MİLLÎ EĞİTİM VAKFI

TÜRK MİLLÎ EĞİTİM SİSTEMİNİN

YASAL DAYANAKLARI

Ekim 2014

İÇİNDEKİLER SAYFA

I- TARİHSEL GÖRÜNÜM 1 CUMHURİYET DÖNEMİNDE EĞİTİMDE GELİŞMELER 2

EĞİTİMDE İLK DEVLET POLİTİKASI 3

İLK MAARİF KONGRESİ 4

EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISININ DÜZENLENMESİ 5

KÖY ENSTİTÜLERİ 6

II- YASAL DAYANAKLAR

1- T.C. ANAYASASI 7

2- 430 SAYILI TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU 9

3- 222 SAYILI İLKÖĞRETİM VE EĞİTİM KANUNU 10

4- 1739 SAYILI MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU 11

5- ATATÜRK İLKE VE İNKILÂPLARI 39

6- EĞİTİMLE İLGİLİ KANUNLAR 45

7- 18. MİLLİ EĞİTİM ŞURASI KARARLARI 47

8- NASIL BİR EĞİTİM SİSTEMİ 70

1

I- TARİHSEL GÖRÜNÜM

“Bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüce bir sosyal toplum halinde yaşatan veya bir milleti esaret ve sefalete terk eden terbiyedir.”

Mustafa Kemal ATATÜRK (1924)

ÇeşitliuygarlıklaraevsahipliğiyapmışvebileşkeniteliğindezenginveköklübiruygarlığınoluşmasınısağlayanANADOLU;

*Avrupa,OrtaDoğuveAfrika’nınengüçlüdevletlerindenbiriolanOSMANLIDEVLETİ’nindoğmasına,

*GiderekgelişenvegüçlenenTÜRKİYECUMHURİYETİ’NİNkuru-luşunaanalıkyapmıştır.

OsmanlıDevleti,BirinciDünyaSavaşısonundaimzalananMondrosMütarekesi(30Ekim1918)toprakbütünlüğünükaybetmiş,Boğazlarınegemenliğini yitirmiş; ekonomik, askeri ve siyasi sınırlamalarla karşıkarşıyakalmıştır.

Busüreçte,yenibirdevletkurmayayönelikçabalarbaşlamıştır.Türkbağımsızlıkhareketiolaraknitelendirilenbugirişimlerle19Mayıs1919tarihindeMustafaKemal’inSamsun’açıkışıylabirlikteKurtuluşSavaşıbaşlatılmıştır.

Misak-ı Millî’nin kabul edilmesi (28 Ocak 1920) ve ardındanAnkara’da TBMM’nin açılmasıyla (23 Nisan 1920)Anadolu’da ulusalegemenliğedayananyenibirdevletkurulmuştur.Yenidevletinkurul-masıyladahadagelişenTürkKurtuluşSavaşı,çokzorkoşullararağmenkazanılmışveyeniTürkDevletininkuruluşu,LozanBarışAntlaşmasıyla(24Temmuz1923)BatılıDevletlertarafındandakabuledilmiştir.LozanAntlaşması’nın imzalanmasıyla, daha önce, 10Ağustos 1920’de BatılıDevletlerleOsmanlıDevletiarasındaimzalanmışolanSevrAntlaşmasıdageçersizhalegetirilmiştir.

2

Lozan BarışAntlaşmasının imzalanmasından sonra iç politikadakidüzenlemelereöncelikverilmiştir.Bubağlamdadaha1923yılısonaer-medenAnkaraBaşkentolarakkabul edilmiş, ardındandaTürk siyasitarihininbelkideenbüyükdevrimigerçekleştirilmiştir.29Ekim1923’deCumhuriyetinilanedilmesiyleKurtuluşSavaşıyıllarındakurulmuşolanyeniTürkDevletirejimininadıkonulmuştur.Ancak,gençCumhuriyetinnitelikleri,3Mart1924tarihindekabuledilenüçönemliinkılâpyasasıylabelirginleşmiştir.Buyasalarşunlardır;

*ŞeriyeveEvkafVekâletininKaldırılması, *Tevhid-iTedrisat(ÖğretimBirliği)Kanunu, *HalifeliğinKaldırılmasıHakkındaKanun.

Buyasalarçerçevesinde;Cumhuriyetinhalkegemenliğinedayananvelâikniteliğiortayakonulmuş;millîkültür,millîbirlikvebilimselesas-laradayalıeğitim sisteminin temelleriatılmıştır.

Cumhuriyetinbaşlangıçyıllarında,AtatürkvearkadaşlarıyeniTürkDevletinin varlığını ve bağımsızlığını kalıcı kılmak için çağdaşlaşmahamlelerinebaşlamışlardır.Bunlardanbazıları;ulusalegemenliğedaya-nan1924Anayasası’nınkabulü,TürkMedenîKanunu(17Şubat1926),LatinharflerindenoluşanyeniTürkAlfabesininkabulü(TürkHarfleri-ninKabulveTatbikiHakkındaKanun–1Kasım1928)vediğerleridir.

TürkiyeCumhuriyetiDevleti’nin 1924, 1961 ve 1982 yıllarında üçayrıAnayasasıhazırlanmışveuygulamayakonulmuştur.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE EĞİTİMDE GELİŞMELER

29Ekim1923tarihindeCumhuriyetinilanedilmesindenhemenson-ra,1924yılındayenibirAnayasakabuledilmiştir.BuAnayasailesosyalfaydasıağırlıklıvebirvatandaşlıkeğitimiolanilköğretiminzorunluveDevletokullarındaparasızolmasıhükmebağlanmıştır.

Cumhuriyet döneminde, 3 Mart 1924 yılında çıkarılan 430 sayılıTevhid-iTedrisat(ÖğretimBirliği)Kanunuile;

3

* Eğitimin tek elden yürütülmesi amacıyla ülke genelinde faaliyetgösterenbütüneğitim,öğretimvebilimkurumları,bugünküadıylaMillîEğitimBakanlığı’nabağlanmıştır.

*ŞeriyeveEvkafVekâleti’nebağlıveyaözelvakıflarınyönettiğibü-tünmedreselerdeMillîEğitimBakanlığınadevredilmiştir.

EĞİTİMDE İLK DEVLET POLİTİKASI

Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 tarihinde kuruldu.TBMM’nin9Mayıs1920tarihindeyaptığıtoplantıdaokunanhükümetprogramındamillîeğitimleilgilişuhükümlereyerverilmiştir.

“Millîeğitimişlerindeamacımız,çocuklarımızaverilecekeğitimi,heranlamı iledinîvemillîbirhalekoymakveonlarıhayatsavaşındaba-şarılı kılacak, dayanaklarını kendi benliklerinde bulduracak, teşebbüskudretivekendineinanmagibikarakterverecek,üreticibirfikirveşuuruyandıracakbirseviyeyeulaştırmak;bütünokullarımızıenbilimselveenmodernolanbutemelilesağlıkkurallarınagöreyenidendüzenlemekve programlarını ıslah etmek; milletin karakterine, coğrafi şartlarına,tarihi geleneklerimize, sosyal bünyemizeuygunbilimsel ders kitapla-rımeydanagetirmek,halkkütlesininsözcüklerinitoplayarakdilimizinkâmusunuyapmak;millîşuurugeliştirici,tarihî,edebîvesoysaleserle-riuzmanlarınayazdırmak;eskieserlerikütüğegeçirmekvekorumak;Batı’nınveDoğu’nunbilimselve teknikkitaplarınıdilimizeçevirmek;kısacabirmilletinhayatvevarlığınıkorumakiçinenönemlietkenolaneğitimişlerindedikkatveözelbirgayretleçalışmaktır.Bugüniseilkişi-mizmevcutokullarıiyibirşekildeidareetmektir.”

Hükümetprogramındaeğitimleilgilibuhükümlerdikkatealındığın-da,Türkiye’nineğitimineyönelikilkdevletpolitikasınınbelirlendiğian-laşılmaktadır.Ayrıca,buprogramdauygulanacakeğitimprogramlarınınülkeninsavaşiçindebulunmasınedeniyleşimdikieğitimkurumlarındauygulanmaktaolaneğitimprogramlarıileyönetileceğiifadeedilmekte-dir.

4

İLK MAARİF KONGRESİ

MustafaKemalATATÜRK;varolma,yadayokolmasavaşınınveril-diğiKurtuluşSavaşısırasında,SakaryaMuharebesiöncesinde15Tem-muz1921tarihinde,Polatlı’dantopseslerininduyulduğubirortamda,Ankara’da Birinci Maarif Kongresini toplamıştır. Atatürk’ün eğitimebüyükönemverdiğininbirgöstergesiolanbuKongreye250’denfazlakadınveerkeköğretmenkatılmışveKongreninaçılışınıMustafaKemalAtatürkyapmıştır.AltıgünsürenbuKongredemillîeğitimle ilgili so-runlardilegetirilmiştir.MustafaKemalAtatürkcephedengelerekkatıl-dığıbuKongre’ninaçılışkonuşmasında;

1. “Yüzyıllarsürenderinbirumursamazlığındevletyapısındaaçtığıyaralarısarmakiçingerekliolançabalarınenbüyüğünü,hiçkuşkusuz,eğitimalanındaesirgemedengöstermekgerekir.”

2. “Bugüne değin izlenen eğitim ve öğretim yöntemlerinin, ulusu-muzungerilemetarihindeenönemlietkenolduğuinancındayım.Onuniçinbireğitimprogramındansözederken,geçmişinboş inançlarındanveyaradılışımızınnitelikleriilehiçdeilgisiolmayanyabancıdüşünce-lerden,doğudanvebatıdangelentümetkilerdenbüsbütünuzak,ulusalyaradılışve tarihimizeuygunbirkültürdüşünüyorum.Çünküulusaldehamızın tamolarakgelişmesi, ancakböylebir kültürle sağlanabilir.Herhangibiryabancıkültür,şimdiyekadarizlenenyabancıkültürlerinyıkıcısonuçlarınıtekrarettirilebilir.Kültür,yapıldığıgeliştiğiyerinözel-liklerinebağlıdır.Buyerulusunkarakteridir.”

3. “Çocuklarımızvegençlerimizyetiştirilirken,onlaraözellikle,varlı-ğıile,hakkıile,birliğiileçatışanbütünyabancıöğelerlesavaşmagereğiveulusaldeğerleri coşku ile,herkarşıtdüşünceönündeyeğinlikleveözveriilesavunmazorunluluğuiyiceöğretilmelidir.Yenikuşağınbütünmanevîgüçlerine,bunitelikveyeteneklerinaşılanmasıönemlidir.Sü-reklivekorkunçbirboğuşmabiçimindebudunlar(kavimler),yaşamıntemelilkesi,bağımsızvemutlukalmakisteyenherulustan,bunitelikleritambirtitizlikleistemektedir.”

5

Atatürkbukonuşmasında,savaşındaetkisiiledahaçok; *Bağımsızlık, *Öğretimyöntemvemetotları, *Ulusalkültürvedeğerleriüzerindedurarak,eğitimprogramlarınınbukavramlarıkapsayacak,geliştirecekvebenimsetecekbiçimdeyapıl-masıgerektiğinideayrıcabelirtmiştir.Öğretimyöntemlerikonusundada, 1Mart 1923 tarihindeTBMM’nin açılış konuşmasında“Eğitim ve öğretimde uygulanacak yöntem, bilgiyi, insan için fazla bir süs, bir baskı aracı yahut uygar bir zevkten çok, maddî hayatta başarılı olmayı sağlayan bir araç haline getirmektir.”demekle,bireyinhayatahazırlan-masınayönelikbireğitimuygulanmasınınöneminivurgulamıştır.

EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISININ DÜZENLENMESİ

MillîEğitimSistemininyapısı,22Mart1926tarihindeçıkarılan3Ni-san 1926 tarihinde yürürlüğe giren 789 sayılı Maarif Teşkilatına DairKanun’ladüzenlenmiştir.BuKanunun2.MaddesiiledeyalnızcaeğitimveöğretimhizmetleriniyürütmeküzereMillîEğitimBakanlığıbünye-sindebirTalimveTerbiyeDairesi(TalimveTerbiyeKuruluBaşkanlığı)oluşturulmuştur.Budaireningörevveyetkilerinin iseBakanlarKuru-luncaçıkarılacakbiryönetmeliklebelirlenmesiöngörülmüştür.

Atatürk,1Kasım1926tarihindeTBMM’ndeyaptığıkonuşmasında,“Memlekette talim ve tedris esaslarını, ilmi ve müstakil bir merkez-den sevk ve idare maksadıyla tasavvur edilen Talim ve Terbiye Dairesi kurulmuştur.”diyerekbudurumuTürkMilletineduyurmuştur.

MillîEğitimSisteminingeliştirilmesiniveniteliğininçağdaşstandart-larayükseltilmesini sağlamakamacıyla,bilimselbirdanışmavekararorganıolanTalimveTerbiyeKuruluBaşkanlığı,MillîEğitimBakanlığı-nınyasailekurulmuşanaorganıözelliğinitaşımaktadır.

1Kasım1928 tarihinde çıkarılan1353 sayılıKanunla;Arapharfleriyerine,ülkelerinönemlibirbölümününkullandığıöğrenilmesivekulla-nılmasıdahakolayolanyenialfabeyegeçilmiştir.

6

KÖY ENSTİTÜLERİ

Ülkeninhızlasosyalyöndengelişmesiveekonomikyöndenkalkın-masınındesteklenmesigerekiyordu.Buamaçla,17Nisan1940yılındaçıkarılan3803sayılıKöyEnstitüleriKanunuileözgünbireğitimkuru-muolanKöyEnstitülerikurulmuşvebukurumlardayetiştirileceköğ-retmenlerinmodelioluşturulmuştur.Bukurumlarınamacı;ülkenüfusu-nunbüyükbirbölümünüoluşturanvekırsalkesimdeyaşayaninsanlaratemeleğitimvermeninyanısıra,ülkeninkalkınmasınıkırsalkesimdenbaşlatmakverefahseviyesiniyükseltmekiçinmalvehizmetüretimiileilgiligerekliolantemelbilgivebecerilerinkazandırılması idi.1940yı-lında14adetolarakkurulanKöyEnstitülerininsayısı21’eyükselmiştir.1954yılındaçıkarılan6234sayılıyasailekapatılarakilköğretmenokul-larıilebirleştirilmiştir.

7

II-YASAL DAYANAKLAR

1- T.C. ANAYASASI (1)

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER

II. Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi MADDE 42 –Kimse,eğitimveöğrenimhakkındanyoksunbırakıla-maz. Öğrenimhakkınınkapsamıkanunlatespitedilirvedüzenlenir. Eğitimveöğretim,Atatürkilkeleriveinkılâplarıdoğrultusunda,çağ-daşbilimveeğitimesaslarınagöre,devletingözetimvedenetimialtındayapılır.Buesaslaraaykırıeğitimveöğretimyerleriaçılamaz. Eğitimveöğretimhürriyeti,anayasayasadakatborcunuortadankal-dırmaz. İlköğretimkızveerkekbütünvatandaşlariçinzorunludurvedevletokullarındaparasızdır. Özelilkveortadereceliokullarınbağlıolduğuesaslar,devletokullarıileerişilmekistenenseviyeyeuygunolarak,kanunladüzenlenir. Devlet,maddîimkânlardanyoksunbaşarılıöğrencilerin,öğrenimleri-nisürdürebilmeleriamacıileburslarvebaşkayollarlagerekliyardımlarıyapar.Devlet,durumlarısebebiyleözeleğitimeihtiyacıolanlarıtoplumayararlıkılacaktedbirlerialır. Eğitimveöğretimkurumlarındasadeceeğitim,öğretim,araştırmaveincelemeileilgilifaaliyetleryürütülür.Bufaaliyetlerhernesuretleolur-saolsunengellenemez. Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türkvatandaşlarınaanadilleriolarakokutulamazveöğretilemez.Eğitimveöğretimkurumlarındaokutulacakyabancıdillerileyabancıdilleeğitimveöğretimyapanokullarıntâbiolacağıesaslarkanunladüzenlenir.Mil-letlerarasıandlaşmahükümlerisaklıdır. (1) 12Eylül2010referandumu,dâhiltümdeğişikliklerişlenmiştir.

8

BEŞİNCİ KISIM ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER

I. İnkılâp kanunlarının korunması

Madde 174 – Anayasanın hiçbir hükmü, Türk toplumunu çağdaşuygarlıkseviyesininüstüneçıkarmaveTürkiyeCumhuriyetininlâiklikniteliğinikorumaamacınıgüden,aşağıdagösterileninkılâpkanunları-nın, anayasanınhalkoyu ilekabul edildiği tarihteyürürlüktebulunanhükümlerinin,anayasayaaykırıolduğuşeklindeanlaşılamazveyorum-lanamaz.(2)

1.3Mart1340tarihlive430sayılıTevhidiTedrisatKanunu;

2.25Teşrinisani1341tarihlive671sayılıŞapkaİktisasıHakkındaKa-nun;

3.30Teşrinisani1341tarihlive677sayılıTekkeveZaviyelerleTürbe-lerinSeddineveTürbedarlıklarileBirTakımUnvanlarınMenveİlgası-naDairKanun;

4.17Şubat1926tarihlive743sayılıTürkKanunuMedenisiylekabuledilen,evlenmeakdininevlendirmememuruönündeyapılacağınadairmedeninikâhesasıileaynıkanunun110uncumaddesihükmü;

5.20Mayıs1928 tarihlive1288sayılıBeynelmilelErkamınKabulüHakkındaKanun;

6.1Teşrinisani1928tarihlive1353sayılıTürkHarflerininKabulveTatbikihakkındaKanun;

7.26Teşrinisani1934tarihlive2590sayılıEfendi,Bey,PaşagibiLakapveUnvanlarınKaldırıldığınadairKanun;

8.3Kanunuevvel1934tarihlive2596sayılıBazıKisvelerinGiyileme-yeceğineDairKanun.

9

2- 430 SAYILI TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU

Eğitim alanındaki en önemli reformlardan biri olarak kabul edilenve inkılap(devrim)kanunlarımızarasındayeralan430sayılıTevhid-iTedrisatKanunu3Mart1924tarihindeçıkarılmıştır.CumhuriyetDöne-mindeeğitimsisteminingenelyapısınınveyönetimininanahatlarınınbelirtildiğivedörtmaddedenoluşanbuKanunla;

➢ Türkiye’dekibilimveeğitimkurumlarının tamamıMillîEğitimBakanlığı’nabağlanmıştır.

➢ ÖzelVakıflarabağlıolarakfaaliyetgösterenmedrese(dinîeğitimkurumu)vemektepler(okullar)MillîEğitimBakanlığınadevredilmiştir.

➢ Dinîbireğitimkurumuolanmedreselerkaldırılarak,TürkMillîEğitimSisteminelâikveçağdaşnitelikkazandırılmıştır.

➢ Darülhilafemedreseleri,dinîtörenleriniyönetecekmemurlarıye-tiştirmeküzereİmamHatipOkullarıhalinegetirilmiştir.

➢ Tevhid-iTedrisatKanunu’nunkabuledildiği3Mart1924tarihin-de;ŞeriyeveEvkafVekâleti(ŞeriyeveVakıflarBakanlığı)ileHalifeliğinKaldırılmasıKanunudakabuledilmiştir.Budevrim(inkılap)yasaları-nınyürürlüğegirmesiile;

3Cumhuriyetinlâikniteliğivemilletegemenliğinedayandırıldı-ğıbelirtilmiştir.

3Millîkültür,millîbirlikveberaberlik,bilimselesaslaradayalıçağdaşeğitimsisteminintemelleriatılmıştır.

