Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

66
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİMSİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) MUHASEBE VE FİNANSMAN SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ ANKARA 2008

description

KOD 344MV0045 ALAN Muhasebe ve Finansman DAL/MESLEK Dış Ticaret Ofis Elemanı MODÜLÜN ADI Sigorta Kuruluşları İşlemleri Sınıf–atölye: Bilgisayar, internet, sarf malzemeleri, İGEME yayınları, sigorta kuruluşları yayınları, poliçe örnekleri Sevgili öğrenci, İnsanın dünyaya gelmesinden itibaren, belirsizlik ve risk her zaman karşı karşıya kalınan bir olgudur. İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren bu kavram, insanların sürekli karşısına çıkmış ve tedirgin etmiştir.

Transcript of Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

Page 1: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

MUHASEBE VE FİNANSMAN

SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

ANKARA 2008

Page 2: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

Page 3: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. SİGORTA KURULUŞLARI ............................................................................................... 3

1.1. Sigortanın Tanımı .........................................................................................................31.2. Özel Sigorta ve Sosyal (Devlet) Sigorta Ayrımı........................................................... 4

1.3.1. Sigortanın Güvence ve Riziko Yönetimi İşlevleri ve Yararları............................. 51.3.2. Sigortanın Ekonomik İşlevleri ve Yararları........................................................... 7

1.4. Sigorta Terimleri ...........................................................................................................91.4.1. Sigortacı................................................................................................................. 91.4.3. Sigorta Aracıları ..................................................................................................121.4.4. Sigorta Yapabilecek İşletmeler............................................................................141.4.5. Sigortalı ...............................................................................................................151.4.6. Sigorta Primi........................................................................................................171.4.7. Sigorta Tazminatı ................................................................................................ 19

1.5. Sigorta Branşları .........................................................................................................201.5.1. Yangın Sigortaları................................................................................................ 211.5.2. Nakliyat Sigortaları.............................................................................................. 211.5.3. Tarım Sigortaları..................................................................................................211.5.4. Kredi Sigortaları ..................................................................................................22

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 30ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 31

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................322. DIŞ TİCARETTE KULLANILAN SİGORTA BELGELERİ VE RİSK .......................... 32

2.1. Dış Ticarette Risk (Kloz) ............................................................................................ 322.1.1. Ticari Riskler .......................................................................................................332.1.2. Tesadüfi Riskler...................................................................................................352.1.3. Mesleki ve Sivil Riskler...................................................................................... 362.1.4. Kredi Riskleri ......................................................................................................362.1.5. Yangın Riskleri....................................................................................................372.1.6. Hususi Riskler......................................................................................................37

2.2. Dış Ticarette Kullanılan Sigorta Belgeleri ..................................................................372.2.1. Sigorta Teklifnamesi............................................................................................ 382.2.2. Sigorta Mektubu (Letter of Insurance) ................................................................ 402.2.3. Sigorta sertifikası (Certificate of Insurance)........................................................ 412.2.4. Flotan (Geçici) Sigorta Poliçesi veya Açık Kuvertür (floating policy or opencover) ............................................................................................................................. 412.2.5. Sigorta Şahadetnamesi veya Sigorta Belgesi (Insurance Certificate).................. 422.2.6. Sigorta Poliçesi (Kati Poliçe)...............................................................................462.2.7. Abonman (Sözleşmesi) Poliçesi ..........................................................................512.2.8. Sefer Esaslı Poliçeler ........................................................................................... 52

2.3. İhraç Mallar Nasıl Sigortalanabilir?............................................................................532.2.1. Satıcılar Aracılığıyla............................................................................................ 532.2.2. Kendi-Kendine Sigorta ........................................................................................ 532.2.3. Bir Sigorta Şirketi ile Dalgalı Poliçe ...................................................................54

İÇİNDEKİLER

Page 4: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

ii

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 55ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 56

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 57CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................59KAYNAKÇA......................................................................................................................... 60

Page 5: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

iii

AÇIKLAMALARKOD 344MV0045

ALAN Muhasebe ve Finansman

DAL/MESLEK Dış Ticaret Ofis ElemanıMODÜLÜN ADI Sigorta Kuruluşları İşlemleri

MODÜLÜN TANIMISigorta kuruluşları işlemlerini yapabilmek için gereklibilgi ve becerinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/8

ÖN KOŞUL

YETERLİKSigorta kuruluşları ile ilgili işlemleri yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçBu modül ile gerekli ortam ve belgeler sağlandığında,sigorta kuruluşlarından alınacak belgeleri temin ederekbilgisayar yardımı ile düzenleyebileceksiniz.Amaçlar1. Sigorta kavramları ve dış ticaretteki sigorta türleriniayırt edebileceksiniz.2. Sigorta risklerini ve dış ticarette kullanılan belgeleriayırt edebileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Sınıf–atölye: Bilgisayar, internet, sarf malzemeleri,

İGEME yayınları, sigorta kuruluşları yayınları, poliçeörnekleri

Bireysel öğrenme: İnternet, kütüphane, çevre, kitaplar

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirmesoruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.

Modül sonunda kazandığınız bilgi ve becerileribelirlemek amacıyla öğretmeniniz tarafından hazırlananölçme aracıyla değerlendirileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

Page 6: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

iv

Page 7: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

1

GİRİŞ

Sevgili öğrenci,

İnsanın dünyaya gelmesinden itibaren, belirsizlik ve risk her zaman karşı karşıyakalınan bir olgudur. İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren bu kavram, insanların süreklikarşısına çıkmış ve tedirgin etmiştir.

Bu tedirginlik insanların hayatlarını ve mallarını garanti altına almak için çareleraramalarına neden olmuştur.

İnsanlık tarihinde, sigortaya benzeyen ilk işlemler 4000 yıl önce Babiller’de daha çoksoyguna karşı görülmektedir. Tarih boyunca birçok gelişme gösteren sigortacılık;günümüzde sigorta şirketleri ile her türlü sigorta ihtiyacına cevap verebilecek şekildeörgütlenmelerini tamamlamış kuruluşlar olarak etkin hizmet verebilecek düzeye ulaşmıştır.

Bugün dünyada sigorta kavramı, kendini hissettirmiş ve insanların, riskler karşısındakendilerini ve mallarını güvende hissetmelerini sağlamıştır. Dünyada bugün, sigortakapsamına alınmayan risk yoktur.

Ülkemizde de risk oldukça yüksektir ve insanlar riskler karşısında kendilerini güvendehissetmek için riske maruz kalan değerlerini sigorta kapsamına almaktadır.

Sigortacılığın değeri, ülkemizde bugün itibarıyla olması gereken yerde değildir.Ülkemizde eğitim seviyesi arttıkça sigortanın değeri de hak ettiği yere ulaşacaktır vesigortacılık mesleği en önemli mesleklerden bir tanesi olacaktır.

Bu modülde dış ticarette karşılaşılan risklerin neler olduğunu öğrenerek bu risklerekarşı nasıl önlem alınması gerektiğini öğrenebileceksiniz.

GİRİŞ

Page 8: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

2

Page 9: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Bu öğrenme faaliyeti sonunda, sigorta kavramları ve dış ticaretteki sigorta türleriniayırt edebileceksiniz.

Bu öğrenme faaliyetine başlamadan yapmanız gereken araştırmalar şunlardır:

Bir sigorta kuruluşuna giderek sigorta işlemlerini yaparken hangi belgelerikullandıklarını öğrenebilir ve bu belgelerden birer örnek alarak inceleyebilirsiniz.

Bir ticari işletemeye giderek bir sigorta faaliyetinde hangi tarafların olduğunuöğrenebilirsiniz.

1. SİGORTA KURULUŞLARI

1.1. Sigortanın Tanımı

Aynı riskin tehdidi altında bulunankişiler, ancak bir organizasyon aracılığıylabir araya getirilebilir. Bu organizasyonsigortadır. Sigorta, en basit anlamda, ileridemeydana gelme olasılığı bulunantehlikeden doğacak zararın giderilmesinin,önceden yapılan ödemeler (prim)karşılığında güvence altına alınmasıdır.

Sigorta, her şeyden önce hukuksalbir kurumdur. Olası zararların karşılanmasıamacı ile taraflar arasında yapılan özel birsözleşmedir.

Sigorta sözleşmesi: Sigortalınınçıkarını ihlal eden tehlikenin gerçekleşmesihâlinde, tazminat vermeyi veya sigortalınınhayatında meydana gelen belli olaylarüzerinde ödemede bulunmayı taahhüt eder.Sigorta sözleşmesini öteki sözleşmelerden

ayıran özellik, sigortacının yükümlülüğünün gelecekte belirli olmayan olgulara (sigortaedilen çıkarın tehlikeye maruz kalmasına) bağlı olmasıdır.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Page 10: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

4

Sigortanın daha geniş bir tanımı ise şöyle yapılabilir:

Sigorta;

Belirli bir prim karşılığında Kişi hayatının ya da organlarının veya kişi ve kuruluşların para ile ölçülebilir

değerlerinin Sigorta kural, kanun ve yönetmeliklerince belirlenmiş raslantısal (tesadüfi)

rizikoların gerçekleşmesinden doğacak maddi hasarlarını Aynı rizikonun tehdidi altında bulunan kişileri ya da kuruluşları bir araya getirerek Ölçülen değer üzerinden ve gerçekleşen hasar oranında karşılayarak Sosyoekonomik çöküntüleri dağıtan ve önleyen Yatırımlara aktarılan fonları ve ikrazları ile ekonomiye kaynak yaratan işlemler

bütünüdür.

Bu tanımda bir dizi unsur öne çıkmaktadır. Bu unsurlar şöyle özetlenebilir:

Rizikonun yasalarla ya da sözleşme ile önceden belirlenmesi Sigorta konusunun para ile ölçülebilmesi Hasarın raslantısal (tesadüfi) olması Birliktelik Hasarın maddi nitelikte ve para birimi ile ölçülebilir olması

Rizikonun önceden be1irlenmemiş olması, hasarda kasıt olması, hasarın tek başınakarşı1anması, hasarın manevi nitelikte olması ve para ile ölçülememesi durumlarındasigortanın unsurları oluşmayacaktır. Bu unsurlar yanında sigorta ilişkisinin doğabilmesi içinüç temel koşulun bulunması gerekir:

Hukuk bakımından: Sigorta edilebilir riskin hukuk bakımından sigorta edilebilirnitelikte olması gerekir. Yasalara ve genel ahlaka aykırı ya da kasıtlı eylemlerdendoğacak zararlar sigorta edilemez.

Teknik bakımdan: Sigortacı, sigorta edilebilir nitelikteki her riski sigortalamakzorunluluğunda değildir. Riziko, sigorta tekniği açısından değerlendirildiktensonra sigorta edilir.

Prim bakımından: Rizikonun prim bedelinin hem sigortacı hem de sigorta ettirenbakımından makul düzeyde olması gerekir.

1.2. Özel Sigorta ve Sosyal (Devlet) Sigorta Ayrımı

Sigorta, sağlanan güvenliğin içeriği bakımından, özel sigorta ve sosyal sigortabiçiminde iki ana kola ayrılır. Özel sigorta şirketinin sermayesive yönetimi özel kişilerce yürütülürken, devlet sigortasındaşirket yönetimi ve sermaye devletçe düzenlenmiştir. Özelsigorta işletmeciliğinin anlaşılabilmesi için bu iki sigorta koluarasındaki farkın bilinmesi zorunludur.

Bu farklar şöylece açıklanabilecektir:

Page 11: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

5

Özel sigorta, kendi kendine yardım fikrine dayanır. Amacı, özel çıkarlarınkorunmasıdır. Sosyal sigortanın amacı ise genel çıkarın korunmasıdır. Özelsigortanın konusu olan çıkar ekonomik nitelikte ve para ile ölçülebilen birçıkardır. Manevi ya da psikolojik bir çıkar sigorta edilemez.

Özel sigorta isteğe bağlıdır; sözleşme esasına dayanır. Sosyal sigorta zorunludur,yasaya dayanır.

Özel sigorta herkese açıktır. Sosyal sigorta ise belirlimeslek gruplarıyla ve ekonomik açıdan zayıf olanlarlasınırlıdır.

Özel sigortada prim oranı, tehlike derecesine görebelirlenir. Sosyal sigortada sigortalının mesleğine vegelirine göre belirlenir.

Bu farklılıklar şöylece özetlenebilir:

Özel ve Sosyal Sigorta Arasındaki Farklar

Özel Sigorta Özel çıkara dayanır. İsteğe bağlıdır. Herkese açıktır. Serbest sözleşmeye dayanır.

Sosyal Sigorta Genel çıkara dayanır. Zorunludur. Sadece belirli bir gruba açıktır. Yasalara dayanır.

1.3. Sigortanın Önemi, İşlevleri ve Yararları

Sigorta, ekonomik ve sosyal hayat açısından son dereceönemlidir. Günümüzde sigortacılık işlevleri; insanlar, şirketlerve genel olarak ekonomiler için vazgeçilemez derecede önemkazanmıştır. Bu öneme yol açan sigortacılık işlevleri iki başlıkaltında toplanabilir.

1.3.1. Sigortanın Güvence ve Riziko Yönetimi İşlevleri ve Yararları

Sigorta işletmelerinin geleneksel işlevi, ekonomik zararı önleme ve telafi etmeişlevidir. İnsanlar, ölüm, hastalık, kaza, işsizlik gibi rizikolarla karşı karşıyadır. Şirketler deyangın, hırsızlık, patlama, kaza gibi nedenlerle aktiflerini kaybetme, kasıtsız eylemleri ileüçüncü kişilere zarar verme, yanlış pazarlama ve üretim politikaları izleme gibi rizikolarlakarşı karşıyadır. Öte yandan çağımızda yurt içi ve yurt dışı ekonomik faaliyetin son derecekarmaşık bir niteliğe sahip olması riziko olasılığını artırmaktadır. Bu noktada sigorta, birriziko yönetimi aracı olarak devreye girmekte ve bir dizi işlev üstlenmektedir.

Page 12: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

6

Sigortacılığın temelleri büyük sayılar kanunu üzerine oturtulmuştur. Büyük sayılar kanunu;

Riskin dağıtılması için mümkün olduğunca çok kişinin sigorta sistemine girmesiniamaçlamaktadır. Örneğin tavla zarında 6 gelme olasılığı 1/6 iken, ancak atış sayısı arttıkça 6gelme olasılığının yaklaşması gibi.

Aktüer; Sigorta matematikçisidir. Hangi risk için hangi şartlarda ne kadar sigorta primiödenmesi gerektiğini hesaplayarak standardize eder. Eski Roma'da sayan kişi anlamınagelirdi. Ülkemizde her sigorta şirketi mutlaka en az bir aktüer bulundurmak zorundadır.Sigorta matematiğine de aktüerya adı verilir.

Sigortanın güvence ve riziko yönetimi ile ilgili temel işlevleri sekiz başlık altındatoplanabilir:

Sigortanın Güvence ve Riziko Yönetimi İşlevleri

Sigorta, bir dayanışma işlemleri organizasyonudur. Sigorta, güven sağlar. Sigorta, girişimcinin yatırım kararlarını olumlu etkiler. Sigorta, girişimcinin daha ucuz fiyata yatırım sermayesi

bulmasını sağlar. Riziko karşılığı atıl tutulan sermaye miktarını en aza indirir. Sigorta, fiyatlarının daha gerçekçi düzeyde oluşmasını sağlar. Sigorta güvencesi, girişimcinin kredi bulmasını kolaylaştırır. Sigorta, önleyici önlemleri geliştirir.

Sigorta, bir dayanışma işlemleri organizasyonudur: Bireylerin ya dakuruluşların kayıplarını bir topluluk arasında paylaştırarak ve dağıtarak, hasarınhızla telafi edilmesini sağlar.

Sigorta, güven yaratır: Sigorta, birey, aile ve işletmeyi tehdit eden ve ekonomiksonuçları olan rizikoları ortadan kaldırmaz.

Ancak, rizikonun gerçekleşmesidurumunda ortaya çıkan ekonomiksonuçları telafi ederek bireyin veyaailenin yoksul duruma düşmesini ya daişletmenin iflas etmesini önler. Böylecebirey, aile ve işletme için bir istikrar vegüvence sağlar.

Sigorta, girişimcininkararlarını etkiler:

Page 13: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

7

Girişimcinin karar vermesini güçleştiren en önemli faktör belirsizliktir. Sigorta,doğacak hasarı karşılama güvencesi vererek belirsizliği belirliliğe dönüştürür.Böylece girişimcinin daha cesur karar almasını ve rekabete girmesini sağlar, işverimliliğini artırır. Dev endüstriyel kuruluşların oluşumuna olanak verir.

Sigorta, girişimcinin daha ucuz fiyata yatırım sermayesi bulmasını sağlar:Girişimci için en önemli konuların başında sermaye maliyeti, yani faiz oranıgelir. Faiz oranlarının yüksekliği yatırımları caydırır. Sigorta kuruluşları elindebulunan fonlar kredi miktarını artırır ve yatırımcının sermaye maliyetini düşürür,yatırımları teşvik eder.

