ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

EDITORYAL

Bolyum XLVI I I Ihap 9

Mayo 7, 2017

www.phi l ippinerevolution. info

Papintason an mgapakigbisog han parag-uma

Baga-baga igin-endorso ni Pres. Rodrigo Duterte han GRP an duru-yog nga paggios hadi han mga parag-uma ngan trabahador hauma agud amkunon an ira tuna hin magpahimatngon hiya ha mga

“oligarko” nga, kun kahuman hin tulo kabulan diri hira magbabayad hanbuhis, mananawagan hiya ha katawhan nga sakupon an ira katunaan.

Aada kan Duterte an pagpama-tuod nga diri buwa an iya mga yakan.Kinahanglan niya ipatuman an kong-kreto nga mga pitad agud ipakita ngadiri la niya ginsasakyan an mga ara-ba ngan hingyap han katawhan. Haatubangan han paluyo-luyo nga mgapakigbisog han parag-uma ha bug-osnga nasud, kinahanglan niya ini tin-dugan diri kahuman an tulo kabulankundi ha kadagmitan.

Kinahanglan ngaranan ngan tud-lukon ni Duterte an iya ginsusuknanga mga oligarko ngan an mga pam-publiko nga tuna nga iligal nira ngaginsasakop. Kinahanglan liwat niyamasantop nga an karukayaknon hantinuod nga reporma ha tuna diri nali-

limitar ha mga pampubliko nga tuna.Karukayaknon ini han pagtatalwasha milyun-milyon nga parag-uma ti-kang ha paniniyupi nga pyudal nganbagapyudal pinaagi han pagbungkaghan mga monopolyo ha tuna handagko nga asyenda ngan plantasyon.Kadam-an hini diri pampubliko ngatuna kundi higluag nga agrikukturalnga katunaan nga pwersahay ngagin-agaw tikang ha masa nga parag-uma.

Ha yana, diri nakikit-an han ma-sa nga parag-uma nga gin-gagamit niDuterte an iya gahum agud kongkre-to nga buligan an ira mga pakigbisog.Diri pa hiya nakikit-an nga nahataghan mapagdesisyon nga suporta pa-. . . sundan ha paypay 3

84 nga armas,nakumpiska hanBHBOTSENTA Y KWARTO nga armasan nakumpiska han Bagong Huk-bong Bayan (BHB) tikang ha mgaaksyon militar hini ha naglabaynga duha kasemana ha mga pru-binsya han Quirino, Cagayan,Iloilo, Bukidnon ngan ha DavaoCity.

Ha Davao City, tulo nga dud-rungan nga armado nga aksyon aniginlansar han 1st Pulang BaganiBatallion (PBB) han BHB-SouthernMindanao Region hadton Abril 29kontra ha mga armado nga tawu-han ngan pasilidad han agaronmaytuna-kumprador nga pamilyaLorenzo.

Gin-atake han mga Pula ngamangaraway dapit alas-2 hankaagahon an duha nga pabrikangan usa nga rantso han LapandayFoods Corporation. Traynta ynoybe nga pusil an nakuha tikanghini nga tulo nga target, labot haiba pa nga higamit militar.

Syahan nga gin-atake han 1stPBB an box plant han LapandayFoods Corp. ha Brgy. Mandug.Haros kadungan hini an pag-atakeliwat han usa nga yunit han 1stPBB ha Macondray Plastic Plantnga pananag-iya liwat han pamilyaLorenzo ha Brgy. Bunawan. Gin-sunog han mga operatiba han BHBan duha nga bilding ngan mga pa-silidad han Lapanday. Pasado alas-3 han aga, ginreyd han usa pa ngayunit han 1st PBB an rantso nganplantasyon han mga Lorenzo haBrgy. Pangyan ha Calinan District.

Sigon kan Ka RigobertoSanchez han BHB-SMR, iginpatu-man han 1st PBB an pitad kontraha kompaniya han pamilya Lorenzo

Mayo 7 , 2017 ANG BAYAN2

nga gin-agaw ha ira sugad haHacienda Looc ngan Yulo KingRanch. Kinahanglan ipasulong anpakigbisog ha mga tuna nga mayda“hularan” agud ig-insister an irakatungod ha tuna.

Ha mga lugar nga ada ha ilarumhan poder han demokratiko ngagubyerno han katawhan, igpapada-yon han mga rebolusyunaryo ngapwersa an pagtuman ha minimumngan maksimum nga programa hareporma ha tuna. Gintutukod hangatanan nga lugar ha kabaryuhanan Pambansang Katipunan ng mgaMagbubukid (PKM) agud pag-usa-hon an mga waray tuna o kulang hatuna nga mga kablas ngan butnganga parag-uma. An PKM ngan mgakaapi hini nga organisasyon an na-ngunguna nga pwersa han kagiusanpara ha tinuod nga reporma ha tu-na. Iginlalansar nira kaupod an Ba-gong Hukbong Bayan (BHB) an ag-raryo nga rebolusyon agud ibagsakngan rumpagon an pyudal nga poderhan mga despotiko nga agaronmaytuna ngan padayon nga itindogngan pahiluagon an demokratikonga gubyerno han katawhan ha ba-litang han baryo, interbaryo o mu-nisipal, ngan distrito tipaigbaw.

Kaparte han pagpasulong hanagraryo nga rebolusyon an pagla-lansar han mga armado nga pitadkontra ha mga despotiko nga agaronmaytuna ngan mandarambong nganparupanlupot han tuna nga mgakumprador burgesya, sugad haniginlansar han BHB kontra ha mgaLorenzo. Katuyuanan han sugad ngamga pitad nga iduon ha mga sugadni Lorenzo nga mayda katugbangnga sirot an ginhihimo nira nga wa-ray wantas nga pagdominar, pani-niyupi ngan pananalumpigos ha mgaparag-uma, trabahador ha umangan mga trabahador. Tubtub hamahihimo, iglalansar han BHB diinman an mga pitad kontra ha dagkonga despotiko nga agaron maytunangan burgesya kumprador komopagsuporta ha pakigbisog han masanga parag-uma.

Igpapadayon han demokratikonga gubyerno han katawhan anpagpatuman han programa ha tunaynga reporma ha tuna komo pagba-ton ha nangunguna nga demandangan panginahanglan han masa nga

Editoryal: Papintason an mga pakigbisoghan mga parag-uma ha ilarum han rehimenDuterte 1

84 nga armas, nakumpiska han BHB 1

Pagtanggal kan Gina Lopez, ginsukna 4

Duha nga POW, ginbuhian 4

Lapanday, karat-an ha katawhan 5

Trabaho, disente nga suhol ngan pabalay 6

Pananakop han imperyalismo 7

6 nga sibilyan, ginpatay han AFP 8

Kaadlawan ni Karl Marx 9

Bolyum XLVI I I Ihap 8 | Mayo 7, 2017

Gin-uunod

Ig in-gagawas an Ang Bayan ha

yinaknan nga Pi l ipino, Bisaya, I loko,

Hi l igaynon, Waray ngan Ingles.