10

3- 222 SAYILI İLKÖĞRETİM VE EĞİTİM KANUNU

TürkMillîEğitimSisteminidüzenleyentemelkanunlardanbiride,12Ocak1961yılındaçıkarılan222sayılıİlköğretimveEğitimKanunu’dur.SosyalfaydasıağırlıklıvezorunluvatandaşlıkeğitiminidüzenleyenbuKanunlaözetolarak;

➢ İlköğretim;TürkMilletininkadınveerkekbütünfertlerinimillîamaçlarauygunolarakbedenî,zihnîveahlakîgelişmeleriniveyetişme-lerinisağlamakolaraktanımlanmaktadır. ➢ TürkiyeCumhuriyetiDevleti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olankızveerkekçocuklarınilköğrenimleriniresmîveyaözeleğitimkurum-larındayapmaklamükellefolduklarını,

➢ İlköğretiminilköğretimkurumlarındaverileceği,

➢ Zorunluilköğrenimçağındaolankızveerkekçocuklariçin,ilköğ-retimindevletokullarındaparasızolduğu,

➢ İllerdeilköğretimokullarınınaçılmavekapanmazamanlarını,

➢ Buokullarakayıtvekabulişlerini,

➢ Okullaradevamkonusunu,arsaişlerini,ilköğretimingelirvegi-derlerivediğerilköğretimileilgilihükümlerikapsamaktadır.

11

4- 1739 SAYILI MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU

MillîEğitimSistemimizinanayasasıolarakdabilinen,TürkMillîEği-timSistemini,okulöncesindenyükseköğretimekadarbirsistembütünlü-ğüyaklaşımıiledüzenleyen,1739sayılıMillîEğitimTemelKanunu’dur.BuKanun,TürkiyeBüyükMilletMeclisitarafından14.06.1973tarihindekabuledilmiş24.06.1973tarihve14574sayılıResmîGazete’deyayınla-narakyürürlüğegirmiştir. Toplumunmimarı,millîeğitimsistemimizinenönemliunsuruolançokdeğerliöğretmenlerimizin,geleceğimizinteminatıvegüvencesiolançocuklarımızıhangiamaçvetemelilkelerdoğrultusundayetiştirmelerigerektiğiMillîEğitimTemelKanunuilehükümaltınaalınmıştır.

MillîEğitimTemelKanunu,yüceTürkMilleti’ninkendisininasılta-nımladığınınvekendisinenasılbirgelecekhazırladığınınenönemlibel-gesiniteliğindetemelbirkanundur.

Çokdeğerlieğitimyöneticisiveöğretmenlerimizin;TürkiyeCumhu-riyetiDevletiolarakkendimizinasıltanımladığımızınvekendimizena-sılbirgelecekhazırladığımızıngöstergesiolanmillîeğitimsistemimizleilgiliolarak;

Temelyasaları, Kuruluşyasalarını, Temeleğitimleilgiliyasaları, çokiyiincelemelerieğitim,öğretimvebununlailgiliyönetimhizmet-lerinibuyasalaragöreyürüterek,geleceğimizingüvencesiveteminatıolançocuklarımızıilkeli ve hedefliolarakyetiştirmelerigerekmektedir.

Bu amaçla, TürkMillî Eğitim Sisteminin temel yasası olan ve tammetniilişikteverilen1739sayılıMillîEğitimTemelKanunu’nuçokdahaiyiincelemek,anlamakveuygulamakgerekmektedir.

12

MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU KanunNumarası :1739KabulTarihi :14/06/1973YayımlandığıResmiGazeteTarihi :24/06/1973 YayımlandığıResmiGazeteSayısı :14574

MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU (14/3/2014-28941 RG)

I - KANUNUN KAPSAMI:

Madde 1 - Bukanun,Türkmilli eğitiminindüzenlenmesinde esasolanamaçveilkeler,eğitimsisteminingenelyapısı,öğretmenlikmesle-ği,okulbinavetesisleri,eğitimaraçvegereçleriveDevletineğitimveöğretimalanındakigörevvesorumluluğuileilgilitemelhükümleribirsistembütünlüğüiçindekapsar.

13

BİRİNCİ KISIM: TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİ DÜZENLEYEN GENEL ESASLAR

BİRİNCİ BÖLÜM: TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI

I - GENEL AMAÇLAR: Madde 2 -TürkMilliEğitiminingenelamacı,TürkMilletininbütünfertlerini, 1. (Değişik bent: 16/06/1983 - 2842/1 md.)Atatürkinkılapveilkele-rineveAnayasada ifadesini bulanAtatürkmilliyetçiliğinebağlı; TürkMilletininmilli,ahlaki,insani,manevivekültüreldeğerlerinibenimse-yen, koruyanvegeliştiren; ailesini, vatanını,milletini sevenvedaimayüceltmeyeçalışan; insanhaklarınaveAnayasanınbaşlangıcındaki te-melilkeleredayanandemokratik,laikvesosyalbirhukukDevletiolanTürkiyeCumhuriyetinekarşıgörevvesorumluluklarınıbilenvebunlarıdavranışhalinegetirmişyurttaşlarolarakyetiştirmek;

2.Beden,zihin,ahlak,ruhveduygubakımlarındandengelivesağlıklışekildegelişmişbirkişiliğevekaraktere,hürvebilimseldüşünmegü-cüne,genişbirdünyagörüşünesahip,insanhaklarınasaygılı,kişilikveteşebbüsedeğerveren,toplumakarşısorumlulukduyan;yapıcı,yaratıcıveverimlikişilerolarakyetiştirmek;

3.İlgi,istidatvekabiliyetlerinigeliştirerekgereklibilgi,beceri,davra-nışlarvebirlikteişgörmealışkanlığıkazandırmaksuretiylehayataha-zırlamakveonların,kendilerinimutlukılacakvetoplumunmutluluğu-nakatkıdabulunacakbirmesleksahibiolmalarınısağlamak;

BöylecebiryandanTürkvatandaşlarınınveTürktoplumununrefahvemutluluğunuartırmak;öteyandanmillibirlikvebütünlükiçindeik-tisadi,sosyalvekültürelkalkınmayıdesteklemekvehızlandırmakveni-hayetTürkMilletiniçağdaşuygarlığınyapıcı,yaratıcı,seçkinbirortağıyapmaktır.

14

II - ÖZEL AMAÇLAR:

Madde 3 - Türkeğitimveöğretimsistemi,bugenelamaçlarıgerçek-leştirecekşekildedüzenlenirveçeşitliderecevetürdekieğitimkurum-larınınözelamaçları,genelamaçlaraveaşağıdasıralanantemelilkelereuygunolaraktespitedilir.

İKİNCİ BÖLÜM: TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ

I - GENELLİK VE EŞİTLİK:

Madde 4 -Eğitimkurumlarıdil, ırk,cinsiyet,(Değişik:19/02/2014-28918RG)engellilikvedinayırımıgözetilmeksizinherkeseaçıktır.Eği-timdehiçbirkişiye,aileye,zümreyeveyasınıfaimtiyaztanınamaz.

II - FERDİN VE TOPLUMUN İHTİYAÇLARI:

Madde 5 -Millieğitimhizmeti,Türkvatandaşlarınınistekvekabili-yetleriileTürktoplumununihtiyaçlarınagöredüzenlenir. III - YÖNELTME: Madde 6 -Fertler,eğitimlerisüresince,ilgi,istidatvekabiliyetleriöl-çüsündevedoğrultusundaçeşitliprogramlaraveyaokullarayöneltile-rekyetiştirilirler. (Değişik fıkra: 16/08/1997 - 4306/3 md.)Millieğitimsistemi,herba-kımdan,buyöneltmeyigerçekleştirecekbiçimdedüzenlenir.Buamaçla,ortaöğretimkurumlarına,eğitimprogramlarınınhedeflerineuygundü-şecekşekildehazırlıksınıflarıkonulabilir. Yöneltmedevebaşarınınölçülmesinde rehberlikhizmetlerindenveobjektifölçmevedeğerlendirmemetotlarındanyararlanılır. IV - EĞİTİM HAKKI: Madde 7 -İlköğretimgörmekherTürkvatandaşınınhakkıdır. İlköğretimkurumlarındansonrakieğitimkurumlarındanvatandaş-larilgi,istidatvekabiliyetleriölçüsündeyararlanırlar.

15

V - FIRSAT VE İMKAN EŞİTLİĞİ: Madde 8 - Eğitimdekadın,erkekherkesefırsatveimkaneşitliğisağ-lanır. Maddi imkânlardanyoksunbaşarılı öğrencilerin enyüksek eğitimkademelerinekadaröğrenimgörmelerinisağlamakamacıylaparasızya-tılılık,burs,kredivebaşkayollarlagerekliyardımlaryapılır. Özel eğitimeve korunmayamuhtaç çocukları yetiştirmek için özeltedbirleralınır. VI - SÜREKLİLİK: Madde 9 -Fertleringenelvemeslekieğitimlerininhayatboyuncade-vametmesiesastır. Gençlerineğitimiyanında,hayataveişalanlarınaolumlubirşekildeuymalarınayardımcıolmaküzere,yetişkinlerinsüreklieğitiminisağla-makiçingereklitedbirlerialmakdabireğitimgörevidir. VII - ATATÜRK İNKILAP VE İLKELERİ VE ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ: Madde 10 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/2 md.) EğitimsistemimizinherderecevetürüileilgilidersprogramlarınınhazırlanıpuygulanmasındavehertürlüeğitimfaaliyetlerindeAtatürkinkılapveilkeleriveAnayasadaifadesinibulmuşolanAtatürkmilliyet-çiliğitemelolarakalınır.Milliahlakvemillikültürünbozulupyozlaşma-dankendimizehasşekliileevrenselkültüriçindekorunupgeliştirilme-sineveöğretilmesineönemverilir. MillibirlikvebütünlüğüntemelunsurlarındanbiriolarakTürkdi-linin,eğitiminherkademesinde,özellikleribozulmadanveaşırılığaka-çılmadanöğretilmesineönemverilir;çağdaşeğitimvebilimdilihalin-dezenginleşmesineçalışılırvebumaksatlaAtatürkKültür,DilveTarihYüksekKurumuileişbirliğiyapılarakMiliEğitimBakanlığıncagerekentedbirleralınır.

16

VIII - DEMOKRASİ EĞİTİMİ: Madde 11 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/3 md.) Güçlüveistikrarlı,hürvedemokratikbirtoplumdüzeniningerçek-leşmesi vedevamı içinyurttaşların sahipolmaları gerekendemokrasibilincinin,yurtyönetimineaitbilgi,anlayışvedavranışlarlasorumlulukduygusunun vemanevi değerlere saygının, her türlü eğitim çalışma-larında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışılır; ancak, eğitimkurumlarındaAnayasadaifadesinibulanAtatürkmilliyetçiliğineaykırısiyasiveideolojiktelkinleryapılmasınavebuniteliktekigünlüksiyasiolayvetartışmalarakarışılmasınahiçbirşekildemeydanverilmez. IX - LAİKLİK: Madde 12 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/4 md.) Türkmilli eğitiminde laiklik esastır.Dinkültürüve ahlaköğretimiilköğretimokullarıilelisevedengiokullardaokutulanzorunluderslerarasındayeralır. X - BİLİMSELLİK: Madde 13 -Herderecevetürdekidersprogramlarıveeğitimmetotla-rıyladersaraçvegereçleri,bilimselveteknolojikesaslaraveyeniliklere,çevreveülkeihtiyaçlarınagöresürekliolarakgeliştirilir. Eğitimdeverimliliğinartırılmasıvesürekliolarakgelişmeveyenileş-meninsağlanmasıbilimselaraştırmavedeğerlendirmeleredayalıolarakyapılır. Bilgiveteknolojiüretmekvekültürümüzügeliştirmeklegörevlieği-timkurumlarıgereğincedonatılıpgüçlendirilir;buyöndekiçalışmalarmaddivemanevibakımındanteşvikedilirvedesteklenir.

17

XI - PLANLILIK: Madde 14 -Millieğitimingelişmesi iktisadi,sosyalvekültürelkal-kınmahedeflerineuygunolarakeğitim-insangücü-istihdamilişkileridikkatealınmaksuretiyle,sanayileşmevetarımdamodernleşmedege-rekli teknolojikgelişmeyisağlayacakmeslekive teknikeğitimeağırlıkverecekbiçimdeplanlanırvegerçekleştirilir. Mesleklerinkademeleriveherkademeninunvan,yetkivesorumlu-luklarıkanunla tespit edilirveherdereceve türdekiörgünveyaygınmeslekieğitimkurumlarınınkuruluşveprogramlarıbukademelereuy-gunolarakdüzenlenir. Eğitimkurumlarınınyer,personel,bina,tesisveekleri,donatım,araç,gereçvekapasiteleriileilgilistandartlaröncedentespitedilirvekurum-larınbustandartlaragöreoptimalbüyüklüktekurulmasıveverimliola-rakişletilmesisağlanır. XII - KARMA EĞİTİM: Madde 15 -Okullardakızveerkekkarmaeğitimyapılmasıesastır.Ancakeğitimintürüne,imkânvezorunluluklaragörebazıokullaryal-nızcakızveyayalnızcaerkeköğrencilereayrılabilir. XIII - EĞİTİM KAMPÜSLERİ VE OKUL İLE AİLENİN İŞBİRLİĞİ: (1) Madde 16 - (Değişik madde: 25/06/2009-5917 S.K./17.mad) Aynıalaniçindebirdenfazlaörgünve/veyayaygıneğitimkurumu-nunbiraradabulunmasıhalindeeğitimkampusukurulabilirvebunla-rınortakihtiyaçlarınıkarşılamaküzereeğitimkampusuyönetimioluş-turulabilir.Eğitimkampusubünyesindekiortakaçıkalan,kantin,salonve benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesi kampus yönetiminceyerinegetirilir.Buşekildeeldeedilengelirler,kampusunortakgiderle-rindekullanılır.Eğitimkampuslarınınkuruluşu,yönetimininoluşumu,gelirlerininharcanması vedenetlenmesi ile bu fıkrada belirtilendiğerhususlarMaliyeBakanlığıveMilliEğitimBakanlığıncamüşterekenha-zırlananyönetmelikledüzenlenir.

18

Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bu-lunmakiçinokulileailearasındaişbirliğisağlanır.Buamaçlaokullardaokul-ailebirliklerikurulur.Okul-ailebirlikleri,okullarıneğitimveöğre-timhizmetlerineetkinlikveverimlilikkazandırmak,okullarınvemaddiimkânlardanyoksunöğrencilerinzorunluihtiyaçlarınıkarşılamaküze-re;aynîvenakdîbağışlarıkabuledebilir,maddikatkısağlamakamacıylasosyalvekültüreletkinliklervekampanyalardüzenleyebilir,okullarınbünyesinde bulunan açık alan, kantin, salon ve benzeri yerleri işletti-rebilirveya işletebilirler.Öğrencivelilerihiçbir surettebağışyapmayazorlanamaz. Okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik organla-rınınoluşturulmasıveseçimşekilleri,sosyalvekültüreletkinliklerdensağlananmaddikatkılar,bağışlarınkabulü,harcanmasıvedenetlenmesiileaçıkalan,kantin,salonvebenzeriyerlerinişlettirilmesiveyaişletil-mesindensağlanangelirlerindağıtımyerleriveoranları,harcanmasıvedenetlenmesinedair usul ve esaslar,MaliyeBakanlığı veMilli EğitimBakanlığıncamüşterekenhazırlananyönetmelikledüzenlenir. MilliEğitimBakanlığıncabelirlenecekusulveesaslarçerçevesinde,gerekli görülen hallerde ilmilli eğitimmüdürlükleri; il sınırları içeri-sindebulunanbirveyabirdenfazlaeğitimkampusuyönetimininveyaokul-ailebirliğininişlettirebileceğiveyaişletebileceğiyerlereilişkiniha-leleribunlaradınayapmayayetkilidir. Eğitimkampuslarıveokul-ailebirlikleriningelirleri,genelbütçege-lirleri ile ilişkilendirilmeksizin eğitim kampusu yönetimi ve okul-ailebirliğiadınabankalardaaçılanözelhesaplardatutulur. Eğitimkampusuyönetimleriveokul-ailebirlikleri,bumaddekap-samındayapacaklarıişlemlervedüzenlenenkâğıtlaryönündendamgavergisiveharçlardanmuaf;bunlaravebunlartarafındanyapılanbağışveyardımlariseverasetveintikalvergisindenmüstesnadır.

(1)Bumaddebaşlığı”XIII–Okulileaileninişbirliği:”iken,25/6/2009tarihlive5917sayılıKanunun17incimaddesiylemetneişlendiğişekil-dedeğiştirilmiştir.

19

XIV - HER YERDE EĞİTİM: Madde 17 -Millieğitiminamaçlarıyalnızresmiveözeleğitimku-rumlarındadeğil,aynızamandaevde,çevrede,işyerlerinde,heryerdeveherfırsattagerçekleştirilmeyeçalışılır. Resmi,özelvegönüllüherkuruluşuneğitimleilgilifaaliyetleri,MilliEğitimamaçlarınauygunluğubakımındanMilliEğitimBakanlığınınde-netiminetabidir. İKİNCİ KISIM: TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI BİRİNCİ BÖLÜM: GENEL HÜKÜMLER

I - ÖRGÜN VE YAYGIN EĞİTİM: Madde 18 -Türkmillieğitimsistemi,örgüneğitimveyaygıneğitimolmaküzere,ikianabölümdenkurulur. Örgüneğitim,okulöncesieğitimi,ilköğretim,ortaöğretimveyükse-köğretimkurumlarınıkapsar. Yaygıneğitim,örgüneğitimyanındaveyadışındadüzenleneneğitimfaaliyetlerinintümünükapsar. İKİNCİ BÖLÜM: ÖRGÜN EĞİTİM A - OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ:

I - KAPSAM: Madde 19 -Okulöncesieğitimi,mecburiilköğrenimçağınagelmemişçocuklarıneğitiminikapsar. Bueğitimisteğebağlıdır. II - AMAÇ VE GÖREVLER: Madde 20 -Okulöncesieğitimininamaçvegörevleri,millieğitimingenelamaçlarınavetemelilkelerineuygunolarak,

20

1.Çocuklarınbeden,zihinveduygugelişmesiniveiyialışkanlıklarkazanmasınısağlamak; 2.Onlarıilköğretimehazırlamak; 3.Şartlarıelverişsizçevrelerdenveailelerdengelençocuklariçinor-takbiryetişmeortamıyaratmak; 4.ÇocuklarınTürkçeyidoğruvegüzelkonuşmalarınısağlamaktır. III - KURULUŞ: Madde 21 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/6 md.) Okulöncesieğitimkurumları,bağımsızanaokullarıolarakkurulabi-leceğigibi,gerekligörülenyerlerdeilköğretimokulunabağlıanasınıflarıhalindeveya ilgilidiğeröğretimkurumlarınabağlıuygulamasınıflarıolarakdaaçılabilir. Okulöncesieğitimkurumlarınınnerelerdevehangiöncelikleregöreaçılacağı,Milli EğitimBakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle dü-zenlenir. ( Mülga madde: 15/05/2008-5763 S.K/37. md.) B İLKÖĞRETİM: I - KAPSAM: Madde 22 - (Değişik madde: 30/03/2012-6287 S.K./7.md.) Mecburiilköğretimçağı6-13yaşgrubundakiçocuklarıkapsar.Buçağçocuğun5yaşınıbitirdiğiyılıneylülayısonundabaşlar,13yaşınıbitirip14yaşınagirdiğiyılınöğretimyılısonundabiter. II - AMAÇ VE GÖREVLER: Madde 23 -İlköğretiminamaçvegörevleri,millieğitimingenelamaç-larınavetemelilkelerineuygunolarak,

