेला वसलु कशा रतीने जमा करावयाचा ते ठर वणे. 4. आगाऊ रकमा मागणीचे अजाचा वचार करणे. 5. आगाऊ रकमा देणे कवां नाकारणे, या दयावया या अस यास कती मदतीपयतु व कती तारणावर दयावया या ते अ ध नयम कलम .44 व नयम .42 व 43 मधील तरतदु वचारात घेऊन ठर वणे. 6. व व त े ापर याु अगर या कामाक रता उपस म या नेमणे. 7. दले या आगाऊ रकमां या व नयोगावर देखरेख ठेवणे. 8. थकले या अनामत रकमा वसलू कर याची तजवीज करणे. 9. सं थे या कामासंबधी होणारा खच मंजरू करणे. 10. चटणीसाचे हशोब तपासणे व रोख श लक मोजनू पाहणे. 11. अ ध नयम कलम . 75 व नयम .61 मधील तरतद नसारु ु वा षक अहवाल व ताळेबंद प के वष संप यापासनू 45 दवसाचें आत तयार करणे व ते तयार केले पासनु 15 दवसात मा. नबंधक यांचेकडे पाठ वणे. 12. यव थापक व इतर पगार अ धकार व सेवकांना नेमणे, यां या अन मेु पगाराची व भ याची ेणी ( केल) व र कम ठर वणे अगर यास बदल करणे, यांना दंड करणे व ता परतेु कामाव न दरू करणे व या सव बाबत व नयम तयार करणे व ते सवसाधारण सभेपढेु मंजर सू ठेवणे. सव कमचा-यांवर देखरेख व नयं ण ठेवणे. 13. कायदेशीर कामे चाल वणे, या कामासंबधात तप चाल वणे कवां एखा या बाबतीत नद ठ केले या संघीय सं थे या संमतीने तडजोड करणे. सं थतफ कायदेशीर कामे चाल व याक रता त या अ धका-यास कवां अ धका-यांना अ धकार देणे. 14. मालाची न दबकु तपासणे व शलक माल बरोबर आहे कवां नाह ते पाहणे.


15. सं था वापर त असलेले काटे, वजने, मापे, ह यारे, यं ेइ.तपासणे. 16. सं थेचा माल साठ व याची जागा, इमारती व सं थेचा माल यांचे आगीपासनू नकसानु होवु नये हणनू यो य बाजार दराने वमा उतर व याचे यव था करणे. 17. या कर याक रता माल वीकारणे व जर आव य आ ण श य असेल तर याची तवार कर याची तजवीज करणे व कोण या माला या तारणावर अनामत रकमा दयावया या ते

ठर वणे. 18. उधार ने माल वक याची जोखीम सं थेने यावयाची असेल ते हा यांचे माफत व यांना माल वकावयाचा अशा अन मेु अशा अन मेु व वासू दलालांची व यापा-यांची याद ,

अ ध नयम कलम मांक 44 व नयम मांक 42 मधील तरतुद ंना पा राहनू तयार करणे, व यांची पत ठर वणे. 19. या यव थापक अ धकार व इतर सेवकांचा रोकडीशी,मह वाचे कागदप ाशी अगर रो यांशी संबंध येत असेल अशांचे कडनू वमा कंपनीकडनू फायडे लट बाँड घे याची यव था करणे. 20. लेखाप र ा याद वचारात घेणे, अ ध नयम कलम .82 व नयम .73 मधील तरतद नसारु ु लेखाप र ा दोष द तीु तव तृ , नयमां या 'ओ' नम यातु मा.न दणी अ धकार यांचेकडे पाठ वणे आ ण लेखाप र ा याद व दोष द तीु तव तृ पढ लु सवसाधारण सभेपढेु ठेवणे. 21. भाग (शेअस)सरकार व इतर रोखे यांचेवर सं थेचे वतीने शेरा ल हणे व वकणे अगर याचा वग करणे आ ण या क रता स मती या दोन अथवा अ धक सद यांना ज र ते अ धकार देणे. 22. सवसाधारण सं थेचा यवहार चाल वणे. 23. संचालक मंडळ दर वष आ थक वष समा तीनंतर सहा म ह याचे आत (30 स टबर पवू ) या आ थक वषाची ववरणप के नंबधकाकडे दाखल कर ल तसेच ह ववरणप के सं थे या वा षक सवसाधारण सभेपढेु ठेवेल.

1) सं थे या वषभरातील कामकाजाची मा हती देणारा वा षक अहवाल.

2) अहवाल वषाचा वैधा नक लेखाप र ण अहवाल.