Nakarawat an Ang Bayan han mga

kontribusyon ha porma han mga

artikulo ngan bal ita. Gin-aaghat l iwat

an mga mambarasa nga magpaabot

han mga suson ngan rekomendasyon

ha ikauuswag han aton mantalaan.

An Ang Bayan ig in-gagawas duha kabeses kada bulan

han Komite Sentral han Partido Komunista han Pi l ipinas

bor ha mga parag-uma labina hapag-atubang nira ha mga nagdidig-on nga dagko nga agaron maytunangan tag-iya han plantasyon nganagsakop ha ira tuna. Bisan pamanini kun mayda na kamanduhan ankorte o ahensya han GRP nga ipaila-rum ini ha reporma ha tuna nganidistribwer ini ha mga parag-uma.

Hini la nga naglabay nga mgasemana, nagin landaw an iginlansarnga mga aksyon masa ha mga plan-tasyon nga katin han Lapanday hanmga Lorenzo ha Davao del Nortengan ha Hacienda Luisita han mgaCojuangco (kasosyo liwat han mgaLorenzo) ha Tarlac. Ngaduha haLuisita ngan Lapanday, katin hanmga parag-uma ngan trabahador habukid diri la an katadungan, kundibisan an mga ligal nga papeles hanGRP nga nasuporta ha ira pag-am-kon ha tuna.

Napakyas an mga parag-umahan Luisita ngan Lapanday nga ma-kapusisyon ha ira tuna. Nabido hiraha kulang gud nga suporta ni Du-terte. Ha Lapanday, nagkinulaw laan lokal nga pulis ngan waray ginhi-mo ha atubangan han 700 nga ar-mado nga guwardiya nga gin-gamit

han mga Lorenzo agud pugngan hiranga amkunon an ira tuna, bisan pakaupod nira hira Sec. Paeng Maria-no han DAR. Mga armado nga gu-wardiya liwat han RCBC an naulangha pagsulod han mga parag-umangan trabahador ha uma ha ira tunaha Barangay Balete ha HaciendaLuisita.

Iginduduon la hini nga mgaeksperyensya nga kinahanglan du-gang nga pakusgon pa han masanga parag-uma an ira pakigbisogpara ha tinuod nga reporma ha tunaha ilarum han rehimen Duterte.Ginpapanawagan han Partido hamasa nga parag-uma nga papinta-son an ira mga pakigbisog agud ig-insister an pagbungkag han Hacien-da Luisita ngan ngatanan nga iba panga mga pyudal nga asyenda nganmga plantasyon. Kinahanglan liwatpapintason an ira kolektibo nga pa-kig-away agud ibasura an ngatanannga gintatawag nga “agribusinessventure agreement” ngan iba panga mga iskema nga nagpupugongha mga parag-uma nga pusisyunan,kontrolon ngan mapulsan an ira tu-na. Kinahanglan liwat hira makigbi-sog agud makabalik ha mga tuna

ANG

prwc_info

youtube.com/PhilippineRevolutionWebCentral

@prwc_info

facebook.com/philrevwebcentral

cppinformationbureau@gmail.com

ANG BAYAN Mayo 7 , 2017 3

parag-uma. An pagpatuman han tinuod nga reporma hatuna an nangunguna nga rason kun kay ano padayon nganatikahiluag ngan natikahilarum an suporta han masa haira rebolusyunaryo nga gubyerno. Ha ilarum han progra-ma ha reporma ha tuna, iginpapatuman an mga pitadpara ha libre nga pandistribwer han tuna diin man iniakos himuon upod na an pagdepensa ha ansestral ngakatunaan han katawhan nga minoriya. Iginpapatumanliwat an palisiya agud pahimub-on an plete ha tuna, pa-himub-on an interes ha pautang, pahitas-on an produk-syon ngan ganansya han mga parag-uma. Kasumpay li-wat nga ginhihimo an mga programa para ha literasiya

ngan edukasyon, panlawas nga kaupayan ngan iba panga pampubliko nga serbisyo.

An karukayaknon liwat han tinuod nga reporma hatuna ngan nasyunal nga industriyalisasyon kalakip hamga nangunguna nga programa nga igin-iinsister hanNDFP ha erestorya pankamurayawan ha GRP. Igin-iin-sister han mga rebolusyunaryo nga pwersa nga mabug-os an usa nga kasarabutan nga mag-uunod han komunnga programa para ha agraryo nga reporma ngan mgareporma nga sosyo-ekonomiko nga igpapatuman ngamagkabulag o magkadungan ha kada ira lupgop han po-der pampulitika.

nga mayda hilaba nga rekord hanpanlulupot ha tuna han mga parag-uma ngan Lumad, ngan ha paniniyupiha mga trabahador. Naghakin hankarikuhan an mga Lorenzo tikang hagrabe nga paniniyupi ngan panlupothan tuna ha damo nga parte han na-sud. An rantso hini amo an darang-pan liwat han mga tawuhan nga dabiha mga pagpatay ha mga trabahadorha plantasyon.

Hadin Abril 21, ginbaydan hanmga Lorenzo an 700 nga armado ngatawuhan ngan ginkakunsabo an lokalnga pulisya agud ulangon an pira ka-gatos nga parag-uma nga gumiosagud bawion an 145-kaektarya ngatuna nga ginlupot han mga Lorenzoha Brgy. Madaum, Tagum City. Had-ton Disyembre 12, 2016, ginpinan-musil liwat han mga tawuhan hanpamilya Lorenzo an nagpuprotestanga mga parag-uma.

Dugang pa han BHB-SMR, waraywantas nga ginhihibang han mgakompaniya han pamilya Lorenzo ankalibungan. Iginrereklamo han mgakomunidad ha palibot han mga plan-tasyon an grabe nga paggamit hanLapanday han aerial spray ngan ma-kahirilo nga kemikal.

Nangaro naman han pasaylo anBHB-SMR ha pamilya ni Larry Bue-nafe, an paragbaligya han isda ngaaksidente nga naigo ha ginhimo ngaambus han BHB ha nagresponde ngakasundaluhan. Andam an BHB-SMRnga maghatag han indemnipikasyonha pagkamatay ni Buenafe.