21

1.HerTürkçocuğunaiyibirvatandaşolmakiçingereklitemelbilgi,beceri,davranışvealışkanlıklarıkazandırmak;onumilliahlakanlayışı-nauygunolarakyetiştirmek; 2.HerTürkçocuğunuilgi,istidatvekabiliyetleriyönündenyetiştire-rekhayataveüstöğrenimehazırlamaktır. 3. (Ekbent:16/08/1997-4306/4md.)İlköğretiminsondersyılınınikinciyarısındaöğrencilere,ortaöğretimdedevamedilebilecekokulveprogramların hangimesleklerin yolunu açabileceği ve bumesleklerinkendilerinesağlayacağıyaşamstandardıkonusundatanıtıcıbilgilerver-meküzererehberlikservislerincegerekliçalışmalaryapılır. III - KURULUŞ: A İLKÖĞRETİM KURUMLARI: Madde 24 - (Değişik madde: 30/03/2012-6287 S.K./8.md.) İlköğretimkurumlarınınilkokulveortaokulolarakbağımsızokullarhâlindekurulmasıesastır.Ancakimkânveşartlaragöreortaokullar,il-kokullarlaveyaliselerlebirliktedekurulabilir. B KURULUŞ ŞEKİLLERİ: Madde 25 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/9 md.) (Mülga ilk fıkra: 16/08/1997 - 4306/9 md.;Yeniden düzenlenen fıkra: 30/03/2012-6287 S.K./9.md.)İlköğretimkurumları;dörtyılsürelivezo-runluilkokullariledörtyılsüreli,zorunluvefarklıprogramlararasındaterciheimkânverenortaokullarileimam-hatiportaokullarındanoluşur.Ortaokullarileimam-hatiportaokullarındaliseeğitiminidestekleyecekşekildeöğrencilerinyetenek,gelişimvetercihlerinegöreseçimlikders-leroluşturulur.Ortaokulveliselerde,Kur’an-ıKerimveHz.Peygambe-rimizinhayatı, isteğebağlı seçmelidersolarakokutulur.Buokullardaokutulacak diğer seçmeli dersler ile imam-hatip ortaokulları ve diğerortaokullariçinoluşturulacakprogramseçenekleriBakanlıkçabelirlenir.(1)

22

Nüfusunazvedağınıkolduğuyerlerde,köylergruplaştırılarak,mer-kezidurumdaolanköylerdeilköğretimbölgeokullarıvebunlarabağlıpansiyonlar,gruplaştırmanınmümkünolmadığıyerlerdeyatılıilköğre-timbölgeokullarıkurulur. (1)Bufıkra30/3/2012-6287/9maddesiylekabuledilmişolup,metneişlenmiştir. C - ORTA ÖĞRETİM: I - KAPSAM: Madde 26 - (Değişik madde: 30/03/2012-6287 S.K./10.md.) Ortaöğretim,ilköğretimedayalı,dörtyıllıkzorunlu,örgünveyayay-gınöğrenimverengenel,meslekivetekniköğretimkurumlarınıntümü-nükapsar.Buokullarıbitirenlereortaöğretimdiplomasıverilir. II - ORTAÖĞRETİMDEN YARARLANMA HAKKI: Madde 27 -İlköğretiminitamamlayanveortaöğretimegirmeyehakkazanmışolanheröğrenci,ortaöğretimedevametmekveortaöğretimimkânlarındanilgi,istidatvekabiliyetleriölçüsündeyararlanmakhak-kınasahiptir. III - AMAÇ VE GÖREVLER: Madde 28 - Ortaöğretimin amaç ve görevleri,Milli Eğitimin genelamaçlarınavetemelilkelerineuygunolarak, 1. Bütünöğrencilereortaöğretim seviyesinde asgari ortakbir genelkültürvermeksuretiyleonlarakişivetoplumsorunlarınıtanımak,çö-zümyollarıaramakveyurduniktisadisosyalvekültürelkalkınmasınakatkıdabulunmakbilincinivegücünükazandırmak, 2.Öğrencileri,çeşitliprogramveokullarlailgi,istidatvekabiliyetleriölçüsündevedoğrultusundayükseköğretimeveyahemmesleğehemdeyükseköğretimeveyahayataveişalanlarınahazırlamaktır.

23

Bugörevleryerinegetirilirkenöğrencilerin istekleri vekabiliyetleriiletoplumihtiyaçlarıarasındadengesağlanır. IV - KURULUŞ: Madde 29 - Ortaöğretim, çeşitli programlar uygulayan liselerdenmeydanagelir. Bellibirprogramaağırlıkverenokullaralise,tekniklisevetarımmes-leklisesigibieğitimdallarınıbelirleyenadlarverilir. NüfusuazvedağınıkolanveMilliEğitimBakanlığıncagerekligörü-lenyerlerde,ortaöğretimin,genel,meslekivetekniköğretimprogramla-rınıbiryönetimaltındauygulayançokprogramlıliselerkurulabilir. Ortaöğretim kurumlarının öğrenim süresi, uygulanan programınözelliğinegöre,MilliEğitimBakanlığıncatespitedilir. V - ORTAÖĞRETİMDE YÖNELTME: Madde 30 -Yöneltme ilköğretimdebaşlar; yanılmaları önlemekvemuhtemelgelişmeleregöreyenidenyöneltmeyisağlamakiçinortaöğre-timdededevameder. Yöneltmeesaslarıveçeşitliprogramlarveyaortaöğretimokullarıara-sındayapılacakyatayvedikeygeçişşartları,MilliEğitimBakanlığıncadüzenlenir. VI - YÜKSEKÖĞRETİME GEÇİŞ: Madde 31 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/10 md.) Liseveyadengiokullarıbitirenler,yükseköğretimkurumlarınagir-mekiçinadayolmayahakkazanır. Hangi yükseköğretim kurumlarına, hangi programları bitirenlerinnasılgirecekleri,girişşartlarıMilliEğitimBakanlığıileişbirliğiyapılarakYükseköğretimKurulutarafındantespitedilir.

24

VII - İMAM HATİP LİSELERİ: Madde 32 -İmam-hatipliseleri,imamlık,hatiplikveKur’ankursuöğreticiliğigibidinihizmetlerinyerinegetirilmesiilegörevlielemanlarıyetiştirmeküzere,MilliEğitimBakanlığıncaaçılanortaöğretimsistemiiçinde,hemmesleğehemyükseköğrenimehazırlayıcıprogramlaruygu-layanöğretimkurumlarıdır. VIII - GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ: Madde 33 - Güzel sanatlar alanlarında özel istidat ve kabiliyetleribelirençocuklarıküçükyaşlardanitibarenyetiştirmeküzereilköğretimveortaöğretimseviyesindeayrıokullaraçılabilirveyaayrıyetiştirmetedbirleri alınabilir.Özellikleri dolayısıyla bunların kuruluş, işleyiş veyetiştirmeileilgiliesaslarıayrıbiryönetmelikledüzenlenir. D - YÜKSEKÖĞRETİM: I - KAPSAM: Madde 34 - Yükseköğretim,ortaöğretimedayalıenazikiyıllıkyük-seköğrenimvereneğitimkurumlarınıntümünükapsar. II - AMAÇ VE GÖREVLER: Madde 35 -Yükseköğretiminamaçvegörevleri,millieğitimingenelamaçlarınavetemelilkelerineuygunolarak, 1. Öğrencileriilgi,istidatvekabiliyetleriölçüsündevedoğrultusundayurdumuzunbilimpolitikasınavetoplumunyüksekseviyedeveçeşitlikademelerdekiinsangücüihtiyaçlarınagöreyetiştirmek; 2.Çeşitlikademelerdebilimselöğretimyapmak; 3.Yurdumuzuilgilendirenlerbaştaolmaküzere,bütünbilimsel,tek-nikvekültürelsorunlarıçözmekiçinbilimlerigenişletipderinleştirecekincelemevearaştırmalardabulunmak;

25

4.Yurdumuzuntürlüyöndeilerlemevegelişmesiniilgilendirenbü-tünsorunları,Hükümetvekurumlarladaelbirliğietmeksuretiyleöğre-timvearaştırmakonusuyaparaksonuçlarınıtoplumunyararlanmasınasunmakveHükümetçeistenecekincelemevearaştırmalarısonuçlandı-rarakdüşüncelerinibildirmek; 5.Araştırmaveincelemelerininsonuçlarınıgösteren,bilimvetekni-ğinilerlemesinisağlayanhertürlüyayınlarıyapmak; 6.Türktoplumunungenelseviyesiniyükselticivekamuoyunuay-dınlatıcıbilimverilerinisözle,yazı ilehalkayaymakveyaygıneğitimhizmetlerindebulunmaktır. III - KURULUŞ:

A - YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI: Madde 36 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/11 md.) Yükseköğretimkurumlarışunlardır: 1.Üniversiteler, 2.Fakülteler, 3.Enstitüler, 4.Yüksekokullar, 5.Konservatuvarlar, 6.Meslekyüksekokulları 7.Uygulamavearaştırmamerkezleri, Yükseköğretimkurumlarınınamaçları,açılış,kuruluşveişleyişleriileöğretimelemanlarınailişkinesaslarveyükseköğretimkurumlarıileilgi-lidiğerhususlar,özelkanunlarındabelirlenir.

26

B - YÜKSEKÖĞRETİMİN DÜZENLENMESİ: Madde 37 -Yüksek öğretim,milli eğitim sistemi çerçevesinde, öğ-rencileri lisansöncesi, lisansve lisansüstüseviyelerindeyetiştirenbirbütünlükiçindedüzenlenir. Bubütünlükiçindeçeşitligörevleriyerinegetirenvefarklıseviyeler-deöğretimyapankuruluşlarbulunur.

Farklı seviyeler ve kuruluşlar arasında öğrencilere kabiliyetlerinegöre,yatayvedikeygeçişyollarıaçıktutulur.

IV - YÜKSEKÖĞRETİMİN PARALI OLUŞU: Madde 38 -Yükseköğretimparalıdır.Başarılıolanfakatmaddiim-kanlarıelverişliolmayanöğrencilerinkayıtücreti,imtihanharcıgibihertürlüöğrenimgiderleriburs,krediyatılılıkvebenzeriyollarlasağlanır. Öğrenimharçveücretlerinintutarlarıvebunlarınödenmetarzlarıilebursvekredilerintutarlarıvebunlarınverilişesasları,MaliyeBakanlığıilebirliklehazırlanacakyönetmelikletespitedilir.(1) Bazıalanlariçinmecburihizmetkarşılığıöğrenciyetiştirilmesihak-kındakihükümlersaklıdır.

(1) Bufıkradakiöğrenimharçveücretlerineilişkindüzenlemeninyö-netmelikleyapılmasınıöngörenkuralAnayasaMahkemesinin26/3/1974tarihveE.1973/32,K.1974/11sayılıKararıileiptaledilmiştir. V - YÜKSEKÖĞRETİM PLANLAMASI: Madde 39 - Yükseköğretimde,öğretimelemanlarından,tesislerdenveöğrencininzamanındanenverimlibirşekildeyararlanmayımümkünkılacakveçeşitlibölgelerdekiyükseköğretimkurumlarınındengelibirşekildegelişmesinisağlayacak tedbirleralınır;yükseköğretiminbütü-nünükapsayanveortaöğretimleilgisinisağlayanbirplanlamadüzenikurulur.

27

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: YAYGIN EĞİTİM I - KAPSAM, AMAÇ VE GÖREVLER: Madde 40 - Yaygıneğitiminözelamacı,milli eğitimingenelamaç-larınavetemelilkelerineuygunolarak,örgüneğitimsisteminehiçgir-memişyahut,herhangibirkademesindebulunanveyabukademedençıkmışvatandaşlara,örgüneğitiminyanındaveyadışında, 1.Okuma-yazmaöğretmek,eksikeğitimlerini tamamlamaları içinsüreklieğitimimkanlarıhazırlamak, 2.Çağımızınbilimsel,teknolojik,iktisadi,sosyalvekültürelgelişme-lerineuymalarınısağlayıcıeğitimimkânlarıhazırlamak, 3.Millikültürdeğerlerimizikoruyucu,geliştirici,tanıtıcı,benimseticinitelikteeğitimyapmak, 4.Topluyaşama,dayanışma,yardımlaşma,birlikteçalışmaveörgüt-lenmeanlayışvealışkanlıklarıkazandırmak, 5.İktisadigücünarttırılmasıiçingereklibeslenmevesağlıklıyaşamaşekilveusullerinibenimsetmek, 6.Boşzamanlarıiyibirşekildedeğerlendirmevekullanmaalışkan-lıklarıkazandırmak, 7.Kısasürelivekademelieğitimuygulayarakekonomimizingeliş-mesidoğrultusundaveistihdampolitikasınauygunmeslekleriedinme-lerinisağlayıcıimkanlarhazırlamak, 8.Çeşitlimesleklerdeçalışmaktaolanlarınhizmetiçindevemeslekle-rindegelişmeleriiçingereklibilgivebecerilerikazandırmaktır. II - KURULUŞ: Madde 41 - Yaygın eğitim, örgün eğitim ile birbirini tamamlaya-cak, gereğinde aynı vasıfları kazandırabilecek ve birbirinin her türlüimkânlarındanyararlanacakbiçimdebirbütünlükiçindedüzenlenir. Yaygıneğitim,genelvemesleki-teknikolmaküzereikitemelbölüm-denmeydanagelir.Bubölümlerbirbirinidestekleyicibiçimdehazırlanır.

28

III - KOORDİNASYON: Madde 42 -Genel,meslekive teknikyaygıneğitimalanındagörevalanresmi,özelvegönüllükuruluşlarınçalışmalarıarasındakikoordi-nasyonMilliEğitimBakanlığıncasağlanır. Genel yaygın eğitim programlarının düzenleniş şekli yönetmelikletespitedilir. MeslekiveteknikyaygıneğitimfaaliyetleriniyürütenBakanlıklarileözerkeğitimkurumlarıveresmiveözelişletmelerarasındaMilliEğitimBakanlığınca sağlanacakkoordinasyonve işbirliğinin esasları kanunladüzenlenir. ÜÇÜNCÜ KISIM: ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ I - ÖĞRETMENLİK : (1) Madde 43 -Öğretmenlik,Devletineğitim,öğretimvebununlailgiliyönetimgörevleriniüzerinealanözelbirihtisasmesleğidir.ÖğretmenlerbugörevleriniTürkMilliEğitimininamaçlarınavetemelilkelerineuy-gunolarakifaetmekleyükümlüdürler. Öğretmenlikmesleğinehazırlıkgenelkültür,özelalaneğitimivepe-dagojikformasyonilesağlanır. Yukarıdabelirtilenniteliklerikazanabilmeleriiçin,hangiöğretimka-demesindeolursaolsun,öğretmenadaylarınınyükseköğrenimgörme-lerininsağlanmasıesastır.Buöğrenimlisansöncesi,lisansvelisansüstüseviyelerdeyatayvedikeygeçişleredeimkanverecekbiçimdedüzenle-nir. (Ek fıkra: 30/06/2004 - 5204 S.K./1.md)Öğretmenlikmesleği; aday-lıkdönemindensonraöğretmen,uzmanöğretmenvebaşöğretmenol-maküzereüçkariyerbasamağınaayrılır.(Mülga ikinci cümle: 1/3/2014-6528/5 md.)

29

(Değişik:14/03/2014-28941 RG)Adayöğretmenliğeatanabilmekiçin;14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı DevletMemurları Kanununun 48 incimaddesinde sayılan şartlara ekolarak,yönetmeliklebelirlenenyükse-köğretimkurumlarındanmezunolmaveBakanlıkçaveÖlçme,SeçmeveYerleştirmeMerkezitarafındanyapılacaksınavlardabaşarılıolmaşartla-rıaranır. (Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Adayöğretmenler,enazbiryılfiilençalışmakveperformansdeğerlendirmesinegörebaşarılıolmakşartlarınısağlamakkaydıyla,yapılacakyazılıvesözlüsınavagirmeyehakkaza-nırlar.Uygulanacakolansözlüsınavdaadayöğretmenler; a)Birkonuyukavrayıpözetleme,ifadekabiliyetivemuhakemegücü, b)İletişimbecerileri,özgüveniveiknakabiliyeti, c)Bilimselveteknolojikgelişmelereaçıklığı, d)Toplulukönündetemsilyeteneğiveeğitimciliknitelikleri, yönlerindenBakanlıkçaoluşturulacakkomisyontarafındandeğer- lendirilir. (Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.)Sınavdabaşarılıolanlaröğretmenola-rakatanır.Sınavdabaşarılıolamayanadayöğretmenleriliçindeveyadı-şındabaşkabirokuldagörevlendirilerekbiryılınsonundaaltıncıfıkradabelirtilendeğerlendirmeyetekrartabitutulurlar.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.)Adayöğretmenliksüresisonundası-navagirmeyehakkazanamayanlarileüstüsteikidefasınavdabaşarılıolamayanlaradayöğretmenunvanınıkaybedervememuriyetle ilişiğikesilir.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.)Ancakadayöğretmenliğebaşlamadanönce14/7/1965tarihlive657sayılıDevletMemurlarıKanununagöreadaymemurluğukaldırılarakaslimemurluğaatanmışolanlarhakkındasekizincifıkrahükümleriuygulanmaz.BukişilerBakanlıktakazanılmışhakaylıkderecelerineuygunmemurkadrolarınaatanırlar.

30

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Sınav komisyonu üyeleri; Bakanlıkpersoneli,diğerkamukurumvekuruluşlarındaçalışanpersonelileöğ-retimelemanlarıarasındanseçilir.Bakanlıkgerekligördüğündeillerdeveyamerkezdebirdenfazlakomisyonoluşturabilir.Performansdeğer-lendirmesindedikkatealınacakmeslekîölçütler,sınavkonuları,komis-yonüyelerininseçimi,görevleri,çalışmausulveesaslarıilesınavailişkindiğerhususlaryönetmelikledüzenlenir.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.)Bumaddeninuygulanmasınailişkinolarak 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunununadaymemurlukileilgilihükümlerisaklıdır.

(Ek fıkra: 30/06/2004 - 5204 S.K./1.md)Kariyerbasamaklarındayük-selmedekıdem,eğitim((İptalibare:AnayasaMah.nin21/05/2008tarihliveE.2004/83,K.2008/107sayılıKararıile.)hizmetiçieğitim*,lisansüs-tüeğitim),etkinlikler(bilimsel,kültürel,sanatsalvesportifçalışmalar)vesicil(işbaşarımı)puanlarıilesınavsonuçlarıesasalınır.Değerlendir-me100tampuanüzerindenyapılır.Değerlendirmepuanının%10’unukıdem,%20’sinieğitim,%10’unuetkinlikler,%10’unusicil(işbaşarımı)ve%50’sinidesınavpuanıoluşturur.

(Ek fıkra: 30/06/2004 - 5204 S.K./1.md)Kariyerbasamaklarındayük-seleceklerdeğerlendirmepuanlarınagörebaşarısıralamasınaalınır.De-ğerlendirmeyealınmakiçinsınavtampuanınınenaz%60’ınıalmışol-makşartıaranır. (Ek fıkra: 30/06/2004 - 5204 S.K./1.md)Öğretmenlikkariyerbasamak-larında yükseleceklerin gireceği sınav, (İptal ibare: Anayasa Mah.nin21/05/2008tarihliveE.2004/83,K.2008/107sayılıKararı ile.)sınavakatılacaklardaaranacakenazçalışmasüresi*,(İptalibare:AnayasaMah.nin21/05/2008tarihliveE.2004/83,K.2008/107sayılıKararıile.)hiz-metiçieğitim*veyalisansüstüeğitimnitelikleri,herbirdeğerlendirmeölçütüneilişkinhususlarvepuandeğerleri,(İptalibare:AnayasaMah.nin21/05/2008tarihliveE.2004/83,K.2008/107sayılıKararıile.)ala-nındayadaeğitimbilimlerialanındatezliyükseklisansveyadoktora

31

öğreniminitamamlamışolanlardanuzmanöğretmenlikveyabaşöğret-menlik için aranacakkıdem * , hizmet içi eğitim, etkinlikler (bilimsel,kültürel,sanatsalvesportifçalışmalar)vesicil (işbaşarımı)şartlarıvepuandeğerleri, (İptal ibare:AnayasaMah.nin21/05/2008tarihliveE.2004/83,K.2008/107sayılıKararıile.)branşlartemelindekiuzmanöğ-retmenlikvebaşöğretmenliksayıları*,yükselmeyeilişkinusulveesas-lar (İptal ibare:AnayasaMah.nin21/05/2008 tarihliveE.2004/83,K.2008/107sayılıKararıile.)ilediğerhususlar*MaliyeBakanlığıveDev-letPersonelBaşkanlığınınuygungörüşlerialınarakMillîEğitimBakan-lığıncaçıkarılacakyönetmelikledüzenlenir.**

(Ek fıkra: 30/06/2004 - 5204 S.K./1.md)Toplamserbestöğretmenkad-rosayısıiçinde,başöğretmenoranı%10,uzmanöğretmenoranı%20’dir.BakanlarKurulubuoranlarıbirkatınakadaryükseltmeyeyetkilidir.

