MMP2-1

การแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ของเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได Expression of Melatonin Receptors 1 and 2 on Human Dental Pulp Tissues

with Irreversible Pulpitis

ปยะพร จตอามาตย (Piyabhorn Jit-armart)* ดร.อทยวรรณ อารยะตระกลลขต (Dr.Uthaiwan Arayatrakoollikit)** ดร.พลธรรม ไชยฤทธ (Dr.Ponlatham Chaiyarit)***

บทคดยอ วตถประสงคของการวจยในครงนเพอศกษาการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ในเนอเยอในฟนมนษยของผปวยโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได (irreversible pulpitis) ประกอบไปดวย กลมผปวยทมโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดจ านวน 6 รายและกลมควบคมคออาสาสมครทมเนอเยอในฟนปกตจ านวน 12 ราย ท าการศกษาการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 บนเซลลเนอเยอในฟนมนษยดวยวธอมมโนฮสโตเคม (immunohistochemistry) ผลการศกษาพบวามการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 บนเนอเยอ ในฟนปกตและเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได ระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนน ชนดท 1 ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 2 ในกลมเนอเยอในฟนมนษยของผปวยโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได ลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.01) โดยสรปภาวะการอกเสบของเนอเยอในฟนอาจมผลกระทบตอการแสดงออกของตวรบเมลาโทนน ขอมลในครงนแสดงใหเหนวาการอกเสบเรอรงอาจรบกวนการท างานของเมลาโทนนในเนอเยอในฟนมนษยของผปวยโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได

ABSTRACT The purpose of this research was to study the expression of melatonin receptors 1 and 2 on irreversible

pulpitis. There were 6 irreversible pulpitis patients and 12 healthy subjects as a controlled group included in this study. The immunohistochemical method was employed to detect the expression of melatonin receptors 1 and 2 in biopsy specimens derived from dental pulp tissues. The results revealed expression of melatonin receptors 1 and 2 on irreversible pulpitis and normal pulp tissues. The levels of immunostaining scores of melatonin receptor 1 were not significantly different between two investigated groups. The levels of immunostaining scores of melatonin receptor 2 were significantly decreased in dental pulp tissues derived from irreversible pulpitis patients (p=0.01). In conclusion, Inflammation in dental pulp tissues may affect the expression of melatonin receptor. These findings demonstrate that chronic inflammation may interfere melatonin’s functions in dental pulp tissues of irreversible pulpitis patients.

ค าส าคญ: เนอเยอในฟนมนษย เมลาโทนน การแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนด 1 และ 2 Keywords: Human dental pulp tissue, Melatonin, Expression of melatonin receptor 1 and 2 * นกศกษา หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาทนตแพทยศาสตร คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** ผชวยศาสตราจารย ภาควชาทนตกรรมบรณะ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** รองศาสตราจารย ภาควชาวนจฉยโรคชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร กลมวจยโรคอกเสบเรอรงของชองปากและโรคทางระบบ ทสมพนธกบสขภาพชองปาก มหาวทยาลยขอนแกน

- 785 -

MMP2-2

บทน า เนอเยอในฟนอกเสบ (pulpitis) มกเกดจากสาเหตหลกไดแก ฟนผ การเกดอนตรายตอฟนทท าใหเนอเยอใน

ฟนเผยผง (dental pulp exposed) ท าใหมการลกลามของเชอแบคทเรยเขาไปยงเนอเยอในฟน กลไกการปองกนตนเองของฟนตออนตรายไดแก ลดความสามารถซมผานของทอเนอฟน สรางเนอฟนทตยภม (tertiary dentin) การอกเสบและการตอบสนองตอภมคมกน เปาหมายหลกในการรกษาฟนทไดรบภยนตรายตางๆ คอการรกษาความมชวตของฟนและเพอใหเกดการเจรญทดแทน (regeneration) ของเนอฟน

