MƏNTİQİ TƏFƏKKÜRÜN YOXLANMASI ÜZRƏ …...nöqtəyə tərəf hərəkət edirlər. Birinci...
Transcript of MƏNTİQİ TƏFƏKKÜRÜN YOXLANMASI ÜZRƏ …...nöqtəyə tərəf hərəkət edirlər. Birinci...
MƏNTİQİ TƏFƏKKUumlRUumlN YOXLANMASI UumlZRƏ
PROQRAM VƏ TEST NUumlMUNƏLƏRİ
SOumlZLUuml MƏNTİQİ TƏFƏKKUumlR
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması 2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln tapılması 3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi 4 Mətnin tənqidi təhlili
FƏZA TƏFƏKKUumlRUuml
5 Şəklin məntiqi tamamlanması 6 Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi 7 Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması 8 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKUumlR
9 Riyazi qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi 10 Məntiqi məsələnin həlli 11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi
TEST TAPŞIRIQLARI NUumlMUNƏLƏRİ
Məntiqi təfəkkuumlruuml yoxlayan testlər 3 boumllmədən ibarətdir soumlzluuml məntiqi təfəkkuumlr fəza təfəkkuumlruuml məntiqi riyazi təfəkkuumlr Aşağıda sizə bu boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri verilir Burada məqsədimiz testlərin yerinə
yetirilməsinin effektivliyini artırmaq uumlccediluumln Sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir
SOumlZLUuml MƏNTİQİ TƏFƏKKUumlR
Soumlzluuml məntiqi təfəkkuumlrə aid olan testlərlə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı analiz sintez muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə fikrən ayırma qabiliyyəti muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qiymətləndirilir Soumlzluuml məntiqi təfəkkuumlruuml yoxlamaq uumlccediluumln testlər 4 altboumllmədən ibarətdir 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə ldquoİşləməyən dişləməzrdquo və ldquordquo atalar soumlzləri eyni məna
daşıyırlar A) Zəlzələni goumlrən yanğına razı olar B) Dəmiri isti-isti doumlyərlər C) Zəhmət olan yerdə qeybət olmaz D) Zəhmətsiz bal yeməzlər E) Zərərdən qorxan xeyir goumlrməz
İzahat Duumlzguumln cavab ndash D ccediluumlnki ldquoİşləməyən dişləməzrdquo atalar soumlzuuml ilə eyni məna daşıyan yeganə cavab variantı ldquoZəhmətsiz bal yeməzlərrdquo variantıdır 2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln tapılması
Nuumlmunə Sizə verilən beş soumlzdən doumlrduuml arasında məntiqi əlaqə var Bu məntiqi əlaqəyə uyğun olmayan artıq soumlzuuml tapın
A) uumlccedilbucaq B) doumlrdbucaqlı C) beşbucaqlı D) konus E) duumlzbucaqlı
İzahat Duumlzguumln cavab ndash D ccediluumlnki bu yeganə fəza fiqurudur digərləri muumlstəvi fiqurlardır
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi Nuumlmunə 1
Sizə iki soumlz verilib Bu soumlzlər arasında məntiqi əlaqəyə
əsaslanaraq analogiyaya goumlrə duumlzguumln cavabı seccedilin (soumlzlər
arasında ardıcıllıq vacibdir)
Ləccedilək ccediliccedilək
A) uumllguumlc ot
B) burun baş
C) goumlz noumlv
D) tala əkmək
E) əl barmaq
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash B Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ccediliccediləkrdquo Bu
soumlzlər arasında muumlnasibət ldquotamın hissəsi - tamrdquo- dır Yəni
ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə
bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E
cavab variantında ldquoəl barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam
- tamın hissəsirdquo- dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər
arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil
Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab
variantı ldquoburun başrdquo bu əlagəyə analoji olan yeganə cavab
variantıdır
Nuumlmunə 2
Sizə uumlccedil soumlz verilib Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilin Metrə məsafə dəqiqə A) apparat B) yarış C) vaxt D) həcm E) dərs
İzahat Duumlzguumln cavab ndash C Tapşırıqda uumlccedil soumlz verilib ldquoMetrə məsafərdquo və ldquodəqiqərdquo Birinci iki soumlz arasında muumlnasibət ldquoMetrə ilə məsafə oumllccediluumlluumlrrdquo analoji olaraq ldquodəqiqədən vaxt oumllccediluumlluumlrrdquo
4 Mətnin tənqidi təhlili
Nuumlmunə
Verilən mətni analiz edərək suala cavab verin
Kamal Səlim Ramin Bəhram və Kənanın oumlz stolları var Kamal
və Kənanın stollarının uumlstuumlndə kompuumlter var digərlərində isə
ancaq kitablar var Ramin və Kamalda həm təlimat həm də
yaddaş kitabccedilaları var Qalanlarında isə ancaq yaddaş kitabccedilası
var Kamal və Bəhramın stolları taxtadan qalanları isə taxtadan
deyil Kimin kompuumlteri taxta stolun uumlstuumlndədir
A) Kənan və Kamalın
B) Bəhram və Kamalın
C) yalnız Səlimin
D) Səlim və Kənanın
E) yalnız Kamalın
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash E ldquoKamal və Kənanın stollarının uumlstuumlndə
kompuumlter var Kamal və Bəhrəmin stolları taxtadan rdquo
Beləliklə yalnız Kamalın kompuumlteri taxta stolun uumlstuumlndədir
FƏZA TƏFƏKKUumlRUuml
Fəza təfəkkuumlruumlnə aid olan testlər vizual məlumatı analiz sintez muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə fikrən ayırma qabiliyyətini qiymətləndirir Fəza təfəkkuumlruumlnuuml yoxlamaq uumlccediluumln testlər 4 altboumllmədən ibarətdir
5 Şəklin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə Şəklin ccedilatışmayan hissəsini tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək
lazımdır
1) şəkildə suumltunlardakı fiqurları muumlqayisə etsək goumlrərik ki onlar
noumlqtəyə tərəf hərəkət edirlər Birinci suumltunda fiqurlar muumləyyən
məsafədədirlərsə ikincidə noumlqtəyə tərəf 1 şərti addım
uumlccediluumlncuumldə isə 2 şərti addım irəliləyirlər Beləliklə uumlccediluumlncuuml suumltunda
2 fiqur iccedil- iccedilə mərkəzlərində isə noumlqtə olur
2) hər sətirdə fiqurlar eynidir (birinci sətirdə dairələr ikincidə-
doumlrdbucaqlılardırsa uumlccediluumlncuumldə - uumlccedilbucaqlar olmalıdır)
Beləliklə şəklin ccedilatışmayan hissəsi - iccedil-iccedilə mərkəzlərində noumlqtə
olan iki uumlccedilbucaq olacaq
6 Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi
Nuumlmunə
Şəklin məntiqi davamı olan fiquru seccedilin
A) B)
C) D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A ccediluumlnki fiqurlar sağdan sola irəliləyirlər
Beləliklə axırıncı fiqur birinci fiqurun yerində olur
7 Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması
Nuumlmunə
Sizə verilən beş fiqurdan doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə bir-birinə
uyğundur Digərlərindən fərqlənən artıq fiquru tapın
A)
infin
B)
C)
D)
radic
E)
ge
İzahat Duumlzguumln cavab ndash C ccediluumlnki fiqurda olan simvol riyazi deyil
8 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə
Fiqurlar arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə
ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash D Sizə iki analoji şəkil verilir Hər şəkildə uumlccedil
eyni fiqur var amma birinci fiqur doumlrdbucaqlının iccedilindədirsə
ikinci ndash kəsişən xətlər uumlccediluumlncuuml isə noumlqtələrlə əhatə olunub
Beləliklə bu analogiyaya əsaslanaraq ldquordquo işarəsinin yerinə
noumlqtələrlə əhatə olunan ikinci şəkildəki fiqur olacaq
MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKUumlR
Məntiqi riyazi təfəkkuumlrə aid olan testlər ədədlər arasında
qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi
təfəkkuumlruumln inkişafı dərəcəsini qiymətləndirir Riyazi təfəkkuumlruuml
yoxlamaq uumlccediluumln testlər 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi
Nuumlmunə 1
Doumlrdbucaqlının iccedilində verilən ədədlər arasında qanunauyğunlu-
ğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
8 16 2 4 5 10 24
64 4 25
А) 10 120 B) 12 111 C) 9 120 D) 12 144 Е) 12 120
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash D Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5
) 2- yə vuranda doumlrdbucaqlının sağ tərəfindəki ədəd (16 4
10 24) alınır Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5 )
kvadrata yuumlksəldəndə doumlrdbucaqlının aşağı hissəsindəki ədəd
alınır ( 64 4 25 )
Beləliklə əgər doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi 2-yə vuranda
24 alırıqsa demək solda 12- dir 12 ədədini kvadrata
yuumlksəldəndə isə 144 alınır
Nuumlmunə 2
Verilən sırada ədədlər arasında qanunauyğunluğu muumləyyən edin
və ona əsasən ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash E Burada iki ədədlər sırası var 32 16 8 və
54 18 6 2 Biz birinci sıranın birinci ədədini tapmalıyıq Bu
sırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8)
Beləliklə bizə 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır ki ldquordquo işarəsinə
uyğun olan ədədi tapaq 32 ədədini 2-yə vuranda 64 alınır
10 Məntiqi məsələnin həlli
Nuumlmunə
Məntiqi məsələni həll edin
4 qələm və 3 dəftərin dəyəri 6 qələm və 2 dəftərin dəyərinə
bərabərdir 4 dəftərin dəyərinə neccedilə qələm almaq olar
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash B Bu məntiqi məsələni həll etmək uumlccediluumln biz
qələmin qiymətini ldquoxrdquo dəftərin isə qiymətini ldquoyrdquo-lə işarə edək
Onda
6х + 2 у= 4х + 3у
6х- 4х= 3у- 2у
2х= у
Beləliklə 1 dəftərin qiymətinə 2 qələm almaq olar 4 dəftərin
qiymətinə isə 8 qələm almaq olar
11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ona əsasən duumlzguumln variantı seccedilin
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A Fiqurların tərəflərinin yaxud təpələrinin sayına goumlrə bərabərlik goumltuumlruumlluumlr Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmdə 14 tərəfi yaxud təpəsi olan fiqurlar olmalıdır
ƏDƏBİYYAT 1 Богомолова О Б Логические задачи Бином 2005 2 Янышин Б Л Задачи и упражнения по логике 1996 3 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004
___________________________________
Suallarla bağlı təkliflərinizi samir-karimovboxaz
uumlnvanına goumlndərə bilərsiniz
4 Magistraturaya qәbul ndash 2011
UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil
boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI
1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi
Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın
hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir
2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın
A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır
3 Mәtnin mәntiqi tәhlili
a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə
Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir
Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş
muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə
Qәbul proqramları 5
biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir
Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr
Qard
Univfənn
İsgəndər
Cavid
Samir
bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash
A
iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash
B
iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash
C
iqt ndash ndash ndash
b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə
Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur
1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir
İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir
Bina Rəng
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash
bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr
A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb
B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər
C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub
D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə
soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir
4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur
5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
6 Magistraturaya qәbul ndash 2011
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır
Nuumlmunə 3
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir
6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi
(ayrılması)
Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın
+ =
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır
Nuumlmunə 3
+ + =
I II III IV
A) B) C)
E) D)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
5 Şəklin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə Şəklin ccedilatışmayan hissəsini tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək
lazımdır
1) şəkildə suumltunlardakı fiqurları muumlqayisə etsək goumlrərik ki onlar
noumlqtəyə tərəf hərəkət edirlər Birinci suumltunda fiqurlar muumləyyən
məsafədədirlərsə ikincidə noumlqtəyə tərəf 1 şərti addım
uumlccediluumlncuumldə isə 2 şərti addım irəliləyirlər Beləliklə uumlccediluumlncuuml suumltunda
2 fiqur iccedil- iccedilə mərkəzlərində isə noumlqtə olur
2) hər sətirdə fiqurlar eynidir (birinci sətirdə dairələr ikincidə-
doumlrdbucaqlılardırsa uumlccediluumlncuumldə - uumlccedilbucaqlar olmalıdır)
Beləliklə şəklin ccedilatışmayan hissəsi - iccedil-iccedilə mərkəzlərində noumlqtə
olan iki uumlccedilbucaq olacaq
6 Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi
Nuumlmunə
Şəklin məntiqi davamı olan fiquru seccedilin
A) B)
C) D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A ccediluumlnki fiqurlar sağdan sola irəliləyirlər
Beləliklə axırıncı fiqur birinci fiqurun yerində olur
7 Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması
Nuumlmunə
Sizə verilən beş fiqurdan doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə bir-birinə
uyğundur Digərlərindən fərqlənən artıq fiquru tapın
A)
infin
B)
C)
D)
radic
E)
ge
İzahat Duumlzguumln cavab ndash C ccediluumlnki fiqurda olan simvol riyazi deyil
8 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə
Fiqurlar arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə
ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash D Sizə iki analoji şəkil verilir Hər şəkildə uumlccedil
eyni fiqur var amma birinci fiqur doumlrdbucaqlının iccedilindədirsə
ikinci ndash kəsişən xətlər uumlccediluumlncuuml isə noumlqtələrlə əhatə olunub
Beləliklə bu analogiyaya əsaslanaraq ldquordquo işarəsinin yerinə
noumlqtələrlə əhatə olunan ikinci şəkildəki fiqur olacaq
MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKUumlR
Məntiqi riyazi təfəkkuumlrə aid olan testlər ədədlər arasında
qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi
təfəkkuumlruumln inkişafı dərəcəsini qiymətləndirir Riyazi təfəkkuumlruuml
yoxlamaq uumlccediluumln testlər 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi
Nuumlmunə 1
Doumlrdbucaqlının iccedilində verilən ədədlər arasında qanunauyğunlu-
ğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
8 16 2 4 5 10 24
64 4 25
А) 10 120 B) 12 111 C) 9 120 D) 12 144 Е) 12 120
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash D Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5
) 2- yə vuranda doumlrdbucaqlının sağ tərəfindəki ədəd (16 4
10 24) alınır Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5 )
kvadrata yuumlksəldəndə doumlrdbucaqlının aşağı hissəsindəki ədəd
alınır ( 64 4 25 )
Beləliklə əgər doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi 2-yə vuranda
24 alırıqsa demək solda 12- dir 12 ədədini kvadrata
yuumlksəldəndə isə 144 alınır
Nuumlmunə 2
Verilən sırada ədədlər arasında qanunauyğunluğu muumləyyən edin
və ona əsasən ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash E Burada iki ədədlər sırası var 32 16 8 və
54 18 6 2 Biz birinci sıranın birinci ədədini tapmalıyıq Bu
sırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8)
Beləliklə bizə 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır ki ldquordquo işarəsinə
uyğun olan ədədi tapaq 32 ədədini 2-yə vuranda 64 alınır
10 Məntiqi məsələnin həlli
Nuumlmunə
Məntiqi məsələni həll edin
4 qələm və 3 dəftərin dəyəri 6 qələm və 2 dəftərin dəyərinə
bərabərdir 4 dəftərin dəyərinə neccedilə qələm almaq olar
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash B Bu məntiqi məsələni həll etmək uumlccediluumln biz
qələmin qiymətini ldquoxrdquo dəftərin isə qiymətini ldquoyrdquo-lə işarə edək
Onda
6х + 2 у= 4х + 3у
6х- 4х= 3у- 2у
2х= у
Beləliklə 1 dəftərin qiymətinə 2 qələm almaq olar 4 dəftərin
qiymətinə isə 8 qələm almaq olar
11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ona əsasən duumlzguumln variantı seccedilin
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A Fiqurların tərəflərinin yaxud təpələrinin sayına goumlrə bərabərlik goumltuumlruumlluumlr Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmdə 14 tərəfi yaxud təpəsi olan fiqurlar olmalıdır
ƏDƏBİYYAT 1 Богомолова О Б Логические задачи Бином 2005 2 Янышин Б Л Задачи и упражнения по логике 1996 3 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004
___________________________________
Suallarla bağlı təkliflərinizi samir-karimovboxaz
uumlnvanına goumlndərə bilərsiniz
4 Magistraturaya qәbul ndash 2011
UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil
boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI
1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi
Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın
hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir
2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın
A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır
3 Mәtnin mәntiqi tәhlili
a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə
Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir
Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş
muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə
Qәbul proqramları 5
biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir
Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr
Qard
Univfənn
İsgəndər
Cavid
Samir
bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash
A
iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash
B
iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash
C
iqt ndash ndash ndash
b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə
Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur
1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir
İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir
Bina Rəng
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash
bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr
A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb
B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər
C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub
D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə
soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir
4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur
5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
6 Magistraturaya qәbul ndash 2011
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır
Nuumlmunə 3
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir
6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi
(ayrılması)
Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın
+ =
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır
Nuumlmunə 3
+ + =
I II III IV
A) B) C)
E) D)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Nuumlmunə 2
Verilən sırada ədədlər arasında qanunauyğunluğu muumləyyən edin
və ona əsasən ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash E Burada iki ədədlər sırası var 32 16 8 və
54 18 6 2 Biz birinci sıranın birinci ədədini tapmalıyıq Bu
sırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8)
Beləliklə bizə 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır ki ldquordquo işarəsinə
uyğun olan ədədi tapaq 32 ədədini 2-yə vuranda 64 alınır
10 Məntiqi məsələnin həlli
Nuumlmunə
Məntiqi məsələni həll edin
4 qələm və 3 dəftərin dəyəri 6 qələm və 2 dəftərin dəyərinə
bərabərdir 4 dəftərin dəyərinə neccedilə qələm almaq olar
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash B Bu məntiqi məsələni həll etmək uumlccediluumln biz
qələmin qiymətini ldquoxrdquo dəftərin isə qiymətini ldquoyrdquo-lə işarə edək
Onda
6х + 2 у= 4х + 3у
6х- 4х= 3у- 2у
2х= у
Beləliklə 1 dəftərin qiymətinə 2 qələm almaq olar 4 dəftərin
qiymətinə isə 8 qələm almaq olar
11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ona əsasən duumlzguumln variantı seccedilin
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab ndash A Fiqurların tərəflərinin yaxud təpələrinin sayına goumlrə bərabərlik goumltuumlruumlluumlr Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmdə 14 tərəfi yaxud təpəsi olan fiqurlar olmalıdır
ƏDƏBİYYAT 1 Богомолова О Б Логические задачи Бином 2005 2 Янышин Б Л Задачи и упражнения по логике 1996 3 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004
___________________________________
Suallarla bağlı təkliflərinizi samir-karimovboxaz
uumlnvanına goumlndərə bilərsiniz
4 Magistraturaya qәbul ndash 2011
UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil
boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI
1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi
Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın
hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir
2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın
A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır
3 Mәtnin mәntiqi tәhlili
a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə
Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir
Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş
muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə
Qәbul proqramları 5
biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir
Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr
Qard
Univfənn
İsgəndər
Cavid
Samir
bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash
A
iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash
B
iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash
C
iqt ndash ndash ndash
b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə
Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur
1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir
İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir
Bina Rəng
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash
bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr
A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb
B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər
C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub
D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə
soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir
4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur
5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
6 Magistraturaya qәbul ndash 2011
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır
Nuumlmunə 3
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir
6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi
(ayrılması)
Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın
+ =
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır
Nuumlmunə 3
+ + =
I II III IV
A) B) C)
E) D)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
4 Magistraturaya qәbul ndash 2011
UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil
boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI
1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir
SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi
Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın
hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir
2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın
A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır
3 Mәtnin mәntiqi tәhlili
a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə
Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir
Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş
muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə
Qәbul proqramları 5
biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir
Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr
Qard
Univfənn
İsgəndər
Cavid
Samir
bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash
A
iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash
B
iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash
C
iqt ndash ndash ndash
b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə
Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur
1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir
İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir
Bina Rəng
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash
bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr
A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb
B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər
C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub
D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə
soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir
4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur
5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
6 Magistraturaya qәbul ndash 2011
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır
Nuumlmunə 3
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir
6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi
(ayrılması)
Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın
+ =
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır
Nuumlmunə 3
+ + =
I II III IV
A) B) C)
E) D)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Qәbul proqramları 5
biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir
Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr
Qard
Univfənn
İsgəndər
Cavid
Samir
bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash
A
iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash
B
iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash
C
iqt ndash ndash ndash
b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə
Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur
1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir
İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir
Bina Rəng
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash
bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr
A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb
B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər
C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub
D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə
soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir
FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI
Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir
4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi
Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur
5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
6 Magistraturaya qәbul ndash 2011
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır
Nuumlmunə 3
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir
6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi
(ayrılması)
Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın
+ =
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır
Nuumlmunə 3
+ + =
I II III IV
A) B) C)
E) D)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
6 Magistraturaya qәbul ndash 2011
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat
Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır
Nuumlmunə 3
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir
6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi
(ayrılması)
Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın
+ =
A) B) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır
Nuumlmunə 3
+ + =
I II III IV
A) B) C)
E) D)
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Qәbul proqramları 7
I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır
7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza
muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi
a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin
K L M N P R
2 4
5 6
1 3
x y
R K
x ndash y ndash
x y
A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin
3) 1) 2)
4) 5)
A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması
Nuumlmunə 3
Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)
A)
B)
C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil
8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması
Nuumlmunə
Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
8 Magistraturaya qәbul ndash 2011
B) A) C)
D) E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur
MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir
9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq
edilmәsi
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1
9 7
11
20
55 7
5
29
3 5
4
2
7
6
8
A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2
54 32 18 16 6 8 2
А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64
İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır
ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3