(1) Anayasa Mahkemesi’nin 21/5/2008 tarihli ve E.: 2004/83, K.:2008/107sayılıKararı ile;bumaddeye30/6/2004tarihlive5204sayılıKanunun1incimaddesiyleeklenenbufıkradayeralan“…hizmetiçieğitim,…”ibaresiiptaledilmişolup,İptalKararınınResmiGazete’deyayımtarihiolan18/3/2009tarihindenbaşlayarakbiryılsonrayürür-lüğegireceğihükümaltınaalınmıştır.

II- MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA BAĞLI “EĞİTİM YÜKSEK- OKULU” AÇMA YETKİSİ: Madde 44 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/12 md.) Öğretmenlik formasyonuverenveöğretmenyetiştirenMilliEğitimBakanlığınabağlıeğitimyüksekokulları,YükseköğretimKurulunungö-rüşüalınarak,BakanlarKurulukararıilekurulabilirler. III - ÖĞRETMENLERİN NİTELİKLERİ VE SEÇİMİ: Madde 45 -Öğretmenadaylarındagenelkültür,özelalaneğitimivepedagojik formasyon bakımından aranacak niteliklerMilli Eğitim Ba-kanlığıncatespitolunur.

32

(Değişik fıkra: 16/06/1983 - 2842/13 md. ) Öğretmenler,öğretmenye-tiştirenyükseköğretimkurumlarındanvebunlaradenkliğikabuledilenyurtdışıyükseköğretimkurumlarındanmezunolanlararasından,MilliEğitimBakanlığıncaseçilirler. Yüksek öğrenimleri sırasında pedagojik formasyon kazanmamışolanlarınihtiyaçduyulanalanlarda,öğretmenliğeatanmalarıhalindebugibilerinadaylıkdönemiiçindeyetişmeleriiçinMilliEğitimBakanlığın-cagereklitedbirleralınır. Hangidereceve türdekieğitim,öğretim, teftişveyönetimgörevle-rine,hangiseviyevealandaöğrenimgörmüşolanlarınnegibişartlarlaseçilebilecekleriyönetmelikledüzenlenir. IV - ÖĞRETMENLERİN BÖLGE HİZMETİ: Madde 46 -Öğretmenlikteyurdunçeşitlibölgelerindegörevyapmakesastır. Hizmetbölgeleriveihtiyaçlaragörebubölgelerarasıyerdeğiştirmeesaslarıyönetmelikledüzenlenir. V - UZMAN VE USTA ÖĞRETİCİLER: Madde 47 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/14 md.) Örgünveyaygıneğitimkurumlarındavehizmetiçiyetiştirmekurs,seminer ve konferanslarındauzmanveusta öğreticiler de geçici veyasürekliolarakgörevlendirilebilir. Öğretimtürveseviyelerinegöreuzmanveustaöğreticilerinseçim-lerindearanacakşartlar,görevveyetkileri,yönetmeliklerletespitedilir.

VI - ÖĞRETMENLERİN HİZMET İÇİ YETİŞTİRİLMESİ:

Madde 48 -Öğretmenlerindahaüstöğrenimgörmelerinisağlamaküzere yaz ve akşam okulları açılır veya hizmet içinde yetiştirilmelerimaksadıylakurslarveseminerlerdüzenlenir.

33

Yazveakşamokullarıöğretmenyetiştirenkurumlarcaaçılır;bunlaradevamederekyeterlikrediyidolduranöğretmenlereokurumunbelgeveyadiplomasıverilir. MilliEğitimBakanlığıncaaçılankursveseminerleredevamedenler-denbaşarısağlayanlarabelgeverilir.Bubelgelerin,öğretmenlerinata-ma,yükselmevenakillerindeneölçüdevenasıldeğerlendirileceğiyö-netmelikledüzenlenir. VII - YURT İÇİ VE YURT DIŞI YETİŞME İMKANLARI: Madde 49 -Yurtiçindevedışındadahaüstöğrenimyapmakveyabil-gi,görgüveihtisaslarınıarttırmakisteyenöğretmenlerinbellişartlarla,aylıklıveyaaylıksızizinlisayılmalarısağlanır;buşartlar,millieğitiminihtiyaçlarıgözönündetutularak,hazırlanacakyönetmeliklebelirtilir. VIII - ÖĞRETMEN KONUTLARI: Madde 50 -MilliEğitimBakanlığıncagerekligörülenyerlerde,özel-liklemahrumiyetbölgelerindegörevliöğretmenlerekonutsağlanır. Konutlarokulbinalarıilebirlikteplanlanırveyapılır. Eskieğitimkurumlarınınkonutihtiyacıbirplanabağlanırvebuko-nutlarınyapımıiçin,heryılMilliEğitimBakanlığıBütçesinegerekliöde-nekkonur. DÖRDÜNCÜ KISIM: OKUL BİNALARI VE TESİSLERİ

OKUL YAPILARI VE TAŞINMAZLARI (1) Madde 51 -Herderecevetürdekieğitimkurumlarınaaitbinavete-sislerçevreninihtiyaçlarınaveuygulanacakprogramlarınözelliklerinegöreMilliEğitimBakanlığıncaplanlanırveyaptırılır. BumaksatlaheryılMilliEğitimBakanlığıbütçesinegerekliödenekkonur.

34

Arsatemini ileokulbinavetesislerinyapımvedonatımında,Dev-letinazami imkanlarınınkullanılmasıyanındavatandaşlarınher türlüyardımlarındandayararlanılırveyardımlarteşvikedilirvedeğerlendi-rilir. (Ek fıkra: 03/12/2003 - 5005 S.K./1. md.;Değişik fıkra: 24/07/2008-5793 S.K./3.mad) MilliEğitimBakanlığınatahsisliHazinemülkiyetindekita-şınmazlarınMilliEğitimBakanlığıilemutabıkkalınaraktahsislerinikal-dırmayave5018sayılıKamuMalîYönetimiveKontrolKanununun46ncımaddesinebağlıolmaksızınsatışınaMaliyeBakanıyetkilidir.Ayrıcabu taşınmazlardanMilli Eğitim Bakanlığınca uygun görülenler,Mali-yeBakanlığı tarafından,24/11/1994 tarihlive4046sayılıÖzelleştirmeUygulamalarıHakkındaKanunhükümleriçerçevesindeözelleştirilmeküzereÖzelleştirmeİdaresiBaşkanlığınabildirilir.Bununüzerinesözko-nusutaşınmazlarÖzelleştirmeYüksekKuruluncaözelleştirmekapsamveprogramına alınır.Özelleştirmeuygulamasına ilişkin iş ve işlemler4046sayılıKanunagöreÖzelleştirmeİdaresiBaşkanlığıncayürütülür.(1)Bumaddebaşlığı”I-Okulyapıları:”iken,3/12/2003tarihlive5005sayılıKanunun1incimaddesiylemetneişlendiğişekildedeğiştirilmiş-tir.

(Ek fıkra: 03/12/2003 - 5005 S.K./1. md.;Değişik fıkra: 24/07/2008-5793 S.K./3.mad) 4046 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde taşınmazlarınözelleştirilmesisonucueldeedilecekgelirler,özelleştirmegiderleridü-şüldükten sonra Hazineye aktarılır. Bu taşınmazların satışından eldeedilengelirleri,biryandangenelbütçenin(B)işaretlicetvelinegelir,di-ğeryandanihtiyaçduyulanyerlerdeokulyapımıveonarımıamacıylakullanılmaküzereMilliEğitimBakanlığıbütçesineödenekkaydetmeyeMaliyeBakanı yetkilidir. Sermaye ödenekleri yılı yatırımprogramıylailişkilendirilir.

BEŞİNCİ KISIM : EĞİTİM ARAÇ VE GEREÇLERİ I - KAPSAM: Madde 52 -Eğitimaraçvegereçleri,eğitimkurumlarındakullanıla-cakderskitaplarıileöğretmenveöğrencilerekaynakveyardımcıolacakbasılıeğitimmalzemesini,millieğitimingenelamaçlarınıngerçekleşme-sineyararlıolacakdiğereserleriveeğitimaraçvegereçlerinikapsar.

35

II - GÖREV: Madde 53 -MilliEğitimBakanlığı,kendisinebağlıeğitimkurumları-nıneğitimaraçvegereçlerini,gelişeneğitimteknolojisineveprogramvemetotlarauygunolaraksağlamak,geliştirmek,yenileştirmek,standart-laştırmak,kullanılmasüresinivetelifhaklarınıvederskitabıfiyatlarınıtespitetmek,paralıveyaparasızolarak ilgililerinyararlanmasınasun-maklagörevlidir. III - GÖREVİN YERİNE GETİRİLMESİ: Madde 54 -MilliEğitimBakanlığıeğitimaraçvegereçlerini, 1.Hazırlamak,imaletmekvesatınalmak; 2.Kişilereveyakuracağıkomisyonlaraveyayarışmalardüzenleyerekhazırlatmak; 3.Özelkesimcehazırlananlarveyaimaledilenlerarasındanseçmekveyatavsiyeetmeksuretiyle53üncümaddedebelirtilengöreviniyerinegetirir. IV - OKULLARDA OKUTULACAK KİTAPLARIN TESPİTİ VE ÜCRET ÖDENMESİ: Madde 55 - (Değişik madde: 03/12/2003 - 5005 S.K./2. md.) *1* (İptal fıkra: Anayasa Mah.nin 15/05/2008 tarihli ve E. 2004/1, K.2008/106sayılıKararıile.)* MilliEğitimBakanlığıncahazırlanacakveyahazırlatılacakkitaplarileeğitimaraçvegereçlerinihazırlama,incelemeveredaksiyonundagörev-lendirilenlereücretödenir. Derskitaplarına ilişkinyarışmalardaderecealanlaraverileceködü-lünödeme,usulveesaslarıilemiktarıyönetmeliklebelirlenir. ÖzelkesimcehazırlananveokullardaderskitabıolarakokutulmaküzereMilliEğitimBakanlığınagönderileneserlerücretkarşılığıincele-nir.

36

Derskitaplarınınkabulü,uygunluksüresi,telifhakkıveücretlerleil-giliesaslar;incelemeişlemlerivealınacakincelemeücretimiktarı;MilliEğitimBakanlığıncaincelettirilecekeserleriçinödenecekücretmiktarı;derskitaplarınınhazırlanmasıveincelenmesindearanacakkriterlerilederskitabıüretenyayınevlerindearanacakkriterler;derskitabıdışın-dakidiğerkitapveeğitimaraçlarınınkullanımıvebunlardanhangileriiçinincelemeücretialınacağıveödeneceğiileilgiliesasveusullerMilliEğitimBakanlığıncaçıkarılacakyönetmelikledüzenlenir.

ALTINCI KISIM: EĞİTİM VE ÖĞRETİM ALANINDAKİ GÖREV VE SORUMLULUK

I - YÜRÜTME, GÖZETİM VE DENETİM: Madde 56 - Eğitim ve öğretim hizmetinin, bu kanun hükümlerinegöreDevletadınayürütülmesinden,gözetimvedenetimindenMilliEği-timBakanlığısorumludur. II - YASAKLIK: Madde 57 -Askerimaksatlarlaaçılacakokullarhariç,bukanunhü-kümlerineaykırıhiçbireğitimfaaliyetindebulunulamaz. III - OKUL AÇMA YETKİSİ: Madde 58 - (Değişik madde: 16/06/1983 - 2842/16 md.) Türkiye’deilköğretimokulu,liseveyadengiokullar,MilliEğitimBa-kanlığınınizniolmaksızınaçılamaz. MilliEğitimBakanlığıveyadiğerbirbakanlıktarafındanaçılmışveyaaçılacakokullar(Askeriliselerdâhil)ileözelokullarınderecelerinintayi-ni,MilliEğitimBakanlığınaaittir. Askeri eğitimkurumlarınındereceleri,Milli SavunmaBakanlığı ilebirliktetespitedilir.

37

Diğerbakanlıklarabağlılisevedengiokullarınprogramveyönetme-likleri,ilgilibakanlıklaMilliEğitimBakanlığıtarafındanbirlikteyapılırveMilliEğitimBakanlığıncaonanır. Diğerbakanlıklarabağlı okullar,MilliEğitimBakanlığınıngözetimvedenetimine tabidir.Gözetimvedenetimsonundauyguneğitimor-tamıveniteliğitaşımayankurumlarındenkliğiusulüneuygunşekildeMilliEğitimBakanlığıncaiptaledilir.BunaaitesaslarBakanlarKurulun-caçıkarılanbiryönetmelikledüzenlenir. IV - YURT DIŞI EĞİTİM: Madde 59 -Türkvatandaşlarınınyurtdışındaeğitim,öğrenimveih-tisasgörmeleriileilgiliDevlethizmetlerinindüzenlenmesinden(askeriöğrencilerhariç),MilliEğitimBakanlığısorumludur. YEDİNCİ KISIM: SON HÜKÜMLER I - KENAR BAŞLIKLARI:

Madde 60 -Bukanununmaddekenarbaşlıkları,sadeceilgilioldukla-rımaddelerinkonusunuvemaddelerarasındakisıralamavebağlantıyıgöstermekteolupkanunmetninedahildeğildir. II- KALDIRILAN HÜKÜMLER: Madde 61 -1340tarihve439sayılıOrtaTedrisatMuallimleriKanu-nunun3üncümaddesi,22/03/1926tarihve789sayılıMaarifTeşkilatınadairKanunun3ve4üncümaddeleri, 06/06/1949 tarihve5429sayılıMilliEğitimBakanlığınabağlıokullardaokutturulacakderskitaplarınınseçilmesi, basılmasıvedağıtılmasıhakkındaKanun, 05/01/1961 tarihve222sayılıİlköğretimveEğitimKanununun69uncumaddesivediğerkanunlarınbukanunaaykırıhükümleri,bukanununyayımıtarihinde,yürürlüktenkalkar.

38

III- YÖNETMELİKLER: Madde 62 -Bukanundasözügeçenyönetmelikler,Kanundabelirti-lengenelamaçvetemelilkelereuygunolarakMilliEğitimBakanlığınca,kanununyürürlüğegirmesindenitibarenengeçbiryıliçindeçıkarılır. EK VE GEÇİCİ MADDELER: Ek Madde 1 - (Ek madde: 16/06/1983 - 2842/17 md.) 14/06/1973tarihlive1739sayılıMilliEğitimTemelKanunundage-çen“temeleğitim”terimi“ilköğretim”olarakdeğiştirilmiştir. Geçici Madde 1 - Bukanununyürürlüğegirdiğitarihte,yükseköğre-nimkurumlarındaöğrencibulunanlarhakkında38incimaddehükmüuygulanmaz. Geçici Madde 2 - (Ek madde: 16/06/1983 - 2842/18 md; Mülga madde: 16/08/1997-4306/9 md.) Geçici Madde 3 - (Değişik madde: 30/03/2012-6287 S.K./11.md.) Zorunluortaöğretim2012-2013eğitim-öğretimyılındanitibarenuy-gulanmaya başlanır. Bakanlar Kurulu uygulamayı bir eğitim-öğretimyılıertelemeyeyetkilidir.

Geçici Madde 4 - (Değişik:14/03/2014-28941 RG)Bumaddeninyayı-mıtarihindenönce,uzmanöğretmenlikvebaşöğretmenlikunvanlarınımahkemekararıylaeldeedenlerin,mahkemekararınınaleyhlerineke-sinleşmesihâlindebukişilereunvanlarının iptaledildiği tarihtenönceyapılanödemelergerialınmaz.43üncümaddeyebuKanunlaeklenenbeşinci,altıncıveyedinci fıkrahükümleri,buKanununyayımıtarihindensonraadayöğretmenolarakgörevebaşlayanlarhakkındauygulanır. IV- YÜRÜRLÜK: Madde 63 -Bukanunyayımıtarihindeyürürlüğegirer. V- YÜRÜTME: Madde 64 - BukanunuBakanlarKuruluyürütür.

39

5- ATATÜRK İLKE VE İNKILÂPLARI(*)

ATATÜRKÇÜLÜK İLKELERİ

Atatürkçülük,Türkiye’ningerçeklerindendoğmuşbirdüşünce sis-temidir. Türkmilletinin iradesiyle oluşmuş, tarihi bir gelişmeninürü-nüdür.Atatürkçülük, her şeyden öncemillete haklarını tanıma ve ta-nıtmadır;milletegemenliğininifadesidir.Atatürkçülükbirkurtuluştur,milletçebağımsızlığakavuşmadır. Atatürkçülük,çağdaşuygarlıkseviyesininüzerineulaşmadır,batılı-laşmadır;birdiğeranlamdadamodernleşmedir;hürdüşünceyitemsileder,hürriyetvedemokrasianlayışıdır. Atatürkçülük,modernbir toplumhayatıyaşamademektir; laikbirdüzenkurma,müsbetbilimzihniyetiyledevletiyönetmedir.Buikianla-mıylaAtatürkçülük,Türktoplumunauygunsosyalvesiyasalkurumlarıkurmavemoderntoplumolmademektir. Atatürkçülükilkelerini“Temelİlkeler”ve“Bütünleyiciİlkeler”olmaküzereikigruptadeğerlendirmekteyiz.“Temelİlkeler”:Cumhuriyetçilik,Milliyetçilik,Halkçılık,Devletçilik,Laiklikveİnkılâpçılıktır.“Bütünleyiciİlkeler” :MilliEgemenlik,MilliBağımsızlık,MilliBirlikveBeraberlik,“YurttaSulh,CihandaSulh”,Çağdaşlaşma,BilimsellikveAkılcılık,İn-sanveİnsanlıkSevgisidir.

