Mezenkim hücreleri

Kan adacıkları

Fertilizasyondan hemen sonraki embriyolojik Fertilizasyondan hemen sonraki embriyolojik (Mezoblastik) dönem(Mezoblastik) dönem

Vitellus kesesi

Mitoz geçiren Totipotent (İlkel)

kan hücreleri

Kan adacıkları

Embriyonal ve Fötal Dönemde Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez Hematopoez

(Kan Yapımı)(Kan Yapımı)

1). Mezoblastik Dönem.1). Mezoblastik Dönem.

Hemoglobinin Globin Hemoglobinin Globin

bölümübölümü 4 4 zincirinden zincirinden

oluştuğu içinoluştuğu için Gower Gower

Tip I Tip I , bir süre sonra, bir süre sonra 2 2

, 2 , 2 zincirinden zincirinden

oluştuğu içinoluştuğu için Gower Tip Gower Tip

II II Hb adını alır.Hb adını alır.

Embriyonal ve Fötal Dönemde Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez Hematopoez

(Kan Yapımı)(Kan Yapımı)

2).2). Hepatik Dönem.Hepatik Dönem.

KC hematopoezi KC hematopoezi

üstlendiği üstlendiği

zaman başlar.zaman başlar. Fötal Hb Fötal Hb

(Hb F)(Hb F)

Hb’in Globin bölümü Hb’in Globin bölümü 2 2 , ,

2 2

zincirinden oluşur.zincirinden oluşur.

Embriyonal ve Fötal Dönemde Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez Hematopoez

(Kan Yapımı)(Kan Yapımı)

3).3). Myeloid Dönem.Myeloid Dönem.

Kİ devreye girdiğinde Kİ devreye girdiğinde başlar.başlar. Erişkin Hb (Hb A)Erişkin Hb (Hb A) Hb’Hb’ in Globin bölümüin Globin bölümü 2 2

(141 aa),(141 aa), 2 2 (146 aa)(146 aa) zincirinden oluşur ve yaşam zincirinden oluşur ve yaşam

boyu devam eder.boyu devam eder.

Pre ve Postnatal Dönemde Hemoglobin Zinciri YapımıPre ve Postnatal Dönemde Hemoglobin Zinciri Yapımı

Alfa

BetaGama

Epsilon

Sigma

Doğumdan sonra hematopoezDoğumdan sonra hematopoez

A). Yenidoğanda tüm kemik iliği aktiftir. A). Yenidoğanda tüm kemik iliği aktiftir.

Total ilik hacmi: 70-90 ml kadardır.Total ilik hacmi: 70-90 ml kadardır.

B). Beş yaşından sonra aktif ilik çevre B). Beş yaşından sonra aktif ilik çevre

kemiklerden merkeze çekilir.kemiklerden merkeze çekilir.Örn: 15 kg’ lık çocukta total ilik hacmi 1600 ml. Örn: 15 kg’ lık çocukta total ilik hacmi 1600 ml.

Aktif ilik ise 1000-1400 mlAktif ilik ise 1000-1400 ml kadardır.kadardır.

C). 70 kg’lık kişide total ilik hacmi 2600-4000 ml C). 70 kg’lık kişide total ilik hacmi 2600-4000 ml dir. dir.

Aktif ilik iseAktif ilik ise 1200-1500 ml kadardır.1200-1500 ml kadardır.

D). Organizmada kan yapımı gereksinimi arttığı D). Organizmada kan yapımı gereksinimi arttığı koşullarda aktif iliğin hacmi artar, normalin 3-koşullarda aktif iliğin hacmi artar, normalin 3-5 katı üretim yapılabilir.5 katı üretim yapılabilir.

1.1. KKİ tarafından ektramedular kan odakları KKİ tarafından ektramedular kan odakları inhibe edilmektedirler.inhibe edilmektedirler.

2.2. Kİ’nin kanlanması özeldir, ısısı yüksektir.Kİ’nin kanlanması özeldir, ısısı yüksektir.

3.3. KKİ’de hematopoez için pozitif bir etki, KKİ’de hematopoez için pozitif bir etki, diğer dokularda ise antagonist faktörler diğer dokularda ise antagonist faktörler etkili olmaktadır.etkili olmaktadır.

4.4. İntavenöz verilen stem (kök) hücrelerinin, İntavenöz verilen stem (kök) hücrelerinin, KKİ’de yerleşmeleri, stromal hücrelerin KKİ’de yerleşmeleri, stromal hücrelerin ideal ortamı oluşturmasının kanıtıdır.ideal ortamı oluşturmasının kanıtıdır.

Erişkinde HErişkinde Hematopoezematopoezi, KKİ’nin i, KKİ’nin Üstlenmesinin Muhtemel Üstlenmesinin Muhtemel

NedenleriNedenleri

Yağ Hücreleri

Aktif İlik Hücreleri

Erişkin ve Çocukta Aktif Kemik İliği

1- Damar Dışı Ortam.1- Damar Dışı Ortam. * Hematopoietik odaklar ve * Hematopoietik odaklar ve

* Stromadan oluşur.* Stromadan oluşur.

2- Vasküler Ortam.2- Vasküler Ortam. * Arterler, * Arterler,

* Venöz sinüsler ve * Venöz sinüsler ve

* Venlerden oluşur.* Venlerden oluşur.

