Panitikan1st qtr (LT1)

“Muling Pagsasabuhay ng ating pamamayanan upang maging epektibong tagataguyod ng mga Gawain ni Kristo.”

-Theme

Katutuboà salimbibig ; panulat=alibata ** Lahat puede maging dukha dahil lahat may relasyon sa kalikasan

Pananakop ng Kastilaà relihiyon **Hanggang ngayon..may modelo: Si kristo: ideal model kaya kapag maka-Kristo koà sunod sa Kastilang cultura

Propagandaà naging mulat**Umusbong ang Himagsikan

Himagsikan

Rizal (nagtatag ng la Liga Filipina à kahit sino)Dapitan (pinatapon)

Mga dapitan/kasamahan:1. Mahihirap à Maghimagsik

a. Bonifacio (tinatag Katipunan)i. Mga pagbabago

1. Pulitikal (kalayaan)2. Moral (anti=panatiko)3. Sibiko (ipagtanggol ang naaapi)

b. Ginamit na wika: WIKANG TAGALOG (pagtutuligsa sa pamahalaan.. pagkakaisa)

2. Elitista (Illustado)a. A. Mabini (Los Compromisarios)b. Laban sa americanoi. Batasii. Kapayapaanc. Ginamit na wika: KASTILA

Mga kababaihanà walang babaeng nagsusulat (Gregoria de Jesus—nakapagsulat)àkatutubo= babailan: MangagamotàBahay o RelihionàGamit na pampronta/espiya

Lakas laban sa kasinungalingan ng Status Quo kailang ng pagbabago magsasama sama lahat ng pwede magsulat gamitin ang utak sa pagsusulat MAGBAGO—isulat ang nasa isipan

A. Bonifacioà Ama ng Himagsikana. Nakakabasas turo ng inai. Jose Rizal’s booksb. Hindi hadlang ang karalitaan

Ekonomikal Politikal KulturalKatutubo Pangangakal Tribo

Barangay

Tagapayo

Sanduguan

Animismo

Alibata

Salimbibig

Tradisyon/

Asyano

Unang Bahagi

EncomiendaMalaki ang

pera

Kuha ng Gob. Hen.

Sentralisadong pamahalaan

Europeo

Catolicismo

KastilaPropaganda

Buwis

Galyeon

Mayayamang Filipino

Pangaabuso ng prayle

Pagarla sa ibang bansa

Noli and Fili

c. Sagisag: Agapito Bagumbayanà save the countryd. Maalab/ Mapaghimagsik

Pagibig sa tinubuan lupaTula: Memoriesà Layaw

Gusto makita ang dating Filipinas kasi nawala ang sariling kakanyahan dahil sa mga Espanyol14-20: May galit ang mga linya dahil sinakop21-26: Kailangan kumilos para sa kalayaan

gamit ang pagibig + utang na loob = ipang matawag na tayo na Filipino (kasi dati, Tagalog ang tawa)Addressed to:

22: nagsusulong sa mga pagbabago pero di successful23: kababaihan24: kabataan25: naranasan26: mamatay para sa bayan

Emilio Jacintoà Utak ng Katipunanà Nagaaral sa UST—abogasyaà isinasangguni kay A. Boni ang mga desisyonà Bachelor En Arte – San Juan de Letranà kartilya ng Katipunanà patnugot ng “Kalayaan”

à Liwanag at Dilim- Kodigo- Code of Ethics- Paghahandog: ANB- Sinimulan sa Ningning (nakakasia) at liwanag

(kailangan ng mata)o Ginamit ang karawahe (analogy)o Mga taong pinaniniwalaan ang Ningning

Naghihirap

Taong makapangyarihan- Ako’y Umaasa

o Don’t judge- Kalayaan (ng tao at hayop)

o May katumbas na pananagutano Tao- kailangan may puri, katwiran, at dapat

tinatawag na tao Panahon ng kastila—tinatawag sa Fil

mga hayopkinukuha ang pinaghirapan

- Lahat ng tao ay pantay pantayo Karapatano Ang tao ay ang nagdala sa mga

makakapangyarihan sa pwestoo Golden rule: kaya pantay tayo

- Pagibigo Bayan (kalayaan at kaginhawaan)o Kapwa (pagdadamayan)o Magulango Bunga

Katwiran Katotohanan Kabutihan Kagandahan Kilala mo ang Diyos Kilala mo/ mahal mo ang kapwa

- Gobiernoo Pinuno ng bayano Bayan: Ulo ng bayano Bayan = Gobierno : Replikao Gobierno hinalal ng Bayan (Katipunan ng mga

tagalog)o Tayo ang magtatakbo sa bayano Mali ang

Pinangangalandakan ang pwesto

Gumagamit ng dahas Gumigiit ng kapangyarihan sa masa

DAPAT MAY GABAY: SALIGANG BATAS: KAILANGAN NG BUWIS/AMBAG

à PingkianàDimasilaw

Apolinario mabini—utak ng Himagsikana. Kanang kamay ni E. Aguinaldob. Kamara Negra

10 utos 1. Diyos + Puri à Ikaw

“Tayoy nilikha sa imahe ng Diyos”katotohanan – matapatkatarungan – matarongkasipagan – masipag

2. Diyosà budhi (konsyensya)

3. Diyos à talento4. Bayan à andito lahata. Kayamanan – Ninunob. Paraíso – Diyosc. Pamana – Lahid. Kabuhayan – Henerasyon5. Bayang maligaya – sarili6. Bayang malaya –tao7. Tunay na pinuno—DIYOS hindi prayle8. Pamahalaan ng bayan – Republika hindi Monarca (na katulad sa Espanta)9. Kapwa pag lumalaban -- pagtanggol sarili10. Kababayan—kapatid, kaibigan, kasakdalan

Fili: Kanser: kabuktutanà kasamaan

Katiwalian à Kayamanan

Kapaslangan à BuhayIsyu:1. Paggamit sa kapangyarihan2. Paggamit sa kayamanan3. Monopoly ng Edukasyon (kultura)4. Pakikielam sa love life5. Di pagkakapantay pantay6. Ugnayan ng Simbahan at pamahalaan7. BisyoSolusyon – Edukasyon, AWK, Himagsik – di nagwork; kamulatan langKayamanan- lupa, kailangan, paraan

IBONG MANDARAGITKABANATA 1- Nangangalahati na ang 1944, nanghihina na ang Imperyong Hapones

- 3 taong pagtitiis sa gutom, sakit, at kalupitan- ABRIL at MAYO ng 1942àbumagsak ang Bataan at

Korehidor- 3 gerilyero à MANDO, KARYO, MARTIN- TATA MATYAS à matandang nakatira sa 1 dampa sa

paanan ng bundok sa Sierra Madre; dating rebolusyonaryo; 70 taon

- Mga 4 na buwan na mula noong dating pagpunta ni Mando sa kubo ni Tata Matyas.

- May retrato nina Rizal at Bonifacio sa bahay ni T.M.- Nakuha ng Hapon ang kuwartel sa Sampitan- Mula sa Infanta, ang mga “supplies” ay mabilis na ikinakalat

sa mga gerilya sa Timog at Gitnang Luson, hanggang sa ilang lugar sa Kabisayaan.

- Daing na talakitokàhapunan nila- Nagsilsilbing pansamantalang tigilan o kublihan ng mga

pinag-uusig ng batas at ng mga nag-uusig laban sa mga kaaway ng kalayaan.

- Pagkakataong pumunta si Mando kina Tata Matyas:

a) 1st- 1 taon ng mahigit, may “guia” o patnubayb) 2nd & 3rd – 4 buwan ng nakaraan, naghatid ng 1

mahalagang kalatas sa mga katulong na gerilyero sa kapatagan at umakyat muli sa Sierra Madre pagkatapos.

- Mga isyung napag-usapan:ang kadahupan ng tulong na tinatanggap mula sa mga simpatisador, dalita ng taongbayan, kaluwagan ng mga kolaborador

- Ugali na ng taoà maimbot at mapanarili- NOLI – Berlin, Alemanya, 1887- FILI – Ghent, Belhika, 1891- SIMOUN – “ang bagong Makiabelo”- Rizalà binaril noong 1896 sa Bagumbayan- Bonifacio à namatay sa rebolusyon noong 1897- MANDO à 24 taong gulang- Sisirin ang kayamanan ni Simoun àkung bata pa si Tata

Matyas- 1872, sa Cavite – GOMBURZA

KABANATA 2- 5 gatang na sinaing + daing – tanghalian/hapunan nila- “Ang madilim na gabi’y siyang nagsisilang ng maningning

na umaga.” – TATA MATYAS- “Walang malalim na dagat na hindi magagawang sisirin.” –

TATA MATYAS- 1898 – Naisip ni Tata Matyas na sisirin ang kabangbakal ni

Simoun ngunit di niya to nagawa - Mabubuting Kamay – gerilya tulad ni Mando- Ngayon na ang panahon upang sisirin ang kayamanan ni

Simoun- Pagsuko – tanda ng patriotismo- Di salapi at armas lang ang susi ng tagumpay kundi tapang at

giting- Pagkatapos ng gera gagamitin ang yaman- KATAKSILAN – kahinaan ng tao- “Ang pangyayari ang lumilikha ng taksil kung panong ang

pagkakataon din ang gumagawa ng bayani” – Tata Matyas- Tatsulok o tungko ng kabayanihang Pilipino: RIZAL,

MABINI, BONIFACIO- RIZAL – ang martir at diwang patnubay na nagtaas ng uri at

dangal ng kayumanggi- BONIFACIO – ang lakas at tapang na lumagot sa tanikala at bumuklod sa bayan upang maging totohanang bansa- MABINI – utak na bumalangkas ng Unang Republika - Ang kadakilaan ng 1 bayani’y di sarili niyang lubos.- Para sa banal at matayog na layunin lang gagamitin ang kayamanan ni Simoun

KABANATA 3- 3 gerilyero palayo ng Sampitan- makarating sa pangkalahatang kuta ng mga gerilya sa Infanta- Mga daan na pwedeng daanan nina Mando:

1.Bulakanà malayo lalo na kung manggagaling sa timog ng Luson2.Lagunaàpagsapit sa Longos o Santa Maria puro burol at gubat na3.Rizalàsa Baras at Tanay makauusad na saInfanta

- Mohong bato – may inisyal ng propyetariong nagaari ng part eng bundok, agrimensor na nagsukat ng bundok lamang ang nakarating sa bundok.- “Pagka ang aso’y namihasang mi busal at kadena”àMartin- “Oras na matanggal ang busal, ang unang kinakagat ng aso’y ang nagpangaw sa kanya.”àMando- bayabas, niyogàpagkain nila- limatikàgumagapang at sumisisid sa katawan, lumilikha ng sugat at nagpapadaloy ng dugo- Hiling ni Martin: 1 piniritong manok- “ “ Mando: kamang walang niknik- bahay na bato à BILIBID

- “Ang kasamaan at kabutiha’y nasa pagkahuli o di pagkahuli. Masama ka sa sandaling ikaw ay mapikot, mabuti ka habang hindi nahuhulog sa lambat.”àKaryo- “Ang tao’y dapat klasihin sa kanyang tunay na pagkatao, hindi sa pabalat; kung panong ang isada’y kinaklase sa laman at hindi sa kaliskis.”àMartin- HUNYANGO - mapagsamantala- MARTINà naging gerilyero para iligtas ang sarili- KARYOà1 lehitimong probinsyano

àpaghihiganti para sa asawa na ni-rape at sa bayan- Si Mando, may pambihirang lakas ng katutubo, ehersisyo at pag-aaral ng karate- KASTA-NIYOGàalmusal; pirapirasong laman ng niyog na iniihaw tulad ng mais, 20 pesos isang putol- Laman ng ulo n glideràpulos na abo- Ang walang bayag ay di lalaki

KABANATA 4- DON SEGUNDO MONTERO – palalong Monte ng Maynila at Nueva Ecija; asendero, produktor, komersiyante, kolaborador- DONYA JULIA – asawa ni Don Segundo- DOLLY – anak ng mga Montero- ANDOY – palayaw ni Mando- ALEJANDRO PAMINTUAN

à utusan ng mga Montero; 21 years oldà Walang sahod liban sa pagkain at kakaunting allowance sa pag-papaaral sa kanyaà likas na matimpi at di palasagot

- INAY ni ANDOY àdating labandera ng Montero- AMA ànaging tsuper- Tinawag ni Montero si Andoy na: TUNGGAK – hindi

yumukod sa Hapones, HIPONG TULOG – hindi nag-aral ng Niponggo, PANGOD ANG ULO, HANGAL

- Isinuplong ni Don Segundo sa Kempetai si Andoy- Takot mawala ang status quo à Don Segundo

- Ipinagpalit ang dangal ng pagkatao sa may takdang pagbibigayloob ng kaaway

- Sa gubat, nakituloy sa bahay ng magasawang matanda sina Mando

- KAMOTENG KAHOY/KASABA – pagkain ng dukha noong panahon ng giyeraà pamalit sa tinapay at kanin“May Hapon” katumbas ng “May asuwang” o “May tulisan”

- PAGSOZONA- “EVIL EYE” àlalaking may suklob na bayong sa ulo at butas

ang tapat ng mata; espiyang tumutulong sa mga Hapon, sinasabing mga tauhan ng Makapili

- 2 gerileyerong naghiganti sa Hapon:à pinugutan ng uloànilagay/tinuhog sa kawayanà katawan – isinabit ng patiwarik sa sanga ng 1 punongkahoy

KABANATA 5- Bayan ng Kalayaan – gerilyang disiplinado- Sumusunod sa kabisera, ang bayan ng Diliman at 2nd matibay

na kuta ng Hapones sa lalawigan, Buhangin at Mabato—may Hapon din

- Kalumpang – gerilyang Kalampag- Hinarang sila Mando ng 2 gerilyero- Sila’y maka-Pilipino sa ibabaw ng lahat.- Paninindigan nina Mando ay naaayon sa katwiran at

katarungan- “Ang panlulupi ay panlulupig sa anomang hugis at paraan,

maging sa bias ng sandata, o nge negosyo o ng relihiyon.” à Magat

- Gerilyang displinado –1 para sa lahat, lahat para sa 1- MAGAT à hepe ng gerilya sa Kalayaan- Mga klase ng gerilya:

a) talagang gerilya na à kalayaan ng bayanb) bantay-salakayc) mga sariling kapakanan lamang ang nasa isip/ maghugas

– kamay

d) pusakal, maka-Am/ salungat sa pagbabagoe) taksil – kumakampi sa mananalo

- Sa alin pa mang labanan, ang tibay ng loob at moral ng baya’y makapupong mabisa kaysa baril at punglo

- PAMUNUANG-BAYAN, TAONGBAYAN, GERILYA- 2 bisera, kakabit na sangkap: silindrong tanso, deposito ng

oksiheno, 2 pares ng botas na goma

KABANATA 6- PASKO NG 1944 àhubad, ulila, matamlay- Blackout kung gabi- Madalang ang mga tao- Ilang restaurant at bar sa Santa Cruz at Escolta ang bukas

upang magsilbi sa mga sundalo at sibilyang Hapones.- BLACK MARKET à Talipapa

àMga kagamitang “slightly used” at “genuwain” at “istesaid”à mga gulay at bungangkahoy: kangkong, kamote, sitaw, sigarilyas at talongà mga pagkaing patakbuhinà mga lumang kagamitanà mga gamot; “panacea”-lunas sa lahat ng sakit ng tao

- Kasta niyog – (kastanyas at niyog) inihaw na niyog- May mga gamot na ipinadadala ang mga Amerikano para sa

mga gerilya.- Ang mga lumalantad sa black market ay ang mga ahente

lamang na nangungumisyon.-- Ang RP (Republic of the Philippines) ay naging RP (Rich

and Poor)- RUBIO à1 magsisigarilyo, dating tsuper ng hukom

àginulpi dahil sa bintang na tumulong sa gerilya- Uso ang paghingi at pagbigay ng lagay- Nagdaang Oktubre – dumating na ang hukbo ng liberasyon

sa Leyte papuntang Pangasinan at naghahanda para sa Luson - tagsalat noong Kapaskuhan ng 1944.

KABANATA 7- PASTORàmagsasakang katiwala ni Don Segundo

à Engkargado sa asyenda Monteroà 41 taong gulang, kapatid ng ina ni Andoyà sasakay ng trak sa Azcarraga(Recto Ave.) sa

malapit sa Divisoria- 1 buwan: lumuluwas ng Maynila si Pastor upang dalhan ng

bigas at ibang kailangan sa bukid ang mag-anak na Montero- 2 sako ng bigas, 1 tangkal ng manok, 1 buslong itlog na

sariwa, bumbong ng gatas ng kalabaw na puro, 1 malaking kalabasa

- PURIà anak ni Pastor, 19 taong gulang

à nakapagpapaganda kay Puri ang malinis at tahimik na buhay

- Inalok ni Don S. si Pastor na patirahin na sa bahay nila sa Maynila si Puri:a) pag-aaralin sa 1 kolehiyob) patuturuang tumugtog ng piyanoc) ibibili ng lahat ng kailangan atbp.