Riziko karşılığı atıl tutulan sermaye miktarını en aza indirir: Girişimcininhasarı tek başına karşılamak zorunda olması, olası bir hasarı karşılamak içintutulan sermaye miktarının prim tutarından son derece yüksek olmasına yolaçacaktır. Bu nedenle yatırımlar sınırlanacaktır. Sigorta, rizikoyu güvence altınaalarak yatırımlar üzerindeki bu sınırlamayı büyük ölçüde kaldırır, fonlara bağlısermayeyi kullanılabilir hâle getirir ve daha geniş çapta yatırıma gidilmesinisağlar.

Sigorta güvencesi, bireylerin ve girişimcinin kredi bulmasını kolaylaştırır:Kredi, günümüzde girişim için yaşamsal önem taşır. Sigortalı, elindeki poliçeyedayanarak gereksinim duyduğunda kolayca kredi sağlayabilir. Sigorta ilegüvence altına alınan taşınmaz ya da taşınır varlıklar, ipotek ve rehin yoluyladaha kolay kredi sağlar. Yeterli sigorta güvencesine sahip girişimcinin itibarı(kredibilitesi) daha yüksek olacaktır.

Sigorta, fiyatların daha gerçekçi düzeyde oluşmasını sağlar: Belirsizlikdurumunda girişimci, rizikonun gerçekleşme olasılığına karşı fiyatları yüksektutmaya çalışır. İşletmelerin sigorta maliyetlerinin belirli ve güvenli olmasıdurumunda ise fiyatlar belirsizlik durumuna oranla daha gerçekçi ve düşükdüzeyde oluşacaktır.

Sigorta, önleyici önlemleri geliştirir: Özel sigortacı, her rizikoyu kabul etmekzorunda değildir. Kötü rizikoları sigorta etmeyerek ilgilileri bir dizi önleyicitedbir almaya, daha dikkatli davranmaya zorlar. Öte yandan bir yıllık süreiçerisinde rizikonun gerçekleşmemiş olması karşısında ertesi yıl için yapılacaksigorta işleminde primden hasar indirimi yaparak da sigortalıyı önlem almayateşvik eder.

1.3.2. Sigortanın Ekonomik İşlevleri ve Yararları

Güvence ve riziko yönetimi işlevleri yanında sigortacılığın ekonomik işlevleri de sözkonusudur. Bu işlevler beş başlık altında toplanabilir:

Page 14: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

8

Sigortanın Ekonomik İşlevleri ve Yararları

Sigorta, önemli bir tasarruf kaynağıdır. Sigorta, kredi işlemlerinin gelişmesini

sağlar. Sigorta, sosyoekonomik çöküntü ve

kayıpları önler. Uluslararası ekonomik ilişkilerin ve

ticaretin genişlemesine yardım eder. Sigorta, ekonomi içinde önemli bir

sektördür. Sigorta, önleyici önlemleri geliştirir.

Sigorta, önemli bir tasarruf kaynağıdır: Sigorta işletmeleri, finansmankuruluşları olarak, sermaye birikimi ve ekonomik gelişme açısından göz ardıedilemeyecek yatırım kaynaklarına sahip bulunmaktadır. Biriken prim, teminatakçeleri ve rezervler gibi potansiyellerin, hisse senedi, tahvil, gayrimenkul alımıve kredi biçiminde kullanılması ekonomik gelişme ve üretkenliğin artırılmasıaçısından büyük önem taşır. Böylece sigorta, sosyal refah düzeyininyükselmesine de yardım eder. Bu işlevler, sigortalara mali kurum niteliğikazandırmaktadır.

Sigorta sektörünün tasarruf kaynağı olma işlevinden yararlanma derecesi,ekonomideki diğer mali piyasaların gelişme derecesine yakından bağlıdır. Malipiyasalar ne kadar gelişmişse sigortaların ekonomik rolleri de o kadaretkinleşecektir. Bu işlevden yararlanamayan ülkeler birçok yönden ekonomikkayıplara uğramaktadır.

Sigorta ve Reasurans Şirketlerinin Yatırım Portföyü

Kamu borçlanma kâğıtları Özel sektör tahvilleri Hisse senetleri Sabit değerler

Sigorta, kredi işlemlerinin gelişmesini sağlar: Kredi, itibara ve güvenedayanır. Kredinin sigortalanması, kredi veren açısından borçlunun borcunuvadesinde ödememe rizikosunu azaltır ya da ortadan kaldırır. İpotek karşılığıkredi işlemlerinde de ipotek konusu malın sigortalanması, bu malın elden

Page 15: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

9

çıkmasına yol açabilecek yangın gibi rizikolara karşı bir güvence sağlar. Böylecesigorta, kredi işlemlerinin genişlemesini teşvik etmektedir.

Sigorta, sosyoekonomik çöküntü ve kayıpları önler: Sigorta tarafındanorganize edilen dayanışma, bireylerin tek başlarına taşıyamayacağı ekonomikçöküntüleri çok sayıda birey arasında dağıtarak hafifletir. Bunun yanındabilgilendirme ve denetim hizmetleriyle hasar olasılığını en aza indirmeye çalışır.

Uluslararası ekonomik ilişkilerin ve ticaretin genişlemesine yardım eder:Güvence ve riziko karşılama işlevi ile birlikte finansman sağlama işlevi devendüstriyel ve ticari kuruluşların oluşumuna olanak verir. Taşımacılık ve ihracatkredisi sigortaları, uluslararası ekonomide ticaret hacmini genişletmektedir.

Sigorta, ekonomi içinde önemli bir sektördür: Sigorta işletmeciliği bir türyatırımdır. Sigorta işletmesi, ticaret ve yatırım faaliyetlerinde bulunur.İşletmenin amacı, kâr elde etmektir. Bu amaçla büyüyüp gelişirken işçi çalıştırır,ekonomiye ve refah düzeyine katkıda bulunur.

Sigorta, bir vergi kaynağıdır: Sigorta işletmeleri, sigortacılık işlemleri yaparken veekonomik faaliyetlerde bulunurken kendi üzerine düşen vergileri de öder. Bu yönüyle devletbütçesi için önemli bir vergi kaynağıdır.

Bu işlevleri nedeniyle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hemen hemen tamamındasigortacılık faaliyetlerine büyük önem verilmektedir. Özellikle de gelişmekte olan ülkelerinhizmet sektörleri içinde en dinamik sektör sigorta sektörüdür. Bu noktada Türkiye' de sigortasektörünün gelişimi ve ekonominin belirtilen sigorta işlevlerinden yararlanmadaki başarımıüzerinde de durulmalıdır.

1.4. Sigorta Terimleri

1.4.1. Sigortacı

Sigorta, öncelikle hukuksal bir kurumdur. İki taraf arasında yapılan, karşılıklı hak veyükümlülükleri düzenleyen özel bir sigorta sözleşmesine dayanır. Sigorta sözleşmesinintarafları, sigortacı ve sigortalıdır.

Sigortacı, sigortalanmak isteyen kişi ve kuruluşlara, sigorta sözleşmesi gereğincebelirli bir prim karşılığında güvence veren ve tehlikenin gerçekleşmesi hâlinde tazminatödemeyi taahhüt eden şirkettir (ya da şirketlerdir). Gerçek kişiler sigortacı olamaz. Bir diğerifade ile sigortacı, belirli bir bedel (prim) karşılığında sigortalının rizikosunu üzerine alan,buna karşılık güvence satan profesyonel riziko taşıyıcısı tüzel kişidir. Sigorta şirketi,sigortalılar adına riziko yönetimi görevini üstlenen taraftır. Sigorta sözleşmesi, sigortalıdansigortacıya rizikoyu değil, olası rizikonun karşılığını aktarır. Sigorta şirketi rizikoyuüstlenmez; sadece rizikoyu paylaşır.

Page 16: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

10

Kolektif Sigorta (Koasürans)

Sigortacının tek bir şirket olması zorunlu değildir. Bir çıkar, birden çok sigortacıtarafından aynı zamanda ve aynı rizikolara karşı sigorta edilirse bir koasürans (kolektif ya damüşterek sigorta) durumu söz konusudur. Koasürans, aynı rizikonun birkaç sigorta şirketitarafından ortaklaşa sigorta edilmesidir. Uygulamada sigortalı, pek çok sigorta şirketi ile ayrıayrı anlaşma yapmaz. Ancak sigortacılar kendi aralarında anlaşarak sigorta konusunu'birlikte' sigorta edebilir.

Bu durumda sigorta poliçesinin düzenlenmesi ve tahsilatın izlenmesi, komisyonkarşılığında içlerinden bir 'sigorta şirketine bırakı1ır. Bu şirkete işin jeran'ı (vekaleten idareeden şirket) denir. Rizikonun yüklenilmesine katılan diğer sigorta şirketlerine ise 'koasürör'(ya da jere) denir. Jeran şirket, diğer sigortacıların gözünde işin prodüktörü gibidir. Jeran, herşirkete ayrı ayrı isabet eden prim tutarlarını ödemekle yükümlüdür. Bu ödenen primmiktarlarına 'koasürör primi' (ya da ortaklaşa sigorta primi) denir.

Sigortacının Yükümlülükleri

Sigortacının, sigorta sözleşmesinden doğan yükümlülükleri şunlardır:

Sigorta poliçesini düzenlemek ve vermek Sigorta sözleşmesinde taahhüt edilen tazminatı ödemek

Sigortacı, rizikonun gerçekleşmesi durumunda zarara uğrayanların zararını, hiçbirayrım gözetmeksizin sözleşmede belirtilen ölçüler içerisinde karşılar. Bütün bu faaliyetleriyaparken temel amacı kâr elde etmektir. Bu yönüyle hayır kurumlarından ve bu tür diğerkuruluşlardan ayrılır.

1.4.2. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği

Sigorta şirketleri, ortalamayı tutturup, kendilerini ve sigortalılarını daha güvenliyarınlara taşımak için, sigortalı sayısını artırmak zorundadırlar. Bu sayı 10 milyonlar, 100milyonlarla ifade edilen sayılardır. Sigorta şirketleri bu sayı çokluğunu tek başlarınasağlayamazlar. Bu durumda riskleri artar ve beklenmedik kar veya zararlarlakarşılaşabilirler. Bu sigorta şirketinin devamlılığı için tehlike faktörüdür.

Page 17: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

11

Sigorta şirketleri tek başlarına ulaşamadıkları sigortalı sayısına, sigortalılarını ortak birhavuzda birleştirerek ulaşabilmektedir. Bu organizasyonu düzenleyen şirketlere reasürör,yapılan işleme de reasürans denilmektedir. (reassurance=tekrar güvence verme)

Reasürörler, yalnızca sigorta şirketlerine hizmet vererek onların risklerini kısmen veyatamamen devralan büyük sermaye şirketleridir.

30.01.1989 tarihinde “Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğinin ÇalışmaUsulleri Hakkında Yönetmelik ” yürürlüğe girmiştir. Birliğin amacı, sigortacılık mesleğiningelişmesini, şirketler arasında dayanışmanın teminini, şirketlerin sigortacılık mesleğiningerektirdiği düzen ve disiplin içinde ekonominin ihtiyaçlarına uygun olarak çalışmalarınısağlamak ve haksız rekabeti önlemek üzere gerekli kararları almak ve uygulamaktır.

Türkiye'de çalışan bütün sigorta ve reasürans şirketleri, ruhsatnamenin alınmasındanitibaren üç ay içerisinde Birliğe üye olmak ve bu Yönetmelik hükümlerine uymak ve Birliğinyetkili organlarının alacağı kararları uygulamak zorundadırlar. Üyelik sıfatı, Birliğe yazılıbaşvuru ve süresi içinde giriş aidatının ödenmesiyle kazanılır.

Birliğin geliri Giriş aidatı, Masraf iştirak payı, Bir önceki yıldan devreden gelirfazlaları ve Her türlü bağışlar ve sair gelirlerdir.

Yönetim Kurulu'nun başlıca görevleri şunlardır:

Birliği kamu kurumları ve yargı organları ve diğer üçüncü şahıslar nezdinde temsiletmek, Genel Kurul kararlarını yürütmek.

Birlik içinde inceleme ve araştırma komiteleri kurarak, çalışma usul ve şekillerinisaptamak, üyelerini seçmek.

Sigortacılık mesleğini geliştirecek, sigortacılığı teşvik edecek incelemeleri yapmakveya yaptırmak, gerekli tedbirleri almak.

Sigortacılık mesleğinin gereği olan dayanışmayı sağlamaya ve üyeler arasındahaksız ve meşru olmayan rekabeti önlemeye ve gidermeye dayalı kararları vetedbirleri almak ve uygulamak.

Birliğin faaliyet sahasına giren konularda yurtiçi ve yurtdışı mesleki toplantı vekongrelerde Birliği temsil etmek veya ettirmek,

Sigortacılıkla ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak veya yaptırmak, memleketiçinde ve dışında sigortacılık hareketlerini izleyerek, toplayacağı yararlı bilgileriüyelerine ulaştırmak ve bunları yaymak.

Sigorta ve reasürans konularında örf, adet ve gelenekleri saptamak.

Ulusal varlıkların sigorta teminatı ile korunması konusunda çalışmalarda bulunmak

Sigortacılık konusunda kamu idaresi tarafından talep edilen hususlarda görüşvermek, incelemek ve araştırmalar yapmak.

Yetkili makamlar tarafından yapılan bilirkişi ve Hakem tespiti hakkındaki talepleriyerine getirmek.

Sigorta Tetkik Kurulu ile Tarife Komitelerine ve diğer yerlere seçilecek veya adaygösterecek asıl ve yedek üyeleri ismen ve gizli oy'la seçmek.

Page 18: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

12

Birlik Genel Sekreteri ve Genel Sekreter Yardımcıları ile diğer personelini atamakve gereğinde işlerine son vermek.

Birliğin faaliyet ve çalışmaları ile ilgili iç yönetmelikleri hazırlamak ve kabul etmek,icabında değiştirmek

Birlik bütçesini ve yıllık faaliyet raporunu hazırlamak ve genel kurulun onayınasunmak; bütçenin genel kurul tarafından tasdik edilmesinden önce, bir evvelki yılbütçesindeki toplam tahsisatın % 50'sini aşmamak kaydıyla, gerekli harcamalarıyapmak

Birliğin merkezine “Büyükdere cad. Büyükdere plaza. No:195 kat 1-2 80620Levent/İst.- http://www.tsrsb.org.tr. Adresinden ulaşılabilirsiniz.

1.4.3. Sigorta Aracıları

Sigorta şirketi ile sigortalı olacak kişi arasında yer alan ve bilgi verip satışı sağlayankişi veya kurumlardır.

Acente: Sigorta şirketi adına, kendi hesabına çalışan ve sigortalı ile sigorta şirketiarasında aracılık faaliyetlerini yürüte kişi veya kuruluşlardır. Acenteler sigortaşirketlerinden aldıkları yetki ölçüsünde faaliyetlerini yürütürler.

Acente olabilme şartları Türk Ticaret Kanununda açıkça belirtilmiştir. Bunun yanında,sigorta acenteliğinin ifa edilebilmesi için, acentelik niteliklerinin taşındığına dairHazine Müsteşarlığından bir belge alınması, bu belge ile Türkiye Odalar ve BorsalarBirliğindeki levhaya kayıt olunması zorunludur.

Acentelerin, acentelik faaliyeti dolayısıyla Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun4/A maddesine tabidir. Yabancı sigorta acentelerinin Türkiye’deki faaliyetleri ileTürkiye’de faaliyet gösteren sigorta acentelerinin yabancı sigorta şirketleri adınaTürkiye’deki aracılık hizmetlerine ilişkin düzenleme yapma yetkisi BanaklarKurulu’na verilmiştir.

Acenteler portföyleri nedeniyle ayrılmaları halinde tazminat alabilirler. Acenteliksözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra sigorta şirketi; acentesinin portföyü

Page 19: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

13

sayesinde önemli menfaatler elde ediyor ve hakkaniyet gerektiriyorsa, acente sigortaşirketinden tazminat talep edebilir. Acentelerin uygunluk belgesi alması gerekir.

Acentelerce uygunluk belgesi almak için başvuru TOBB tarafındangörevlendirilecek odalara yapılır. Uygunluk belgesi için gerekli belgelerden odabünyesinde bulunanlar acentelerden ayrıca talep edilmez. Başvuru sırasında istenilenbilgiler, ayrıca elektronik ortamda kaydedilir.

Belgeleri tamamlanmış olan acentelerin talepleri TOBB tarafından Müsteşarlığaintikal ettirilir. Müsteşarlıkça yapılacak değerlendirmede durumu uygun görülenlerLevhaya kaydedilmek üzere TOBB’a bildirilir. Bu bildirim, bildirime konu acentelerbakımından uygunluk belgesi niteliğindedir.

Daha tetaylı bilgiyi http://www.sigorta.org.tr/aeksbelgeler/ACENTEKK.pdfadersinden edinebilirsiniz.

