MG 01 Sosyal Hayatta İletişim 90KG00002

8/3/2019 MG 01 Sosyal Hayatta letiim 90KG00002

1/50

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MESLEK GELM

SOSYAL HAYATTA LETM90KG00002

Ankara, 2011


2/50

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulananereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelikolarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.


3/50

i

AIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGR .......................................................................................................................................1RENME FAALYET-1 .....................................................................................................31. NSAN LKLERN DZENLEYEN TOPLUMSAL KURALLAR.............................3

1.1. Grg Kurallar .............................................................................................................41.1.1. Toplumda Dikkat Edilmesi Gereken Grg Kurallar...........................................41.1.2. Giyinme Konusunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar ......................................51.1.3. Karlama, Selamlama, El Skma Konularnda Uyulmas Gereken Kurallar ..51.1.4. Karlama, selamlama ve el skmada uyulmas gereken kurallar unlardr:....61.1.5. Tanma ve Tantrlmada Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar.............................61.1.6. Hitap Etmede Uyulmas Gereken Kurallar............................................................6

1.1.7. Telefon Konumalarnda Uyulmas Gereken Kurallar ..........................................71.2. Gelenek ve Grenekler (rf ve Adetler)....................................................................... 81.2.1. Gelenek ve Greneklere Uymann Salad Faydalar..........................................8

1.3. Dini Kurallar .................................................................................................................91.4. Ahlk Kurallar ........................................................................................................... 101.5. Hukuk Kurallar .......................................................................................................... 101.6. nsan Haklar ...............................................................................................................11UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 13LME VE DEERLENDRME ....................................................................................14

RENME FAALYET-2 ...................................................................................................162. KSEL LKLER .........................................................................................................16

2.1. nsan Psikolojisi .......................................................................................................... 162.2. nsan zellikleri.......................................................................................................... 172.2.1. Be Duyu .............................................................................................................172.2.2. Dnme..............................................................................................................182.2.3. renme ..............................................................................................................182.2.4. Zek .....................................................................................................................182.2.5. Duygu ..................................................................................................................192.2.6. Dikkat ..................................................................................................................192.2.7. Unutma ................................................................................................................192.2.8. Merak...................................................................................................................192.2.9. Kskanlk............................................................................................................20

2.2.10. Gelime..............................................................................................................202.2.11. Davranlar.........................................................................................................202.2.12. Gdler ..............................................................................................................202.2.13. Deer Yarglar ..................................................................................................212.2.14. uur (Bilin) ......................................................................................................212.2.15. Kiilik ................................................................................................................21

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23LME VE DEERLENDRME ....................................................................................24

RENME FAALYET-3 ...................................................................................................263. BREY VE TOPLUMSAL LETM...............................................................................26

3.1. Toplumsal Gruplar ......................................................................................................26

3.1.1. Aile Gruplar ........................................................................................................26

NDEKLER


4/50

ii

3.1.2. Aile Biimleri ......................................................................................................27

3.1.3. Komular .............................................................................................................283.1.4. Arkada Gruplar .................................................................................................283.1.5. Meslek Gruplar ...................................................................................................293.1.6. Bask Gruplar (Sendika, dernek, siyasi parti vb.)...............................................293.1.7. Oyun Gruplar......................................................................................................303.1.8. Okul Gruplar.......................................................................................................30

3.2. Toplumsal Etkileim ...................................................................................................313.3. Toplumsal Rol.............................................................................................................323.4. Toplumsal Stat .......................................................................................................... 323.5.Toplumsal Hayatta Neden letiim Kurarz .................................................................323.6. Toplumsal letiim Nedir? ..........................................................................................33

3.6.2. Toplumsal Yaamda Etkili letiim Kurulmas ve Gelitirilmesi........................34UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 38LME VE DEERLENDRME ....................................................................................39

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 41CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................42KAYNAKA ......................................................................................................................... 43


5/50

iii

KOD 90KG00002

ALAN Tm Alanlar in Ortak

DAL/MESLEK Tm Dallar in Ortak

MODLN ADI Sosyal Hayatta letiim

MODLN TANIMIToplumsal hayatta gerekleen insan ilikilerini gzlemlemei yaamnda, sosyal yaamda, eitim yaamnda ve kiiselgeliimde bilgi ve beceriler kazanma materyalidir.

SRE 40/8

N KOUL

YETERLK Sosyal evresi ile etkili iletiim kurmak.

MODLN AMACI

Genel Ama:Sosyal hayatnzda belirli kurallar erevesinde etkili iletiimkurabileceksinizAmalar:

1. nsan ilikilerini dzenleyen kurallara uygun

davranabileceksiniz.2. evrenizle salkl kiisel ilikilerigelitirebileceksiniz.

3. Toplumsal guruplarla salkl iliki kurabilecek vegelitirebileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Snf, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileriortam, kendi kendinizle ve grupla alabileceiniz tmortamlar.Donanm: Snf, televizyon, vcd., dvd., bilgisayar, ktphanevb. materyaller

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra,

verilen lme sorular ile snf iinde oluan tartmalar vekarlkl fikir alverileri sonunda kendinizi lerekdeerlendireceksiniz.

AIKLAMALAR


6/50

iv


7/50

1

Sevgili renci,

nsan ilikileri, toplumda nemli bir yer tutar. Salkl ilikiler kurabilen, dikkatedilmesi gereken kurallar bilen ve uygulayan insan, toplum tarafndan sevilen, saygduyulan birisidir.

Elinizdeki bu modl aile ve i yaamnda, toplum iinde saygn bir yer edinmeniz iinrehber olacaktr. Bu bilgiler sayesinde, insanlarla ilikilerinize dikkat edecek ve daha okzen gstereceksiniz. Toplum iinde, i hayatnda ve zel yaantnzda haklarnz bilecek,istek ve ihtiyalarnz ona gre belirleyeceksiniz.

Her blmn sonunda hazrlanan deerlendirme sorularn cevaplayarakrendiklerinizin pekimesini salayacaksnz.

GR


8/50

2


9/50

3

RENME FAALYET-1

Bu faaliyet sonunda, insan ilikilerini dzenleyen kurallara uygun davranabileceksiniz.

nsanlar giyimleri ile karlanr, dnce ve davranlar ile uurlanr.sznn ne anlatmak istediini dnp not alnz.

Telefonla grme kurallar neler olmaldr? Aratrp not alnz.

Din ve hukuk kurallarnn toplum bar asndan faydalarn aratrplisteleyiniz, bunu snf ortamnda tartnz.

Toplumumuzu dzenleyen kurallarn neler olduunu evrenizdeki kiilerlegrerek reniniz, rendiklerinizi yazl olalrak snfa getiriniz.

1. NSAN LKLERN DZENLEYENTOPLUMSAL KURALLAR

nsanlar toplu olarak yaarlar. Toplum halinde yaayan insanlarn, toplum iindeuymalar gereken kurallara "Toplumsal dzen kurallar" denir. Toplum dzenini salayankurallar insanlarn toplum ierisinde uymalar gereken bir takm emir ya da yasaklarkapsarlar. Emir, insanlarn uymas gereken kurallar; yasak ise, insanlarn yapmaktankanmas gereken hlleri gsterir.

Emirlere, borcunu de, herkese saygl ol, yallara iyi davran eklindekikurallar rnek verilebilir. Yasaklara ise yalan syleme, su ileme, ahlakszlk yapmaeklindeki kurallar rnek verilebilir.

Bireyler yapmalar gerekenleri yapmamalar ve yapmamalar gerekenleri de yapmalarhalinde yaptrm (meyyide) denilen toplumsal tepkilerle karlarlar. Toplum dzeninisalayan kurallara uygun davranlmasnda yaptrmn byk bir rol vardr. nsanlarn,manevi yaptrm olan din, ahlk, grg kurallarna uymalar tamamen vicdanisorumluluklarna braklmtr.

Toplum dzenini salayan kurallar; grg kurallar, gelenek ve grenekler, dinkurallar, ahlk kurallar ve hukuk kurallardr. Bu kurallarn hepsinin kendine zgyaptrmlar mevcuttur. nsanlarn bu kurallara uymalar ise her birinin yaptrm gcne grefarkllk gsterir.

RENME FAALYET-1

AMA

ARATIRMA


10/50

4

1.1. Grg Kurallar

Grg; bir toplumda var olan ve uyulmas gereken sayg ve incelik kurallardr.

Toplum iinde olumlu ilikiler kurabilmek iin baz kurallar vardr, bunlardan biri degrg kurallardr. Kiilerin birbirleriyle karlatklarnda nasl davranmalar gerektiinibelirleyen kurallar, konuma, giyinme, yeme-ime yntemlerini, i yerlerinde, bayramlardave dnlerde nasl davranlacan belirler. Grg kurallarn ineyen kii kaba, tuhaf,bilgisiz ve grgsz diye nitelendirilir. Bu nitelendirmelerin ho olmamas nedeniyleinsanlar grg kurallarna uyma zorunluluu hissederler.

Grg kurallar, iinde yaanan toplumun hukuk, din ve ahlak kurallarndan tamamen

ayr deildir. yle ki her toplumun hukuk ve ahlak kurallaryla grg kurallar arasndayakn bir iliki vardr.

Grg kurallarna uyma insanlar arasnda yaknlama, anlay, hogr ve dayanmaduygusu yaratr. Bu duygular ise insanlar, toplumsal btnlk ve dayanmaya gtrr.

1.1.1. Toplumda Dikkat Edilmesi Gereken Grg Kurallar

Belli bir toplumda yaayan kiiler, karlkl ilikileri kolaylatrmak iin zamanlagrg kurallarn oluturmulardr. Bu kurallar, toplumdaki gelimilik dzeyinin degstergesidir ve insanlarn kendilerine sayg duymalar ile ilikilidir. Bu sayede insanlar,

bakalarna ait olan mektubu okumaz, zel konumalar dinlemez, bakalarnn odasna kapalmadan girmezler.

Toplumumuzdaki baz grg kurallar:

Anne, babaya, yallara ve retmene sayg gsterilir, onlara ters konuulmaz.

ki kii konuurken araya girilmez.

Toplu tama aralarnda yallara, hastalara, hamilelere yer verilir.

Topluluk iinde kulaktan kulaa konuulmaz.

Evde herkes gelmeden yemee balanmaz.

nsandan, "bu" diye sz edilmez.