ATATÜRK’ÜN İFADESİYLE İLKELERİNİN TANIMI I.TEMEL İLKELER

1. Cumhuriyetçilik: Türkmilletininkarakterveâdetlerineenuygunolanidare,Cumhuri-yetidaresidir.(1924) Cumhuriyetrejimidemek,demokrasisistemiyledevletşeklidemek-tir.(1933) Cumhuriyet,yüksekahlâkîdeğervenitelikleredayananbiridaredir. Cumhuriyetfazilettir....(1925)

40

Bugünkü hükümetimiz, devlet teşkilâtımız doğrudan doğruyamilletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet ve hükümetteşkilâtıdırki,onunadıCumhuriyet’tir.Artıkhükümetilemilletarasın-dageçmiştekiayrılıkkalmamıştır.Hükümetmilletvemillethükümettir.(1925)

2. Milliyetçilik:

TürkiyeCumhuriyeti’nikuranTürkhalkınaTürkMilletidenir.(1930) Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, Trabzonlu, İstanbullu, Trakyalı veMakedonyalıhepbirsoyunevlâtlarıvehepaynıcevherindamarlarıdır.(1923) BizdoğrudandoğruyamilliyetperverizveTürkmilliyetçisiyiz.Cum-huriyetimizindayanağıTürktoplumudur.Butoplumunfertlerineka-darTürkkültürüiledoluolursa,otoplumadayananCumhuriyetdeokadarkuvvetliolur.(1923) Bizöylemilliyetçilerizki,bizimleişbirliğiyapanbütünmilletleresay-gıduyarız.Onlarınmilliyetlerininbütüngereklerinitanırız.Bizimmilli-yetperverliğimizherhaldebencilvegururlubirmilliyetperverlikdeğil-dir.(1920)

3. Halkçılık:

İçsiyasetimizdeilkemizolanhalkçılık,yanimilletinbizzatkendige-leceğinesahipolmasıesasıAnayasamıziletespitedilmiştir.(1921) Halkçılık,toplumdüzeniniçalışmaya,hukukadayandırmakisteyenbirtoplumsistemidir.(1921) TürkiyeCumhuriyetihalkınıayrıayrısınıflardanoluşmuşdeğilfakatkişiselvesosyalhayatiçinişbölümüitibariyleçeşitlimesleklereayrılmışbirtoplumolarakgörmekesasprensiplerimizdendir.(1923)

4. Devletçilik:

Devletçiliğin bizce anlamı şudur: Kişilerin özel teşebbüslerini veşahsîfaaliyetleriniesastutmak;fakatbüyükbirmilletinihtiyaçlarınıveçokşeylerinyapılmadığınıgözönündetutarak,memleketekonomisinidevletinelinealmak.(1936) Prensipolarak,devletferdinyerinegeçmemelidir.Fakatferdingeliş-mesiiçingenelşartlarıgözönündebulundurmalıdır.(1930) Kesinzaruretolmadıkça,piyasalarakarışılmaz;bununlaberaber,hiç-birpiyasadabaşıboşdeğildir.(1937)

41

5. Lâiklik:

Lâiklik,yalnızdinvedünyaişlerininayrılmasıdemekdeğildir.Bütünyurttaşlarınvicdan,ibadetvedinhürriyetidedemektir.(1930) Lâiklik,asladinsizlikolmadığıgibi,sahtedindarlıkvebüyücülüklemücadelekapısınıaçtığıiçin,gerçekdindarlığıngelişmesiimkânınıte-minetmiştir.(1930) Dinbirvicdanmeselesidir.Herkesvicdanınınemrineuymaktaser-besttir.Bizdinesaygıgösteririz.Düşünüşevedüşünceyekarşıdeğiliz.Bizsadecedinişlerini,milletvedevletişleriylekarıştırmamayaçalışıyor,kasıtvefiiledayanantutucuhareketlerdensakınıyoruz.(1926)

6. İnkılâpçılık (Devrimcilik):

Yaptığımızveyapmaktaolduğumuz inkılâpların, (devrimlerin)ga-yesiTürkiyeCumhuriyetihalkınıtamamençağdaşvebütünanlamvegörüşleriyleuygarbirtoplumhalineulaştırmaktır.(1925) Bizbüyükbirinkılâpyaptık.Memleketibirçağdanalıpyenibirçağagötürdük.(1925)

II. BÜTÜNLEYİCİ İLKELER:

1. Millî Egemenlik:

YeniTürkiyedevletininyapısınınruhumillîegemenliktir.Milletinka-yıtsızşartsızegemenliğidir.Toplumdaenyüksekhürriyetin,enyüksekeşitlikveadaletinsağlanması,istikrarıvekorunmasıancakveancaktamvekesinanlamıylamillîegemenliğisağlamışbulunmasıiledevamlılıkkazanır.Bundandolayı;hürriyetinde,eşitliğinde,adaletindedayanaknoktasımillîegemenliktir.(1923)

2. Millî Bağımsızlık: Tambağımsızlıkdenildiğizaman,elbettesiyasî,malî, İktisadî,adlî,askerî,kültürelvebenzeriherhusustatambağımsızlıkvetamseferber-likdemektir.Busaydıklarımınherhangibirindebağımsızlıktanmahru-miyet,milletvememleketingerçekanlamıylabütünbağımsızlığındanmahrumiyetidemektir.(1921)

42

Türkiyedevletininbağımsızlığımukaddestir.O,ebediyensağlanmışvekorunmuşolmalıdır.(1923)

3. Millî Birlik ve Beraberlik: Milletvebizyok,birlikhalindemilletvar.Bizvemilletayrıayrışey-lerdeğiliz.(1919) Bizmillîvarlığıntemelini,millîşuurdavemillîbirliktegörmekteyiz.(1936) Toplubirmilleti istilâetmek,daimadağınıkbirmilleti istilâetmekgibikolaydeğildir.(1919)

4. Yurtta Sulh (Barış) Cihanda Sulh:

Yurttasulh,cihandasulhiçinçalışıyoruz.(1931) TürkiyeCumhuriyeti’nin en esaslı prensiplerinden biri olan yurttasulh,cihandasulhgayesi,insaniyetinvemedeniyetinrefahveterakki-sindeenesaslıâmilolsagerektir.(1933) Sulh,milletlerirefahvesaadeteeriştireneniyiyoldur.(1938)

5. Çağdaşlaşma: Milletimizi en kısa yoldanmedeniyetin nimetlerine kavuşturmaya,mesut ve müreffeh kılmaya çalışacağız ve bunu yapmayamecburuz.(1925) BizBatımedeniyetinibirtaklitçilikyapalımdiyealmıyoruz.Ondaiyiolarakgördüklerimizi,kendibünyemizeuygunbulduğumuziçin,dün-yamedeniyetseviyesiiçindebenimsiyoruz.(1926)

6. Bilimsellik ve Akılcılık:

a)Bilimsellik:Dünyadaherşeyiçin,medeniyetiçin,hayatiçin,başarıiçinengerçekyolgöstericibilimdir,fendir.(1924) Türkmilletininyürümekteolduğu ilerlemevemedeniyetyolunda,elindevekafasındatuttuğumeşale,müspetbilimdir.(1933) b)Akılcılık:Bizim; akıl,mantık, zekâ ilehareket etmek enbelirginözelliğimizdir.(1925) Budünyadaherşeyinsankafasındançıkar.(1926)

43

7. İnsan ve İnsanlık Sevgisi:

İnsanlarımesutedeceğimdiyeonlarıbirbirineboğazlatmakinsanlık-tanuzakvesondereceüzülecekbirsistemdir. İnsanlarımesutedecekyegânevasıta,onlarıbirbirlerineyaklaştırarak,onlarabirbirlerinisevdi-rerek,karşılıklımaddîvemanevîihtiyaçlarınıtemineyarayanhareketveenerjidir.(1931) Biz kimsenin düşmanı değiliz.Yalnız insanlığın düşmanı olanlarındüşmanıyız.(1936)

ATATÜRK İNKILÂPLARI

Atatürkİnkılâplarıbirdirilişveyenilikhareketidir.Millibağımsızlıkvemilliegemenlikmücadelesidir. Türkiye’yi gerçek anlamdaModern bir devlet ve toplum hayatınaulaştıranbudevrimler,diğerdevrimlerderastlanmayanköktenveesaslıdeğişiklikleribaşarmıştır. Atatürkİnkılâplarısadecebiriktidardeğişikliği,birsınıfsavaşı,sos-yalbakımdanbelirlialanlardabasitbirdeğişiklikdeğil,birmilletinka-derinin, alınyazısının değişikliğidir. Sosyal bünyede kökten, esaslı vesüreklibirdeğişikliktir.

Sosyal alanda yapılan inkılâplar:

➢ Takvim,saatveölçülerdeyapılandeğişiklikler, ➢ Sağlıkalanındayapılandüzenlemeler, ➢ Şapkakanunu, ➢ Türkkadınınaverilenhaklar, ➢ Kılıkkıyafettedeğişiklik, ➢ Tekkevezaviyelerinkapatılması ➢ SoyadıKanunu. Siyasal alanda yapılan inkılâplar:

➢ 1924anayasasınınkabuledilmesi, ➢ Cumhuriyetinilanı, ➢ Saltanatınkaldırılması, ➢ Halifeliğinkaldırılması, ➢ Çokpartilihayatageçişdenemeleri

44

Eğitim alanında yapılan inkılâplar:

➢ Güzelsanatlardayapılanyenilikler, ➢ TürkDilveTarihKurumlarınınkurulması, ➢ Üniversitereformları ➢ Öğretiminbirleştirilmesi, ➢ Milletmekteplerininaçılması, ➢ Harfdevrimi, ➢ Medreselerinkapatılmasıdır. ➢ Halkevleri, ➢ Müzecilik. Hukuk alanında yapılan inkılâplar:

➢ Türkcezakanunu, ➢ Mecelleninkaldırılması, ➢ Şeriyyemahkemelerininkapatılması, ➢ TeşkilatıEsasiyeKanunu, ➢ Yenianayasanınkabulü, ➢ Medenikanununkabulü

Ekonomik alanda yapılan inkılâplar:

➢ 1.ve2.kalkınmaplanlarınınyapılması, ➢ Ticaretvesanayiodalarınınkurulması, ➢ Örnekteşkiledecekçiftliklerinkurulması, ➢ Aşarvergisininkaldırılması, ➢ İzmiriktisatKongresi, ➢ Çiftçininözendirilmesiileilgiliçalışmalar, ➢ Tarımkredikooperatiflerininkurulması, ➢ Kabotajkanunu, ➢ SanayiTeşvikKanunu’nunkabuledilmesi.

(*)Kurtuluş,Kuruluş,Cumhuriyet;TC.KültürBakanlığı;1999

45

6- EĞİTİMLE İLGİLİ KANUNLAR

KANUN NO: KANUN’UN ADI: R.G.YAYIMI:

430 Tevhid-iTedrisat(ÖğretimBirliği) 6.03.1924-631739 MillîEğitimTemelKanunu 24.06.1973-14574842 İlkMektepMuallimleriVeMuavinleri HakkındaKanun 2.06.1926-3881117 KüçükleriMuzırNeşriyattanKoruma Kanunu 7.07.1927-6273704 KöyEğitmenKurslarıylaKöyÖğretmen OkullarınınİdaresineDairKanun 19.01.1942-53083803 KöyEnstitüleriKanunu 22.04.1940-44914274 KöyOkullarıVeEnstitüleriTeşkilat Kanunu 25.06.1942-51416234 KöyEnstitüleriİleİlköğretimOkullarının BirleştirilmesiHakkındaKanun 4.02.1954-86255822 Sağır,DilsizVeKörlerMüessesesinin MillîEğitimBakanlığınaDevrineDair Kanun 9.08.1951-7880222 İlköğretimVeEğitimKanunu 12.01.1961-107054306 ZorunluEğitimin(İlköğretimin)8Yıla ÇıkarılmasıUygulanmasıİçin YaptırımlarGetirenYasa 18.8.1997-23084439 OrtaTedrisatMuallimleriKanunu 7.04.1924-605580 ÖzelÖğretimKurumlarıKanunu 14.02.2007-264343423 MaarifVekâletineBağlıErtikOkulları Mütedavil(Döner)SermayesiHakkında Kanun 14.06.1938-3933

46

3122 ÖğreticiVeTeknikFilmlerHakkında

Kanun 18.02.1937-3537

2089 Çırak,KalfaVeUstalıkKanunu 5.07.1977-15987

3308 ÇıraklıkVeMeslekEğitimiKanunu 5.06.1986-19139

5544 MeslekîYeterlilikKurumuKanunu 7.10.2006-26312

5763 İşKanunuVeBazıKanunlarda

DeğişiklikYapılmasıHakkındaKanun

(İstihdamPaketiHakkındaKanun) 26.05.2008-26887

4702 SayılıKanunla; 10.07.2001-24458

2547SayılıYüksekÖğretimKanunu

3308SayılıÇıraklıkVeMeslekEğitimiKanunu

3797SayılıMillîEğitimBakanlığınınTeşkilat

VeGörevleriHakkındaKanun 4306SayılıSekizYıllıkEğitimKanunuİle 3418SayılıKanundaDeğişiklikYapanÇerçeve NiteliğindekiKanun

789 MaarifTeşkilatınaDairKanun 22.03.1926-3382287 MaarifVekâletiMerkezTeşkilatıVe VazifeleriHakkındaKanun 4.02.1954-86253797 MilliEğitimBakanlığınınTeşkilat VeGörevleriHakkındaKanun 12.05.1992-21226652 (KHK)MillîEğitimBakanlığının TeşkilatVeGörevleriHakkındaKanun HükmündeKararname 14.09.2011-28054

47

7- 1-5 KASIM 2010 TARİHLERİ ARASINDA YAPILAN 18. MİLLÎ EĞİTİM ŞÛRASI KARARLARI

TürkMillîEğitimSisteminingeliştirilmesivekalitesininartırılmasıamacıyla,toplumunherkesiminintemsilcilerininkatılımıyla,1-5Kasım2010tarihindetoplanan18.MilliEğitimŞûrasıkararları,çokdeğerlieği-timyöneticisiveöğretmenlerimizinbilgilerinesunulmuştur.

ÖĞRETMENİN YETİŞTİRİLMESİ, İSTİHDAMI VE MESLEKİ GELİŞİMİ

1.2023VizyonuesasalınarakMillîEğitimBakanlığıveYüksekÖğre-timKuruluarasındakikoordinasyongeliştirilmeli,ortaveuzunvadedeöğretmenihtiyacıplanlanmalıveihtiyaçdoğrultusundaöğretmenyetiş-tirilmelidir. 2.Meslekiveteknikortaöğretimkurumlarınınöğretmenihtiyacınınkarşılanabilmesi için, yeni kurulan turizm fakültesi, sanat ve tasarımfakültesi ile teknoloji fakültesiöğrencileri ileçocukgelişimiveeğitimibölümüöğrencilerininYÖK’ünbelirlediğikriterlerçerçevesindepeda-gojikformasyoneğitimialmalarısağlanmalı,çocukgelişimiveeğitimiöğretmenihtiyacıiçinsağlıkbilimlerifakülteleribünyesindebirbölümaçılmalı,bufakültelerdışındakalanalanlarda,öğretmenihtiyacıeğitimfakülteleritarafındankarşılanmalıdır. 3. Eğitimfakültesidışındaformasyoneğitimiverenfakültelerde,öğ-retmenlikmeslekbilgisiderslerininyanında,genelkültürvealandersle-rideamacauygunolarakgeliştirilmelidir. 4.Öğretmenyetiştirilmesiüniversitebazındaelealınmalı,öğretmen-likveyaeğitimüniversitesikurulmalıdır. 5.Öğretmenyetiştirenyükseköğretimkurumlarındakisonsınıföğ-rencilerinin, yaparak yaşayarak deneyim kazanmaları için okullardaalan uygulama eğitimlerini, öğretim elemanları ve öğretmenlerin reh-berliğinde,adayöğretmenlikuygulamasışeklindeöğretimyılıboyuncayapmalarısağlanmalıdır.

48

6.ÖğretmenyetiştirmesisteminingeliştirilmesiaçısındanönemlibirçalışmagrubuolanÖğretmenYetiştirmeTürkMillîKomitesi;yenidenyapılandırılmalı,güçlendirilmeli,kimlerdenoluşacağı,yetkivesorum-luluklarıileilgiliyenibirdüzenlemeyapılmalıveYÖKileMEB’denba-ğımsızkararalabilenbirkurulhalinegetirilmelidir.

7.Anadoluöğretmen lisesimezunlarınıneğitim fakültelerineönce-likli tercihleri arasında yer vermeleri için özendirici tedbirler alınmalıvebuokullarındersleri,eğitimfakültelerinekaynaklıkedecekbiçimdeyenidendüzenlenmelidir.

8. Öğretmen alımında uygulanan sınavlarda, adaylara öğretmenlikmeslek bilgisi ve genel kültür alanları yanındamezun oldukları özelalanlarailişkinsorulardasorulmalıdır.

9.Öğretmenleringelirdüzeyivestatülerininyükseltilmesineyönelikçalışmalara hız verilmeli; öğretmen istihdamında kadrolu, sözleşmeli,ücretli,vekilöğretmenlikgibifarklıuygulamalarkaldırılaraktümöğret-menlerinkadroluolarakistihdamısağlanmalı;mevcutsözleşmeliöğret-menlerkadroyageçirilmeli;başarılıöğretmenlerödüllendirilmeliayrıcazorunluhizmetbölgelerindeçalışanlara“zorunlubölgehizmettazmina-tı”ödenmelidir.

10.Öğretmenlerinokuldakalmasüreleriözendiricitedbirlerleartırıl-malıdır.

11.Öğretmenliğinbirihtisasmesleğiolduğugerçeğindenhareketle,uzaktanveya açık öğretimyoluyla okul öncesi öğretmenliği, İngilizceöğretmenliğivb. alanlardaöğretmenyetiştirilmesine izinverilmemeli-dir.

12. Öğretmenniteliğinin artırılması amacıyla, öğretimüyesi ve alt-yapısı yeterli olmayan üniversitelerde öğretmen yetiştiren kurumlaraçılmamalı,üniversitelerdeöğretmenlikmeslekbilgisiöğretimelemanıyetiştirilmesineağırlıkverilmeli,mevcutkurumlaröğretmenlikmeslekbilgisiilealanöğretimüyesivealtyapıolanaklarıaçısındandesteklen-melidir.

49

13.Özeleğitim,psikolojikdanışmave rehberlik ileokulöncesiöğ-retmenliğialanlarındaöğretmenaçığınınkapatılamamasınedeniyleüni-versitelerinöğretimelemanıyetiştirmeçalışmalarınaağırlıkverilmelivebubağlamda1416sayılıKanunkapsamındabualanlardanyurtdışınaöğrencigönderilmesineözengösterilmelidir. 14.Ortaöğretimalanöğretmeniihtiyacı,öncelikleeğitimfakültesior-taöğretimalanöğretmenliğiprogramlarımezunlarındankarşılanmalıvebuprogramların5yıllıköğretimsüresi4yılaindirilmelidir. 15.Öğretmenyetiştirenkurumlarda,öğrencilerinöğretmenyeterlilik-leriniveözellikleiletişimbecerilerinikazanmışolarakmezunolmalarısağlanmalıdır. 16. Fakültelerde yetiştirilen öğretmenler arasında niteliksel açıdanfarklılıklarınolmasınedeniyleöğretmenyetiştirenkurumlardaaraveri-lenakreditasyonçalışmalarıyenidenbaşlatılmalıdır. 17.Öğretmenyetiştirenkurumlardayetiştirileceköğretmenadayla-rınınniteliğininartırılmasıamacıylaöğretimüyelerininzorunluveekderssaatleriyenidendüzenlenmelivedersyükleriazaltılmalıdır. 18.Öğretmenlikmesleğininyıpratıcıbirmeslekolmasınedeniilebazımeslek gruplarında olduğu gibi yasalarca belirlenecek ölçülerde özeleğitimöğretmenleri baştaolmaküzere tümöğretmenleremeslekgüç-lüğüzammıverilmeli,bazıözendiriciönlemleralınaraköğretmenlerinistemelerihâlindeerkenemekliliklerisağlanmalıdır. 19. Halenbirçoközelilköğretimokulundaolduğugibiresmîilköğre-timokullarındada1,2ve3.sınıflardauzmanlaşmışbirsınıföğretmeniile4ve5.sınıflardadabranşöğretmenlerinindersleriyürütmesive2023perspektifiçerçevesinde,temeleğitimbirincikademedehersınıfiçinsı-nıföğretmenlerininbranşlaşmalarısağlanmalıdır. 20. Beden eğitimi,müzik ve görsel sanatlar derslerine, okul öncesieğitimdenitibarenbranşöğretmenlerigirecekşekildedüzenlemelerya-pılmalı,öğretmenistihdamınayöneliktedbirleralınmalıdır. 21.Öğretmendağılımında,bölgelerveköy-kentarasındakidengesiz-liklerigidermekamacıylaözendiriciçalışmalaryapılmalıdır.