Gerekli tüm bilgi ve belgeleri tamamlanarak Levhaya kaydedilen acenteler TOBBinternet sitesinde duyurulur. Acenteler dışında sigorta hizmetleri için çalışan diğeraracılar aşağıdaki gibidir;

Prodüktör: Belli bir sigorta şirketine bağlı olmayan, muhtelif sigorta branşlarındasigorta olmak isteyenleri bilgilendirerek poliçenin hazırlanmasında aracılık edengerçek veya tüzel kişidir. Acente sigortacının tarafındayken, prodüktör sigortalınıntarafındadır.

Sigorta Eksperi: Sigorta edilen rizikolunun gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkankayıp ve hasarların miktarının nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve HazineMüsteşarlığı'ndan aldıkları belgeler ile kendi yönetmelikleri çerçevesinde çalışangerçek veya tüzel kişilerdir.

Reasürans: Sigorta şirketlerinin teminat verdiği rizikolarda, sigorta değerlerininyüksekliği veya büyük hasarların aynı zamana gelebilme ihtimalleri, sigortaşirketlerinin hasar ödemelerinde zorlanmalarına neden olabilir. Kendi sermayeleri,ihtiyatları, öz varlıkları ile karşılayamayacakları büyük hasar ödemeleri için sigortaşirketleri de kendilerini sigorta ettirirler. Bu işleme reasürans denir. Böylece şirketlerriskin bir kısmını kendi üzerlerinde tutup, geri kalan kısmını başka sigortaşirketlerine devrederler. Reasürans işlemlerinde riski bu şekilde devreden şirketesedan, devir alan şirkete ise reasürör denir. Sedan şirketin kendi üzerinde tuttuğukısma konservasyon, reasüröre devrettiği kısma sesyon denir. Reasürör şirket de

Page 20: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

14

kendisini sigortalama ihtiyacı duyarak, devraldığı riskin bir bölümünü tekrardevrettiğinde, bu işleme retrosesyon denir.

Koasürans: Bir rizikonun birden fazla şirket tarafından, ortaklaşa teminataalınmasıdır. Şirketlerden biri poliçeyi düzenler ve diğer şirketlere kopyalarınıgönderir. Poliçeyi düzenleyen şirkete jeran denir.

1.4.4. Sigorta Yapabilecek İşletmeler

Sigortacının yasal statüsü, faaliyet gösterilen ülkenin hukuksal düzenlemelerinebağlıdır. Hukuksal düzenlemeler çerçevesinde sigorta işletmeleri iki biçimde kurulabilir:

Karşılıklı sigorta şirketi Anonim şirket

Sigorta Murakabe Kanunu'na göre, Türkiye'de bir sigorta veya reasürans şirketininkurulması ya da yabancı ülkelerde kurulmuş bir sigorta veya reasürans şirketinin Türkiye'defaaliyette bulunması Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanlığının iznine tabidir.Yasaya göre, sigorta şirketleri ancak anonim şirket ve karşılıklı sigorta şirketi biçimindekurulabilmektedir. Gerçek kişilerin sigortacılık yapması yasaktır. Gerçek kişiler ancakşirketin yönetimini üstlenebilir ya da sigorta şirketine iş sağlar.

Karşılıklı Sigorta Şirketi

Karşılıklı sigorta şirketi biçiminde kurulan sigorta işletmelerinin özelliği, şirketinbizzat sigortalılar tarafından kurulup yönetilmesidir. Yani, şirketin ortakları sigortalılardır veşirket yönetimini sigortalılar ellerinde tutar. Sigortacı ve sigortalı sıfatları birleşmiştir.Kuruluş amacı, belirli rizikoları karşılamak üzere bir araya gelen üyelerine ekonomikyararlar sağlamaktır. Temel özelliği ve amacı gelir gider denkliğini sağlamaktır, kâr eldeetmek değildir.

Gelir gider denkliğini sağlama ilkesine bağlı olarak, karşılıklı sigorta şirketlerindeprim sabit değildir. Prim, her yılın sonunda o yıl içerisinde gerçekleşen rizikolara ve ödenentazminat tutarına göre ayarlanır. Faaliyet dönemi sonunda elde edilen kârın bir kısmıortaklara 'poliçe temettüsü (kâr payı) olarak dağıtılır. Kârın bir kısmı ise dağıtılmamış kârolarak kuruluşta alıkonulur. Hasar hâlinde ise tazminat diğer sigorta kuruluşlarından dahafarklı yollarla ödenmektedir: Bu amaçla şu yollardan biri kullanılmaktadır:

Dağıtılmamış kârların kullanılması Ortakların tazminat tutarında borçlandırılması Faaliyet dönemi sonunda ortaklara ödenen temettüden kısıntı yapılması

Karşılıklı sigorta şekli, ilk olarak yangın branşında uygulanmıştır. Karşılıklı sigortaşirketleri genellikle taşımacılık, makine ve reasürans dışındaki sigorta branşları ile ilgilisigorta işlemleri yapar.

Türkiye'de sigortacılık ruhsatı alarak çalışan bir tek karşılıklı sigorta şirketi vardır:Birlik Sigorta Kooperatifi. Bu şirketin kuruluşu Sigorta Murakabe Kanunu'ndan öncedir.

Page 21: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

15

Anonim Şirket

Sigorta işletmeleri, genellikle anonim şirket biçiminde kurulur. Anonim şirketlerin enbüyük yararı, dağınık ve küçük tasarrufları bir araya getirerek büyük sermaye gerektirengirişimleri gerçekleştirebilmesidir. Bu avantajı nedeniyle sigorta şirketleri büyük ölçüdeanonim şirket biçiminde kurulmaktadır.

Anonim şirket biçiminde kurulan sigorta işletmelerinin amacı kâr elde etmektir.Sigorta güvencesi sadece ortaklara değil, üçüncü kişilere de satılmaktadır. Bu çerçevedesigorta primi riziko derecesine göre önceden belirlenmekte ve karşılıklı sigortauygulamasından farklı olarak bir kez belirlendikten sonra değişmemektedir. Prim oranınınönceden belirlenmesi sigortalıların hesaplarını bilmeleri açısından büyük kolaylıklarsağlamaktadır.

Türk Sigorta Mevzuatı, sigorta işletmelerinin anonim şirket ya da karşılıklı sigortaşirketi biçiminde kurulacağını kabul eder. Ancak Türkiye'de kurulmuş olan ulusal ve yabancısigorta şirketlerinin tamamı anonim şirket şeklinde kurulmuştur. Türkiye'de faaliyet gösterenve anonim şirket biçiminde kurulmuş olan 70 kadar sigorta şirketi vardır.

Sigortalının çıkarlarını koruma düşüncesiyle, ister karşılıklı sigorta şirketi isterseanonim şirket biçiminde kurulsun sigorta şirketlerinin, sigortacılık dışında bir faaliyetleuğraşmaları yasal olarak yasaklanmıştır.

1.4.5. Sigortalı

Sigorta sözleşmesinin diğer tarafı sigortalıdır. Sigortalı, sigorta güvencesi arayan,sigorta poliçesinde gösterilen rizikolara karşı sigorta güvencesinden yararlanan kimsedir.Sigorta sözleşmesinden doğan borçlar ve haklar sadece sigortalıya aittir.

Sigorta sözleşmesi kimin ekonomikçıkarlarını güvence altına alıyorsasigortalı o kişidir. Sigortayı, sigortaedilen kişinin ya da bir başkasınınyaptırmış olması bu durumu değiştirmez.Ancak, sigortayı bir başkasının yaptırmışolması durumunda sigortasözleşmesinden doğan borcun sorumlususigorta ettirendir. Haklar ise yinesigortalıya aittir.

Sigortalanabilir Çıkar veUnsurları

Sigorta sözleşmesininyapılabilmesi için sigortalanan şey ile

(mal ya da başka bir değer) sigortalı arasında yasalarla belirtilen bir 'çıkar ilişkisi'nin

Page 22: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

16

bulunması gereklidir. Yani bir kişi sigortalı ile irtibatı bulunmayan herhangi bir çıkarı sigortaettiremez. Buna 'sigortalanabilir çıkar' denir.

Sigortalanabilir çıkarın unsurları şunlardır:

Sigortalanabilir Çıkarın Unsurları

Sigortalı rizikonun gerçekleşmesi ile fiziki bir kaybauğramalıdır.

Bu kayıp sigortanın esas konusu kapsamında olmalıdır. Bu çıkar ilişkisi para ile ölçülebilir olmalıdır. Bu çıkar ilişkisi yasal olmalıdır. Sigortalının, o malın korunmasından kârı, kaybedilmesinden

ise zararı olmalıdır.

Sigortalanabilir çıkar kavramı çerçevesinde bir 'şey'i sigorta ettirebilecek kimselerşöylece belirtilmektedir:

Sigorta Yaptırabilecek Kimseler

Malik Malikin rehinli alacaklısı Malın korunmasından dolayı malike karşı sorumlu olan

acente, kiracı, komisyoncu ve diğer kişiler Malın korunmasından gerçekten çıkarı olan kişiler ya da

bunların yasal temsilcileri Kişinin kendi nam ve hesabına sigorta yapmalarına onay

verdiği kimseler

Sigortalının Yükümlükleri

Sigorta sözleşmesi, sigortacıyayükümlülükler getirdiği gibi, Mutlak İyiNiyet İlkesi gereğince sigortalıya da bazıyükümlülükler getirir.

Mutlak iyi niyet ilkesi:Sigorta sözleşmesindesigortalının beyanı esastır.Sigortalı ya da sigorta ettiren,güvence altına aldığı nesneyeilişkin tüm bilgileri doğruolarak vermek zorundadır.Aynı şekilde sözleşmeye

aracılık eden kişi de neyi, ne koşul1ar altında aldığı konusunda doğru ve gerçek

Page 23: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

17

bilgileri sigortalıya bildirmek zorundadır. Sigortalının sigorta sözleşmesindendoğan yükümlülükleri şunlardır:

Sigortalının Yükümlülükleri

Prim ödeme yükümlülüğü İhbar yükümlülüğü Koruma önlemlerini alma yükümlülüğü Muayene ettirmeye izin verme yükümlülüğü

Prim ödeme yükümlülüğü: Sigorta sorumluluğunun başlayabilmesi için sigortasözleşmesi yapılır yapılmaz primin tamamımın ya da bir kısmının ödenmesigerekir.

İhbar yükümlülüğü: Sigorta ettiren, çıkar ilişkisini teklif formu ile sigortacıyaaçıklamakla, sigorta süresi içindeki değişiklikleri bildirmekle ve hasarolduğunda 5 gün içinde sigorta şirketine bildirmekle yükümlüdür.

Koruma önlemlerini alma yükümlülüğü: Sigortalı, hasarı önlemeye veazaltmaya yarayacak tüm önlemleri almak zorundadır.

Muayene ettirmeye izin verme yükümlülüğü: Sigortalı, sigorta konusu malınsigorta değerinin ve hasar anında ödenecek tazminatın belirlenebilmesi içinmalının muayenesine izin vermek zorundadır.

1.4.6. Sigorta Primi

Sigorta primi, sigortalının sigortacıya rizikoyu paylaşma ve yönetme işlevleri karşılığıödediği ödentidir. Sigortacının riziko taşıma ediminin karşılığıdır. Bir anlamda sigortagüvencesinin fiyatıdır. Rizikonun gerçekleşme olasılığının yüksek veya düşük olması, primbelirlemelerinde en önemli unsurdur. Bu ödenti, sigortacıya, sigortalanan rizikonungerçekleşmesi hâlinde tazmin edilmesi koşuluyla sözleşme koşuluna göre bir defada veyatakside ödenir. Yasalara göre primin para olarak ödenmesi zorunludur.

Sigorta primleri peşin olarak ya da taksitle, yıl başlarında ya da yıl sonlarındaödenebilir. Ancak sigorta sorumluluğunun başlayabilmesi için primin tamamının ya da ilktaksitinin muhakkak ödenmesi gerekir. Sigorta sorumluluğunun başlangıcı, sözleşmeninimzalandığı tarih değil, primin (tamamının ya da bir kısmının) ödendiği tarihtir. Sigortasözleşmesinin ve sorumluluğunun başlangıç tarihlerinin farklı olması durumunda bu durumpoliçede belirtilmelidir.

Sigorta primi, net sigorta primi ve brüt sigorta primi biçiminde ikiye ayrılır.

Net sigorta primi

Brüt sigorta primi

Page 24: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

18

Net Sigorta Primi

Sigortanın temel amacı, gerçekleşme olasılığı bulunan hasarları tazmin edebilmektir.Bu nedenle prim gelirlerinin, gerçekleşmesi olası tazminat giderlerine eşit olması gerekir.Buna 'uygunluk prensibi' denir. Bu eşitliği gerçekleştirecek prim oranına net sigortaprimi, ya da kısaca 'riziko primi' denir.

Yani, teorik olarak net prim doğrudan doğruya rizikoya karşılık gelir. Rizikonun olasıdeğerini ifade eden ve sigorta poliçesinde yazılı tutara eşit olan sigorta bedeli ile orantılıolarak değişir. Zararın tam karşılığıdır. Sigortacıya ne kâr ne de zarar bırakır. Net sigortaprimi, sigortalının, sigortalanan rizikonun olası değerine karşılık sigortacıya ödediği hiçbirmasraf yüklenmemiş net ödentidir.

Net sigorta primi çeşitli yöntemlerle belirlenebilmektedir. Bu yöntemlerden ikisişunlardır:

Net Sigorta Primi Belirleme Yöntemleri

Sigorta konusu her birim ayrı ayrı ele alınarak riziko derecelerinegöre uygulanacak net prim oranı/(tarife fiyatı) belirlenir.

Sigorta konusu birimler, riziko derecelerine göre sınıflandırılır;net prim oranı (tarife fiyatı) her sınıf için ayrı ayrı belirlenir.

Bu yöntemlerden ikincisi sigorta mantığına daha uygundur. Çünkü, bilindiği gibisigortacılık, katılımcı sayısının olabildiğince artırılması ve rizikonun çok sayıda birimarasında paylaştırılması esasına dayanmaktadır.

Brüt Sigorta Primi

Sigortalının sigortacıya ödediği toplam ödeme, sadece net sigorta primi tutarındanmeydana gelmez. Sigorta işletmeleri, faaliyette bulundukları sürece bir dizi maliyete katlanır.Bu maliyetler üretim, sürüm ve yönetim giderlerinden meydana gelir. Bu maliyetler, kendiiçinde üç gruba ayrılır:

Maliyet Türleri

Sabit maliyetler (C) Değişken maliyetler (V) Sigorta bedeline bağlı, Giderler (S)

Sabit maliyetler (C): Poliçe tutarı ne olursa olsun her sigortalıdan aynımiktarda alınır.

Değişken maliyetler (V): Net sigorta primi tutarına bağlı olarak belirli biroran (k) üzerinden alınan vergiler ve komisyonlar gibi giderlerdir (v =kNSP).

Page 25: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

19

Sigorta bedeline bağlı giderler (S): Sigorta bedeli ile oransal olarakdeğişen giderlerdir (S). Sigorta bedeli değiştikçe bu gider türünün değeri dedeğişir.

Prim Belirlenirken Gözetilecek ilkeler

Prim tutarı belirlenirken göz önünde bulundurulması gereken bazı temel ilkeler vardır.Bu ilkeler şöylece sıralanabilir:

Prim, yeterli olmalıdır. Prim tutarı, sigortacının ödediği tazminat tutarlarını vemaliyetlerini karşılamaya yetecek düzeyde olmalıdır.

Prim, adil olmalıdır. Eşit riziko altındaki sigortalılara farklı prim uygulamasınagidilmemelidir.

Prim, ekonomik ölçülere göre makul bir düzeyde olmalıdır. Primin düşük olması da yüksek olması da zararlıdır. Primin gereğinden yüksek

olması sigortalıyı caydırıcı etki yaparak büyük sayılar yasasının işlemesinisınırlayacaktır. Primin gereğinden düşük tutulması ise sigorta işletmesinin gücünüzayıflatacaktır.

Prim, güvenliği teşvik etmeli, hasarı önleyici nitelikte olmalıdır.

Bu çerçevede hasarı önleyici düzenlemeler gerçekleştirilirse prim indiriminegidilebilecektir. Örneğin, yangının önlenmesi için sigara içme yasağının konması, yangınsöndürme araçlarının bulundurulması yangın sigortası priminden bir indirim nedeniolabilecektir.

hasar prim oranı: Ödenmiş ve muallak hasarlar toplamının kazanılmış primeolan oranıdır. Ancak, hasar prim oranı hesaplanırken, bir önceki yılda ayrılmışprim rezervi ve bir önceki yıl muallak hasarları da hesaba katılmaktadır. Hasarprim oranının hesabı şu şekilde yapılmaktadır:(Ödenen Hasar + Muallak Hasar Geçen Yıldan Devreden Muallak Hasar) /(Prim + Geçen Yıldan Devreden Prim Rezervi Cari Yıl Prim Rezervi)Veya, (Ödenen Hasar + Muallak Hasar + Cari Yıl Prim Rezervi) / (Prim +Geçen Yıldan Devreden Muallak Hasar + Geçen Yıldan Dev. Prim Rez.).