Ha Mati City, Davao Oriental,walo nga armas an nakumpiska hanBHB tikang ha mga guwardiya hanmapanhibang nga Oro Mining Corp.ha Brgy. Macambol hadton Mayo 6,

ala-6 han aga. Nakuha an duha ngakarbin ngan unom nga shotgun. Gin-kumpiska ngan ginhibang liwat hanmga Pula nga mangaraway an unomnga heavy equipment han kompaniya.

Ha Maddela, Quirino, 10 nga pu-sil an nakumpiska han BHB ha madi-naugon nga reyd ha municipal sta-tion han Philippine National Police hanasering nga bungto hadton Abril30, dapit alas-10 han gab-i. Nama-tay ha away an upisyal ha paniktiknga hi PO2 Jerome Cardena.

Ha sumat han Venerando Villa-cillo Command, unom nga riple ngaM16 ngan upat nga 9mm nga pistolaan nakumpiska han mga Pula ngamangaraway.

Unom nga pusil naman an na-kumpiska han BHB-Cagayan Valleyha pagreyd ha sub-station han PNPha Brgy. Annafatan ha bungto hanAmulug West, Cagayan hadin Mayo4, alas 5:15 han kulop. Masayon ngaginperdi han BHB an walo nga pulisnga ada ha detatsment hiton ngaoras. Makatawo nga gintratar hanmga operatiba han BHB an duha ngapulis nga sumurender ngan waray naginpabuthan an mga nandadlagan.Nakumpiska han mga Pula nga ma-ngaraway an tulo nga M16, usa ngaM14 ngan duha nga pistola nga9mm.

Ha Bukidnon, gindis-armahanhan BHB-South Central Bukidnon(SCB)-North Central Mindanao Re-gion an Dasia Security Agency haPurok 17, Hindangon, Poblacion haValencia City hadton gab-i han Mayo3. Nakumpiska tikang ha ahensya anduha nga AK-47, usa nga M16, tulonga shotgun ngan tulo nga .38 ngakalibre nga pistola.

Samtang ginhihimo an reyd,

nagtsekpoynt an usa pa nga yunithan BHB-SCB ha kalsada. Nakakum-piska dinhi han usa nga pistola nga9mm tikang ha usa nga pulis.

Hadton Abril 28, pito ngamembro han paramilitar an sumu-render ha Section 5 SCB. Dara niraan pito nga armas kalakip an usa ngaimprobisado nga grenade launcher,duha nga M14, usa nga Garand, du-ha nga shotgun, ngan usa ngaimprobisado nga M16.

Kinabuwasan alas-7:30 hangab-i, gindis-armahan naman hanSec-tion 3-SCB an magbugto ngaEdgar ngan Erick Ordinisa ha Naka-buklad, San Fernando, Bukidnon.Nakumpiska tikang ha ira an duhanga karbin ngan usa nga shotgun. Anmagbugto mga tawuhan ni ValentineOrdinisa ngan gin-gagamit an mgapusil ha panarhug ha mga parag-uma nga naagi ha katunaan han iraamo. Labot hini, ginharas liwat hanpareho nga yunit han BHB-NCMR annag-ooperasyon nga 60th IB hadtonAbril 23 ha Brgy. Bonacao, SanFernando.

Madinaugon liwat nga ginreydhan BHB-Comval-Davao East CoastSubregional Operations Command andetatsment han 67th IB ngan 72ndIB ha Brgy. Aliwagwag, Cateel,Davao Oriental hadton Abril 26.Ginhimo an reyd dapit alas-5 hanaga. Usa nga elemento han CAFGUan namatay ngan tulo an samaran haaway. Usa nga riple nga M14 an na-kumpiska han BHB.

Ha Panay, tulo nga susrunod ngataktikal nga opensiba an iginlansarhan Napoleon Tumagtang Commandkontra ha mga yunit han kaaway ngaada ha ilarum han 3ID. Hini nga

"84 nga armas. . . , " tikang ha paypay 1

ANG BAYAN Mayo 7 , 2017 4

2 nga POW, susrunod

nga ginbuhian

SUSRUNOD NGA ginbuhian ha mag-kabulag nga okasyon an duha nganasasalin nga kapturado ha gerra(prisoner of war o POW) ha Minda-nao hini nga katapusan nga mga ad-law han Abril.

Ginbuhian han Bagong HukbongBayan-North Central Mindanaohadton Abril 29 hi PO2 Anthony Na-tividad ha Dominorog, Talakag, Bu-kidnon. Ginkarawat hiya han peaceand order council han Region 10 hapamumuno ni Mayor Oscar Morenohan Talakag ngan iba pa nga taga-tuhay ha pangunguna ni Bishop Fe-lixberto Calang. Nadakop han mgaPula nga mangaraway hi Natividadha usa nga tsekpoynt ha Bukidnonhadton Enero 29.

Ginbuhian liwat han BHB-Northeastern Mindanao hi Pfc.Erwin Salan ha Brgy. Camam-onan,Gigaquit, Surigao del Norte hadtonAbril 29. Gatus-gatos nga katawhanan tumambong ha programa kundiin iginpasa hiya ha mga lokal ngaupisyal han prubinsya ngan kan Bi-shop Rey Timbang han Iglesia Fili-pino Independiente. An pagbuhiakan Salan ginpangunahan ni Kasa-mang Rey Calaste (Ka Oto), taga-pagyakan han Front Committee 16han BHB-NEMR.

Gindakop han BHB hi Salanhadton Enero 29 samtang naghihi-mo han kombat nga operasyon haBarangay Budlingin, Alegria ha pa-reho nga prubinsya.

Igindeklara han Partido an pag-pagawas ha mga POW hadto pa ngaPebrero komo pagsuporta ha eres-torya pankamurayawan ha giutanhan NDFP ngan han GRP. Kundi tu-ngod han padayon nga pankombatnga operasyon han Armed Forces ofthe Philippines (AFP) ngan pagdiringa magdeklara han suspensyonhan operasyon, nadelatar gud anproseso para ha talwas nga pagpa-gawas ha mga POW.

Pagtanggal kan Gina Lopez, nag-ani han pagsukna

NAG-ANI HAN paluyo-luyo nga pagsukna an pagbasura han Commission onAppointments han Kongreso ha pagkatudlok kan Regina Lopez komo sekre-taryo han Department of Environment and Natural Resources (DENR). Gu-mamit an dagko nga kompaniya ha pagmimina han milyun-milyon kapiso nganimpluwensya ha kongreso agud maseguro nga diri maipadayon an iya mgamaki-kalibungan ngan maki-katawhan nga palisiya ha DENR.