- Bilin ng ina à wag pabayaan ni Puri ang ama - “Sa panahon ng giyera, nagbabago ang halaga ng maraming

bagay, nababago ang mga pinagkaugalian” àPASTOR- Ang pagkatalo ng USAFFE ay nagbunga ng rebolusyon.- Hapon, Alemanya, Italya, nagalsa laban sa mayayamang

bansa: Amerika, Inglatera- Nakatiwangwang ang asyenda ni Don Segundo- Hindi inalok si Pastor na pagod ng pagkain o tubig

samantalang si Koronel Moto ay pinangalagaan, inalok ng inumin at pagkain.

- Kung nagging katulad ni Puri si Dolly marahil ay nasakal na ni Pastor si Puri o nakipagtuos kay Moto

- Bilin ni Montero: piliting makadala ng 4 na sakong bigas- Tawag ni Don S. kay Andoy: barbaro,ingrate- Ang atis ay hindi namumunga ng balimbing.

KABANATA 8- Aalis si Koronel Moto para sa kanyang misyon na iniutos

galling Tokyo- Naghanda ng “merrienda-cena” ang pamilya Montero para

kay Koronel Moto at ayudante nito- Hindi nawawalan ng pagkaing pangmagharlika ang mga

Montero dahil sa:a) tagatustos mula sa black marketb) marunong silang magbayad ng mabuting halaga

- regalo sa Koronel à tanda/katibayan ng tapat na pakikisama- Sinalubong ni Don Segundo ang Hukbong Hapones bago

sakupin ang Open City - Samahang Monte-Moto:

Tungkulin ng Koronel à mangalap ng mga panustos sa kanilang hukbo buhat din sa sonang nasa ilalim ng kanilang hurisdiksiyonà magtamasa ng saganang aliwà mga babae (kasama na sina Dolly at Lilibeth), alak, kagamitanMonteroà isang sanay na mangangalakal

à yaman at status sa lipunan à nagging katiwalang –tagapamili sa

opisina ng Hapones- Madalas magpunta sa mga nightclub sina Montero at Moto - Parang VIP ang turing sa kanila:

à sasalubungin ng mismong manager at ihahatid sa reserbadong silid; manager ang maghahatid sa automobileà 2 primera klaseng hostessà tatlu-tatlong serbidorà daladalawang bote ng pinakamahusay na alak

- Hindi pwedeng umalis ang isang entertainer hanggat hindi pa tinutugtog ng orkestra ang “Home Sweet Home” sa mga unang oras ng umaga.

- Hindi makatanggi ang may-ari o ang mga hostess:Maaaring pasarhan ang nightclub at mawala ang negosyo

- LILIBETH – isang mestisang Amerikanoà Kano-ama, Sambuwanggenya-inaà kaibigan ni Dollyà maputi, malusog, maibigin sa layaw at kasayahanà sekretarya pribado ni Motoà tumigil ng pag-aaral at nagpakasal sa 1 binatang abyador na Amerikanoà asawa – sumama sa USAFFE sa Bataan, habang si Lilibeth ay naiwan sa apartment sa Pasay

- Moto à binabalak pakasalan si Dolly à may rehearsal para sa honeymoon

- Isang locket na may larawan niya ang ibinigay ni Dolly kay Moto

- Paglubog ng araw – nakikita ni Moto ang paglubog ng pag-asa ng imperyong Hapones

- Nagharakiri o sepuku si Koronel Moto sa kanyang tinitirhan sa Daytoa Avenue(Roxas blvd. ngayon)

KABANATA 9- galing sa bayan ng Kalayaan sina Mando- Tinalunton nila ang tuwirang lagusan sa bundok patungo sa

baybay-dagat.- Ang nilalaman ng papel na hawak ni Mando:

a) pinagtalaan niya hinggil sa ilang banggit sa Fili tungkol sa pook na tinitirhan ni Padre Florentino at sa lugar na pinaghagisan ng kabang-bakal ni Simoun

b) mapa ni Tata Matyas kung saan at paano matatagpuan ang lugar na iyon

- pook à isang tagong baryo sa labasan ng bayan sa Quezon, ang Atimonan o kalapit nito; 40 km mula sa kubo ni Tata Matyas à kinakatakutan ang pook na ito at umano’y may

multong lumalabas sa gabi- gumuho,sira ang tahanan ni Padre Florentino- Hindi marunong lumangoy si Martin- Nakumbinsi sina Martin at Karyo na sisirin ang kabang-

bakal dahil:a) walang mawawala sa kanila kung himdi mahanap ang

kabang-bakal ni Simoun; kung palarin, silang tatlo na ang pinakaswerteng tao

b) may panahon sila at kagamitan sa pagsisid- Kailangan nila ng: pagkain, bangka, lubid, palakol- pagitan ng Mauban at Atimon à > o <1 araw ng paglalakad, 3

araw naihanda ang mga kailangan - “isang bangin sa paanan ng bundok na naliligid ng mga

gubat at nasa tabing-dagat”- pagkain à 5 itlog ng bayawak- Tangos ng talampas na bahagya ng nakaungos sa tubig at

natatabon ng alon- Gumawa sila ng 1 balangkas sa mga hagdanang bato- Bahay ni Padre Florentino à1 siglo ng lumipas- Plano ni Mando:

a) 1st day à aarukin ang lalim ng dagat sa kabilugang kanilang sisisirin gamit ang lubig na tig-1 poste ang habaà sisisid upang subukin ang pambusongà pagmamasid sa ilalim ng tubig upang alamin kung sila’y natutumpak ng lugarà Nakatagal sila ng labas-masok 1 oras, 5 dipa

b) 2nd day à botas na goma, sinturong lona, silindrong tanso, bisera na nakakabit ang deposito ng oksiheno

- Mando-sibat, Karyo-gulok- Sinaksak ni Mando sa tagiliran ang pating, sa lalamunan

naman sinaksak ni Karyo ang pating- Namatay si Karyo dahil sa kagat ng pating- Inilibing ang bangkay ni Karyo at kinatay nila ang pating

KABANATA 10 - 3rd & 4th day – pagmumuni-muni

- KARYO – tapat na kasama, matapang na gerilyero, walang talino ngunit malinis ang kalooban, laging handang tumulong, lakas ng loob at lakas ng bisig, isang tagabukid, may ugaling mapagbigay at masunurin sa pagsasamahan, tulay o buklod ni Martin at Mando

- Maspinagkakatiwalaan ni Mando si Karyo keysa si Martin- MARTIN – matapang ngunit sahol sa katuwiran,

mapaghangad ngunit palaiwas sa sagutin- Nanghihinayang si Martin imbis na malungkot sa

pagkamatay ni Karyo; dapat si Mando nalang ang namatay, maaaring mahigitan sa brasuhan si Mando ngunit hindi sa ulo

- Pagsasamahang Mando-Martin: “masamang kailangan”, “pagsasamahan ng matsing at pagong”

- Natagpuan ni Mando ang kabang-bakal sa pagitan ng 1 malaking tipak ng bato at mga bulaklak ng dagat, 2pm na ng maahon ito

- KABANGBAKAL à maletang makapal, may bitbitang yari sa primera klaseng asero, yari sa isang siyudad sa Europa Siglo XIX, SIMOUN

- mga hiyas sa Paris, London, Amerika, India, Egypt, Arabia- 4 na partisyon ng kabang-bakal:

1st à mga singsing, hikaw, pulseras, kuwintas2ndà mga batong lagas (brilyante, Esmeralda, rubi, sapiro, perlas, topasyo)3rdà mga orasan, medalyang ginto, krus, alpiler, himelo, kalupi4thà matatandang salaping ginto at mga relikya

- tinatakas ni Martin ang kabangbakal nung hatinggabi- sugat ni Mando mula sa gulok ni Martin- Namatay si Martin, tumama ang ulo sa bato, sugat na

nakanganga at maraming dugo

KABANATA 11

- Itinabi ang bangkay ni Martin na tinakpan ng malalapad na dahon sa tabi ng bangkay ni Karyo

- Pumunta si Mando sa bahay ni Tata Matyas at doon nagpagaling

- Mga hiyas sa unang partisyon:a) KOLYAR NI CLEOPATRA à1 kuwintas na hugis

“media luna”, sa gitna’y may 1 ulo ng buwitre na nasa pagitan ng 2 pakpak na nakabukang yari sa haspe

b) Hikaw ni Prinsesa Lamballec) Hikaw ni Maria Antonietad) Mga singsing ng mga senador maginoong Romano na

sinasabing nakuha sa mga guho ng Kartagoe) Malaking singsing ng dikatador na si Sulla –may selyo

na itinitimbre niya sa mga hatol ng kamatayan- Sa ikalawang partisyon

a) mga esmeraldang galling Peru at Amerika Latina, rubbing galling India, sapiro mula sa Seylon, turkesang galling Persiya, perlas sa dagat sa Dulong Silangan

b) mga panregalo sa reyna at pahiyas sa mga imahen ng birhen sa prusisyon

c) 3 brilyanteng tinawaran ng Birey sa India ng 12,000 libras esterlinas,P100,000 ngayon

d) mga brilyanteng itime) salagintong brilyante à P6000 tawad ni Quiroga

KABANATA 12- magtatapos na ang Enero 1945 at 1 buwan ng tigib ang

Maynila ng alingawngaw- gerilyeroàbalita sa hukbo ng liberasyon, kalayaan sa 1

kamay, apoy at patalim sa kabila- Bawat bayang mapalaya ay hindi maaaring hindi muna

masugatan- Durugin ang himpilang Hapones, kahit sino na ang masaktan- G.I./Hukbong Kano/“hukbo ng liberasyon”/” mga

tagapagpalaya” - GUTOMà salot ng digmaan

- 2 araw ng unang lingo ng Pebrero à B-29 ng Kano binomba ang mga himpilang Hapones sa Maynila, hanay V – “Victory”

- Peb.2- naagaw ang UST, lumaya ang mga bihag- May mga dinamitang itinanim sa tulay sa ibabaw ng Ilog

Pasig- TUNDO, SANTA CRUZ, SAMPALOC- Ilog Pasig – sa pagitan ng Look ng Maynila at Lawa ng

Laguna- Hilaga(laya) nahiwalay sa timog(bihag ng Hapon)- 1 linggo-pagaalipusta ng Hapon(sunog,rape,patay)- “STRAGGLER”-mga Hapon sa bldg. tulad ng Koreo,

Kongreso at City Hall- Maynila – Malaya na ngunit nagging kalansay- Maynila & Barsobya sa Europa - Mga KASAGUTAN sa hamon ng buhay:

a) matibay na pagpapasiyab) puspusang paggawac) ibayong pakikitunggali

- Pagkawagiànakakalasing,nakakabaliw, revenge- Mga bagong tayong kuwartel ng gerilya- Hangarin ng mga Pilipino:

a) makapunta ng Estados Unidosb) “American way of life” à asawang Kano

- Hulyo 4,1946-malaya na ang Pilipinas- Agosto 10,1945-sumuko na ang Hapon- Kamapana at sirena – tunog ng malaya- HUKBO NG MGA SALANTA, PULUBI, TULISANG-

BUNDOK, TULISANG BAYAN-KABANATA 13- Inilipat ang himpilan ng gerilya ni Magat sa gusali ng

munisipyo- Papulong bayan sa liwasan:

a) Iwasan ang pananampalasanat lutingb) Dalhin sa bahay pamahalaan ang bihag na Hapones o

espiyang Makapilic) Hustisya, pagkakataon

- ANDRES à lider ng Makapili, 50 yrs. Oldà 1 maliit na mestro sa baryoà nagbabasa ng mga aklat sa istorya at sosyolohiyaà maka-Pilipino; nagnanais ng pagbabago

- MAKAPILIà “Makabayang Pilipino”- PASISMO NI HITLERà “Sosyalismo Nasyonal”- PANANAKOP NG HAPONà”Sama-samang Kasaganaan sa

Lupalop ng Asya”- Hindi ang pangalan kundi ang Gawain, ang dapat hatulan sa

alinmang bagay- Layon: maibangon ang 1 nagsasariling republika- Walang elektrisidad,serbisyo ng tubig, matinong kalsada sa

baryo; nanatiling hikahos,masasakitin, mautang- Tubig na pang-inom at panlutoàgaling sa ilog- Hindi sila nakalasap ng progreso o prosperidad na

ipinangako ng demokrasyang Amerikano- Amàmanghuhuthot, nangangamkam, naniniil- Kaapihan ng mga anakpawis bago pa man sumiklab ang

Ikalawang Giyerang Mundiyal- Bayanànahahati sa iba’t-ibang pangkat,

pulutong,lapian,pananalig, at kaisipan- 85%anakpawis/dukha; 15%mayayaman/nasa poder- Para kay AndresàAmerikano=kaaway ng bayan,

mikrobyo,parasito sa katawan ng 1 tao- ELEKSYON/HALALANG BAYAN- Mga oportunista ang karamihan- Layon nina Andres: katubusan ng bayang mahirap- Mga samahang nagmula sa pananakop ng Espanya-

Amerikano: KOLORUM, TANGGULAN, SAKDAL, MAKAPILI, HUKBALAHAP

- Pilipinasàpalayok, kalan, paso, balanga- Mga lideràkawan ng tutang sunud-sunuran- Nilabanan nina Andres and panunumbalik ng dating

kalagayan; gusto ng kapayapaan- Walang paghihiganti, pairalin:KATARUNGAN- Humahanga si Magat kay Andres at naniniwalang isa itong

magiting na tao

KABANATA 14- Marahas at walang katwiran ang mga gerilyang humahanting

sa mga kampitulong- Nagtago sa 1 bahay ng kaibigan si Don Segundo- Gerilyaàkolaborador, pagkapanggaling sa kampamento ng

Kapas; dating USAFFE- Kunwari lang “daw” naglingkod sa mga Hapon- Tenyente Koronel: MONTY- Namatay sa Bataan ang asawa ni Lilibeth- Pagbabalatkayo ni Don Segundo- RADYOà balita ng digmaan- Pagsabotahe sa mga Hapon, Death March- Mga “anghel”, bayaniàDon S. at kaibigan nito

àbinigyan ng kredensiyal ng gerilyang genuwain (binayaran)

- Metamorposis o paghuhunos ni Don Segundo mula sa pagiging pusakal na maka-Haponàpanatikong Amerikanista

- Ang dungis ng pagkadapa sa pag-ibig ng 1 babae ay nakukuhang linisin ng tubig na pampaligo

- May anak si Lilibeth, namatay noong isinilang- Tenyente Whiteyà Dolly

à 23 gulang, 1 elektresista sa Chicago- Kapitan Green à Lilibeth

à 34 gulang, sundalong propesyonal, diborsyado, walang anak, may bigote

- Libangan ni Dolly: swimming & dancing- Lilibeth+Greenàsa baybay-dagat ng Baklaran sa umaga, sa

mga nightclub sa Daytoa Ave, sa gabi- Nichols Field-kunwari, pupunta talaga si Whitey

at Dolly sa 1 hotel sa Los Baños(1 ½ hrs fr siyudad)

- May pribadong pool (5x3m)

KABANATA 15- Pumuntang Hongkong si Dolly at Donya Julia- Buntis, naglilihi sa hilaw na bungangkahoy- Trabaho ng tatay ni Donya Juliaà nagdadala ng mumurahing

paninda sa probinsya at ipinamamalit niya ng mga bagay na maipagbibili niya sa Manila

- Napilitang magpakasal si Donya J. kay Don S.- GOBERNADOR ‘OSKY’ DOBLADO

à dating nobyo ni Donya Juliaà nakatapos ng karera, nag-asawa, gobernador

- Swerte “Pag di ukol, hindi bubukol”- “Minnie”àbabaeng nasa mga kasayahang idinaraos sa

Malakanyang, Manila Hotel, etc.àkasintanda ni Donya J., parang si Dolly umasta

- mag-2 buwan ng nakaalis si Whitey (Iwo Jima)- Ipinangako ni Whitey kay Dolly na babalik rin siya sa

Maynila- Dolly kay Motoàpampalipas oras, di kasi Kristyano/iba ang

pag-uugali- Dolly kay Whiteyàseryosohan, pagbawi at pakinabang- Hukbong tagapagligtas=anghel mula sa ika-7 langit- Matatag ang pisong Pilipino, di pa lubhang mataas ang

dolyar- Naglibot ang mag-ina sa Hongkong, Kowlon, Makaw, New

Territories- Manggamot na Portugesàdoctoràsiruhano- Magpapaabort si Dolly- Magiging eskandalo, kahihiyan at hadlang sa kinabukasan ni

Dolly, magiging pihong bansot kung ipanganak dahil sa damdamin ni Dolly

- Panahon ang siyang pinakamabuting duktor- Wala pang 1 linggo, balik na ang katuwaan ni Dolly,

pagtitipon sa Hongkong

KABANATA 16- “LIBERASYON” –1 maingay na pistang-bayan na parangal

sa 1 santong pintakasi o patron- Di nagbawa ang mga lasing sa bar at lansangan- Pagbabaka sa kapamayanan at kabuhayan- malakiVS.maliit, gerilyang tunayVS.gerilyang palsipikado,

namumuhunanVS.anakpawis, maylupaVS.kasama, nagtitindaVS.namimili

- Iuli sa dati ang bagay-bagay- Itinaboy ang ibang kasama sa lupa, binawi ang ari-arian- Gumamit ang mga may-ari ng tanod na sibilyan, mga kampi-

tulong ng mga Hapon- Patakarang “NGIPIN SA NGIPIN”- Mayayaman---PAMAHALAAN---Anakpawis- Kolaborador/kampitulong/sa-pula-sa-puti- Hindi ang kasalatan ng mga paninda ang pang-unang sanhi

ng pagkamahal kundi ang kasuwitikan ng mga ahente-komprador sa hangad na makinabang nang limpak sa madaling panahon

- UNYON ng mga manggagawa/kaisahang magsasaka- Mga PATING sa katihanà mga banyagang dumalo sa

Pilipinas- Mga Kano parin ang nagmamay-ari ng mga pabrika’t bodega

at nagpapasiya sa mga pagkain at kagamitan ng mga mamamayan

- Hindi 1 langkay ng mga anghel ang mga politico.- 1 kawan ng mga ibong mandaragit- Rizal: Ang mahaba’y nagdurugtong at ang maikli’y

nagpuputol.- Pagpapayaman: graft and corruption- Walang ospital, gamot, paaralan- Kailangan ng bata ng rekomendasyon mula sa politiko upang

makapag-aral.- 2 tanawin: mga nasa barung-barong at mga nasa palasyo- Mga istasyon ng gasoline imbis na mga sentro ng

puwerikultura at klinika.