1.4.7. Sigorta Tazminatı

Sigorta tazminatı, rizikonun gerçekleşmesive hasarın oluşması nedeniyle doğan zararıgidermek için sigortacı tarafından sigortalıyaödenen miktardır. Sigortacı, kesinleşmiş olantazminat miktarını en geç bir ay içerisindesigortalıya ödemek zorundadır. Ancak tazminatınbelirlenmesi çeşitli sigorta türlerine göredeğişmektedir. Ödenecek tazminatınbelirlenmesine göre sigorta türleri zarar sigortalarıve meblağ sigortaları olarak iki grubaayrılmaktadır.

Page 26: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

20

1.5. Sigorta Branşları

Bugün dünyada ve ülkemizde uygulanan çok çeşitli sigorta branşları bulunmaktadır.Söz konusu bu sigorta branşlarını aşağıdaki tabloda da gösterildiği gibi mal sigortaları,sorumluluk sigortaları ve can sigortaları olarak 3 ana başlık altında toplayabiliriz.

Sigorta Branşları

I.Mal Sigortaları II. Sorumluluk Sigortaları III. Can Sigortaları1-Yangın Sigortaları2-Kaza Sigortaları2a)Motorlu Araç Sigortaları(Oto kaza)2b)Oto Dışı Kaza Sigortaları2c)Ferdi Kaza Sigortaları3-Nakliyat Sigortaları3.1.Tekne Sigortası3.2.Kıymet Nakliyat Sigortası3.3.Emtia Nakliyat Sigortası4-Mühendislik Sigortaları

4.1.İnşaat Sigortası4.2.Montaj Sigortası4.3.Makine KırılmasıSigortası4.4.Elektronik Cihaz Sigortası5-Tarım Sigortaları5.1.Tarım Ürünleri DoluSigortası

5.2.Sera Sigortası5.3.Hayvan Hayat Sigortası5.4.Kümes Hayvanları HayatSigortası6-Kredi Sigortaları6.1.Kredi Sigortası6.2.İhracat Kredi Sigortası7-Zorunlu Deprem Sigortası8-Hukuksal KorumaSigortası

1-İşveren Sorumluluk2-Havacılık Sigortaları2a) Hava Taşıtları - Tekne (Gövde)Sigortaları2b) Hava Taşıtları - Üçüncü Kişilere KarşıSorumluluk Sigortaları2c) Yolcu Sorumluluk Sigortaları2d) Yük ve Posta Sorumluluk Sigortası2e) Yolcu ve Uçuş Ekibi Koltuk Ferdi KazaSigortaları2f) Pilotlar İçin Lisans Kaybı2g) Havalimanı İşleticisi SorumlulukSigortaları3-İşletme ve Ürün Sorumluluk4-Tüp Gaz Zorunlu SorumlulukSigortası5-Asansör Kazalarında Üçüncü KişilereKarşı Sorumluluk Sigortası6-Üçüncü Şahıslara Karşı Sorumluluk7a) Eğitim Kurumları Sorumluluk Sigortası7b)Servis İstasyonu - Tamirhane - Benzinİstasyonu-Garaj/Otopark SorumlulukSigortası7c)Lokanta Sorumluluk Sigortası7d)Otel Sorumluluk Sigortası7e)Bina Sahip ve Yöneticileri SorumlulukSigortası7f) Reklam Panoları Sorumluluk Sigortası7g) Mesleki Sorumluluk Sigortası7-Kara Yolları Motorlu Araçlar MaliSorumluluk Sigortaları8a) Kara Yolları Motorlu Araçlar ZorunluMali Sorumluluk Sigortası (TrafikSigortası)8b) Motorlu Kara Taşıt Araçları İhtiyariMali Sorumluluk Sigortası8c) Zorunlu Kara Yolu Taşımacılık MaliSorumluluk Sigortası8-Tehlikeli Maddeler ZorunluSorumluluk Sigortası

11-Hayat veEmeklilikSigortaları1a) Risk AğırlıklıHayat Sigortaları1b) Birikimli HayatSigortaları

2-Sağlık Sigortaları3-Ferdi KazaSigortaları

4-Hastalık Sigortası

Page 27: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

21

Şimdi bu sigorta branşlarından dış ticarete konu olabilecek türlerini kısacaaçıklayalım.

1.5.1. Yangın Sigortaları

Yangın sigortası özel veya ticari amaçla kullanılan her türden bina ve muhteviyatı,kendiliğinden meydana gelen yangın, yıldırım, infilak ile bunlardan kaynaklanan buhar,hararet, duman gibi tehlikelerin neden olduğu fiziki hasarlara karşı teminat altına alansigortadır. Ayrıca, meydana gelmiş olan yangını söndürmek, dolayısıyla muhtemel hasarıazaltmak amacıyla su veya başka bir kimyevi madde ile yapılan müdahalelerin sonucundaortaya çıkan fiziki hasarlar da bu sigortanın kapsamına dâhildir.

1.5.2. Nakliyat Sigortaları

Nakliyat sigortaları; tekne sigortaları, kıymet nakliyat sigortaları ve emtia nakliyat(yük) sigortaları olmak üzere üç alt branşa ayrılmaktadır. Bunun yanı sıra ticaret veteknolojideki gelişmelere paralel olarak, klasik nakliyat sigortalarının kapsamında dagenişlemeler meydana gelmiş, sigortalının sorumlulukları, sınırlı nitelikte de olsa nakliyatpoliçesine dâhil edilmiş, denizdeki petrol, doğal gaz platformları, boru hatlarıyla taşınanpetrol ve doğal gaz nakliyat sigortalarının konusu hâline gelmiştir.

Tekne Sigortası; Her türlü deniz aracının deniz tehlikeleri nedeniyleuğrayabilecekleri hasarlara karşı teminat sağlamaktadır. Ancak, denizvasıtalarının inşası ve denize indirilmeleri sırasında meydana gelmesi muhtemelhasarlar da tekne sigortaları kapsamında değerlendirilmektedir. Teknesigortasında teminat kapsamı Londra Sigortacılar Enstitüsü Tekne Klozları ilebelirlenmektedir.

Kıymet Nakliyat Sigortası; Kıymetli maden, evrak, para ve benzer şeylerintaşınmaları sırasında söz konusu olabilecek tehlikelere karşı teminatsağlamaktadır.

Emtia Nakliyat (Yük) Sigortası; Kara, deniz, hava ve demir yoluyla bir yerdendiğer bir yere taşınmakta olan her türlü yükün taşınmaları sırasındakarşılaşabilecekleri tehlikelerden kaynaklanan hasarlara karşı teminatsağlamaktadır.

1.5.3. Tarım Sigortaları

Ülkemizde tarım sigortaları, aşağıdaki teminatları vermektedir.

Tarım Ürünleri Dolu Sigortası Sera Sigortası Hayvan Hayat Sigortası Kümes Hayvanları Hayat Sigortası

Tarım Ürünleri Dolu Sigortası; Tarım üreticilerinin her türlü bağ - bahçe ve seraürünlerini dolu zararlarına karşı teminat altına alan sigortadır. Sigortanın konusuhasadı yapılmamış ürünlerdir. Bu sigorta ile dolu tanelerinin vuruşunun doğrudandoğruya ürün miktarında meydana getirdiği eksilme, yani sadece miktar azalmasına(ürün kaybı) neden olan zararlar güvence altına alınır. İstenildiği takdirde, dolu ilebirlikte yangına karşı da teminat verilmektedir.

Page 28: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

22

Sera Sigortası;Seraların, dolu veya doluya ek olarak yangın ve fırtına (hortum)riskleri nedeniyle uğrayabilecekleri fiziki hasarların yanı sıra, seralarda yetiştirilenürünlerin miktarlarında söz konusu risklere bağlı olarak meydana gelen eksilmeleri,poliçedeki sigorta bedeline kadar temin eden sigortadır. Sigorta bedeli; seranınyerleşimi ve örtü bedeli ile ısıtma, havalandırma, sulama işlerinde kullanılan cihazve tesisatın bedeli ve serada yetiştirilen ürünlerin üretim devresi sonu itibariyleulaşacağı bedelin toplamından oluşmaktadır. Poliçede temin edilmiş bağlı kalitekaybı, enkaz kaldırma masrafları poliçe teminatından hariç olmakla birlikte ek birsözleşme ile teminata dâhil edilebilmektedir. Sera sigortalarında dolu teminatıolmaksızın tek başına fırtına ve yangın teminatları verilmez.

Hayvan Hayat Sigortası;Sahibine ekonomik kazanç sağlayan çiftlik ve besihayvanlarının, her türlü adi ve bulaşıcı hastalık veya kaza nedeniyle ölümlerindendolayı uğranılan ekonomik kayıpları temin eden sigortadır.

Kümes Hayvanları Hayat Sigortası; Üretim işletmelerinde bulunan kümeshayvanlarının ölümleri veya zorunlu kesilmelerinden dolayı sigortalının doğrudandoğruya uğradığı maddi zararları karşılar.

1.5.4. Kredi Sigortaları

Kredi sigortaları, ihracat-ithalat gibi faaliyetlerde bulunan sigortalıların, müşterilerinsatış veya hizmet sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini, poliçede temin edilmiş herhangibir neden dolayısıyla zamanında yerine getirememeleri nedeniyle uğramış oldukları malikayıpları teminat altına alan sigortalardır. Kredi sigortaları, kredi ve ihracat kredi sigortasıolmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Kredi Sigortası; Kredi sigortası, satıcı konumundaki sigortalıları T.C. sınırlarıiçinde yaptığı kredili satış işlemlerinde alıcılar tarafından borçlarını ödeyememeriskine karşı güvence altına alan sigortadır.

İhracat Kredi Sigortası;İhracat kredi sigortası ise ihracatçı konumundakisigortalıları, T.C. sınırları dışında yaptığı kredili ihracat işlemlerinde alıcılartarafından borçlarını ödeyememe riskine karşı güvence altına alan sigortadır. Busigorta türü ile sigortalılar, yurt içi ve yurt dışındaki alıcıların iflas etmesi ya dapoliçede belirtilen şartlarda borçlarını ödeyememe riskine karşı teminat altına alınır.

1.6. Dış Ticaret İşlemlerinde Eximbank Sigorta Kredisi

Bildiğiniz gibi Eximbank dış ticaretin geliştirilmesiamacıyla firmalara özellikle ihracatta pek çok kolaylıklarsağlamaktadır. Ürün ödemeleri için kredi hizmetleri yanındasigorta masraflarında da ödeme kolaylığı sağlamaktadır.

Aynı hizmetleri özel bazı bankalar da vermektedir. Dahadetaylı bilgi için internetten araştırma yapabilirsiniz.

Page 29: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

23

Eximbank dış ticaret için yaptırılan, sigorta masrafları için de kredi vermektedir.Verilen krediler süresine göre iki grupta ifade edilmektedir.

1.6.1. Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası

Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı ihracatçının kısa vadeli satışlarına ilişkinihracat bedellerini ticari ve politik risklere karşı garanti altına alan bir sistemdir.

Bu program çerçevesinde, Türk Eximbank tarafından kapsama alınan ülkelerdeki çeşitlialıcılara yapılacak tüm sevkıyatlar 360 güne kadar sigortalanır. Ticari ve politik risklerdenkaynaklanan zararların en fazla yüzde 90’ı Türk Eximbank tarafından karşılanmaktadır.

İhracat Kredi Sigortası’ndan yararlanmak için Türk Eximbank’a başvurulması gerekiyor. Busigortanın ihracatçıya maliyetine gelince, firmanın her poliçe döneminde ödemesi gerekenbir ‘Poliçe Tanzim Ücreti’ bulunur.

Her poliçe döneminde bir defaya mahsus ödenen bu tutar, firmaların yasal statüsüne göredeğişir. Bunun dışında bir de ‘Sigorta Primi’ ödemenmesi gerekir. Prim oranları alıcınınyerleşik olduğu ülkenin risk grubuna, sevkıyatın ödeme şekline ve vadesine, alıcının özel yada kamu alıcısı olup olmadığına göre değişmektedir.

Ülkenin veya ödeme şeklinin riski arttıkça ya da sevkıyatın vadesi uzadıkça prim oranlarıyükselir. Eğer banka garantisi varsa ya da gayrikabili rücu akreditif şartı olmayan bir ülkeyeihracat yapılıyorsa yüzde 50’lik bir indirimden yararlanma söz konusudur.

KISA VADELİ İHRACAT KREDİ SİGORTASI İŞLEYİŞ ŞEMASI

İHRACATÇITÜRK

EXIMBANK

ALICITİCARİ

BANKA

2- ALICI LİMİTİ BAŞVURUSU / ONAYI

7- AYLIK SEVKİYAT BİLDİRİMİ / PRİM ÖDEMESİ

9- VADESİ GEÇMİŞ ALACAK BİLDİRİMİ

10- TAZMİNAT TALEBİ / ÖDEMESİ

1- TEKLİFNAME / KABUL FORMU / POLİÇE

4- TEMLİKTALEBİ / ONAYI

6

SEVKİYAT

8

ÖDEME

3- POLİÇETEMLİKİ

5- FİNANSMAN

Page 30: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

24

1.6.2. Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigortası

İhracatçıların tek bir satış sözleşmesine bağlı olarak beş yıla kadar vadeli ödemekoşuluyla yapacakları sevkiyatlardan doğan alacakları Spesifik İhracat Kredi SigortasıProgramı ile teminat altına alınmaktadır. Bu Program ile sermaye ve yarı sermaye malıniteliğindeki ürünlerin ihracatı kapsanmaktadır.

Söz konusu Programlar yerli katkı oranının (fiziki katkı veya katma değer) en az % 60olduğu hususu, Türk Eximbank’ca verilecek form çerçevesinde ve ilgili Sanayi ve/veyaTicaret Odası tarafından hazırlanıp onaylanan ekspertiz raporu ile belgelenmiş olan sermaye,yarı sermaye ya da dayanıklı tüketim malı niteliğindeki ürünlerin ihracatını kapsamaktadır.

Prim Oranı: Alıcının türüne, alıcının bulunduğu ülkenin risk derecesine, malın teslimsüresi ve ödeme vadesine göre belirlenir. Zarar Tazmin Oranı: % 80- % 95 arasıdır.

Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigorta Programları kapsamında sigortalanacak 2yıl ve daha uzun vadeli ihracat işlemlerinde sözleşme bedelinin en az % 15’inin malınteslimine kadar ihracatçıya ödenmiş olması gerekmektedir.

Bunun yanısıra, söz konusu Programlar kapsamında teminat altına alınan ihracat bedelivadeli alacakların, ticari bankalar tarafından iskonto edilmek suretiyle finanse edilmesiniteminen ticari bankalar lehine garanti mektubu da verilmektedir.

Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigorta Programları üç kategoride değerlendirilebilir:

Spesifik İhracat Kredi Sigortası Programı; Amacı, ihracatçıların tek bir satışsözleşmesine bağlı olarak 5 yıla kadar vadeli ödeme koşuluyla yapacakları sermayemalı ihracından doğan alacaklarını sevk öncesi ve sevk sonrası dönemlerde ticari vepolitik risklere karşı teminat altına almak ve teminat altına alınan ihracat işlemi ileilgili olarak ticari bankalardan finansman teminine imkan sağlamaktır.

Spesifik İhracat Kredi Sigortası Sevk Sonrası Politik Risk Programı; Buprogramın amacı ihracatçıların tek bir satış sözleşmesine bağlı olarak 5 yıla kadarvadeli ödeme koşuluyla yapacakları ihracatlarından doğacak alacaklarının, sevksonrası dönemde ortaya çıkacak politik risklere karşı teminat altına almak veteminat altına alınan ihracat işlemi ile ilgili olarak ticari bankalardan finansmanteminine imkan sağlamaktır.

Spesifik İhracat Kredi Sigortası Sevk Sonrası Kapsamlı Risk Programı;Spesifik İhracat Kredi Sigortası Sevk Sonrası Kapsamlı Risk Programı, Spesifikİhracat Kredi Sigortası Sevk Sonrası Politik Risk Programı ile sağlanan desteğindaha da genişletilerek ticari risklerin de sigorta teminatı altına alındığı ve teminataltına alınan ihracat işlemi ile ilgili olarak ticari bankalardan finansman temininsağlandığı bir programdır.

Page 31: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

25

1.7. Dış Ticaret İşlemlerinde Nakliyat Sigortası

Nakliyat sigortalarını 4 bölümde incelemek mümkündür :

Emtia nakliyatı sigortaları,

Kıymet nakliyatı sigortaları,

Tekne ve navlun sigortaları,

Sorumluluk sigortaları.

1.7.1. Emtia Nakliyatı Sigortaları

Emtia Nakliyatı Sigortaları, emtianın, kara, deniz, hava ve demiryollarında taşınmasısırasında meydana gelecek hasar ve kayıplarını teminat altına alır. Emtia nakliyatındakullanılan teminatlar taşımanın yapılacağı araç türüne göre değişmekle beraber üç gruptatoplanabilir;

Nakliyat sigortalarının verdiği teminatlar aşağıdaki şekilde görüldüğü gibidir;

Tam Ziya Teminatı: En dar teminat türüdür. Dolayısıyla en düşük fiyatla teminedilir. Yükü taşıyan aracın fiilen ve mutlak surette, tamamen hasarlanmasısonucunda, taşınan malların fiilen ve tamamen hasarlanması durumunu teminataltına alınır.