Resulta an pagbasura han pira kabulan nga kampanya han mga kompani-ya ha pagmimina agud tanggalon hiya ha pwesto. Kalakip ha mga iginpasam-wak han mga upisyal ngan propagandista hini an kunohay pagkaperdi hanmga lokal nga gubyerno kun igseserra an mga mina ngan an pagkawara hantrabaho han yukut-yukot nga trabahador ha mga minahan. Gugutumon kunoan milyon nga katawhan nga nalaum ha pagmimina ngan magiginastos la hindako an gubyerno tungod kay segurado nga makikig-away ha korte an mgakompaniya ha pagmimina kontra ha mga kamanduhan ni Lopez.

Ini nga mga pagrarason pauru-utro na nga ginpanhimuwa han mismomga estadistika han gubyerno. Guti, kun diri man diri-signipikante, an na-hiaamot han pagmimina ha nasyunal nga produksyon ngan empleyo. Mas da-ko pa an nahiaamot han mga sektor nga ginlalasurbo hini, sugad han agrikul-tura ngan turismo. Sugadman, waray kamatuoran nga mayda nahiaamot iniha kada ira lokalidad ha pagkontra ha kakablasan. Usa nga pananglitan ankontribusyon ha Surigao Chamber of Commerce and Industry nga iginpapa-rayaw nga naabot ha 32.5% han lokal nga GDP. Kundi subay ha pangaliskayhan Ibon Foundation, an balor nga iginsusulod hini ha lokal nga gubyerno dirinaresulta ha paghitaas han kalidad han panginabuhi han katawhan. Ha ka-matuoran, an CARAGA, nga mayda pinakadamo nga minahan, an ikaduha hamayda pinakadamo nga nagkukuri ha bug-os nga nasud. Naabot ha 40% hankatawhan dinhi an masesering nga nagkukuri.

Ha pagtanggal kan Lopez ha DENR, nawarayan an katawhan ngan rebo-lusyunaryo nga kagiusan han usa nga sangkay ha GRP nga andam nga igde-pensa an kalibungan ngan panginabuhi han katawhan. Sugad paman, sam-tang iginpapadayon an pakig-away para hini, magigin sangkay hiya han ka-tawhan Pilipino ngan han nasyunal-demokratiko nga kagiusan.

Ginpapatapod han PKP ha katawhan nga magpapadayon ini ngan an Ba-gong Hukbong Bayan ha pagdepensa ha katawhan ngan kalibungan nga gin-lalasurbo han mapanwakay nga pagmimina.

Mayo 3, ala-1:15 han kaagahon, gin-atake han mga Pula nga mangara-way an hedkwarters han Bravo Coyhan 12th IB ha Brgy. Pitogo, SanJoaquin, Iloilo. Antes hini, hadtonMayo 1, pasado-alas 12:00 hangab-i, gin-atake liwat han usa panga yunit han BHB-NTC an patrolbase han Charlie Coy han 82nd IB haSityo Insobrehan, Brgy. Igcabugao,Igbaras, Iloilo. Gin-atake liwat hanBHB-NTC an usa nga kampo han82nd IB ha Brgy. Igtalongon, Igba-ras pasado alas-12 han gab-i hadtonAbril 30.

Ha atubangan han susrunod ngamga opensiba han BHB, ginsering ni

NDFP Chief Political Consultant KaJose Maria Sison nga “kinahanglandepensahan han katawhan ngan mgarebolusyunaryo nga pwersa an iramga kalugaringon ngan mag-open-siba diin man ngan san-o man poy-de.”

Dugang pa, ginsering ni Ka Jomanga labaw nga nagigin importantean pagpadayon han erestorya pan-kamurayawan. Sigon ha iya masmakakaupay nga mag-estorya nganbug-uson an interim joint ceasefireagreement kasumpay han Compre-hensive Agreement on Social andEconomic Reforms ngan amnestiyaha mga priso pulitikal.

ANG BAYAN Mayo 7 , 2017 5

Lapanday, karat-an ha katawhan

Diri paman nawawara an aso tikang ha nasunognga mga higamit ngan bilding han Lapanday

Foods Corporation (LFC) ha Brgy. Mandug, Davao Cityhadton Abril 2, wala-tuo an ginhimo nga pagkundenarhan mga naghahadi nga klase ha iginlansar nga aksyonhan 1st Pulang Bagani Battalion (PBB) kontra ha mgapasilidad ngan pananag-iya han pamilya Lorenzo.

Gintatahuban nira an pira ka-dekada nga pagpapatakas hini ngapamilya ha balhas ngan dugo hangatus kayukot nga parag-uma ngantrabahador agud padakuon an iramga kompaniya. Hadton 2011, nag-hakin han P127 kamilyon nga netonga kita an Lapanday tikang ha mgaplantasyon hini ha Mindanao.

Makangaralas gud an panlulu-pot han LFC ha tuna han mga pa-rag-uma nga iginkonsidera han GRPnga "benepisyaryo" ha ilarum hanCARP ha Madaum, Tagum City. Aa-da ha Manila yana an mga parag-uma nga nakapailarum ha MadaumAgrarian Reform Beneficiaries, Inc.(Marbai) agud ig-insister kan GRPPres. Rodrigo Duterte an dagmitnga paghahatag ha ira han tuna.Ura-ura kamatalumpiguson ngankmatiyupion ha Marbai an kontrataha pagtatanum ha giutan nira nganhan Lapanday. Labot ha obligadohira nga paliton an ngatanan ngagahi ngan pestisidyo ha Lapanday,ura-ura nga ginbabarat an pagpalithan ira produkto. An 13 kakilo ngakahon han saging nga naibabaligyahan Lapanday ha mga langyaw ngakliyente ha masobra P600 ginpapa-lit ha Marbai han P101 la nga nag-reresulta ha ura-ura kahimubo ngakita han mga parag-uma.

Diri hirayo an makaluluoy ngakamutangan han mga trabahadorha mga pasilidad han Lapanday. Pa-nanglitan, ha mga planta hini haBrgy. Mandug, Davao City, kumitaan kompaniya han neto nga P105kamilyon hadton 2015. Kontraktwalan mayoriya o 69% han mga traba-hador dinhi bisan paman esensyalha operasyon han kompaniya anngatanan nga trabaho nga ira gin-hihimo. Ha yana, dako nga kasosyo

na liwat anmga Lorenzoha HaciendaLuisita ngapananag-iyahan mga Cojuangco.

Hadton 2011, umabot ha P5kabilyon an kabug-usan nga pana-nag-iya han Lapanday. Komo dakonga kompaniya ha Pilipinas nga nag-eeksport han pagkaon, mayda inikalugaringon nga laboratoryo nganpasilidad ha pangangaliskay nganpagpapauswag. Dugang pa, maydaini kalugaringon nga mga pribadonga duungan ngan bodega para hamga kliyente hini ha Singapore,Hongkong, Korea, China, Russia,Australia, New Zealand ngan haMiddle East.