3) नफा वाटणी व नयोजन

4) उप वधी द तीु बाबतची याद (अस यास)

5) वा षक सवसाधारण सभेची तार ख व सं थे या नवडणक चीु तार ख

6) वा षक सभेने नय तु केले या वैधा नक लेखाप र काची मा हती व याचे संमतीप .

7) कायदयातील तरतद नसारु ु नबंधकास आव यक वाटेल अशी इतर कोणतीह मा हती.

11. संचालक मंडळ सभेचे कामकाज सभा व तांतृ न दवह त 15 दवसात न द कर यात आले पा हजे आ ण यावर अ य व यव थापक यांनी सहया के या पा हजेत..

12. स मती सद यांनी वर ल कामे पार पाड याचे कामी हयगय के यास, हयगयीमळेु होणा-या सं थां या नकसानीसु ते वत: वैय तीक अगर एक ीत र या जबाबदार धरले जातील.

13. स मती कवां स मतीचा सद य यां या नेमणक याु वेळी काह दोष अस याचे मागावनू नजरेस आले. अगर स मतीवर काह जागा रका या राह या तर स मतीने अगर स मतीचा


सद य या ना याने सदभावनेने केलेल कामे ह जणकाहु स मती अगर तो सद य याची नेमणकु यो य झाल अगर या स मतीवर तचे सव स मती अ धकारावर होते असे समजनू अ ध नयम कलम .77 मधील तरतद माणेु कायदेशीर समजल जातील.

14. स मती या नकालावर सवसाधारण सभेकडे या नकालाची समज द या या तारखेपासनू दोन म ह या या आत अ पल करता येईल. या मदतीनंतरु केलेले अपील सवसाधारण सभा नामंजरू कर ल.

15. स मती व उपस मती या सद यांना,सं थे या सभेस हजर राहणेब ल तसेच परगावी सं थे या कामासाठ जाणे येणे ब ल व नयमानसारु , वास खच व भ ता दला जाईल.

16. अ) पोट नयम .2 (3) म ये न द ठ के या माणे म शनर , जागा, इ याद साधने घे यापवू तसेच पोट नयम .2 (6) म ये नद ठ के या माणे गोदाम बांधणे अगर खरेद कर यापवू सव साधारण सभेची परवानगी घे याची जबाबदार राह ल. ब) आव यकता अस यास स मतीस कायदेशीर स लागार नेमता येईल. पण या या नेमणक सु सवसाधारण सभेची मा यता यावी लागेल. क) सं थे या खचास, ज र या माला या खरेद व स व सं थे या इतर यवहारास मंजरू देताना तो खच ती खरेद व अगर ते यवहार महारा सहकार सं था अ ध नयम व पोट नयम यातील तरतदु व द नाह त हे पाह याची जबाबदार सं थे या संचालक मंडळावर राह ल. ड) ज र संगी अगर संघीय सं थे या आदेशानसारु पोट नयम .2(5) म ये नद ठ केलेला माल या कर याकर ता खरेद करता येईल अगर माल गोळा कर याकर ता वाहतक चीु साधने भाडयाने घेता येतील. अगर खरेद करता येतील. मा या खरेद स मा.न दणी अ धकार यांची मा यता यावी लागेल.

8. नयं ण स मती

1. नयं ण स मती खाल ल सद यांची राह ल.

1) स मतीचा सभापती. 2) स मती सद यांमधनू स मतीने नवडलेले 1 सद य

3) मा. न दणी अ धकार यांचा 1 त नधी. (शासक य भागभांडवल/ कज / अनदानु अस यास ) 4)पैसा पर वणाु -या सहकार बकेचा 1 त नधी (बकेचे कज अस यास)

2. नयं ण स मतीची कामे खाल ल माणे असतील.

1) सं थे या सव हशोबाची पहाणी करणे व दर तमाह तनू तपासणी करणे व

सं थेची सांप तीक ि थती व काय यासंबंधी वष अखेर स तव तृ पाठ वणे. या स मतीची सभा दर दोन म ह यांतनू एकदा तर भरेल.

2) नयं ण स मती या सद यांना वाटेल ते कागदप तपास याचा आ ण

सं थे या मालाची न द अगर मोजदाद करताना हजर राह याचा अ धकार राह ल. याच माणे सं थे या स मतीला सचनाू कर याचा आ ण स मतीस अथवा त या


एका अगर अ धक सद यांस स मतीतनू काढनू टाक यासंबंधी सवसाधारण सभेकडे शफारस कर याचाह नयं ण स मतीला अ धकार रा हल.

9. यव थापक

1. नयम ं . 57 मधील तरतद माणेु सं थे या एखा या करारात, यवहारात, खरेद केले या अगर वकले या मळकतीत यव थापकाला कसलाह भाग अगर हतसंबंध ठेवता येणार नाह .