- Mga kasiyahan, sugal: majong,poker,bingo- “Elite” sa negosyo, gobyerno at lipunan- Nagtatamasa ang mga mayayaman sa ginhawa at yaman

dahil hinahabhab nila at di ipinagkakaloob ang bahaging dapat sa mahihirap.

- ànilikha ng kalgayan pagtapos ng gera- lupa at langit na lagging magkasuklob ngunit lagi ring

magkalayo- AGOSTO 13,1945àkahilingang pagsarilihin ang Pilipinas sa

halip ng sa Hulyo 4,1946- KASARINLAN-tanging lunas sa suliranin- “Dapat tayong lumangoy nang nag-iisa upang matutong

makibaka sa mga alon ng buhay.ӈkaraniwang tao/mamamahayag

- “Ang pananatili sa ilalim ng mga pakpak ng Amerika ang tanging garantiya sa matatag na kinabukasan ng bansa.”àmga propyetaryo

- plebesitoàboto laban sa independensiya- PAGSASARILI-di maiiwasang

pagbabago,pakikipagsapalaran,pagpapakasakit- Mga mulawin/batongbuhayàmga hindi sumuko

KABANATA 17- Magatà nagtrabaho sa imprenta bilang korektor ng kopya at

pruweba; korektor de estilo- Inalok ni Mando si Magat na maging patnugot ng peryodiko.- Ang Peryodista’y iba sa literato, at ang gamit niya’y isang

makinilya.- KARAKTER, TAPANG, KATAPATAN- “Maraming mahusay sumulat, pero mahina ang loob,

madaling matakot sa malaki, madaling masilaw sa salapi at takot sa katotohanan,”-MANDO

- peryodistang hindi magagawang takutin ni bilhin- Kondisyon: Ibalik sa pagkakorekto de pruweba kung di

maaaring editor- Mahigit 3 taon ng nalayo si Mando sa Maynila.

- SINGALONG àbahay ng mga Monteroà1 mayabang na boksingerong nakataas ang kanang kamay sa ibabaw ng mga kalabang nakalugmok

- Di namamatay ang masamang damo.- “OPERASYON LAGARI”- Nakakuha ng imprenta sa 1 pook sa Azcarraga si Mando. 1

bahay, 2 palapag1st floor – limbagan2nd floor – tanggapan at pasulatan

- 1 bahay sa labasan ng siyudad àtirahan ni Mando- Tata Matyas, 1 batang lalaking ulila na nagging ‘courier’ nila

sa baybaydagat ang mga naging kasamabahay ni Mando- Pakay ni Andres: makapagturo muli- MANDO, MAGAT, ANDRES, IMAN, SANTI- SANTIàdating peryodista, umuwi salalawigan, nag-alaga ng

manok, naglalako ng itlog at kamote- Peryodiko: KAMPILAN, nasa wikang Pilipino- à 1 pahayagang may 8 pahinang karaniwan, halos hubad sa

anunsiyo, salat sa larawan, walang komiks, balita sa mga piging, sayawan, etc., hitik sa balitang totoo

- KATOTOHANAN, KATWIRAN, HUSTISYA- Pupuntang Europa at Estados Unidos si Mando para

maipagbili ang mga hiyas ni Simoun, makapag-aral, at makabili ng makinang rotatiba/ prensa rotatiba.

- Pagnabili ang ibang loteng karatig, magpapatayo ng gusaliàmagkakaroon ng puwang ang 2 o 3 pahayagan, estasyon ng radio, studyo ng telebisyon

- Natuwa si Tata Matyas sa unang labas ng peryodiko hinggil sa maalingasngas na listahan ng mga pinunong kurakot.

- “Kung si Padre Florentino’y buhay pa at mababasa ‘to, sasabihin niyang di nasayang ang kanyang mga dasl ukol sa kayamanan ni Simoun.”àTata Matyas

KABANATA 18- Balisa ang mga manggagawa sa siyudad dahil walang

pinagkakakitaan

- Patakaran ni Don Segundo: “Hati sa gastos, hati sa ani”- Gusto ng mga kasama ng pagbabago sa patakaran ni Don

Segundo.- Ang gastos ay dapat sarilinin ng maylupa yamang ito’y

bahagi ng capital at sa ani’y maghati sila nang patas.- Taning ng 1 buwan para maisakatuparan ang patakaran ni

Don Segundo- DANOY – pinakabatang magsasaka sa 5- MANG TOMAS – pinakamatanda sa 5- Di lamang lupa kundi hustisya ang gusto nila.- LUPA – sagisag ng hustisya- Kapisanan ng mga magbubukid

àLayon: bilhin ng gobyerno ang asyenda at babayaran nila ng paunti-unti ang gobyerno

- Nagsanib ang mga kinatawan ng mga manggagawa sa 1 pederasyon; naglathala ng 1 pamahayag hinggil sa makatarungang pasahod, oras ng trabaho at pakikitungo ng capital at ng pamahalaan sa halaga at kaluwagan ng pagkabuhay ng mga pangunahing kailangan ng bawat mag-anak.

- RUBIO à lider ng mga unyonista, manggagawaà 7taon—naglalako ng peryodiko’t magasin sa mga lansangan ng Maynilaànamasok bilang tagalinis sa 1 opisina (ulila)ànaging ahente ng 1 pabrika ng gamot (tapos na ng haiskul)ànaging ekstra sa pelikulaànapasapi sa iba’t-ibang unyon at relihiyonànaging bodyguard ng 1 politiko na naging sanhi ng pagkamuhi niya sa politika at politicoànaging tsuper ng 1 huwesà nagtinda ng sigarilyoànakapatay ng 2 espiya, nagtago sa kabundukanàdi na niya natagpuan ang kanyang bahay at asawa

- Kung matalo ang asunto ng obrero, ang nagpatalo’y di ang kasahulan sa katwiran kundi ang mga laos na regal ng sosyedad at sulimpat na mata ng mga humahatol.

- Nagkaroon ng pagkakaugnay ang kapisanan ng mga magbubukid sa lalawigan at ang kaisahan ng mga manggagawa sa siyudad.

- Suliranin: INHUSTISYA SOSYAL

KABANATA 19- Magat – kanang-kamay ni Mando sa Kampilan- Ang mga hiyas ay dapat maging salapi sa lalong madaling

panahon.- Matatag na salalayanàpagkapag-aral ni Mando sa

kolehiyo,pagbabasa,karanasan sa giyera ng Hapon- KulangàMapupunan sa paglalakbay, pag-aaral sa mga

tao,bayan, at pangyayari; karanasan,kakayhan, kalawakan at dunong

- “Ang kahapo’y saligan ng ngayon, at ang ngayo’y haligi ng kinabukasan.”à”Tata Matyas”

- DR. SABIOàdating guro ni Mando, manananggol, propesor, sosyologo at Pilipinistaàmay malawak na kaalaman sa solusyon ng mga problema sa lupa sa mga bagong republika sa Silangang Europaat sa matagumpay na palakad ng mga kooperatiba sa Eskandinabya.

- Kailangan ng Pilipino ang liwanang ng talino- Mithiin ni Rizal at mga bayani –hanguin ang bayan sa

kadiliman- “Ang kadilima’y kamangmangan, at ang kamangmangan ang

ina ng karuwaga’tpagkaalipin.” àDr. Sabio- KAMANGMANGANàgrabeng sakit ng bayan- 1 Rizalista si Mando- “Nahubadan ng identitad at kakanyahan ang bayan at naging

hamak na kakaning-itik.”- Ang Liga ang naging ningas ng Katipunan - Rizalàintelekwalàpasibo- Bonifacioàrebolusyonaryoàaktibo- à DESISYON at DETERMINASYON, KAWALAN NG

PAG-AATUBILI

- Naghanda si Dr. SAbio ng ilang sulat ng pagpapakilala sa kanyang mga katoto sa iba-ibang unibersidad at lipunang cultural.

- Hindi magiging diploma mill ang Freedom University- Masmaganda ng maging 1 bansa ng mga magsasaka at

mangingisda kaysa isang nayon na puro klerk at mensahero.- Ang kaligtasa’y nangangahulugan ng kagitingan, ang

kagitingan ay ng pagpapakasakit, at ang pagpapakasakit ay ng pag-ibig.

- Gusto ni Tata Matyas na bumalik si Mando bilang Mando at di bilang:a) Ibarra – idealistb) Simoun - mapaghigantic) Basilio – interes na pansarilid) Isagani – puro pangarap lamange) Ginoong Pasta – walang pagmamahal sa bayan; sariling

pakinabangf) Brown American – paglimot sa pagka-Pilipino

KABANATA 20- SANHI NG SIGALOT àpaggigiit ng mga maylupa na ibalik

ang saligan ng pananakahan, pamumuwisan na umiral noong bago makdigma; ang pagpilit ng mga kasama’t namumuwisan na magkaroon ng mga pagbabago

- Ang trato sa mga obrero ng mga asendero- “Ito’y panahon ng malabis na propaganda, panahong

kabuntot ng giyera” – Mando- Masamang kinaugalian – nililibot ang daigdig ngunit hindi

ang sariling bayan- Ang pagtingala sa panginoon àkonkistador- Mabuting matsing, esparto sa panggagaya –PINOY- Gudtaim imbis na sa paggawa- ESPESYALISASYON/PROPESYONALISMO- Misyon ng F.Univà ang lalong malawak na pagmumulat ng

madla sa mga katotohanan ng buhay- GEORGE SANTAYANA – mga barbaro ng espesyalisasyon

- 3 panulok ng programa ng Freedom University:a) siyentipiko hindi reaksiyonaryob) makabansa (nasyonalismo)c) para sa lahat (scholarships)

- MASAMANG KAILANGAN – sasakyang de-motora) mahal na gasolineb) nakasisira ng daanc) spare parts

- Dapat ibalik na lang ang trambiya; padamihin ang mga daang-bakal na tatakbuhan ng mga treng elektriko

- Planta idraulikaàtalon at mga ilog- Parity sa pagbubungkal sa mga minahan at sakahan- “Di mapapawi ang peligro hangga’t di napapawi ang di-

kasiyahan ng marami.ӈMagat- TELESFORO JUAN DE DIOS/KABESANG

TALES/MATANGLAWIN- Asyenda- sumasaklaw sa halos 2 bayang palayan sa Gitnang

Luson- Gustong Makita ni Mando si Tata Pastor at Puri.- Huling pagkikita: burol ng ina sa Maynila- NANA HILDA à asawa ni Pastor- 1 mesa sa gitna, 2 mahabang bangko, 3 silyang luma- Magatà Puri: pambihirang orkidyas- Mando à Puri: busilak na perlas sa kabangbakal

KABANATA 21- Pakay nina Mando at Magat sa pagpunta sa hacienda

Montero : Matanto ng malapitan ang mga nangyayari sa asyenda at maibunyag ang kaapihan ng mga magsasaka.

- “Importante ang asunto ng manggagawa. Nasasangkot ang hustisya sosyal sa anakpawis, at ang katiwasayan ng bansa.”

- “Ang pagmamatigasa’y dapat matapos, ngunit dapat mangibabaw ang matwid.” – Pastor

- Sinigang, piniritong tapang karne- Nagkunwari si Mando na hindi siya si Andoy- Nasa kanya daw ang kahon na ipinapabigay ni Andoy kina

Pastor; nasa misyon “daw” sa kapatagan si Mando kaya sa kanya ipinaabot ni Andoy.

KABANATA 22- Lunas sa problema ng obrero-asendero – KATARUNGAN- Ang katarunga’y madalas na naaayon sa kolor ng salamin ng

tumitingin.- Ang talagang hustisya’y di mababago ng kolor ng salamin- MANUEL QUEZON à1st president ng Commonwealth ng

Pilipinasà asendero rin, may lupa sa Arayatàmaayos na pagsasamahan sa bukidà “KASAMA” nangangahulugang: “kahati”à maging sa pangyayari at maging sa batas, magkahati dapat ang asendero at kasama.à “Sa mga unang panahon, ang kasama ay hindi lamang kahati ng maylupa, kundi siya at ang kanyang pamilya ay itinuturing at pinakikitunguhang parang mga kaanak na rin ng maylupa.”-QUEZON

- Sa bias ng katakawan at kasakiman, ang kasama ay pinagsamantalahan ng maylupa.

- Daya: mataas na patubo sa mga utang ng kasama- “Ang halimbawa ay lagi nang mabuti kaysa pangangaral” à

Quezon- Binigyan ni Quezon ng mga hayop ang mga kasama.

(hulugan) ngunit ang magtrabaho ng husto at mag-alaga sa mga kalabaw ng mahusay, ibabalik ang kanilang ibinayad.

- Binura nilya sa lisatahan ang lahat ng lumang utang.- Walang tubo.- SUGALà salot ng mahihirap- Gobyerno daw ang dapat sisihin sa mga sugal tulad ng:

sweepstakes, karera, jai alai, sabong - Binigyan ni Quezon ang bawat mag-anak ng tig-kalahating

ektarya ng lupa, lalagyan ng mehora ang lupa, walang gastos ang kasama.

- “Walang karapatan ang sinoman na mabuhay sa pawis ng

iba.” – Quezon- “Nguni’t ang gusto ko sa lahat e yong kalayaan ng kahi’t

sino sa politika, na libreng magnasyonalista o komunista ang mi ibig.” à Danoy

- sistemang TALINDUWA AT TAKIPAN, pamamaraang paternalistaà hindi na daw ideal ito sa panahon na to

- PATERNALISMO àparang ama ang maylupa, ang mga kasama ay nakikibahagi lang sa anià lugi ang may-lupa sa ideolohiyang itoà karapatan sa buhay>karapatan sa ari-arian-saligan ng palatuntunan ni Quezon na hustisya sosyal

- Ideal na sistema: KOOPERATIBA; “ang bumubungkal at gumagawa sa lupa’y siyang dapat na maging may-ari. O siyang higit ang bahagi sa mga ani ng lupa.”

- KOOPERATIBA – 1 klase ng samahan na sosyo ang lahat ng naniniraha’t gumagawa sa 1 bukirin; ang samahan ang tutustos sa gastos, ang lahat ng ani’t pakinabang ay para sa mga kasama, pare-pareho at walang asenderong lalagom. Ang bodega’y pag-aari ng samahan, binubuo ng lahat ng dating kasama.

- Freedom University à capital, sisingilin ng unti-unti ang mga kasama, kooperatiba ang magpapalakad ng asyenda

- SOSYALISMO – ang pagmamay-ari ng bayan o estado ng mga kasangkapan sa produksiyon, at ng produksiyon din naman, upang gamitin at iukol sa kapakanan ng sambayanan.

- Hati ang sosyedad sa 2 klase na magkasalungat ang interes:à kapitalista at klase -obrera

- Binibili ng kapitalista sa murang halaga ang trabaho ng mga obrero.

- Binabayaran ng mga kapitalista ang mga obrero hindi sa kabuuan ng nagawa o produksiyon nito kundi ang bahagi lamang ng panahong iginawa. Ang tubo sa produksiyo’y ibinubulsa ng mga kapitalista.