Madarahug nga paghahadiSugad han ngatanan nga dagko

nga agaron maytuna ngan kumpra-dor, eksperto an pamilya nga Lo-renzo ha paggamit han kamadara-hug agud igpabilin an ira kontrol hayukut-yukot nga ektarya han mgaparag-uma ngan seguruhon an iradako nga tubo ha kahibangan hanira mga trabahador.

Hadton Mayo 11, 2008, gin-aresto han BHB hi MSgt. Jose Ma-nero, nga hadto anay hepe ngaupisyal panseguridad han LapandayFoods Corp. Napulo nga higtaas ngakalibre nga armas an nakumpiskahan mga Pula nga mangaraway hanasering nga aksyon. Samtang kap-turado han gerra han BHB, ginbuk-sas ni Manero an samwak nga pan-matay han Lapanday ha mga traba-hador ngan parag-uma ha ira mgaplantasyon. Ha luyo han kondisyonhan pagbayad han danyos ha iramga biktima para ha pagpagawas

kan Manero, waray bisan usa ngabiktima an ginbaydan han pamilyanga Lorenzo.

Hilo ha komunidad ngankalibungan

Hadton tuig 2000, iginbuksashan usa nga pag-aram nga an pag-gamit han Lapanday DevelopmentCorp. (LADECO) han mga makahirilonga kemikal nagresulta ha pagkama-tay ngan pagkakasakit han 150 ka-pamilya nga Manobo ha Brgy. Ka-mukhaan, Hagonoy ha Davao del Sur.Tikang pa hadton 1981, waray un-dang nga gumamit an LADECO hanmagkalain-lain nga pestisidyo nganaghilo ha tuna ngan tubig ngan pu-matay ha mga pananum, mga hayopngan isda.

Igindedeklara han reaksyunaryonga estado, labina han mga pulitikonga lunod-patay nga tagdepensa hannaghahadi nga klase, nga an mgamilitante nga pag-aalsa han mga pa-rag-uma ngan taktikal nga opensibahan BHB nakakahibang ha kaupayanmismo han mga parag-uma ngantrabahador. Igintatago nira an ka-matuoran nga ha atubangan han pirakadekada nga pagtubo han mga kom-paniya sugad han Lapanday, atrasa-do pa gihapon an nasyunal nga eko-nomiya ngan panginabuhi han masa.An ginhihinambog nira nga diri ma-kakabantad an aksyon panirot hanBHB ha karikuhan han pamilya ngaLorenzo dugang nga pagpamatuodha kagrabihon han ira paniniyupi haklase nga parag-uma ngan trabaha-dor.

.

ANG BAYAN Mayo 7 , 2017 6

Guliat ha Mayo Uno 2017

Trabaho, disente nga suholngan pabalay

Gintatantiya nga 100,000 nga trabahador ngan kablas ha syudad an ru-mabunos ha kalsada ha magkalain-lain nga syudad ngan bungto ha okas-

yon han ika-113 nga Pankalibutan nga Adlaw han Pagtrabaho hadton MayoUno. Ha pangunguna han Kilusang Mayo Uno, igin-insister han mga raliyistaan pagtatalaan han nasyunal nga minimum nga suhol, pagtapos hakontraktwalisasyon ngan pagdistribwer han libre nga pabalay ha kablas.Iginpaabot liwat nira an grabe nga pagkabido ha mga neoliberal nga palisiyahan rehimen.

Igin-iinsister han mga trabaha-dor nga makatadungan an ira gin-aaro nga pagtatalaan han nasyunalnga minimum nga suhol ngaP750/adlaw para ha mga trabaha-dor ha pribado nga sektor nganP16,000/bulan para ha pampublikonga sektor. Subay ha pangaliskayhan Ibon Foundation, an sugad ngapagpahitaas nga gin-aaro han mgatrabahador katugbang han P447kabilyon o 27% han kabug-usan ngakita han ngatanan nga mga negos-yo. Aada ha P1.63 katrilyon kadatuig an kita han pinakadagko nga1,000 nga korporasyon ha Pilipinas.

An karuyag sidngon han pagta-talaan han minimum nga suhol amoan dugang nga P8,332/bulan hapresente nga suhol han mga traba-hador o P108,316/tuig, kalakip an13th month pay. Ginkikinahanglangud ini nga balor agud maibanan ankakurian nira ngan han ira mga pa-milya.

Kadungan han paghinumdom haika-113 nga Adlaw han Pagtrabaho,ginhinumdom liwat han mga traba-hador an sentenaryo han Rebolus-yon Oktubre han Russia nga nag-

anak han pinakasyahan nga sosya-lista nga estado ha pamumuno hanproletaryado. Iginselebrar liwat hanKMU an ika-37 katuig nga aniber-saryo han pagkakatukod hini. Nai-tukod an sentro han pagtrabaho hausa nga katitirok han 30,000 ngatrabahador ha Quezon City ha ila-rum han diktadura nga Marcoshadton 1980.

Ha Metro Manila, umabot ha50,000 nga katawhan an nagtirokha Liwasang Bonifacio para haprograma nga gintambungan hanmga tinaglawas han progresibo ngapartido ha kongreso ngan membrohan gabinete. Umupod liwat an dakonga ihap han mga kablas tikang haBulacan nga naghimo han okupas-yon han mga bakante nga balay haPandi hadton naglabay nga bulan.Nagpartisipar liwat an 200 nga pa-rag-uma tikang ha Madaum, TagumCity nga nakikig-away para ha irakatungod ha kalugaringon nga tuna.Kumadto an mga demonstrador haembahada han US agud kundenaronan mga neoliberal nga palisiya ngaigin-iimponer han US ha nasud,

partikular an pleksibilisasyonngan liberalisasyon ha pagtra-baho.

Dapit kulop,kumadto an mga

raliyistahaMen-diola, haatuba-

ngan han Malacañang.Ha Bicol, masobra 15,000 nga

membro han KMU ngan iba pa nganasyunal-demokratiko nga organi-sasyon an nagmartsa ha mga sentronga syudad han Albay, Catanduanes,Camarines Sur, Camarines Norte,Sorsogon ngan Masbate.

Ha Davao City, umabot ha10,000 nga trabahador, kaupod anmga delegasyon tikang ha magkala-in-lain nga lugar han Mindanao, ankumadto ha People’s Park agud ka-estoryahon hi Pres. Rodrigo Dutertehan GRP. Ginplano nira nga iplastaran mga demanda han KMU nganmasa nga trabahador Pilipino.

Ha Crossing Calamba, Laguna,nagtirok an 10,000 nga trabahadortikang ha magkalain-lain nga eng-klabo han pagtrabaho ha rehiyon hapamumuno han Pamantik-KMU. An-tes an programa, naglansar han mgapaggios ha Sta. Rosa, Cabuyao, LosBaños ngan Calamba agud manawa-gan ha mga residente nga umaten-der ha katitirok.