Dar Teminat: Dar Teminat, taşımanın yapıldığı aracın hasarlanması sonucu,

taşınan değerlerin zarar görmesi halini temin etmektedir. Taşıma yapılan aracın

cinsine göre değişik isimler almakla beraber, teminat kapsamı değişmemektedir. Dar

teminat, karayolunda kamyon klozu, demiryolunda demiryolu klozu, (Kloz;

Poliçelerin özel ve genel şartlar ile verilmiş olan, teminat genişletmek için poliçelere

eklenen yeni şart ve hükümlerdir.) denizyolunda ise FPA (Free Particular Avarage)

teminatı adlarını almaktadır. Havayolu ile yapılan taşımaların dar teminat ile

sigortalanması mümkün olmamaktadır.

Geniş Teminat: Geniş teminat kapsamında ise aşağıda bahsedileceği gibi istisna

edilen bazı hususlar belirtilir ve bunun dışında kalan tüm haller sigorta teminatı

kapsamında sayılır.

Page 32: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

26

Tam ziya teminatı; Sadece taşımayı yapan geminin tamamen batması ve yok

olması sebebi ile taşınan emteanın da tam ziya olmasını temin eder. Bu teminat

türüne, müşterek avarya ve hususi avarya hasarları dahil değildir. Dar teminat (“C”

kloz); Taşınan yükün ve onu taşıyan aracın taşıma esnasında birlikte karşılaşacakları

bir riziko neticesinde uğrayacağı zararların sigorta edilmesidir. Bu teminata

girmeyen başlıca rizikolar, yükün çalınması, ıslanması ve eksilmesidir.

Geniş teminat (“A kloz”); Taşınan yükün çıkış deposundan varış deposuna

ulaşıncaya kadar uğrayacağı tüm zararları temin eder. Yükleme, boşaltma ve kısmı

hasarlarda teminata dahildir. Malın kendi kusuru teminat dışıdır.

Nakliyat sigortalarına göre risk kapsamı A, B, C klozları olarak sınıflandırılmıştır.01.01.1982 tarihli A klozu, zaman zaman 01.01.1963 tarihli All Risks klozuylakarıştırılmakta ve sigortalı, sigortacıyla ihtilaflı durumlara düşebilmektedir. Bu iki klozbirbirine çok benzemekle birlikte aralarında küçük farklar bulunmaktadır.

Örneğin, A klozunda radyoaktif kirlenmelerden meydana gelebilecek zararların sigortakapsamı dışında tutulacağı belirtilmiştir. All Risks klozunda ise istisnalar A klozundaki gibinet olarak ifade edilmemiştir. Uygulamada “All Risks veya A klozu” ifadesi kullanıldığında,A klozu hükümlerinin geçerli olacağı anlaşılmaktadır. B ve C klozları dar teminat kapsamınagirmektedir. Aralarındaki en önemli fark; B klozunda hususi avarya ve müşterek avaryateminata dahil iken, C klozunda sadece müşterek avarya fedekarlığı teminata dahildir. Bklozu, ülkemizde pek kullanılmamaktadır.

Page 33: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

27

Emtia Nakliyatı Sigorta Teklifnamesinde Belirtilmesi Gereken Konular; Sigortalının adı, soyadı, varsa ticari unvanı, Emtianın cinsi, markası, koli adedi, ağırlığı, ambalaj durumu, Sigorta meblağı (döviz ve TL. olarak), Nereden nereye sevk edileceği, Nakil vasıtasının cinsi (eğer gemi ise adı, kamyon ise plaka numarası, tren ise

vagon numarası, uçak ise uçuş numarası), Taşıyıcının adı / unvanı, Yükleme tarihi, İstenilen teminat türü.

1.7.2. Kıymet Nakliyatı Sigortaları

Kişi veya kuruluşların beraberlerinde taşıdıkları nakit para, külçe altın, gümüş vebunlardan basılmış para, sikke, süs eşyası, mücevher ile tahvil, hisse senedi, çek gibikıymetli evrak, döviz ve efektifler, kıymet nakliyatı sigortasının konusunu teşkil eder.

Para ve kıymetli evrakın, zırhlı araçlar ile ve görevliler nezaretinde veya posta yolu ileyapılan sevkiyatında uğrayacakları hasar ve kayıplar, silahlı gasp ve soygun dahil olmaküzere teminat altına alınır.

Sevkiyat zırhlı araçlarla ve görevli nezaretinde yapılmadığı takdirde, teminat ancak ekprim ödenerek sağlanabilir.Sevkiyat posta yolu ile yapıldığında silahlı gasp ve soygunteminata dahil olmasına karşın, her türlü kısmi ve tamamen çalınma, teslim etmeme vekaybolma riskleri dahil değildir. Ancak ek prim ödeyerek teminata dahil etmek mümkündür.

1.7.3. Tekne ve Navlun Sigortaları

Tekne Sigortaları : Tekne sigortalarında asıl amaç gemidir. Teknenin denizlerde, içsularda (göl ve nehirler), limanda, marinada bağlıyken, deneme seferinde, tehlikehalindeki başka bir tekneyi çekerken, yatma haricinde veya karada inşa halinde iken,sigorta ettirenin isteğine bağlı olarak bir ücret karşılığında belli rizikolara karşıteminat altına alınmasıdır.

Bu sigorta türü 1 yıllık yapılabileceği gibi, belirli bir sefer için de yapılabilmektedir.Gemi inşa sigortaları ise teknenin kızağa konuş ile denize indirilişi arasındaki süreiçin yapılabilir. Burada sigortaya esas teşkil edecek değer, kızağa konduğu andakideğeri değil, inşaatın bittiği andaki değeridir.

Yukarıdaki tanıma rağmen tekne sayılmayan bazı deniz araçları da (yüzer vinçler vemuhtelif deniz inşaat makineleri) tekne sigortaları içinde sigorta edilebilmektedir.

Navlun Sigortaları : Navlun sigortaları, denizyoluyla taşınacak bir emtia içinödenecek olan navlunun deniz rizikolarına karşı teminat altına alınmasını sağlar.Sigortalı, navlunda menfaat sahibi olan (gemi donatanı, gemi kiracısı, ihracatçı veyaithalatçı gibi) kişidir.

Page 34: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

28

1.7.4. Sorumluluk Sigortaları

Kişiler, arzu etmedikleri halde karşılaşma ve sonunda da ekonomik durumlarındaolumsuzluklar meydana getirme ihtimali bulunan çeşitli olaylara (risklere) karşı korunmaihtiyacı hissetmişler, önlemler alma yoluna gitmişlerdir. Bu önlemlerden biri de, kişilerintaşıdıkları riski, bir başkasına devretmeleridir. Risklerin bu şekilde sistemli organizasyonlaradevredilmesi, hayat sigortaları dışındaki sigorta branşlarını ortaya çıkarmıştır.

Sorumluluk sigortaları da yukarıda ifade edilen "genel tanım" içinde, sigortalının üçüncüşahıslara vereceği zararlar sonucu, karşılaşacağı tazminat taleplerini, sigorta şirketininkarşıladığı poliçeler olarak ifade edilebilir.

Sorumluluk sigortası diğer sigorta kollarına ilişkin olarak düzenlenebilmektedir. Bu nedenlebu sigorta kollarının hepsi ele alınmamıştır. Nakliyat sigortası ile ilgili olan sorumluluksigortaları kısaca tanıtılacaktır. Bunlar;

Ambar Yükü Mali Sorumluluk Sigortası : Taşıyıcı veya nakliyeci, ister kişi olsunister firma olsun, kendi sorumluluğunu gerektiren halleri sigorta ettirebilir. Buradaverilen teminat dar veya geniş kapsamlı olabilir. Ancak dar kapsamlı (örneğinkamyon klozu ile) bir sorumluluk sigortası yapılması halinde, toprak kayması, çığdüşmesi, sel sularına kapılma, yıldırım düşmesi gibi doğal olaylar ile köprü çökmesigibi hallerin, sigorta kapsamına girmeyeceği açıktır. (Bu olayların kamyon klozukapsamına dahil olmasına rağmen.) O halde bu sigortanın kapsamına girebilecekhaller arasında (dar veya geniş teminat verilmesine göre değişen), yangın, trafikkazası, hırsızlık, ıslanma, yükleme - boşaltmada oluşan haller sayılabilir. Özetle salttaşıyıcının sorumluluğunu gerektiren türde rizikolar, bu sigortanın konusunuoluşturmaktadır.

Marina İşletmeciliği Mali Sorumluluk Sigortası : Marina veya çekek yeri olaraktabir edilen yerler, gezinti teknelerinin (yatların)kışlama dönemlerinde karayaçekildikleri ve bakımlarının yapıldığı yerlerdir. Ayrıca marinalar yaz mevsiminde deyatlara konaklama, elektrik , su ve tamir, bakım, onarım hizmetleri vermektedir. Buhizmetlerin ifası sırasında veya konaklama esnasında marina işleticisinin teknelerezarar vermesi hallerine karşı kendi sorumluluğunu teminat altına almasıdır.

Tersane İşletmeciliği Mali Sorumluluk Sigortası: Tersanede inşa edilmekte olanveya onarım gören teknelerin sahiplerine karşı, tersane işleticisinin sorumluluğunugerektiren haller için yapılmaktadır. Bu sigorta türünde gemilerin tersanedebulunduğu sırada veya denize indirilirken gerçekleşebilecek bir takım rizikolar(Kızaktan devrilme, yangın, infilak, karaya veya havuza alma sırasında oluşan)teminat altına alınabilmektedir.

Tekne Mali Sorumluluk Sigortası: Sigorta şirketi, sigorta yaptıran donatanın,tekne sahibine karşı meydana gelen zarar ve ziyan taleplerine karşı teminatvermektedir

Page 35: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

29

CMR Sigortası (Uluslararası Karayolu Mal Taşımacılığı Anlaşması):Taşımaişini üstlenen taşıyıcıların, karayolu ile gerçekleştirdikleri nakliyeyi anlaşmayıimzalayan ülkelerden birine veya birinden yapmış olmaları gerekir. Taşıyıcının malsahibine ve üçüncü kişilere olan sorumluluğu son derece geniştir. Mallar hasarsızolarak teslim alınmış olsa dahi, tesliminden sonra meydana gelecek ziya vehasarlardan taşıyıcı sorumludur. Sigortacı bu sorumluluğu üstlenir.

Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası: Sigortacı; yanıcı, parlayıcı veyakıcı maddeleri üreten, depolayan, nakleden veya satanların, bu mesleki faaliyetlerinedeniyle, bu maddelerin doğrudan doğruya neden olduğu olaylar sonucu, kusurlarıolsun veya olmasın üçüncü kişilere verdikleri bedeni ve maddi zararsorumluluklarını belirli limitlere kadar temin eder.

İmalatçı Sorumluluk Sigortası: Bu sigortalar kendi aralarında çeşitlendirilmiştir. İmalatın bozuk olmasının neden olduğu zararlar için sorumluluk sigortası

ilaçlar, ambalajlı ve konserve yiyecekler için sorumluluk sigortası, Ev aletleri, otomobil, uçak ve gemilerin hatalı yapımı sonucu

kullanılmalarıyla ortaya çıkan zararlara karşı sorumluluk sigortası, Hatalı imal edilen makinalar, elektrikli cihazlar, otomobil, uçak ve benzer

ürünlerin bozuk ve hatalı olması nedeniyle, kullanım kaybından doğanzararlara karşı sorumluluk sigortaları.

Page 36: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

30

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Sigorta işlemi yapan firmalarıbelirleyiniz.

Bulunduğunuz yerdeki sigorta işletmelerinibelirleyiniz.

Bir sigorta acentesine giderek müşterilerinene gibi hizmetler verdiğini sorabilirsiniz.

En güvenilir sigorta şirketini, karşılaştırarakve çevrenizden de yardım alarakbelirleyiniz.

Hangi sigortayı yaptırabileceğinizekarar veriniz.

Kendi geliştireceğiniz örnek bir olay üzerinehangi konuda sigorta yaptırabileceğinizekarar veriniz.

Sigorta sözleşmesini imzalayınız. İnternetten indireceğiniz sigortasözleşmesinin ilgili bölümlerini doldurunuz.

Sigorta işlemindeki taraflarıbelirleyiniz.

Sizin sigorta poliçenizdeki taraflar kimler? Tarafların sorumluluklarını gözden geçiriniz.

Dış ticarette kullanılan sigortakollarını belirleyiniz.

Çevrenizdeki bir dış ticaret şirketini ziyaretederek herhangi bir sigorta işleminigerçekleştirirken hangi işlemleri yaptığınıaraştırabilirsiniz.

Nakliyat sigortasının kollarınıbelirleyiniz.

İnternetteki dış ticaret sitelerinden bilgialabilirsiniz.

UYGULAMA FAALİYETİ

Page 37: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

31

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütlere Doğru Yanlış

1. Sigorta sözleşmesi, sigortalının çıkarını ihlal eden tehlikeningerçekleşmesi hâlinde, tazminat vermeyi veya sigortalınınhayatında meydana gelen belli olaylar üzerinde ödemedebulunmayı taahhüt eden bir anlaşmadır.

2. Sigorta, uluslararası ekonomik ilişkilerin ve ticaretingenişlemesini olumsuz yönde etkilemektedir.

3. Sigorta sözleşmesinde sigortacı, sigortalı ve sigortalanan olmaküzere üç taraf vardır.

4. Sigortalı, sigortalanmak isteyen kişi ve kuruluşlara, sigortasözleşmesi gereğince belirli bir prim karşılığında güvence verenve tehlikenin gerçekleşmesi hâlinde tazminat ödemeyi taahhüteden şirkettir (ya da şirketlerdir).

5. Sigortacı, sigorta güvencesi arayan, sigorta poliçesinde gösterilenrizikolara karşı sigorta güvencesinden yararlanan kimsedir.

6. Sigorta primi, sigortalının sigortacıya, rizikoyu paylaşma veyönetme işlevleri karşılığı ödediği ödentidir.

7. Sigorta primi, net sigorta primi ve brüt sigorta primi biçimindeikiye ayrılır.

8. Poliçe tutarı ne olursa olsun her sigortalıdan aynı miktarda alınanücrete sabit maliyet denir.

9. Sigorta tazminatı, rizikonun gerçekleşmesi ve hasarın oluşmasınedeniyle doğan zararı gidermek için sigortacı tarafındansigortalıya ödenen miktara sigorta tazminatı denir.

10. Sigorta sözleşmesinin yapılabilmesi için sigortalanan şey ile (malya da başka bir değer) sigortalı arasında yasalarla belirtilen birçıkar ilişkisinin bulunması zorunlu değildir.

DEĞERLENDİRME

Sorulara verdiğiniz yanıtları modül sonundaki cevap anahtarıyla karşılaştırınız.

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı belirleyiniz.

Yanlış cevaplandırdığınız sorularla ilgili konuları tekrar inceleyip öğrenmeyeçalışınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Page 38: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

32

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

Bu öğrenme faaliyeti sonunda, sigorta risklerini ve dış ticarete kullanılan belgeleriayırt edebileceksiniz.

Bu öğrenme faaliyetine başlamadan yapmanız gereken araştırmalar şunlardır:

Bir sigorta kuruluşuna giderek sigorta işlemlerini yaparken hangi belgelerikullandıklarını öğrenebilir ve bu belgelerden birer örnek alarak inceleyebilirsiniz.

Çevrenizdeki bir kütüphaneye gederek ya da internet yardımıyla düzenlenmişsigorta belgelerini temin ederek nasıl düzenlendiğini inceleyiniz.

2. DIŞ TİCARETTE KULLANILANSİGORTA BELGELERİ VE RİSK

2.1. Dış Ticarette Risk (Kloz)

Kloz sigorta çeşitlerine göre poliçe genelşartlarındaki hususları tamamlayan ve özellikle dikkatedilmesi gereken şartları gösteren uyarı notudur.

Risk tehlikedir, gerçekleştiğinde acı verir vezararlara neden olur. Bir şeyleri kaybetmek sözkonusudur. Kişi veya kurumların maddi-manevi kayıpve zararının oluşumuna ilişkin olasılık olarak datanımlanabilir. İnsanlar, riskleri kontrol altındatutmayı, yönetmeyi amaç edinmişlerdir.

Dış ticaret konusu malların, yüklendikleri yerile teslim edilecekleri noktaya kadar olan mesafede,taşıma esnasında olulaşabilecek riskler dolayısıylauğranabilecek zararın ortadan kaldırılması içinsözleşme çerçevesinde sigortalanması gerekir.Akreditifli işlemlerde, akreditif metninde yer alanaksine bir şart yoksa, sigorta belgesinin kapsamasıgereken asgari sigorta tutarı malların CIF/CIPdeğerinin % 10 fazlası ile olmalıdır.

