BİLİŞİM SİSTEMLERİ TEZSİZ YÜKSEK

LİSANS PROGRAMI

Yönetim Bilişim Sistemleri Dersi Microsoft SQL Server Business Intelligence

Development Studio (BIDS) ile İş Zekası Çözümleri ve Analysis Services Projesi ile Küp Oluşturma

Hazırlayan : Ahmet SÖNMEZ

Öğrenci No: 1250E43160

İş Zekası Nedir?

İş zekası; kurumların anlık,kısa vadeli ve geleceğe yönelik stratejilerinin başarısını artırmak için verinin toplanmasını, depolanmasını, analizini ve bu veriler ile planlama yapılmasını sağlayacak uygulama ve teknolojiler bütünüdür.(1)

Günümüzde bilgi teknoloji firmalarını en çok etkliyen ve kaynak ayırmasına mecbur bırak konu veri patlamasıdır. Web 2.0 dan sonra facebook,twitter,Linkedin gibi sosyal paylaşım sitelerinin yaygınlığının ve kullanımının artması ve buna paralel olarak bunları destekleyen resim,video içeriklerinin paylaşılması bu patlamanın en büyük nedenlerindendir. İntel firması tarafından hazırlanan bir görsel de internet üzerinde sadece 1 (bir) dakika da neler olduğunu gözler önüne seriyor.(2)

1300 yeni mobile kullanıcı internete giriyor 204 milyon e-posta gönderiliyor 47.000 uygulama indiriliyor Amazon.com'da 83.000 Dolarlık satış yapılıyor flickr'a 3000 fotoğraf yükleniyor 100.000 Tweet gönderiliyor YouTube'da 1.3 milyon video izleniyor

Tam olarak da İş Zekası’nın önemi bu noktada kendini göstermeye başlıyor. İş zekası, çeşitli ortamlarda depolanmış veya sunulmuş olan datanın, depolandığı kaynaklardan(veritabanları vb.) alınıp çeşitli temizleme, çevirme gibi işlemlerden geçirildikten sonra belirli ve konu yönenimli bir alana yerleştirilmesi ve bu sonuç datalar üzerinde değişik analizler ya da algoritmalar uygulanıp kurum için stratejik boyutlarda karar alınması süreçlerinin tamamı olarak ifade edilebilir. Bu uzun tarifte aslında iş zekasının kullanımı ve faydalanması amacıyla yapılacak işlemleri özetle kapsar niteliktedir.

İş zekası, var olan iş performansını anlamak ve bilgiye dayalı iş kararları almak için tüm organizasyon çapında iş verilerinin analizidir. İş zekası çözümü tarafından sağlanan bilgi hedefe yönelik olmalıdır ve hedeflenen kullanıcı grubu için yeterli detay seviyesine ve sunum biçimine sahip olmalıdır.(3)

İş Zekasına Neden İhtiyaç Duyulur?

İşletmeler içinde bulunduğu rekabet ortamında ayakta kalabilmeleri,bir adım önce olabilmeleri için kaynaklarını en etkin ve en verimli şekilde kullanmak zorundadırlar. Bunu yaparken hem doğru bilgiye hem de çok hızlı bir şekilde ulaşmaları gerekiyor. Bunun akabinde de doğru stratejik kararlar vermeleri gerekiyor.

İşte tüm bunları stabil bir şekilde gerçekleştirmeleri için iş zekası ve araçlarına ihtiyaç duymaktadırlar. Sektör fark etmeksizin artık yaşadığımız bilgi toplumunda tüm işletmelerin irili ufaklı iş zekası çözümlerine ihtiyacı bulunmaktadır. Artık işletmeler için en önemli kaynak veri. Hatta güncel,doğru ve hızlı veri. (4)

İş zekası’nın özeliklerine değinecek olduğumuzda ise,farklı kaynaklardan veri toplayabilmesi,kullanıcılara esnek ve hızlı cevaplar döndürmesi,raporları istenilen özelliklere göre düzenleme imkanı,bilgi işleme ihtiyaç duymadan çalışabilme, olaylarda ve çözüm gereken problemlerde destek olması gibi seçenekler önümüze geliyor.

İş Zekası Temel Bileşenleri Nelerdir?