50

22. Eğitimdeniteliğinartırılmasıamacıylaözelokullarteşvikedilereksayılarıartırılmalı,teşvikkapsamındaçocuklarınıözelokullaragönde-renailelereresmîokullardakibiröğrencimaliyetininyarısıkadardestekverilmelivebuyolladevletineğitimharcamalarıazaltılmalıdır. 23. İl/ilçe millî eğitimmüdürlüklerinde çalışan yönetici ve eğitimmüfettişleri5yıllıkçalışmasüresibazalınarakrotasyonatabitutulmalı-dır. 24.Bilimvesanatmerkezlerineatanacaköğretmenlerileözeleğitimgerektirenöğrencilerinyetiştirilmesindegörevalacaköğretmenler,özeleğitimveüstünzekâlılarstratejilerikonusundayeterlidüzeydeeğitim-dengeçirilmelivebueğitim,eğitimbilimleriileözeleğitimbölümüöğ-retimelemanlarıtarafındanverilmelidir. 25.Öğretmenatamaları,zorunludurumlardışındayıldabirkezeği-tim-öğretimdönemisonundayapılmalı,bubağlamdaemeklilik işlem-leriatamadönemindenöncetamamlanarakatamadöneminekadarboşkadrolarnetbirşekildebelirlenmeliveişlemlerstandartlaştırılmalıdır. 26.Adayöğretmenler,tekbaşlarınadersegirmemelivebirokulatekolarakatanmamalıdır. 27.Öğretmenveyöneticilerinekonomikdurumlarınıniyileştirilmesiamacıylaheryılkasımayındabirmaaştutarındaikramiyeverilmeli,ekdersücretleri12TL’yeçıkarılmalı,görevaldığıprojeleriçinekdersücretitahakkukettirilmeli,yöneticilereekdersücretiyerinemakamtazminatıödenmeliveekdersücretininmaaşlarayansıtılmasınayönelikdüzenle-meleryapılmalıdır. 28.AdaletBakanlığınabağlıcezainfazkurumlarındakieğitimfaali-yetleriMillîEğitimBakanlığıileişbirliğiyapılarakdüzenlenmeli,eğitimfakültelerindebukurumların ihtiyaçlarına cevapverebilecekderslerinmüfredataeklenmesiileilgiliçalışmalaryapılmalıdır. 29.Eğitim-öğretimyılıbaşındavesonundayapılanmeslekiçalışma-lariyibirplanlamaileetkinbirşekildedeğerlendirilmeli,öğretmenlerineğitim teknolojilerinikullanarak internetüzerinden interaktifyöntem-lerlehizmetiçieğitimalmalarısağlanmalıveöğretmenlerinkendigeli-şimlerindensorumluolacaklarıokultemellibirsistemgeliştirilmelidir.

51

30.Hizmet içi eğitimprogramlarında ders verecek personel, en azyüksek lisansdüzeyindeeğitimalmışolmalı, ancakmeslekive teknikeğitimdeverilecekkurslardaustaöğreticiveuzmanlardandayararlanıl-malıdır. 31.Öğretmenlerinhizmet içi eğitim faaliyetleri ilekongre, seminer,konferansvb.bilimseletkinliklersonucundaalmışolduklarıbelgelerin;kariyerbasamaklarınınbelirlenmesinde,öğretmenyeterlikleriileperfor-mansdeğerlendirmeveücretlendirmedeesasalınmasınailişkingereklidüzenlemeleryapılmalıdır. 32. Okul yöneticilerinin atamasında, lisansüstü eğitim görme esasalınmalı,mevcutyöneticiveöğretmenlerinkişiselgelişimleriaçısındanüniversitelerileMillîEğitimBakanlığıarasındagereklikoordinasyonlauzaktanveyaörgüneğitimyoluylayükseklisansvedoktoraeğitimial-malarısağlanmalı,bubağlamdaverilecekizinleryasalbirdüzenlemeylegüvencealtınaalınmalı,buöğretmenlerinmaaşlarındabelirliorandaar-tışsağlanmalı,yükseklisansderecesinesahipolanlarauzmanöğretmen-lik,doktoraderecesinesahipolanlarabaşöğretmenlikunvanıverilmeli-dir. 33.Öğretmenlerindeğişenvegelişenbilgi teknolojilerini takipede-bilmeleri içingerekli tedbirleralınmalı, ihtiyaçanalizinedayalıolarakil/ilçe/okulbazındahizmetiçieğitimetkinlikleridüzenlenmeli,ayrıcabirleştirilmişsınıfokutacaköğretmenlerin“birleştirilmişsınıföğretimiveyönetimi”konusundahizmetiçieğitimalmalarısağlanmalıdır. 34.MillîEğitimBakanlığıHizmetiçiEğitimDairesiBaşkanlığı;görev,yetkivesorumlulukları ileeğitimhizmeti sunduğuhedefkitleninbü-yüklüğüdikkatealınarakyapıvestatüitibarıyladahagüçlübirkonumagetirilmelidir.

EĞİTİM ORTAMLARI, KURUM KÜLTÜRÜ VE OKUL LİDERLİĞİ

1.Eğitimortamlarıöğrenciningelişimdönemigözönündebulundu-rularaköğrenmekuramları,güncelveetkinliğibilimselverilerledestek-lenenyaklaşımlaragörehazırlananprogramlarbazalınarakpaydaşlarınişbirliğiiçindeçalışabileceklerişekildedüzenlenmelidir.

52

2.Eğitimortamlarınınetkiliolarakdüzenlenmesindepsikoloji,biyo-loji,ekoloji,mühendislik,mimarlık,teknolojiveekonomigibibilimler-dendeyararlanılmalıdır. 3.Etkiliöğrenmeninsağlanması içinformalöğrenmealanları infor-malöğrenmeyidestekleyecekşekildedüzenlenmelidir. 4.Öğrencilerinbilişselbecerilerininyanındaduyuşsalbecerilerinidehareketegeçirmekiçinokullarcazibemerkezihâlinegetirilmelidir. 5.Eğitimortamları,dünyadaveTürkiye’dekabulgören“hayatboyuöğrenmestratejisi”dikkatealınaraktasarlanmalıdır. 6.Sosyalvesportifetkinlikleriçinuygunkoşullarhazırlanmalı,eği-timortamveprogramları,öğrencilerindersdışıetkinliklerekatılımınıkolaylaştıracakşekildedüzenlenmelidir. 7. Güncelveetkinliğibilimselverilerledesteklenenyaklaşımlaragöreöğretimmateryallerininhazırlanmasınaağırlıkverilmeli,bukapsamdaöğretmenleremateryalgeliştirmevesınıflarauyarlamaileilgiliyeterlik-lerkazandırılmalıdır. 8.Öğrencilerin,çalışmalarındanörneklersaklayacağı,sonrakisınıfla-rataşıyacağıbire-portfolyosistemioluşturulmalı,okuldavesınıftaça-lışmalarınısergileyecekleriköşelereyerverilmeli;öğrencilerbukonudaözendirilmelidir. 9.Herdersinöğretmenine;kendidersliğinidüzenleme,süreklikul-lanılacak araç-gereci bulundurma, koruma, daha fazla araç-gereç kul-lanmagörevvesorumluluğuverilereksınıflarınetkinkullanımınakatkısağlanmalı;branşderslikleriuygulamasıyaygınlaştırılmalıdır. 10. Okullarda uygulanan ders programları ile fiziki düzenlemeler“okuluyaşamalanıhâlinegetirecekbiçim”deyenidenelealınmalıdır. 11. Eğitim ortamları derslik sistemine uygun hâle getirilmeli, okulkoridorveyaalanlarında, öğrencilerin eşyalarınıkoyacakları bölümleroluşturulmalıdır. 12.Bağımsızanaokullarınınsayısıartırılarakanasınıflarıkaldırılmalıveyailköğretimokullarındaanasınıfınınkullanımalanlarıvediğerbö-lümlerbuyaşgrubuözelliklerinegöredüzenlenmelidir.

53

13.Öğrencilerinbeslenmeihtiyaçlarınınkarşılandığıyiyecekveiçe-cekhizmetiverenortamların sağlıkvehijyen şartları iyileştirilmelivestandartlarıgeliştirilmelidir. 14. Okullar yapılırken daha verimli kullanılabilmesi için kullanıcı-larınfikirlerimutlakaalınmalı;akademik,sosyalvekültürelaltyapısıolmayanbinalarokulolarakaçılmamalı,illerdekihereğitimbölgesindebölgeokullarınınortakkullanımınaelverişlienazbireradetsporsalonu,yüzmehavuzu,tiyatro,gösteriveetkinliksalonuinşaedilmelidir. 15. Okulbinalarıiçingeliştirilentipprojeler,bölgeselşartlaraveih-tiyaçlarauygunolaraktasarlanmalı;Türkmimarisanatınınözellikleriniyansıtmalı.Estetikyöndençeşitlimotiflerlesüslenmişmimaritasarım-larlaöğrencilerdemillîkimliğinoluşumunakatkısağlanmalıdır. 16.Okulbinalarınıntasarlanmasındateknolojikvebilişimaltyapıgözönünde bulundurulmalı,mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarındaatölyelermodülersistemeuygunhâlegetirilmelidir. 17.Sınıflardaklasiksıradüzenindenesnekvemodülerbiryerleşimdüzeninegeçilmelidir. 18.Okulvepansiyonlardaaileortamınınsıcaklıkverahatlığınıhis-settirecekortamlaroluşturulmalıdır. 19. Pansiyonluokullarınpersonelnormkadrodurumlarıihtiyacauy-gundüzenlenmelidir. 20.Bilimvesanatmerkezleri,ortaöğretimdüzeyindedeyaygınlaştı-rılmalı,biliminyanındasanattadaüstünyetenekliöğrencilerehitapede-cekşekildedüzenlenmeli,buokullaraözgütipprojelibinalaryapılmalı,araştırmavebilimselprojeçalışmalarınınyapılacağıeğitimortamlarıvedonanımlarıüstdüzeyegetirilmelidir. 21.Okulbinalarıihalesineokullarındonanımlarıdâhiledilmeli,ku-rucumüdürlerinmalzemeteminindezorluklarlakarşılaşmalarınınönü-negeçilmelidir. 22.Kurumsallaşma,birkurumunortakkültürününoluşmasısüreciolupbukonudaenönemlietmenlerdenbirideokulyöneticileridir.Bunedenle okuldagüven, karşılıklı saygı, sevgi, hoşgörü, başarı gibide-

54

ğerleredayalıokulkültürününoluşmasında liderlik rolünüüstlenebi-leceklerin yönetici olarak atanmaları hususunda gerekli düzenlemeleryapılmalıdır.

23.Okulların, kendine özgübir kimlik, hafıza, aidiyet duygusuvegüçlüokulkültürügeliştirebilmeleriiçingenişkatılımlıözelgünler,haf-talargibietkinliklerdüzenlenerekortakkültüreldeğerleringüçlendiril-mesisağlanmalıdır.

24.Güçlüokulkültürlerigeliştirebilmekiçinokullaraözgülogo,amb-lem,rozet,marş,kahraman,hikaye,gazete,tablo,sloganvb.sembolleroluşturularakokullarınortakkültüreldeğerlerinigüçlendirmelerides-teklenmelidir.

25.Okullardakültürelyöndenortakkültürçevresindebütünleşme-ninsağlanmasıiçinokulmüdürlerininkültürelliderlikleilgiliyeterlilik-leresahipolmalarısağlanmalıdır.

26.Güçlüokulkültürlerininoluşturulupsürdürülebilmesiiçinokul-lardaöğretmenveyöneticilerinuzunsüreliistihdamınısağlamayadö-nüktedbirleralınmalıdır.

27.Okuldatemelinsani,ahlaki,sosyal,kültürelvedemokratikdeğer-lerigeliştirmeyedönükuygulamalaraağırlıkverilmeli,demokratikbirokulkültürüvesınıfatmosferioluşturmakiçinöğretmenveöğrenciler-dekültürelfarklılıklarakarşıduyarlılıkgeliştirilmelidir.

28.Okulda,gereköğrencilergerekseöğretmenleriçinkurumsalsos-yalleşmekapsamındakurumkültürününiçselleştirilmesineyönelikuy-gulamalarayerverilmelidir.

29.Ulusalveresmîbayramtörenleriilebelirligünvehaftalardaya-pılacaktoplantılarvekutlamalar;toplumdabütünleşme,paylaşma,de-netimvekontrolmekanizmalarıolupyönetimlercebufaaliyetlerşenlikve festivalşeklindekutlanmalı,yerelyönetimlerinvesivil toplumku-ruluşlarınındesteğisağlanmalıdır.Bufaaliyetlerkültürüetkilemeyiveyenideğerlerdenetkilenmeyi,ortakduyguvedeğerlerindevamlılığınısağlayacak,ancaköğrencilerinderslerindenuzunsüreayrıkalmayacak-larışekildedüzenlenmelidir.

55

30.Güçlüokulkültürleri,okuladışçevredengelebilecekolumsuzet-kilerekarşıkoruyucubirkalkandır.2023yılınakadarülkemizdekide-mokratikleşmeeğilimlerinidedikkatealmaksuretiyleokullarınkendi-lerineözgükimlikveokulkültürlerioluşturabileceklerive“okuladayalıyönetim”anlayışıdoğrultusundaözerkyapılarakavuşturulmalarısağ-lanmalı,okulyönetimleriyetkilendirilmelivegüçlendirilmelidir. 31. Okullarınkurumsalkültürlerinekaynaklıkeden,kendilerineözgübirtarihiolanokuladları,gerekolmadıkçageçmişlebağıkoparacakşe-kildedeğiştirilmemelidir. 32.Okulkültürlerininkurumsaldeğişimekatkısağlamasıamacıylaokulmüdürlerinin,sözkonusukültürüaraştırmak,teşhisetmek,yönet-mek,değiştirmekvedönüştürmekiçindönüşümcüliderliközelliklerinesahipolmalarısağlanmalıdır. 33.Okulmüdürlerinineğitim-öğretimliderliğiveişletmeyöneticiliğirolleribirbirindenayrıdüşünülmeli,okulyöneticilerigenelidarihizmet-lersınıfınaalınmalı,yenikadroihdasıyapılmalıdır.Okulmüdürlerininseçimiveistihdamındaportfolyo,süreçdeğerlendirmevb.alternatifseç-meyöntemleri esas alınarak geliştirilecekmesleki yeterlilikler dikkatealınmalı,okullarınidariveakademikörgütlenmesiyenidentasarlanmalıvebuamaçla657sayılıDevletMemurlarıKanunu’ndadeğişiklikyapıl-malıdır. 34.Okulyöneticiliğineatamadakadınyöneticilerinsayısınıarttırma-yadönükteşviklersağlanmalı;okullarınözellikleridikkatealınarakmü-düryardımcılığı ve rehber öğretmenatamalarındakadınlar içinnormkadrotahsisedilmeli,sınıfrehberöğretmenlerinerehberlikeğitimisağ-lanmalıdır. 35. Okul yöneticilerinin, moral lider olarak söz ve davranışlarıylaokultoplumununüyeleriiçinbirdavranışverolmodeliolmalarısağlan-malı,okulmüdürlerietikliderlikdavranışlarısergilemelidir. 36.Okuldakatılımcıvedemokratikbiryönetimanlayışıgeliştirilmeli,okulyönetimindekurullarındahaetkinhâlegelmesisağlanmalıdır. 37.Okulyönetimiyleilgilimevzuatsadeleştirilerekyöneticilerin, li-derlikdavranışısergileyebilmeleriiçinbaştamüdüryardımcılarınıata-yabilmeyetkileriolmaküzere,inisiyatifalanlarıgenişletilmeli,yetkivesorumluluklarıyenidenbelirlenmelidir.

56

38.Hesapverilebilirbirokulanlayışıgeliştirebilmekiçinyöneticiler,okulyönetimiveperformansıylailgiligeliştirileceknesnelölçütlereda-yalıolarakdeğerlendirilmeli,bunabağlıolaraködül,teşvikveyaptırımsistemigeliştirilmelidir. 39.İllerdekiAR-GEbirimlerinindahaetkinveverimliçalışmasıiçinkadrotahsisedilmeliveçalışanlarınözlükhaklarıyenidendüzenlenme-lidir. 40.Okulunortakkültürününgeliştirilipgüçlendirilmesi,okuldabü-tünleşmenin ve beraberliğin sağlanması için bütün okul çalışanlarınıkapsayanulusaldüzeydemeslekibirörgütlenmeplanlamasıyapılmalı-dır. 41.Okulyöneticilerininmaaşkarşılığıderssaatleriyenidendüzen-lenmeli, yöneticilerinaldıkları ekdersücretleri arasındaki adaletsizlikgiderilmeli,dersegirmemecburiyetikaldırılmalıveya6saatdersegirmezorunluluğu“6saatekadardersegirer.”Şeklindedeğiştirilmelidir. 42.Okuldakiyöneticiveöğretmenlerdışındakieğitimçalışanlarınıntayinve terfilerinesnelölçütlerlebelirlenmeli,eğitim-öğretimödeneğiverilebilmesiiçingereklidüzenlemeleryapılmalıdır. 43.Okulyöneticilerinin,atanacaklarıbölgeveokullarlailgilivizyonerliderliközelliklerinesahipolmalarıbirölçütolarakdeğerlendirilmelidir. 44.Okullideriyetiştirmeveistihdamında,Türkiye’ninbölgeselko-şullarıgözönündebulundurularakokulliderlerinezorkoşullardagörevyapacakvesorumlulukalacakyeterliliklerkazandırılmalıdır. 45.Bölgeselveyerelözelliklerdikkatealınarakbaştadezavantajlıböl-gelerolmaküzereyöneticiatamalarındapozitifayrımcılığadayalıözen-diriciönlemleralınmalıdır. 46.Okulyöneticileriyeterlilikleriningeliştirilmesiiçin,beşyıldabiryönetim,bilişim,iletişim,liderlik,toplantıvezamanyönetimivb.konu-lardanhizmetiçieğitimseminerlerinealınmalıdır.Programveeğitimler,uygulamayadönükvesorunçözmeyeodaklıtasarlanmalıdır. 47.Okullara,yerelyönetimvetoplumkatkılarınınarttırılmasınayö-nelikdüzenlemeleryapılmalıdır.

57

48.Okullardatemizlikvegüvenlikhizmetlerieğitimialmışpersonelistihdamedilmelivemevcutpersonelmeslekieğitimdengeçirilmelidir.Personelgiderlerininokulailebirliğincekarşılanmasıhâlindevergimu-afiyetisağlanmalıveyaöğrencisayısıgözönündebulundurularakhiz-metlitahsisedilmelidir.Genelbütçedenödenektahsisiiçindüzenleme-leryapılmalıdır. 49. Eğitimyöneticilerinin,farklıtoplumvekültürleritanımaları,çokkültürlüortamlardagörevyapacakşekildeyetiştirilmeleriveyabancıdilbecerilerinigeliştirmelerisağlanmalıdır. 50.Okulmüdürlerininrotasyonuyenidendeğerlendirilmeli,sözko-nusuuygulamalarınbaşarılıokulyöneticilerininmotivasyonunuolum-suzşekildeetkileyenbircezalandırmayoluolarakalgılanmamasısağ-lanmalıdır.

İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİMİN GÜÇLENDİRİLMESİ,

ORTAÖĞRETİME ERİŞİMİN SAĞLANMASI

1.İlköğretimveortaöğretimkurumlarındabüyüklüklerineveöğrencisayılarınagörekurumsalbütçeoluşturulmalı,okulunfizikidurumuveihtiyaçlarıdikkatealınarakherokul içingenelbütçedenödenektahsi-siyapılmalı,bubütçeninharcanmasıveharcamalarındenetlenmesiiçinokuldaoluşturulacakkurullaretkiliolacakşekildemevzuattadüzenle-meyapılmalıdır. 2. Zorunlu eğitim öğrencilerin yaş grupları ve bireysel farklılıklarıgözönündebulundurularak;1yılokulöncesieğitim,4yıltemeleğitim,4yılyönlendirmeveortaöğretimehazırlıkeğitimive4yılortaöğretimolmaküzereöğrencilerefarklıortamlardaeğitimalmayafırsatverecekşekilde13yılolarakdüzenlenmelidir. 3.Müfredatdeğişiklikleriveeğitimdegelişmelerinuygulamayayan-sıtılmasınınsağlanmasıiçinöğretmenlerinsüreklimeslekigelişimlerin-deokultemellimodelleruygulanmalıvemeslekigelişimetkinliklerinekatılmaheröğretmeniçinbirhakvesorumlulukolarakgörülmeli,müf-redatdeğişiklikleriveeğitimdegelişmelerhakkındavelilerinsüreklibil-gilendirilmesineyönelikhazırlanacakeylemplanıhayatageçirilmelidir.

58

4.İlköğretimveortaöğretimdeortavadedeikiliöğretimdennormalöğretimegeçilmeli,öğleyemekleriokuldaverilmeli,birleştirilmişsınıfuygulamalarınınsistematikbirdeğerlendirmesiyapılarakbirleştirilmişsınıfuygulamasımümkünolanenaltdüzeyeçekilmeli,okullardasınıfmevcutlarıçağdaşölçütleregöre(20-25)düzenlenmeli,2023Vizyonu’nauygunolaraközelöğretimdeokullaşmaoranının%25’eçıkarılmasıiçingereklitedbirleralınmalıdır. 5.Eğitimalanındafaaliyetgösterenözelkurumvekuruluşlarınistih-damdakivergiveprimlerikalkınmadaöncelikliyöreleregörealınmalı,hizmetsatınalmayoluylaözelokulkapasiteleriartırılmalı,arsatahsisiileilgiliproblemçözülmelidir. 6.Ortaöğretimegeçişteöğrencilerinilgiveyetenekleridikkatealına-rakrehberlikveyöneltmeesasalınmalı,SBSbirplandâhilindesadeceözelliğiolanortaöğretimkurumlarınıkapsayacakşekildedüzenlenmeli,diğerortaöğretimkurumlarıileyükseköğretimeöğrenciyerleştirmedeokulbaşarısıvesüreçdeğerlendirmeyeyönelikyaklaşımlaresasalınma-lıdır. 7.Okullar arası başarı farklarıve eşitsizlikler azaltılmalıveherbirokulun eğitiminde asgari bir kalite standardının sağlanabilmesi içinokullarınfizikselyapıvedonanımlarıileinsankaynaklarıbakımındanmevcutdurumlarınıgösterenenvanterlerdahadetaylıçıkarılmalı;tümokullarınenyüksekstandardıhedeflemesiiçinortavadelibireylempla-nıhazırlanarakhayatageçirilmelidir. 8. Öğrencilerinvevelilerinokuldayönetimvekararsüreçlerinedahafazlakatılmalarısağlanmalıdır. 9.Yerel yönetimler, imar planlarını yaparken il ve ilçemillî eğitimmüdürlüklerindengörüşalarakeğitimalanlarınıbelirlemelidir. 10.Yatılıvepansiyonluokullardanbaşlamaküzeremevcudu500’ügeçenherokulasağlıkpersoneliverilmelidir. 11.E-okulsistemindeadresedayalıöğrencikayıtlarınınaksayanyön-leriiyileştirilmelidir. 12. OrtaöğretimKurumubulunmayanyerleşimbirimlerindekiöğren-cilertaşımalıilköğretimuygulamasıilekoordinelibirbiçimdeortaöğre-timkurumlarınataşınmalı,buöğrencilereöğleyemeğiverilmeli,yerelyönetimleröğrencilerintaşınmasıkonusundadestekvermelivebuhu-suslarileilgiliyasaldüzenlemeleryapılmalıdır.

59

13.Ortaöğretimeerişimdegüçlükyaşayançocuklarınerişimleriniko-laylaştırmak içinmevcutpansiyonların kapasiteleri artırılmalı, kapan-madurumundaolanyatılıilköğretimbölgeokulların(YİBO)danuygunolanlarınortaöğretimpansiyonlarınadönüşümüsağlanmalıvekız ço-cuklarınınerişimininsağlanmasıiçingereklitedbirleralınmalıdır. 14.Kız öğrencilerin ortaöğretimedevamlarına ilişkin teşvikler artı-rılaraksürdürülmeli,bukonuda1739sayılıYasanın15.maddesidahaetkinhâlegetirilmelidir. 15.Ortaöğretimöğrencilerininburs sayısıvemiktarı artırılarakye-terli hâle getirilmeli, ekonomik yetersizliği olan ailelerin ortaöğretimedevamedençocuklarınasosyalyardımlaşmavedayanışmafonlarındanveyaokulailebirlikleritarafındansağlananulaşım,barınma,beslenmevegiyimgibiyardımlariçingereklidüzenlemeleryapılmalıdır. 16.Herildeengelliöğrencilereyönelikihtiyacagöreeğitimverecekokullar yaygınlaştırılmalı, öğrencilerin okullara erişimini kolaylaştıra-cakönlemleralınmalı,taşımalısistembunlaradauygulanmalıveöğleyemekleriokuldaverilmelidir. 17.Meslekiveteknikortaöğretimeerişimiartırmakamacıyla3308sa-yılıMeslekiEğitimKanunugereğiöğrencilereödenmesigerekenücre-tin,yurtgenelinde(yaşınauygunasgariücretin%30’danazolmamaküzere)kamuveözelsektördeuygulanmasındakarşılaşılansorunlargi-derilmeli,işletmelerdebecerieğitimiyapanöğrencilerinsosyalgüvenlikhaklarıiyileştirilmelidir. 18.Genelortaöğretimilemeslekiveteknikortaöğretimkurumların-dakiderslervehaftalıkderssaatisayısıazaltılmalı,teneffüssüreleriar-tırılmalı, ayrıcamesleki ve teknik ortaöğretimde uygulama derslerinedahafazlaağırlıkverilmelidir. 19.Ortaöğretimeerişimleilgilidahasağlıklıpolitikalargeliştirebilmekiçinöğrencilerindevamsızlıkveterknedenleritespitedilereköğrenciyisistemiçindetutacaktedbirleralınmalı,okuladevamı,okulubitirmeyi,okuldanayrılmayı,mezunları izlemeyivedeğerlendirmeyisağlayacaksistemkurulmalı,ortaöğretimkurumlarınıerkenbitirmeimkânısağla-yandüzenlemelereyerverilmeli,ilköğretimdenmezunolanlarıne-okulüzerindentakibiyapılmalıdır.

60

20.Meslekiveteknikortaöğretimkurumlarında;okul,alanvebölüm-lerişgücüpiyasası,ihtiyaçanalizisonuçlarıvebölgeselihtiyaçlaragöresektöreyakınmekânlarda,meslekieğitimkampüslerişeklindeaçılma-lı,okullarınyönetimiayrıayrıolmalı,yemekhane,kantin,laboratuvar,atölye,sosyaltesisler,kütüphanevb.fizikiyapılardahaverimliveetkilibiçimdekullanılmalıdır. 21.Meslekiveteknikortaöğretimöğrencileri içinÖSSakademikvemesleki alanda yapılmalı, öğrenciler alanı ile ilgili yükseköğretimku-rumlarınayerleştirilirkensonuçlarbirliktedeğerlendirilmeli,mezunla-rınkendialanlarındakiyükseköğretimprogramlarıyenidenbelirlenerekyükseköğretimegeçişteekpuanverilmelidir. 22.Meslekiveteknikortaöğretimkurumumezunlarınauzunvadelifaizsizişletmekredisiverilmesiileilgilidüzenlemeleryapılmalıdır. 23.Meslekiveteknikeğitimileilgiliöğretimdairelerinintekçatıal-tındabirleştirilmesiiçinçalışmalaryapılmalıdır. 24.Sosyal,sportif,bilimselvesanatsaletkinliklerokulortamlarındaartırılmalıvegeliştirilmelidir. 25.Rehberöğretmenlerinerişimveyönlendirmeyleilgilikonulardadahaetkinrolalmalarıiçingörevalanlarıyenidenbelirlenmelidir. 26. Milli güvenlik bilgisi dersi müfredatı diğer derslerin programmantığınaparalelolarakyenilenmelivebudersinkadroluöğretmenler-ceokutulmasıileilgiliyasaldüzenlemeyapılmalıdır. 27.Ortaöğretimkurumlarındaseçmeliolandemokrasiveinsanhak-larıdersi,ortakderslerarasınaalınmalıdır. 28.Eğitimkurumlarınınyapım,donatımvetümgiderleri;ilözelida-relerince,belediyelerce,köytüzelkişiliklerincebütçeimkânlarınispetin-dekarşılanmalıdır. 29. Örgün,yaygınveaçıköğretimsistemindegenelortaöğretim ilemeslekiveteknikortaöğretimkurumlarıarasındabütünsınıflardayatayvedikeygeçişlerinyapılmasınaimkânsağlanmalıdır. 30. Pansiyonlara belletici öğretmen kadroları tahsis edilerek atamayapılmalı,pansiyonyönetimleriayrıolmalıdır. 31. İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görevli öğretmenlerinbilgiye kolay ulaşabilmeleri için üniversite ve araştırma kurumlarınınbasılıveelektronikortamlardakiyayınlarındanücretsizyararlanmalarısağlanmalıdır.

61

32.Merkezîsınavsistemiyleöğrencialanortaöğretimkurumlarınıka-zananöğretmençocuklarının,velisiningörevyaptığıyerleşimbirimin-deilgiliokultürününbulunupbulunmadığınabakılmaksızın,öğretmençocuğukontenjanındanparasızyatılı olaraköğrenimgörmesi ile ilgilidüzenlemeyapılmalıdır. 33.Merkezîsınavsistemiyleöğrencialangenelortaöğretimkurum-larıöğrencileriiçinfarklıdersprogramlarıvebuprogramlaragörederskitaplarıhazırlanmalıdır. 34.MillîEğitimŞurasıYönetmeliğideğiştirilmelive şurakatılımcı-larınınenaz%25’ieşitsayıdakikızveerkeköğrencilerdenoluşmalıveöğrencilerinkatılımıdemokratiksüreçlesağlanmalıdır. 35. Öğrencilerinkitaptaşımayükününazaltılmasıamacıyla;e-kitap,fasikül,kopartılabilirsayfalıkitap,herkitabaMEB’ininternetsayfasın-danulaşılabilmesivb.uygulamalaryapılmalıdır. 36. Eğitim çalışanlarına branşında rehberlik ve teftiş esas alınmalı,eğitimmüfettişlerikendiaralarındauzmanlaşmışekiplereayrılmalı, işdisipliniveverimlilikgereğieğitimmüfettişyardımcısı,eğitimmüfetti-şi,eğitimbaşmüfettişişeklindekariyerlendirilmeli,heryılyerineüçyıl-dabirteftişesasalınmalıdır. 37.ÜlkemizdebütünderslerineğitimiTürkçeolmalı,bazıderslerinyabancıdilleeğitimindenvazgeçilmelidir. 38. Üstünyeteneklive/veyaüstünzekâlıçocuklarımızınyetenekveistidatlarınagöreprogramlanmışveplanlanmışözeleğitimokullarıaçıl-malıdır.

SPOR, SANAT, BECERİ VE DEĞERLER EĞİTİMİ

1.MillîEğitimBakanlığı,BaşbakanlıkGençlikveSporGenelMüdür-lüğü,belediyeler,üniversiteler, federasyonlar ileresmîveözelkurum-kuruluşlararasındaişbirliğiyapılaraktoplumunherkademesindesporkültürünü geliştirmek üzere yaşam boyu sporu yaygınlaştıracak sporalanlarıdüzenlenmeli,tesislerinortakkullanımısağlanmalıveaktivite-lerinplanlanmasıkonusundaçalışmalaryapılmalıdır.

62

2.Üstdüzeydesportifbaşarıyaulaşmakiçinyetenekliöğrencilerer-kenyaştatespitedilerekbuöğrencilereaitbilgileroluşturulacakmerkezîbilgisistemineişleniptakipedilmeli,il/ilçelerdebusporcularlailgilior-takeğitimplanlarıhazırlanmalıdır. 3.Merkezvetaşrateşkilatında,bedeneğitimivesporlailgilibirimler-deuzmanistihdamınayönelikdüzenlemeleryapılmalıdır. 4. Spor tesisleri; okullarınbirbirineyakınlığıgözönündebulundu-rularakortakkullanımaveengelliöğrencilerin faydalanmasına imkânverecekşekildestandartlarauygun,planlanmalı,mevcuttesisleriyileşti-rilmeliveözelsektörsportesisiyapmasıkonusundateşvikedilmelidir. 5. Toplumdahayatboyuöğrenmekapsamında;sanateğitimiilespor-tifniteliklibilgivebecerilerikazandırmakamacıylahalkeğitimmerkez-lerindedaha fazla kurs açılmalıdır.Halk eğitimmerkezleri altyapı veöğretmenaçısındangüçlendirilerekbukurslarakaynakayrılmalıdır. 6. Ulusalveuluslararasıyarışmalardabaşarılıolansporcuöğrencile-reresmîveözelortaöğretimileyükseköğretimkademelerinegeçişteekpuanverilmeli,kontenjanayrılmalıveyabursverilmelidir. 7.Okulsporfaaliyetlerininteşvikiamacıylabufaaliyetlerinyazılıvegörselbasındadahafazlayeralmasıiçingereklidüzenlemeleryapılma-lıdır. 8.Şansoyunlarınınhâsılatından,okulsporvesanatfaaliyetleri içinpayayrılmasıkonusundamevzuattadüzenlemeyapılmalıdır. 9.Sağlıkdurumlarınınbedeneğitimi ilesporetkinlikleriderslerinekatılmalarınaengelteşkiledipetmeyeceğinibelirlemekamacıylaöğren-cilerinzorunlugenelsağlıkkontrolündengeçirilmesiileilgilidüzenlemeyapılmalıdır. 10.Okuliçisporyarışmalarınakatılansporcu-öğrencilerinsigortalan-masıileilgilidüzenlemeleryapılmalıdır. 11. 222 sayılı İlköğretimveEğitimKanunu’nun76.maddesinin (b)fıkrası,özelidarebütçesindenilköğretimeayrılan%20’liködeneğin%40vebuödeneğin%40’ınındaokulöncesi,ilköğretimveortaöğretimokullarınınsporfaaliyetlerindekiihtiyaçlarındakullanılmasınaizinve-recekşekildedüzenlenmelidir.

63

12.Okullarabedeneğitimi ilesporetkinlikleriderslerindekullanıl-maküzeregereklidersaraç-gereçdağıtımının,eğitim-öğretimyılıbaşın-dayapılmasınayönelikdüzenlemeleryapılmalıdır. 13.Okulsportesisleri;personel,ısıtmaveaydınlatmagiderlerikar-şılanarakherkesinkullanımınaaçıktutulmalı,sportesislerininzararve-recekfaaliyetlerdekullanımınaizinverilmemeliveokulbahçelerindekiaçıksporalanlarıamacıdışındakullanılmamalıdır. 14.Normaleğitimyapansosyalbilimler,fenveAnadoluliselerigibiortaöğretimkurumlarında 45dakika olanders saatleri, spor, sanat vebecerieğitiminedahafazlazamanayrılmasıiçin40dakikaolarakdüzen-lenmelidir. 15.İkifarklıdisiplinanlayışıolangüzelsanatlarlisesivesporliseleriayrıokullarolarakfaaliyetgöstermeliyadaaynıisimaltındafarklıbina-lardafaaliyetgöstermezorunluluğuolanbiryapıyadönüştürülmelidir. 16. MillîEğitimBakanlığıTalimveTerbiyeKuruluBaşkanlığıileöğ-retimdairelerindesanatalanıuzmanlarınıngörevyapacağıbirimlerku-rulmalıdır. 17. Güzel sanatlar eğitiminde üniversiteler düzeyinde gözlenen vefarklıyapılanmalardankaynaklanandağınıklıkYÖKaracılığıylagideril-melidir. 18.Genelsanateğitimialanınaöğretmenyetiştireneğitimfakültele-rininprogramları,öğretmeningörevyapacağıilköğretimveortaöğretimkurumlarınınamaçlarıgözönündebulundurularak,alandersleriartırı-lacakşekildeyenidenyapılandırılmalıdır. 19.Güzel sanatlarvespor liselerinealınacakalanöğretmenininse-çimiuzman jüriüyeleri tarafındanyapılmalıvedevletkonservatuvarımezunlarınınçalgıdersiöğretmeniolabilmeleriiçingereklidüzenlemeyapılmalıdır. 20.“SanatİnsanıYetiştirmeProjesi”ve“DeğerlerveEğitimiProjesi”hazırlanarakuygulamayakonulmalıdır. 21.BeşYıllıkKalkınmaPlanlarınınhazırlanmasındakurulankomis-yonlaraSanatEğitimiİhtisasKomisyonudailaveedilmelidir.

64

22.Sanateğitimiöğretmenlerininniteliklerininartırılmasıamacıyla,periyodikolarakhizmetiçieğitimfaaliyetlerinealınmalarısağlanmalı-dır. 23.İlköğretimdüzeyindegörselsanatlarvemüzikderssaatleriyeniöğretimyöntemveteknikleridedikkatealınarakartırılmalıvebuders-lerortaöğretimdezorunludershâlinegetirilmelidir. 24.Dersdışıeğitimçalışmaları,2010/49sayılıgenelgeyleokulunbirdersyılındakitoplamderssaatsayısının%5’likdilimiylesınırlandırıl-mıştır.Busınırkaldırılmalıvedersdışıfaaliyetlerinyapılmasıiçinokulmüdürününonayıyeterliolmalıdır. 25. Farklı alanlardan teknoloji ve tasarımdersi öğretmenliğine ata-nanlar,öğretimprogramlarınınamaçlarıdoğrultusundahizmetiçieği-timdengeçirilmelidir. 26. Türkdiliveedebiyatıöğretmenlerininorganizeettiklerisanatet-kinlikleri,duvargazetesi,şiirdinletileriveyarışmalargibifaaliyetlerdegörevlendirilmeküzere,bualandakiöğretmensayısıgözönündebulun-durularakformatöröğretmenyetiştirilmelidir. 27. İlköğretimve ortaöğretimkurumlarında sanat ve beceri amaçlıderslerindahaetkin işlenmesi amacıylayerelyönetimler, sivil toplumkuruluşlarıvb.ilgilikurum/kuruluşlardanelemandesteğialınabilmesiveişbirliğisağlanabilmesiiçingereklidüzenlemeleryapılmalıdır. 28. İlköğretiminbütünsınıflarındagörselsanatlar,bedeneğitimivemüzikdersleri,notyerine“yeterli,geliştirilebilir”gibiifadelerledeğer-lendirilmelidir. 29. MillîEğitimBakanlığı tarafından,çocuklarımızınvegençlerimi-zinsahipolduğudeğerleribelirlemeyeyönelikülkeçapındaalanaraş-tırmasıyapılmalıvebuaraştırmaher4yıldabirgüncellenmelidir. 30.Öğretimprogramlarında,değerlereğitimindedeğeraktarımıye-rineulusalveevrenseldeğerlerbirliktedüşünülerekfarkındalıkkazan-dıracakyaklaşımlaraöncelikverilmelidir. 31. Değerinbirterciholduğuvetoplumlarınbenzertercihleresahipkişilerdenoluştuğuvurgulanaraköğretmenleredeğereğitimibilincika-zandırılmalıdır.

65

32. Öğretmenyetiştirentümprogramlaradeğerlereğitimineyönelikbirderskonulmalıvesistemdekiöğretmenlerinhizmetiçieğitimprog-ramlarındadeğerlereğitimineyerverilmelidir. 33.Ortakdeğerlerinvurgulanmasıvedeğerfarklılıklarınınzenginlikolduğubilincininkazandırılmasıiçingereklidüzenlemeleryapılmalıdır. 34. Tüm eğitim-öğretim kademelerinde değerler eğitimine yönelik,STK’larlaişbirliğiyapılarakalanöğretmenlerininortakkullanabileceğiprogramvemateryalgeliştirilmelidir. 35. Değerler eğitimine, okul öncesinden başlayarak yaygın eğitimdâhil olmak üzere eğitim öğretimin her kademesinde, tümdersler veokulkültürüiçerisindeyerverilmelivebukonudaöğretmen,yönetici,öğrenci,aileveçevreileişbirliğinegidilmeli,farkındalıkoluşturulmasıiçinkitleiletişimaraçlarındanfaydalanılmasıamacıylagereklidüzenle-meleryapılmalıdır. 36. Ödüllendirmekriterlerinde,değerlereğitimiaçısındanörnekdav-ranışlarsergileyenöğrencilereyönelikdüzenlemeleryapılmalıdır. 37.Medyavedeğerlereğitimiilişkisikonusundafarkındalıkkazan-dırmayayönelikaraştırmaveeğitimçalışmalarınaönemverilmeli;bukonudagerekliyasaldüzenlemeleryapılmalıdır. 38.Öğrencilerinakademikbaşarılarıyanındadeğerlerinoluşumundaönemliyeriolanduygusal,sosyalveruhsalzekâgelişimlerineyönelikdeyatırımyapılmalıdır. 39.Değerlereğitimikonusundaönemli işlevgören“dinkültürüveahlak bilgisi” dersi çoğulcu bir anlayışla tüm öğretim kurumlarındadahaetkinolarakokutulmalıdır. 40. İlköğretimveortaöğretimderskitapları,Türkçemizidoğrukul-lanmayakatkısağlayıcıolmalı;fenveteknoloji,matematikvb.derslerdekullanılanterimlerTürkDilKurumuileişbirliğiyapılarakyenidendü-zenlenmelidir. 41.Tümilköğretimveortaöğretimkurumlarında26Eylültarihi“TürkDiliBayramı”olarakkutlanmalıvebualandayetişmişTürkdiliuzman-larınınkatılacağıetkinliklerdüzenlenmelidir.

66

42.Anayasa’nın24.maddesinin“Dinkültürüveahlakeğitimi-öğre-timidevletingözetimivedenetimi altındayapılır.Dinkültürüve ah-laköğretimiilköğretimveortaöğretimkurumlarındaokutulanzorunluderslerarasındayeralır.Bunundışındakidineğitimi-öğretimiancakkişilerinkendiisteğine,küçüklerindekanunitemsilcilerinintale-binebağlıdır.”hükmügereğinceisteyenannevebabalarınçocuklarınınahlakivemanevideğerlerinigeliştirmelerineyardımcıolmakamacıylaseçmelidineğitimiverilebilmesiiçindüzenlemeleryapılmalıdır. PSİKOLOJİK DANIŞMA, REHBERLİK VE YÖNLENDİRME

1. Eğitim sistemimizde yönlendirme hizmetleri, okul öncesindenyükseköğretimekadartümeğitimkademelerindeetkinolarakyaygın-laştırılmalı,mevcutYöneltmeYönergesirevizeedilmelidir. 2. Yönlendirmehizmetlerininsağlıklıbirşekildeyürütülebilmesiiçinöğrencilerveailelerine;yetenek,ilgivemeslekidoyumarasındakiilişkikonusunda farkındalık kazandırılmalı, ailelerin ve tüm öğretmenlerinyöneltmesürecineaktifkatılımlarısağlanmalıdır. 3.Yönlendirmesüreçlerinde,gözlemsonuçlarıylabirlikteçeşitliper-formans değerlendirme araçları ve yetenek testleri dâhil olmak üzerepsikolojikölçmearaçlarındanetkinbirşekildeyararlanılmalıdır. 4. Öğrencileriyönlendirmede,izlemeçalışmasıyapmakveyönlendir-mesüreçlerindendoğabilecekhatalarıenazaindirmekamacıylayönlen-dirildiğikurumdaöğrencininperformansıizlenmelidir. 5. İlköğretimveortaöğretimboyuncaeğitselrehberlik,meslekireh-berlikvekariyerdanışmanlığıhizmetlerinidebünyesindebarındıracak,gelişimselrehberlikanlayışıilekademelerarasıgeçişteyöneltmeveyön-lendirmekararlarınadayanak teşkil edecekobjektif verileri sistematikolarakderlemek,izlemekvedeğerlendirmeküzere;öğrencilerinakade-mikbeceri,ilgiveözelyetenekprofillerinioluşturacak,zamanlaöğretimsisteminiteksınavodaklıolmaktançıkaracakyenibirmodeloluşturul-malıdır.

67

6.Ortaöğretimve yükseköğretimegeçişte, öğrenim süreci boyuncasüreklivesistematikbirbiçimdederlenennesnelbilgileredayalıolarakkurulacakbiryöneltme,yönlendirmemodelihayatageçirilinceyekadar;SBSileYGSveLYS’deezberbilgileriölçensorularyerine,yenilenenor-taöğretimprogramlarınıdakapsayan;ortakdüşünmebecerileriilederseözelsorunçözmebecerileriniölçensorulardüzenlenmelidir. 7. Psikolojik danışma ve rehberlik alanında; üniversitelerin destekverdiği,kültürümüzeözgüpsikolojikölçmearaçlarıgeliştirecek,“UlusalTestGeliştirme”veya“UlusalÖlçmeveDeğerlendirme”olarakisimlen-dirilebilecekakademikvebağımsızbirbirimkurulmalıdır. 8.Psikolojikölçmearaçlarında,uygulayıcıveeğiticieğitimlereağırlıkverilmelidir. 9.Üniversitelerinpsikolojikdanışmaverehberlikbölümlerindeoku-yanöğrencilerinenazbirzekâtestiniuygulamavedeğerlendirmeyeter-liliğinesahipolarakmezunolmalarısağlanmalıdır. 10.Mevcutpsikolojikölçmevedeğerlendirmearaçları,gününşart-larınaveeğitimkademelerineuygunolarakrevizeedilmeli,elektronikortamdauygulanabilecekölçmevedeğerlendirmearaçlarıgeliştirilmeli-dir. 11. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde geçerli-güvenilirölçmevedeğerlendirmearaçlarıkullanılarakkanıtadayalısisteminet-kinolarakkullanılmasısağlanmalıdır. 12.Rehberlikve tanılamahizmetlerindeözel önemarz edenüstünyetenekli ve/veyaüstün zekâlı çocukların tespitine yönelik geçerli vegüvenilirtanılamaaraçlarıgeliştirilmelidir. 13.Aileyapısınıngüçlendirilmesineyönelikolarakpsikolojikdanış-maverehberlikhizmetleri,aileeğitimleriiledesteklenmelivesunulanhizmetlerdemedyadesteğisağlanmalıdır. 14.Psikolojikdanışmaverehberlikhizmetlerineyönelike-okulsis-temindee-rehberlikmodülüneyerverilmeli,bilgilerelektronikortamaaktarılarakmuhafazaedilmeliveözeldurumuolanöğrencileriçinsınavsistemineentegreedilerekkullanılmasısağlanmalıdır.

68

15.Okulrehberlikservislerindegelişimselrehberlikanlayışıönplan-da tutulmalı, ilköğretimveortaöğretimkurumlarındauygulanansınıfrehberlikprogramınınetkinlikboyutu,bölgeselözelliklerdedikkatealı-narakgözdengeçirilmelidir. 16.Riskaltındavedezavantajlıkonumdaolançocuklarıntespitiya-pılarak bu çocuklara yönelik eğitim çalışmaları artırılmalı; terör, göç,maddebağımlılığı,parçalanmışaileler,iletişimaraçlarınıkötüyekulla-nanlarvb.riskfaktörlerigözönündebulundurularakönleyicirehberlikçalışmalarınaağırlıkverilmeli,bukonudabölgeninveyöreninözelliğineuygunolarakdisiplinlerarasıekipçalışmalarımülkiamirlerinkoordine-sindehayatageçirilmelidir. 17. UlusalMesleki Bilgi Sisteminin il ve ilçeler düzeyinde tanıtımıyapılarakaktifkullanımısağlanmalı;rehberlikvearaştırmamerkezleri,meslekirehberlikhizmetisunumundaerişimmerkezihâlinegetirilerekgereklidestekverilmelidir. 18. Rehberlik ve araştırmamerkezlerinde uzmanlığa dayalı olarakverilen hizmetlerinmali sorumluluk gerektirmesi vemillî eğitimmü-dürlüklerindeolduğugibitamzamanlımesaiyapılmasınedeniileçalış-masaatleri,yapılangöreveparalelolarakücretlendirilmeli,rehberlikvearaştırmamerkezlerindeçalışmacaziphâlegetirilmeli,alanuzmanları-nınrehberlikvearaştırmamerkezlerindegörevalmalarıteşvikedilmeli-dir. 19.Maddebağımlılığıvedenetimli serbestlikgibi özelbilgi, beceriveuygulamagerektirenkonulardadestek sağlayacakpersonelyetişti-rilmeli,bukonudahizmetveren ilgilikurumvekuruluşlarla işbirliğisağlanmalıdır. 20.Sokaktayaşayan,çalıştırılan,mevsimlikişçiolarakçalışanvb.se-beplerleokuldışındaolançocuklarayönelikpsikolojikdanışmavereh-berlikhizmetmodellerigeliştirilmelivebuçocuklarınortaöğretimeeri-şiminisağlayacakyenidüzenlemeleryapılmalıdır. 21.Psikolojikdanışmaverehberlikhizmetlerindegörevlirehberöğ-retmen/psikolojikdanışmanlarınçalışmasüreleriyenidenbelirlenmeli,dersyılıbitimindensonrayaptıklarıgörevlereilişkinolarakekdersüc-retiödenmesiileilgiligereklidüzenlemeleryapılmalıdır.

69

22.Rehberöğretmen/psikolojikdanışmanlar,yenileneneğitimprog-ramlarındayeralanhususlarınyanısıra;okulkültürününoluşmasındaönemligörülen“gelişentoplumsalyapıyaduyarlılık,diğerkamlık”vb.konularınilgilisınıföğretmenleritarafındanhayatageçirilmesinde,mü-şavirlikfaaliyetleriniyürütmelidir. 23.Rehberöğretmen/psikolojikdanışmanların,özeleğitimegereksi-nimduyançocuklarapsikolojikdanışmaverehberlikhizmetisunumukonusundaözelalanyeterliliğikazanmalarınayönelikolarakyükseköğ-retimkurumlarındaderslerkonulmalı,sistemdebulunanlarınhizmetiçieğitimyoluylabuyeterliliğikazanmalarısağlanmalıdır. 24.Rehberlikvepsikolojikdanışmaservisleripsikolojikdanışma,ölç-mevedeğerlendirmeileyönlendirmehizmetleriniyerinegetirebilmesiiçindonatımvearaç-gereçyönündengüçlendirilmelidir. 25.Psikolojikdanışmaverehberlikmesleği,ciddibiruzmanlıkeğiti-migerektirdiğindenvemevcuteğitimsüresitalepedilenuzmanlığısağ-lamadayetersizkaldığından,psikolojikdanışmaverehberlikalanındaverileneğitimsüresi,sonbiryılıuygulamaağırlıklıolmaküzere5yılaçıkarılmalıdır. 26.HâlenMillîEğitimBakanlığındarehberöğretmen/psikolojikda-nışmanolarakgörevyapantümöğretmenlerinuzaktaneğitim,e-eğitim,tezli-tezsizyükseklisansvehizmetiçieğitimileuzmanlıkeğitimlerita-mamlanarakhizmetkalitesiartırılmalıvehizmetlerdebütünlüksağlan-malıdır. 27.Psikolojikdanışmaverehberlik lisansöğrencilerininstaj sürele-rindeuygulamayayönelikçalışmalaraağırlıkverilmeli,adayrehberöğ-retmen/psikolojikdanışmanlarrehberlikaraştırmamerkezlerinde1aysüreileoryantasyoneğitiminealınmalıdır. 28.MillîEğitimBakanlığı,YüksekÖğretimKuruluveüniversitelerarasındaişbirliğiyapılarakpsikolojikdanışmaverehberliklisansprog-ramıgününşartlarınauyarlanmalı;sözkonusuprogramdaalanınözel-liklerinegöreseçmeliderslereağırlıkverilmeliveçeşitlendirilmelidir. 29. Okulöncesindenbaşlayarakbütünöğretimkurumlarındarehberöğretmen/psikolojik danışman istihdam edilecek şekilde norm kadrotahsisedilmeli,özelliklekızöğrencilerinçoğunluktaolduğuokullarda,rehberlikhizmetlerinindahaetkinveverimlisürdürülebilmesiiçinata-malardabayanrehberöğretmen/psikolojikdanışmanlaraöncelikveril-meli, yatılı ve pansiyonlu okullara rehber öğretmen/psikolojik danış-manatamasınaöncelikverilmeli,yatılıvepansiyonluokullarda ikincirehberöğretmen/psikolojikdanışmankadrosusağlanmalıdır.

70

30.Okulyöneticisiveöğretmenlereyönelikolarakyeterliveortakbirrehberlikanlayışıtesisetmekamacıilepsikolojikdanışmaverehberlikalanındakiyenimodelveyaklaşımlarauygunhizmetiçieğitimlereağır-lıkverilmelidir. 31.Rehberlikvearaştırmamerkezleri,misyonunauygunolarakuz-manlık temelindeyenidenyapılandırılmalıvemerkezdesağlananhiz-metlere bağlı olarak psikolojik danışman, psikolog, sosyal hizmet uz-manı,fizyoterapist,çocukgelişimiveeğitimcisi,eğitimprogramcısıveölçmedeğerlendirmeuzmanıilebölgeninözelliğinegöredisiplinlerara-sıekipçalışmasınıgerektirendiğeralanuzmanıkadrolarıihdasedilme-lidir. 32.Rehberlikvearaştırmamerkezlerindekalitelihizmetinsunulması,korunmasıvegeliştirilmesiamacıylaüniversitelerin ilgili alanlarındanmezunlarınyöneticiolarakatanmasıiçingereklidüzenlemeyapılmalı-dır. 33. Okullarda çalışan rehber öğretmen/psikolojik danışmanlar ilerehberlikvearaştırmamerkezlerindeçalışanpersonel,alandanmezunmüfettişlertarafındandenetlenmeli,buamaçlamüfettişlikalanındauz-manlaşmasağlanmalıdır. 8- NASIL BİR EĞİTİM SİSTEMİ? (*) MillîEğitimTemelKanunu’nungenelamaçvetemelilkeleridoğrul-tusundaolmaküzere;

EĞİTİM SİSTEMİ

1. Aklınvebiliminaydınlığındaferdinvetoplumungelişmesinisağ-lar,ekonomikkalkınmayıdestekler.

2.Millî,manevîvekültüreldeğerlerikorur,geliştirirvegeleceknesil-lereaktarılmasınısağlar.

3. TürkiyeCumhuriyetiDevleti’ninbekâsını(sonsuzakadaryaşama-sını)sağlayacak,YüceTürkMilletininmutluluğunugerçekleştirecekveO’nuçağdaşuygarlıkdüzeyininüstüneçıkaracaknesilleriyetiştirir.

71

4.YüceTürkMilleti’ninkendisininasıltanımladığınınvekendisinenasılbirgelecekhazırladığınınenönemlibelgesiolmaniteliğinitaşır.

5. Heralandagelişmeninvedeğişmeninanahtarıdır. 6.Sosyal,siyasal,kültürelveekonomiksistemlerdekigelişmevede-ğişmelerdenetkilenir,kendisinibunagöreyenidendüzenlervebusis-temlerin gelişme ve değişmesini de kendi değişim ve gelişimine göreetkiler.Sistemlerarasıbuetkileşimşekil1’degörüldüğügibidüşünüle-bilir.

ŞEKİL:1SİSTEMLERARASIETKİLEŞİM

7.Öğrencilere;öğrenimsüresinceöğrendikleribilgilervekazandıkla-rıbecerileri,nedenöğrendiklerivenedenbecerikazandıklarıiyicekav-ratılır.

8.Öğretmenlerinyenilikçiolmalarınavederslerdeverilenkaynaklar-danbaşkabilgileriedinmelerinedeortamveolanakhazırlar.

EĞİTİM SİSTEMİ

KÜTÜREL SİSTEM

SİYASAL SİSTEM

SOSYAL SİSTEM EKONOMİK

SİSTEM

72

9.Öğrencilere, kavramlarlakonular arasında etkinveverimli ilişkikurabilmeleriiçinyaparakveyaşayaraköğrenmelerinefırsatveimkânverir. 10.Öğrencilerdezihnîhazımsızlığayolaçmayacak,fikribeslenmebo-zukluklarıyaratmayacak,bilgininöğrenciyemaledilmesiniveöğrenci-ninhayattabaşarılıolmasınısağlayacakeğitimprogramlarınıkapsar. 11.İyiyurttaş,iyivatandaş,iyiüretici(iyimeslekelemanı)yetiştirir. 12.Toplumunsosyalveekonomikyöndeneğitimihtiyacınıkarşılamataleplerinecevapverir. 13.Yetişkineğitiminedeönemverir,hayatboyueğitimiteşvikeder,özendirir,isteklendirir. 14.Eğitimhizmetlerininverimliveetkiliolabilmesiiçin,genellikleih-maledilen“TEORİİLETECRÜBENİNBİRBİRİNİBESLEMESİİLKESİ”ninuygulanmasınaönemverir. 15.Öğrenme faaliyetleri ve kavramlarını gerçekhayat tecrübesi ilebirleştirilerekdeğerlendirilmesineimkânverir. 16.Bilgiveteknolojininbaşdöndürücübirhızlaüretilipgeliştirildiğiçağımızda,bireylerinvetoplumlarıneğitimvekültürdüzeylerininart-masınedeniylegiderekküreselleşenyenidünyadahiyerarşiye,ideoloji-lerevefarklılıklaradayalıduvarlaryıkılmakta,bilgiveiletişimköprülerikurulmaktadır.Eğitimsistemi;bununfarkındavebilincindeolarakken-dinisüreklivehızlıgeliştiripdeğiştirecekesnekbiryapıyakavuştururve: *Yenibilgiveteknolojiüretebilen, *Bilgiyehızlaulaşabilen, *Bilgiyikullanabilen,teknolojiyedönüştürereküretimeyansıtabilen, *Bilgiyipaylaşan,ekipçalışmasınaönemveren, *Problemindeğil,çözümünparçasıolabilen, *Yenibilgive teknolojileregörekendisini sürekli geliştirmebilincigelişmiş,paylaşmasınıveuzlaşmasınıbilennitelikleresahipnesillerye-tişmelidir.

73

17. Resmîyadaresmîolmayançeşitliyollarla(örgünve/veyayaygıneğitim,işortamı,aile,çevre,hobivb.yollarla)kazanılanbilgivebeceri-lerideğerlendirmelivebelgelendirmelidir.

18.Demokratik,lâikvesosyalbirhukukdevletiolanTürkiyeCum-huriyetinekarşıgörevvesorumluluklarınınbilincinesahip,özgürveöz-güveniolan,bilgiveteknolojiçağınıninsanınıyetiştirmeli.

19.Hemsanayi toplumunun,hemdebilgi toplumununtalepettiğimeslekîyeterliliklere,bilgivebeceridonanımınasahipdikeyuzmanlıkalanlarındandahaçoköğrendiğibilgilerikullanarakyenibilgiler,yenibilgiveteknolojiüretebilen,yenilikçi,girişimci,araştırmacı,analitikdü-şüncebecerisigelişmiş,yeniteknolojilerinüretimindekullanılmasısıra-sındakarşılaşacağıkarmaşıkdurumlarınüstesindengelebilecekyetkin-liğesahipinsangücünüyetiştirmelidir.

20.Ülkemizin,bir taraftan sanayileşmesini tamamlayıp sanayi top-lumuolabilme,diğertaraftanbilgiveteknolojitoplumunanoteknolojiçağınahazırlıklıolabilmeyolundaçokhızlıilerlemelerkaydetmektedir.

Builerlemeninistikrarlıvesürdürülebilirolabilmesiiçin;işhayatınınvebilgitemelliekonominintalepettiğiyetersayıveniteliktebilgivebe-ceridonanımınasahipişgücünüvebilgiteknisyenleriniyetiştirmelidir.

21. “Öğretmenne iseokulo,okulne ise toplumO’dur” ilkesindenhareketle,toplumunvegeleceğinmimarıolanöğretmenlerinyetersayıvenitelikteyetiştirilmesinisağlamalıdır.

(*)TEMELMehmet;Eğitim,Yöneltme,MeslekSeçimi;MEVBülteni;20Haziran2013;sayı:12

74

KAYNAKÇA

* Resmi Kaynaklar MilliEğitimBakanlığı,Milli Eğitimle İlgili Kanunlar I,MilliEğitim Basımevi,İstanbul,1981

*MilliEğitimBakanlığıYayınları, *ATATÜRKÇÜLÜK (Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri)Hazırlayan,GenelkurmayBaşkanlığı,Milli EğitimBasımevi,İstanbul,1998

*KültürBakanlığı,Kurtuluş, Kuruluş, Cumhuriyet,Hazırlayan, Özel,Mehmet.1.Basılış:Ekim,1999Basım,Plâka,MatbaacılıkTic. veSan.A.Ş.Ankara *18.MilliEğitimŞûrası(1-10KasımKızılcahamam)Şûra Kararları, M.E.B.TebliğlerDergisi,2010

*Temel,Mehmet.Eğitim, Yöneltme, Meslek Seçimi,MillîEğitim VakfıBülteniSayı:12Haziran2013