Merdivenlerin sandan inilir; sandan klr.

nsanlara kar alakgnll ve hogrl davranlr.

Az ak ve aprdatarak yemek yenmez.

Mzik dinlerken bakalar rahatsz edilmez.

Hapururken az kapanr.


11/50

5

1.1.2. Giyinme Konusunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

Giyinmek, insanlar ar scak ve ar souktan korur. Temiz, zenli giyim, pek okkii tarafndan takdir grr. Giyim sadece gereksinim deil, zevk iidir.

Giyimde dikkat edilmesi gereken kurallarn bazlar unlardr:

Kadn ve erkek kendisine uygun kyafetleri semelidir.

Kyafet seerken kiinin ya, fiziki yaps, cinsiyeti, meslei gibi hususlar gz

nnde bulundurulmaldr. Giyilen elbise ile kullanlan aksesuarlar ve renk uyumu, dikkate alnmaldr.

Boyasz ayakkab, tsz ve skk kyafetler giyilmemelidir.

yerlerinde; sade giyinmeye zen gstermek, arya kamadan kendine yakanbulup giymek, kiisel bir tarz oluturmak daha kiilikli bir giyim biimidir.

Resmi toplantlarda koyu renk elbiseleri tercih etmek, toplantnn yerini, zamann vezelliini dikkate almak gerekir.

1.1.3. Karlama, Selamlama, El Skma Konularnda Uyulmas GerekenKurallar

nsanlarn birbirine selam vermeleri, insan ilikileri asndan son derece nemlidir.Birbirini tanyan insanlar, karlatklarnda birbirlerini selamlarlar. yerine, okula, arkadatoplantsna gelenler kendilerinden nce gelenlere selam verirler. Selamlamada gnnsaatine gre iyi dilekler belirtilir. Ayrca, kiilerin ilgilerini, sevgilerini, sayglarngstermeleri asndan selamlama gzel bir balangtr.


12/50

6

1.1.4. Karlama, selamlama ve el skmada uyulmas gereken kurallarunlardr:

Selamlama srasnda abartlm konuma ve davranlardan kanlmaldr.

Toplant veya davetlerde nce evin hanm, sonra dier kiiler selamlanmaldr.

El skmada, nce st makamda bulunanlarn veya yallarn el uzatmalargerekir.

Gerek ilk tanma ve gerekse selamlamada, bayan elini uzatmadka erkeinelini uzatmamas gerekir.

Selamlama, ba eilerek, el kaldrlarak, apka karlarak olduu gibi szle deolur. Gnaydn, yi akamlar, yi gnler gibi.

Selamlanan kiinin yannda bulananlar, selam vereni tanmasalar bile,selamlanan kii ile birlikte selam almalar bir nezaket kuraldr.

1.1.5. Tanma ve Tantrlmada Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

nsan ilikileri tanma veya tantrma ile balar. Tanma ve tantrmann sosyalhayatta nemli bir yeri vardr.

Kii ve gruplar birbirlerine takdim edilerek tantrlrlar. Takdim srasnda erkekbayana, kk bye, ast ste, memur amire, kzlar yal bayan ve baylara, tek kii grubatakdim edilir. Tantrlan kii, tantrld kiinin el uzatmasn beklemelidir.

Bir yabanc ile tanmak gerekiyorsa, ona nce kendimizi tantmalyz. Sonra neamala grmek istediimizi ifade etmeliyiz.

1.1.6. Hitap Etmede Uyulmas Gereken Kurallar

Sosyal ilikilerde bireyler, kiilere bulunduklar statye gre hitap biimlerinibelirlerler. Eer, bireyler arkada veya yatlarsa, birbirlerine adlaryla ve Sen diye hitapedebilirler. Akrabalar ya da ok sk grlen byklerle senli benli iliki kurulabilir. Builikilerde ise insanlar birbirlerinin yalarna, statlerine gre anne, baba, abla, aabey,teyze, amca eklinde seslenebilirler. Daha ok resmi kuruma dayal olan ilikilerde, okulda,

i yerinde, Siz diye hitap etmek gerekir. Ayrca nvanlarna gre de hitap etmek gerekir:retmenim, Mdr Bey, Savc Bey gibi.


13/50

7

Hitap etme srasnda, konuurken el ve kolun ar sallanmas, bararak konuulmas,

argo szcklere yer verilmesi doru deildir.1.1.7. Telefon Konumalarnda Uyulmas Gereken Kurallar

Telefon konumas belli bir eitimi ve beceriyi gerektirir. Telefonla konuurkenuyulmas gereken kurallar unlardr:

Telefon eden, kardaki kiiye kendini tantmal, grecei kiinin adnvermeli.

Yanl numaray evirme halinde zr dilenmeli.

ll ve nazik bir dil kullanlarak uygun bir ses tonu ile konuulmal.

Sekreter aracl ile yaplan telefon grmelerinde astn telefonu st makamdaolana balanmal.

Amirle, bayanla ve bir bykle telefonla grmek gerektiinde bunlarbekletilmemeli, konuma sonunda telefonu nce onlarn kapatmalarbeklenmeli.

Sabah 10.00dan nce ve akam saat 22.00 den sonra telefon etmemeye zengsterilmeli.

Telefonlar gereksiz yere uzun sre megul edilmemeli.

Cep telefonlar uygun olmayan yer ve zamanlarda (sinema, tiyatro, toplant vb.)kapal tutulmal.

Cep telefonu ya da yeni teknoloji ev telefonlar ile arama yaplrken arayankiinin numarasn gizlememesi kar tarafa gven verilmesi bakmndangereklidir.

Grmenin bitiminden sonra ahizeyi serte kapatmann kar tarafa hakaretolduu bilinmelidir.


14/50

8

1.2. Gelenek ve Grenekler (rf ve Adetler)

Toplumda, uzun zaman boyunca olumu ve uyulmas zorunlu saylan ortakdavranlara Gelenek ve Grenekler ad verilir. Tre kavram, gelenek ve greneklerintamamn anlatmak iin kullanlr.

nsan, bakalaryla ilikilerini ve davranlarn toplumun geleneklerini dikkate alarakdzenlemek zorundadr. Aksi halde, topluma uyum salamada sorunlarla karlalr.rnein, Trklerde anneye, babaya, byklere kar saygl olmak bir gelenektir. Dil, din veaile gibi deerlere geleneksel olarak sayg gsterilir.

Gelenek ve greneklerin kkeninde toplumsal deerler yatmaktadr. Toplumsaldeerler, bireylerin dnce, tutum, davran ve yaptlarnda lt olarak ortaya kar.Zamanla bu deerler, bireysel ve toplumsal yaamn dzenini salamak iin norm ve trelere

dnr.

1.2.1. Gelenek ve Greneklere Uymann Salad Faydalar

Bireyler, kendiliklerinden rf ve adetlere uyarlar. Bu alandaki sapmalar bazen toplum,bazen de birey tarafndan engellenir. Baka bir deyile, kuraln yaptrmn bizzat bireyuygulayabilir. Bu durum, doal olarak bireyin kuralla btnleme, onu kendine mal etmedzeyine baldr. Baz rf ve adetler, zorlayc yanlaryla hukuk kurallarna dnr.

Gelenek ve grenekler, nerede, nasl davranlacan belirler. O nedenle ilikilerikolaylatrr.


15/50

9

Sosyal Ynden Faydalar

Toplumlardaki sosyal ilikileri belirlemede ve kolaylatrmada gelenek vegreneklerin rol olduka byktr.

Gelenek ve grenekler, aile ii ilikileri de belirler. Ailenin nasl kurulaca ile ilgilikurallar koyar. Evde anne, baba ve ocuklardan beklenen davranlar belirler ve snrlar.

rnein yallara, komulara davranma biimlerini, doum, lm, dn, bayram vezel gnlerle ilgili davranlar belirler, sosyal yaam kolaylatrr.

Toplum Bar Asndan Faydalar

Gelenek ve grenekler yurtseverlik, kahramanlk, alak gnllk, kanaatkr olma vetutumluluk gibi deerleri ierir. Bu zellikler insanlarn birbirleriyle iyi ilikiler kurmalarnsalar. Toplumda barl ve yakn ilikilerin yaygnlamasnda nemli rol oynar.

rnek olarak, dostlarmzn zel gnlerini anmsamay (doum gn, evlilikyldnm vb.) komularmzla yardmlamay verebiliriz.

1.3. Dini Kurallar

Din, insann inanmas gereken esaslar; yapmas gereken davranlar belirler. Trk DilKurumu Szlne gre din; Tanrya, doast glere, eitli kutsal varlklara inanmayve tapnmay sistemletiren toplumsal bir kurumdur. lkemizde ilahi bir din olan slaminanc yaygndr Az sayda vatandamz da dier ilahi dinler olan Hristiyanlk ve Musevilieinanmaktadr. Dnyann farkl blgelerinde semavi ve semavi olmayan dinlere inananmilyarlarca insan yaamakta ve bu dinlerin koyduu kurallara uymaktadrlar..

Toplumsal ilikileri dzenleyen din kurallar genellikle btn dinlerde benzerlikgsterir. rnein, btn dinlerde bakalarna ktlk etmek, yalan sylemek yasaklanmtr.Drst olmak, yardmsever olmak ise emredilmitir.

Dinin hukuk zerindeki etkisi laik devlet anlaynn benimsenmesiyle azalmtr.Bizde ise Osmanl Devletinin teokratik bir devlet olmas sebebiyle dinin hukuk zerindekietkisi uzun sre devam etmitir. Cumhuriyet dneminde laik devlete geildikten sonra er-hukukun yerini Medeni Hukuk (1926) almtr. 1924 Anayasasnda devletin dininin slmolduu ifade edilirken bu kural 1928 ylnda Anayasa'dan kartlmtr.

Din kurallarnn koyduu emir ve yasaklara aykr davranta bulunan kiiler maneviyaptrmlarla karlarlar. Bu ise, gnahkr olma ve br dnya da Allahn ngrmolduu manevi cezalar eklinde ortaya kar. rnein, yoksullara yardm etmek, dinkurallarnn emirlerinden biridir. Ancak, yoksullara yardm etmeyen bir zengin iin bu dinikural yerine getirmediinden dolay maddi bir yaptrm uygulanamaz.


16/50

10

Din, btn toplumlarda varln srdrmektedir ve srdrecektir. Din, insann

kendisiyle, insann Allahla ve insann dier insanlarla ilikilerini dzenler.