- URI NG OBREROà obrero intelektwal

- puti ang kuwelyo ng kanyang kamisadentro, yumayari sa damit, bahay, gamot, automobile, mga Gawain sa papel at tanggapan, at madlang kailanganà obrerong gumagamit ng braso

- Utopya à pangarap- Planning o program (5 taon, 10 taong palatuntunan sa

kabuhayan), upang harapin at regularisahin ang produksiyon ng mga bagay na lalong kinakailangan ng bayan; mapapawi ang anarkismo,monopolyo, kanibalismo sa industriya

- FREE ENTERPRISE – masmahalaga ang mga bagay na pagkakatubuan kesa sa mga bagay na higit na kailangan o pakikinabangan ng madla

- Tunay na tubo sa sosyalismo: kaginhawahan at kasaganaan muna ng mga consumer

- Marx at Frederick Engels : KOMUNISMO MARXISTA- Hindi ideolohiyang Ruso, manapa, ang Union Soviet of

Socialist Republics ay likha’t bunga ng ideolohiya- Bagong komunismo: MARXISMO

SIYENTIPIKO/KOMUNISMO REBOLUSYONARYOàmaagaw ang kapangyarihan ng estado sa bias ng rebolusyon; itatatag ang diktaturyang proletaryado o ng uring manggagawaàclassless society

- Komunismo-rebolusyonaryo; Sosyalismo-ebolusyonaryo- Rebolusyon laban sa kapitalista absolutista ng imperyo ng

Sar noong 1917- REPUBLIKANISMO- PASISMO ni MUSSOLINI- NASISMO ni HITLER- Sosyalismo sa Britanya, India, Indonesya, ilang estado sa

Aprika- Ang paglilipat ng kapangyariha’y sa pamamaraang

demokratiko, sa bias ng eleksiyon o ng eksproyasiyon, walang hangad na makapangyari ang diktadura ng proletaryado.

- “Ang katagang peaceful o bloodless revolucion e nanggagaling sa bibig ng mga repormista, pero sila’y mga

kabig din ng status quo.” – Dr.Sabio- rebolusyon – magiging madugo dahil sa kalupitan,

kabangisan, at karuwagan ng mga kaaway ng pagbabago, ng kalayaan at demokrasya

- EBOLUSYON – dahan-dahan, mabagal- REBOLUSYON – marahas at matulin, biglaan- TAYO-TAYOISM- anay ng republikanismo

KABANATA 23- Dinalaw ni Mando sina Pastor at Puri.- 1 maliit na kahong ballot ng lumang pahayagan- liham ni Andoy à Agosto ng 1944- “Ang inyong pamangkin na humahalik ng kamay”- laman ng kahon: hustong P1,000 (may tatak na “Victory” at

1 singsing na ginto na may batong briyante- Isinuot ni Mando ang singsing sa ikatatlong daliri sa

kaliwang kamay ni Puri.- Pera àpaunang bayad daw sa mga gerilya; singsingà galing

sa 1 pamilyang natulungan ni Andoy laban sa kalupitan ng mga Hapones

- Singsing – di makukuha ng tres mil pesos- “Ang kamay na nagtatrabaho ang higit na mi karapatang

gumamit ng hiyas at humawak ng salapi” àMando- 2 hanggang 3 taong mawawala si Mando- 36 oras makararating sa alinmang dako ng mundo ang isang

biyahero- Baka bilhin ni Pastor ang lupa sa dulong-baryo- Balak bilhin ng Freedom University ang asyenda, Balak

nilang gawing 1 laboratoryo ang asyenda sa pagpapabuti ng ani at sa pagpapabuti ng kalagayan ng mga magsasaka.

- Magtatalaga ng mga esparto sa lupa at pananim, mga estudyante

- Homestid sa Mindanaw, Hawaii at California- May 15M na Negro, Intsik, Hapon, Kubano, Portorikenyo,

Pilipino-pinakamababang pasahod- Likas na mapagbigay at tahimik ang magsasakang Pilipino;

ngunit hindi duwag- Wala na raw masgaganda pa kaysa kay Puri.- Hiling ni Mando: Ipangako sa kanya ni Puri na pagbalik niya

si Puri pa rin ang buo at dating si Puri.

KABANATA 24- Mag-isang aalis ng Pilipinas si Mando.- May dala-dala siyang ilang sulat ni Dr. Sabio.- 2 araw àsa lungsod ng Madrid pupunta- Dala-dala niya ang ibang hiyas ni Simoun at itinago niya sa

1 lihim na partisyon sa 1 sa kanyang 2 maletang dala.- Layunin ni Mando sa pagbiyahe:

à Ipagbili ang mga hiyas ni Simounà Mag-aral at magsuri sa mga bayang dadalawinà Maragdagan ang kaalaman at karanasan

- Ilan sa mga bagay na gustong malaman ni Mando:àorganisasyon ng makabagong pahayagankung paano ito malilimbag nang maramihan sa mababang gugol at maikakalat nang lalong matulin at mabisaàpaglalathala ng mga mumurahin nguni’t makabuluhang babasahing ayos-aklat na binabalak harapin ni Mando pagbalik sa Pilipinasàmakita nang malapitan ang mga bagong paraan sa pagsasaka at paghahayupanàalamin ang balangkas at pamamaraan ng kooperatiba, kung paano magtatamo at makalalasap ng mga biyaya ng kanilang paggawa ang mga magsasaka ng hindi napagsasamantalahanàkaalamang praktiko at pragmatiko

- Naipagbili ang ilang hiyas bago umalis ng bansa:- Donya Juliaà1 singsing na may batong sinlaki ng mata ng

pusang nakadilat sa dilim—P10,000- Minnieà3 brilyanteng maliliit – P50,000

à may kabit na mag-aasukal- 1 kagawad ng gabinete à 1 singsing – P7,000

à para sa kanyang sekretarya

- 1 ginang, asawa ng 1 milyonaryo na koleksiyonista ng sari-saring relikya, may kabit na opisyal ng hukbo à 1 singsing ng 1 naging heneral ni Alejandro Magno – P10,000

- “operasyon romatika”à nagkalapit ang ginang at opisyal ng hukbo – opersyon ng kawanggawa

- 1 senador à pulseras na salitan ng rubi’t Esmeralda à iniregalo sa kabit na may-asawa

- sirkulo ng 5 matrona (40-50gulang) àpumakyaw ng 1 huwego na binubuo ng 1 singsing nag into na may 5 briyantitos, 1 pulseras na panlalaki, 2 paa ng himelo, 1 alpiler ng korbata na may 5 bato ng rubiàpara sa 1 gigolo, batang mestiso, nagsasalita ng mahusay na Kastila at Ingles,di nakataposàsumiping at paligayahin ang mga matrona (Lunes hanggang Sabado); Linggo –para kay Lilibeth, girlfriend ng gigolo

- 1 o 2 sa matrona sa sirkulo ang may sakit na utog- Dr.Kinsey – gumawa ng survey ukol sa sex- “Kung ang mga hiyas sa katawan ng magagandang babae at

ng ibang makikisig na lalaki’y makapagbobrodkas ng kani-kanilang istorya, baka maulit ditto ang galit ni Hehoba sa Sodoma at Gomora”-Mando

- humigit-kumulang sa kalahating angaw ng piso

KABANATA 25- Umuwi ng mag-isa sa Maynila si Donya Julia- Kung bakit hindi muna uuwi si Dolly ng Maynila:

à magliliwaliw sa mga siyudad sa Europaà mag-aaral ng interior design sa Parisà mapawi ang anumang hinuha ng mga kaibigan tungkol sa kanyang pagkawala

- PONG TUA-SON àbinatang arkitekto/kontratista, mestisong intsik, anak ni SON TUAà mabab ang tanggap, may mapagkukunan ng mga materyales

- SON TUAà komersiyante; maykapangyarihan sa Greater Manila

à nagsimula sa pamimili ng mga lumang kasangkapan; “magbubulok”à sariling tindahan ng telaà nag-asawa ng biyudang intsik; nagbukas ng mga pasugalan at pahititan ng apyan

- Milyonaryo na pagkatapos ng giyera- Gusto ni Don Segundo na maging pinakamagandang bahay

sa Pilipinas ang mansiyon niya, (mas bonito kesa Malacañang)

- Iimbitahin ang kinatawan ng Papa sa Pilipinas kung wala pang kardenal, gagawing ninong ang Presidenteàsa inagurasyon ng mansiyon

- Airconditioned; kamang diyes mil/10,000- Kuwarto ni Donya Julia maselegante kesa sa kwarto ng First

Lady;Kay Dolly pares sa kuwarto ni Princess Margaret sa Bukingham Palace

- 2 linggo natapos ni Pong ang plano:à 3 grado ang bahay, may maluwang na hardin, garahe, swimming pool, tirahan ng mga utusan sa likod ng garaheà 1st flr. àbulwagan, opisina ni Don S., komedor, banyo, silid na bihisan

- 2nd flr. àmga kwarto na may sariling paliguan, silid para sa mga panauhin

- 3rd flr. à sa mga libangan, bar at kakanan, laruan ng poker at madyong, radio, tv, aklatan, pakikipanayam ni Don S. na lihim ukol sa negosyo, politika

- 1 asensor ang magkakabit sa una at ika-3 palapag- Di nakontento sa dating bakuran na may sukat higit ng 1

ektarya, pinilit makuha ang kalapit na mga lote- Libong mag-aanak walang bahay gawa ng pagsakop at ng

“liberasyon”- Mga batang palaboy na parang mga asong walang may-ari;

Natutulog sa silong ng gusaling wasak o ng gumuhong tulay

KABANATA 26- kumain ng almusal si Doblado ng 9:00 pagkatapos magsimba sa

San Agustin- nasa taas lang si Donya Ninay, mahina ang katawan, once a day

bumibisita si Osky- pabalik-balik si Osky from the province (kung nasaan yung

hacienda) at sa mansyon sa Quezon City, mga 1 and ½ hours- umaalis siya sa office nya ng 12:30, hindi na bumabalik- pumupunta sa bahay sa kabilang province para magrest, bahay ng

kamag-anak ni Donya Ninay, si Aling Tindeng- may 2 bata dun, isang girl-7 years old, isang boy-4, anak daw sa

labas ito ni Doblado- 20 years nang kasal, walang anak- lahat ng sasali sa poker dapat may at least 20000- parang fiesta yung handa- unang dumating ang Obispo at si Huwes Pilato- sumunod si Montero at Botin- sherry ininom ni Monty kasi mahina ang puso- nagkwento ng pagpapatayo ng bahay sa Australiaà dapat sakto lang

sa dami ng taong nakatira- nag-aaral daw ata sa Sorbonne si Dolly, pinamumunuan ni

Kardinal Richeliu- nagkahiyaan si Obispo at Sendaor kung sinong uupo sa kabisera, si

Obsipo yung umupo- darating pa daw si Bayoneta- pinag-usapan nila na ang biyenan daw ni Bayoneta ang naglagay sa

kanya sa posisyon- dumating si Bayoneta- galing daw sa meeting tungkol sa mga daga sa Mindanao- naglaro na sila

KABANATA 27- pumunta sila sa isang air-con na room, nakacarpet, may sofa, silya

at sa gitna ng room may round table na may green na matting good for 10 people

- may painting ng September Morn at Psyche- nagbukas si Osky ng coronas- ang ayaw uminom, porke gust nyang magkaroon ng

konsentrasyon, ang umiinom, porke ang espiritu’y nagdadagdag ng kanyang tapang- Pilato

- kung kelan ka nasa ilalim, saka maingay ang iyong propaganda na ika’y nasa ibabaw- Bayoneta

- bago ang baraha, binigay sa Obispo, tinanggal ang 2,3,4,5 at joker- value ng chips: white-10, red-100, blue-500, yellow-1000- hindi muna sumali si Osky, aayusin daw ang meryenda- dealer si Pilato, naglaro na sila- nanalo si Obispo ng 5000, Bayoneta- 4600

KABANATA 28- nagtigil muna sa paglalaro upang mag miryenda- 20000 na nagastos ni Bayoneta, nakuha ni Obispo- magaling lahat magpoker- Propesor Hoyle- author ng boker bible- kelangan may pera ka- nagtanong si Monty about peace and order- Doblado- kakatapos lang daw ng giyera kaya uso ang nakawan,

panloloob, patayan at kaguluhan- Dimas- nalilimutan na daw ng mga tao ang Diyos. mga meron ay

nagiging gahaman, mga wala ay kasalanan ng sosyedad- naging defensive si Montero- nagbibigay daw siya ng donasyon,

head ng Damas Catolicas si Donya Julia at katulong sa Krus Roma si Dolly

- sumama si Pilato sa usapan- kasama daw sa paninisi an ghusgado, hindi nakukuntento ang tao, biased against the poor daw ang mga husga

- Heneral- hindi dapat sinasama ang emosyon sa paghusga- Senador- masyadong marahas daw ang “mamatay na ang

mamamatay” o “masaktan na ang masasaktan” na motto- Bayoneta- hinalintulad ang sakit sa kanser; maghihintay pa bang

mamatay?- Senador- problemang sosyal ay hindi malulutas ng patalim- dumating si Dr. Sabio- sabi niya- hindi dapat isisi ang giyera, dati pang may kaguluhan,

marami nang bandido, at gulo, welga, at away

- ang ugat ng kawalan ng peace and order ay pagsasamantala ng tao sa kapwa at gulo sa pamilya

- ang Diyos na rin ang naghasik sa Paraiso ng binhi ng kasalanan- binigyan tayo ng freedom of choice, discernment ng good from bad- lahat ay kani-kanyang langoy- ang mga nanunungkulan sa gov’t ay walang matwid na mabuhay

ng engrande- nagmalinis si Botin- namumuhay daw siya ng nararapat- kelangan imulat lahat sa kabihasnan sa pagpapakatao- Dimas- dagdag na relihiyon sa paaralan- katotohanan daw ang relihiyon ni Sabio- gusto ni Obispo kausapin si Sabio- gusto na ni Bayoneta maglaro- mag-uusap si Sabio and Osky about the hacienda- sasali daw si Monty, itutuloy yung usapan next time

KABANATA 29- tumawag si Santi kay Andres sa Kampilan à may 2 batang pinatay

ng ina- may 2 opisyal na sinusuhalun para gumawa ng malalaking

transaksyon- tumatanggap ng palaisdaan at bahay at lups sa Baguio- asawa ng gov’t official- Kitchen Cabinet- naglalabas ng dollar at

nagssmuggle ng goods- may welga sa daungan- sinalakay ng pulis, 2 sugatan- kapag masama ang nangyari, mabuting balita; gusto ng tao ng

sensational issues- may balak na doblehin ang tuition para mabayaran ang mga gastos,

magdadaos daw ng loterya para mabawasan ang bayarin- isang masamang gov’t mabuting peryodiko- jefferson- takot si Napoleon makipaglaban saa mabuting peryodiko- idedemanda ng 2 sekretarya ang pinuno ng Blue Ribbon- tumawag ang lawyer ni Madame XX (yung sa Kitchen Cabinet),

thinreaten ng lawyer, wag daw maglalabas ng kwento- Oct.30, 1908- lumabas ang Aves de Rapina sa pahayagang El

Renacimiento- matapang na editoryal laban sa pinunong Kano

- inihalintulad ang mga maykapangyarihan sa agila, buwitre, kuwago, vampira

- kinukuha yung gold sa Benguet through illegal means, binibenta ang sirang beef, nagkukunwaring siyentipiko, tumatangkilik ng konsesyon sa mga hotel

- darating raw ang araw na maghihiganti yung mga api

KABANATA 30- nagkaroon ng sesyon sa Senado na dapat 9am magsisimula

pero 11am konti pa rin ang tao- pag-uusapan ang pagpapatibay ng bill ng pilipinisasyon ng

mga kalakal- dayuhan ang nakikinabang sa ating bansa/nasa kamay nila

ang kalakalan- Mga kapansin-pansing Senador

Senador Batalla-walang ginawa kundi umatake ng umatakeSenador Discurso-mahilig magbigay ng mahahabang talumpati; titigil lang pag natanggal ang pustisoSenador Estrellado-pustura at elegante pero wala namang ginagawaSenador Maliwanag-pinaka magaling at may silbi

- karamihan ng mga Senador ay balimbing pagdating ng eleksyon dahil sa mga partido

- naging isyu rin ang nasyonalismo dahil pinagpipilitan ng ibang sendor na magsalita si Senador Maliwanag ng Ingles o Kastila at hindi sa Tagalog

- di rin na-aprubahan ang bill dahil konti lang ang mga taong dumalo sa korum, dapat 5o%+1, sa parliament naman ay 2/3

KABANATA 31- nagcheck in si Mando sa Otel Ritz, inakalang Mexicano siya- galing siyang London, walang interrogation masyado sa airport- Paris- ang inumin ay alak, hindi tubig- Arc de Triumphante- pinatayo ni Napoleon- mataas ang presyo ng kalayaan

KABANATA 32- malaki ang pinagbago ni Mando- Marami na siyang napuntahan na mga bansa, sa Asya at

Arabian countries.- Pumunta si Mando sa Madrid o “Inang Espanya”- Napansin din ni Mando na magiliw ang pagtanggap ng mga

Kastila sa turistang Pilipino.- pinapadala sa mga sakop na bansa ang mga walang

kwentang tao- Simbahan vs. Huego-de-toro: ang una ay nangangaral ng

kabanalan samantalang ang pangalawa ay nagtatanghal ng kalupitan.