239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413
A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49
İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4
734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2
563 + 821 =
A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5
=
=
=
A)
B)
C)
D)
E)
İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Qәbul proqramları 9
+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18
İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7
ABC 2 1ABC
6 9 0
times
+
A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)
K L S
N P
R
3 2 1
5 1
4
3 2 1
1 1
2
Nuumlmunələr
Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6
8
R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9
= P SSSS
= PP AAASSS
= PS
A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın
I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6
İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir
10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə
laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir
Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər
11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili
Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
10 Magistraturaya qәbul ndash 2011
O B
A
C
B = 7A С =2А
A =
A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm
Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər kitabların sayı
Yeni gətirilən kitabların sayı
Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200
Tarix 1000 20 Kimya 500 100
İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin
24
12
15
0
4
8
12
16
20
24
Kitabların sayı
1 2 3Fənlər
A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika
İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki
Diaqramda goumlstərilən fənlər
Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti
1 24 2 12 3 15
Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var
Fənlər uumlzrə kitablar
Avqust ayına qədər
Yeni gətirilən
Uumlmumi
Uumlmumi sayın
muumltənasib nisbəti
Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24
Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600
İnformatika 400 100 500 15
MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR
1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010
2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010
3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600
заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)
Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur
Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Qәbul proqramları 11
ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ
Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq
tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin
qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir
Nuumlmunə 1
+ a b c d
a 5
b
c
d 7
ac + bc + ad + bd= Сavab 35
3 5
Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq
1 23 4
6
huumlnduumlrluumlk (m)
zaman (il) Сavab 12
1 2
Nuumlmunə 3
U H U 2 N
Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L
times
+
U + L = Сavab 6
6
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
12 Magistraturaya qәbul ndash 2011
Nuumlmunə 4
800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368
2 3 6 8
Nuumlmunə 5
Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2
2
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
1
Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test
tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən
muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq
məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test
bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından
tərtib olunur
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər
Fiqurla bağlı testlər
Məntiqi ndash riyazi testlər
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
4 Anaqramlar
5 Mətnin məntiqi təhlili
6 Atalar soumlzləri
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
2 Şəklin məntiqi tamamlanması
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-
ması
Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2 Tərəzilər
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
4 Cədvəl
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6 Şifroqramlar
7 Riyazi əməllər
8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nuumlmunələri
Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının
nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test
tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və
onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı
vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir
Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz
ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı
təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə
uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin
istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri
yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir
1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması
Nuumlmunə
Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın
Naharola bilməz
A) stolsuz B) qab-qacaqsız
C) qidasız D) susuz
E) stulsuz
Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida
olmazsa nahar ola bilməz
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın
A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml
C) qoyun D) pişik
E) it
Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir
otla qidalanır
Duumlzguumln cavab C-dir
3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi
Nuumlmunə
Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji
olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə
alınmalıdır)
həkim-terapevt
A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri
arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir
Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının
alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də
cinayətkardır
Duumlzguumln cavab B-dir
4 Anaqramlar
Nuumlmunə
Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir
A) zmanoa B) seyyine
C) mspsiiis D) prend
E) ltabik
Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində
verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də
Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik
oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey
Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır
Duumlzguumln cavab E-dir
5 Mətnin məntiqi təhlili
Nuumlmunə
Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı
alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
2
ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala
bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir
(ingilis alman fransız və ispan)
Məlumdur ki
1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir
2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir
3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini
bilmir
4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir
A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili
C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili
E) kamanccedila alman dili
Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər
yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo
ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-
ma işarəsini yazaq
Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır
və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma
işarəsi ilə qeyd edək
Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir
lakin arfada ccedilala bilmir
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma
işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə
ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi
xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər
Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və
Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma
işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki
Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu
deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur
Ccedilalğı aləti
və dil
Ad pia
no
kam
anccedila
skri
pka
arfa
ingil
is
fran
sız
alm
an
ispan
Nərmin - - - -
Rəna - - - -
Nilufər + - - - - + - -
Aysel - - - + + - - -
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Atalar soumlzləri
Nuumlmunə 1
Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın
Yalanccedilının olmaz
A) ağlı B) dili
C) qohumu D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını
tapın
A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i
C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml
E) e e uuml uuml uuml e
Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan
yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması
belədir e uuml uuml e uuml uuml
Duumlzguumln cavab D-dir
7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən
edilməsi
Nuumlmunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail
Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi
cəhəti tapın
A) həkim B) səyyah
C) muumlnəccim D) şair
E) astronom
Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah
olmuşlar
Duumlzguumln cavab B-dir
Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə
fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə
muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-
rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt
boumllmədən ibarətdir
1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C) 5
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil
soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti
istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır
Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli
doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
3
A) B) C)
D) E)
Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola
qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa
uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-
nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-
dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-
kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr
Duumlzguumln cavab E-dir
2 Şəklin tamamlanması
Nuumlmunə 1
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A) B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-
uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və
qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda
ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə
qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və
nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 2
Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə
uyğun gələn variantı tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur
goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və
suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo
işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb
yerləşməlidir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki
fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ
tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ
tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş
xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti
tapırıq
I II III
IV
+ +
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
4
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi
Nuumlmunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar
bir-birindən 900
saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində
doumlndərməklə alınır
Duumlzguumln cavab A-dır
4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının
qurulması
Nuumlmuumlnə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun
gələn fiquru tapın
A)
B)
C)
D)
E)
Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru
900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək
şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı
alınar
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 2
Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu
qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın
A)
B) C)
D) E)
Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan
ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin
hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ
tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 3
Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir
Bu kubun accedilılışını tapın
A)
B
C) D)
E)
Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər
uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə
yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə
yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar
qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da
diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama
işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda
verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D
cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba
uyğundur
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
5
A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N
Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif
istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol
şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə
uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən
ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol
şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)
2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə
tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt
ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu
muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq
T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə
əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid
olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu
muumləyyənləşdiririk
Duumlzguumln cavab D-dir
5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması
Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın
A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a
Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya
bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən
tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin
koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin
də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun
perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər
olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya
bərabərdir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın
A) 14a
2 B) 15a
2 C) 16a
2 D) 17a
2 E) 18a
2
Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq
Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər
olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə
analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə
a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri
muumləyyənləşdiririk
Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən
fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı
duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi
duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə
bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların
sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər
olacaqdır
6a2+3a
2+2a
2+a
2+4a
2+a
2=17a
2
Duumlzguumln cavab D-dir
Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan
qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və
eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini
qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən
ibarətdir
1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
8
Δ 10
6
A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1
Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə
toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10
olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
3 7 10 20 24 27 54
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58
Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-
ğunluq var
N M
L P
T K Y
X
X= Y=
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
2a
2a
2a
3a a
a
a a
a
a
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
6
Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58
ədədi gəlməlidir
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
49 23 36 26
83 41 62
A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12
Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə
41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri
arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu
nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq
etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-
da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln
hansında vardır
A) 49 9 B) 121 13
C) 36 4 D) 169 13
E) 64 10
Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144
və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-
dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır
yəni 4236 olur
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5
I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən
III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın
I 6 2 5 1 6
II 129 43 40 8 3
III 10 2 7 1 8
IV
A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2
Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə
qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir
I
II
III
Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5
-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən
yeganə ardıcıllıq C cavabındadır
Duumlzguumln cavab C-dir
2 Tərəzilər
Nuumlmunə
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) L B) LK
C) KKKL D) LLL
E) KKKK
Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana
yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-
tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL
Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və
deməli MK=KLK=KKKK olar
Duumlzguumln cavab E-dir
3 Şəkil-ədəd əlaqələri
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8
Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı
qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir
I (25+14+6+12)19=5719=3
II (42+24+7+18)13=9113=7
3 7 +4
10 +3
20 middot2
24 +4
27 +3
54 middot2
+4
3 6 2 5
+3 1
5 6
+5
3 129 43 40
-3 8
5 3
-5
5 10 2 7
+5 1
7 8
+7
5 340 68 63
-5 9
7 2
-7
KLL ML
LL KKKK
MK
I 25
14
12
6 19 3
II 42
24
18
7 13 7
III 4
15
13
10 7
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
7
Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda
(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A+B=
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-
dakı qayda uumlzrə alınır
1+2+1+4=8
3+0+2+0=5
2+0+4+0=6
Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və
A+B=6+9=15 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236
Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri
muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir
Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə
edirik
((200+(3+3))+3+(46))+3=236
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c
C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c
E) a + b + 4c
Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir
Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə
bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III
fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4
duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur
Duumlzguumln cavab E-dir
4 Cədvəl
Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
13 8 6 A
16 14 15 49
24 C B 36
A + B + C =
A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37
Həlli
Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir
- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir
A=(3+1)2=16
B=(4-2)3=6
C=(4+2)2=12
16+6+12=34
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
x 15 12 13
y 14 11 12
t 12 9 10
ab+ay+xb+xy+t+c=
8
B
B
B
6
30
12
14
40 20 5
A
((6a)+3+((b00)+3)+3) a
6
3 4
((200+9)+3)6
b
2
2
daxildəki rəqəmi 6-ya vurur
daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir
daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir
2a+b+2c I
II
III
3a+2c
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
8
A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175
Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq
ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot
(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)
= 1115+10=175
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
2 8 4 10 6
5 11 7 13 9
13 19 15 21 17
10 15 10 17 13
13 21 17 19
A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25
Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən
ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni
(2+8+4+10)4=6
(5+11+7+13)4=9
(13+19+15+21)4=17
(10+15+10+17)4=13
Onda (13+21+17+x)4=19 x=25
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
+ a b c
a 24
b 20
c 42
c=
A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19
Həlli
a+b=24 a=24-b
b+c=20 c=20-b
a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1
a=23 c=19
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 5
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I II III IV V
I 18 14 32 13 19
II 7 4 11 6 5
III 21 15 36 17 19
X+Y= IV 11 13 24 18 6
V 19 23 42 34 8
VI 38 14 52 X Y
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin
cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir
Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda
yazılmışdır
I rarr 18+14=13+19 = 32
II rarr 7+4=6+5 = 11
III rarr 21+15=17+19 = 36
IV rarr 11+13=18+6 = 24
V rarr 19+23=34+8 = 42