1.4. Ahlk Kurallar

Ahlk kurallar da toplumsal hayatta insanlarn birbirleriyle olan ilikilerinidzenleyen kurallarn banda gelmektedir. Hepimizin bildii gibi Toplum tarafndan bazdavranlarmz "iyi" bazlar "kt" olarak nitelendirilmektedir. yi ve kt ayrm toplumdageerli olan Ahlak kurallarnn bir sonucu olarak ortaya kmaktadr. Ahlk, bir toplumdaiyilik ve ktlk hakknda oluan deer yarglarna gre yaplmas ve yaplmamas gerekendavranlar btnne denir.

Bireyin kendisine kar olan davranlarn subjektif (kiisel) ahlk kurallar dzenler.rnein, yalan sylememek, ihanet etmemek vb. kiisel ahlk kurallarndandr.

Bireyin toplum ve dier bireylere kar olan davranlarn ise objektif (nesnel) sosyalahlk kurallar dzenler. ocuklar, yallar korumak, yoksul durumda olan bir kimseninyardmna komak, bakalarnn canna, malna, namusuna gz dikmemek nesnel ahlkkurallar iinde yer alr.

Ahlk kurallarnn emir ve yasaklarna aykr davrananlarn karlaaca yaptrm dadin kurallarnda olduu gibi manevidir. Yani toplum herhangi bir ahlk kuralninediimizde bizi ayplar, kk grr. Ama bizi sz konusu bu kurala uymaya

zorlayamaz.

Ahlk kurallarnn bazlar kalc olabilirken bazlar zaman iinde deiebilir. Ya dayeni yaam biimlerinin ortaya kmasyla birlikte yeni ahlak kurallar ortaya kabilir.rnein modernleme sreci ile birlikte zellikle kadnlarn ve genlerin toplum iindekikonumlarn belirleyen ahlak kurallar ya deimi ya da tamamen unutulmutur. Genlerinanne babalar ile ykses sesle konumamas, akalamamas gibi. Kadnlarn i hayatnagirmemesi, dar ve ksa kyafetler giymemesi, yalnz balarna dolamamas gibi.

Dolaysyla ahlk kurallarnn yaptrm kiiden kiiye deiir. Kii bu kurallara, deer

verdii lde uyar. Bunun iin ahlk kurallar da toplum dzenini salama konusundayetersiz kalmtr.

1.5. Hukuk Kurallar

Hukuk; kiilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilikilerini dzenleyen ve devletgcyle uyulmas zorunlu hale getirilmi kurallardr. Kanunlarn esas ilevi, anlamazlklarusulne gre zmlemektir. Hukuk kurallarnn uygulanmas, devlet gc ile gerekleir.Hukuk kurallarna uyulmamas halinde yasalarn ngrd ceza ile karlalr (para cezas,hapis cezas gibi).


17/50

11

Toplum yaamn belirlemeleri asndan, hukuk kurallaryla din, ahlak ve grg

kurallar arasnda srekli bir iliki, hatta benzerlik vardr.rnein hrszlk:

Hukuk kurallarna gre sutur.

Din kurallarna gre gnahtr.

Ahlak kurallarna gre ayptr.

nsan haklar da genel hukuk kurallar kapsam ierisindedir.

1.6. nsan Haklar

nsan haklar, devlet karsnda her insann sahip olmas gereken zelliklerin tmdr.

nsan Haklar Evrensel Bildirisi: lk yazl metin 1789 Fransz Devrimi nin yarattnsan ve Yurtta Haklar Bildirisidir. Bu bildiri, evrensel nitelik tad iin ondan sonrabirok lke tarafndan benimsenerek baka anayasalara da esas olmutur. Daha sonra bubildiri yetersiz kalm ve Birlemi Milletler rgtnde ele alnarak bir nsan HaklarBildirisi hazrlanp yaymlanmtr. (10 Aralk 1948). Trkiyede, 1961 Anayasasnda buhaklarn tmne yer verilmitir. Anayasamzn 14 - 34nc maddelerinde Trklerin kiiselhaklar ve zgrlkleri, 34-35inci maddelerinde ise sosyal ve ktisadi haklar gsterilmi vehaklar bylece anayasal gvence altna alnmtr.

Kiinin yasal, maddi, manevi ve kiilik haklar unlardr:

Btn insanlar zgr, onur ve haklar bakmndan eit doarlar. Akl ve vicdanasahiptirler, birbirlerine kar kardelik anlayyla davranmaldrlar.

Herkes rk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya baka bir gr, ulusal ve sosyalkken, mlkiyet gibi baka bir ayrm gzetmeksizin btn hak vezgrlklerden yararlanabilir.

Yaamak, zgrlk ve kii gvenlii herkesin hakkdr.

Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kiiliinin tannmas hakk vardr.Yasalar nnde herkes eittir.

Kimsenin, zel yaamna, ailesine, konutuna ya da haberlemesine keyfi olarakkarlamaz, erefine ve adna saldrlamaz.

Herkesin;

Bir devlet topraklarnda serbeste dolama ve oturma hakk vardr.

Yetikin her kadnn ve erkein istedii kii ile evlenme ve aile kurma hakkvardr.

Mlkiyet hakk vardr, kimse keyfi olarak mlkiyetten yoksun braklamaz.

Dnce, vicdan ve din zgrl vardr.


18/50

12

Dernek kurma ve dernee ye olma, sendika kurma, ye olma (silahsz ve

saldrsz toplanma koulu ile) hakk vardr. Seme ve seilme hakk vardr. Kamu hizmetlerinden eit olarak yararlanabilir.

alma, iini seme, sosyal gvenlik, eit i iin eit cret hakk vardr.

Herkes eitim hakkna sahiptir, istedii dalda eitim alabilir.

Salk ve tbbi bakm hakkna sahiptir.


19/50

13

Aadaki ilemleri tamamladnzda insan ilikilerini dzenleyen kurallara uygundavran sergileyebileceksiniz.

lem Basamaklar neriler

Duruma uygun giyininiz.

Giyinmede Uyulmas Gereken Kurallar balkl yazytekrar okuyunuz. evrenizde giyimine zen gsterenkiilerle bu kurallar karlatrnz Bunu not alparkadalarnzla tartnz.

Giyinirken yanza, mesleinize, bulunduunuzkonuma, mevsime uygun kyafet semeye dikkat

ediniz. rnein, kilolu ve ksa boylu biri iseniz koyurenkli ve boyuna izgili, kk desenli ve vcudusarmayan giysileri tercih ediniz.

Ayrca renk uyumuna dikkat ediniz.

Selamlama, hitap etme,tanma ve tantrmaykurallarna uygun olarak

uygulaynz.

Selamlamak, Tanmak, Tantrmak ve HitapEtmede Uyulmas Gereken Kurallar balkl yazyokuyunuz. Bir arkadanz, bu kurallara uygun olarakbaka bir arkadanzla tantrnz.

Tanma ve tantrmada, selamlamada bayana,yalya ve stlerinize ncelik tanynz.

nan, kltr farkllklar ve kiilik haklarna saygl

olunuz. Bu konu ile ilgili bilgiler iin din, ahlak,hukuk ve insan haklar balkl konuyu okuyunuz.

nsanlarn sizden farkl grleri, inanlar olacaktr.Onlarn d a d ncelerini sayg ile dinleyiniz veeletirilerinizi kar taraf krmadan yapnz

Kurallara uygun telefongrmesi yapnz.

Telefonla Grmede Uyulmas Gereken Kurallarbalkl konuyu okuyunuz. Arkadalarnz veyaknlarnzla telefon grmelerinde bu kurallarauyunuz ve bunu alkanlk haline getiriniz. Snfiinde arakadanzla bir telefon grmesinicanlandrnz, bunu retmeninizle deerlendiriniz.

UYGULAMA FAALYET


20/50

14

LME SORULARI1. Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

2. Boyasz ayakkab, tsz ve skk kyafetler ..kurallarna aykrdr.

3. Toplumda sosyal ilikileri belirlemede ve kolaylatrmada . rolok byktr.

4. Binalarmz, yollarmz, tekniklerimiz, ulatrma aralarmz .

kltrmz gsterir.

5. nsanlar tarafndan oluturulan maddi ve manevi deerleri ile o deerleri ilerikikuaklara iletme aracmza..ad verilir.

6. nsan Haklar Bildirisi, . ylnda ilk yazl metin olarak hazrlanmtr.

7. Toplum iinde var olan ve uyulmas gereken incelik ve sayg kural aadakilerdenhangisidir?A) Ahlak kuralB) Gelenek ve grenek

C) Grg kuralD) Hukuk kural

8. Devlet gcyle uyulmas zorunlu hale getirilmi kurallar aadakilerden hangisidir?A) Hukuk kurallarB) Din kurallarC) Gelenek ve greneklerD) Hibiri

9. Aadaki olaylardan hangisi ahlak kurallarina aykr kabul edilir?A) Otobste yallara yer vermemek

B) Yemekte az dolu iken konumakC) Namaz klmamakD) Szle sarkntlk etmek

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerekkendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetlerinitekrarlaynz.

LME VE DEERLENDRME


21/50

15

UYGULAMALI TEST

Bir arkadanz, anneniz rolndeki bir arkadanzla tantrnz. Uygulamanzaadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evetve hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. nce arkadanz annenize tanttnz m? (kk byetantlr.)

2. Arkadanz, nce annenizin elini uzatmasn bekledi mi?

3. Daha sonra arkadanz elini uzatt ve tokaltlar m?

4. Tokalama srasnda anneniz ve arkadalarnz birbirlerininyzne bakt m?

5. Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi?

6. almanzdan memnun kaldnz m?

DEERLENDRME

Yaplan deerlendirme sonunda Hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise bir sonraki faaliyete geiniz.


22/50

16

RENME FAALYET-2

Bu faaliyet sonunda, evrenizle salkl kiisel ilikileri gelitirebileceksiniz.

Olaylara olumlu bakmann ruh salna faydalarn aratrnz ve not alnz.

Duyu organ engelli bir kiinin davranlarn gzlemleyiniz ve not alnz.

2. KSEL LKLER

2.1. nsan Psikolojisi

Psikoloji, insan ve hayvan davranlarn inceleyen bir bilim daldr. Davranlar,belirli evresel koullar iinde oluan olaylar olduuna gre psikoloji, evre, organizma vedavranlar arasndaki etkileimi inceler.