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

Page 39: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

33

Risk konusunu pek çok şekilde gruplandırmak mümkündür. Bizim yapacağımızgruplandırma daha çok dış ticaret ve ticaret açısından dikkate alınmıştır. Bunlar;

2.1.1. Ticari Riskler

İhracatçının hem yüksek riskli hem dedüşük riskli ihracatı bir arada sigorta kapsamınadâhil edilerek riskin dağıtılması ve buna bağlıolarak nihai riskin asgari düzeye indirilmesiamaçlanmaktadır.

Kısa Vadeli İhracat Kredi SigortasıProgramı’nın amacı, bir taraftan ihracatçıların kısavadeli satışlarına ilişkin ihracat bedellerini ticari

ve politik risklere karşı belirli limitler dâhilinde teminat altına alarak ihracatı teşvik etmek veyönlendirmek, diğer taraftan da poliçenin teminat olarak gösterilmesi ile ticari bankalardanihracat kredisi teminini kolaylaştırmaktır. Ticari riskler ve politik riskler aşağıda maddelerhâlinde verilmiştir.

Ticari riskler; Kişinin karşılaşacağı ticari riskler aşağıda maddeler hâlindeverilmiştir: Alıcının iflas etmesi Alıcı hakkında konkordato (borçları ödeyememe ilanı) kararı alınması Alıcının borçlarını ödeyememesi nedeniyle tasfiye kararı alınması Mal bedelinin ödenmemesi Malın ihracatçıdan kaynaklanmayan nedenlerle kabul edilmemesi

Politik riskler; Kişinin karşılaşacağı politik riskler aşağıda maddelerhâlinde verilmiştir: Savaş hâli İhtilal İç savaş İsyan Ayaklanma Alıcının ülkesinin ithal yasağı Alıcının ithal izninin iptali Alıcı bir devlet ya da devlet garantisine haiz bir kuruluş ise ödeme

yükümlülüğünü yerine getirmemesi Transfer güçlüğü

Nakliyat riskleri; Kara, hava, deniz, ve demir yolu taşımacılığı ile ilgiliriskler söz konusudur. Bu risk türünde taşıtın kendisi riski oluşturduğu gibiyük de risk taşımaktadır. Ülke içi kara yolları ve demir yolları ile ilgili taşıma

Page 40: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

34

riskleri ülkemizde fazla olduğu hâlde sigortalarının düzeyi çok düşüktür.Sigorta bilgisi ve bilinci ile ilgili eksiklik bu alanda da kendini göstermektedir.

Nakliyat alanında emtia, tekne,navlun, kıymet ve CMR diyeadlandırdığımız uluslararası karayolları taşımacılığı konusundariskler söz konusudur.

Sigorta güvencesinin kapsamında,sigorta konusu menfaatin tür,zaman ve yer itibariyle hangirisklere karşı teminat altına alındığıve teminat kapsamındaki bir riskingerçekleşmesi sonucu meydanagelen hangi zararların ne miktardakarşılanacağı hususları bildirilir.

Avarya: Gemiye ve mallara kendiyıpranmaları, sis, fırtına vb. doğalafetler veya kaptan, tayfa vb. yükle

ilgilenenlerin hareketlerinden veya uluslar arası deniz ticaret hukukukurallarının savaş sırasında ortaya çıkan hasarları ve olağanüstü giderlerikapsar. Avarya çeşitleri aşağıdaki gibidir;

Müşterek Avarya (General Average): Malların, geminin karşılaşacağıriskler dolayısıyla zarar görmesi haline göre yapılan sigorta çeşididir. Mallarınbelirli bir kısmının geminin batma riskine karşı denize boşaltılması bu türrisklerden olup, aynı gemide malları taşınan tüm sigorta şirketleri mallara sözkonusu hasardan müşterek sorumludurlar, zararı kendi payları ölçüsündetazmin etmek durumundadırlar.

Hususi Avarya Franko (Free From Particular Average): En dar kapsamlıolan riziko türlerinden olup, dış tesirlenden etkilenmeyecek türde mallar içinyapılır. Geminin yanması, batması, karaya oturması, geminin sudan başka bircisme çarpması gibi riskleri teminat altına almaktır.

Hususu Avarya (Particular Average): En geniş kapsamlı riziko türü olup,mallar üzerinde meydana gelebilecek kısmi veya genel hasarları kapsar.Sigortada teminat altına alınan tüm riskler poliçe üzerinde üç ayrı yerde yeralır. Ancak savaş, grev, sivil ayaklanma gibi rizikolar bu sigorta kapsamındadeğildir. Londra Sigortacılık Enstitüsünün belirlediği nakliyat sigorta şartlarıüç madde halinde düzenlenmiştir.

Page 41: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

35

Institute Cargo Caluses (A): Tüm taşımacılık şekillerinde kullanılanen geniş kapsamlı sigorta türü olup, malların standart eksikliğidışındaki tüm riskler kapsama alınmıştır. Sigorta yükleme yerindenboşaltma yerine kadar devam eder.

Institute Cargo Clauses (B): Karayolu ve diğer taşımacılıktakullanılan (WA/WPA-With Average-With Particular Average) özelavarya halleri dahi ancak ICC. (A)’ya göre daha dar kapsamalıdır.

Institute Cargo Caluses (C): FPA (Free Particular Average) yerinekullanılan dayanıklı mallarda, demir, kum vb. maddeler için taşımaaracının tam olarak hasara uğraması halinde sigorta tazmini sözkonusudur. All risks ve WPA klozuna istinaden tanzim edilen birsigorta belgesi; Geminin batması, karaya oturması, yanması, bircisime çarpması, malların çalınması, kolilerin denize düşmesi,çalınması teminat altına alınmıştır.

All Risks Kozlunda, yukarıda belirtilen hususlara ilave olarak teslim,teslim edilememe, haşarat hasarı, tatlı su, yağmur hasarı, ambarbuğusu, oksidasyon paslanma, kısılma, çalınma, malların bünyesindemeydana gelecek her tür buharlaşma vb hususi avaryalar da teminataltına alınmıştır.

Ticari ve endüstriyel riskler; Büro, eczane, muayenehane, bakkal, terzi,mobilya imalathaneleri, un, şeker, çimento fabrikaları, tekstil atölyeleri,matbaalar, depolar vb. iş yerleri ile ilgili risklerdir. Bu grupta, endüstriyelrisklerden yalın ve çok sayıda bulunan riskler de olabilir. Bu riskler, çokyaygın olan işletmelerle ilgili riskler olduğu için fiyatlandırılmaları dahaönceden saptanan kıstaslar çerçevesinde yapılabilir.

2.1.2. Tesadüfi Riskler

Tesadüfi olaylar neticesinde meydana gelecek hasarları kapsar. Riskinsigortalanabilmesi için ilk koşul, riskin rastlantısal olarak gerçekleşen bir risk olmasıdır.Risk, kesinlikle gerçekleşecek ya da gerçekleşmek üzere olan bir risk olmamalıdır. Altındakidükkânda yangın çıkan konut yangın riski sigortası kapsamına alınamaz. Henüz depremolmuş bir bölgede deprem riski güven altına alınmaz Keza, hayat sigortalarında da ölmeküzere olan bir insanın hayatı sigorta edilmez. Hatta bazı önlemle alınmadığı takdirde riskingerçekleme olasılığının kesinlik kazanacak kadar yüksek olması bile riskin rastlantısal olarakgerçekleşme özelliğini bozacağından gerekli önlemler alındıktan sonra sigortalanabilir riskolarak kabul edilir ve sigortalanır. Aşağıdaki şekilde tesadüfi risk alanları olarak kabul edilenalanlar görülmektedir.

Page 42: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

36

Tesadüfi risk alanı

Doğal afetler Basit tesadüf Basit ihtimal Ağır ihtimal Kasti edim

Şekilde de görüldüğü gibi doğal afetlerin bir kısmı tesadüfi risk kapsamı dışındakalmıştır. Katastrofik riskler onlarca yılın pirimi ile bile karşılanamayacak büyüklükteolabilmektedir.

Rastlantısal olarak gerçekleşen risklerle, basit ihmaller sonucu gerçekleşen tümriskleri tesadüfi risk kapsamına alabilmekteyiz. Basit ihmaller insanın doğasında vardır.Hatta ağır ihmallerin de bir kısmı yine insanın doğasında vardır. Bunun nedenleri de çevreşartları, psikolojik etmenler vb.dir.

2.1.3. Mesleki ve Sivil Riskler

Herhangi bir üretim içinde yer alan örneğin, makine imal eden, sağlık sektöründegörev yapan, hizmet üreten araştırma yapan herkes yaptığı iş ile ilgili değişik riskler ile karşı

karşıyadır. Bu risklere mesleki riskler denir.

Konutlarla ilgili risklerdir. Konut olarakkullanılan binaların ve konutla ilgili eşyalarınrisklerini kapsar. Çok sayıda örnekleri vardır.

2.1.4. Kredi Riskleri

Ülkemizde yok denecek kadar az biruygulama alanına sahiptir. Bunun nedeni iseülkemizde kredi sigortasının az olmasıdır. Yalnız

kredi riskleri içinde ihracat kredi riskine değinmekte fayda vardır.

İhracat Kredi Riskleri

Özellikle küreselleşmenin bugünkü boyutu ve geleceğe yönelik gelişme trendi,girişimcilerin uluslararası piyasalarda ve bu piyasaların rekabet ortamında ihracat kredisineolan gereksinimi artırmaktadır.

Tabi bunun yanında alınan kredinin beraberinde getirdiği birçok risk söz konusudur vebu riskler aşağıda verilmiştir:

İhracatçı ülkede söz konusu malların ihraç edilmesinin yasaklanması

Politik olaylar nedeniyle ihracat olanağının kalmaması Üçüncü bir ülke tarafından alıcı ülkeye ambargo konması

Page 43: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

37

Alıcı ülkede söz konusu malın ithalatının lisansa tabi tutulması ya da mevcutlisansın iptal edilmesi

Politik gelişmeler, ekonomik olanaksızlıklar ya da hükümetin aldığı kararlarnedeniyle transfer yapılamaması

Alıcının ülkesindeki savaş, terör, devrim ve benzeri politik olaylarnedeniyle, alıcının borcunu ödeyememesi

İhraç malının alanın eline geçmesine müsaade edilmemesi Yerli para ile ödenen mal bedelinin ihracatçı memleket parasına

çevrilememesi veya benzeri riskler politik risklerdir.

Doğal olarak bu risklerin sigortalanması ülkeden ülkeye farklılık gösterir.

2.1.5. Yangın Riskleri

Yangın sigortasına söz konusu olacak yangının alevli bir yangın olması da sigortacılartarafından öngörülmektedir. Pamuk, tütün, bitkisel yağlar, küspe, çiğit, bazı cins kömürlervb. maddelerde kendi kendine yanma, kendiliğinden yanma kavrulma olabilmektedir. Bunlaryangın riski değil, kavrulma riski ile ilgilidir. Eğer kavrulma alevli yangına dönüşürseyangın riskine girer. Kendi kendine kavrulma nedeniyle malın uğrayacağı zarar, yangınpoliçesine ek olarak kavrulma riski sigortalandığı takdirde ödenebilir. Kimi yapıtlardakavrulma kızışma diye adlandırılmaktadır.

2.1.6. Hususi Riskler

Genellikle, içinde birçok riski barındıran ünitelerdir. Örneğin, barajlar, petrolrafinerileri, büyük iş merkezleri, gökdelenler gibi kompleks ünitelerin ve sürekli değişimiçinde olan, yanma açısından özellikler arz eden mal grupları ve örnekleri az bulunan işletmeve ürünlerle ilgili riskler bu grupta ele alınmaktadır.

2.2. Dış Ticarette Kullanılan Sigorta Belgeleri

Sigortadaki riskler yapılan sigorta sözleşmesi ile bertaraf edilir. Genel anlamda sigortabelgelerini aşağıdaki şekilde gruplandırabiliriz.

SİGORTA BELGELERİ

Teklifname Poliçe

Kati Poliçe Flotan (Geçici) Poliçe Abonman (Sözleşmesi) Poliçesi

Page 44: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

38

Sigortada kullanılan belgeleri pek çok şekilde sınıflandırmak mümkündür. Bufaaliyette dış ticarette karşılaşabileceğiniz poliçe ve sigorta belgeleri üzerinde durulacaktır.inceleyeceğimiz belgeler aşağıdaki gibidir;

Flotan sigorta poliçesi,

Sigorta mektubu,

Sigorta poliçesi,

Sigorta sertifikası.

Abonman sözleşmesi (poliçesi)

Sefer esaslı poliçeler

Yukarıdaki belgeleri kısaca tanıyalım;

2.2.1. Sigorta Teklifnamesi

Sigorta şirketi, kendisine gelecek bütün sigorta birimlerini kabul etmek zorundadeğildir. Bir başvuruyu değerlendirirken nesnel (objektif) ölçütlere dayanır. Bu amaçlapoliçeyi düzenlemeden önce sigortalının sigorta açısından değerlendirilmesine yönelik birbelge düzenlenir. Bu belge teklifnamedir.

Teklifname, sigorta edilecek rizikonun içeriği hakkında sigortacının bilgi sahibiolmasını sağlamak üzere hazırlanmış bir soru listesidir. İçinde sigorta primine esas olan vesigorta1ının sigortacıya bildirmek zorunda olduğu bilgilerle ilgili sorular vardır. Sigortalı,sorulan sorulara doğru yanıt vermelidir. Bunun yanında teklif formundaki soruların dışındarizikonun derecesini artıran bildiği bütün unsurları da bildirmek zorundadır.

Sigorta teklifnamesinde bulunması gerekenunsurlar şunlardır:

Sigortacının, sigorta ettirenin, sigorta ettirenlesigortalı ayrı kişilerse sigortalının ve sigortadanyararlanacak diğer kişilerin açık kimlikleri ve

adresleri Acentenin numarası Poliçenin başlangıç ve bitiş tarihleri, sigorta süresi

Sigortanın türü, sigorta güvencesi kapsamına giren rizikolar veek güvenceler

Sigorta konusu birim ve özellikleri, sigorta tutarı Her bir güvence için sigorta bedelleri ve toplam sigorta bedeli,

primlerin ve primlerin ne şekilde (bir defada ya da taksitle) vekime ödeneceği.

Page 45: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

39

Bu asgari unsurlar yanında bir de düzenlenecek sigorta türüne göre özellik taşıyansorular bulunur. Asgari unsurlar ve örnek olarak seçilen yangın sigortası için sorulan özelsorular, yukarıdaki yangın sigortası teklif formu örneğinde görülmektedir.

Teklifnamenin düzenlenmesi

Sigorta teklifnamesi, sigorta ettiren tarafından ve çoğunlukla sigorta aracılarıyardımıyla doldurularak sigortacıya verilen teklif formu (ya da bilgi formu) aracılığı ileyapılır. Teklifname, bir sigorta talebidir. Borçlar Kanunu'na göre bir 'icap' niteliğindedir.

Sigortacının bu icabı 'kabulü' ile sigorta sözleşmesi tamamlanmış olur. Ancak 'icap'belirli bir şekle bağlı değildir. Teklif formu dışındaki yazılı beyanlar da icap niteliğindedir.Bununla birlikte uygulamada sigorta şirketleri poliçe kesilmesi için gerekli belgeleri kolaycaalabilmek ve ellerinde sigortalının yazılı beyanını bulundurabilmek amacıyla basılı teklifformları kullanır.

Sigortacı, icabı kabul etmeden önce, sigortalı tarafından doldurularak gönderilen teklifformunda sorulara verilen yanıtları ve sigorta konusu birimin riziko derecesini göz önünealır. Değerlendirme işlemi, baş1ı başına bir uzmanlık işidir ve uzamanlar (sigorta riskeksperleri) tarafından yapılır.

Değerlendirme sonucuna göre icap kabul edilir ya da reddedilir. Sigortacının kabulüherhangi bir şekil koşuluna bağlı değildir. Teklif formunun taraflarca imzalanmış olması,sigortanın şirketçe kabul edilmiş olduğu anlamına gelmez. Uygulamada kabul işlemi, sigortapoliçesinin düzenlenip imzalanması ve primin tahsil edilmesi biçiminde yapılmaktadır.

Page 46: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

40

2.2.2. Sigorta Mektubu (Letter of Insurance)

Sigorta mektubu, genellikle bir sigorta acentesi tarafından sigorta sertifikası veya sigortapoliçesine baz olacak sigortalama işleminin yapılmış olduğu üçüncü şahıslara duyurmak içindüzenlenen bir belgedir. Sigorta mektubu, bankalar dahil üçüncü şahıslar nezdinde birgüvence oluşturmaz. Bu nedenle uygulamada kabul gören bir evrak değildir.

YANGIN SİGORTASI TEKLİF FORMU………. SIGORTA

Sigortanın Adresi: Vergi Dairesi:Vergi Numarası:

SIGORTANINAcente Nu: . Poliçe Nu: Formun Tanzim Tarihi:Başlangıç Tarihi: Bitimi: …............ Süre:……………..

SİGORTA ETTİRENİNAdı-SoyadıAdresi .Telefon/Fax Nu :Sıfatı : Mal Sahibi Kiracı Diğer

SİGORTALIAdı-Soyadı/UnvanıRiziko Adresi : il:

Cadde:Apartman, Han ya da Pasaj İsmi:Telefon/Fax Nu:

RİZİKONUN İNŞA TARZITam Kagir: Adi Kâgir: Ahşap: Çelik Konst. Çatılı:İş Hanı, Pasaj veya Kapalı Çarşı mı? Evet: Hayır:

POLİÇE CİNSİKlasik Yangın Konut Paket Ticari Paket Otel PaketEnflasyon Korunmalı mı? Evet Hayır Koruma Oranı: %84 Diğer

SİGORTA KONUSU ILE İLGİLİ BİLGİLERFaaliyet Konusu Hakkında Açıklama:Otomatik Sigorta Yangın Söndürme Tüpü Yangın AlarmıParatoner Su Deposu İtfaiyenin Rahatça Girebileceği Yol

EK GÜVENCELERKlasik Yangın Poliçesi İse

Deprem Seylap Araç Çarpması Duman Kar AğırlığıDâhilî Su Fırtına Hava Taşıtları Yer Kayması Enkaz KaldırmaGrev, Lokavt ve Kötü Niyetli Hareketler (GLNKH) Terör Komşu MesuliyetiKiracı Mali Sorumluluğu

Ticari Paket Poliçe İse

Deprem Seylap Ek Teminat B Hırsızlık GLKNH TerörHırsızlık Açısından Koruma Önlemleri Nelerdir?(bekçi, kepenk, alarm, demir parmaklık vs.)

Page 47: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

41

Ülkemizde "Küvertür Notları" olarak da adlandırılan bu belge, sigorta komisyoncuları(broker) tarafından, sigortanın yapılacağını ya da yapılmış olduğunu üçüncü şahıslaraduyurmak amacı ile düzenlenir. Hiçbir şekilde sigorta belgesi veya poliçesi yerine geçmez.Meydana gelebilecek herhangi bir hasar veya kayıp nedeni ile bu belgeye dayanarak sigortaşirketinden tazminat istenemez. Malların sahibi tazmin talebini ancak bu belgeyi düzenleyensigorta komisyoncusuna yapabilir. Bu belge esasen düzenlenecek olan sigorta poliçesine bazolarak kabul edilir ve bunun düzenlenmesinden sonra mutlaka sigorta poliçesinin dedüzenlenmesi gerekir.

2.2.3. Sigorta sertifikası (Certificate of Insurance)

Sigorta şirketi ile sigortalanan arasında bir anlaşmaya varılmasından sonra,sigortalanan sigorta şirketine her sevkiyatın değerini ve ayrıntılarını bildirir. Bunun üzerindeSigorta şirketi, kapsanan riskleri ve sigortalanan malların değerini gösterir bir belge düzenlerve sigortalanana iletir. Sigorta sertifikası da, sigorta mektubu gibi bankalar dahil üçüncü

şahıslar nezdinde bir güvenceoluşturmaz. Bu nedenleuygulamada kabul gören bir evrakdeğildir.

Bir defadan fazla yüklemesi olanihracatçı veya ithalatçıların kesinsigorta öncesi hazırladıklarıbelgedir. İhracatçı veya taşıma

komisyoncusu ile taşıma firması arasında düzenlenir ve fazla kapsamlı değildir.

Sigorta sertifikası, sigortanın bir şart olarak öne sürüldüğü borç alacak ilişkilerinde vehukuki işlemlerde kullanılmaktadır ve gerekli olduğu taktirde her sigorta branşı içindüzenlenebilir. Özellikle bir ana poliçe ile birden fazla kişi veya sigorta konusu için grupteminatı veren branşlarda sıklıkla kullanılmaktadır.

2.2.4. Flotan (Geçici) Sigorta Poliçesi veya Açık Kuvertür (floating policy or opencover)

Muvakkat poliçe olarak da isimlendirilen flotan poliçe malların kesin sigortasıyaptırılmadan önce, yükleme gerçekleştirilene kadar malların sigorta ettirilmesi içinyaptırılan geçici bir sigorta türüdür. Yükleme gerçekleştirildikten sonra, flotan sigorta kesinsigortaya dönüştürülür. Bu işlem yukarıda anlatıldığı şekilde sigorta şahadetnamesidüzenlenerek yapılabileceği gibi, aşağıda anlatılacağı üzere yeni bir poliçe düzenlenerek deyerine getirilebilir.

Flotan poliçe ne zaman düzenlenir?

Sevkiyat ile ilgili kesin ayrıntılar önceden bilinemiyorsa

Bankalarda akreditif açıldığı zaman

Page 48: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

42

Belli bir dönemde yapılacak sevkiyatların tamamının güvence altına alınmasıistendiğinde düzenlenir.

Bir veya birkaç parti halinde yapılacaksevkiyatı önceden sigortalamaktır.

Sevkiyat tarihi önceden belliolmamasına rağmen, öncedenanlaşılmış teminatlar içinde yapılanpoliçe türüdür. Prim sevkiyatlargerçekleştikçe tahakkuk ettirilir.

Kesin sigortanın mallar yüklendiği andagerçekleştirilmesi gerekmektedir.Ancak flotan sigorta yaptırıldığında,

kati sigorta birkaç günlük gecikmeyle dahi olsa yaptırılabilmektedir. Çünkü flotan sigortayaptırıldığı andan itibaren bir kuvertür tesis edilir. Yani mallar sigortalanır. Fakat bu birtaşıma sigortası olduğu için, prim ancak yükleme gerçekleştirildiği andan itibaren tahsiledilir.

Flotan sigorta çok küçük bir ücret karşılığında açılır ve geçerlilik süresi 12 aydır.Flotan sigorta açtırmak için sigorta başvuru formu doldurulup sigorta yaptıran tarafındanimzalanarak sigorta şirketine verilir(Şekil 2.1.). Poliçenin 3 ay içinde kesin poliçeyedönüştürülmesi gerekir.

2.2.5. Sigorta Şahadetnamesi veya Sigorta Belgesi (Insurance Certificate)

Sigortacı ve sigortalanan arasında yapılan açık veya flotan sigorta sözleşmesinedayanılarak düzenlenir. Açık veya flotan sigorta, yapılacak olan birden fazla yüklemeninsigortasını kapsamak üzere düzenlenir. Her yükleme tarihinde sigorta yaptıran, kesinsigortanın yapılması için malların niteliklerini ve yükleme tarihini bildiren sigortaşahadetnamesini doldurup imzalayarak sigorta şirketine gönderir. Bu belge bir teklifniteliğindedir ve sigorta şirketi tarafından imzalandıktan sonra geçerli bir sigorta belgesihaline gelir.

Sigorta şahadetnamesi yükletenin talebi üzerine nama, emre ya da hamilinedüzenlenerek ciro ve teslim yolu ile devredilebilir. Ancak sigorta şahadetnamesinindevredilebilir bir kıymetli evrak niteliğinde olabilmesi için mutlaka hem sigorta yaptıranhem de sigortacı tarafından imzalanmış olması gerekmektedir. Sigorta belgesinin üzerindeaçık veya flotan sigortaya bir atıfta bulunuluyorsa ve içerdiği riskler belirtiliyorsa, bu belgesigorta poliçesi yerine geçer. Ancak yine de sigorta poliçeleri kadar güvenilir belgelerdeğildir. Bu nedenle sigorta şirketi büyük ve güvenilir değilse bankalar tarafından ihtiyatlakarşılanır.

Page 49: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

43

Page 50: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

44

Nakliyat emtia sigortası bilgi formu internet

aracılığı ile doldurularak gönderilebilir;

Page 51: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

45

Şekil 2.1: Sigorta başvuru formu

Bazı sigorta şirketleri başvuru formunun doldurulmasında dikkat edilmesi gerekennoktaları müşterilerine bildirirler. Aşağıdaki ön bilgi formu bir sigorta şirketi tarafındanhazırlanmıştır. Belgelerin şekli sigorta şirketlerinin yaptıkları uygulamalara göre değişiklikgösterecektir.

Page 52: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

46

* PARTAJ: TEL: FAKS: Sigorta ŞirketiUnvanı ve

LogosuEMTİA NAKLİYAT İTHALAT&İHRACAT VE YURTİÇİ SEVKİYATLARI İÇİNGEÇERLİ ÖN BİLGİ FORMU

Sigortalının adı, unvanı ve adresi

Sevk edilen emtianın cinsi (Paketleme şekli, kimin paketlediği; Sigortalının mı? Profesyonelbir firmanın mı?).

Yıllık tahmini sigorta bedeli (İthalat, ihracat ve yurtiçi sigorta bedellerini ayrı ayrıbelirtiniz).

Sigorta bedelinin nasıl tespit edileceği (CIF, FOB, C&F vb.).

Sevkiyat şekli (havayolu, denizyolu, demiryolu, karayolu mümkünse % olarak dağılımyapınız).

Bir nakil vasıtasından azami limit (en fazla taşınan emtia bedeli, TL veya döviz olarak).

Nereden nereye sevkiyat yapılacağı (ülkelere göre % ağırlıklı olarak).

İstenilen teminatlar (Terör / Harp teminatı isteniyor mu? Harp teminatı sadece havayolu vedenizyolu sevkiyatlarında verilebilir. Terör her sevkiyat türünde verilebilir.).

Son üç yıllık ödenen prim ve hasar miktarı.

Halen çalışılan sigorta şirketi (varsa bir poliçe örneği)

Temin edebildiğiniz ek bilgiler

* Partaj: Belli bir rengin rakiplerin elindeki eşit dağılımını ifade eder. Bu bölümü Sigortaşirketi oluşturur.

2.2.6. Sigorta Poliçesi (Kati Poliçe)

Dış ticaret kapsamında taşınan malların yüklendikleri yerden ithalatçıya teslimedilecekleri ana kadar uğrayabilecekleri hasarlara veya avaryalara karşı sigorta edildiklerinigösteren belgedir. Nama, emre veya hamiline olarak düzenlenebilir ve ciro yoluyladevredilebilir. Sigorta sözleşmesi aynı zamanda sigorta poliçesi anlamında da kullanılabilir.

Page 53: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

47

Sigorta poliçesi, sigorta sözleşmesinin en kesin delilidir. Kapsanan risklerin tümayrıntıları sigorta poliçesinde gösterilir. Sigorta belgelerinin bankalarca kabul edilebilirolmasında şu hususlara dikkat edilmesi gerekir:

Sigorta poliçesi 'poliçe' ibaresini taşımalı,

Sigorta poliçesi, sigorta şirketinin yetkili imzalarını taşımalı,

Poliçe üzerinde sigortalının adı /unvanı açıkça belirtilmiş olmalı,

Sigorta bedelinin %10 fazlası ile yapılmış olmalı,

Kapsanan veya talep edilen riskler kontrol edilmeli,

Hasar durumunda, hasar bedeli nerede ve kim tarafından ödeneceği poliçe üzerindeaçıkça belirtilmeli,

Sigorta poliçesinin geçerlilik süresi kontrol edilmeli,

Sigortalanan malların tanımları kontrol edilmeli.

Poliçede yer alan koşullar düzenlenerek imzalanır ve sigortalıya "Genel Koşullar" vevarsa "Özel Koşullar" (kloz) ile birlikte verilir.

Genel koşul1ar: Türkiye'deki tüm sigorta şirketlerince kullanılan ve kelimesikelimesine aynı olan koşullardır. İlgili poliçe ile güvence altına alınan hâlleri, kesinliklegüvence altına alınamayan hâlleri, isteğe bağlı olarak alınabilecek veya dışarıda tutulabilecekhâlleri, sigortalının ve sigortacının sorumluluklarını, yükümlülüklerini, haklarını, hasarhâlinde takip edilecek süreç gibi konuları içeren anlaşma maddeleridir.

Yasanın emredici hükümlerine aykırı olmamak koşulu ile ayrı ayrı her sigorta dalı içinsigortaca düzenlenir ve Hazine Müsteşarlığı tarafından onaylanır. Poliçe ekinde mutlakasigortalıya verilmektedir.

Özel koşul1ar (klozlar): Genel koşullarda yapılacak daraltma ya da genişlemelergenel mevzuata aykırı olmayacak şekilde özel koşullarla belirlenir, poliçe ekinde sigortalıyaverilir. Bu özel koşulların yazılı olduğu belgeye kloz denir. Kloz ile sözleşme kapsamınabazı rizikolar eklenebileceği gibi bazıları da sözleşme kapsamı dışında tutulabilir. Güvenceyigenişletmek için sigortacıya ek prim (sürprim) ödenir. Klozlar, bütün sigorta ve reasüransçeşitlerinde geniş bir uygulama alanı görür.

Sigortalıların korunmasını sağlamak amacıyla sigorta genel koşulları genellikledevletin kontrolüne bağlı tutulmaktadır. Bu çerçevede sigorta genel koşullarının HazineMüsteşarlığının onayından zorunludur. Hazine Müsteşarlığınca onaylanmamış genelkoşulları kullanan sigorta şirketi, Türk Ticaret Kanunu tarafından cezalandırılmaktadır.

Başbakanlıkça onaylanmış genel koşulların 'zahmetsizce' okunacak biçimde basılmışolması da zorunludur. Poliçede genel koşullar yanında, emredici hükümlere aykırı olmamakkaydıyla kararlaştırılan özel koşullar da bulunabilir. Bu durumda özel koşul genel koşuldanönce gelir.

Page 54: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

48

Sigorta Poliçesinin Düzenlenmesi

Sigorta poliçesi, sigorta şirketi ya da sözleşme yapmaya yetkili acente (A tipi acente)tarafından düzenlenir ve imzalanır. İmza, herhangi bir onaya bağlı değildir. Kanunda açık birhüküm olmamakla birlikte poliçe, uygulamada genellikle üç nüsha olarak düzenlenir. Birisigortacıda, biri aracıda kalır; bir nüshası da sigorta ettirene verilir.

Poliçedeki koşullar sigortanın türüne göre farklılık gösterir. Bu koşullar, sigortabölümlerine ya da bir bölüm içerisinde sigorta talep eden birimlerin özelliklerine görefarklılaşmaktadır. Doğal olarak sigorta poliçesinin nasıl düzenlendiğini her sigorta dalı içingösterebilmek bu kapsamda bir çalışma içinde olanaklı değildir.

Zeyilname Nedir?

Poliçenin yürürlüğü sırasında meydana gelen değişikliği belirten poliçenin ayrılmazbir parçası olarak düşünülen ek sigorta sözleşmesidir. Örneğin yaşam poliçelerinde primartışı, sağlık poliçelerinde aile poliçesine çocuk eklenmesi gibi değişikliklerin yanı sırasigortalının talebiyle düzeltilmesi de zeyilname düzenlenmesini gerektiren işlemdir.

Page 55: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

49

SİGORTA BELGESİ – BOŞ FORM

Sigorta Firmasının Adı ;Sigorta Firmasının Adresi Vergi Dairesi :Vergi Numarası :Sigortalı : Acenta No:Adresi : Poliçe No :Çıkış Yeri : Teklif Tar. :Varış Yeri : Yükleme Tar. :Konşimento : Döviz Kuru :Akreditif : Vasıta :Plaka / Gemi : Sefer Sayısı :Sigorta Konusu Meblağ GBP:Sigortalanan ürünlere ilişkin açıklama (ağırlık ve koli sayısı, değeri)koli işaret Numaları :Toplam Sigorta Bedeli :Nakliyat PR. %0.300 :Net Prim :Gider Vergisi :

----------------------Ücret Tutarı :

ÖZEL ŞARTLARİşbu sigorta ilişik Kamyon Klozu hükümlerine göre akdedilmiştir.Yükleme, aktarma ve boşaltmayaatfedilebilecek rizikolar sigorta teminatına dahildir.Bu sigorta; ayrıca ekli 1.10.1990 Institute Radioactive Contamination Exclusion kloz hükümlerinetabidir.

İHTARLAR:…… SİGORTA A.Ş. işbu poliçe/ zeyilname ile yukarıda ayrıntıları yazılı malları tarafların uymayıyükümledikleri ekli şartlar ile bu şartlara nazaran üstün hükümleri olan özel şartlara göre, sigortaprim ve ayrıntıları tutarının ödenmesi karşılığında sigortalı adına ençok…………………………TL’sına kadar sigorta eder.

Bu poliçe teminatına giren ziya veya hasarın meydana gelmesi halinde genel şartların 22. Maddesigereğincederhal Şirket Merkezine; yurt dışında en yakın …. Acenteliklerine ve/veya yetkili Hasar EkspertizBürolarınabaşvurularak, hasarın ve miktarının bir ekspertiz raporu ile tespit ettirilmesi gerekir.