Veri ambarı/Data Mart

Veri ambarı ilişkili verilerin sorgulana bilindiği ve analizlerinin yapılabildiği bir depodur. Bir veri ambarı, analizler ve sorgular için kullanılabilir, bütünleşmiş bilgi deposudur. Veri ve bilgiler, üretildiklerinde heterojen kaynaklardan elde edilirler. Standford Üniversitesine göre: Veri ambarı, başlangıçta farklı kaynaklardan gelen verinin üzerinde daha etkili ve daha kolay sorguların yapılmasını sağlamaktadır.(5)

OLAP (Online Analytical Processing)

Çevrimiçi Analitik İşleme (OLAP) veritabanları karar destek sorgularını kolaylaştırır. OLAP, işlemleri işlemek yerine sorgulama ve raporlama için en iyi duruma getirilmiş bir veritabanı teknolojisidir. OLAP'ın kaynak verileri, yaygın olarak veri depolarında depolanan Çevrimiçi İşlem İşleme (OLTP) veritabanlarıdır. OLAP verileri bu geçmiş verilerinden türer ve karmaşık çözümlemelere izin veren yapılar halinde derlenir. OLAP verileri hiyerarşik olarak da düzenlenir ve tablo yerine küplerde depolanır. ÇözümIenecek verilere hızlı erişim sağlamak için çok boyutlu yapılar kullanan karmaşık bir teknolojidir. (6)

Şöyle düşünün, yığınla veriye sahipsiniz ve her geçen gün veri yığını artmaktadır fakat veri yoğunluğu arttıkça analiz süresi uzamakta ve dolayısıyla iş yükü artmaktadır. Bu noktada küplerden yararlanılarak, verilere çok yönlü bakış olanağı sunan OLAP teknolojilerinden faydalanılır.

Veri Madenciliği

Veri madenciliği ile, gerekli olan eğilim ve davranış kalıplarının ortaya çıkarılması mümkün olmaktadır. Veri madenciliği büyük miktarda veriyi, benzer durumlarda ortaya çıkan sonuçları, elde edilen tecrübeleri kullanarak, gelecekle ilgili tahmin yapmamıza yardımcı olacak ilişki ve kuralların aranması tekniğidir. (1)

Analiz araçları/Analitik uygulamalar

Karar destek sistemlerinin son bileşeni ise veri ambarında konsolide edilen, çok boyutlu olarak modellenerek analize hazır hale getirilen veriler üzerinde son kullanıcıların kolay analizler yapmasını sağlayan araç ve uygulamalardır.

Analitik uygulamalar ise, belirli amaca yönelik olarak hazırlanmış analiz araçlarıdır.

İş Zekası Uygulama Süreci Nasıl Oluşuyor ?

Kurumun öncelikle OLTP(Online Transactional Processing) verileri, yani günlük olarak yapılan satış, satınalma, stok yönetimi, banka işlemleri vs bilgilerinin kaydedildiği veritabanı/veritabanları, şubeleri ve iş ortaklarının vs sağladığı bilgi ve gerekli diğer veriler toplanarak bir Veri Ambarı(Data Warehouse) oluşturulur. Bu işlem için kullanılan çeşitli yazılımlar vardır. Bu araçlara ETL(Extract Transform Load) yazılımları denir. Örnek olarark (SSIS)Microsoft SQL Server Integration Services, Oracle ODI, BusinessObjects Data Integrator (BODI) , Informatica, Cognos, Ab Initio vs verilebilir. Daha sonra DW daki veri üzerinden OLAP(Online Analytical Processing) veritabanı oluşturulur. OLAP veritabanlarında veri küpleri, mining modelleri ve KPI(Key Performance Indicatior) lar bulunur. Bu yapılar DW verisini analiz edilmeye hazır hale getirir. Bunun için kullanılan araçlar SSAS( Microsoft SQL Server Analysis Services), SAS, Microstrategy, Hyperion, Essbase vs verilebilir. Bu verileri karar vericiler bir takım programlar aracılığıyla analiz ederler. Yukarıda bahsedilen ürünlerin kulanıcı programları da kendi içindedir. Microsoft Excel birçok ürün için en çok kullanılan kullanıcı arayüzüdür. Bunlar dışında ayrıca 3. Parti birçok araç vardır. Analiz için OLAP veritabanlarının yanında standart raporlar da kullanılır. Bu raporlar için kullanılan yazılımlar SSRS(Microsoft SQL Server Integration Services), Business Objects ve Crystal Reports verilebilir. (7)

Yukarıda bahsettiğimiz iş zekası akışı için Microsoft ürünü olan ve Microsoft SQL Server ile gelen Business Intelligence Development Studio (BIDS) ‘dan bahsederek ilgili örnekleri yapıyor olacağız.