ปจจบนมหลายการศกษาคนควาวจยเกยวกบสารทมคณสมบตตานการอกเสบในเซลลเนอเยอในฟนมนษย เมลาโทนนเปนฮอรโมนทสรางจากตอมไพเนยล ซงการสงเคราะหเมลาโทนนเปนกระบวนการทมลกษณะเปนจงหวะในแตละวน มอทธพลจากวงจรความมดสวาง หรอกลางวนกลางคนมาเกยวของ โดยการสรางและหลงของเมลาโทนนถกควบคมโดยแสงสวาง พบวามการสรางปรมาณมากในเวลากลางคนและนอยในเวลากลางวน (Stehle et al., 2011) เมลาโทนนมฤทธทางเภสชวทยาทหลากหลาย เชน ควบคมการอกเสบ เปนตน ปจจบนมการศกษาพบวาเมลาโทนน มผลลดการอกเสบในเซลลเนอเยอในฟนมนษย (Li et al., 2015) โดยกลไกลดการอกเสบของเมลาโทนนพบวา เมลาโทนนจะจบกบตวรบตวรบเมลาโทนนชนด 1 และ 2 ท าหนาทยบย งการแสดงออกของเอนไซมฟอสโฟไลเปส และลดปรมาณกรดอะราคโดนก (Li et al., 2000) นอกจากนเมลาโทนนยงไปจบกบตวรบภายในนวเคลยส (nuclear membrane receptor) คอตวรบ เรตนอย ซ หรอตวรบเรตนอย ออแฟน (retinoid Z receptors/retinoid orphan receptors; RZR/ROR) สงผลท าใหลดการแสดงออกของเอนไซมไลพอกซจเนส (Radogna et al., 2009) สงผลใหลดการอกเสบ ในระยะหลงของการอกเสบ (late phase of inflammation) แตอยางไรกตามยงไมเคยมการศกษาใดเคยรายงานการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนบนเนอเยอในฟนมนษย ดงนนหากท าการศกษาการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนบนเนอเยอในฟนมนษยจะท าใหทราบขอมลเบองตนถงกลไกการควบคมการอกเสบของเมลาโทนนตอเซลลเนอเยอในฟนมนษย อาจมผลตอการตานการอกเสบและเหนยวน าใหเกดกระบวนการทดแทนของเนอฟนได วตถประสงคการวจย การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ในเนอเยอในฟนมนษยของผปวยโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได วธการวจย

การวจยในครงนไดรบพจารณาและอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลยขอนแกน หมายเลขส าคญโครงการ HE592265

กลมตวอยางของการวจย แบงเปน กลมท 1: กลมอาสาสมครทเปนกลมควบคม เปนฟนกรามนอยแทและฟนกรามซท 3 ไมมรอยผ ไมมรอยอด

หรอพยาธสภาพใดๆ บนตวฟน และไมเปนโรคปรทนตอกเสบ ทมารบการถอนฟนดวยเหตผลทางทนตกรรมจดฟนหรอผาฟนคด จ านวน 12 ซ

กลมท 2: กลมอาสาสมครทเปนโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได, ไมเปนโรคปรทนตอกเสบ และตองไดการรกษาดวยการถอนฟน จ านวน 6 ซ

- 786 -

MMP2-3

ขนตอนการเตรยมชนเนอเยอในฟนมนษย หลงจากถอนฟนจะท าการตดฟนตรงต าแหนงคอฟน จากนนใชปากคบจบเนอเยอในออกจากฟน แลวน า

เนอเยอในฟนมาแชในน ายาฟอรมาลน นาน 24 ชวโมง แลวน าไปเกบรกษาสภาพในแทงพาราฟน จากนนท าการตดออกเปนแผนบางๆ หนาประมาณ 5 ไมโครเมตรดวยเครองตดชนดไมโครโตม โดยตวอยางเนอเยอในฟนจากอาสาสมครแตละราย จะไดแผนชนเนอเยอในฟนจ านวน 4 แผน น าไปตดยงแผนสไลด โดยแผนชนเนอเยอในฟนจะถกยอมดวยสฮมาทอกซลนและอโอซน (hematoxylin and eosin ; H&E) เพอใชส าหรบอางอง และยอมดวยแอนตบอดชนดปฐมภม (primary antibody) ซงจะท าปฏกรยาจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ส าหรบแผนชนเนอเยอในชนสดทายจะถกใชเปนตวควบคมลบ

ขนตอนการยอมตดการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนด 1 และตวรบเมลาโทนนชนด 2 ของเนอเยอในฟนมนษยดวยวธอมมโนฮสโตเคม

1. น าสไลดชนเนอเยอในฟนมาก าจดพาราฟน (deparafinized) โดยน าไปแชในอางไซลน (xylene) จ านวน 3 อาง อางละ 5 นาท

2. น าสไลดชนเนอเยอในฟนมาแทนทดวยน า (rehydrated) โดยแชสไลดชนเนอเยอในฟนในอางเอธานอล (ethanol) ความเขมขนรอยละ 100 จ านวน 2 อาง และเอธานอลความเขมขนรอยละ 95 จ านวน อาง 2 อางละ 2 นาทตามล าดบ แลวท าการลางโดยผานน าประปา 10 นาท และน ามาแชในน ากลน 2 นาท