VI rarr 38+14=X+Y = 52
Duumlzguumln cavab C-dir
5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə
qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir
A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400
Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100
40-in 25010040
100 -ni təşkil edir Duumlzguumln
cavab D-dir
Nuumlmunə 2
Piyada gedəcəyi yolun 4
1-ni qət etmişdir O daha
50 m gedərsə yolun 3
1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi
uzunluğu neccedilə metrdir
A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800
Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda
yolun 4
1-i
4
1x
3
1-i isə
3
1x-dir Şərtə əsasən
xx3
150
4
1 x(
3
1-
4
1)=50
12
1x=50
x =600
Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır
Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2
mislinə bərabər idi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-
ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın
isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən
60-x=2(35-3x)
60-x=70-6x
5x=10 x=2
Duumlzguumln cavab A-dır
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
9
Nuumlmunə 4
Arif bir işin4
1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin
6
1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6
guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin
qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4
13=
12
1 hissəsini
Murad isə 1 guumlndə işin 6
13=
18
1 hissəsini yerinə
yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin
6(12
1+
18
1)=
6
5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan
6
1
hissəsini Murad 3186
1
18
1
6
1 guumln ərzində yerinə
yetirə bilər
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61
Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ
şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə
bərabərdir
2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15
Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq
b+c=15 b=15-c
2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42
c=12
b=15-c=15-12=3
2a+b=19 2a+3=19 a=8
a+b+c=8+3+12=23
Duumlzguumln cavab A-dır
6 Şifroqramlar
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
KL0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ
kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr
Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır
5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4
İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2
rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik
yəni 626-62=564
Beləliklə K+L=6+2=8
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
KƏLƏK
ŞƏKƏR
NADİR DƏMİR =
DƏMİR
MƏLƏK
A) 93538 B) 47628
C) 63028 D) 03135
E) 53135
Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab
variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə
şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və
rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək
soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq
lazımdır
Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi
Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun
gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo
hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu
ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun
gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd
63028-dir
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
CAAC
CBAABC
A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99
Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=
99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-
nu nəzərə alsaq 11)(9
)(99
CA
CA alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
7 Riyazi əməllər
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I 84 26 = 44
II 35 73 = 36
III 82 28 = 32
IV 97 43 =
A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62
Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq
aşağıdakı kimidir
I 84=32 2 6=12 və 32+12=44
II 35=15 73=21 və 15+21=36
III 82=16 28=16 və 16+16=32
IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq
a 2a+b
b
b+c 2b+3c
c
a+b+c=
19
42 15
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
10
Duumlzguumln cavab C-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
I a b = (a b) + 4
II a b = 2(a b)
III a b = a+b
IV 11 9 =
A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə
nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4
alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar
Duumlzguumln cavab A-dır
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I x y =
0y
x yx
0y xyx
II -1 2 3 =
A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4
$$
Həlli
x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa
x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik
Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln
xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0
olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq
Duumlzguumln cavab B-dir
Nuumlmunə 4
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
I 188 (300) 263
II 122 (120) 152
III 893 () 915
A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200
Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə
orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə
moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin
fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75
754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı
III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22
4middot22=88 alarıq
Duumlzguumln cavab C-dir
8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili
Nuumlmunə 1
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A+B+C=100 (A+C)-B=
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k
B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən
5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar
Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60
alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
Nuumlmunə 2
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın
A) 6213 B) 6214
C) 8123 D) 8125
E) 6123
Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə
180100
50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90
0
Y=300 olduğundan Z=180
0-(90
0+30
0)=60
0 Onda
XYZT=180306090=6123
Duumlzguumln cavab E-dir
Nuumlmunə 3
ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın
x=112 y=
A) 115
B) 130
C) 180
D) 225
E) 240
Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz
xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1
olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda
x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq
Duumlzguumln cavab D-dir
y
A
A
B C x
120 80
200
X Y Z T =
Z
50
30deg
T Y
X
1
3
3
5
7
1
y
x 2
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik
1
ƏDƏBİYYAT
1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh
2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh
3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh
4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh
5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр
Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik