MJA Voorstudie Aardappelverwerkende sector · 2 Rapportage MJA Voorstudie Aardappelverwerkende...

Atos, Atos and fish symbol, Atos Origin and fish symbol, Atos Consulting, and the fish itself are registered trademarks of Atos Origin SA. July 2008© 2008 Atos Origin. Confidential information owned by Atos Origin, to be used by the recipient only. This document or any par t of it, may not be reproduced, copied, circulated

and/or distributed nor quoted without prior written approval from Atos Origin.

MJA Voorstudie Aardappelverwerkende sector

Rapportage

2 Rapportage MJA Voorstudie Aardappelverwerkende sector

Inhoud

1. Inleiding/ Achtergrond

2. Visie van de aardappelverwerkende sector op 2030

3. Prestatiegebieden en prestatie-eisen

4. Nut, noodzaak en haalbaarheid Routekaarttraject

5. Plan van Aanpak Routekaarttraject

Bijlagen:

a) Markt- en sectoranalyse

b) Marktverkenning

c) Sectorscenario‟s voor 2030

d) Bronvermelding


De aardappelverwerkende industrie en

energie

» In de aardappelverwerkende industrie

participeren 7 bedrijven (tezamen 15 vestigingen) aan de MJA.

» De aardappelverwerkende industrie sloot al in 1996 een eerste Meerjarenafspraak energie-efficiencyverbetering (MJA) af met de overheid.

» De doelstelling van de eerste MJA –afspraak was met een bereikt resultaat van 25% ruimschoots

gehaald.

» De aardappelverwerkende industrie participeerde

vanaf 2004 aan de MJA2.

» Maar ook in de periode 2000-2004, toen niet werd

deelgenomen aan de MJA, werd er verder gewerkt aan het besparen van energie.

» Op 1 juli 2008 is MJA3 ondertekend

De aardappel verwerkende industrie

Deelnemende bedrijven 7 (15 vestigingen)

Producten Verse frites, diepvries frites,

koelverse producten, vlokken en

granulaat, snacks en overige

producten

Omzet €1,25 miljard

Werkgelegenheid Circa 3.500

Energieverbruik

De sector verbruikte in 2007 ca 203 miljoen m³ aardgas en 228

miljoen kWh elektriciteit.

Het aandeel duurzame energie was in 2007 3%. De

belangrijkste thermische processen zijn blancheren, drogen,

schillen en bakken.

Elektriciteit wordt voornamelijk gebruikt voor koelen, vriezen,

de verpakkingslijnen en de utilities.

Tot nu toe behaalde resultaten

Energieverbruik 8,2 PJ (1998) en 8,7 PJ (2007)

Resultaat 1998-2007 6,7 % totale energie-efficiency

verbetering


MJA3 en de Voorstudie

» In de MJA3 is afgesproken te streven naar 30% energie-efficiencyverbetering in 2020 ten opzichte van

2005.

» Met een gezamenlijke visie op de toekomst kan de sector deze doelstelling slagvaardiger realiseren.

» Het doel van de Voorstudie en eventuele routekaart is een slagvaardige sector die goed voorbereid is op te toekomst en concurrentievoordeel ontwikkelt. De gezamenlijke toekomstvisie wordt gevormd in het

Voorstudietraject, waar dit rapport verslag van doet. De routekaart laat zien welke wegen bewandeld kunnen worden om de energie-efficiency in 2030 met 50% te verbeteren ten opzichte van 2005.

» Dit rapport doet verslag van de MJA Voorstudie van de Aardappelverwerkende sector. De VAVI heeft het initiatief in dit traject genomen, ondersteunt door SenterNovem en Atos Consulting.

» In dit rapport staan de volgende resultaten van de Voorstudie beschreven: 1. Visie van de aardappelverwerkende sector op 20302. Prestatiegebieden en prestatie-eisen waaraan de sector moet en wil voldoen in 2030

3. De onderzochte nut, noodzaak en haalbaarheid van het Routekaarttraject4. Plan van Aanpak voor het Routekaarttraject

» In de bijlagen vindt u de ondersteunende informatie die tot stand is gekomen in verschillende workshops

waaraan de aardappelverwerkende bedrijven hebben deelgenomen. In de bijlage is ook informatie over de totstandkoming van dit rapport te vinden


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Bronvermelding


Trend met een impact op de toekomst

van de aardappelverwerkende sector

» De aardappelverwerkende sector heeft een aantal trends en ontwikkelingen geïdentificeerd, die van

invloed zijn op de toekomst van de sector. Een uitgebreid overzicht staat in bijlage B.

» Trends waarvan verwacht wordt dat zij een belangrijke onzekerheid en/of een grote impact hebben op de

toekomst zijn:

Trend Richting Verwachte impact/onzekerheid

Klimaatverandering Warmer en natter Klimaat heeft grote impact op teelt: mogelijk meer of minder opbrengst, verplaatsing

naar andere gebieden => grote onzekerheid en impact op de verwerkende sector

Verticale

ketenintegratie

Minder schakels Impact op de sector: kan leiden tot kostenreductie en verhoging van de controle

Duurzame energie Noodzaak hoog Impact op de sector zit met name in de beschikbaarheid en de kosten van energie

Technologisering Ambacht vs

technologie

Vertechnologisering vereist andere kennis van medewerkers, impact op sector zit aan de

personele invulling

MVO/

Duurzaamheid

Meer aandacht De impact op de sector is groot, het vereist een nieuwe manier van werken en veel

aandacht voor imago

Individualisering Toename Individualisering kan leiden tot meer vraag naar kant en klaar, gemak, kleinere porties.

Voor de verwerkende sector heeft dit invloed op het productie- en verpakkingsproces

Gezondheid In toenemende

mate belangrijk

Voor de sector betekent dit dat het imago van sector en de producten in gevaar komt

Vergrijzing Toename tot 2031 Kan leiden tot meer vraag naar kleinere porties, andere producten. Dit heeft een impact

op het productie- en verpakkingsproces

» Belangrijkste onzekerheden met een grote impact zijn:

» Beschikbaarheid van aardappels» Wel of niet Duurzaam ondernemen


Er zijn 4 toekomstbeelden voor de sector

geschetst (zie bijlage c voor uitwerking)


Welke kansen en bedreigingen wil de

sector oppakken?

Een aantal issues komen in meerdere toekomstbeelden terug:

Terugkerende kansen

» Product- & procesinnovatie

» Export

» Onderscheiden t.o.v. anderen (vervangende producten)

Terugkerende bedreigingen

» Misoogst

» Verlies telers

» Eindigheid energiebronnen & water

» Concurrentiepositie t.o.v. andere landen

Om in de toekomst kansen te kunnen grijpen en bedreigingen het hoofd te kunnen bieden, heeft de sector een gezamenlijke missie en visie opgesteld


De missie en visie van de

aardappelverwerkende sector

Missie

De aardappelverwerkende sector wil als een betrouwbare en flexibele globale speler de grondstof aardappel optimaal verwaarden met minimale verspilling, met alternatieve energie, met aandacht voor de

voedselveiligheid en gericht op innovatie. De sector wil gezien worden als een sector die de markt bedient met aardappelproducten van hoge kwaliteit tegen een goede prijs.

Visie

Om de missie te verwezenlijken wil de aardappelverwerkende sector een sector zijn die:

» Aardappelproducten produceert uit kwalitatief hoogstaande grondstoffen

» Met de beste beschikbare, energiezuinige technieken aardappels verwerkt

» Betrouwbaar is: “afspraak = afspraak”

» Flexibel inspeelt op de veranderingen in de markt

» Een transparante en efficiënte bedrijfsvoering heeft

» Inzet op samenwerking in de keten


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Bronvermelding


De sector moet en wil presteren op een aantal

gebieden om haar stevige positie te behouden

Prestatiegebied

Te

elt (

GM

O)

En

erg

iem

ark

t

Ove

rhe

id

Ee

tge

wo

on

tes

Klim

aa

tve

rand

erin

g

Pro

du

ctie

ve

rand

erin

g

To

en

am

e d

uu

rza

am

heid

Po

pu

latie

gro

ei/a

fna

me

(Se

cto

r)Im

ag

o

Wa

terh

uis

ho

ud

ing

Ve

rand

erin

g in

ma

na

ge

me

nt

Ge

zo

nd

he

id

Grondstoffen X X X

Markt X X X X

Energie X X X X X X

Keten X X X X X

Water X X X

People X X X X X X

Regelgeving X


Binnen de prestatiegebieden zijn

prestatie-eisen geformuleerd

» Op dit moment is er onvoldoende

inzicht in wat haalbare doelstellingen voor deze prestatie-eisen

» Eveneens is er onvoldoende inzicht in de mogelijke knelpunten om de doelstellingen te bereiken

» In een Routekaarttraject wil de sector graag de haalbare doelstellingen

onderzoeken, evenals mogelijkheden en knelpunten in het bereiken van de

doelstellingen en de effecten

Prestatiegebieden Prestatie eisen

Grondstoffen Plantveredeling

Duurzame herkomst olieën

Optimale gewasbescherming

Optimale bemesting

Marktbenadering Marktgroei

Promotie aardappelproduct

Gezonde productlijnen

Energie Duurzame energie

Reductie broeikasgassen

Energie efficiëntie

Keten Samenwerking in de keten

Verpakking

Optimalisatie van transport

Water Efficiënt watergebruik

People People

Medewerkerstevredenheid

Europese regelgeving Europese samenwerking/ eenduidige regelgeving


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Bronvermelding


Nut, noodzaak, haalbaarheid Routekaart

» Op basis van de geïdentificeerde stappen (vorig hoofdstuk), aangeven wat de sector in het routekaart

traject wil doen

» Haalbaarheid:

» Op basis van validatie in de sessie met alle bedrijven op 18 juni 2009: valideren rapport en verkennen mogelijkheden inhoud en opzet routekaart

» Ledenvergadering (augustus 2009): peilen animo voor routekaart en bereidheid tot investeren in tijd


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Bronvermelding


Voorgestelde aanpak routekaart

» Reikwijdte (scope):

» Systeemgrenzen en – componenten» Hoe omgaan met verschillen en overeenkomsten in sector?» Tijdvakken

» Relatie tussen sectordoelstellingen en energiedoelstellingen (link tussen visie en energie prestatie -eisen)

» Doelstelling

» Beschrijving beoogd eindresultaat» Benoemen energiedoelstellingen (aan hand van prestatie-eisen)

» Aanpak & planning » Werkwijze

» Beschikbare kennis (binnen en buiten sector)» Planning: activiteiten in de tijd (incl mijlpalen)

» Kosten (op basis van activiteiten een uitsplitsing van uren en middelen)

» Projectteam» Samenstelling beoogd team & hun rollen» Validatie (wie worden geconsulteerd)


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Bronvermelding


Marktanalyse: leveranciers

Kenmerken

Leveranciers:

Teelt

» Veel kleine

gezinsbedrijven

» Gevarieerde

bedrijfsstructuur

» Flexibele

marktgerichtheid.

Sterke punten Zwakke punten

» Hoogwaardige grondstoffen

» Voedselveiligheid en duurzame teelt

» Certificering en traceability

» Hoog kennisniveau

» Geschikt aardappel klimaat

» Gunstig gelegen (food miles)

» Financieel onafhankelijk/ gezond segment

» Aardappelinfrastructuur flexibele marktgerichtheid.

» Uitwisselbaarheid van

leveranciers en transparantie

» Dure grondstof t.o.v.

concurrerende landen

» Het aantal telers neemt af

» Mate van specialisatie laat te

wensen over

(rotatieschema‟s)

» Opvolging wordt

problematischer

Leveranciers:

Energie

» Sterke spelers

» Betrouwbaar

» Schaalvergroting

/internationalisering

» Verschillen in

duurzame invulling

» Vrije markt

» Betrouwbare voorziening

» De juiste kwaliteit

» Klantonvriendelijk

» Grote afhankelijkheid

» Monopolie tendens

» Prijs

» Logge bedrijven

» Infrastructuur weinig geschikt

teruglevering energie


Marktanalyse: producten en vervangende

producten

Kenmerken Sterke punten Zwakke punten

Producten » Brede bekendheid,

(basisvoedselpakket)

» Hoge

verkrijgbaarheid

» Brede variatie

» Hoogwaardige grondstoffen

» Producten bieden gemak en genot

» Duidelijke segmentering van de eindproducten

» Innovaties op ongebakken en low-fat producten

» Goedkope bron van nutriënten

» Eenvoudige bereiding

» Negatief gezonds imago

» Weinig onderscheid tussen de

zelfde soort producten van

verschillende producenten

» Redeljik energie-intensief

Aanbieders » Internationale spelers

» Productie 1,7 mln ton

» 90% is export

» Bevroren ; grote int. concerns kunnen deals maken met grote int. afnemers

» Grote innovatieve kracht

» Vers: inspelen op groei Europese markt koelvers

» Gedroogd: grote innovaties mogelijk in nieuwe producten

» Bevroren frites; overcapaciteit

dreigt in west europa

» Koelvers: gesloten koelketen

alleen in NW- Europa

gegarandeerd

» Zuid Europa moeilijker

» Gedroogd: concurrentie met

EU-subsidie

zetmeelaardappelen


Marktanalyse: Klanten en aanbieders

Kenmerken

Klanten

Sterke punten Zwakke punten

Retail:

» Aanbod bepalend

» Onderscheiden op

assortiment en

product

» Gezondheid en imago

» Merkgedreven

Foodservice:

» Prijs belangrijker dan

kwaliteit

» Bereidingsefficiency

» Minder merkgedreven

» Stabiele markt

» Grote buying power afnemer (door consolidatie afnemers)

Retail:

» Sterke sturing

» Veel kennis van consumentengedrag

Foodservice:

» Flexibiliteit branche (horeca)

» Uitwisselbaarheid van

leveranciers en transparantie

» Acrylamide issue

» Consolidatie van afnemers

groter risico voor producenten

Retail:

» Logistiek (lege schappen),

» Assortimentsversmalling

» Derving

Foodservice:

» Horeca gevoelig voor

economie

» Minimale kwaliteit

Vervangende

producten» Rijst, deegwaren

» (Andere) Snacks

» Exotisch imago

» Eenvoudig te consumeren (snacks)

» Vereist meer water bij

productie

» Variatie mogelijkheden

bereiding

» Ongezonder (snacks)


SWOT- analyse van de sector

Sterke punten aardappelverwerkende sector Zwakke punten aardappelverwerkende sector

» Relatief makkelijk variaties te realiseren in de producten

» Hoge kennis van grondstof / product/ keten

» Prijs / kwaliteitsverhouding is goed

» Economies of scale (voordelen halen uit een groot

marktaandeel)

» Innovatieve en efficiënte verwerkingsprocessen

» Zeer efficiënte logistiek van grondstoffen en producten

» Ketenaanpak door de producten

»Hoog kwaliteitsniveau

» De product portfolio is nog niet aangepast aan de nieuwe

gezondheids- en wellness trends

» Moet meer op smaak worden ingezet (kwantiteit naar

kwaliteit)

» Energiebehoefte groot voor het verwerkingsproces

»Milieubelastende verpakkingen

» Gebruik gewasbeschermingsmiddelen bij teelt

» Geen profilering

» Variatie in grondstof (kwaliteit)

» Relatief hoge arbeidskosten t.o.v. buitenland

Kansen aardappelverwerkende sector Bedreigingen aardappelverwerkende sector

» Product portfolio meer toespitsen op de thema‟s gezondheid

en wellness

»Verder consolideren van de sector

» Meer op specificaties leveren

» Verdere optimalisatie van keten door ketenkennis met name

producent consument traject

» Export naar buiten Europa

» Innovaties

»Eeconomische crisis

» Overcapaciteit

»Macht van de handel

» Negatieve inschatting van de consument over gezondheid en

van afnemers over energie en milieu

» Pootgoedbeschikbaarheid/afhankelijkheid

» Buitenlandse concurrentie door lagere grondstof- en

arbeidskosten, bijv. in België en noord Frankrijk


Sterke en Zwakke punten van de energiehuishouding van de sector

Sterke punten

»Teelt

» Omzetten CO2 (teelt)

» Aardappelteelt gaat zuinig om met water (t.o.v. pasta /

rijst)

» Efficiënte teelt, goed klimaat, duurzame teelt

» Energiebesparing door precisielandbouw vanwege

lagere kunstmest en pesticide input

»Opslag/ aanvoer

» Aardappels met buitenluchtkoeling te bewaren

» Ondergrondse opslag is denkbaar

» Aanvoer van aardappelen over korte afstand

» Ontwikkeling trailer: meer tonnage, Multi-purpose

»Verwerking

» Biogas uit waterzuivering omzetten tot energie

(biogasmotor) en deze groene energie is direct inzetbaar

in fabrieksnetwerk.

» Restwarmte goed terug te winnen en inzetbaar

» Mogelijkheid om zelf energie te produceren

»Keten

» Groot onderdeel van de kostprijs van de eindproducten

wordt bepaald door energie prijzen, dus veel aandacht

ervoor

» Door schaalgrootte zijn vaak geïntegreerde

energieprojecten, zoals een WKC, mogelijk

»Zwakke punten

»Opslag/ aanvoer

» Opslag van aardappelen behoeft ventilatie (energie)

» Logistiek/distributie in en out is nog zeer inefficiënt

» Transport : veel water getransporteerd

» Negatieve foodmiles (distributie)

»Transport en afscheiding van tarra vergt veel energie

»Verwerking

» Veel restwarmte van een laagwaardig niveau aardoor

hergebruik wordt bemoeilijkt

» Verwerking is een energie-consumerend process

» (Diep)Vriezen kost energie

» Energie management is afhankelijk van de energie prijs

»Consument

» Veel energieverbruik bij de consument (diepvries en

verwerking)

» Nog geen ultieme oplossing voor consumentvriendelijke

afdekking - koeling/vriezer (detailhandel)


Kansen voor de energiehuishouding van

de sector

Kans Toelichting / onderbouwing

» Bio-energie Energie opwekking uit co-producten

» Uitbreiding benutting restwarmte Minimaal

» Energiebesparing door innovatieve

maatregelen

Nieuwe bereidingstechnieken / doorstralen

» Benutting van de reststromen Andere toepassingen dan veevoer en energieopwekking

» Sluiting waterkringloop Minimaliseren watergebruik

» Cradle-to-cradle Veel onderzoek nog noodzakelijk

» Energieverbruik bij de consument

verminderen

Deels door voorlichting, bijv. kant en klaar maaltijden via magnetron

opwarmen

» Meer samenwerking met partijen in en

buiten de keten

Bijv. waterschappen / kassen


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Bronvermelding


Workshop 2: Sector Trends

1 Klimaatverandering Warmer en natter Grote impact op teelt: mogelijk in andere gebieden

=> verplaatsing van productie

2 Verticale ketenintegratie Minder schakels, meer

samenwerking

Kostenreductie en verhoging controle

3 Duurzame energie Noodzaak % energieneutraal omhoog, energiekosten?

4 Technologisering Ambacht vs. Technologie Ander personeel, want vereist andere kennis

5 MVO / DZH Meer aandacht Stijgend / groeiend

6 Energie efficiency Sector- en keten aanpak Behoud sector

7 Watergebruik Hergebruik Gesloten systeem / kringloop

8 Outsourcing / specialisatie Meer aandacht op corebusiness Specialisatie en efficiëntie proces

9 Cisgenese / GMO Meer mogelijkheden wanneer

acceptatie maatschappij

Verhoging kg/ha en kwaliteit en

verlaging pesticide

10 Specifieke cultivars voor

specifieke producten

Sneller inspelen op de markt Flexibiliteit in specials

11 Fosfaat tekort Fosfaat terugwinning (kringloop

sluiten)

Meer gebruik duurzame kunstmest, waardoor

minder chemische kunstmest, dus energie

besparing

12 Geen groei Betere producten

(kwaliteit ipv kwantiteit

Procesinnovatie / behoud teelt

13 Jobhoppen / braindrain Kennisniveau daalt, systeemkennis

stijgt

Organisatie

Trend Richting Verwachte impact

= top 5 sectorale trends


Sector-trend Klimaatverandering

Omschrijving van de trend

Het klimaat verandert. Het klimaat verandert op verschillende wijze op onze planeet, maar wetenschappelijk en politiek

consensus is bereikt over het feit dat deze verandering wordt versneld door toedoen van de mens. De verandering van het

klimaat heeft in zuid Europa ernstige droogte tot gevolg, in noord Europa zal het droger en warmer worden. Doordat het droger

en natter zal noord Europa ook te maken krijgen met nieuwe flora en fauna, die wellicht hun invloed kunnen hebben op de noord

Europese en Nederlandse landbouw. Wetenschappers zijn er veelal eens over het feit dat de status van het klimaat niet zal

terugkeren naar de oorspronkelijke situatie. Hiervoor zijn er onoverkomelijke stadia gepasseerd om de balans in ons klimaat te

waarborgen.

Mogelijke ontwikkelingen en consequenties van de trend

De trend is nu dat de grens van warmer naar koeler klimaat opschuift naar het noorden. Spanje zal in de toekomst de Europese

Sahara zijn. Het kan zelfs zijn dat de grens nog verder naar het Noorden opschuift en ook het Noorden zal bereiken.

Opkomende economieën worden veelal aangewezen als bevorderende factor voor de verandering in ons klimaat. Echter,

bewoners van „ontwikkelde‟ landen hebben veelal een grotere, zogenaamde, carbon foot print en dragen zodoende ook bij aan

de verandering van het klimaat.

Waardoor zal er in de nabije toekomst geen klimaatverandering plaats vinden? Een complete switch van fossiele brandstoffen

naar duurzame brandstoffen, waardoor er minder CO2 wordt uitgestoten, zou kunnen leiden tot afname van de

klimaatverandering. Het verkleinen van de carbon foot print door radicale ommezwaaien van westerse levensstijlen zal tevens d it

effect hebben.

Consequenties voor de aardappelverwerkende sector

De teelt zal mogelijk tweemaal per jaar kunnen oogsten, maar kan veel meer last van plagen hebben (van nieuwe, exotische

flora en fauna). Daarnaast kunnen de omstandigheden verslechteren doordat het natter wordt: bijvoorbeeld de structuur van de

grond zal verslechteren, en de aanvoer van (zoet en schoon) water zal steeds lastiger worden.

Factsheet Klimaatverandering


Sectortrend Verticale Ketenintegratie

Factsheet Verticale Ketenintegratie


Vanuit de overheid wordt ketenbenadering gestimuleerd. Deze benadering is ook door het bedrijfsleven opgepakt en neemt de

vorm aan van verticale ketenintegratie. Met andere woorden, in een keten zullen er minder schakels te vinden zijn (verhoging

efficiëntie van de keten) en de samenwerking tussen de verschillende schakels zal toenemen. Mede gezien vanuit het oogpunt van

de overheid, dat als wens heeft het benadrukken van het belang van de ketenbenadering, ligt de verwachting er dat verticale

ketenintegratie verder zal toenemen.


Een ontwikkeling zou kunnen zijn dat er zich een gesloten kringloop zou kunnen vormen om 1 sector heen, die de eigen

grondstoffen produceert en beheert, doch verschillende producten produceert en verschillende segmenten van de markt bedient.

Doch dient een sector er zich van te vergewissen dat er zich geen monopolie vormt binnen zijn schakels. Transparantie en

verantwoordelijkheid door de gehele keten heen is een voorwaarde tot een succesvolle ketenintegratie. Een ernstige belemmerin g

om te komen tot verticale ketenintegratie is het „free-riders‟ probleem: Organisaties die meeliften op de voortgang van andere

organisaties, maar zelf niet willen meedoen aan geïdentificeerde activiteiten. Om te komen tot een succesvolle verticale

ketenintegratie dienen alle partijen in de keten elkaar te vertrouwen om te kunnen samenwerken. Een communicatie of discussie

platform zou als eerste stap in de goede richting kunnen wijzen, om zodoende met alle partijen in een keten afspraken te maken.

De nadruk op ketenbenadering komt te vervallen, door bijvoorbeeld een krimpende wereldeconomie, waardoor grenzen dicht gaan

of door andere risico‟s, die overheden wereldwijd niet durven te nemen en daardoor de wereldhandel laten krimpen. Hierdoor

zullen de aspecten kwaliteit en kwantiteit een grotere rol gaan spelen bij de relaties tussen leverancier en afnemer. Bedrijv en zullen

moeten zorgen voor hun eigen hachje en het „keten – denken‟ zal naar de achtergrond verdwijnen.


De keten van de aardappelverwerkende sector zal kleiner en compacter worden, dus de invloed van dominante spelers zal wat

kleiner worden: immers, samenwerking en afhankelijkheid van elkaar zal groter worden. Indien de partijen elkaar vertrouwen za l de

aardappelverwerkende sector als keten een kwalitatief hoogstaand product kunnen leveren.


Sectortrend Duurzame Energie

Factsheet Duurzame Energie


Fossiele brandstoffen zijn eindig, dus dient men op zoek te gaan naar nieuwe vormen van energie. Duurzame energie is een

parapluterm, waaronder vele verschillende vormen van energievoorziening vallen. Aangezien de fossiele brandstoffen en

grondstoffen, waarvan we afhankelijk zijn, eindig zijn, zal deze trend alleen maar toenemen. Schaarste van fossiele brandstof fen

zorgt voor een stijgende energieprijs. Het overgaan op duurzame energie biedt een uitweg. Niet alleen omdat we wind altijd waait

en de zon altijd schijnt, maar ook omdat het mogelijk is zelf op een duurzame manier energie op te wekken.


Een terugkeer naar de huidige situatie, dus puur verbruik van fossiele brandstoffen en grondstoffen zal onmogelijk zijn. Echter,

voor grootmachten zal de verleiding groot zijn om de transitie naar duurzame energievormen tegen te werken en economieën

zolang mogelijk te laten functioneren op fossiele brand- en grondstoffen. Een tegen-trend zou dus kunnen zijn dat nieuwe

energievormen hun weg naar de massa nog lang niet zullen vinden.


De aardappelverwerkende sector is een energie-intensieve industrie, en verbruikt verschillende vormen van energie om haar

producten van grond tot mond te krijgen. Echter, door de unieke positie van vele partijen binnen de schakel op globaal niveau ,

kunnen enkelen zichzelf voorzien van nieuwe vormen van energie. Een omschakeling van gangbare energie naar duurzame

energie zal wel degelijk impact hebben op de sector, maar zal, door haar flexibiliteit en vermogen, niet het einde van de sec tor

betekenen.


Sectortrend Technologisering

Factsheet Technologisering


Technologisering kan worden gedefinieerd als „het toepassen van wetenschappelijke kennis voor praktische doeleinden‟ [1].

Technologisering omvat alle technologische ontwikkelingen, die van invloed zijn op een mensenleven, op de werkvloer en de

maatschappij in zijn geheel. Binnen de context van de aardappelverwerkende sector wordt technologisering echter gebruikt om

de invloed op de werkvloer weer te geven en de dynamiek tussen ambacht en technologie aan te duiden. De trend lijkt toe te

nemen: Technologie neemt een steeds grotere positie op de werkvloer. Organisaties zijn steeds in ontwikkeling op het

technologische vlak, en verbeteringen en/of aanpassingen in een schakel betekent ook vaak dat de rest van de keten zich aan

dient te passen, c.q. mee - innoveren. Technologisering betekent niet alleen dat een organisatie zelf moet veranderen, maar dat

tevens het personeel zich dient aan te passen aan de verandering(en). Een organisatie dient zich te vergewissen dat een

nieuwe technologische ontwikkeling mogelijk ook nieuw personeel eist, dan wel nieuwe, wellicht dure opleidingen voor het

bestaande personeel ter omscholing.


Er zijn verschillende ontwikkelingen op de werkvloer die onder technologisering vallen, o.a. mechanisering, robotisering,

automatisering. Deze ontwikkelingen hebben invloed op de prijs van producten die hiermee in aanraking komen, invloed op de

snelheid waarmee de producten kunnen worden geproduceerd, getransporteerd en geconsumeerd, invloed op voorraadbeheer,

invloed op efficiëntie van gebruik van (grond)stoffen en zelfs invloed op consumentengedrag. Bijvoorbeeld kunnen consumenten

door middel van elektronische middelen sneller inkopen doen en zijn dus gevoeliger voor impulsaankopen. Daarnaast zal de

consument steeds vaker gebruik maken van aankopen via (multimedia) telefoon, (interactieve) televisie of internet.

Een duistere zijde van technologisering is dat gebrek aan ruimte, milieuvervuiling, sociale uitsluiting, kwetsbaarheid en

werkloosheid vaak gevolg zijn van technologisering. Het is niet langer een synoniem voor vooruitgang. Echter, technologiserin g

wordt wel weer als oplossing gezien voor de problemen die ze heeft veroorzaakt, bijvoorbeeld milieutechnologie.


Algemene driver van technologisering is de omgeving waar een organisatie zich in bevindt. Op globaal niveau zijn vooral de

drivers wereldeconomie en ketenverantwoordelijkheid van belang. Deze drivers kunnen zowel bevorderende als belemmerende

factoren zijn: zij kunnen er voor zorgen dat organisaties zich juist gaan toeleggen op technologisering (door kostenbesparend e

strategieën of doordat afnemers / leveranciers deze stap al maken), maar het kan ook betekenen dat er geen stappen worden

ondernomen (tekort aan fondsen of geen belangstelling van afnemers in de keten).

Een tegen-trend zal zijn dat technologische ontwikkeling sterk vermindert, dan wel ophoudt doordat er geen fondsen meer zijn

om nieuwe technologieën te ontwikkelen. Regeringen kunnen er in de nabije toekomst voor kiezen prioriteit te geven aan andere

belangen, bijvoorbeeld nationaal belang, en R&D minder of geen prioriteit meer geven. Of omdat de fossiele brandstoffen zijn

uitgeput, huidige technologieën dienen te worden aangepast. Organisaties moeten dan een keuze maken tussen aanpassen en

dus investeren, of niet aanpassen en terugvallen op meer handarbeid. Organisaties kunnen er eventueel voor kiezen om naar het

buitenland te gaan om daar met lager geschoold, maar goedkoper personeel te gaan werken.


De aardappelverwerkende sector moet rekening houden met een toenemende behoefte aan hoger technisch geschoold

personeel. Gezien het feit dat landbouwscholen en technische scholen moeilijkheden hebben met het behouden van studenten,

moet de sector zich vergewissen van een gezond aanbod aan nieuwe medewerkers door bijvoorbeeld het aanbieden van interne,

technische opleidingen. Een andere optie is om in het buitenland op zoek te gaan naar geschoold personeel.

[1] Bron: http://www.encyclo.nl/begrip/technologisering

Factsheet Technologisering (continued)

http://www.encyclo.nl/begrip/technologisering


Sectortrend MVO/DZH

Factsheet Maatschappelijk verantwoord ondernemen/ duurzaamheid


Maatschappelijk verantwoord ondernemen, duurzaamheid, duurzame ontwikkeling, eco-efficiency, corporate social responsibility,

cradle to cradle: het zijn allemaal termen die een globale trend aanduiden. Deze trend houdt in dat organisaties verder kijke n dan

de eigen locatie, de eigen mensen en zelfs verder dan zijn eigen „levensverwachting‟. Een populaire omschrijving is dat

organisaties een balans dienen te vinden tussen de 3 P‟s: People, Planet en Profit. Nadere invulling van deze P‟s verschilt weer

voor iedere organisatie. Er wordt verschillend gedacht over deze trend, maar afnemen zal het zeker niet doen. Een

ketenbenadering wordt al door de Rijksoverheid gestimuleerd en deze ketenbenadering zal zeker aspecten van Maatschappelijk

Verantwoord Ondernemen bevatten. Enkel het benoemen van toepassing van MVO is voor een organisatie niet voldoende:

verantwoordelijkheid van iedere schakel in de gehele keten zal verwacht worden in de nabije toekomst. Bovenstaande termen

zijn niet zomaar meer loze kreten. Meer en meer worden er certificaten ontworpen en wordt MVO gestandaardiseerd om

zodoende de stand van zaken en vorderingen op dit gebied te monitoren. Daarnaast zal het aspect van

ketenverantwoordelijkheid gaan gelden voor alle schakels in een keten: men mag elkaar aanspreken op ieders gedrag. Een

dwangmiddel achter het verantwoordelijk stellen van schakels in de keten, en dus het afdwingen van verbetering, is fenomeen

„name and shame‟ en in het ergste geval het beëindigen van een samenwerking.


Ontwikkelingen kunnen zijn dat, vanuit centrale overheden, meer wordt gericht op ketenbenadering en – verantwoordelijkheid.

Consequenties van de trend liggen voornamelijk op het vlak van afleggen van verantwoording, inzicht geven in (werk)processen

binnen een organisatie en keten. Indien er meer nadruk wordt gelegd op de gehele keten, dan kan een verhoging van

verslaglegging, audits en transparantie het gevolg zijn. Toenemende wetenschappelijke kennis over de gevolgen van ons

handelen en een hoge mondiale mobiliteit gelden als eerste oorzaak voor deze trend. Wetende welke gevolgen ons handelen

heeft voor onze wereld heeft geleid tot een aantal inzichten en maatregelen (bijvoorbeeld de toename van CO2 en het instellen

van CO2 emissiehandel). Waarom zou MVO eventueel in de toekomst niet meer bestaan? Er geen heil meer in zien, er geen

geld meer in willen steken omwille van de economische situatie, de opkomst van het nationalisme, het sluiten van de grenzen en

zodoende MVO (dat het best werkt op globaal niveau) minder prioriteit geven.


Factsheet Maatschappelijk verantwoord ondernemen/ duurzaamheid


De aardappelverwerkende sector heeft een dominante positie op globaal niveau en dit betekent een hoge mate van visibility ten

opzichte van de maatschappij. Een toename op het gebied van MVO, duurzaamheid of ketenbenadering, - beheersing of –

verantwoordelijkheid zal voor de aardappelverwerkende sector betekenen dat er meer inzicht zal moeten worden verleend in de

sector zelf en in de keten waarbinnen de sector valt.

Bekend staan als een organisatie of sector heeft ook andere consequenties: het geeft de sector en de producten die hier uit v oort

vloeien een goede naam of imago. Consumentengedrag wordt veelal bepaald door een combinatie van prijs en imago van een

product. Het toepassen van MVO en/of ketenverantwoordelijkheid kan uitstekend worden toegepast in marketing van de sector.


Workshop 2: Maatschappelijke Trends

Trends Richting Verwachte impact

1 Individualisering (tot 2030) Kant-en-klaar, gemak, kleinere porties Impact op productie en verpakkingsproces

2 Gezondheid Gezondheid centraal, steeds belangrijker Imago sector en producten in gevaar

3 Vergrijzing (tot 2031) Kleinere porties, patat, koelvers? Impact op productie en verpakkingsproces,

ander soort producten?4 Convenience jongeren Meer geld te besteden, meer

snackmomenten

Kleinere porties, productieprocessen

aanpassen

5 Rol overheid Strengere wet- en regelgeving Meer wet- en regelgeving belemmeren

ondernemerschap

6 Meer allochtonen (%) Wijziging samenstelling, minder

aardappelproducten

Minder afzet op binnenlandse markt?

7 Obesitas Continue zorg Ziektekostenpremie individualiseert en stijgt

8 Kredietcrisis Loopt binnen enkele jaren af Achterwege blijven investeringen

= top 5 maatschappelijke trends


Trend Individualisering

Factsheet Individualisering


De samenstelling van de bevolking verandert. Waar men in noord Europa vroeger een hiërarchische structuur in het gezinsleven

kon ontdekken (grote gezinnen, grote huishoudens), ziet men in toenemende mate een trend richting kleinere (tot ééngezins)

huishoudens en een verandering in het consumptiepatroon van het huishouden (18 uur eten ‟s avonds is niet meer standaard). De

trend „individualisering‟ houdt dus in dat er een trend van verkleining wordt waargenomen in huishoudens en een verandering in

consumentenpatronen. Een terugkeer naar grote gezinnen zal niet makkelijk plaats vinden, maar een verdere toename van deze

trend is ook niet waarschijnlijk. Vergrijzing neemt tot 2030 toe, en daarmee neemt het aantal eenpersoonshuishoudens ook toe.

Immigratie van jonge gezinnen daarentegen zal deze trend weer doen verminderen.


Is de leercurve van de mens omkeerbaar? Kunnen we onze eigen geschiedenis wissen en weer terug gaan naar grote gezinnen,

terwijl kleinere gezinnen tot een beter leven zullen leiden? Waarschijnlijk niet, maar de verzorgingsstaat kan in de toekomst in

zulke mate gedecimeerd zijn dat ouden van dagen terug moeten naar hun kinderen, om daar hun onderdak te vinden. Op deze

wijze zou de gezinsgrootte weer wat toe kunnen nemen en het consumptiepatroon daarmee ook om kunnen laten slaan.


De aardappelverwerkende sector dient zich te conformeren aan andere consumptiepatronen: kleinere verpakkingen, meerdere

momenten van afleveringen, andere wijze van transport en verpakkingen. Werkprocessen dienen te worden onderworpen aan een

her-evaluatie en producten moeten worden herontworpen om zodoende te voorzien in de wensen van de consument en te voldoen

aan strenge voedsel-, hygiëne- en milieueisen.


Trend Gezondheid

Factsheet Gezondheid


Door toenemende wetenschappelijke kennis en onderwijs en toenemende verspreiding van die kennis over voedsel en

gezondheid, ontstaat er steeds meer een trend waarbij de consument kijkt naar het imago van een product omtrent gezondheid.

Een product dient voedzaam te zijn, er mooi uitzien, allerlei goede bestandmiddelen te bevatten en ook nog eens goed te

smaken. Een meerderheid van de werkende consument heeft een lagere werkbelasting dan 100 jaar geleden. Echter, ons

voedingspatroon is hierop niet aangepast, sterker nog, we zijn juist vetter en eiwitrijker voedsel gaan eten. Obesitas neemt steeds

meer toe, en niet alleen meer in Amerika. Obesitas wordt vaak gekoppeld aan overvloedig eten en vooral eten van niet -gezonde

producten. De verwachting is dat mensen over het algemeen dikker zullen worden, maar dat het bewustzijn over de schadelijke

gevolgen van ongezonde producten en dik zijn tevens zal toenemen. Daaraan gekoppeld neemt de trend gezondheid dus toe.


De consument zal meer gaan letten op de mate van gezondheid van een product en producten moeten hun toegevoegde waarde

zien te vinden op het gebied van gezondheid. Indien zij een minder gezond product betreffen, dan dient de sector of keten hard te

werken om het product alsnog een gezond tintje te geven. Media en publieke opinie is hier erg belangrijk: indien zij een product

als niet gezond zullen ervaren kan de impact hiervan desastreus zijn voor dat bepaalde product. We worden ouder en met dat we

ouder worden, willen we gezond blijven. Wat zal de consument drijven om een aversie op te bouwen ten opzichte van

gezondheid, gezonde producten en een gezonde levensstijl? Dit kan een mogelijke tegen -trend zijn.


De aardappelverwerkende sector dient zich er van te vergewissen dat haar producten als gezond worden bestempeld, zodat de

afzetmarkt niet zal wijzigen.


Trend Vergrijzing

Factsheet Vergrijzing


Het aantal ouderen neemt toe, maar het aantal jongeren als tegenhanger, blijft achter. In 2007 was in Nederland 14% van de

totale bevolking 65 jaar of ouder. Vanaf 2035 kan het positieve migratiesaldo (aantal immigranten minus aantal emigranten) he t

negatieve geboorteoverschot (aantal levendgeborenen minus aantal overledenen) niet meer compenseren. Daardoor slaat de

bevolkingsgroei om in krimp. In 2050 heeft Nederland 16,8 miljoen inwoners. De trend neemt toe tot eind 2030, maar daarna zal

er zich een evenwicht gaan vormen. Hoe dit evenwicht er uit zal gaan zien is niet duidelijk, maar dat de vergrijzing ophoudt is wel

duidelijk.


Oudere consumenten hechten waarde aan andere aspecten dan jongere consumenten. Ook nemen de oudere consumenten

vaak normen en waarden uit hun tijd mee in wat zij als toegevoegde waarde zien van voedsel en voedselproducten. Vette hap,

zoals geadoreerd door de jongere consumenten, lijkt niet besteed aan de oudere consument. Echter, de oudere van nu is niet de

oudere over 15 tot 20 jaar: het zal een levendige senior zijn, die nog energie zal hebben om verschillende dingen te ondernemen

en zelfs te experimenteren met nieuwe producten. Tegentrends kunnen zijn een nieuwe babyboom, immigratie met heel veel

jonge gezinnen, uitvinding van medicijnen die er voor zorgen dat we allemaal ouder worden en gezonder ouder worden.


De sector dient tweetal dingen in de gaten te houden: de productie en hoe deze kan worden aangepast aan de wensen van de

(groter wordende) groep ouderen (hier ligt een grote klus voor marketing). Daarnaast dient de sector haar personeel in de gaten

te houden, deze wordt ook ouder en men dient er zeker van te zijn dat de juiste voorwaarden kunnen worden toegepast.


Trend Convenience

Factsheet Convenience


Consumenten (met name jongeren?) neigen steeds meer naar gemaksvoeding. Voedsel moet handig zijn, gemakkelijk mee te

nemen, goed smaken en ook nog eens zo gezond mogelijk zijn. Een Engelse definitie van convencience food is:

„Convenience food, or tertiary processed food, is commercially prepared food designed for ease of consumption. Products

designated as convenience foods are often preprepared food stuffs that can be sold as hot, ready-to-eat dishes; as room

temperature, shelf-stable products; or as refrigerated or frozen products that require minimal preparation, typically just

heating‟[1].De trend zal niet afnemen, de consument zal niet makkelijk terugdraaien naar producten, die minder in hun gemak

voorzien.


De consument stelt steeds meer eisen aan producten, en deze eisen aan producten werken door tot aan de teelt. Aardappelen

moeten op zo‟n manier worden geteeld, dat zij tijdens de verwerking tot aan moment van consumeren al voorzien in een aantal

gemakken. Werkprocessen op de productielocaties moeten flexibel zijn om op ieder moment weer te kunnen worden aangepast

aan nieuwe eisen van de consument.

Oorzaken van convenience is de verhoogde levensstandaard: mensen kunnen zich duurdere producten veroorloven, die hen

voorzien in hun gemak en wensen omtrent gemak. Een diepere oorzaak van convenience food wordt gezocht in de opvoeding van

kinderen: de mens heeft een aangeboren voorkeur voor zoet voedsel en indien de mens in zijn eerste tientallen levensjaren nie t

wordt aangeleerd om ook niet-zoete producten te eten (waaronder gezonde en minder aantrekkelijk producten zoals groente), zal

hij dit ook niet aanleren in zijn volwassen leven. Er wordt gesuggereerd dat deze groep consumenten veel vatbaarder is voor

convenience food. Media en publieke opinie bepalen wat de consument doet. Zij kunnen producten maken of breken en fungeren

als bevorderende of belemmerende factor.

Waarom zou een consument terug willen naar hoe het hiervoor was? Waarom zou de consument afzien van convenience food?

Dit kan alleen gebeuren als convenience food door de media en publieke opinie massaal wordt afgewezen als levenswijze. Back

to basic, ook wellicht vanwege verminderde levensstandaard, minder budget om aan convenience te spenderen.


Trend Convenience (continued)


De sector dient zijn keten in te richten op zo‟n manier dat er kan worden voldaan aan nieuwe wensen en eisen

van de consument. Wil de consument kleinere verpakkingen, dan dient de sector hier aan te voldoen, indien het een sterke

positie in de markt wil blijven behouden.

.