Etkileimin ana elerinden biri evredir. Organizmann alc sinir ularna etkiedebilen her trl enerji deiikliine Uyarc denir. Krmz bir trafik nn grlmesi,rk bir diten gelen sz gibi

Ayn uyarc karsnda farkl bireyler, farkl davranlar gstermektedir. Eeruyarclar karsnda farkl bireylerin davranlar hep ayn olsayd, psikoloji bilimine gerekkalmazd. nk uyarc bilindii takdirde davrann tahmini (ne olacann bilinmesi) okbasit bir ilem olurdu. zellikle konumak, dnmek ve problem zmek gibi davranlarsz konusu olduunda organizma ile ilgili etmenler, davranlarn oluumuna daha okkatkda bulunmaktadr.

ekil 1.1: Davranlarn oluumu

RENME FAALYET-2

AMA

ARATIRMA


23/50

17

2.2. nsan zellikleri

nsan biyolojik, toplumsal, kltrel ve psikolojik zelliklere sahiptir. Bu zelliklerinsanlar dier canllardan farkllatrr.

2.2.1. Be Duyu

evredeki her trl uyarcy duyu organlar sayesinde fark edebiliyoruz. Eer duyularolmasayd bunlar baaramaz, yaammz srdrmede zorluk ekerdik.

ekil 1.2: Duyularmz

Grme: Grmemizi salayan duyu organmz gzdr ve gzn uygun uyarcsktr. In az ya da ok olmasna gre gz bebei byr ya da klr. Gzdeiki tr alcya rastlanr. Birincisi, gece grmeye yarayan ubuklar, ikincisigndz grmeye yarayan konilerdir. ubukuk ve konilerdeki a duyarl renkhcreleri farkldr. Bu da insanlarn hangi renkleri daha kolaycagrebileceklerini belirler. Renkler, konilerdeki renk hcrelerinin farkllsayesinde alglanr. Bireylerin ayrntlar alglayabilmesindeki duyarlla,

Grsel Keskinlik ad verilir. Grsel keskinlii fazla olan kiiler k ve renktekideimeleri, nesnelerdeki ayrntlar daha abuk fark ederler.

itme: itme duyu organmz kulaktr. Kulan uygun uyarcs olan ses,titreen bir cismin yaratt hareketlerin bir ortamda iletilmesi sonucu ortayakar. Ses genellikle hava ya da su dolu bir ortamda kulaa iletilir. Titreimler,d kulak araclyla toplanr.

Koklama: Koku alma duyu organmz burundur. Kimyasal uyarclar,koklamada burnun alc hcrelerinin emebilecei gazlarn iindedir. Birka gaz

molekl bile koku duyumunu uyarmak iin yetebilir. Koklama ve tat almaarasnda yakn bir iliki vardr. Burnumuzu ve gzmz kapatarak yediimiz


24/50

18

bir yiyecei, ac, tatl, eki, tuzlu biiminde ayrt edebiliriz, ancak yediimizin

ne olduunu anlamayz.

Tat alma: Tat alma duyumuzun organ dildir. Dilde bulunan tat tomurcuklar,ilerine szan kimyasal maddeler yoluyla bu duyumu balatr. Genel olarak,dilin u ksm tatlya, n-yanlar tuzluya, arka-yanlar ekiye ve arka ksm daacya duyarldr.

Dokunma: Deri bir deil drt ayr duyunun organdr. Bunlar, dokunma, scak,souk ve ar adlarn alr. Derinin bir blgesi belirli bir duyum iin duyarliken, baka bir blgesi baka bir duyum iin duyarldr. Yani dokunma, ar,scak ve souk duyumlar derinin her yerinde ayn dzeyde ortaya kmaz. Buna

da Nokta Duyarll denir.

2.2.2. Dnme

Bu kitab okurken dnmektesiniz, okuduklarnz ile kendi yaantlarnz vebilgileriniz arasnda iliki kurmaktasnz. nsanlar uyank olduklar zaman genelliklednrler. Dnememek zor bir itir. Herhangi bir ile megulken dncelerimiz bakabir konuya kayar. rnein, ders dinlerken akam evde olanlar veya bugn yapmayplanladnz ileri dnyor olmanz mmkn ve genelde bu herkesin yaad eylerdir.Bu durumlara Hayal Kurmak denir. hayal kurmak da bir dnme biimidir.

Dnme; olay ve nesneler yerine onlarn simgelerini (sembol) kullanarak yaplanzihinsel bir ilev ve sorunlara zm arama yoludur.

2.2.3. renme

renme kavramnn kapsam ok genitir. nsanlar renmeye, doduktan hemensonra balayarak nce aileden ve evreden, okulda retmenlerinden, arkadalarndan,kitaplardan, deneyimlerinden, ksaca yaam boyu karlat herkesten ve her eydenetkilenerek davranlarn deitirir, gelitirir ve mrlerinin sonuna kadar devam ederler.

renme, yaantsal deneyimler yoluyla davranlarda deiiklik oluturma srecidir.Farkl bir deyile renme, yaant rn, kalc izli davran deiikliidir.

2.2.4. Zek

Zek, zihinsel becerilerin tmdr. Zekda kaltmn ve evrenin rol byktr.Dnyay anlama, tanma, deerlendirme konusunda zek, bilgileri kazanma gc olarakortaya kar. Bylece zek, kaltsal faktrlerden, sinir sistemi ve duyu organlarnn biyolojikyapsndan etkilenir.

yi bir evrede byyen, sevgi ve ilgi gren ailelerin ocuklarnn daha zeki olduu

gzlenmitir.


25/50

19

2.2.5. Duygu

Duygu ve heyecanlar olmakszn yaam ok skc olurdu. Duygu ve heyecanlaryaama renk katar, yaamn tuzu biberi olurlar. Okula baladnz ilk gnn heyecannhatrlayn. ocukluk gnlerinin ac d krklklar bile hatrlandnda elence kayna olur.

nsanlar, i ve d dnyadan etkilenir. Bu etkiler onlarda holanma ve ac duyma gibiiki ekilde ortaya kar. Holandmz eyi sever, ona yaklarz. Holanmadklarmzdan dakaarz, ite bu duruma Duygu denir. Bir baka ifadeyle duygu, duyumlarn organik veruhsal yaanty etkilemesi anlamndadr.

Duygulanma ise baz uyarlarn ve fizyolojik ilevlerin i dengeyi ve ruhsal yaanty

olumlu veya olumsuz etkilemesi ve bu etkinin bilinte anlam kazanmas dr.

2.2.6. Dikkat

Derste retmeni anlayarak dinleyen ve aklndan baka bir ey geirmeyen rencidikkat halindedir. Televizyonda nemli bir haberi izleyen veya ok sevdii bir arkadandancep telefonuna gelen mesaj okuyan insan, dikkat halindedir. Bir yemein tuzluluk derecesiniveya tadn anlamaya almak, burnumuza gelen kokunun neye ait olduunu anlamayaalmak, dikkat halidir. Bu ve benzeri eyleri anlamaya almamak, gerei gibi yapmamakdikkatsizliktir. Ders anlatan retmeni, kendini zorlad halde dinleyemeyen, aklna gelenbaka eyleri kafasndan atamayan renci dikkatsizdir.

Dikkat; btn ruhsal faaliyetin ve uyarcnn bir duyumda ve bir davrantatoplanmas, bir ynelmedir. Dikkat, zihin almasnn ve duygularn bir uyarc zerindetoplanmas halidir.

2.2.7. Unutma

rendiimiz her eyi hatrlayabilseydik ne iyi olurdu. Hepimiz kocaman bir bilgideposu olurduk. Ayrca renme iin ok zaman harcamazdk. nk, unuttuklarmzyeniden renmek zorunda kalmazdk. Gerekte, rendiklerimizin ounu, ok abukunuturuz. Unutma, renmenin tersi olan bir bellek ilevidir. Yani renilenlerin zihinde

yeniden canlandrlamamas olaydr.

2.2.8. Merak

nsanlarn bilmedikleri bir eyi anlamak veya renmek iin duyduklar istektir.

Gnlk yaamda merakl olmak, bazen olumsuz karlanr. Sorulmamas daha uygunolan sorular soran kiiler, olumsuz nitelikteki merakllardandr. Bu tip kiiler etrafndakilerirahatsz ederler. Eer merakmz yeni gelimeleri, ile ilgili deiiklikleri renmeye ynelikolursa takdir edilen, istenilen bir davran saylr.


26/50

20

2.2.9. Kskanlk

Kskanlk; kendinden stn, baarl, gzel, mutlu, olanlara katlanamamak diye detanmlanabilir. Kskanlk, olumsuz duygulardan biridir. Ayrca kskanlk, dmanlk vekzgnlk duygular ve kendine gvenmeme ile de yakndan ilgilidir.

2.2.10. Gelime

Gelime; doum ncesi dnemden lme dek bireylerin yaamlarnda dnem dnemoluan deiiklikler biiminde tanmlanr. Byme ve olgunlama kavramlar ile deilikilidir. Byme, bireylerin fiziksel olarak deimeleridir: Boyun uzamas, kilonunartmas gibi. Olgunlama, organlarn belli bir ilevi yerine getirebilecek hale gelmesidir.

rnein; 2-6 ya arasndaki bir ocuk kendi yemeini yemeyi, giyinmeyi baarabilir.

2.2.11. Davranlar

Davran; insanlarn gzlenebilir hareketlerini kapsad gibi duygular, tutumlar vezihinsel sreleri dier bir deyile, dorudan gzlenemeyen tm isel olaylar kapsar.

nsanlarn; beslenmek, barnmak, ac veya ary dindirmek, sevmek, sevilmek, takdiredilmek gibi ihtiyalar onlarn davranlaryla belirlenir.

2.2.12. Gdler

Gd, canllar belli hedeflere ynelten ihtiya, istek ve drt gibi davranlardr.rnein, kiinin susuzluk ihtiyacn gidermek iin bir eyler imesi, cannn skntsngidermek iin eitli ilerle uramas, gdsel davranlardr.

Gdsel davranlarn bir ksmnn fizyolojik ihtiyalardan kaynakland, birksmnn da sosyal ilikiler iinde renildii kabul edilir. rnein, organizmadaki su,oksijen ve kan ekeri oranlar, alk, susuzluk, s derecesinin dzenlenmesi gibi gdseldurumlar, sinir sistemi ve dier fizyolojik sreler tarafndan kontrol edilmektedir. Belli birite baarl olma istei, para ve toplumsal stat kazanma istekleri fizyolojik deil, renilengdlerdir.

Eksiklerin giderilmesi ynnde organizmada beliren gce Drt, ihtiyac gidermekiin gsterilen eilime de Gd denir.

Gd- drt ilikisi aadaki gibi aklanabilir.

ekil 1.3: Gd, drt likisi


27/50

21

2.2.13. Deer Yarglar

Toplumsal deerlerden bazlarn, doruluk, namus, baar, dayanma olaraksayabiliriz.

Deer yarglar, davranlar belirlemede nemli bir etkendir. Sahip olunan deeryarglar yaa ve zamana gre deiebilir. Kuaklar arasnda farkllklar gsterebilir.rnein, lise dzeyinde bir gen kzn ailesi, kar cinsle arkadalk etmesini, gece daryakmasn istemezken, ergenlik andaki bir delikanl iin bunlar doal davranlar olarakkabul edilir.

2.2.14. uur (Bilin)

uur, kiinin olaylarn ve evrenin farknda olmasdr. Kiinin kendi yaptklarnn,dndklerinin, hissettiklerinin neler olduundan haberdar olmasyla ilgilidir. Olaylaryayorken, kendisinin bilincinde olan kii, olaydan nasl etkilendiini bilir. Bilinli kiininevreyle ilikileri de iyidir. Dolaysyla baarlar da yksektir.

ok bilinli insan diye adlandrlan kii, etrafnda olup biteni kolaylkla alglayan,farkna varan ve gereki olarak deerlendiren kiidir.

2.2.15. Kiilik

Kiilik, insann toplumsal hayat iinde edindii ve onu dier insanlardan ayrt edenalkanlklar, davranlardr.

Kiilik; tutum, deer, umut, sevgi, nefret, alkanlk gibi zelliklerden oluur. Kiilikkavram ile karakter kavram her zaman birbirine karr. Bu kavramlar birbirinden farkldr.Karakter, kiiliin deerlendirilmesi ile ilgilidir. Bir kii iin Arkada canls, drst,sevecen. derken onun kiilii deerlendirilmektedir. Fakat aslnda karakterikastedilmektedir.

Kiiliin gelimesinde, kaltm ve evrenin etkileimi de nemlidir.


28/50

22

YAAMIN YANKISI

Bir aile piknie gitmiti. Anne le yemei iin yanlarnda getirdikleri yiyeceklerihazrlarken baba ve olu da ormanda yrye kmaya karar verdiler.

Uzun bir trmantan sonra dzle ktklarnda ocuun aya bir aa kknetakld ve ocuk yuvarlanarak bolua dt. Derken can yanan ocuk avaz kt kadarbaryordu: Ahhh!

Ayaa kalkmaya alrken ileride bir dan tepesinden Ahhh! diye bir ses duydu.aknlkla babasna bakt. Sesin babasndan gelmediini anlaynca merakla bard: Senkimsin?. Ald yant Sen kimsin? oldu. ocuk gelen yanta sinirlenip Sen bir

korkaksn! diye bard.

Dadan gelen ses: Sen bir korkaksn! diye yant verdi. ocuk babasna dnp Babane oluyor byle ? diye sordu.

Olum diye sze balad babas Dinle ve ren. . Daa dnp Sana hayranmdiye bard. Yant hemen geldi Sana hayranm. Baba tekrar bard: Sen muhteemsin.Gelen yant Sen muhteemsin. oldu.

ocuk, babasn dikkatle izlemesine karn ne olduunu bir trl anlayamamt.Babas, soran gzlerle bakan oluna aklamaya devam etti: nsanlar buna Yank derler

ama aslnda bu yaamdr..


29/50

23

Kendinizi fiziksel ve ruhsal ynden tanmlayan zelliklerinizi yaznz ve isimbelirtmeden arkadanza okutunuz; sizi tanyabilecek mi?


Fiziksel ynden kendininizideerlendiriniz.

nsan psikolojisi ve insan zellikleribalkl konuyu okuyunuz.

Ruhsal ynden kendininizideerlendiriniz.

nsan psikolojisi ve insan zellikleribalkl konuyu okuyunuz.

UYGULAMA FAALYET


30/50

24

LME SORULARIBu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak

lnz.

1. Bireylerin ayrntlar alglayabilmesindeki duyarlla .. ad verilir?

2. Dilin u ksm . duyarldr.

3. Zihinsel becerilere ad verilir?

4. Organlar belli bir ilevi yerine getirebilecek hale gelmesine..ad verilir.5. Kiinin olaylarn ve evrenin farknda olmasna .. denir.

6. Davranlarn oluumunu salayan etkenler aadakilerden hangisidir?A) evre-Zaman-UyarcB) Kaltm-evre-UyarcC) Uyarc-Zaman-KaltmD) evre-Zaman-Kaltm

7. rk bir diten gelen ar nedir?

A) EtkileimB) UyarcC) KaltmD) Organizma

8. Eksikliklerin giderilmesi ynnde organizmada beliren gce ne ad verilir?A) DrtB) GdC) uurD) Gelime

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerekkendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetlerinitekrarlaynz.

LME VE DEERLENDRME


31/50

25

UYGULAMALI TEST

Kendinizi ve arkadalarnz fiziksel ve ruhsal ynleriyle tantan paragraflaryaznz. simlerini yazmadan paragraflar baka arkadalara datnz.Arkadalarn bu kiileri tanyp tanyamadn test ediniz. almanzaadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE



1. Her bir arkadanz nce fiziksel ynleriyle tanttnz m?

2. Daha sonra ruhsal ynlerini tanttnz m?

3. Davran ve kiilik zelliklerini yansttnz m?

4. Paragraflarn yazl olduu katlar farkl arkadalaradattnz m?

5. Arkadalarnzn paragrafta tantlan kiiyi bulmasn

istediniz mi?6. Arkadalarnz, tantlan kiileri tanyabildi mi?



DEERLENDRME

Yaplan deerlendirme sonunda Hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise bir sonraki faaliyete geiniz.


32/50

26

RENME FAALYET-3

Bu faaliyet sonunda, toplumsal gruplarla salkl iliki kurabilecek vegelitirebileceksiniz.

evrenizdeki aile biimlerini aratrnz, Aileler hakkndaki grlerinizi not alarak snf ortamnda tartnz.

Hangi meslei seeceksiniz? Neden? Seeceiniz meslekle ilgili aratrmayapnz ve not alnz.

nsan haklar ihlali olduunu dndnz gazete haberlerini keserektoplaynz, snfta tartnz.

3. BREY VE TOPLUMSAL LETM

3.1. Toplumsal Gruplarnsan, yaamak iin fiziksel ve ekonomik ihtiyalarnn giderilmesi bakmndan

olduu kadar, kiisel gelimesi ve doyumu bakmndan da dier insanlara bamldr.nsanlar gibi hayvanlar da gruplar halinde yaar, yardmlama ve ibirlii yaparlar. Ancaktoplum ve toplumsal grup kavramlar insanlar iin kullanlr.

3.1.1. Aile Gruplar

Aile; iinde insan trnn retildii, toplumsallama srecinin ilk ve en etkili biimdeyer ald, ana-babalar ile ocuklar, arasda birincil ilikilerin kurulduu, ekonomiketkinliklerin yer ald bir toplumsal kurumdur.

RENME FAALYET-3

AMA

ARATIRMA


33/50

27

3.1.2. Aile Biimleri

ye Says Bakmndan;

ekirdek Aile: Kar-koca ve evlenmemi ocuklardan oluur.

Geni Aile: Kan ba olanlardan ve onlarn ekirdek ailelerinden oluur.

Aile yeleri Arasnda Otoritenin Dalm Bakmndan

Ataerkil Aile : Babann egemenliine dayal aile.

Anaerkil Aile : Annenin egemen olduu aile.

Eitliki Aile : Baba ve annenin eit otoriteye sahip olduu aile.

Evlenme Biimleri Bakmndan, Elerin Saysna Gre:

Tek eli aile (Monogami): Bir erkek ve bir kadnn evlenmesiyle oluanaile.

ok eli aile (Poligami): Bir erkein ya da bir kadnn birden ok eleayn anda evli olmasdr. kiye ayrlr:

o ok karllk (Polyandri): Erkein, birden ok kadnla aynzamanda evli olduu aile.

o ok kocallk (Polijini): Bir kadnn birden ok erkekle aynzamanda evli olduu aile.

Soyun Belirleni Biimine Gre

Baba soyluluk : ocuklarn, torunlarn ayrcalk ve devlerininbaba soyundan geldii aile.

Ana soyluluk : ocuklarn, torunlarn ayrcalk ve devlerininana soyundan geldii aile.

ki soyluluk : ocuklarn, torunlarn ayrcalk ve devlerininana ve baba soyundan geldii aile.

Evli iftin Oturma Yerine Gre

Babayerlilik (Patrilokalite): Evlenen ift, kocann ailesiyle oturur.

Anayerlilik (Matrilokalite) : Evlenen ift, kadnn ailesiyle oturur.

Ev ama (Neolokalite): Evlenen ift kendi balarna oturur.

Elerin Toplumsal yelii Bakmndan

ten Evlenme (Endogami):Ayn boy, ky, kabile vb. toplumsalkmenin yeleri arasnda evlenmelere izin verme.

Dtan Evlenme (Exogami):Ayn topluluk yeleri arasnda evlenmelerinyasaklanmas.


34/50

28

Paylamak

Yaam, yaamay Mutluluk, glmsemeyi Sevgi, hak etmeyi Vefa,anmsamay Dostluk paylamay bilenler iin vardr sanlmasna karn gerekte bu,bildiklerini uygulayabilenler iin vardr.

3.1.3. Komular

nsan ilikilerinin gerekletii bir dier ortam, komuluktur. Aile ortam naslzorunluluk ortam ise komuluk da zorunlu beraberlii gerektiren bir ortamdr. ncelikleapartman komuluu yakn beraberliin tipik bir rneidir. Zorunlu olarak yz yzegelmenin gerektii insan ilikilerinin salkl olmas, huzurlu yaamn artdr.

Acil bir durumda komusunun yardm herkes iin gerekebilir. Ev alma komu alatasz, Komusu aken, kendisi tok yatan bizden deildir. Hadisi, komuluk haklarn veilikilerini vurgulayan deerlerimizdir.