Ha Baguio, mapula gud an nag-kakaurusa nga han-ay han trabaha-dor ngan katawhan ha pag-ato hamga neoliberal nga atake ha pagtra-baho. Ha Angeles City, yukut-yukotan nagmartsa tikang ha Clark AirBase ngadto ha sentro han syudad.Nagkamayda liwat mga paggios haTacloban, Cebu, Iloilo, Aklan, Baco-lod, Cagayan de Oro, Butuan, Suri-gao ngan General Santos City.

Hadton Abril 30, mayda 7,000nga kablas tikang ha Bulacan an gin-ulang han PNP ha Balintawak. Nab-yahe hira hadto ngadto ha MetroManila agud pumartisipar ha kontra-ASEAN nga paggios hiton nga adlawngan ha paggios ha Mayo Uno kina-buwasan.

Hadton Abril 30, naglansar hanpiket an mga trabahador ha atuba-ngan han embahada han US kadu-ngan ha ika-30 nga pagmiting hanmga lider han Association of South-east Asian Nations o ASEAN. Prinsi-pal nga adyenda han ASEAN an pag-bubug-os ngan pagpasar han Regio-nal Comprehensive Economic Part-nership nga magduduso han dugangnga liberalisasyon ha mga lokal ngaekonomiya ngan iba pa nga neolibe-ral nga palisiya.

ANG BAYAN Mayo 7 , 2017 7

Pananakop han imperyalismoha bug-os nga kalibutan

Kinaiya han imperyalismo an pananakop. Kun ha daannga kapitalismo hiluagan an eksport han mga epektos,

ha panahon yana han imperyalismo, o monopolyo nga ba-litang han kapitalismo, mas ordinaryo an eksport han ka-pital, ngan nagreresulta ini han pagbabahin-bahin han kali-butan giutan han dagko nga monopolyo nga korporasyonngan ha giutan han mga imperyalista nga poder.

Ha sinurat ni Lenin nga Imper-yalismo, an Pinakahitaas nga Bali-tang han Kapitalismo, iginsurat niyanga “gagamiton an sobra nga kapi-tal diri para ha pagpapahitaas hanistandard han panginabuhi han ma-sa ha usa nga nasud, tungod kaymaiibanan an tubo han mga kapita-lista, kundi ha pagpapadako han tu-bo pinaagi han pag-eksport han ka-pital ha mga atrasado nga nasud.Hini nga mga nasud, talagsa an ka-pital, barato an tuna, hilaw nga ma-teryales ngan kusog-pagtrabaho.”

Nagbabaru-bag-o an pagbaba-hin subay ha kusog han kada mono-polyo nga korporasyon ngan ha na-sud nga narepresentar ha ira. Pa-nanglitan, hadton 1884 tubtub1914, ha merkado han internasyu-nal nga kartel han asero, gumuti anparte han Great Britain tikang 66%ngadto ha 53.5%, samtang dumakoan Germany tikang 27% ngadto ha28.8%, ngan an Belgium tikang 7%nagin 17.67%. Ha katapusan ngaparte, nabahinan an France, nganhadton 1905 nakiparte pa an UnitedStates Steel Corporation ni J.P.Morgan, an pinakadako nga korpo-rasyon han asero ha US.

Pamaagi liwat han eksport hankapital an pagpapautang. Nakatala-an kun diin gagamiton an kapitalnga iginpapautang han mga mono-polyo kapitalista. Mayda ini kadu-ngan nga mga kontrata sugad hanpagpalit han armas, teknolohiya,makinarya nga gagamiton, o mgapankonsumo nga epektos tikang laha nagpautang nga nasud o korpo-rasyon, o diri ngani didto liwat mag-susuplay han hilaw nga materyales.Sanglit samtang nahakin han tubo

tikang ha utang, na-ganansya pa an mgamonopolyo kapitalistatikang ha pagbaligya hanmga produkto hini.

Hadton 1910, an duha ngaimperyalista nga nasud hadto,England ngan France, kaupod anduha nga natubo nga imperyalistanga nasud, United States nganGermany, an nagtatag-iya han ha-ros 80% han kapital ha pinansya hanbug-os nga kalibutan. Baga-bagahira an usurero han bug-os nga ka-libutan.

Dugang pa ini nga lumandawkahuman han Ikaduha nga GerraMundyal (WWII) han tukuron anInternational Monetary Fund, ngakontrolado han mga imperyalistanga nasud, agud masistematisa anpagpapautang ha mga atrasado nganasud. Ha kada pautang, nagtalaanini han ura-ura nga maraut nganmabug-at nga mga kondisyon hamismo nga estado han ginpapautangnga nasud.

Pagbabahin han kalibutan giutanhan poderoso nga mga nasud

Ginkokontrol han kada mono-polyo nga kumbinasyon an ngatanannga surok han hilaw nga materyalesagud maihikaw ini ha ira kakumpi-tensya, labina an mga nauubos nganatural nga karikuhan sugad hanlana, mina, karbon ngan tuna. Gin-kakatinan nira diri la an mga hadtopa nadiskubre nga rekurso, kundihasta an mga potensyal pa, tungodkay ura-ura kadagmit an pag-uswaghan teknolohiya. Para ha ira, anwaray pulos yana poyde mapulsanbuwas, mabub-an la han teknolohiya

ngan kapital. Garantiya ini kontra haanuman nga pan-gigipit han kakum-pitensya, kalakip na an pagbubug-oshan mga balaud nga nagtutukod hanmonopolyo han estado.

Kun mawarayan han pampulitikanga paglulugaring an atrasado nganasud ngan katawhan, segurado ngamasayon an paghuthot han tubo.Iginpapakita ini ha paglutaw nganpagsamwak han mga kolonya, ngadirekta nga katin han imperyalistanga estado, ngan han mga bagako-lonya, mga nasud nga nagpapakilalanga “naglulugaring” kundi ha kama-tuoran gintitilo han imperyalista ngaestado ha ekonomiya, pulitika ngankultura. Ha pagtutukod han usa nganiyutiyo nga gubyerno, gintitinonghan imperyalista an ekonomiya,gindadambong an natural nga kari-kuhan, ginpupuga an barato ngakusog-pagtrabaho han klase ngaanakbalhas, ngan gindudunot anpanhunahuna han katawhan agudkarawton an ira paghahadi.

Tikang 1884-1900 an grabe ngapananakop han nangunguna ngamga nasud ha Europe. Hadton 1900nakolonisa na an 90.4% han Africa,98.9% han Polynesia, 56.6% hanAsia, 27.2% han America (nortetubtub sur), ngan an bug-os ngaAustralia.