2. यव थापकाची कामे खाल ल माणे असतील :-

1) सं थे या सवसाधारण सभा , नयं ण स मती व स मती या सभा बोलावणे व यांना हजर राहणे.

2) अशा सभांत होणा-या कामाची न द व तांतृ प तकांतु करणे. 3) स मती या हकमानेु ू पैसे खच करणे, व येतील या रकमा घेणे. 4) नयम . 65 म ये नमदू केलेल व सं थेची सव प तकेु , हशोब वेळचेवेळी लहनू

ठेवणे. 5) जमा पाव या, खचा या पाव या ( हाऊचस) व सं थेचे काम चाल व याक रता

लागणारे इतर सव कागदप तयार करणे. 6) नयम ं . 61 व 62 माणे वा षक ताळेबंद प के ठरले या मदतीत याु आत तयार

क न स मतीपढेु ठेवणे व लेखाप र कांकडे मदतीतु पाठ व याची यव था करणे. 7) सं थेचा प यवहार चाल वणे, व सद यांना व संघीय सं थेस लागणार ज र ती

मा हती पर वणेु . 8) लेखा प र ा याद आ यानंतर ताबडतोब ती स मती या वचाराक रता त यापढेु

ठेवणे व त यात दाख वलेले दोष व चकाु द तु कर याबाबत ज र ती तजवीज

करणे व नयम . 73 माणे दोष द तीु तव तृ ठरले या मदती याु आत

स मतीपढेु ठेवनू ते पढेु पाठ व याची यव था करणे. 9) सं थे या पगार कमचा-यांना व सेवकांना कामा या दशा दाख वणे यां यावर

देखरेख ठेवणे व यांचे नयं ण करणे. 10) सं थेतफ द या जाणा-या जमे या पाव यावर, यव थापकाने सहया के या

पा हजेत भागाचे दाखले, द तऐवज व इतर मह वाचे कागदप े यावर यव थापक व स मतीचा एक सद य यांनी सहया क न द या पा हजेत.

11) सं थेचा माल व इतर िजंदगी सर तु राखणे. 12) सं था या करत असले या माला या बाजारभावाकडे ल देणे व भावां या

तेजीमंद मळेु सं थे या होणा-या नकसानीचीु जाणीव स मतीस वेळीच क न देणे व नकसानु टाळ यासाठ स मती या व संघीय सं थे या समंतीने ज र या उपाययोजना अवलंब करणे.


13) सं थे या काय े ात फ न या मालाचे यो य उ पादनावर ल ठेवणे व पकावर पडलेल कड व इतर रोगापासनू याचा बचाव कर याची उपाययोजना संबधीत माल उ पादकाचे खचाने करणे.

3. यव थापका या गैरहजेर त याची ता परतीु कामे कर याची स मतीला दसु-या एखा या इसमास अ धकार देता येईल.

4. यव थापकाने वर ल कामे पार पाड याचे कामी हयगय के यास या हयगयीमळेु होणा-या सं थे या नकसानीब लु याला वैय तीक रतीने जबाबदार धरले जाईल.

5. यव थापकां या नेमणक सू अगर बडतफ स सवसाधारण सभेची मा यता घे यात येईल.

6. सं था आप या कमचा-यांसाठ भ व य नवाह नधी ( ॉि हडंट फंड) थापना कर ल व

ते नधी सि थतीतु ठेव यासंबंधीचे व याचा उपयोग कर यासंबंधीचे नयम सवसाधारण सभे या न दणी अ धकार यांचे पवू संमतीने सं था तयार कर ल. या नधीची थापना व याची यव था अ ध नयम कलम ं . 71 व नयम . 56 मधील तरतद माणेु केल जाईल.

10. या मालासंबंधीचे नकष या करणा-या येक माल उ पादक सद यावर खाल न द ट केलेल जबाबदार रा हल:-