3.1.4. Arkada Gruplar

Arkadalk ilikileri, kiileri olgunlatran ve onlar sosyal varlklar haline getirennemli bir olgudur.

nsanlar aras iletiim kurulduktan sonra ilikilerin daha youn olmas beklenir. Buyoun ilikiler dneminde (arkadalk grubunda) kiilerin ncelikle kendi kendilerini sonrada kardaki arkadan tanmalar salkl ilikiler asndan nemlidir.

Arkadalk ilikileri ocuun evinde karlanmayan nemli gereksinimlerdendir.Arkada edinmek ve ilikiyi srdrmek, belli bir olgunluk ister. Bu bakmdan bir insannsosyal ve ruhsal olgunluunu, arkadalarna bakarak tahmin ederiz. Atalarmzn Banaarkadan syle, sana kim olduunu syleyeyim. sz arkadalk etkileimine iaretetmektedir.


35/50

29

3.1.5. Meslek Gruplar

Her meslein yeleri kendi karlarn ve haklarn korumak, sorunlarn dile getirmekamacyla rgtlenir. Gnmzde ayn meslek yelerinin bir araya gelerek rgtlenmeleri,demokratik yaantnn da bir gerei olarak kabul edilmektedir.

Meslek gruplar, grubun gerektirdii salkl insan ilikilerine zen gsterdikleri gibi,mesleki rgtlenmenin artlarna da dikkat etmelidir. Bu artlar, meslek sahibinin meslekibilgisi (teorik ve pratik), meslee giri denetimi (yelik sertifikas), meslek ahlak ve almazgrldr. Ayrca her meslein, meslek grubu olarak zellikleri vardr.

eitli yollarla ok para kazanmak, stats yksek bir meslek sahibi olmak, mutlulukiin yeterli olmamaktadr. Bunun rneklerini toplumda gryoruz.

Meslektann kazanmasn istemeyen ve meslek arkadalaryla ibirliinden kananbir insann mutlu ve huzurlu olduu sylenemez. Bu nedenle, ayn meslek elemanlarnn biraraya gelerek oluturduklar meslek gruplar, insan ilikilerinin gelitirilecei ortamlar olarakdeerlendirilmeli ve desteklenmelidir.

3.1.6. Bask Gruplar (Sendika, dernek, siyasi parti vb.)

Sendikalar, alanlarn haklarn korumak, gelitirmek, eitim ve verim dzeylerini

ykseltmek amacyla oluturulan kurumlardr.Sendikalar, yelerinin sosyal ve ekonomik haklarnn korunmas ve gelitirilmesiniamalar. Bu en doal hakkn salanmas idealine, salkl insan ilikileriyle ulalabilir.

Dernekler, belli bir amac gerekletirmek zere kurulan sosyal kurumlardr. Vakflarda benzer amala kurulan sosyal kurumlardr. Sosyal yardmlama kurumlarnn znde,insanlar arasnda iyi ilikiler kurarak, belli amalarn gereklemesi dncesi vardr.

Siyasi partiler, toplumsal ve demokratik yaantnn gerei olarak kurulan siyasigruplardr. Partilerin de amac sonuta topluma hizmettir. Partilerin siyasal hizmet aralarolduu, temelde insan mutluluunun esas alnd akldan karlmamaldr. Hrs, fke,

tutarsz iddialar ve yapc olmak yerine ykc davranlar siyasi hareketlilii bozan


36/50

30

yanllklardr. Her tr ve dzeyde faaliyet gsteren sosyal kurum ve kurulular amalarna

dzenli insan ilikileriyle ulaabilirler.

3.1.7. Oyun Gruplar

Baz anne-babalar, ocuunun yatlaryla oynamasn engeller. ocuuna hem anne-baba, hem de arkada olabileceklerini sanrlar. ocuuyla yer, ier, oynar, gezerler. Byleceocuklarnn yatlaryla ilikisini ya aktan ya da dolayl olarak kstlarlar. Byle anne-babalar ya ie dnk bir yaam srdrdklerinden, ya da ar koruyucu anne-baba tutumugsterdiklerinden bu yolu semektedirler.

Oysa ocuun kendi yatlar ile oyun gruplarna katlmas, kendine gvenmesi,kendini kolay ifade edebilmesi salkl bir kiilik gelitirmesi asndan nemlidir.

3.1.8. Okul Gruplar

Aileden sonra ikinci temel sosyal grup, ocuun okulu, snf ve arkadalardr. Busosyal evrede, renci-retmen ilikisi ocuun kiiliini oluturan temel etkendir.

Okulda insan ilikileri eitli dzeylerde devam eder. ocuun sra arkadalarylailikileri, grup yeleriyle eitsel kol almalarndaki grev ilikileri, snf arkadalilikileri, servis arkadal ilikiler ve dier snflardaki rencilerle ilikileri okuldaki insanilikilerine rneklerdir.


37/50

31

3.2. Toplumsal Etkileim

nsanlar toplumda her vesileyle etkileimde bulunurlar. Evde, okulda, i yerinde vearkadalk gruplarnda.

Etkileim; ortak eylemin, ortak eyleme katlanlar (kiiler) tarafndan grlen duygusalgcdr.

Etkileimler, bir grubun yeleri arasnda veya bir grubun bir yesiyle btn gruparasnda oluan alma-verme srecidir. Etkileimin duygusal yn ile ilgili kavramlarunlardr:

yi niyet n yarg

Sevgi

Sayg

Hogr

Fedakrlk

Sevmek ve Sevilmek

Sacha Guitrye Dnyada en gzel ey nedir? diye sordular.Guitry, bu soruyu Sevmek diye yantlad.Peki, ondan sonra?Sevilmek. dedi, Guitry.Neden sevmek, sevilmekten daha gzel? diye sordular.Guitry, nsan, dedi. Sevdiinden, sevildiinden daha ok emindir de ondan..

nsanlar ve n yarglar

Einin lmnden sonra kydeki evinde tek bana yaamak zorunda kalan hamile birkadn vard. Kadn gndzleri tarlada alr, akam olunca da evinin yolunu tutard. Bir gn

eve dnerken yol kenarnda bulduu yaral bir gelincii acyarak kucana ald ve evegtrd. Evcil bir hayvan olmayan gelincik, zamanla uysallat. Eve ve kadna o kadaralmt ki, kadnn yanndan bir an bile ayrlmaz olmutu.

Birka ay sonra kadnn ocuu dodu. Eve nee ve mutluluk getiren bu kkyavruca gelincik de ok sevmi, artk ailesi olarak grd bu anne ile yavrucaa gnldenbalanmt. Kadn tek bana tm zorluklara katland. Bylece gnler geti.

Eve yiyecek alabilmek iin almak zorunda kalan kadn, bir gn yavrusunugelincikle evde yalnz brakarak, almak zere tarlaya gitti. Yorucu bir gnn ardndanakam eve dnen kadn, gelincii az kanl bir halde yerde yatarken bulunca beyninden

vurulmua dnd. ldrmasna yerde yatan gelincie saldrp, orackta hayvan ldrd.Tam o srada bebein odasndan bir alama sesi gelince, anne doruca odaya yneldi ve


38/50

32

heyecanla odaya girdi. Odada beii, beiin iinde glckler datan bebeini ve bebein

yannda duran paralanm ylan grd.Ne kadar hazin bir ada yayoruz. Bir n yargy ortadan kaldrmak, bir atomu

paralamaktan daha g

A.Einstein

3.3. Toplumsal Rol

Bireylerin tm yaamlar; bir aile yesi (baba, koca, kar, ocuk, abla, aabey, day,teyze vb.), bir iyeri yesi (mdr, memur, hizmetli, doktor, mhendis, ii vb.), bir dernek

yesi (bakan, ye, ynetim kurulu yesi, deneti vb.), bir arkada grubu yesi, bir ky yada mahalle yesi vb. olarak gemektedir. te bireylerin bir yerde baba, bir baka yerde oul,bir nc yerde mdr ya da memur, bir drdnc yerde dernek yesi, be inci yerde okul-aile birlii yesi olarak toplumsal rolleri vardr ve bireyler bu rolleri stlenmekdurumundadrlar.

3.4. Toplumsal Stat

Gruptaki her role grup yeleri tarafndan az ya da ok, olumlu bir deer yklenir. Bazroller genellikle olumlu dierleri ise daha az olumlu deerlendirilir. Stat, bu rolkonumlarnn deerlendirilmesine iaret eder. O halde konum, kiinin sosyal yapdaki yerini,stat de grup yesi tarafndan bu konumun deerlendirilmesini ifade eder. Meslei, eitimi,geliri, sosyo-kltrel evresi, ailenin gemii kiinin statsn belirler.

Statler iki grupta ele alnr:

Edinilmi Stat: Bireylerin yetenek ve becerilerine bakmadan bir statyegetirilmesi (kayrlm kiiler)

Kazanlm Stat: Bireylerin baar ve becerilerin uygun mevkilere atanmas

3.5.Toplumsal Hayatta Neden letiim Kurarz

nsann sosyal hayatta varln srdrebilmesi iin mutlaka iletiim kurmas vesrdrmesi gerekmektedir. Birey ailede, okulda, iyerinde, sokakta, bankada, hastanede,komuda, elence yerlerinde, alveri merkezlerinde kendini ifade edebilmek, duygu vedncelerini, isteklerini doru biimde aktarabilmek iin mutlaka iletiim kurmaya ihtiyaduyar. nsanlar iletiim kurmaya iten farkl nedenler vardr. Bu nedenleri ksaca ylesralayabiliriz.

Varolmak: Birey sosyal bir varlk olarak yaamna devam eder ve toplumlailikileri erevesinde kendi varln anlamlandrr. Toplumsal ilikiler vebireyin toplumsal kimlikleri olmadan tek bana varln srdrmesi neredeyseimknszdr. Birey yaamn srdrebilmek iin toplumsal evrenin varlna


39/50

33

ihtiya duyar. Bu evreyle iletiim kurarak kendini tantr ve kabul ettirir. Ayn

biimde toplumu tanyabilmek iinde iletiim kurmas ve toplumsal evresiyleilgili bilgi toplamas gerekmektedir. Ksaca birey toplumsal bir varlk olarakvarolabilmek ve varln srdrmek iin iletiim aralarn, yntemlerini veetkinliklerini kullanmak zorundadr.

renmek: nsan toplumsal bir varlk olarak yakn evresinden balayarakyesi bulunduu toplumdan, ehirden, lkeden, dnyadan haberdar olmak ister.nsann evresinde olup biten olaylar kendisini ve ailesini, sevdii insanlar daetkilediinden evresinde olup bitenlere kaytsz kalamaz. nsann evresinitanmas, bilmesi, bilinmezlere ve ulalmazlara ait belirsizlikleri azaltmas iinrenmeye ihtiyac vardr. Bunun iinde sosyal yaamda etkili biimde iletiimkurmas gerekir.