Hini nga panahon liwat ginsakophan US an Pilipinas, pinaagi han usanga gerra nga mapanakop nga pu-

(Ini an ikaduha nga parte han artikulo nga "Paglingi ha Kritikaha Imperyalismo ni Lenin." Basahon an syahan nga parte hanaglabay nga isyu han Ang Bayan.)

Mayo 7 , 2017 ANG BAYAN8

6 nga sibilyan, ginpatay hanAFP ha Masbate ngan ComVal

Lima nga parag-uma, kalakip an duha nga bata, an ginpatay han mga nag-ooperasyon nga sundalo han 9th ID ha duha nga insidente ha prubinsya

han Masbate hadton Abril 15 ngan 20. Samtang, usa nga aktibista nga Lumadna liwat an ginpatay han mga reaksyunaryo nga sundalo ha CompostelaValley.

Hadton Abril 20, waray wantasnga ginpinanmusil han mga sundalohan 3rd Scout Ranger Company hapamumuno ni Lt. Karlito John Cabil-lo an mga kabablayan ha Sityo Lubi-gan, Brgy. Panan-awan, Cawayankahuman hira mahiagum han mgakaswalti han maka-engkwentro anusa nga yunit han BHB ha kasapitnga lugar. Namatay ha nasering ngapanmusil an 71 anyos nga hi Lita

Villamor Pepito, ngan duha niya ngaapo nga hira Reden Luna, 9 anyos,Rechillen Luna, 11 anyos. Grabenaman nga nasamaran an asawa niLolita nga hi Paulino, 72 anyos.

Sigon kan Paulino ngan ha mganakakita, buhi pa kunta an iya asa-wa kahuman maigo, kundi ginduo-kan ini han mga sundalo ngan ginti-wasan. Iligal liwat nga gin-arestoan pira nga residente ngan gab-i na

matay ha haros ikaunom nga parte (1/6) han populasyonPilipino. Nagin makusog an pagtipa dinhi han katawhanAmerikano, butang nga gintagan-atensyon ni Lenin,sanglit nahingadayan niya an Pilipinas ha iya sinurat.

Tikang pala han 1900 nga siglo, naubos na an “abri-do” nga teritoryo ha waray wantas nga pananakop hanoligarkiya ha magkalain-lain nga nasud. Ha panahon hanimperyalismo, hul-os na an pagkakabahin-bahin han ka-libutan. Nagbabag-o la ini nga pagkakabahin kun naaa-gaw han usa an teritoryo nga “pananag-iya” han iba.

An imperyalismo katugbang han gerraAn dominasyon nga gintatalinguha han mga imper-

yalista nga estado naabot tubtub ha pinaka-industriyali-sado nga mga rehiyon. Diri la ini para ha kalugaringonnga pagpusisyon, kundi agud paluyahon ngan kudalan ankakumpitensya ngan makab-ot an hedyemoniya. Iginpa-kita ni Lenin nga pan-ekonomiya nga dominasyon an ba-saranan han imperyalismo, kundi sistema ini nga naglu-lupgop magin ha pulitika ngan kultura, ngan militar ngapagpusisyon ha bug-os nga kalibutan. Nagduduso ini ngakumpetisyon para ha dominasyon ha waray undang ngapakikiggerra o pangangandam para makiggerra.

Usa nga gerra han mga imperyalista an Syahan ngaGerra Mundyal hadton 1914-1918. Usa ini ha pinakama-darahug ngan mapanhibang nga gerra ha kasaysayanhan Europe ngan kahuman an pira la katuig, ginsundanpa han WWII hadton 1939-1945 kun diin nasakop anPilipinas. Kahuman han gerra, dumako an teritoryo hanUS.

An ginbansagan nga Cold War kahuman han Ikadu-ha nga Gerra Mundyal, an mga gerra nga agresyon haVietnam ngan Korea, tubtub ha mga proxy nga gerra ya-na ha Syria, Afghanistan, Iraq, Sudan, ngan damo panga nasud ha Africa, mga gerra para ha utro nga bab-hinay han mga imperyalista nga teritoryo. Naglalansar

han magkalain-lain nga tipo han dayag ngan sekreto ngagerra an mga imperyalista nga estado para ha dominas-yon ha kalibutan. Labot ha hadto pa nga mga imperya-lista nga poder sugad han Great Britain, France, Ger-many ngan US, sumulod na liwat ha eksena an mgabag-o nga poder nga Russia ngan China. Gumastos ini hamilitar han $1,686 kabilyon hadton 2016, kun diin pina-kadako an US nga $611 kabilyon.

Sigon ha US Department of Defense hadton 2016,labot ha mga nan-gegerra nga sundalo ha Afghanistan,Iraq, Iran, Kuwait ngan Syria, mayda 150,560 nga ta-wuhan nga militar an US ha gawas han ira nasud. Hadatos liwat han US Joint Chiefs of Staff, nanginginlaboto nan-gegerra an special operations forces ha 134 nganasud.

Imperyalismo an kaaway han bug-os nga kalibutanGrabe an pananalumpigos ngan paniniyupi han im-

peryalismo diri la ha mga trabahador ha kalugaringonnga nasud kundi ha katawhan ha mga kolonya ngan ba-gakolonya. An pagkaklaro ni Lenin ha kinaiya han im-peryalismo nga ginpamatud-an han kadaugan han Re-bolusyon Oktubre, nagpapabilin nga importante ha nga-tanan nga nananalinguha nga makatalwas tikang ha kulohan imperyalismo ha presente nga panahon. An krisiskun diin nahiludlod an kapitalista nga kalibutan yanadurot han waray-kabusog nga kahakog han mga mono-polyo nga kapitalista, an pagkukuri ngan kahibangan ngadurot hini ha katawhan, nagpapamatuod nga nagpapa-bilin nga importante ngan mahugot nga panawagan hanpanahon an pagrerebolusyon komo nag-uusahan ngadalan ha katalwasan. Ha inspirasyon han RebolusyonOktubre han 1917, responsabilidad han trabahador ngankatawhan ha bug-os nga kalibutan nga utro nga ipasu-long an kontra-imperyalista nga kagiusan kontra hanaghihimatay nga kaaway.

ginbuhian.Hadton Abril 15 naman, brutal

nga ginpatay han 2nd IB an mag-bugto nga hira Titing ngan Bong-bong Tagalog, ngaduha parag-umanga naukoy ha San Carlos, Milagros,Masbate. Ginpatay ha kastigo hiTiting samtang puno naman hanbala hi Bongbong.