SQL Server Business Intelligence Development Studio (BIDS)

Microsoft SQL Server ile gelen Business Intelligence Development Studio Microsoft Visual Studio tabanlı bir geliştirme ortamıdır. İş zekası projeleri oluşturmak ve değiştirmek için kullanılır.

Business Inteligence Development Studio ile;

(SSAS) : Analysis services projesi oluşturup küpleri ve dimensionları oluşturabilirsiniz.

(SSIS) : Integration Services projesi ile farklı kaynaklardan farklı kaynaklara bilgi aktarımı yapabilirsiniz.

(SSRS) : Reporting Services projesi ile de oluşturduğunuz analizleri veya select sorgularınızı kullanıcıya rapor olarak gösterebilirsiniz. (8)

MS SQL Server 2005’in kurulumunda BIDS’nun yüklenmesi işaretlendiğinde MS SQL Server 2005 ile birlikte Visual Studio 2005’in özel bir sürümü olan BIDS yüklenirken, MS SQL Server 2008’in kurulumunda BIDS’nun yüklenmesi işaretlendiğinde Visual Studio 2008 versiyonunun özel bir sürümü olan BIDS yüklenecektir. (9)

Business Intelligence Development Studio ile sadece 32 Bit sistem mimarisinde Analysis Services, Integration Services ve Reporting Services projeleri gerçekleştirilebilir. Itanium 64 Bit mimarisinde çalışmaz ve Itanium Server’lara yüklenemez. Bu makalemizde MS SQL Server 2008’in yüklenmesi ile birlikte gelen BIDS sürümü üzerinden BIDS platformunu arayüzünü detaylı olarak tanıyacağız. BIDS aslında Visual Studio ortamı olduğu için bir solution altında birçok farklı İş Zekası görevini ya da projesini barındırabiliriz. Örnek olarak bir solution altında OLTP sistemden data’nın çekilip Transformasyon işlemlerinin yapılacağı Integration Services projesi ya da data’ya çeşitli modellerin uygulanarak analiz görevlerinin gerçekleştirileceği Analysis Services projeleri oluşturulabilir. Son olarak da tüm modellerin ve analizlerin kullanılacağı, son kullanıcıya hizmet verecek bir web servisi ya da web sitesi, aynı solution içerisinde barındırılabilir.

Şekil-1 Sql Server Kurulum Arayüzü

BIDS Arayüzü

BIDS’ya ulaşmak için Windows Vista’da Programs / Microsoft SQL Server 2008 / SQL Server Business Intelligence Development Studio yolu izlenir ve BIDS ‘ e ulaşıldığında aşağıdaki şekildeki Visual Studio arayüzü karşımıza gelir. (Windows XP için de All Programs / Microsoft SQL Server 2008 / SQL Server Business Intelligence Development Studio yolu izlenip BIDS çalıştırılabilir.)

Şekil-2 BIDS Kullanıcı Arayüzü

Solution Explorer : Solution Explorer; solution ve barındırılan projelerin bulunduğu, yönetim işlemlerinin gerçekleştirildiği penceredir. Oluşturduğunuz BI Solution’ınına yeni projeleri burdan ekleyebilir ya da isim değişikliği gibi işlemleri yapabilirsiniz. Solution Explorer altındaki bir Solution içindeki eklenen, BI projesinin türüne göre farklı ağaç görünümleri ya da objeler gelmektedir. Örneğin Analysis Service projeleri Dimensional (Boyutsal) node’lar içerirken, Integration Services projeleri ETL paketleri (packages) node’larını içerir ve Raporlama (Report) modelli projeler ise Reports node’larından oluşmaktadır. (Report Model Projeleri ile Rapor modelleri oluşturulurken, Report Server projeleri ile raporlar oluşturulmaktadır.)

Şekil-3 Solution Explorer

Pencere Sekmeleri

Pencere Sekmeleri (Windows Tabs) kolaylıkla Designer pencereleri arasında geçişler yapmanızı sağlamaktadır.