- Roma: Sentro ng Kristyanismo, Communista, malakas ang turismo, Materialism vs. Religion at Hesus na hubad sa lahat ng karangyaan vs. Venus De Milo na hubad sa anumang katutubong ganda ng babae

- Basilika ni San Pedro: dinadayo ng mga tao upang gumawa ng isang panata

- Binisita ni Mando ang mga makasaysayang lugar at banal na lugar sa Roma

- Si Mussolini raw and dakilang Italyano pagkatapos ni Caesar : katulad ng binatang Pilipino na kung makapal man ang sosyalista ay marami rin a pasista.

- Nang mamatay ang mga Kristyanong inuusig noon, tsaka lamang lumakas ang pakikipaglaban para sa karapatan ng mga kristyano.

- “Indice” at “Propaganda Fide”: listahan ng mga kathang hindi binabasa ng tapat na katoliko

- Ang Suwiso raw ay hindi nagaaksaya ng malaking abala sa pulitika. Isang taon lamang ang pangulo at walang reeleksyon.

- Ang Suwiso ay kasinsipag ng langgam.- Ang Inglatera noon ay nasa kamay ng sosyalista- Ang mga pinuno ng Inglatera ay hindi naglalagay ng sino

man sa ibabaw ng batas.- Mabilis na lumaki ang pera ni mando (umabot ng 15 million

pesos o 5 million dollars) at inilagay ito sa banko o sa puhunan ng

matatatag na industriya.

KABANATA 33- Maaga nagising si Mando sa Otel Ritz- Tumawag na agad si Helen (mistisong Espanyola-Irlandes,

born in Intramuros, naabot ng giyera sa Europa, nabuhay sa pagka-koredora)

- Nagkakilala ni Mando sa Geneva- Helen gets 5% commission kay Mando sa alahas- 1st customer: playboy in New York na nakabuntot sa ballet

dancer- influence peddlingo karaniwang tawag ay “rakiter”o karaniwang politikong nasa puwesto

- nanuod sila ng mga plays ni Heleno C’est de la Polie (Paul Derval)o L’ Enfer des Femmes (naked women)

Mando: Bawal sa amin Helen: Its art! Ang kalaswaan ay depende sa

tingin ng ta. Kelan nagging masama ang magandang katawan? Mando: We are Catholic Helen: Paris is more Catholic than you

- asemblea ng United Nations sa Palais de Chaillot pinagusapan ang diplomasya – giyera ng salita (cold war)

- Bal Tabarin: It’s Dolly???

KABANATA 34- The real reason for Mando leaving the Monteroso Nakita ni Dolly sa lupi ng kwaderno ni Mando ang

nakamakinilyang balita sa radyo ukol sa takbo ng digmaan sa labas ng Pilipinas

o Isinumbong kay Segundo, sabi ni Segundo kay Mando hindi na mag-aaral, at irereport sa Kempetai

- iniisip ni Mando wala siyang kailangan kay Dolly, pero bakit hindi siya makagalaw? à (lust baby)

- Goodbye Pierreo Hahalikan dapat si Dolly forcefully Mando saves the

dayo Dolly: Are you Mexican?o Mando: Pilipino ako. Hi I’m Mando

- Conversationo Mando: Bakit ganung type of guy ang kasama mo?o Dolly:Dito sa Paris, hindi mo alam kung anong type

of guy hanggang nabuksan mo na- Nagdate si Dolly at Mando. - Si Dolly patay na patay kay Mando, especially nung

minention ni Mando about the girl he helped sa Bruselas na isang Plamengka.

- Prostitute siya, tapos kailangan niyang gawin yun kasi may mga anak siya, Nilibre ni Mando sa restaurant at inalagaan nung nandun siya. Feeling ni Dolly na siya ay si Magdalena sa harap ni Hesus. pino

KABANATA 35- may suot na Christian Dior si Dolly, naatract si Mando- para daw Mona Lisa si Dolly, pero nagalit si Dolly kasi matanda na

daw yun- pumunta sila sa “The Forbidden Fruit,” isang maliit pero sobrang

gara na restaurant, may orchestra at floor show- binigyan ni Mando si Dolly ng boquet- may orchestra na nagplay ng Hearts and Flowers, binayaran ni

mando ng 100 francs- habang sumasayaw sila, kinumpara ni Dolly si Mando kay Moto,

Whitey and Pierre- tinutrust ni Dolly si Mando- torn si Mando kasi ibang-iba si Dolly- walang masamang pangyayaring di may kadugtong kabutihan- nagpunta sila sa La Puerta del Sol, The Crazy House at The

Naturalists para uminom- dinrawing silang dalawa, binayaran ni Mando ng 2000 francs- nagpunta sila sa Moulin Rouge at sobrang nalasing

- dinala ni Mando si Dolly sa kanyang suite at inalagaan doon- natulog silang magkatabi

KABANATA 36- Nagiging close na si Mando and Dolly- hindi sigurado si Dolly kung totoong pag-ibig nga yung

nararamdaman nya- nagugusuhan din ni Mando si Dolly- ipinilit ni Dolly na tumanggi si Mando sa anyaya ni Pierre na

manuod ng Cannes.- kahit na may thing na si Mando and Dolly, para kay Puri pa

rin si Mando- isang bulaklak so Puri- simpleng pamumuhay.- Inobserbahan din niya ang pamumuhay ng maga taga-Paris

at ang kanilang mga kaugalian- sila ay masipag, tapat, at tahimik, mas mahilig sa pagawa sa

halip ng paglilibang- masintahin sa kalayaan, pag-iisip, pagsasalita at pagtitipon.- Maraming mga simbahan, kapisanan, lapian at kilusan.- Pantay-pantay ang manggagawa, intelektuwal, anarkista at

komunista sa mata ng konstitusyon.- 97% ng Pranses ay Katoliko- Hindi banabali-wala ang boses ng minorya.- mahusayan ng pamamaraang parlyamentaryo - Mas mabuti pa raw ang pamamaraang ito sapagkat ang

presidensiyal ay mabagal at sa ngalan lamang ng demokrasya.- Pumunta si Mike sa Paris at pinag-usapan ang maaaring

gawin upang maipasok ang mga hiyas sa U.S. nang hindi mataas ang buwis.

- ipadadala nila sa kaibigan ni Mike na diplomatiko, para hindi na chcheck yung bag

- Bilang bayad, bibigyan nila ito ng “resetang wlang mintis” o babae at alak.

- Hinandaan ng piging ni Mando so Koronel Mosca kung saan nagimbita si Mando ng tatlong artista para sa kaligayahan ng koronel.

KABANATA 37- parang walang past yung dalawa- hindi sila sigurado sa feelings sa isa’t isa- ihinambing si Dolly kay Venus de Milo- wag daw mnang umalis si Mando, hintayin si Dolly- gumamit ng piladorasà anti-birthing pills- nagtalik like there’s no tomorrow

KABANATA 38- nasa NYC si Mando- sinalubong nila ni Mike yung cruise ni Mosca- mag-aasawa si Mosca ng American millionaire na widower- 45 yrs

old- nagkakilala sa dining hall ng Ile de France, nagalok na escort si

Mosca- Carlos Moscaà totoong pangalan- pinakasalan dahil sa $$- pwede na daw mamulitika si Mosca sa dami ng pera- sa Banana Republic- namumulitika ang tao para yumaman, madali

maitaboy ang pangulo- nakita ni Mando and kaunlaran ng Amerika- daangbakal, roads,

transportasyon, skyscraper, planta, pabrika,minahan, armas- bunga ng masipag na paggawa

KABANATA 39- laganap ang racial discrimination sa US- ang Washington ang sentro ng kultura, kabihasnan at

demokrasya- mabibili sa New York lahat ng produkto ng mga bansai- nakikinig si Mando sa isang sesyon ng Kongreso sa Capitol

Hill- pumunta din siya sa Jefferson Memorial at Lincoln

Memorial, libingan ng Arlington sa kabila ng Ilog Potomac at sa kapulungan ng mga sundalong sibilyan

- mga limits ng mga itim

o nakabukod ang mga itim sa mga public placeso hindi maaaring bumotoo hindi malaya ang pagpili nila ng bobotohino kakaunti lamang ang mga trabaho na pwede nilang

makuhao bawal sila pumasok sa ibang mga establisimento

- nakita ni Mando si Steve, dating sundalo sa Luzon, wala na siyang trabaho dahil itim siya

- dinakip siya dati nung nasa park siya, sumasalungat daw sa peace and order

- inimbitahan ni Mando si Steve na bumalik na lang sa Pilipinas at doon maghanap ng trabaho

- ang Pilipino’y Pilipino at di puwedeng maging Amerikano kailan man

KABANATA 40- nagpadala ng 3 sulat si Mando from US; para kay Tata

Matyas, Magat at Puri- lumaya ang US from UK nung naghimagsik yung 13 states

nung July 4, 1776- si Thomas Jefferson yung sumulat ng Pahayag ng Kasarinlan- napaunlad ang US sa loob ng isa’t kalahating siglo- ngayon sila ay lider na ng kayamanan at pagkaunlad sa

daigdig- ginamit ng mga Amerikano ang kanilang utak at sipag- puhunan nila ay ulo at bisig lamang- mga Negro ay nakatulong sa paghawan ng mga gubat at

pagpatag ng mga kataasan, pagbubukas ng mga daan, pagbubungkal ng mga magiging plantasyon

- ang mga maiitim at maruruming bisig ang mga manggagawa- nagsarili ang Phil sa US noong July 4, 1946- 30 angaw na mamamayan- hindi napakinabangan ang dapat pakinabangin- lahat ay iniaaas sa iba o sa Diyos- hindi tutulong ang Diyos sa tao’t bayang ayaw tumulong sa

kanyang sarili

- lahat ng sangay ng ating gobyerno ay may mga dayuhang tagapayo

- hindi daw maktitindig ang bayan sa sariling paa kundi sa tulong ng banyaga

- maraming Pilipino ang nagfeeling Amerikano- bago magwar, Pilipinas ang pinakamataas na standard sa

Asia- automobilà basihan ng kayamanan- lahat ng kagamitan para

dito ay HINDI nanggagaling sa Pilipinas- nasisira ang tabako industry sa pilipinas dahil sa take over ng

mga foreign cigarettes- sa US, pag nagtrabaho nang 10 hours, sahod niya ay enough

for a week- sa Phil, ang sahod for one month work, kulang pa sa 1 week

gastos- US- kumikita ng $10, gumagastos ng 30 cents para sa cigs- Phil- kumikita ng P4, gumagastos ng P1 para sa American

cigs- dapat makabili ang mga naghihirap na Pilipino at least

enough for a day’s need- ang mga namumuno’y walan iniimbat kundi ang sariling

kapakanan- laganap rin ang nepotismo sa bansa- may mga Amerikanong pinadala sa Pilipinas ay nagbubuhay

mayaman- may mga pinadala sa Europe na nagtatrabaho na sa ibang

bansa, imbis na mapabuti ang Phils- dapat paggastusan mung ang mga paaralan at daanan bago

ang mga diplomatiko- namana natin sa US ang graft and corruption- sa malaki, ang pagnanakaw ay isang kaugalian, sa maliit,

isang pangangailangan- meron na silang bangong imprenta- uuwi na si Mando soon- mas gusto pa rin daw ni Mando si Puri- ginapos ng Wall Street ang Pilipinas dahil wala raw utang na

loob dahil tumutol sa Bell Trade Act

KABANATA 41- pinasinaya ang mansyon ng mga Montero- andun ang mga bisita tulad ni Pong Tua-Son, Judge Pilato,

Obispo Dimas – ang magbbless sa mansion, Senador Botin, Gobernador Doblado at Heneral Bayoneta

- guests of honor ang Presidente at First Lady, ninong at ninang

- Betty and Betsy Labajita- maginang mukhang magkapatid- Balbinita Cuatrovientos – dating hostess na nakapangasawa

ng Kastilang player ng Jai Alai à parang bubuyog- Blancanieve Cienfuegos à nag-share ng secrets to being

slender and slim (after pregnancy)- Maggie Siemprejoven à nagmumukhang bata dahil sa make-

up- Mercy Majabaguin at Conchita Pantoche- Sobrang ganda ng mansiyon: may pasinaya/blessing- Pasalubong na rin k ay Dolly, na mula sa Paris- Pong Tua-Son: architectural design ay Modern + Classic

with a hint of Spanish influence, plus, para di masabi na huli sa times Gotico-Renacimiento + Modern

- Kayumangging dingding, Gold na kisame, Sahig: alpombra from Persya, Bagong sopa, mesita, porcelain, pintura ng maestro, aranyang malaki (chandelier), piyano, Airconditioned lahat ng rooms, Garden + swimming pool, 3 floors: 1, tanggapan, etc. 2, bedrooms, 3, office ni Montero, 3 Bedrooms: each may radio plus lampara

- Nag-design din si Dolly, kasi nag-aral ng interior decorating sa Paris

- hinanda yung bahay, sobrang nilinis ang buong bakuran! (ang daming hired katulongs + families nila), Parol Hapones and Pilipino sa paligid, 3 bar: harapan, likod ng bahay, poolside, hardin: mesang bilog for 12 people each, 3 long tables for catered food (buffet), 2 orkesta

- “TANGING 400” na elite sa sosyedad

- may mga pulis pang hinire to keep order- nagtataboy ng marurungis na batang tumitingin sa

nangyayari- before 7 pm, nagdatingan na sila- Pres ay late, kaya di maasikaso ng mga Montero ang mga

ibang guests- Dolly ß Miss Philippines daw- inimbita ng First Lady sa Palasyo para mag-decorate, gawan

daw ng new look- ang lahat ay napakagagara ng mga suot (couturier)- hit na hit yung ganda ni dolly- Na-bless na ang mansiyon with a religious rite: Pagsasayaw- dumating na si Mndo galing sa meeting- Pinakilala ni Dolly sa dad niya, President, etc- Nagsayaw sila sa gitna, at makaagaw atensyon- walang nakakilala kay Mando- Sinabing nagkakilala nga sila ni Dolly sa Paris, masalapi,

mautak at mayari ng Kampilan, ang dyaryong radikal

KABANATA 42- walang nakakilala kay Mando, kahit yung mga Montero, iba

na ang itsura niya ngayon: may pilat, mataas, tumuwid ang tindig at ma-muscle, tumanda ng konti, bakas ng karanasan

- bago na anpersonality, parang isang maginoo sa lipunan, o lider

- nagtatampo si Dolly kasi never na daw sila nagkikita ni Mando

- Inimbita siya ni Dolly sa piknik na hinanda ni Pugot sa asyenda nila

- nagusap si Mando, Don Segundo , Senador Botin at Pres sa tanggapan sa first floor

- “Ang arsobispo/Obispo ay may presyo rin- mga mayayaman ang kinakasal nila, pero hindi ang mahirap- sabi nila, ang Kampilan ay kalaban ng gobyerno, politico,

asendero at mamumuhunan- Ayon kay Mando, walang peryodikong mabubuhay nang di

lumilikha ng kaaway- Misyon ng Kampilan: tumuklas at magbalita ng katotohanan- Tungkulin daw na tumulong sa gobyerno, dahil

kumakatawan ito sa bayan, for common good- Pres à Phils was destroyed due to the war of the US, so

responsibility ng US na tulungan tayo- Mando à oo, sagutin ito ng US, pero many other countries

like the Phils were destroyed, who were repaid BUT mas important na tayo’y umasa saying sarili, kakayahan, likas na yaman, utak at braso

- Mando à Gustong lider ay: iyong magsasabi na tayo’y titindig sating sarili, magsasarili tayo

- Ni-label si Mando as: idealista- Dati rin daw, idealista ang Pres Pero ngayon, nakikita:

Patung-patong na problema- Mando à if there’s a will, there’s a way- Mando à tapatin daw ang bayan, ipakita ang true problems,

and whatever sacrifices we have to make à good example from the leaders

- puro fake promises yung mga politicians- mas makakabuti daw kung tutulungan ang goberyno kesa

dumihan ang image

KABANATA 43- nagmeeting para sa operasyon lagare sina Don Segundo, Son Tua,

Oscar Doblado at Hen. Bayoneta- maraming nagtaka kasi may mga taong sobrang bilis maging

milyonaryo after ng “liberasyon” à they used the WAR to gain money à mostly ILLEGAL na negosyo

- Segundo Montero and Son-Tua, may pera na before the war. si Montero: Hacienda, negosyo, si Son-Tua: pasugalan, pahititan ng apyan

- Pero impossible with these legal businesses, na makakuha sila ditto ng millions