Paylamak: Her birey sosyal hayatta, paylama gereksinimi duymaktadr.Grd gzel bir manzaray, izledii bir sinema filmini, bana gelen zc birolay, yaad bir hakszl, yeni rendii gzel bir iiri paylamak istemeyenyoktur. nsanlar aras sosyal iletiim olmadan ortaklk kurulamaz, karlklanlay oluturulamaz ve toplumsal onay salanm olamaz. Bilgi dnce veduygu paylam gereklemeden renme, yenilik yapma, dzenleme vedzeltme yoluyla geliim ve deiim salanamaz.

Etkilemek ve Ynlendirmek: Bireyin toplumsal yaamda amalarnaulaabilmesi iin dier insanlar ve gruplar zerinde olumlu izlenim oluturmasgerekmektedir. Baka insanlar ikna etmeden yapmak istediimiz pek ok eyigerekletiremeyiz. nsan tek bana yaamn srdrebilmesi ve kendinigerekletirip mutlu bir birey olabilmesi iin yapmas gereken birok eyiyapamaz. Baka insanlarla, iblm, ibirlii ve ortaklk kurmak ve srdrmekzorundadr. Bunu gerekletirmek iin toplumsal yaamda baka birey vegruplarla ayn duygu, dnce ve amalara ynlenmesi ve ayn konulardabeklenti ve hedeflere sahip olmas gerekmektedir.

Mutlu olmak: Birey doal ve toplumsal yaamda kendisinden ve evresindenkaynaklanan eitli olumsuzluklar yaar. Bunlarn sonucunda zlebilir veumutsuzlua kaplabilir. Oysa insan doas gerei kendini mutsuz edenolaylardan, insanlardan ve durumlardan uzaklamak, elenceli ve hoa vakitgeirmek eilimindedir. Bu nedenle birey kendini iyi hissedebilecei, birlikte

iyi vakit geirebilecei, olumlu ve nitelikli iletiim kurabilecei insanlara vegruplara ihtiya duyar. Sosyal hayatta iletiim kurmann en temel amalarndanbiri bireyin kendine mutluluk veren etkinliklere ihtiya duymasdr.

3.6. Toplumsal letiim Nedir?

Toplumsal iletiim; kii grup ve kurum gibi toplumsal birimler arasndaki mesajalveriidir. Toplumsal iletiim trlerini yle snflandrabiliriz;

Kiileraras letiim

Kii grup iletiimi Kii rgt iletiimi


40/50

34

Gruplararas letiim

Grup rgt iletiimi rgtleraras letiim

Toplumsal iletiim bireyin ve sosyal gruplarn varln srdrebilmesi asndanolmazsa olmazdr. Sosyal iletiimin zelliklerini yle sralayabiliriz.

Toplumsal birimler arasnda bilgi, anlam, duygu ve dnce alverii salar.

Toplumsal birimler arasnda gerekli ilikilerin kurulmasn ve toplumsalyaamn srekliliini salayan bir olgudur.

Mesaj gnderen kaynak kii ve mesaj alan hedef kii asndan insan

davrann ifade eder. Psikolojik bir boyutu vardr. Kaynak, hedef, mesaj, iletiim kanallar ve aralar gibi iletiim srecinin

unsurlarnn birbiriyle ilintili olduu bir sistemdir.

Toplumsal iletiim yalnzca bir defa olup biten bir eylem deil, kesintisizdevam eden ok ynl bir sretir.

3.6.1. Toplumsal letiimin levleri

Genel olarak iletiimin ilevleri; bilgilendirme, yneltme, dzenleme, sosyalleme veikna etme yoluyla alcnn bilgi ya da davrann etkileme olarak saylabilir. Bunlara ek

olarak toplumsal iletiimin en temel ilevlerini de yle sralayabiliriz;

Toplumsal yaamda uyumun olumasn salamak

Toplumsal yaamda etkili liderliin salanmas

Toplumsal yaamda motivasyonun salanmas

Anlaml sosyal ilikiler oluturulmas

Toplumsal yaamda ortaya kan sorunlarn zlmesi ve doru kararlarnalnmas

atmalarn ynetimi, mzakere etme ve pazarlk

3.6.2. Toplumsal Yaamda Etkili letiim Kurulmas ve Gelitirilmesi

Bireyin toplumsal yaamda baarl ve mutlu olmas etkili iletiim kurmas vesrdrmesi ile dorudan ilgilidir. Nasl etkili iletiim kurulacan bilmek ve uygulamakolumlu bir sosyal yaam iin son derece nemlidir. Bu nedenle etkili iletiim kurmak vesrdrmek iin aadaki noktalara dikkat etmek gereklidir.

letiim kurarken basit ve ak bir dil kullanmak gereklidir.

letiime hedef kii veya kurumlarn en fazla ilgisini ekecek konularlabalanmal ve bylece diyalog yolu almaldr.


41/50

35

Etkili iletiim kurabilmek iin aktif bir dinleyici olmak ve kardaki kii ve

kiileri dikkatle dinlemek nemlidir. letiim kurarken hem ar bilgi yklenmekten hem de kar tarafa ar bilgi

yklemekten kanmak gerekir.

letiim srecinde geri bildirim almak ve geri bildirimde bulunmak son derecenemlidir. Teekkr mektuplar, iade ziyaretleri, davetler iletiim srecindegeri bildirim srecine rnek olarak verilebilir.

3.6.2.1. Baarl Toplumsal letiimin Bileenleri

Etkili Konuma

Konuma, insan dier canllardan ayran dnme, muhakeme edebilme gibizelliklerinin sesler yardmyla da vurulmasna denir. Konumann temelinde sesler yatar.Bu anlamda konuma duygu, dnce ve hayallerin seslerle yanstlmasdr. Konuma,vcdumuzdaki bir takm organlarn ibirlii sonucunda gerekleen mucizev bir eylemdir.Konuma kiiler aras iletiimin salanmasnda ok nemli bir ilev grmektedir. Bu nedenledier insanlarla konuurken etkili bir biimde konuabilmek iin u hususlara dikkatemeliyz.

Konuma ok ak ve anlalr olmaldr.

Konuma yaplrken eski ve ok az bilinen kelimeler tercih

edilmemelidir. Konuma da elden geldiince doal ve samimi davranlmaldr.

Konuma ne ok yava ne de ok hzl olmaldr.

Konuurken ses tonu iyi ayarlanmaldr. ok ksk veya ok yksek seslekonuulmamaldr.

Konuma srasnda, konumay desteklemek amacyla el ve kolhareketleri kullanlabilir. Ancak arya kamamak gerekmektedir.

Konuma srasnda ses tonu doru ayarlanmal, gerekli vurgularyaplmaldr.

Konuma srasnda dinleyiciler ile gz temas kurulmaldr. ok sayda kiiye hitap ederken ayakta konumaya allmaldr.

Konuma sresi uzun tutulmamal, d,nleyicileri skmamaya zengsterilmelidir.

Konuma giri, gelime ve sonu biiminde planlanmaldr.

Konuan kiinin yz ifedesi yumuak olmal zaman zaman dinleyicileretebessm etmelidir.


42/50

36

Etkili Dinleme

Toplumsal iletiim srecinde, bireylerin bilgi alna, bilgi iletiminden daha fazlazaman harcad grlmektedir. Bu nedenle iletiim kurarken dinleme, konuma, okuma veyazma kadar nemlidir. Bununla birlikte iletiim srecinde bir ok insan etkili biimdedinlemeyi bilmemektedir. Etkili dinlemede u zellikler bulunmaldr:

Dinleyici olarak empatik davranlmaldr. Kardaki kiiyi yreklendiricibir tavr taknlmaldr.

Konuan kiiye ba iaretiyle dinlenildii bildirilmelidir. Bu uygun vedoru zamanda ve abartsz biimde yaplmaldr.

Dinleyici konumac ile gz temas kurmaya zen gstermelidir. Dinleyici dinlediini her davran ve tutumuyla belli etmelidir.

Konuan kiiye zaman zaman konu ile ilgili ksa sorular sorulmaldr.

Konuan rahatlatc davranlar sergilemeli ve sz kesilmemelidir.

Kendi duygu ve dncelerine ters den konumalar nedeniyletartmaya girmemelidir. Farkllklar deil ortak noktalar yakalamakiin balangta aba harcanmas gerekir. Farkllklar ise sinirlenmedenak ve net biimde ortaya koymak ve yanl anlamalara yer vermemekgerekir.

Konumacy dinlerken hemen sonu karmaktan kanmak gerekir.Karnzdakinin szcklere her zaman ayn anlam verdiini dnmenizyanltc olur.

Etkili Yazma

Yazl iletiim, bilgi, duygu ve dncelerin bir takm yazl semboller araclylaaktarmdr. Yazl iletiimden ama alcya veya hedefe verilmek istenen mesajn ak veanlalr biimde aktarlmasdr. Yazl iletiim mektuplar, raporlar, zetler, makaleler,tutanaklar, basl notlar, e-posta gibi aralarla iletilen mesajlar ierir. Yazl iletiim kiiselyaamn bir ok blmnde olduu gibi toplumsal iletiimde de nemli bir yer tutar. Yazl

biimde iletiim kurulurken u konulara dikkat etmek gereklidir:

Yaz yazmadan nce bir plan yaplmaldr. Yazda bulunan giri, gelimeve sonu blmleri zerinde nceden dnlmelidir.

Yaznn akc olmasna, yazda yer alan duygu ve dncelerin iten vesamimi olmasna dikkat etmek gereklidir.

Yazda yer alan bilgilerin doruluunun kontrol edilmesi gereklidir.

Basit ak ve anlalr bir yaz dili kullanmak gerekir

Kelime yazm zellikle de isim yazmna dikkat etmek gerekir.

Yazl metin olabildiince ksa olmaldr.