Sigon pa ha mga residente,nagdudurot han kahadlok ha ira anwaray wantas nga pagpapabuto hanmga sundalo. Gumikan an kadam-anha mga residente ha lugar tungodha kahadlok. Hadton Abril 16, dapitalas-10 han aga, usa nga sibilyan anginsitar han mga sundalo, nganginpadalagan tipaharayo samtangginpapabuthan.

ANG BAYAN Mayo 7 , 2017 9

Paghinumdom ha ika-200 ngakaadlawan ni Karl Marx

Iginpapanawagan han Partido Komunista han Pili-pinas an pagtikang yana nga Mayo 5 han usa

katuig nga paghinumdom ngan pagselebrar ha ika-200 katuig nga kaadlawan ni Karl Marx ha Mayo 5,2018. Sigon ha PKP, “Kinahanglan itanghal hanbug-os nga rebolusyunaryo nga kagiusan an dakilanga papel ni Karl Marx ngan han Marxismo ha ka-saysayan ngan nagpapadayon nga pankalibutannga pakigbisog ha katalwasan han proletaryo nganhan bug-os nga katawhan han kalibutan.”

Gagamiton nga higayon ini ngapagselebrar agud mag-aram hanMarxismo ngan gamiton ini agud ig-analisar an presente nga kamuta-ngan ngan krisis han nasud ngan ka-libutan. Panawagan han Partido ngamagpasamwak han mga libro, artiku-lo ngan iba pa nga barasahon ngaginsurat ni Marx, magin han iba panga mga dakila nga komunista ngamagturutdo. Ha masunod nga tuig,regular nga maglalansar han mga se-minar, klase ngan mga talakayanagud mag-aram han Marxismo. Igin-papanawagan liwat nga magpagawashan bag-o nga Marxista nga mga pa-ngaliskay ngan pag-analisar ha pre-sente nga sitwasyon han nasud ngankalibutan ngan ha mga responsabili-dad han klase nga trabahador agudipasulong an sosyalista nga rebolus-yon ha magkalain-lain nga parte hankalibutan.

Hi Marx an pinaka-importantenga sosyalista nga pilosoper tungodha mga teorya niya nga bumay-ogngan nagbag-o ha kapitalista nga ka-libutan. Prinsipal hini an diyalektikonga materyalista nga pilosopiya, ma-teryalista nga pagsantop ha kasaysa-yan, ngan sumpakiay han mga klase.

Gintagan-kinabuhi ni Marx anigindeklara niya nga “gintalinguhahadto han mga pilosoper nga ig-eksplikar an kalibutan. Kundi an pun-to amo an kun tiunan-o ini babag-uhon.” Gin-imbestigaran ngan gin-adman niya an kinabuhi han mga tra-bahador ha England ngan Germanyngan didto niya nadiskubre an balaudhan paggios han kapitalista nga mo-da han produksyon. Ha luyo han pan-gigipit ha iya han magkalain-lain ngaestado, iginpundar ni Marx an Sya-han nga Internasyunal (Internatio-nal Workingmen’s Association), nganag-abre han dalan para ha waray

kapareho ha kasaysayan nga paghi-luag ngan pagkusog han kagiusantrabahador ha ngatanan nga nasudha kalibutan ngan pagkakatukod hanmga sosyalista nga partido ha kadaira nasud.

An Manipesto han Partido Komu-nista nga magkaupod nira nga igin-surat ni Frederick Engels hadton1848 an nagin giya han kagiusan ko-munista ha bug-os nga kalibutan.Gamit an diyalektiko ngan istorikomateryalismo, ngan pagsantop hasumpakiay han mga klase, klaro ngaiginladawan han Manipesto an bag-onga pagsantop ha kalibutan. Igin-plastar hini an pankalibutan nga pan-kasaysayan nga papel han proletar-yado komo taghimo han bag-o ngakomunista nga katilingban. Dinhisyahan nga iginplastar an panawa-gan nga: “Trabahador ha ngatanannga nasud, magkaurusa! Waray ma-wawara ha iyo kundi an iyo mga ka-dena!”

Ha iya panahon, hiya an ura-uranga ginkakangalsan ngan ginkukun-denar han burgesya. Ginpaiwas hiyahan magkalain-lain nga gubyerno—Germany, Belgium ngan France—ti-kang ha ira teritoryo, ngan nag-uu-nahan an burgesya ha pagpapakara-ut ha iya. Han mamatay hiya hadtonMarso 14, 1883, iginkasubo hiya hanmilyun-milyon nga rebolusyunaryonga trabahador tikang Siberia tubtubCalifornia ngan ngatanan nga partehan Europe ngan America nga naghi-gugma ngan nagdakila ha iya.

Sering han komunista nga lidernga hi Frederick Engels ha lubong niMarx, “bisan damo an iya kasumpaki,haros waray hiya bisan usa nga per-sonal nga kaaway. Magpapabilin aniya ngaran ha halaba nga panahon,sugad liwat an iya mga ginhimo.”

Iginsumat naman han mgaresidente ha kasapit nga baryohan Tigbao an pan-ngawat hanmga sundalo han 2nd IB hanmga gin-ataman nga kandingngan manok.

Ha Compostela Valley, gin-patay an aktibista ngan lider-Lumad nga hi Federico “Pandi”Plaza hadton Mayo 3, alas-4han kulop ha Brgy. Poblacion,Maragusan. Aktibo hi Plaza hamga agraryo nga kampanyakomo kaapi han Hugpong saMag-uuma sa Walog Compos-tela (HUMAWAC). Komo lider-Lumad, nagin aktibo hiya hamadinaugon nga pagpapalayashan PDOP ha ira lugar.

Sigon ha Karapatan-Sou-thern Mindanao Region, hiPlaza an ika-21 nga biktima hanmga panmatay ha mga aktibistaha rehiyon. Igintutudlok ngasalaan an mga sundalo hanArmed Forces of the Philippinesnga nagtatarget ha mga lider-parag-uma nga aktibo ha mgapanmasa nga pakigbisog.

Samtang, nagpagawas hanmga panarhug hira Davao CityMayor Sara Duterte ngan ViceMayor Paolo Duterte kontra hamamamahayag han Radyo niJuan nga hi Dodong Solis.

Personal nga mga atake anbaton han magbugto nga Du-terte ha mga komentaryo niSolis hiunong ha agraryo ngasumpakiay giutan han mga pa-rag-uma ngan han LapandayFoods Corp. ngan han aksyonmilitar han BHB kontra ha pa-milya nga Lorenzo.

Nagpahayag han kabarakadinhi an National Union ofJournalists of the Philippines.Sigon ha grupo, makababarakaan mga atake ngan panarhughan mga Duterte labina ngamayda rekord hi Sara han pag-pasuol ngan pagpaalo ha pub-liko.