- OPERATION LAGARI: kumakagat anywhere – pasulong man or pakabig

- mga 9 pm, sa 3rd floor office naggather sila- Bayoneta = father in law si Son Tua- papalawakin ang operasyon- Bisnis ng: Dolar, Apyan at Alahas- Paglagom ng blue sea, bigas and de-lata- Bagong bisnis: ARMAS. For every gun na 40 pesos by the bulk,

magpapatong hanggang tres siyentos (300)- malakas ang demand dahil sa mga gyera- galing kay Montero and Son-Tua ang kapital at expenses- Doblado ang magbobodega ng armas- Heneral ang bahala sa delivery- Sources: base militar na may bodega, surplus, good quality at low

price- Contact possible buyers, i-monopolize ang business, walang rival- magkakaproblema sa checkpoints- kasalanan ng gobyerno kung bakit nagkakaroon ng illegal

businesses- Patung-patong na buwis, sobrang daming control at red tape- wala rin daw ginagawa ang gov’t officials, panay pasarap lang- Tuloy pa rin ang ligalig kahit bago na yung engkargado – Pugot- Gusto ni Monterong tumahimik ang asyenda- Ugnayan between obrero sa syudad at magsasaka- Plus inaapuyan pa ng Kampilan- Gusto ni Montero palayasin ang lahat, palitan ng mas willing tulad

ng mga Ilocano- Inabutan ng pera sila Doblado at Bayoneta, hati na daw sila para sa

poker à bayad for services sa asyenda- 11 pm natapos

KABANATA 44- May pulong na gaganapin sa Manila Hotel para sa isang

benepisyo sa kawanggawa- Nahuli sa takdang oras si Donya Julia ngunit siya ang

naunang dumating sa Manila Hotel- After 30 minutes pa ng magsidatingan ang mga panauhin na

puro babae

- Ilan sa mga babaeng nabanggit na nasa pagpupulong: Ms. Mercy Mahabaguin, Gng. Conchita Pantoche, Balbinita Cuatrovientos, Blancanieve Cienfuegos, Maggie Siemprejoven, Betty and Betsy Labajita

- hindi nakadalo ang First Lady dahil may isang miting siya sa labas ng Maynila

- nagtsismis tungkol sa paghihiwalay ng 1 sekretaryo departamental at ng kanyang asawa, napunta sa diborsyo at housing problem

- ang iba’t-ibang katangian ng mga modista sa Pilipinas, iresponsibilidad, kawalang-kaya, labis kung sumingil, solusyon ng 1 ginang sa ganitong uri ng modista: huwag bayaran, hayaan siyang maghabol

- Hong Kong ang Paris sa Dulong Silangan, mas mahusay daw ang modistang lalaki dahi dahil daw sa lalaki kung kaya namumustura ang babae

- Maynila 1$=P3- madaling makakuha ng diplomatic passport ang mga

mayayaman- ang mga alilang babae ay humihingi ng mataas na sahod,

namimili ng gawain, ibig magkaroon ng mga prebilehiyo ng 1 karaniwang empleada

- katulong ng isang ginang na umalis : 1 taga-hilaga, sahod na P30/month, libre food, magligpit lamang ng kinainan at maglinis ng bahay; humiling na magsimba ng Biyernes at magsine ng Linggo

- magagandang alila, nagiging hostess at nagiging kerida ng Congressman

- natapos ang miting pagkaraan ng 2 oras- madyong o bingo, sayawan, pelikula/sine, fashion show, 1

subasta ng kani-kanilang kagamitan na luma. - nagdesisyun na magkaroon ng karera sa sweepstakes- magdaos uli ng 1 pang pagtitipon at dapat andun na ang First

Lady

KABANATA 45

- Kapitan Pugot (o Caballero) – ang bagong engkargado sa Hacienda Montero, isang dating kasama sa hukbo ng mga Hapon

- ayaw ni Montero na magsasaka rin ang engkargado- siningil pa ni Pugot ang mga magsasaka para sa mga

natiwangwang na mga lupa- pinapalipat sila ng lupa- Hatian sa gugol at ani ang gusto na lamang ng iba kesa sa

mawalan ng tirahan- Mga civilian guards ang nagbabantay sa pintuan o pasukan

ng bahay-asyenda at sa mga lupa sa bukirin- Manggagawang taga-Ilocos at Isabela ang ipapalit sa mga

kasama- Pastor : may sarili ng bukid at layunin nyang a) mapabuti ito

at b) pagpapalakas sa kaisahan ng mga kasama- nagkakaroon ng pagpupulong sa bahay ni Pastor- mas matagal pa ang mga magsasaka dun kesa kay Montero- Indulhensiya ang pamalit ng mga prayle sa lupaing inangkin

nila- hindi pinakinggan ng gobernador ang hiling nila– sa pula sa

puti, pulitikong hunyango- Hindi natuloy ang inihandang piknik dahil nagkasakit si

Donya Julia- Rubio – lider ng malaking kalipunang manggagawa sa

siyudad, lider ng mga anakpawis- Mga problema ng mga mangagawa: disempleo, mababang

pasahod, maling pasahod, mataas na halaga ng bilihin, pagbubulagan ng nga opisyal ng pamahalaan na walang ginagawa,

- pagmalubha ang lagay sa siyudad, malubha rin sa bukid, at malubha rin sa lahat ng dako.

- Naalala ni Rubio ang mga masamang pangyayari sa buhay niya

- Iman – may dalang pahatid ni Mando kay Pastor at Puri na kung pupunta sila sa pulong, lumuwas ng maaga at magtuloy muna sa pasulatan ng pahayagang Kampilan

- nabalitaan ni Mando, ang bagong pangyayarin sa asyenda at natuklas niya ang kaibahan ni Puri kay Dolly sa pagkababae at

pagkatao.- Hiningan ng mga civilian guards ng pases ang mga

lumalabas at pumapasok sa hacienda

KABANATA 46- humanda na para pumunta sa Maynila ang mga magsasaka

para sa welga- hindi lahat nakasama (less than 100) kasi kulang sa transpo- may ibang humabol, sasakay na lang daw ng iba- magiging tagapagsalita nila si Pastor at Danoy- si Pastor sa kasaysayan ng asyenda tapos si Danoy sa

kaapihan nila- magkakatabi sina Puri, Pastor and Danoy sa bus- binalangkas ni Pastor sa isip niya yung kanyang sasabihin,

memorize nya yung history ng Hacienda Montero- iniisip naman ni Puri yung pagkikita nila ni Mando; hindi

siya sure kung anong status nilang dalawa- ninanasa pa rin ni Danoy si Puri, pero nawawalan na siya ng

hope kasi dahil kay Mando- after about 2 hours, nakarating na sila sa Maynila- nagstop-over sila sa office ng Kampilan- umalis na yung ibang magsasaka papunta sa himpilan ni

Rubio- sumama si Pastor and Puri kay Mando- nameet nila si Andres- may itinatayo na gusali sa tabi nung office para maging

himpilan ng radyo at istasyon ng telebisyon- mga 3-4 months ang ittake para matapos yung pagpapagawa

ng gusali- malaking trabaho pero malaking paglilingkod daw- nagtataka si Pastor kung bakit nagmamalasakit ng ganito si

Mando, mayaman naman siya- lalong tumitingkad sa tingin ni Puri si Mando, turn-on daw

yung pagmamalasakit nya- umalis si Pastor, pinuntahan si Andres- natira si Mando at Puri sa office ni Mando

- tinanong ni Mando kay Puri kung may balak siyang manirahan sa Maynila

- naguguluhan si Puri kung anong ibig sabihin ni Mando sa pagtanong nyan

- sabi ni Mando nagtatanong lang daw siya- sabi ni Puri, maaari naman daw sanayin ng isang tao ang

kanyang sarili, kahit saan man siya- sabi ni Mando, kaya ngang makibagay pero ang lugar ay

dapat bagay sa mga pangangailangan ng isang tao- sabi ni Puri ang mga tagabukid ay dapat sa bukid lang- sabi ni Mando na dapat na matapos ang ganyang pag-iisip- titigil na daw sa pagpapaumanhin ang mga magsasaka- natuwa si Mando na kahit na tagabukid si Puri, malalim pa

rin siya mag-isip- nagtaka rin si Puri kung bakit kakaibang mayaman si Mando- pag-uusapan na dapat nila yung status nila, biglang pumasok

si Pastor, kelangan na daw umalis- naghapunan sila tapos pumunta na sa rally

KABANATA 47- labinlimang minuto ang layo ng bahay ni Mando sa

Kampilan- ang bahay ni Mando ay simple lamang, di tulad sa

karaniwang mayaman na magarbo- mga nakatira sa bahay ni Mando: Tata Matyas, Kiko: isang

mag-aaral at tumutulong din sa Kampialan pag gabi, Mang Simo: kusinero at taga-asikaso ng mga bagay na hindi maasikaso ni Mando

- mga librong nasa librerya ni Mando:Noli, Fili, La Solidaridad, Epistolario Rizalino. El Renacimiento, Muling Pagsilang

- dapat daw baguhin ang kasaysayan ng Pilipinas dahil dapat katotohanan at maraming mali ang nakasulat ang dapat na magsulat ay isang lupon ng dalubhasang Pilipino

- inalok ni Mando si Puri na tumira sa Maynila kasama niya- ayaw ni Puri dahil baka kailangan pa niyang magbago para

makibagay sa sosyedad- nag-usap si Tata Matyas at Tata Pastor- sinabi na dapat tayong lumaban tulad ng isang kalabaw na

naglagot sa tali at ginagamit ang sungay- kailangan nating tumiwalag sa kumokontrol sa atin at

lumaban - “ang pang-unang batas ng buhay ay pagbabago”---Mando

KABANATA 48- May plano silang idaan muna sa Kongreso yung mga

problema bago magrally, kasi hindi pumayag yung mga pinuno.- maraming tao, maluwag ang entablado, may mga karatulang

nilalalaman ang layunin, may mga tiktik (spy ng gov’t or yung nagsusulat para sa dyaryo)

- Mga taong nagtalumpati: Rubio, estudyante, tabakera, Pastor, Danoy, Mando, Senador Maliwanag

- Nagsimula sa pambansang awit- inexplain ni Rubio yung layunin na humingi ng pagbabago

sa mga lider ng pamahalaan/negosyo para ma-wipe out ang kahirapan.

- “Huwag nating sisihin ang Nasareno” dahil ang krisis ay gawa ng pulitika at pananalapi. “Sila ang ibong mandaragit sa panahong ito.”

- Pagtaas ng presyo ng mga bilihin: way ng pagpapayaman ng mayaman at pagpapahirap ng pobre

- may studyanteng nagsalita ng Ingles, tapos pinatigil ng mga tao

- 90% ng mga estudyante ay anak ng manggagawa (mahihirap).

- “Natural na pag mataas ang cost of living, magasos ang pag-aaral.” Maspipiliin ang bigas kaysa libro dahil mas kailangan ito.

- sabi ng isang manggagawang babae na pataygutom ang mga tabakerong Pilipino kasi tinatangkilik ang sigarilyong Amerikano (blue seal), pero mahusay naman ang gawang atin.

- Mga nana yang burdened. “kaming mga babae ang may

hawak ng supot pero paano kung walang laman ang supot?”- sinabi ang kalagayan ng mga magsasaka sa Hacienda

Montero- Pastor: kasaysayan ni Kabesang Tales, nawawalan ng saysay

ang kasipagan- Danoy: gumagamit ng dahas si Montero. “May takot sa

Diyos pero hindi sila takot sa patalim.”- Gusto nila ng sariling lupa

KABANATA 49- Mando- kaibigan ng mga api- Matagal na tayong may demokrasya pero wala paring

improvement.- “Pang-aalipin ng dalita’t gutom ay mabigat kaysa alinmang

pang-aalipin.”- Tungkulin ng mga tao na gumawa ng mapagkakakitaan kung

walang magawa ang gobyerno.- Trabaho: imbis na white collared jobs at data sa blue nalang

(hindi dun kukulangin sa pangkabuhayan). Preferred kasi ng mga tao yung trabahong hindi nagpapawis.

- Partido Pulitiko—gusto lang ay kapangyarihan- Arabe at kamelyo: “Pinayagan ng Arabong maipasok ng

kamelyo ang kanyangulo sa tolda. Tapos yung buong katawan n. Tapos, sinipa nay u g Arabo palabas. (analogy sa Pilipinas at dayuhan sa bansa)

- Amerikanisasyon: “nakalimutan ng mga Pilipino ang kanilang sarili”

- Ngayong Malaya na, dapat tayong magbago. “Wala na tayong tali, maari nang kumilos. Walang piring ang mata, kaya hindi na dapat lumakad ng parang isang bulag.”

KABANATA 50- nagka sunog sa asyenda- isinisisi ang pagkakasunog sa mga lider magsasaka- naghalughog ang mga civilian guard sa mga bahay- nakahanap ng mga pusil at armas sa bahay ni Tata Pastor

- nakahanap ng mga abubot at gas sa bahay ni Danoy- may mga dokumento at saligang batas ng kapatiran ng mga

magsasaka sa bahay ni Mang Tumas- Kinapkapan sila isa-isa, pati ang mga babae- Sinampal ni Kapitan Pugot si Tata Pastor sa labi dahil sa

hindi nito pag-amin.- ”masama, subersibo, anti-gobyerno”,”prinsipyo ng

komunismo” -> pantukoy ni Kapitan Pugot sa paniniwala ng mga magsasaka

- hindi hinayaang makadalaw ang mga babae sa mga nakakulong

- Kapitan Pugot – dapat ay nabilanggo o silya elektrika dahil sa pagkampi sa kaaway noong panahon ng Hapon

KABANATA 51- si Mando ay may pusong “mailap”- maraming manliligaw si Dolly tulad nina Pong Tua-son,

pangulo ng Bachelors Club at Kongresistang taga-Bisaya at balo- Pumunta si Dolly sa tanggapan ng Kampilan upang kausapin

si Mando tungkol kay Pong- Dumating si Puri kasama si Magat at ikinwento ni Puri kay

Mando ang pangyayari sa asyenda- Puri – tumakas sa civilian guard at nagdaan sa batalan at

palihim na umalis sa likod ng bahay.- Ipinagmalas ni Dolly si Puri. Tiningnan niya ang mga

katangian nito: maamo ang mukhang hapis, may pisnging kayumanggi, mapungay ang mga matang malalim, katutubo ang kulot na malagong buhok, manipis ang labi, buhay ang dibdib, husto ang haba at bilog ng mga bisig

KABANATA 52- ang class daw ng tao ang nagpapakita ng totoong katangian

niya- Galit si Dolly kay Puri, kasi she destroyed date with Mando- Sabi ni Mando, pinsan daw niya si Puri pero nagdoudoubt si

Dolly

- nagusap si Dolly at Puri about education, mothers and finding the right husband

- mas maraming pagkakataon umunlad ang mga nakapag-aral- Di hinahanap ng probinsyana ganun.. pagktao at hindi

gawain ang basehan - kelangan ng asawa para mafulfill needs nyo- sanay na sa hirap “matutong mamaluktot sa makitid na

kumot- hindi daw popogreso kasi ayaw ng pagbabago ng mga

tagabaryo- kahit gusto umunlad, hindi kaya kasi walang resources- walang law na nagbabawal yumaman- nagiging suwail ang bata dahil sa nanay- inisip ni Dolly na inggit lang sa kanila si Puri- sabi ni Puri wala daw siyang kaiingitan kasi nanay ang

nagpalaki sa kanila, hindi yaya

KABANATA 53 A- nagtampo na si Dolly kasi hindi natuloy yung date nila, ayaw

na makipagkita kay Mando- Bumalik si Mando sa kanyang opisina, mas importante

naman daw ang lakad kasama ang dalaga. - Nagtungo ang dalwa sa tahanan ni Mando.- Nadatnan nila si Tata Matyas at Dr. Sabio. - Mayamaya ay dumating na rin si Magat at Danoy.- Mainit ang dugo ni Danoy.- Mahinahon naman si Mando. - Nangako si Dr. Sabio na tutulong siya upang mailigtas sina

Pastor- Nagrekalmo kasi si Danoy na bingi ang batas.- Isinalaysay ni Puri ang lahat. - Nagtungo daw si Kap. Pugot sa kabisera at bumalik na may

kasama ng nilitar.- Naisip nila na Si don Segundo ang may plano ng pagsunog

at tumulong sina Gob. Doblado at Hen. Bayoneta. - Nahihirapan daw si Dr. Sabio na makuha nag asyenda.

- Marami kasing pulitikong asendero at walang laman ang kaang bayan Dapat daw ay bibilhin na lamng ng Freedom University ang asyenda.

- Ang problema ay ayaw makipagugnayan ng may- ari. - Sinabi daw ni Don Segundo na may milyonaryong dayuhang

tumawad na. Hinala ni Dr. Sabio ay si Son Tua. - Dinahilan ni Dr. Sabio na bawal mag may- ari ng lupa ang

dayuhan liban lang kung ginagamit siyang dummy.- Sinabi ni Montero na siyentipiko nga si Dr. Sabio ngunit

isang idealista. - Nag-alok si Dr. Sabio na bilhin ang asyenda na papatungan

ng 30% ang halaga ng amilyar. - Ayaw ibenta ni Montero dahil baka isipin ng magsasaka na

takot siya. - Naubusan na ng pasensya si Dr. Sabio.- Sinabi ni Tata Matyas na ipinaglaban rin ni Andres

Bonifacio ang mga magasasaka. Ang masama ay pinaligiran ang nagging pangulo na si Aguinaldo ng mga gusting protektahan ang sarili nilang interes. Hanggang sa panahon ng mga Hapon, ang mga tao din ito ang mga kolaborador.