43/50

37

Soyut olanlar yerine somut ifadeler, dolayl anlatm yerine dorudan

anlatm kullanlmaldr.

Toplumsal Yaam ve Szsz letiim

Toplumsal yaamda dier insanlarla ve gruplarla etkili biimde iletiim kurabilmekiin szsz iletiimle ilgili baz kurallara dikkat etmek gerekmektedir. Bu kurallar ylesralayabiliriz.

letiim kurarken karsndaki insanlarla gz temas kuran kiiler dahagvenilir bulunmaktadr. Dier insanlarla gz temas kurarken onlarrahatsz etmemeye de dikkat etmek gerekir.

Dier insanlarla toplumsal yaamda iletiim kurulurken mmknolduunca samimi ve scak bir biimde tebessm etmek gerekmektedir

Karmzdaki konuurken, arya kamadan ba hareketleri ile o kiiyidinlediimizi gstermeliyiz.

Dier insanlarla iletiim kurarken jestlerimizi ifadelerimizi desteklemekamacyla kullanabiliriz. Ancak jestleri kullanrken arya kamamal venezaket kurallarna dikkat etmeliyiz.

Toplumsal iletiimde beden duruu da nem vermemiz gerekennoktalardandr. letiim annda dik durmal, oturuluyorsa sandalye ve

koltua tam olarak oturulmal ve arkaya yaslanmaldr. Birisiylekonuuyorsak ne doru eilerek o kiiye anlattklar ile ilgilendiimizigstermeliyiz.

nsanlara mmkn olduunca en yakn mesafe de durmalyz ancak bunuyaparken onlar rahatsz etmemeye dikkat etmeliyiz. Tandmzinsanlara yaknlk derecemize gre duru mesafemizi ayarlamalyz.

letiim annda daima konuulan kiiye veya konuan kiiye dnkdurmalyz.

Toplumsal iletiim srecinde baarl olabilmek iin grup normlarna,toplumsal rol ve statye uygun giyinmeliyiz. Sa ve el bakmna zen

gstermeliyiz.


44/50

38

Aadaki ilemleri tamamladnzda toplumsal gruplar ve gruplar oluturan bireylerarasndaki ilikileri dzenleyen kurallara uygun davran sergileyebileceksiniz.


Toplumsal gruplar zelliklerine greayrt ediniz.

Aileniz ile sorunlarnz paylaabiliyormusunuz? Paylaamyorsanz nedenleriniaratrnz. Kendinizde ve ailenizdegrdnz hatalar not alnzretmeninizle veya rehberlik servisi iledeerlendiriniz.

Aile balkl konuyu okuyunuz vedncelerinizi arkadalarnzlapaylanz. Sizin iin ideal aile naslolmaldr? Snf ortamnda tartnz.

Komuularla ilgili konuyu okuyarak,onlarla salkl ilikiler kurabilmek iingerekli olan titizlii gsteriniz.

leride semek istediiniz meslekhakknda bilgi edininiz. Bu mesleiyapanlardan grlerini alnz. Meslektebaarl olup olamayacanzdan emin

olunuz. Meslek gruplar balkl yazytekrar okuyunuz.

evrenizdeki toplumsal gruplarla salkliletiim kurunuz.

evrenizdeki sosyal gruplarla grpalmalar hakknda bilgi toplaynz.ye olabileceiniz soysal grup varsa yeolunuz. Onlarn almalrn yazaraksnfa getiriniz. Arkadalarnzlatartnz. evrenizdeki sosyal gruplarlasalkl iletiim kurabilmeniz iin sizeden grevleri yerine getiriniz.Rolnze uygun davranlarda

bulununuz. Byklerinize, amirlerinize,retmenlerinize saygl olmaya zengsteriz, davran kurallarna uyunuz. Bukonu ile ilgili Toplumsal iliikilerbalkl konuyu okuyunuz.

UYGULAMA FAALYET


45/50

39

LME SORULARIBu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak

lnz.

1. inde insan trnn retildii, toplumsallama srecinin ilk ve en etkili biimde yerald, ana-babalar ile ocuklar arasnda birincil ilikilerin kurulduu, ekonomiketkinliklerin yer ald toplumsal kuruma . ad verilir.

2. alanlarn haklarn korumak, gelitirmek, eitim ve verim dzeylerini ykseltmekamacyla oluturulan kurumlara.ad verilir..

3. Oyun gruplar, ocuun salkl bir gelitirmesinde nemli

rol oynar.4. Ortak eylemin, ortak eyleme katlanlar tarafndan grlen duygusal gcne.. denir.

5. Kiinin sosyal yapdaki yerine . denir.6. Grup yesi tarafndan konumun deerlendirilmesine . denir.

7. Kii grup ve kurum gibi toplumsal birimler arasndaki mesajalveriine..............................denir.

8. Toplumsal iletiim trlerini yle snflandrabiliriz;..................................................................................................................................................................................................................................................................................

9. Babann egemenliine dayal aileye ne ad verilir?A) Ataerkil aileB) Anaerkil aileC) Eitliki aileD) Geni aile

10. yeler arasnda belli ilikileri bulunan ve her yenin grubun varln, simgelerinibilinli olarak fark ettii, iki ya da daha ok kiiden oluan insan topluluuaadakilerden hangisidir.A) Toplumsal GrupB) Kiisel Grup

C) Bask GruplarD) Toplumsal Etkileim

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerekkendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetinitekrarlaynz.

LME VE DEERLENDRME


46/50

40

UYGULAMALI TEST

evrenizdeki sosyal gruplarla grp almalar hakknda bilgi toplaynz.Onlarn almalrn yazarak snfa getiriniz. Arkadalarnzla tartnz.almanz aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE



1. evrenizdeki sosyal gruplarla ilgili salkl bir aratrmayapabildiniz mi?

2. Sosyal gruplar arasnda kiilik yapnza uygun birinibulabildiniz mi?

3. Bu grupla grmek iin nceden randevu alma giriimindebulundunuz mu?

4. Grupla grmeniz salkl bir ortamda geliti mi?

5. Grup hakknda renmek istediklerinizi doru sorularla ifadeedebildiniz mi?

6. Grup size kendisi hakknda yeterli bilgiler verdi mi?

7. Grmeden hem siz hem de grup yeleri memnun kald nzm?

8. Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla paylatnz m?



DEERLENDRME

Yaplan deerlendirme sonunda Hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise modl deerlendirmeye geiniz.


47/50

41

Toplumun farkl katmanlarndan seilmi farkl statlere sahip farkl kii rolndekirencilerle yz yze iletiim rnei sergileyiniz. Uygulamanz, aadaki deerlendirmeleine gre deerlendiriniz.


1. Birbirinizi grdnz andan itibaren iletiim balad m?

2. Yatnz olan biriyle kurduunuz iletiimle yal biriylekurduunuz iletiim farkl m?

3. Stat olarak sizden st biriyle iletiim kurarken daha resmi midavrandnz?

4. Aileden biriyle iletiim kurarken ona sen diye mi hitap ettiniz?

5. Aile dndan ve sizden kk biriyle ve kardeinizle iletiimkurarken farkl duygularn n planda olduuna dikkat ettiniz mi?

6. Biriyle ilgili n yarglarnz varsa bu, tanmanz olumsuz etkiledimi?

7. Birine gsterdiiniz sevgi karlk buldu mu?

DEERLENDRME

Yaplan deerlendirme sonunda Hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btncevaplarnz Evet ise dier modle geiniz.

MODL DEERLENDRME


48/50

42

RENME FAALIYETI-1N CEVAP ANAHTARI1 giyim kurallarI2 gelenek ve grenekler3 maddi4 kltr5 17896 C7 A8 D

RENME FAALIYETI-2NN CEVAP ANAHTARI

1 Grsel Keskinlik2 Tatlya3 Zek4 Olgunlama5 uur6 D7 B8 A

RENME FAALIYETI 3N CEVAP ANAHTARI

1 Aile2 Sendika3 Kiilik4 Etkileim5 Konum6 Stat

7 Toplumsal letiim

8

Kiileraras iletiim, kii-grupiletiimi, kii- rgt iletiimi,gruplararas iletiim, grup-

rgt iletiimi, rgtlerarasiletiim

910 A

CEVAP ANAHTARLARI


49/50

43

ACAR Glde, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara, l983. ALTAN mer Zht, ve Gvenik Hukuku, Anadolu niversitesi, Eskiehir,

l988.

Ankara Valilii nsan Haklar, Uluslararas Temel Bilgileri.

ARICI Hsn, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara,

l983.

AYDIN Orhan, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara,

l983.

BAYRAKTAR Rveyde, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi,

Ankara, l983.

CAN Niyazi, nsan likileri, Gn Yaynclk, Ankara, l975.

ELK Abdullah, nsan likileri, Ttibay Yaynlar, Ankara, l997.

OTUR Recai, Davran Bilimleri Giri, Anadolu niversitesi, Ankara, l983.

ERKUL lhan, ve Gvenlik Hukuku, Anadolu niversitesi, Eskiehir, l987.

ESK Rksan, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara, l983.

EYCL Ahmet, nsan likileri, Gn Yaynclk, Ankara, l975.

GEKL Fatma, Halkla likiler ve letiim, Beta Yaynlar, stanbul 2008

GEREK Nvit, Gvenlik Hukuku, Anadolu niversitesi, Eskiehir, l987.

GVEN Ercan, ve Gvenlik Hukuku, Anadolu niversitesi, Eskiehir, l987.

HAVADAROLU Selim, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu . Ankara,

l983.

KORKUT Fidan, nsan likileri, Ecem Yaynclk, Ankara, l995.

Meydan Lorousse Genlik Ansiklopedisi OZANKAYA zer, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara,

l986.

SABUNCUOLU Zeyyat ve Murat GM, rgtlerde letiim, Arkan

Yaynlar, stanbul, 2008

SAVAIR skender, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi,

Ankara, l983.

AHN Deniz, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara,

l983.

KAYNAKA


50/50

EVKATL Murat, nsan likileri, Tutibay Yaynlar, Ankara, l997.

TEGN Buket, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara,l983.

TOPU Sedat, Davran Bilimlerine Giri, Anadolu niversitesi, Ankara, l983.

MG 01 Sosyal Hayatta İletişim 90KG00002

Documents

Transcript of MG 01 Sosyal Hayatta İletişim 90KG00002