Designer Penceresi

Designer Penceresi (Designer Window); içerisinde ki objeler veya paketler üzerinde değişikliklerin gerçekleştirildiği alandır. Bu alanda bir obje veya paketler üzerinde çalışabilmeniz için ya yeni bir obje tanımlaması yapmalısınız ya da Solution Explorer ‘da ki objeleri seçerek değişiklikleri gerçekleştirmelisiniz.

Designer Sekmeleri

Burada ki sekmeler sayesinde; birden çok obje farklı yönlerden düzeltilebilir ya da etkileşime sokulabilir.

Properties Penceresi

Buradan proje ya da solution ile ilgili değişiklikler yapılabilir. Örneğin bir SSAS(SQL Server Analysis Services) objesinin; ObjectID, dosya adı ve birçok özelliğine bu pencere altından ulaşılabilinir ve düzeltmeler yapılabilir.

BI Menüleri

“Debug” menüsü ile “Tools” menüsü arasında ki menüler BI (Business Intelligence) menüleri olarak geçmektedirler. Örneğin bir SSAS projesinde ki Data Source View (DSV) editörünün kullanımında bu alana “Format” ve “Data Source View” menüleri eklenecektir.

Output Penceresi

Output Penceresinde; projemizin Build ve Deploy edilmesi aşamasında mesajların çıkacağı yerdir. Projelerimizdeki hataların açıklamalı mesajlarına buradan ulaşabiliriz.

Offline ve Online Çalışma Şekilleri

BIDS 2 farklı çalışma modunda projelerin gerçekleştirilmesine izin vermektedir. Bunlar Online ve Offline çalışma modlarıdır. (Offline ve Online çalışma modları SQL Server Analysis Services projeleri için kullanılmaktadır.) 2 farklı çalışma biçiminden hangisinin seçileceğine bazen kişisel tercihlerle bazen de gerekliliklere göre karar verilmektedir. Her 2 çalışma biçimininde avantaj ve dezavantajları vardır.

Online Mod :

Online Mod ile çalışıldığında direkt olarak Analysis Service Server’ınıza bağlanıyorsunuz demektir. Bir obje açıp üzerinde değişiklik yapıldığında, değişiklik hemen server’a aksettirilecektir. Online mod ile BIDS projesinden, server’ınızdaki veritabanınıza bir bağlantı kurulmaktadır. Projenizi kapatıp açtığınızda veritabanına tekrar bir bağlantı sağlarsınız. Eğer projeyi açmanızdan sonra üzerinde çalıştığınız objelerde bir değişiklik gerçekleştirilmişse, bu değişikliği projeyi bir daha ki açtığınızda görebilirsiniz.Online Mod ile çalışmanın en önemli özelliği projede ki objeler üzerinde yaptığınız değişikliklerin hızlı bir şekilde kullanıma aktarılmasıdır. Birden çok kişinin aynı proje ve aynı obje (object) üzerinde çalıştığı durumlarda yapılacak değişikliklere dikkat edilmelidir.Online mod ile bir veri tabanı üzerinde çalışacak kişilerin yetkilendirilmelerine de dikkat edilmesi gereken bir başka husustur. (Bu tür işlemlerin kontrolü için Visual Source Safe gibi kod kontrol programları kullanılabilir.)

Online Modda çalışmak için

1) BIDS’da File menüsünden Open / Analysis Services Database yolu izlenir.

2) Varolan bir database bağlantısı seçilir ya da yenisi oluşturulur.

3) Ok ‘ e basılır.

Son olarak Online mod ile çalışıldığında metada üzerinde ki değişikliklerin Production Server’ına hemen yansıtılacağını belirtmek gerekir. Aşağıdaki resimde de görüleceği üzeri Online Mod ile çalışıldığı Veri Tabanı Adı (Server Adı) şeklinde gösterilmektedir.

Şekil-4 Solution Explorer

Offline Mod :

Normalde; bir Analysis Services projesi oluşturulduğunda Offline Mod’da çalışmalar gerçekleştirilir. Offline mod ile çalışılırken projelerin dosyaları client makinemizde tutulur. Bu modda; modelleri ve objeleri deploy etmediğiniz sürece server üzerinde birşey oluşturulmaz. Bu da developer’ların test ortamında rahatlıkla modeller ve objeler üzerinde çalışmasını sağlar (Canlı ortama geçiş öncesi).