- Sinabi ni Dr. Sabio na nakakalungkot daw dahil marami pa ring di nagbabago.

- Nangako si Dr. Sabio at si Mando na gagwain nila ang lahat.KABANATA 53 B- Nakakulong sa kwartel sa asyenda ang mga magsasaka.

Pagod na silang lahat. - Dumating ng ika- 7 ng gabi si Kap. Pugot mula sa lihim na

panayam niya kasama sina Gob. Doblado, piskal at kumander ng himpilan ng MP. Tumawag na rin siya gamit ang telepono kay Hen. Bayoneta at Don Segundo.

- Bawal ang dalaw at hindi sila binigyan ng pagkain, ni tubig na pang- inom, noong una.

- Ang mga gwardiya nag kumakain ng mga pabigay ng ilan sa mga asawa ng magasasaka.

- Isang balding tubig mula sa sapa lamang ang ibinigay sa 25 na nakapiit ng bilanggo.

- Iniutos ni Pugot na bigyan ng lugaw ang mga magsasaka dahil ililipat daw ang mga ito sa kabisera. Umuusok pa ito ngunit walang tapon na kinain ito ng mga kasama. Nagulantang ang gwardiya dahil nakalagay lamang ito sa timba at walang mga plato atbp. Ang binigay.

- Lihim na natuwa sina Pastor sa pagkagulat ng mga gwardiya. Nagalit ang lider at hindi binigyan ng tubig na pawai ng uhaw ang mga kasama.

- Ginwardiyahan ng mabuti ang mga bilanggo. - Nilipat sila sa isang mala- bodegang lugar na walang kisame.

Maraming daga, ipis, at gagamaba dito. Isang bumbilya lang ang ilaw. Malamig ang sementong hinigaan nila.

- Mayamaya ay matutlog na ang magkatabing si Mang tumas at Pastor ng biglang gisingin ng bantay si Pastor gamit ang ripple.

- Pinilit nilang umamin si Pastor. Noong una ay pinupuri pa ito.

- Ngunit matigas si Pastor, naiinis ang dalwang di kilalang imbestigador. Isang flashlight ang tinatapat nila sa mukha ng matanda.

- Pinabugbog si Pastor ng 2 oras. Pinilit ni Mang Tumas na makinig ngunit wala siyang marinig.

- Binalik si Pastor sa loob ng bilangguan. Nawalan na ito ng malay- tao.

Kabanata 54

Bihusan si Pastor ng tubig sa mukha. Ng magkamalay siya ay bumangon si Pastor ngunit nanatili lamang nakaupo dahil sa sakit ng katawan. Inisip ni Pastor na walang saysay ang makipag-usap sa dalawang tagapagsiyasat dahil tao lamang ang dalawa sa anyo. Higit pa raw sila sa mga imbimg apartong sinususian. Nag-aalala si Mang Tumas sa kanyang kulungan dahil baka tuluyan ng niligpit si Pastor. Pagkatapos ng ilang oras ay nakita ni Mang Tumas na akay

si Pastor ng tanod ring kumuha sa kanya. Hindi man niya tignan si Pastor ay alam niyang malaki ang pinagbago nito. Nabatid din ni Mang tumas na hindi makalakad si Pastor. Tinulungan ni Mang Tumas na makahiga si Pastor at sabi niya na pakiramdam niya na ang buong katawan niya ay isang malaking pigsa. Pagdating na madaling araw, pati ang tanod ay tulog na. Tinignan ni Mang Tumas si Pastor at ang tanod at binatid ang kanilang pagkakahambing. Inisip ni Mang Tumas na pareho sila ng harangin ngunit magkaiba ng paraan. Sumipol ang Guwardiya pagsapit ng ika-anim ng uaga. Marami ang nagising ng mas maaga pa pero hindi bumabangon dahil nakikiramdam. Gutom na sila ang nauuhaw pero mas mahapdi pa ang sugat ng kanilang kalulwa. Pagkagising ni Pastor ay hinahap niya si Mang Tumas ngunit wala ito sa kulungan. Pumasok ang bagong sarhento ng mga tanod ay pinahanay ang mga bilanggo. Ayon sa bagong sarhento na bagama’t sila’y masasamang tao ay tatratuhin sila roon ng maayos. May dalawang rantso, walang sasaktan kung hindi magsisinungaling at walang papatayin kung walang tatakas. Pagkaalis ng sarheto ay kinamusta ng mga magsasaka si Pastor. Lumaki ang kanilang poot. Walang pakapagsabi kung nasaan si Mang Tumas. Ng ika-sampu ng umaga ay dinalahan sila ng mga sundalo ng sinaing, tuyong sapsap at salabat.

Kabanata 55

Hinatid ni Dr. Sabio si Puri sa dormitoryo. Pinulong ni Mando sa kanyang opisina ang reporter na si Iman at sinabihang tipunin ang lahat ng ulat sa nangyari sa Hacienda Montero. Ipinatalastas niya ang mga nangyari ayon sa salaysay ni Puri. Si magat ang nagbigay kay Iman ng sasakyan at gugol para

sa lakad nito. Nagpahanda si Dr. Sabio sa tanggappang legal ng kanilag pamantasan ng mga kaukulang hakbang upang mapalaya ang mga magsasaka. Nagpuolng muli ng gabing ‘yon sina Mando, Magat, Dr. Sabio, Danoy, Rubio at Andres. Tinalakay nila ang iba pang mga suliranin ng Anak Pawis. Ipinasya nila na ang pakana sa asyenda ay ang unang hudyat ng

kampanya ng mga reaksyonaryo laban sa kilusang manggagawa at palatuntunang makabansa ng mga progresibo.

Bago matapos ang pulong ay dumating si Iman at sinabing pinatay si Mang Tumas at isa pang magsasaka dahil nagtangka raw ito tumakas.

Ayaw pumayag ng sarhento na kunan ng litrato ang bangkay nila Mang Tumas pro sa dulo ay pumayag din.

Hindi nakausap ni Iman si KapitanPugot dahil wala ito at pinapuntang Bagyo ni Montero.

Nagpaalam si Andres upang ihanda ang panghuling bilang ng pahayagan na lalabas sa unang oras ng umaga.

Sabi ni Magat na gayong matagal ng tapos ang digmaanay hindi pa gaanong nalalayo ang kalayan sa panahon ng hapon.

Dr. Sabio: Mi panahong mabisa ang bibig at panulat, mi panahonnamang mabisa ang patalim. Ngunit sa lahat ng pahanho’y dapat silang patnubayan ng utak.”

Kabanata 56

Umakyat sa Baguio ang 400 na pamilya ng alta sosyedad at isa sa mga nauna ang pamilya Montero.

Nagpulong sa silid na laruan na poker sa bunggalo ni Montero sa Bagyo sina Don Segundo, Son Tua, Heneral Bayoneta, Senador Botin, Gobernador Doblado at Kapitan Pugot.

Si donya Julia at Dolly ay kasama ni Pong Tuason sa Pine Hotel para sa isang kasiyahan.

Hinilig ni Montero kay Botin na sumalungat ito sa mga radikal. Sabi ni Senador botin na “iba na ang takbo ng panahon at din a magaang sakaan ang agos na makabansa”. Mapipigilan raw niya

ang panukalang radikal sa susunod sa sesyon kung may lagay. Sabi ni Son Tua ay bahala na raw si Botin sa kung magkano.

Umalis si Botin at pinabaunan si Montero ng Sobre. Napagusapan ng apat na aksiyonista ng korporasyon ang

kalagayan ng mga bagay bagay. Heneral Bayoneta: “Tama si senador botin: malaki ang

ipinagbago ng panahon. Nu’ng araw, pagka heneral ka, para kang hari; ngayon, ang mga opisyal aybinabaril na ng kanyang mga sundalo ng patrydor. Nu’ng araw, pagka milyonaryo’y walang hindi mabibili;ngayon, ang milyonaryo’y takot sa atake ng peryodikoat sa imbestigasyon.”

Iminungkahi ni Heneral Bayoneta na gamitin si Dolly upang mapalapit kay MAndo ngunit binawi niya ito ng maalala na nililigawan ito ni Pong Tuason.

Kabanata 57

Inintay ni Don Segundo magalmusal si Dolly dahil may hihilinh=gin ito sa anak.

Minungkahi ni Montero na imbitahan niya si Mando sa Bagyo. Pumayag si Dolly na imbitahan si Mando sa Bagyo ngunit hindi

niya masisiguro na pauunlakan nito ang kanyang ama. Pagkatapos mag-almusal ay tinawagan ni Dolly si Mando at

inimbitahan sa Bagyo. Naalala ni Mando na may pagtitipon ng ga peryodista sa bagyo

kaya’t sinabi nitong baka makarating sila ni Magat.

Kabanata 58

Dumating sina Mando at Magat sa Pines Hotel dalawang araw pagkalipas nilang mag-usap ni Dolly.

Pumunta sila roon para itaguyod ang ilang layunin. Una ang paninindigan sa malayang pagbabalita at ang paghangad nilang magl;agda ang kongreso ng tiyak sa patakaran hinggilsa pilipinisasyon ng mga pahayagan sa Pilipinas

Senador Maliwanag: Ang isang pahayagan ay

makapangyarihang instrumento sa pagbuo ng damdamingbayan, sa pamamagitan ng balita, editorial at ibang lathala kaya’t hindi tama na ang lakas na ito sa isang demokrasya ay matiwal sa kamay ng sinomang dayuhan.

Nananghalian sila Mando at nilibot ang ilang kinagigiliwang pook- Mansion House, Dominican Hill, santuwaryo ng Mahal na Birhen, Camp allen at pamilihan ng Bagyo.

Magat: ang nakakalungkot, ang kagandaha, klima at biyaya mg Bagyo’y sarili ng mga masalapi, at hindi nilalasap ng mga dukha.

Pagbalik sa otel ay marami ng mga peryodista at reporter ang dumating. Nakihalibilo sila at nakihalo sa karniwang salitaan.

Tinawagan nni Mando si Dolly at inimbitahan nama ito ng dalaga na maghapunan sa kanila.

Nasasabik na si Dolly para sa hapunan dahil may nais siyang linawin kay Mando at gusto niya na muli makasama si Mando.

Umaasa na rin namn si Don Segundo na makausap si Mando. Hindi niya maitindihan kung bakit radikal si Mando sa kabilang mayaman naman siya.

Natatakot si Don Segundo na magin ang kanyang salapi o si Dolly ay hindi makapagbago sa sa s imulain at kapasyahan ng publisista.

Kabanata 59

Bago tumungo si Mando sa tahana ni Dolly ay pinuntahan nito si Magat sa lounge at sinabing wag na siayng antayin.

Sinalubong ni Dolly sa pintuan si Mando at pinakilala kay Don Segundo at Donya Julia.

Ayon kay Don Segundo ay pag tag-init ay ang Bagyo ang kapalit ng Maynila.

Pagkatapos maghapunan, bumalik sila sa kabahayan. Nag-usap ng mag-isa sila Mando at Don Segundo.

Pinagusapn ng dalawa ang pahayag ng kampilan sa nangyari sa hacienda ni Don Segundo.

Ayon kay Mando, amg pagsasamahan ng asyenda’t mga kasama

ay tubig at langi at sa nangyari kamakailan ay nasunog na ang tulay ng dalawa.

Dalawa ang nagnanais bumii ng ayenda ni Montero, ang gobyerno at si Son Tua.

Montero: tagapaypay ang kampilan ng bulag na nasyonalismo, ng radikalismo, ng pag-uupat saw ala laban sa meron.

Iminungkahi ni Montero na ibebenta niya ang kanyang asyenda kung ibebenta ni Mando ang Kampilan.

Nang umiinit na ang diskusyon ng dalawa ay pumasok si Dolly at binigyan ng kape ang dalawa at minungkahing magpahinga na sila.

Ibinulong ni Dolly kay Mando na panonoorin niya ang liwanag ng buwan sa terasa.

Mando: pagka’t kung makikilala nyo kung sino ako, alin sa dalawa, ako’y inyong sumpain o sumpain n’yo ang inyong sarili.

Pinuntahan ni Mando si Dolly sa terasa at sinabing marahil na buhat ng gabing ‘yon ay ‘di na muling nanaisin ng dalaga na siya’y Makita muli.

Mando: walang ‘di nababago ng panahon. At walang hindi nababago sa paningin ng tao. Pero ang totoo, ako’y ako rin- ang dating katauhan, ang aking puso, ang aking kasaysayan. Walang nagbago sa ‘kin kundi ang isip, tumanda, tumalino, namulat, pero ya’y ako lamang ang nakakabatid.

Pinagtapat ni Mando kay Dolly na siya ang dati nilang alipin. Nagalit si Dolly.

Kabanat 60

Nabasa na ng Madla ang kampilan at iyon ang nagging paksa ng usap-usapan sa maraming dako.

Nagtalumpati ni Senador maliwanagat nagmungkahi ng dagliang pagsisiyasat sa mga muling paghahari ng lagim sa mga lupang sakahan.

Hinihingi ni Dr. Sabio at ng mga katulong na abogado na palayain sina Pastor sa kuwartel.

Nagpasya ang Hukuman na palayain sina Pastor.

Ipinembalsamo ang bangkay ni mang Tumas at ibinurol sa bahay-kapisanan sa dulong Baryo

Mahigit sa isang kilometro ang mga taong nakasunod sa libing ni Mang Tumas.

Dumating galling Maynila sila Senador Maliwanag, si Rubio at si Danoy.

Kasabay ni Andres si Pator at Puri Napag-usapan na si Pastor at Puri ay pupuinta munang maynila

habang si Danoy naman ay hindi masyado lalayo sa lugar na iyon.

Kabanata 61 ‘Di tumagal pagkatapos ng libing ni Mang Tumas ay may

dalawang civilian guard na pinaslang ng mga hindi kilalang salarin. Parehong may malalim na sigat sa leeg at patay na nang dalhin sa ospital.

Parehong may malalim na sigat sa leeg at patay na nang dalhin sa ospital.

Dahil ditto tatluhan na ang mga gwardiya sibil kung umiikot at may kasama pang isang sarhento ng MP.

Naglakay ng checkpoints sa pagitan ng asyenda at mga baryo. Dumating si Kapitan Pugot galling Bagyo. Ipinatupad ang curfew: ika-8n.g., bawal na ang maglakad ng

walang pases; ika-9n.g. dapat wala nang ilaw. Inisip ni Kapitan pugot na taga-labas ang gumawa noon at hindi

ang mga trabahador da asyanda o sa mga kalapit na baryo. Nagalit si Kapitan Pugot na walang hinuli ang mga guwardiya

sibil. Pinaalala ng sarhento na binantaan sila ng hukuman sa pagpiit ng mga magsasaka noon.

Nasunog ang dulong-baryo. Marami ang namatay at nasugatan Ayon sa mga gwardiya sibil ay may mga sumugod na mga

taong-labas at sinubulan sila pinilan ng mga taong labas. Ayon naman sa magsasakang hindi natulog ng maaga ay walang

mga taong-labas ang pumunta roon. Ang mga gwardiya sibil lamang daw ang nagpapaputok at binabaril ang mga taong natutulog ng walang kalabanlaban.

Sa tingin ng mga magsasaka ay simulain ito ni Kapitan Pugot na pinaghihiganti ang pagpatay sa dalawa niyang tauhan.

Kapitan Pugot: Hampas sa kalabaw, sa kabayo’ng latay.

Kabanata 62 Nagpadala si Mando ng sipi ng Kampilan at gratis sa mga

institusyin at kilusang bayan. Pinadoble ni Mando ang nililimbag na kopya. Sabi ng manadyer

ng kampilan na ito ay isang tiyak na kalugihan at Quijotismo. Ayon naman kay mando, ito ay isang tapat na serbisyo sa bayan. Ang kampilan ay walang sinasanto klundi ang

KATOTOHANAN Lalong binatikos ng Kampilan ang mga mambabatas. Naglabas ang Kampilan ng matutunog na pangalan sa talaang-

itim nito. Naglathala rin sila ng “Whita Paper” na tumukoy sa pangalan ng

mga tao at ang biglang ikinayaman nito. Birong sabi ni Sen. Maliwanag na ‘wag na raw lalakad si Mando

ng walang bodyguard. Sabi ni Mando na samantalang ayaw pa niya mamatay ay hindi siya takot harapin ang kamatayan o ang pag-uusig ng hukbo ng kasamaan.

Ibinilad din ng Kampilan ang kalupitan sa mga lupang-sakahan. Tahasan ding ipinaratang sa mga may lupa at alagad ng batas ang huling kaguluhan sa asyenda.

NAkaabot sa lahat ng pook ang Kampilan. Papuri ang natanggap nito sa karaniwang tao pero itinuring itong sedisyon ng mga may kapangyarihan. Itinuring nilang peligrosong tao si Mando at sinabing hinuhukay niya ang sarili niyang libingan.

Kabanata 63

Bibisitahin ni Mando sa dormitoryo ng Freedom University si Puri.

Pagdating niya roon ay nagusap silang dalawa sa bulwagan kung saan may ilang estudyanteng babae ang nag-aaral.