1) या मालाचे उ पादनाचे कामी सं थेकडनू के या जाणा-या सचनाचीू अंमलबजावणी करणे, या माल उ पादनाकर ता ज मनीची यो य मेहनत करणे, खते, सधारलेलेु बी- बयाणे वापरणे, कड इतर रोगापासनू पकांचे र ण करणे, पकांची यो य जोपासना करणे व सं था सांगेल या माणे उ पादन वाढ चा योजनांचा अंमल करणे. 2) सं थेचा सचने माणेू या मालाचे पीक उ पाद त करणे, यांची राखण, कापणी, वेचणी, मळणी, वाळवणी इ याद बाबी करणे. 3) सं थे या सचने माणेू उ पा दत मालाची साठवणकू करणे अगर सं थेकडे माल पाठवणे. 4) माल उ पादन, साठणकू, पाठवणकू इ याद कामावर देखरेख ठेवणा-या सं थे या अ धका-यांना ज र ते सहा य करणे व ज र ती मा हती पर वणेु . 5) या करणा कर ता येक सद याने सं थेकडे चोख, वाळलेला व व छ माल पाठवावा लागेल. पण तसा न पाठ व यास याचे खचाने सं था तो माल वाळवील व व छ कर ल. 6) वर लपैक कोण याह बाबीसंबंधी एखा या सद याकडनू टाळाटाळी अगर दलु होत असेल तर सं था या बाबीसंबंधी वत: ज र ती पतताू क न घेईल व याचा सव खच या सद याचे खाती खच टाकला जाईल व यांचेकडनू वसलू केला जाईल. शवाय स मतीस यो य वाट यास याला नोट स देऊन सं थेला याचेवर वाजवी दंड बस वता येईल. 7) सं थेने अगर संघीय सं थेने या के यानंतर, या झालेला माल व यातनू तयार झालेला पोटमाल, सं था ठर वल या वाजवी भावाने, आप या गरजे माणे घे याची जबाबदार येक सद यावर रा हल.


8) या करणाकर ता वेळोवेळी दलेला माल तो देणाराची खाती जमा केला जाईल. बाजार भाव व उप वधी माक-2 (7) व 11.1 अ) मधील तरतद ंनाू अ धन राहनु सं थेन ठर वले या मयादेपयत मालावर आगाऊ रकमा देता येतील. या करणे व या या केले या माला या व नतंतर अगर अ य रतीने यां या केले या व हेवाट नंतर तसेच या मालावर केलेला सव खच व दले या आगाऊ र कमा वजा क न या हंगामा अखेर या खा यावर काह राहत अस यास ती, तो माल देणा-याला परत देता येईल. पण उलट काह र कम अखेर याचेकडनू येणे नघत असेल तर ती यासंबंधीत इसमाने, सं था कळवील या तारखेपासनू एक म ह याचे आत ती भरावी लागेल. तशी याने भरल नसेल तर याजवर र कम वसल चेू कायदेशीर काम चाल वले जाईल. 9) या यवहारासंबंधी सं था वेळोवेळी व नयम कर ल व ते केलेले व नयम येक सद यावर बंधनकारक राहतील. 10) वर ल व इतर यो य अट असलेला लेखी करार येक सद याने सं थामागेल ते हा लहनू यावा लागेल.

11 या माला या तारणावर यावया या आगाऊ रकमा 1.अ) पोट नयम . 2 (7) मधील तरतद सू अनस नु खाल ल अट वर या मालाचा तारणावर आगाऊ रकमा देता येतील:-

1) या माला या तारणावर या या चालू बाजार भावाने होणा-या कमती यां शेकडा 60 पयत आगाऊ र कम देता येईल. मालाचे भाव उतर याने अगर अ य कारणाने आगाऊ रकमांचे हे माण मालाचे कमतीचें मानाने वाढ यास ज र माणे यादा माल तारण दे यास अगर ठरले या माणापे ा कमी पडणार र कम आणनू भर यास माल ठेवणारास लेखी नोट शीने कळ वले जाईल. तसे याने न के यास याचे खचाने व या या जोखमीवर तो माल वकला जाईल. 2) सं थेने मा य केले या कोठारात अगर इमारतीत य माल आणनू ठेव याखेर ज व तो माल सं थे या ता यात संपणपणेू आ याखेर ज आगाऊ र कम अदा केल जाणार नाह . 3) तारण माला या यो य बाजार भावाने होणा-या रकमेचा वमा आगाऊ र कम घेणा-या सभासदाचे खचाने उतरला जाईल व या मालाचे चोर पासनू याचे खचाने संर ण केले जाईल तसेच (कोठार) जागा भाडेसंबंधीत इसमाकडनू वसलू केले जाईल. 4) आगाऊ रकमे या परतफेडीची मदतु जा तीत-जा त 6 म ह यापयतची असेल व ती मदतु यो य अशा अट वर आणखी तीन म हनेपयत वाढ वता येईल. 5) अशा आगाऊ रकमेवर ल याजा या दर द.सा.द.शे. 14% रा हल . अशा यवहाराबददल केले या इतर खचाचा समावेश या दरात केला जाणार नाह . 6) माला या नकसानीु अगर नासधशीबददलू सं था जबाबदार राहणार नाह . परंतू , मालाची नासधसू न होईल अशा रतीने तो ठेव याची काळजी घेतल जाईल.