Offline Modda çalışmak için

1) BIDS’da File menüsünde New / Project seçilir ve burada Business Intelligence Project sekmesinden yeni bir Analysis Services Project seçilir.

2) Analysis Services Projesine ismi verilir.

Şekil-5 New Project Ekranı

3) Build / Deploy yolundan projemizin server üzerinde deploy edilmesi için veri tabanımız seçilir.

Offline mod ile çalışırken metadata’mız “Process” edilmediği sürece SSAS üzerinde deploy edilmez. BIDS’da ; Offline mod ile çalışmanın bir avantajı SSAS metadata’sı üzerinde canlı sisteme zarar vermeden değişiklikler yapılabilmesidir. Böylelikle production aşamasında son kullanıcılar ve küpler bu değişiklikten etkilenmez. Offline mod ile çalışmanın bir başka avantajı ise birden fazla OLAP tasarımcısının mevcut Solution üzerinde, gene son kullanıcıyı etkilemeyecek şekilde ayrı ayrı projeler ve objeler üzerinde çalışabilmesidir.

Default olarak projelerimiz Localhost Server üzerinde Deploy edilmektedir. Farklı bir Server’da Deploy etmek için Projects / Properties yolundan Configuration Property Management penceresine ulaşılıp Server ve Database değişiklikleri yapılabilir.

Burada değiştirilebilinecek önemli bir ayarda Deployment ayarları içerisinde ki “Processing Option” ve “Deployment Mode” özellikleridir. Default olarak Deployment işlemi otomatik olarak yeni bir object oluşturulduğunda ya da projede değişiklik yapıldığında gerçekleşmektedir. İşte “Processing Option” özelliğiyle bu kontrol sağlanmaktadır.

Şekil-6 Proje Özellikleri Sayfası

Diğer tarafdan default olarak, sadece Araçlar (Tools) üzerinde ki küçük değişiklikler Server üzerinde Deploy edilmektedir. Eğer, Client üzerinde ki Database’ de değişiklik olursa ya da varolan Server üzerinde aynı isimde başka bir database de mevcutsa oluşacak hataların önüne, burada yapılacak ayarlamalar ile geçilmesi mümkündür. “Deployment Mode” ile de bunlar kontrol edilmektedir.

Offline Mod ve Online Mod Arasında ki Geçişler

Projenin zamanlamasına ve yapılacak değişikliklere göre Offline Mod ve Online Mod arasında geçişler söz konusu olabilir. Her 2 mod arasında ki geçişte BIDS ortamında rahatlıkla gerçekleştirilebilmektedir.

Offline Mod’dan Online Mod’a geçmek için File / Open / Anaysis Services Database yolu izlenir ve daha önce Deploy edilen database seçilir. Online Mod’dan Offline Mod!’a geçmek için yeni bir Proje oluşturulur ve “Import Analysis Services 10.0 Database” (SQL Server 2005 Database’i için Analysis

Service 9.0 Database’i seçilir). Karşımıza çıkan Wizard yardımıyla server ve kaynak database isimleri girilebilir. Oluşturulan metadata yeni projenin içine çıkartılabilir.

Analysis Services Projesi ile Küp Oluşturma (SSAS)

İş zekası platformlarında raporlamalar da küp kullanılır. Kübü hazırlamadan önce DW dan gerekli tablolar ya da viewlar kullanılarak bir database oluşturulur. Veya da alternatif bir çözüm olarak function ya da Store Procedure’ler yardımıyla dimension ve fact tabloları SSAS’te oluşturulur.

Öncelikle SQL Server Business Intelligence Development Studio’da (BIDS) Analysis Service projesi oluşturarak başlayabiliriz. Küp oluşturmadan önce kullanacağımız datasource u seçmemiz lazım. Aşağıda adım adım wizard(sihirbaz) kullanarak data source, data source view ve cube oluşturmayı göstereceğiz. Öncelikle BIDS’te oluşturduğumuz projede, Solution Explorer’da Data Sources kısmında sağ tıkladığımızda New Data Source diyerek wizard ı kullanabiliriz. (10)

Şekil-7 DataSource Wizard Ekranı

Gelen ilk ekrana Next diyerek devam ediyoruz.

Şekil- 8 Connection Sihirbaz Ekranı

Bu adımda ise New butonuna tıklayarak Connection Manager pencerimizi açıyoruz.