[1] Bron: Wikipedia, available at http://en.wikipedia.org/wiki/Convenience_food

http://en.wikipedia.org/wiki/Convenience_food


Trend Rol Overheid

Factsheet Rol overheid


De overheid verandert continue, waar ze vroeger de maatschappij diende aan te sturen en te dirigeren, zo hard ontwikkelt de

maatschappij nu en kan de overheid het niet meer bijhouden. Ministeries worden vervangen of vallen weg, en er komen zelfs

overheden op niveaus boven de nationale aansturing (Europese overheden). Feit is wel dat de overheid meer en meer naar de

markt luistert en diensten ontwikkelt voor de burgers (E-dienstverlening). De richting waar de overheid naar toe zal gaan is niet

geheel voorspelbaar: gaat er een light-vorm ontstaan van de huidige overheid, of zal juist de bureaucratie toenemen, zodat de

overheid toch nog enige wijze van controle kan uitoefenen op de maatschappij? Of worden alle nationale, regionale overheden

afgeschaft en bestaan er straks alleen nog maar een wereldoverheid en zijn het de lokale overheden die beleid invullen voor e igen

omgeving?


De druk van de overheid op het bedrijfsleven kan verminderen of vermeerderen. In geval van vermindering zal de overheid er

tevens voor kiezen dat verantwoordelijkheden ook worden afgeschoven naar het bedrijfsleven. In geval van vermeerdering moet

het bedrijfsleven er zich van vergewissen dat inzicht in eigen organisatie transparant en overzichtelijk moet zijn. Anders kan de

(bureaucratische) druk van de overheid een behoorlijke impact hebben. De wereldeconomie zal toonaangevend zijn voor de vorm

en rol van de overheid. Wat gebeurt er met overheden al maatschappelijke structuren afbrokkelen, bijvoorbeeld door religieuze

groeperingen die een aanslag plegen en slagen in hun poging om maatschappijen omver te werpen? Totale anarchie, het recht

van de sterkste en een wereld waar handel, zoals we die nu kennen, is niet meer mogelijk.


De aardappelverwerkende sector zal er op ingericht moeten zijn om de twee extremen qua overheidsrol het hoofd te bieden.

Indien de overheid de controle overdraagt aan het bedrijfsleven, dan dient de sector er zich van te vergewissen dat

verantwoordelijkheden op allerlei vlakken dienen te worden gedragen. Indien de overheid terug gaat naar een strengere rol en

verantwoordelijkheden naar zich toetrekt, dan dient de sector er zich van te vergewissen dat informatie vrijelijk beschikbaar is, de

organisatie van de sector en keten transparant is en men in samenwerking toewerkt naar volledige coöperatie met de overheid.


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning

c) Sectorscenario’s voor 2030

d) Bronvermelding


Vier toekomstbeelden voor de

aardappelverwerkende sector


Scenario 1: De nieuwe middeleeuwen

» Beschrijving scenario

In 2015 heeft de maatschappij er voor gekozen niet verder te gaan met de gedachtegang „Maatschappeliik Verantwoord Ondernemen‟ en de gerelateerde verwerking van producten. Doordat de focus op de volgende generaties naar de achtergrond is gezakt, kijkt de overheid niet meer naar de lange termijn, en bemoeienissen vanuit de overheid (in de vorm van beleid, richtlijnen en stimulerende subsidies) richting de maatschappij zijn er nauwelijks. Bedrijven profiteren van deze situatie door de verminderde regelgeving en een grotere bewegingsvrijheid op de markt. De energiemarkt richt zich op eindige, niet duurzame energiebronnen. Concurrentiestrijd over resterende energieleverende bronnen zal fel zijn en kunnen eindigen in dominante spelers, met een grote reikwijdte. De kloof tussen Noord en Zuid, arm en rijk zal groter worden. De levensstandaard voor iedereen zal dalen. De strijd om grondstoffen is enorm verhard: dominante marktspelers formeren lobby‟s binnen de supranationale overheden om zodoende toegang te kunnen krijgen tot de schaarse bronnen van de grondstoffen. De afvalberg in dit scenario is groot, maar niet extreem. Men weet niet wat te doen met restanten en investeert er ook niet in. Vooral verpakkingen worden weggegooid of ter destructie afgevoerd.

» Kansen en bedreigingen in dit scenario

Om een grotere markt te creëren voor het product, dient er te worden geïnvesteerd in marketing om zodoende het product beter te kunnen vermarkten. Hierdoor wordt het onderscheidend vermogen van het product ook hoger. Ook kan het product nieuwe markten gaan bedienen die eerder niet in aanmerkingen kwamen door de te lage marges.

Naast het weinig onderscheidend vermogen is de afhankelijkheid van de sector een grote bedreiging: van zowel het aantal telers, hun knowhow, beschikbare en geschikte grond, het klimaat (misoogsten) en de economie.


Scenario 1: De nieuwe middeleeuwen

» Klantenprofiel en visualisatie ‘De Nieuwe Middeleeuwen’

Keten is ontransparante jungle

Onbediende markten!

Aardappel is het

nieuwe kaviaar

De aardappelverwerkende

sector

De massa zoekt alternatieven voor

de aardappel

Dominante bedrijven, monopolie


Scenario 2: Braungartens dream


Deze wereld wordt gekenmerkt door een kritische houding van consumenten en de overheid. Idealisme viert hoogtij en de nadruk ligt op producten van hoge kwaliteit die op een verantwoorde manier tot stand zijn gekomen. Dit legt een hoge druk op bedrijven om de processen en de keten transparant te maken, zodat voor een ieder duidelijk is hoe producten tot stand komen en wat de herkomst van de grondstoffen is. De overheid stelt hoge eisen en houdt streng toezicht op het naleven van de regels m.b.t. milieu en gezondheid. Grondstoffen benodigd voor verschillende (primaire) processen, zoals de teelt, zijn zeldzaam en dus erg kostbaar. Omdat grondstoffen zeldzaam en kostbaar zijn, wordt „free-riders‟ gedrag niet getolereerd. Men spreekt elkaar in het algemeen aan op onbehoorlijk gedrag. Het kringloop-gedachtegoed is geïntegreerd in allerlei processen, waardoor er geen kostbare grondstoffen verloren gaan en kringlopen gesloten kunnen blijven. Afval bestaat bijna niet meer in deze wereld, alles wordt hergebruikt of in andere producten toegepast.


Er van uitgaande dat op dit scenario plaats vindt op Europese schaal, zal de concurrentiepositie van de sector niet veel veranderen. Vertrek naar andere landen, waar geen schaarste bestaat, is als bedreiging genoemd, maar dit kan tevens als kans gelden, om zodoende de concurrentiepositie van de sector op Europese c.q. wereldniveau te versterken. Gestoeld op de uitgangspunten van Maatschappelijk Verantwoord Verwerken en gezien de schaarste, zal de sector zich gaan richten op gesloten kringlopen, bijvoorbeeld door gesloten agroproductieparken. Deze gesloten kringlopen (bijvoorbeeld Cradle-to-Cradle) kunnen door middel van innovatieve technieken meer produceren en het verlies van primaire grondstoffen voorkomen. Op deze wijze wordt bespaard op inkoop en wordt de afhankelijkheid van o.a. beschikbare grond en klimaat verkleind. In dit scenario geldt vooral dat bedreigingen in kansen kunnen worden omgezet en andersom indien er niet wordt ingezet op sluiten van kringlopen door innovatieve methodes.