3. น าสไลดมาคนสภาพแอนตเจน (retrieve antigen) โดยตมในซเตรตบฟเฟอร (pH 6.0) ในไมโครเวฟ นาน 10 นาท แลววางสไลดใหเยนทอณหภมหอง นาน 10 นาท จากนนลางดวยฟอสเฟตบฟเฟอรเซลายน (phosphate buffer saline; PBS) 3 ครง ครงละ 3 นาท

4. ท าการยบย งเอนโดจนสเปอรออกซเดส (endogenous peroxidase activity) ดวยการแชในไฮโดรเจน- เปอรออกไซด (hydrogen peroxide) ความเขมขนรอยละ 30 นาน 10 นาท และแชในบฟเฟอร 3 อาง อางละ 5 นาท แลวท าการลางโดยผานน าประปา 5 นาท และน ามาแชในน ากลน 1 นาท

5. ท าการยบย งการยดตดทไมจ าเพาะ (non-specific antibody binding) ดวยสาร Protein Block Serum-free นาน 2 ชวโมง ทอณหภมหอง

6. เตมแอนตบอดชนดปฐมภม ไดแก ตวรบเมลาโทนนชนดท 1 แอนตบอด (MTNR1A polyclonal antibody) และ ตวรบเมลาโทนนชนดท 2 แอนตบอด (MTNR1B polyclonal antibody) ใหทวม แลววางสไลดในอางความชน อณหภม 4 องศาเซลเซยส 1 คน

7. วนตอมาน าสไลดมาลางดวยฟอสเฟตบฟเฟอรเซลายน 3 ครง ครงละ 5 นาท 8. เตมแอนตบอดชนดทตยภม (DAKO EnVision + System-HRP labeled polymer anti-rabbit) ทงไวนาน

1 ชวโมง ทอณหภมหอง แลวลางดวยฟอสเฟตบฟเฟอรเซลายน 3 ครง ครงละ 5 นาท 9. หยดสยอม 3, 3’-diaminobenzidine tetrahydrochloride (DAB) ใหทวม นาน 2 นาท แลวท าการลางดวย

น ากลน 1 นาท และลางโดยผานน าประปา 5 นาท 10. ยอมทบ (counterstain) ดวยสยอมเมเยอร ฮมาทอกซลน (Mayer hematoxylin) นาน 1 นาท 30 วนาท

จากนนการลางโดยผานน าประปา 5 นาท 11. น าสไลดมาก าจดน า (dehydrated) โดยแชในอางเอทานอลความเขมขนรอยละ 95 จ านวน 3 อาง อางละ

2 นาท แลวแชในอางเอทานอลความเขมขนรอยละ 100 จ านวน 3 อาง อางละ 2 นาท และแชในอางไซลน จ านวน 2 อาง อางละ 2 นาท แลวท าการปดทบดวยกระจกปดสไลด (cover slips)

- 787 -

MMP2-4

การอานผลและรายงานผลการยอมตดการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ของเนอเยอในฟนมนษยดวยวธอมมโนฮสโตเคม

การอานผลการยอมตดการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ของเซลลเนอเยอในฟนมนษย ดวยวธอมมโนฮสโตเคมจะอานผลดวยกลองจลทรรศน (light microscope) ก าลงขยาย 100 เทา และมผตรวจสอบจ านวน 2 คน โดยแยกกนบนทกผล

การรายงานผลจะรายงานเปนคาคะแนนเชงปรมาณ ไดแก 0 คะแนน: ไมพบเซลลทยอมตดส 1 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดนอยกวารอยละ 25 2 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดรอยละ 25-50 3 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดรอยละ 51-75 4 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดมากกวารอยละ 75 การวเคราะหผลทางสถต คาเฉลยรอยละของการตดสของจ านวนเซลลทยอมตดในแตละกลมการทดลอง เปรยบเทยบกบกลมควบคม

โดยใชการวเคราะหแบบแมน-วทนย (Man-Whitney) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 สถานทและระยะเวลาในท าการทดลอง หองปฏบตการวจยพยาธวทยาชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ในชวงเดอนกรกฎาคม

– ธนวาคม 2559 ผลการวจย

เนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดและกลมควบคมทกชนเนอตวอยางพบการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และตวรบเมลาโทนนชนดท 2 โดยสามารถพบการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนบรเวณเขตเซลลสรางเนอฟน (odontoblastic zone) เขตปราศจากเซลล (cell-free zone) เขตเซลลหนาแนน (cell-rich zone) และเขตแกนเนอเยอในฟน (pulp core) ดงแสดงในภาพท 1

การประเมนผลพบวาระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1 ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตระหวางกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดและกลมควบคม สวนระดบคะแนนการยอม ตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 2 มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตระหวางกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดและกลมควบคม (p=0.01) ดงแสดงในตารางท 1 ภาพท 2 และ 3 โดยทคะแนนคาเฉลยรอยละการตดสของจ านวนเซลลทยอมตดในกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดเปนไปในทศทางต ากวากลมควบคม ดงแสดงในภาพท 4

- 788 -

MMP2-5

(ก) การยอมตดสฮมาทอกซลนและอโอซน ก าลงขยาย 200 เทา

(ข) การยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนด 1 ก าลงขยาย 200 เทา

(ค) การยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนด 2 ก าลงขยาย 200 เทา

ภาพท 1 การแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 จากตวอยางเนอเยอในฟนของกลมอาสาสมครปกต

พบการตดสน าตาลแดงแสดงความจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ซงพบไดทงเขตเซลลสรางเนอฟน เขตปราศจากเซลล เขตเซลลหนาแนน และเขตแกนเนอเยอในฟน

เขตเซลลสรางเนอฟน เขตปราศจากเซลล

เขตเซลลหนาแนน

เขตแกนเนอเยอในฟน

- 789 -

MMP2-6

ตารางท 1 ระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ของอาสาสมครกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดและกลมควบคม ดวยวธอมมโนฮสโตเคม

ระดบคะแนนการยอมตดส

ตวรบเมลาโทนนชนดท 1 ตวรบเมลาโทนนชนดท 2 *

กลมควบคม

(n = 12)

กลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได

(n = 6)

กลมควบคม

(n = 12)

กลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได

(n = 6) 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 2 0 1 1 3 3 2 1 2 1 4 9 4 9 1

* การแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 2 ระหวางกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได และกลมควบคม แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.01)

ระดบคะแนนการยอมตดส ถกจดระดบคะแนนดงน 0 คะแนน: ไมพบเซลลทยอมตดส 1 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดนอยกวารอยละ 25 2 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดรอยละ 25-50 3 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดรอยละ 51-75 4 คะแนน: คาเฉลยของจ านวนเซลลทยอมตดมากกวารอยละ 75

- 790 -

MMP2-7

การยอมตดสฮมาทอกซลนและอโอซน ระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1

ภาพท 2 แสดงระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 1 ดวยวธอมมโนฮสโตเคม และภาพการ

ยอมตดสฮมาทอกซลนและอโอซน ส าหรบอางอง ก าลงขยาย 200 เทา

0

1

2

3

4

- 791 -

MMP2-8

การยอมตดสฮมาทอกซลนและอโอซน ระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 2

ภาพท 3 แสดงระดบคะแนนการยอมตดสทจ าเพาะตอตวรบเมลาโทนนชนดท 2 ดวยวธอมมโนฮสโตเคม และภาพการ

ยอมตดสฮมาทอกซลนและอโอซน ส าหรบอางอง ก าลงขยาย 200 เทา

0

1

2

3

4

- 792 -

MMP2-9

(ก) (ข) ภาพท 4 การแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 2 (ก)ตวอยางเนอเยอในฟนของกลมอาสาสมครปกต และ

(ข) กลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได ก าลงขยาย 200 เทา พบวาคะแนนคาเฉลยรอยละการตดสของจ านวนเซลลทยอมตดในกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดเปนไปในทศทางต ากวากลมเนอเยอในฟนของกลมอาสาสมครปกต

อภปรายและสรปผลการวจย การศกษานแสดงใหเหนวาเซลลเนอเยอในฟนมการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 1 สอดคลองกบการศกษากอนหนาคอพบวามการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนด 1 บนเซลลปมเนอก าเนดฟน (dental papillae)

และบนเซลลสรางเนอฟน (Kumasaka et al., 2010) ซ งเปน เซลล ท มตนก าเนดมากจากช น เอกโทมเซนไคม (ectomesenchyme origin) เชนเดยวกนกบเซลลเนอเยอในฟน และพบการตดสของ ตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 บรเวณเซลลสรางเนอฟนอกดวย ดงแสดงในภาพท 1 แตการศกษานยงพบวาเซลลเนอเยอในฟนมการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 2 ซงยงไมพบวามการศกษาใดรายงานถงการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 2 ของเนอเยอในฟนมนษย จากการศกษาทผานมาถงบทบาทของเมลาโทนนตอการลดการอกเสบพบวา เมลาโทนนจะจบกบตวรบตวรบเมลาโทนนชนด 1 และ 2 ท าหนาทลดการแสดงออกของไซโตไคน และเอนไซมในกระบวนการอกเสบ จงมความเปนไปไดวา เมลาโทนนสามารถท าหนาทควบคมการอกเสบโดยจบกบตวรบตวรบเมลาโทนนชนดท 1 และ 2 ของเนอเยอในฟน

การศกษาทผานมาพบวามการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนในเนอเยอชองปากชนดตางๆ เชน เยอเมอกในชองปาก (oral mucosa) นอกจากนยงพบรปแบบการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนทเปลยนแปลงไปในรอยโรคของชองปาก เชน มะเรงชองปากชนดสแควมสเซลล (Nakamura et al., 2008) สอดคลองกบการศกษาน ซงพบการเปลยนแปลงของรปแบบการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 2 ของเนอเยอในฟนกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดและกลมควบคม พบคะแนนคาเฉลยรอยละการตดสของจ านวนเซลลทยอมตดในกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดเปนไปในทศทางต ากวากลมควบคม ขอมลทไดจากการศกษาในครงนอาจน าไปสการตงสมมตฐานถงกลไกการควบคมการอกเสบของเมลาโทนนทเกยวของกบการแสดงออกของตวรบเมลาโทนนชนดท 2 อาจแตกตางไปจากตวรบเมลาโทนนชนดท 1 ซงไมพบการเปลยนแปลงของรปแบบการแสดงออกของตวรบ เมลาโทนนของเนอเยอในฟนกลมเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมไดและกลมควบคม ภาวะการอกเสบของเนอเยอในฟนอาจมผลกระทบตอการแสดงออกของตวรบเมลาโทนน ขอมลในครงนแสดงใหเหนวาการอกเสบเรอรงอาจ

- 793 -

MMP2-10

รบกวนการท างานของเมลาโทนนในในเนอเยอในฟนมนษยของผปวยโรคเนอเยอในฟนอกเสบแบบผนกลบไมได อยางไรกตามสมมตฐานนจ าเปนตองมการศกษาเพมเตมตอไปเพอพสจนความถกตองตอไป การศกษานมขอจ ากดของจ านวนกลมตวอยาง เนองจากกลมอาสาสมครทเปนโรคเนอเยอในฟนอกเสบ แบบผนกลบไมได สามารถรกษาดวยวธการรกษาคลองรากฟน จงท าใหเปนขอจ ากดในการถอนฟนกลมอาสาสมครเพอน ามาท าการศกษาน กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบพระคณอาสาสมครทกทานทไดใหความรวมมอเปนกลมตวอยางส าหรบการวจยในครงน และผวจยขอขอบคณบณฑตวทยาลยทสนบสนนทนอดหนนและสงเสรมการท าวทยานพนธ ส าหรบนกศกษาบณฑตศกษา ปการศกษา 2559 ขอขอบคณกลมวจยโรคอกเสบเรอรงของชองปากและโรคทางระบบทสมพนธกบสขภาพชองปาก ตลอดจนเจาหนาทหองปฏบตการวจยพยาธวทยาชองปาก คณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน เอกสารอางอง Kumasaka S, Shimozuma M, Kawamoto T, Mishima K, Tokuyama R, Kamiya Y, et al. Possible involvement of

melatonin in tooth development: expression of melatonin 1a receptor in human and mouse tooth germs. Histochemistry and cell biology. 2010; 133(5): 577-84.

Li B, Zhang H, Akbar M, Kim HY. Negative regulation of cytosolic phospholipase A(2) by melatonin in the rat pineal gland. The Biochemical journal. 2000; 351 Pt 3: 709-16.

Li JG, Lin JJ, Wang ZL, Cai WK, Wang PN, Jia Q, et al. Melatonin attenuates inflammation of acute pulpitis subjected to dental pulp injury. American journal of translational research. 2015; 7(1): 66-78.

Nakamura E, Kozaki K, Tsuda H, Suzuki E, Pimkhaokham A, Yamamoto G, et al. Frequent silencing of a putative tumor suppressor gene melatonin receptor 1 A (MTNR1A) in oral squamous-cell carcinoma. Cancer science. 2008; 99(7): 1390-400.

Radogna F, Sestili P, Martinelli C, Paolillo M, Paternoster L, Albertini MC, et al. Lipoxygenase-mediated pro-radical effect of melatonin via stimulation of arachidonic acid metabolism. Toxicology and applied pharmacology. 2009; 238(2): 170-7.

Stehle JH, Saade A, Rawashdeh O, Ackermann K, Jilg A, Sebesteny T, et al. A survey of molecular details in the human pineal gland in the light of phylogeny, structure, function and chronobiological diseases. Journal of pineal research. 2011; 51(1): 17-43.

- 794 -