7) सद याकडील आगाऊ रकमेचा अगर इतर येणे रकमे या परतफेडीकडे या करणानतंर या माला या व ची संपणू अगर अंशत: र कम लावल जा यास पा राह ल. 8) वर ल अट व स मतीने मा य केले या इतर अट नमदू क न येक आगाऊ र कम घेणा-याने करारनामा लहनू दला पा हजे.


ब) या कर याकरता दले या मालावर या कर यात आल असल तर या मालावर यावया या आगाऊ रकमांचे नयमन वर ल पोट नयम ं . 12.1 अ) म ये सां गत या माणे होईल

व या पोट नयमामधील पोट उप वधी व अट या या माला या बाबतह जशा या तशा लागु

होतील.

क) आगाऊ रकमांचा यवहार मोठया माणात वाढ यास या यवहाराक रता उपस मती नेम याचा स मतीस अ धकार रा हल. ती उपस मती 1) सं थेचे सभापती 2) स मतीने नवडलेला 1 स मती सद य व 3) यव थापक यांची मळनू होईल. उपस मतीने मंजरू केले या आगाऊ रकमांचे

अज मंजरु कायम कर याक रता स मतीपढेु ठेवले जातील.

ड) कोठाराची यव था व या या यवहाराचे वषय ठेव याकर ता कोठार कारकनाचीु नेमणकु केल जाईल. व याचेवर यव थापकाचे नयं ण राह ल. कोठाराचे यवहाराकर ता वतं कारकनु नेमला नस यास या यवहारांची जबाबदार यव थापकावर राह ल.

12. न याची वाटणी

1. येक वषाअखेर हशोब तयार झा यावर सं थे या ढोबळ नफयातनू अ ध नयम कलम ं . 65 व नयम . 51 मधील तरतद नसारु ु , नर नराळया खचा या वगैर रकमा, अ ध नयम कलम 71

माणे सेवक नधीसाठ सं थेने दलेले अंशदाने, डेड टॉक, इमारती व इतर माला या टकाउपणा वचारात घेऊन . 5 ते 12 टककेपयत कमतीवरं आकारलेल झीज, तोटया या रकमा वजा क न

सं थे या न वळ नफयाचा आकडा काढला जाईल व तो नफा लगत या पढ लु वा षक सवसाधारण

सभेत जाह र केला जाईल.

2. अ ध नयम कलम ं . 64 ते 69 व नयम ं . 50 ते 52, 53 व 55 मधील तरतद ंनाु अ धन

राहनू न वळ नफयाची वभागणी खाल ल बाबींवर केला जाईल. 1) कमीत कमी 25 ट के गंगाजळीकर ता. 2) सरकार भाग भांडवल व कज घेतले अस यास याची पणू फेड होइपयत कमीत कमी

10 ट के सरकार भांडवल परतफेड नधीकरता. 3) जा तीत जा त 15 ट के दराने लांभाश वाट याकर ता मा सरकार भाग अगर

कज पाने भांडवल घेतले अस यास याची संपणू परत फेड होरइपयत् जा तीत

जा त 4 ट के लांभाश वाटता येरइल् . 4) नयम ं . 53 अ वये यावया या श ण नधीक रता. 5) भाग भांडवला या 2 ट के नयम ं . 52 माणे उभारावया या लांभाश स मकरण

नधीकरता. 6) भाग भांडवला या 2 ट के नयम ं . 52 माणे उभारावया या अ धलांभाश

स मकरण नधीकरता. 7) नफया या 5 टककेपयत माल कवां तारणप कमतं चढउतारा नधीकर ता. 8) नफया या 20 ट केपयत अ ध नयम कलम ं -69 माणे सावज नक ,धमादाय

अशा कार या कामाक रता लाभांश व अ धलाभांश स मकरण नधीचा उपयोग अन मेु लाभांश व अ धलाभांश वाट याकडे केला जाईल. व रल बाबीवर वभागनु श लक राह लेला नफा खाल ल बाबींवर वभागता


येईल :- 1) श लक नफया या 10 ट केपयत वनावेतन काम करणा-यांना मानधन

दे याक रता. 2) श लक नफया या 20 ट केपयत सं थे या सद यांचे श ण, याची

ससं कतताु ृ , ग रबांचे श ण व यांना मदत, वै य कय मदत व सावज नक

उपय तु बाबींचा सार यांचा समावेश असले या कोण याह सहकार अगर धमादाय बाबींक रता.

3) श लक नफया या 20 ट केपयत इमारत नधीक रता. 4) श लक नफया या 20 ट केपयत वशेष अडचणीं या

गंगाजळीक रता.( पेशल इमज सी रझ ह फंडाक रता) वभागनू श क रा हलेला नफा पढ लु वषा या नफयात मळ व याक रता

पढेु ओढला जारइल् . 3. अ ग-हाईक घरगतीु माल वाटप यवहारात झाले या न वळ नफयाची वभागणी खाल ल माणे केल जाईल.

1)25 ट के- वाटप यवहार गंगाजळीक रता

2)35 ट के- वशेष वकास नधी कर ता.

3)40 ट के- सं थे या न वळ नफयात वग कर याकर ता.

ं -2 मधील नधीची र म 2 वषात खच न झा यास न दणी अ धकार यांची आगावु परवानगी घेवनु ती वाटप यवहार गंगाजळीत सामील केल जाईल.

4. नयम ं . 53 मधील तरतद ंनसारु ु सं थेने रा य सरकार जाह र क रल अशा संघीय सं थे या श ण नधीकर ता अंशदानाची (वगणीची) र कम भर या शवाय तला लांभाश वाटता येणार नाह .

13- गंगाजळी ( रझव फंड)

1. पोट नयम ं -64 या पोट उप वधी (1)म ये नमदु केलेल र कम , सव वेश

फ , व श ट देण या शवाय क न इतर देण यां या रकमा, दंडाचे याज व ज त

केले या भागां या रकमा गंगाजळीत सामील के या जातील. अ ध नयम कलम

मांक-66 व 67 व नयम मांक-54 मधील तरतुद ंना अनस नु गंगाजळीची

गंतवणकु ु अगर ठेवणकु केल जाईल.

2. गंगाजळी यतीर त इतर नधीची गंतवणकु ु अगर ठेवणकु अ ध नयम कलम

मांक-70 व नयम मांक 55 मधील तरतद ंनाु अनस नु केल जाईल.

14. श लका


1. यव थापकाकडे सं थेची 500- . पयतची श लक ठेवता येईल. यापे ा जा त

श लक जमल अस यास जम यापासनू तीन दवसाचे आत (सावज नक सटयांचेु

दवस वगळनू ) ती िज हा म यवत सहकार बकेत अगर जवळ या त या

शाखेत भरल पा हजे. व ती भर याची जबाबदार यव थापकांवर राह ल.

या माणे बकेत रकमा भ न घे याची जबाबदार सभापतीवरह राह ल.

15. हशेब व कागदप े

1. सं थेचे रोखे, त या हशेबाची प तकेु व इतर कागदप े हे यव थापकां या ता यात राहतील व ती सांभाळ याची जबाबदार यांचेवर राह ल.

2. नयम ं . 65 म ये नमदू केलेल मा. नबंधक यांनी ठर वलेल , आ ण सं थेस आव यक वाटतील, अशी हशेबांची प तकेु कागदप े सं थेने ठेवल पा हजेत. या प तकांवरु व कागदप ांवर आ ण ज र तेथे व कद वर दररोज या यवहारा या शेवट सभापतीने व यव थापक सहया के या पाह जे. कद वर यांनी सहया न के यास सं थेला यांचे व द ज र ती उपाययोजना करता येरइल् . व कद त लह ले या पण सहया न केले या यवहारांची कसनु चौकशी करता येईल. सभापती व यव थापक यांनी सं थे या कागदप ां या मा णत नकलांवर सहया के या पा हजेत. या य त र त दसु-या अ धका-यांनी कागदप ांवर सहया करावया या अस यास यांना या कर यास सं था अ धकार देता येरइल् .

3. अ) आले या ठेवीं या, परतफेडी या , व इतर रकमां या ठरा वक नम यातीलु जमे या पाव या यव थापकाने सहया क न द या पा हजेत.

3. ब) पासबकेु फ त सद यांना दे यात येतील. यात सद यांकडनू जमा झाले या व यास दले या रकमां या न द के या जातील व या येक न द या खरेपणाबददल यव थापकाने सह केल पा हजे. याने सद यांची पासबकेु नेहमी लहनू पणू केलेल असल पा हजेत. बगर सद याने येक तमाह त सं थेशी केले या सव यवहाराबाबत या हशोबा या त या या काबनने काढले या नकला सभापती अगर स मतीचा एक सद य व यव थापक यां या सह ने द या पा हजेत. येक वष अखेर स खातेदारांना यां या खा यावर ल बाक लेखी कळ वल पा हजे व या बरोबर आहेत कवां कसे याब ल यांचेकडनू लेखी कबलु प ेमाग वल पा हजेत व पढ लु लेखा तपासणीचे वेळी मा. लेखा प र क यांना ती दाख वल पा हजेत.

4. सं थेकडनु के या जाणा-या यवहारांचे वतं हशेब ठेवले पाह जेत व यांची जमा खच , यापार , नफा तोटा व ताळेबंद प के वतं तयार केल पाह जेत ; शवाय ती सं थे या म यु यवहारां या या या प कात वषअखेर सामील केल पाह जेत.

5. सं थे या कोण याह सद यास अ ध नयम कलम ं . 32 मधील तरतद नसारु ु व यात नमदू केलेल सं थेची प तकेु पाहता येतील अगर नयम ं . 27 मधील तरतद नसारु ु यां या नकला यास देता येतील.


16. द याु

1. सं थे या पोट नयमात बदल करणे, एखादा पोट नयम रदद करणे कवां नवीन घालणे

अस यास अ ध नयम कलम ं . 13 व नयम ं . 12 मधील तरतदू अनसर याु पा हजे. याक रता भरले या सवसाधारण सभेत हजर असणा-या व मत देणा-या सद यां या नदान दोन ततीयांशृ सं येने या बदलासंबंधीचा ठराव पास केला पा हजे. या सभेची नोट स सभे या तारखेपवू नदान 10 दवस अगोदर सव सद यांना दल पा हजे. कोणता पोट नयम कसा बदलावयाचा, कोणता न वन करावयाचा अगर रदद करावयाचा हे या नोट सीत प टपणे लह ले पा हजे.मे. न दणी अ धकार यांचेकडनू द तीचीु मा यता होईपयत द तु केलेला पोट नयम अंमलात आणता येणार नाह .

अ) पोट नयमा या सधारणाु न दणीसाठ आलेला अज मा. न दणी अ धका-यानी दोन म ह या या मदतीतु नकालात काढला नाह तर ते या मदती याु समा ती तारखेपासनु 15 दवसा या आत तो पोट नयम सधारणाु अज व सधारणाु , नकट व र ठाकडे पाठ वतील आ ण नकट व र ठ अ धकार तो अज दोन म ह या या आत नकालात काढतील. परंतु जर तो अज या मदतीतु नकालात काढला नाह तर या सं थेचा तो पोट नयम सधारणाु अज व यातील सधारणाु यांची न दणी कर यात आ याचे समज यात येईल.

ब) सं थे या पोट नयमात कर यात आलेल कोणतीह सधारणाु या न दणी अ धका-यांकडनू 13 कलमाअ वये न द वल जाणार नाह कवां या पोट नयमाची सधारणाु कर यात आ याचे मान यात आले असेल तर या पोट नयमाम ये केलेल सधारणाु रा य शासनाने अ ध नयम कलम 4 अ वये जर कोणतेह धोरण वषयक नदेश काढलेले नसतील व ती सधारणाु या नदेशा या व द असेल तर ती अंमलात येणार नाह .

2. सं थेचा यवहार यो य र तीने चालावा हणनू अ ध नयम, नयम व पोट नयम यांना अनस नु द यमु नयम कर याचा स मतीस अ धकार आहे.अशा नयमाची न द स मती या व तांतृ प तकातु केल पा हजे व सवसाधारण सभेत मा य के यावर व मे. न दणी अ धकार यांनी मंजरू द यानंतर ते नयम अंमलात येतील. 3. सं थेचा यवहार यो य रतीने चालावा हणनू अ ध नयम, नयम व उप वधी यांना अनस नु नर नराळया यवहाराक रता द यमु वनीयम कर याचा स मतीस अ धकार आहे. अशा वनीयमांची न द स मती या व तांतृ प तकातु केल पा हजे व सवसाधारण सभेत मा य के यावर व मे. न दणी अ धकार यांनी मंजरू द यावरच ते वनीयम अंमलात येतील.

17 सं थेचा यवहार बंद करणे 1. सं थेचा यवहार गंडाळ यानंतरु प रसमापका या अं तम तव तांतातृ दाख वले या श लक मालम ते या रकमेपैक न मी र कम नयम .90 मधील तरतद सु अनस नु सद याम ये वभागल जाईल.व रा हलेल न मी र कम त या पढ लु व हेवाट साठ मा. न दणी अ धकार यांचेकडे सपतु ू कर यात येईल.

18.सभासदाचे श ण.


1. सहकार सं था या सभासदाचे सहकार कायदा वषयक आ ण सं थे या यवहारासंबंधी श ण घेणे अ नवाय आहे. कायदा कलम 24 (अ) म ये नमदु के या माणे वह त कालावधीत

सं था संचालक व सभासदांचे सहकार कायदा व सं थे या यवहारासंबंधीचे श ण पणू होईल. याची जबाबदार सं था संचालक व यव थापक याची राह ल. सदर श णाक रता सं था, रा य शखर सं था/रा यसहकार सं थेकडे शासनाने ठर वले या दराने नधी जमा करेल

सं था, रा य शासन, राजप ातील अ धसचू ने वारे व न द ट कर ल अशा, रा य संघीय सं थांमाफत

कवां रा य शखर श ण सं थामाफत आपले सद य, अ धकार आ ण कमचार यां याक रता सहकार श ण व श ण आयोिजत कर ल. अशा श णामळेु व श णामळेु

(एक) सं थे या यव थापनाम ये सद यांचा भावी व स य सहभाग स नि चतु होईल. (दोन) नेत वृ कायासाठ बि दवानु कमचार शकनू कशलु बनतील. (तीन) सहकार श ण व श ण यांमळेु यावसा यक कौश य वक सत होईल.