Şekil-9 Connection Manager Ekranı

Connection Manager’da Server Name, log on ve de Connect to a Database kısımları uygun bir şekilde doldurulur. Burada local server da Windows Authentication ile AdventureWorksDW2008R2 database ini kullanıyoruz.

Şekil-10 DataSource Sihirbaz Ekranı

Bu pencerede data source’a bağlanırken istersek username ve password tanımlayabiliriz. Ya da Service Account ‘ı tercih edebiliriz. Burada Use the credentials of the current user seçeneğini seçiyoruz.

Şekil-11 DataSource Wizard Tamamlanma Ekrnaı

Son olarak da connection stringimizi de görüp, data source’umuza istediğimiz ismi vererek Finish butonunu tıklayabiliriz. Artık data source oluşturmuş olduk.

Küp oluşturmadan önce bir de data source view oluşturmamız gerekli. Bunun sebebi küpte bu referans aldığımız databasedeki tüm tabloları ya da viewları kullanmak zorunda olmamamızdır.

Projemizde yine Solution Explorer da Data Source Views kısmına sağ tılayarak New Data Source View seçeneğini seçmemiz gerekir.

Şekil-12 DataSource Sihirbaz Ekranı

Yeni gelen sihibaz ekranımızı Next diyerek geçiyoruz.

Şekil-13 DataSource Görüntüleme Ekranı

Sonrasında kullanacağımız data source’u seçeriz. Sonuçta birden fazla data source oluşturmuş olabiliriz. Dilersek burada da New Data Source diyerek data source oluşturabiliriz. Sonrasında Next deyip ilerleriz.

Şekil-14- Tablo ve Views Görüntüleme Ekranı

Kullanacağımız tablo ve viewları seçtikten sonra Add Related Tables seçeneğini seçerek ilerleriz.

Şekil-15 DataSource Sihirbaz Tamamlanma Ekranı

Son olarak da oluşturduğumuz data source view a isim verip bu kısmı tamamlarız.

Şekil-16 DataSource View

Artık küp oluşturabilirz. Bunun için de Solution Explorer’da Cubes kısmında sağ tıklayarak New Cube seçeriz.

Şekil-17 Küp Sihirbazı Ekranı

Bu karşılama ekranımızı da Next diyerek geçiyoruz.

Şekil-18 Method Oluşturma Ekranı

Select Creation Method kısmında küpte kullanacağımız tabloların seçimini nasıl yapacağımızı ya da boş küp oluşturmayı seçebiliriz. Burada Use existing tables seçeneğini seçiyoruz.

Şekil-19 Tablo Seçimleri Ekranı

Sonrasında measure grup tablolarını açılan tablo listesinden seçebiliriz. Suggest butonuna tıklayarak da seçim yapabiliriz.

Şekil-20 Measureları Seçim Ekranı

Bu ekranda küpte kullanacağımız measureları seçeriz.

Şekil-21 Dimension Seçim Ekranı

Bu ekranda da kullanacağımız dimensionları seçeriz.

Şekil-22 Küp Sihirbazı Sonlandırma Ekranı

Son olarak da küpe istediğimiz ismi veririz.

Şekil-23 SSAS Küp Ekranı

Kaynaklar

(1) http://www.cyber-warrior.org/Forum/is-zekasi-bi_360830,0.cwx

(2) http://cdn.shiftdelete.net/dl/cdnftp/infographic_1080_logo.jpg

(3) http://www.iszekam.net/?tag=/is+zekas%C4%B1+nedir++%3F

(4)http://www.itnetwork.com.tr/is-zekasi-uygulamalarinin-isletmelere-sagladigi-avantajlar-hakkinda-bilgi-verir-misiniz-isletmeler-neden-is-zekasina-ihtiyac-duyar/

(5) mail.baskent.edu.tr/~20394676/0302/bil483/HW2.pdf

(6)http://office.microsoft.com/tr-tr/excel-help/HP010177437.aspx#BMwhat_is_on-line_analytical_processing

(7) Word Kaynağı masaüstünde

(8) http://www.isadogan.com/?tag=/Business-Intelligence-Development-Studio

(9) http://www.iszekam.net/category/Baslangic.aspx

(10) http://www.datawarehouse.gen.tr/Makale.aspx?ID=440&seo=ssas-olap-kupu-olusturma