Scenario 2: Braungarten’s Dream

» Klantenprofiel en visualisatie ‘Braungarten’s Dream’

De aardappel is de nieuwe truffel:

kostbaar maar wel beschikbaar

Het toepassen van gesloten

kringlopen sectorbreed zorgt voor balans

De consument is kritisch en zoekt

onderscheidende producten

De overheid en de markt zijn

transparant en dit biedt

mogelijkheden voor

innovatie

http://www.catsclem.nl/software/msc_logo.jpg

http://images.google.nl/imgres?imgurl=http://www.deruhout.eu/picture/public/fsc-logo.jpg&imgrefurl=http://www.deruhout.eu/nl/contact.route.php&usg=__qr05cBdeHah7OLRuVb5fYzRaAvE=&h=419&w=400&sz=10&hl=nl&start=1&um=1&tbnid=16iBpj4a60iCXM:&tbnh=125&tbnw=119&prev=/images%3Fq%3DFSC%26hl%3Dnl%26rlz%3D1T4ADBR_enNL295NL296%26um%3D1

http://rock-on-rock-on.com/gallery-more-four.html

http://www.singleservecoffee.com/images/at-ge_news05_dap_senseo_1l-15045.jpg

http://www.buienradar.nl/

http://chico-peace.org/images/fairtrade.jpg


Scenario 3: Het alomvattende egoïsme


In deze wereld staat het hier en nu centraal. De overheid is weinig regulerend en is zeer ad-hoc in het aanpakken van problemen. De consument vraagt niet om producten die duurzaam tot stand komen, maar

willen vooral goedkope voedingsmiddelen. Het bedrijfsleven wordt niet gestimuleerd om alternatieve energievormen te gebruiken en gebruiken daarom de fossiele brandstoffen omdat dit nu voorhanden is en geen investeringen vereist. De eigen welvaart staat voorop. Er is weinig oog voor later en de impact om de

omgeving. Doordat er geen rekening meer wordt gehouden met het klimaat, verslechtert deze met hoog tempo (in vergelijking met de afgelopen 50 jaar). Echter, echte negatieve consequenties zijn nog niet

ondervonden, omdat de mensen en het bedrijfsleven gewoon nieuwe plekken zoeken om zich te vestigen. Grondstoffen zijn erg goedkoop en er wordt zeer gemakkelijk omgegaan met de grondstoffen zelf en met de ontginning ervan. De afvalberg is enorm! Restanten die ontstaan tijdens de productie worden

simpelweg weggegooid of afgevoerd voor destructie. Verpakkingen worden na gebruik ook weggegooid en belanden veelal in de natuur, waar flora en fauna hinder ondervinden van de toenemende afvalberg. Er

vindt innovatie plaats in het bedrijfsleven om de overcapaciteit af te kunnen zetten en de kosten laag te houden. Deze gaan echter vaak meer ten koste van allerlei sociale en milieu(-technische) aspecten.


in dit scenario is het onderscheidend vermogen van zowel het product als de sector erg laag. Daarnaast

ligt er een grote bedreiging op het gebied van de politiek, deze is namelijk erg korte termijn gevoelig en politieke keuzes kunnen relevant beleid aantasten. Ook de afhankelijkheid wederom van telers, grond, klimaat en economie is erg hoog. Echter, op korte termijn is een grote omzet ook mogelijk door het

exporteren van het product als wel de kennis en technologie. Indien dit zich voort zet kan de sector zich gaan inspannen voor meer innovatie in de keten en het creëren van een hogere welvaart.


Scenario 3: Het alomvattende egoïsme

» Klantenprofiel en visualisatie ‘Het alomvattende egoïsme’

Ontkenning is het

sleutelwoord

Ons ego staat

centraal

Alleen de portemonnee telt! De massa

van de consumenten zal enkel voor de goedkope aardappel kiezen

Bronnen van grondstoffen

worden gedolven en achtergelaten wanneer

uitgeput

De afvalberg is enorm! Evenals

de kloof tussen Noord en Zuid

http://www.prijsvergelijk.nl/

http://www.accessorize.nl/webshop/images/products/490271.jpg


Scenario 4: De wereld van Vrouwe

Justitia


Er zijn veel alternatieve energiebronnen voor handen, buiten de fossiele bronnen om en er ligt een focus op energiebesparing. Er is in dit scenario ook veel aandacht voor water en de waterhuishouding, vooral op

het gebied van beschikbaarheid. Duurzaamheid is niet langer een thema, maar is een integraal onderdeel geworden van de bedrijfsvoering en gerelateerde onderwerpen prijken altijd hoog op de agenda‟s, van zowel de CEO‟s als van overheden. De overheid is in dit scenario een strenge regulator: zij stelt strenge

eisen aan producten en productieprocessen, aan het gebruik van grondstoffen en aan criteria waar bedrijven en hun omgeving aan moeten voldoen. De maatschappij is streng, maar gerechtvaardigd: de

levensstandaard is door toedoen van duurzaamheid en MVO verhoogd, en voor iedereen. De consument is kritisch en stelt veel eisen aan producten en diensten. Zij voert continue beoordelingen uit op producten en diensten die aan haar worden aangeboden. Het bedrijfsleven is hier dan ook op ingericht; de nieuwe

manager en de nieuwe bedrijfsvoering is standaard en er ligt een nadruk op ketenbenadering en –samenwerking. Dit houdt ook in dat ketens transparant zijn en organisaties / NGO‟s inzicht verschaffen in

hun processen en boekhouding. Ook gezondheid is onderdeel geworden van de bedrijfsvoering: er bestaat een proactieve houding ten opzichte van gezondheidsissues en men stelt preventief beleid op ten aanzien van gezondheid.


De afhankelijkheid van telers, grond, klimaat bestaat niet meer. Alles is goed gereguleerd en gebalanceerd tot het gewenste niveau. Echter, onderscheidend vermogen en daarmee innovatie is van groot belang om te kunnen overleven. De overheid bepaalt de markt en kan deze potentieel ruineren. Concurrentie is op

hetzelfde niveau, dus er moet verder worden geïnnoveerd om te kunnen onderscheiden. Inspiratie en creativiteit is een zeer gewaardeerd onderdeel van de bedrijfsvoering.


Scenario 4: De wereld van Vrouwe

Justitia

» Klantenprofiel en visualisatie ‘De wereld van Vrouwe Justitia’

De kritische consument die

overal vraagtekens bij zet, maar wel hip en trendy is

De maatschappij is eerlijk en in balans.

De markt is open en transparant.

De virtuele, online wereld

is van levensbelang

Onderscheinend vermogen is van

levensbelang voor continue afzet van producten

http://www.livingsculptures.com/living_sculptures/galerij.php?page=justitia1&n=2

http://images.google.nl/imgres?imgurl=http://www.joho.nl/images/Partner_LLINK.jpg&imgrefurl=http://www.joho.nl/forum/viewtopic.php%3Ff%3D98%26t%3D988&usg=__lo7Xs8yvEr_kPoU5fzdo45oyyX4=&h=155&w=362&sz=26&hl=nl&start=3&um=1&tbnid=7g0wXGGRtssICM:&tbnh=52&tbnw=121&prev=/images%3Fq%3Dllink%26hl%3Dnl%26rlz%3D1T4ADBR_enNL295NL296%26um%3D1


Inhoud






Bijlagen:


b) Marktverkenning


d) Brondvermelding


De bronnen die gebruikt zijn bij de

totstandkoming van dit rapport

» Duurzaamheidsrapport 2003

» Vragenlijst Voorstudie Aardappelverwerkende sector

» Sectormeerjarenplan van de Aardappelverwerkende industrie, KWA Bedrijfsadviseurs, maart 2006

» Uitgebreide Energie Studie (UES) voor de Aardappelverwerkende industrie, SenterNovem, oktober 2005

MJA Voorstudie Aardappelverwerkende sector · 2 Rapportage MJA Voorstudie Aardappelverwerkende...

Documents

Transcript of MJA Voorstudie Aardappelverwerkende sector · 2 Rapportage MJA Voorstudie Aardappelverwerkende...