नवडनू आलेला कवां वीकतृ केलेला स मतीचा येक सद य, व हत कर यात येईल, असे

सहकार श ण व श ण, घेईल.

19 त ार नवारण स मती.

1. सं थे या सभासदांमधील तसेच सभासद व सं थेमधील वाद, त ार सोड व यासाठ सं था तरावर वा षक सवसाधारण सभेम ये त ार नवारण स मतीची नेमणकु कर यात येईल.

त ार नवारण स मतीची रचना खाल ल माणे असेल- 1.1 सदर ú स मती सद यीय राह ल ( या शल सभासदांमधनु) यातील एक य तीह अ य व

अ य दोन य ती स मतीचे सद य हणनू काम करतील.

स मतीचे अ य हे सं थेचे व र ठ सभासद व सं थे या कामकाजाचे ान असलेले असावे. तसेच

स मतीचे उव रत दोन सद य हे सहकारातले त असावेत कवां िज हा संघा या कामकाजाबाबत

अनभवीु सभासद असावा.

1.2 सं थेचा एक वर ठ अ धकार /स चव, स मतीचा सद य स चव हणनू काम पाह ल व स मती या

कामकाजाची न द ठेव याचे काम तो करेल.

स मतीचा कालावधी नय तीपासनु ू 1 वषाचा अथवा पढ लु वा षक सवसाधारण सभेपय◌ंत राह ल.

काय या ती:- स मती सं थे या सभासदांमधील कवां सभासद व सं थेमधील यवसायासंदभात व

यव थापना संदभातील वाद कवां त ार यांचे नवारण करेल. ा त झाले या त ार या अनषंगानेु

संब धतास सनावणीु देऊन व संब धताचें हणणे ऐकनू घेऊन तीन म ह यां या आत त ार ंचे नराकरण

करणे आव यक राह ल. सदर स मतीची कत य हणजे यां यासमोर आले या वादाम ये सं थेस यो य

तो स ला दे याबरोबरच कायदा/ नयम, सं थेचे उप वधी व सहकार खा याचे आदेश व मागदशक त वे

तसेच उप वधी व सहकार खा याचे आदेश व मागदशक त वे तसेच सं था आ ण सहकार े ातील ढ

यांचा वचार क न सभासद व सं था यांचेम ये तडजोड घडवनू आणणे. सदर स मतीचे इ तव तासृ

संचालक मंडळ सभेस मा यता घेणे आव यक राह ल. संचालक मंडळ स मती या मा यतेनंतरच या

स मती या नणयावर अं तम कायवाह होईल.


20 नोट शीची बजावणी 1. सद यांस नोट स दल पा हजे असे या पोट नयमात जेथे नमदु केले असेल तेथे सद या या नेहमी या राह या घर अशी नोट स दल हणजे या नोट शीची यो य बजावणी झाल असे समजले जाईल. 2. अ ध नयम कलम .36 माणे सं थेचा एक समाईक श का (सील) असेल व तो यव थापका या ता यात राह ल; आ ण याचा वापर फ त स मती या ठरावा या अ धकारा वये होईल; आ ण सं थेतफ क न दे यात येणा-या व हा श का मारलेला कागदप ावर स मतीचा सभापती अगर सद य व यव थापक यांनी सहया के या पा हजेत. 3. हे पोट नयम मंजरू होऊन आ यानंतर यापव चेू अंमलात असलेले तचे सव पोट नयम रदद झालेत असे समज यात येईल.

दनांक माहे सन 20

नाव सह

1)................................................... 1)...................................................... 2)................................................... 2)...................................................... 3)................................................... 3)...................................................... 4)................................................... 4)...................................................... 5)................................................... 5)...................................................... 6)................................................... 6)...................................................... 7)................................................... 7)...................................................... 8)................................................... 8)...................................................... 9)................................................... 9)...................................................... 10)................................................... 10).................................................... 11)................................................... 11).................................................... 12)................................................... 12).................................................... 13)................................................... 13)....................................................

Model Byelaws of Processing Co-operative Society

Documents

Transcript of Model Byelaws of Processing Co-operative Society