Binalita ni Mando kay puri na lumalala ang sitwasyon sa dulong baryo at kailangan nang maki-alam ng presidente.

Sinabi ni Puri na nais umuwi ng kanyang ama Sinabi ni Mando na tumututol sila rito ni Dr. Sabio dahil wanted

ngayon sa Tata pastor at Danoy sa asyenda at hindi raw sila bibiruin ng mga gwardiya sibil doon.

Sinabi ni Puri na kung magpupumilit ang kanyang ama na umuwi ay sasama siya.

Tumutol agad si Mando at sinabing hindi iyon ngayon isang lugar para sa isang magandang dalaga. Higit pa roo’y importante kay mando ang kaligtasan ni Puri.

Inilabas ni Puri ang kanyang pagaalala para kay Mando at ang kanyang pagduda sa sariling katapangan. Noon daw ay tumutulong siya s gera bilang isang courier at gumgamot sa mga may kailangan ng tulog. Nagsasalita rin siya sa mga pulong noon. Ngunit ngayon ay pawing natatakot na siya.

Sabi ni mando na hindi nabawasan ang katapangan ni Puri. Sinabi nito na may bago lamang na damdamin ang nakitloy sa puso niya…

Isinangguni ni Puri kay Mando ang mungkahi ni Dr. Sabio na kumuha siya ng siyensiya domestika

Sabi ni Mando na ito ay isang magandang balak at dapat ito gawin ni Puri sa dalawang kadahilanan. Una ay dahil naroon na rin naman siya at pangalawa, upang punan ang kakulangan.

Sabi ni Mando na sanay na rin naman si Puri sa sa siyensiyo politika dahil sa buhay nito sa baryo at natutuhang hindi maaring paghiwalaying ang politika at kabuhayan.

Sabi ni mando na hindi lamang magiging mabuting asawa si Puri kungi isa ring ulirang ina.

Pinaalala ni Puri kay Mando si Dolly at tugon ni Mando na hindi niya na naaalala ang pangalang yaon at ang tangin nasa puso niya ay si Pe-U-Ere-I.

Kabanata 64

- kakaalis lang ni Mando galing sa dormitoryo pambabae ng Freedom University buhat sa pagbisita kay Puri

- maliwanag na kay Puri na siya ang gusto ni Mando- si Mando’y natitiyak lang sa pagmamahal ni Puri muli sa

kanyang kilos at anyo at dahil wala na itong ibang manliligaw - papunta si Mado sa Kampilan- ika-sampu palang ng gabi at mabagal ang takbo ng kanyang

sasakyan- inniisip ni Mando kung paano ang Kampilan pinag-uusapan ng

madla at ang iba pa nilang plano para sa Kampilan- napadaan si Mando sa madilim na parte ng lansangan- pinadidilim ng mga anino ng ilang matataas na punong aguho- munitk na ni Mandong masagasaan ang jeep sa gitna ng

lansangan- tinigil niya ang kanyang sasakyan - dalawang lalaki ang nakayuko sa makina- ang pangatlo’y sinabing umistap ang jeep- pinagmasdan ng lalaki si Mando at ang numero ng kanyang

sasakyan- nalagot daw ang koneksiyon- tinanong ni Mando kung meron silang plaslait ngunit sa halip na

iabot ito ng lalaki sa kanya ay ipinalo si Mando sa ulo- may kutob na si Mando na hindi aksidente ang pagtigil ng jeep

sa daan sa ganoong oras- mabagal ang kanyang pagtakbo ng automobil at hindi siya

bumaba buhat dito- naalala niya ang sinabi ni Sen. Maliwanag na magsama ng

bodyguard tuwing lalakad- si Mando’s handa lagi- may layunin siya sa poagtatanong ng plaslait- umiwas siya sa pagnanais na pagpalo ng plaslait ng ikalawang

lalaki- sinuntok niya ang ikalawang lalaki- ang plaslait ay nahagis sa malayo

- inatake siya ng isa pang lalaki na mas mababa ng kaunti kay Mando ngunit malaki ang katawan

- ginamit ni Mando ang kanyang kasanayan sa judoa t karate- napatihaya and ikatlong lalaki- ang lalaking nagsabing sira ang jeep ay tinutukan siya ng

rebolber- sinabihan ni Mando na mga duwag- natamaan siya sa tagiliran- tumagos sa kanya ang bala at ang isa sa mga umatake ang

namatay- nagulat ang namaril- binaril ulit si Mando at siya’y natamaan sa balikat- sinunggaban niya ang may hawak ng baril- parang bumalik sa kanya ang lakas ng kanyang kabataan sa

Sierra Madre, paglaban sa mga Hapones, sa pating na kanyang kinalaban at sa pagpatay kay Martin

- nabagsak ang rebolber- dapat tatakas ang sununtok ni Mando ngunit naagapan niya ito- nagpaputok si Mando sa taas upang ipahiwatig na may

pangyayari sa lugar na ito- namatay ang isa; buhay ang dalawa- nanigarilyo si Mando- dumating ang dalawang sasakyang police patrol- dinala siya sa hostpital

Kabanata 65

- pinailalim si Mando sa ilang pagtitiis- dumalaw si Magat, Andres, Dr. Sabio- umiwi agad si Andres at sinigurado ang pagbabalita sa Kampilan

ng tangkang pagpatay kay Mando- ayon kay Magat hindi personal ang pagtangka- nataboy na ang Hapon ngunit ang kasamaa’y di pa rin naaalis

sapagkat Pilipino rin ang gumagawa nito- sinuri nila ang mga makikinabang sa pagpatay kay Mando- Don Segundo:

pagtatalo sa Bagyo sindikatong kontrabandista hindi pagtalab ng balak na paggamit kay Dolly

- kinikilalang kagalanggalang ang mga gumagawa ng masama- umalis na ang mga dumalaw maliban kay Magat na hindi

pumikit ng isang saglit dahil sa pagbantay kay Mando na nagkalagnat

- kinabusa’y nagbalik si Dr. Sabio kasama si Puri at Tata Pastor- tsaka lamang naibalita kay Puri ang pangyayari - alam na rin ni Tata Matyas ngunit pinayuhang huwag munang

bumisita- pagdating ni Puri ay umupo siya sa gilid ng kama ni Mando at

hinawakan ang kamay nito- dumating si Andrea at si Iman- dinala nila ang sipi ng Kampilang nagbabalita sa pagtangka sa

buhay ng maysakit- nalaman na ang tatlong lalaking inutusang pumatay kay Mando

ay civilian guard sa Hacienda Montero at inigaw nila ang nag-utos nito

- nagtungo sa ospital ang ilang pulisya upang liwanagin ang mga pangyayari

- ayon sa kanila’y lumagda ng isang pagtatapat ang dalawang humarang kay Mando

- dumalaw rin si Sen. Maliwanag, Rubio, Tata Matyas na lubos ang galit sa pangyayari

- pinaalala ng senador na magdala ng bodyguard- sabi ni Mando pag labas nalang niya at “nginuso” si Puri at

kumindat- hindi tumanggap si Mando ng tawag o sulat ni Dolly- nagpaalam si Puri kay Tata Pastor na manatili upang alagaan si

Mando ngunit tumanggi si Mando kahit na ito’y katibayan ng pagmamahal sa kanya ni Puri

- mag-aral na lang daw siya- may tagapagalaga naman daw siya- nagtampo si Puri- tinanong ni Mando kung dadalaw bukas

- Puri: ayaw naman daw ni Mando at mas maganda naman daw ang nars

- Mando: tunay ba akong mahal mo?- Puri: mi alinlangan ka pa ba?- Pakiramdam ni Mando na magaling na siya- nang wala nang dalaw at pinakain na siya’y dumating si Danoy- Danoy

nasa liblib na baryo sa labas ng hacienda nagmamatyag sa mga pangyayari sinariwa and dating ugnay ng taong labas lihim sa lumuwas upang makita si Mando umalis at babalik sa baryo “maniningil kami ng mga pautang!”

Kabanata 66

- nagkawalaan ang mga maginoo sa Maynila nang kumalat ang balita sa pagtangka sa buhay ni Mando

- Sen. Botin pumunta sa ibang lupain tatagal ng ilang buwan

- Gob. Doblado nagbakasyon sa Hong Kong namatay si Donya Ninay at naiwanan ng salapi at kalayaan wala silang anak hindi na umuwi sa mansyon sa Quezon City sa bahy na siya sa kasunod na kabisera tinitirhan ni Tindeng at dalawang bata nagpaaral kay Tindeng hindi kasama si tindeng sa HK kundi sina Dolly at Donya

Julia dating magkasintahan si Donya Julia at Oscar Doblado;

malayong pagkakataon lang itong pagsasama nila- Pong Tuason

nagtuloy sa HK para pangasiwaan ang pagtatayo ng isang gusali

nimbitahan sina Dolly at Donya Julia- Hen. Bayoneta

pumunta sa Kabisayaan at Mindanaw umiwas daw muna sa “mainit na klima” sa Maynila hinahangad alamin ang iba at bagong pangkat ng

kotrabandista hindi na sila monopolyo

- Montero at Son Tua ay hindi makita; kung hinahanap sa Maynila ay nasa Bagyo daw at pag hinahanap si Bagyo nasa Maynila daw

- dahil sa Kampilan ay lumtaw ang pangkat ng mga pribilehiyo- bihira ang oras na walang dalaw si Mando- araw-araw ay dinadalaw siya ni Magat at Dr. Sabio- madalas nandoon si Rubio at Tata Pastor- hindi napansin ang kanyang pagdaramdam ng pag-alis ni Dolly

ng walang paalam- pagdumarating si Puri ay may kislap sa mata ni Mando at tila

wala ng sakit- dinalhan ni Dr. Sabio ng ilang aklat si Mando at si Adres nama’y

nagdala ng mga magasin- tinanong ni Puri kung gusto ni Mandong basahan siya ngunit

mag-usap nalamang daw sila- Puri: hindi ka ba nagsasawa sakin?- Mando: tawagin mo na kong mahal… marami pa akong

ipagtatapat sayo

Kabanata 67

- nakaupo si Mando sa isang silyang yantok na may gulong - umupo sa ilalim ng puno sa bangkong kahoy- Mando: pinapanood ang dalawang ibong naghahabulan sa mga

sanga ng punong banaba- Puri: pinapanood ang sinag na ginto ng hapon na lumlikha ng

kariktan kung malusaw at mahalo sa matingkad na luntian ng masinsing damo

- Mando: malapit na maging tulad ng magkasintahang ibon- Puri: nagsilang sa sinapupunan niya ng isang bagong katauhang

dalisay at kaligayahan ang kanilang pag-ibig- Sabik na si Puri sa sasabihin ni Mando- Mando: dapat mong malaman kung akong sino talaga- Puri: si Mando Plaridel lang ang nakikita- Mando: ako’y si Andoy, anak ng babaing kapatid ni Tata Pastor- ginunita ang:

buhay kasama ang mga Montero lumaki at pinag-aral ni Montero pagtakas sa Hapones paglabas sa bundok pagka-gerilya pagkakilala kay Tata Matyas pagtuklas sa kayamanan ni Simoun unang pagsadya sa Hacienda Montero sa Gitnang Luzon ang paglakbay sa iba’t- ibang bansa

- Puri: bakit mo inilihim ng ganto katagal- Mando:

1. dapat maunang manatiling lihim ang kasaysayan ko hanggang maisagawa ang aking misyon

2. inibig na kita sa unang pagkakita ko sayo nagbabagong loob ka ba?

- Puri: si Mando’s si Mando at wala nang iba- sinabi ni Mando kay Tata Pastor ang lahat at pumayag naman ito- inanyayahan sa pagtitipon nina Puri at Pastor si Sabio, Magat,

Andres- Mando

edukasyon, pamamahayag at pagmumulat, pagsasaliksik ukol sa pagsasaka, pagtataguyod ng mga luyuning pangkawanggawa at panlipunan

mi pondo hindi negosyo bubuo ng korporasyong mangangasiwa Andrew Carnegie: magdadala ng hiya ang mamatay na

mayaman- Dr. Sabio: hindi pabrika ng diploma- Natuklasan ang Hacienda Montero at ibang lupang sakahan at

binili ng gobyerno sa mga dating humahawak noon- Kikilalanin ang karapatan ng gobyerno upang samsaming ang

lupa - ilegal ang pagbili ni Montero ng lupa- maaaring bilhin sa gobyerno- pinaalam sa lahat ang pagpapakasal ni Mando at Puri- ibinigay ni Mando kay Puri ang agnos ni Maria Clara

Kabanata 68

- nakita ng dalawang batang nangangahoy ang bangkay ni Kapitan Pugot na nakasabit na patiwarik sa malabay na sanga ng puno sa pagitan ng Hacienda Monetero at ng dulong baryo

- nangingitim ang mukha, nakadilat ang matang kulay dugo at kagat ang dila ng mga ngipin sa mga pangang naninigas

- hidi ibinaba- nagbayad din sa wakas- pangulong tudling ng Kampilan: Katulad ni Anteus, may lihim

na kahinaan ang mga ibong mandaragit”- Son Tua

hinarang ng isang pangkat ng mga sandatahan sa dakong liblib na kapatagan sa gitnang Luzon sa automobil papuntang Maynila galing Bagyo

dinukot at pinalaya ang tsuper- Monetero: inatake ng paralisis, nakaratay ng walang malaytao,

wala nang silbing mabuhay- kausap ang abogado ukol sa mga problema- bumalik na sina Donya Julia, Dolly at Tuason- hacienda Monetero at baryong nakapaligid: ang mga guwardiya

sibil ay masahol pa sa Hapones- nagkaroon ng alitan- nag-gerilya ulit ang mga magsasaka- nagtipon at naghanda para sa paggawa ang mga ito

Kabanata 69

- inanyayahan sila Mando, Maliwanag at Sabio ng presidente sa isang komperensya sa palasyo

- binansagan silang pasimunong radikal- ambisyosong senador, propesor ng unibersidad, publisista ng

peryodikong iskierdista- nag-usap muna sa telepono at nagpayanam sa opisina ni Mando- ultimatum daw ang meron ang presidente- lapatan daw ng problema, analysis at maaring solusyon- ayaw daw ng presidente ng gulo - Maliwanag: nakatalagang tumulong - Talaan ng problema, karaingan at petisyon ng mga magsasaka’t

manggagawa at pag-aaral ng mabisang solusyon- Pres: wala sa kamay

school = okay kalsada = okay ospital = saka na, maghahanap ng pera pagbawal ng civilian guard = hindi pwede : proteksyon nasalanta ng digmaan: mahirap lutasin ang mga problema

- kung palalampasin pa daw ng administrasyon ay hindi na masisigurado ang pagtulong sa mga magsasaka

- ang presidente daw ay dapat lumabas sa palasyo at makita ang mga pangyayari sa mga baryo, masyadong pinapaligiran ng mga elite

- nakagapos daw ang kamay ng presidente sa mga pressures ng iba’t-ibang sectors

- ang coup d’etat ey unang ibinalita ng Kampilan at huling nalaman ng presidente

- ang diktatura ay hindi nararapat kahit pa sa anong kadahilanan- paris ni Hitler, mag-aalsa ang bayan- pres: pigilan daw ang mga pagsasaka o humanda sa

konsekwensya- ang baya’y hindi mapapatay ng mga taksil sa kanya- pres: pipigilan ang writ of habeas corpus- umalis ng tatlo sa palasyo- Mando: kumain muna tayo bago manaog ang utos ng

pagkukulong satin

- sa Hacienda Montero ay pupulutong ang mga magsasakang pawang balisa

- pinag-uusapan ang kalagayan, mahahalagang karanasan sa pakikipagdigma sa Hapones

- Rubio: dala ang manggagawang industriyal sa Maynila at ibang sentro ng populasyon

- Hindi nila papayagang maapi ang mga kapatid na mgasasaka- Dinagsa ang harapan ng hacienda ng mga magbubukid at taong-

baryo- Sinindihan ni Pastor ang isang sulo at ito ang idinuldol sa tatlong

malaking pigurin (Montero, Doblado, Bayoneta)- Dumating ang dalawang trak na punuan ng mga sundalo at

civilian guard at tangke- Napilitang manlaban ang mga may armas- Wala sa mga kawal ang nagurlisan- Kinabig ang nakataob na bangkay gamit ang kanyang botas ang

ulo upang matihaya si Pastor- Uubusin kayo lahat ng bala!- Walang sumaklolo sa kanila- Inumaga sa pagpapanayam sina Mando, Magat, Rubio at Danoy- Bago sila maghiwahiwalay ipinahayag ni Mando:

“Inubuhos natin ang ating buong kakayahan at gagawin ang lahat ng magagawa upang ang ating bansa’y maging tunay na malaya’y nagsasarili, at ang mga mamamayang Pilipino’y siyang maging tahas na panginoon sa kanilang lupain. Makatarungang demokrasya; pakakapantay-pantay sa batas at pagkakataon sa buhay. Ito ang ating panata at hantungan kasakdalang tayo’y magbuwis ng ating buhay.”