SİGORTA ETTİREN TANZİM YERİ ve TARİHİ SİGORTA FİRMASININ ADI

Page 56: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

50

YANGIN SİGORTA POLÇESİ ÖRNEĞİ

YANGIN SİGORTA POLİÇESİ .......... SİGORTA

Sigortanın Adresi: KORKUSUZ SİGORTAVergi Dairesi:Vergi Numarası:

Sigortalı: Adı-Soyadı : Emin GÜVENDE Acente Nu.:Sigortalı Adresi: Poliçe Nu.:Sigorta Konusu İle İlgili Açıklamalar: Başlangıç Tarihi:(Aracın, binanın, evin, iş yerinin, camın, Bitiş Tarihi:nakliyatın, kişinin vs. adresi ve özellikleri) Süre:

Sigorta Bedeli:Bitiş Tarihi:Süre:

Sigorta Bedeli:

GÜVENCE

CİNSİSİGORTABEDELİ

(Azami Güvence Miktarı)TARİFE FİYATI(%0 ... )MUAFİYET(varsa)PRİMSigorta Bedeli*Tarife Fiyatı

RİZİKOLARKişiBaşına

Kaza

Başına

Toplam Bedel

TOPLAM

SIGORTA KONUSUNUN DURUMU HAKKINDA ÖZEL BİLGİ:

ÖDEME TABLOSU PRİMLER

PEŞİNAT: NET PRİM:TAKSİTLER: GIDER VER.:

Ücret (Brüt Prim) Tutarı:SİGORTA ETTİREN TANZİM YERİ VE TARİHİ ... SİGORTA AŞ

(İmza) (İmza)

Page 57: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

51

2.2.7. Abonman (Sözleşmesi) Poliçesi

Çoğu yerde abonman sözleşmesi olarak da ifade edilir. Sigorta sözleşmesi aynızamanda poliçe niteliğindedir. Piyasada emtia blok poliçeleri olarak da ifade edilmektedir.

Abonman poliçeleri daimi hareket gösteren ticari mal (emtia) için yapılır. Sigortabedeli devamlı değişen yerler için sabit bedelli sigortalara uygulanan esaslar tatbik edilirse,sigortacı taşımadığı riziko için de prim almış olur. Bu durum dikkate alınarak, mal mevcuduçok değişen yerlerin prim kaybına uğramaksızın sigortalanması sağlanabilir.

Sigorta bedeli, mal bedeli yüksekkenbelirlenirse fazla prim ödenecektir. Yani, aşkınsigorta söz konusu olacaktır. İşte bu sakıncalarıgiderebilmek için 'abonman poliçeleri'geliştirilmiştir. Kısacası abonman poliçeleri,sigortalının fazla prim ödemesini engellerken enyüksek değer üzerinden güvence alınmasını sağlar.

Abonman sistemine göre sigortalı, sigortakonusu yerde bulunabilecek en yüksek kıymeti

sigortacıya bildirilir. Bu miktar sigortacının azami sorumluluğunu oluşturur.

Bütün sevkiyat sözleşme yapılan şirkete sigortalamayı taahhüt edilmektedir.Sözleşme süresince, en az 5 sevkiyatın yapılarak sigorta ettirilmiş olması ve en az belli birmiktar prim ödemenin taahhüt edilmesi gerekir. Abonman sözleşmesi yapılmış olmasınakarşın bu hususların gerçekleşmemesi durumunda herhangi bir işlem yapılmaz.

Gerçekleştirilen sevkiyat miktarının daha çok olması durumunda ise 'çokluk indirimi'uygulanır. Sigortalı, her sevkiyatını bildirerek sigorta ettirmekle yükümlüdür; abonmansözleşme ile bildirilmeyen sevkiyat güvence altına alınmış olmaz.

Abonman Poliçesinin Unsurları ve Düzenlenmesi

Abonman poliçesi, sigorta bedeli belirli bir tutarın üzerindeki rizikolar için düzenlenir.Bu tutara abonman limiti denir. Abonman limitinin altındaki rizikolar için abonman poliçesikesilmez. Sigortalı, sigorta devresi içinde elinde bulunabilecek en yüksek mal miktarınındeğerini belirler ve bu tavan (abonman limiti) üzerinden bir abonman poliçesi alır. Bu değersigortacının azami sorumluluk düzeyini gösterir. Sigorta şirketi, bu azami sorumlulukmiktarının karşılığı olarak hesaplanan primin belirli bir oranını (%40'ını) peşin tahsil eder.Peşin alınan bu prime depo primi denir.

Daha sonra sigortalı ticari ya da endüstriyel kuruluş, poliçe süresince günlük malmevcutlarının değerini gösteren aylık listeleri sigorta şirketine verir. Abonman poliçesininsüresi bir yıldan fazla ve üç aydan az olamaz. Sigorta süresi sonunda sigorta şirketi bu aylıklistelerin ortalamasını bularak prim tahakkuk ettirir ve peşin alınan kısmı (depo primi)bundan düşer.

Page 58: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

52

Hangi firmalar için düzenlenir?

Sevkiyat frekansı ve kapasitesi yüksek firmalar,

Sevkiyat bildirimleri ile ilgili yükümlülüğünü yerine getireceğine inandığımızfirmalar (moralitesi iyi) için düzenlenir.

Sözleşmede belirtilen hükümlere bağlı olarak belli bir limite kadar sigortalıyaotomatik teminat sağlar. Sigortacı ile sigortalının önceden anlaştığı teminat limiti, şart, fiyatve süre çerçevesinde, yapılan tüm sevkiyatlar yükleme ihbarının zamanında yapılıpyapılmadığına bakılmaksızın belirli limitler ile teminat altındadır.

Belli bir dönem içinde(1yıl veya 6 ay gibi) aynı sigorta ettirene ait süreklilik gösterensevkiyatların sigorta teminatı altına alınması amacıyla yapılan bir sözleşmedir.

Bu sözleşmeye bağlı olarak, sözleşme süresi içinde yapılacak taşımalar, sözleşmedebelirtildiği üzere her seferde, haftalık, 15 günlük veya aylık dönemlerde sigortacıyabildirilerek bu kısımla ilgili teminatın hayata geçirilmesi sağlanır.

2.2.8. Sefer Esaslı Poliçeler

Genellikle nakliyat emtia taşıma sigortaları için geçerli olan bir sigorta türüdür.Yüklemenin poliçe genel, özel şartlar ve ilgili kanunlara uygun ve zamanda ihbar edilmişolması ve satış şekline tabi olmak kaydıyla teminat malın sevk edilmek üzere taşıma aracınayüklenmesi ile başlar, mutad aktarmaları da kapsamak üzere, poliçede yazılı varış yerindekinihai alıcının deposunda boşaltılması ile sona erer.

Page 59: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

53

2.3. İhraç Mallar Nasıl Sigortalanabilir?

Mallar bir yerden başka bir yere sevkedilirken, sevkıyat esnasında vuku bulabilecekrisklere karşı lehdarı koruyan bir belgedir. Bir sigorta poliçesinde iki ana taraf vardır; bunlar,sigorta eden (sigorta şirketi), sigorta edilen (sigortayı yaptıran veya ciro yolu ile sigortapoliçesini elinde bulunduran) taraflardır.

Bu belgeler CIF ve CI teslim şekline göre yapılan ihracatta söz konusu olmaktır.İthalatçının verdiği bilgiler ve talimat doğrultusunda ve ithalatçı hesabına ihracatçıtarafından yaptırılmaktadır.

Sigorta poliçeleri ve sertifikaları arsında en çok kullanılan Deniz Sigorta Poliçeleridir.İhracatçı her mal gönderiminde nakliye ye ilişkin belgeleri arasında sigortacıdan temin ettiğisigorta sertifikasını da hazırlar. Sigorta üç şekilde yapılabilir;

2.2.1. Satıcılar Aracılığıyla

Kontratta işlemin CIF yer aldığı durumda veya nakliyat ve sigortanın ek maliyetolduğu durumlarda geçerli olmaktadır. Bu metodun en büyük avantajı sigorta yapmagörevinden alıcıyı uzak tutmaktır. Ancak bu tür bir sigortalama yönteminin dezavantajları daçoktur. Her sigorta kontratı farklı bir şirketle yapılmaktadır ve her zaman farklı koşulları vefarklı terimleri karşınıza getirmektedir. Ayrıca kontratlar minimum düzeydeki araştırmalarıve farklı ödeme yöntemlerini içermektedir.

Gönderilen mallar için bir devamlılık ve standardizasyon söz konusu olmadığından butür sigortalama metodu beraberinde her zaman için yüksek bir sigorta ücretini ve daha az birgüvenceyi getirmektedir.

2.2.2. Kendi-Kendine Sigorta

Bu tür sigortalama yöntemi nakliyatın riskini karşıyabilecek olan alıcılar tarafındanuygulanmaktadır. Küçük değerdeki yükler ve teminat altına alınmada gerek duyulmayacakkadar küçük sevkiyatlar için geçerli olmaktadır. Sınır seviyesi, satın alınan malın hacmine

Page 60: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

54

bağlı olarak değişmektedir. Genel risk, kayıp durumunda felakete yol açmayacak birdüzeyde olmalıdır.

Yüksek değerde ki yükler, beraberinde farklı bir problemi getirmektedir. Bu amaç içinbir fonun oluşturulması ve idari personelin istihdamı söz konusu olmaktadır ve yıllık bütçeyeyük bindirmektedir. Bazı genel avaryaların çözümü için ise yılların gerektiği gözönünealınırsa, ticari malzemelerin finansal duruma ve olanaklara göre sigortalanması uygundüşmektedir.

2.2.3. Bir Sigorta Şirketi ile Dalgalı Poliçe

Bu metod düzenli yüklemeleri olan birçok ticari firma tarafından benimsenmiştir.Dalgalı (veya açık) olarak adlandırılan poliçe taraflar arasında bir anlaşma neticesindemeydana gelmektedir.

Büyük miktarlarda iş yapabilmek için sigortacılar bu metodla daha iyi teklifvermektedirler. Bu metodla satın alıcılar da aynı sigorta acentesiyle aynı koşullar altında vestandart bir metodla çalışma kolaylığına kavuşmaktadır.

Page 61: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

55

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Sigortada risklerinin nelerolduğunu belirleyiniz.

Nakliye sigortasında karşılaşabileceğinizriskleri belirleyiniz.

Sigorta işleminde kullanılanbelgeleri ayırt ediniz.

Bir kütüphaneyi ziyaret ederek veya internetaracılığı ile sigorta işlemlerinde hangibelgelerin kullanıldığını öğrenebilirsiniz.

Bir sigorta acentesine giderek sigortaişlemlerini yaparken hangi belgelerikullandıklarını öğrenebilirsiniz.

Dış ticarette kullanılan sigortabelgelerini belirleyiniz.

Sigorta belgelerini internetten araştırınız. Bir sigorta şirketinden bu konuda yardım

alınız.

İhraç edeceğiniz malın hangiyollarla sigorta yaptırabileceğinizekarar veriniz.

Örnek bir ihracat işlemi oluşturunuz. Örnek olayı öğretmeninizden yardım alarak

belirleyiniz.

Örnek olaya ait gerekli belgeleritespit ediniz.

Hangi poliçeyi düzenlemeniz gerektiğinekarar veriniz.

Sigorta teklifnamesinde bulunmasıgereken özellikleri sıralayınız.

Çevrenizdeki bir şirkete giderek sigortateklif namesini düzenlerken nelere dikkatettiklerini öğrenebilirsiniz.

Sigorta poliçesinin kesinleşmesiiçin yapılacak işlemi onaylayınız.

Çevrenizdeki bir sigorta acentesine gidereksigorta poliçesinde hangi bilgilerin yeraldığını ve poliçenin nasıl düzenlendiğiniöğrenebilirsiniz.

UYGULAMA FAALİYETİ

Page 62: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

56

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Doğru Yanlış

1. Dış ticarette en çok kullanılan sigorta belgeleri teklifname, poliçeve abonman poliçesidir.

2. Teklifname, sigorta edilecek rizikonun içeriği hakkında sigortacınınbilgi sahibi olmasını sağlamak üzere hazırlanmış bir soru listesidir.

3. Sigorta talebi kabul edildikten sonra sigorta sözleşmesi 'poliçe' adıverilen bir senede bağlanır.4. Sigorta poliçesi, sigortalı tarafından düzenlenir.

5. Abonman nakliyat sigortalarında uygulanan özel bir poliçe türüdür.

6. Sigorta sözleşmesi, riski ortadan kaldırmak için yapılan biranlaşmadır.7. Meslek riski, tesadüfi olaylar neticesinde meydana gelecekhasarları kapsar.8. İhracatçı ülkenin, ihraç konusu malların ihraç edilmesiniyasaklaması bir ihracat kredi riskidir.

DEĞERLENDİRME

Sorulara verdiğiniz yanıtları modül sonundaki cevap anahtarıyla karşılaştırınız.

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı belirleyiniz.

Yanlış cevaplandırdığınız sorularla ilgili konuları tekrar inceleyip öğrenmeyeçalışınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Page 63: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

57

MODÜL DEĞERLENDİRMEOBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Doğru Yanlış1. Hasarın maddi nitelikte ve para birimi ile ölçülebilir olmasısigortanın unsurlarındandır.

2. Yasalara ve genel ahlaka aykırı ya da kasıtlı eylemlerden doğacakzararlar da sigorta edilebilir.

3. Rizikonun prim bedelinin hem sigortacı hem de sigorta ettirenbakımından makul düzeyde olması gerekir.4. Sosyal sigorta isteğe bağlıdır, özel sigorta ise zorunludur.

5. Sigorta, fiyatların daha gerçekçi düzeyde oluşmasını sağlar.

6. İhracat-ithalat gibi faaliyetlerde bulunan sigortalıların, müşterilerinsatış veya hizmet sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini, poliçedetemin edilmiş herhangi bir neden dolayısıyla zamanında yerinegetirememeleri nedeniyle uğramış oldukları mali kayıpları teminataltına alan sigorta türü kredi sigortasıdır.7. Kıymet Nakliyat Sigortası kara, deniz, hava ve demir yoluyla biryerden diğer bir yere taşınmakta olan her türlü yükün, taşınmalarısırasında karşılaşabilecekleri tehlikelerden kaynaklanan hasarlarakarşı teminat sağlamaktadır.8. Sigorta poliçesi, sigorta şirketi ya da sözleşme yapmaya yetkiliacente (A tipi acente) tarafından düzenlenir ve imzalanır.9. Flotan poliçe nakliyat sigortalarında uygulanan özel bir poliçetürüdür.10. Sigortacı ile sigortalının, sigorta ettirenin ve varsa çıkar sahibininismi, adresi sigorta poliçesinde olmak zorundadır.

DEĞERLENDİRME

Sorulara verdiğiniz yanıtları modül sonundaki cevap anahtarıyla karşılaştırınız.

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı belirleyiniz.

Yanlış cevaplandırdığınız sorularla ilgili konuları tekrar inceleyip öğrenmeyeçalışınız.

MODÜL DEĞERLENDİRME

Page 64: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

58

MODÜL PPERFORMANS TESTİ ( YETERLİK ÖLÇME)

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Sigorta işlemi yapan firmaları belirleyebiliyor musunuz?

2. Hangi sigortayı yaptırabileceğinize karar verebiliyor musunuz?

3. Sigorta sözleşmesini imzaladınız mı?

4. Sigorta işlemindeki tarafları belirlediniz mi?

5. Dış ticarette kullanılan sigorta kollarını belirleyebildiniz mi?

6. Nakliyat sigortasının kollarını biliyor musunuz?

7. Sigortada risklerinin neler olduğunu sayabiliyor musunuz?

8. Sigorta işleminde kullanılan belgeleri tanıyor musunuz?

9. Dış ticarette kullanılan sigorta belgelerini seçebiliyormusunuz?

10. İhraç edeceğiniz malın hangi yollarla sigortayaptırabileceğinize karar verebilir misiniz?

11. Örnek olay ve gerekli belgeleri belirleyebildiniz mi?

12. Sigorta teklifnamesinde bulunması gereken özellikleri biliyormusunuz?

13. Sigorta poliçesinin kesinleşmesi için yapılacak işlemionaylayabilir misiniz?

DEĞERLENDİRME

Performans testi sonucunda cevaplarınızı değerlendiriniz. Eksikleriniz varsa modülünilgili faaliyetine dönerek tamamlayınız. Eğer cevaplarınız “Evet” ise yeni modüle geçiniz.

Page 65: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

59

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 Y4 Y5 Y6 D7 D8 D9 D

10 Y

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI

1 D2 D3 D4 Y5 D6 Y7 Y8 D

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 D4 Y5 D6 D7 Y8 D9 D

10 D

CEVAP ANAHTARLARI

Page 66: Microsoft Word - SİGORTA KURULUŞLARI İŞLEMLERİ

60

KAYNAKÇA

GÜVEL, E.Alper , A. Öndaş, GÜVEL Sigortacılık, Seçkin Yayınları, Ankara,2004.

SERGİCİ, Erdoğan, Sigorta ve Pazarlama, Can Matbaa, 2001. YAMAN, Eyüp, Yayımlanmamış Ders Notları, Ankara, 2007. www.sigortam.net www.Hayatsigorta.com www.hürsigorta.com www.policem.com www.sigortamerkezi.com www.bandirmato.org www.eximbank.gov.tr www.tsrsb.org.tr. www.birliksigorta.com.tr.

KAYNAKÇA