Kırmızı Kemik İliği (KKİ) ‘de Kırmızı Kemik İliği (KKİ) ‘de Hematopoietik AlanlarHematopoietik Alanlar

a)a) Endotel hücreleri. Endotel hücreleri. b)b) Retiküler-AdventisyalRetiküler-Adventisyal hücreler. hücreler. d)d) Yağ hücreleri. Yağ hücreleri. e)e) Makrofajlar. Makrofajlar. f)f) FibroblastlarFibroblastlar gibi, hücresel elemanlardan gibi, hücresel elemanlardan

oluşurlar.oluşurlar.

Hematopoietik İndükleyici Mikroortam Hematopoietik İndükleyici Mikroortam (HİM)(HİM) 2 kısımdan oluşur 2 kısımdan oluşur

1. 1. Hemopoietik hücrelere yakın stroma Hemopoietik hücrelere yakın stroma hücreleri.hücreleri.

Bu Bu hücreler: hem koruyucu bariyer oluştururlar, hücreler: hem koruyucu bariyer oluştururlar, hemde salgıladıklarıhemde salgıladıkları hemopoietinlerle hücreleri hemopoietinlerle hücreleri bölünmeye ve farklılaştırmaya sevk ederler. bölünmeye ve farklılaştırmaya sevk ederler.

Stroma hücreleri tarafından Stroma hücreleri tarafından sentezlenen ve birer reseptör olansentezlenen ve birer reseptör olan İmmunoglobulin üst grubu, Selektin ve İmmunoglobulin üst grubu, Selektin ve İntegrinİntegrin molekülleri molekülleri

Kan hücrelerinin Kan hücrelerinin birbirlerine vebirbirlerine ve

ektrasellüler matrikse tutunmalarını ektrasellüler matrikse tutunmalarını

sağlarsağlarlarlar..

2. Stromanın hücre dışı elemanları 2. Stromanın hücre dışı elemanları ağsı bir yapıdan oluşur,ağsı bir yapıdan oluşur,

Ayrıca, Adventisyal hücreler tarafından Ayrıca, Adventisyal hücreler tarafından sentezlenensentezlenen

aa- Laminin, - Laminin, bb- Fibronektin molekülleri.- Fibronektin molekülleri. ““Hematopoietik hücreleri, Kollegene ve BüyümeHematopoietik hücreleri, Kollegene ve Büyüme

faktörlerine bağlafaktörlerine bağlamaları yanında, büyüme ve maları yanında, büyüme ve gelişmeye yardım eden, gelişmeye yardım eden,

cc- Kollagen,- Kollagen,

dd- Proteoglikanlar - Proteoglikanlar ve ve

ee- Adheziv proteinler- Adheziv proteinler gibigibi önemli uyarıcı önemli uyarıcı maddelerimaddeleridede sentezlerler ” sentezlerler ”

* * Makrofajlar, Eritropoezi stümüle eden,Makrofajlar, Eritropoezi stümüle eden,

1)1) İnterlökin-1 (IL-1) İnterlökin-1 (IL-1) 2)2) İnterferon-İnterferon- 3)3) Tümör Nekrozis Faktör (TNF) Tümör Nekrozis Faktör (TNF) 4)4) GM-CSF GM-CSF 5)5) M-CSF M-CSF 6)6) G-CSF gibi, G-CSF gibi,

“ “ Büyüme faktörlerini sentezler ve salgılarlar ”Büyüme faktörlerini sentezler ve salgılarlar ”

Eritrosit Sabitliğinin Korunma Eritrosit Sabitliğinin Korunma MekanizmasıMekanizması

Buna göre yıkım-yapım hızı,Buna göre yıkım-yapım hızı,1)1) Günlük : 50.0 ml (250 milyar)Günlük : 50.0 ml (250 milyar)2)2) Saatte : 2.0 ml (10 milyar)Saatte : 2.0 ml (10 milyar)3)3) Dakikada: 33.3 mmDakikada: 33.3 mm33 (166 milyon) (166 milyon)4)4) Saniyede: 0.5 mmSaniyede: 0.5 mm33 (2.5 milyon) (2.5 milyon)

kadardır.kadardır.

Bu sabitlik birbirine eşit anlık yıkım ve Bu sabitlik birbirine eşit anlık yıkım ve yapım hızı ile korunmaktadır. yapım hızı ile korunmaktadır.

Normal bir insan kanı 5000 ml dir. Eritrosit hücre Normal bir insan kanı 5000 ml dir. Eritrosit hücre sayısı 25 trilyon kadardır. Ömürleri ise 100-120 sayısı 25 trilyon kadardır. Ömürleri ise 100-120

gündür.gündür.

Hematopoietik (Stem) Kök HücreHematopoietik (Stem) Kök Hücre

Pluri (Multi) Potent Kök Pluri (Multi) Potent Kök HücreHücre

Yönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök Hücre

Yönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök Hücre

Yönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök Hücre

MitoMitozz

Ste

m H

ücre

Gölc

üğ

üS

tem

Hü

cre

Gölc

üğ

ü

BFU

-EC

FU-E

Eritrositlerin yapımı,

kaynağını yüksekten

alan ve giderek

artan bir şelaleye

benzetebiliriz.

1’nci kompartmanı oluşturan hücre grubu.1’nci kompartmanı oluşturan hücre grubu.

Pluri (multi) potent stem (kök) hücrelerinden oluşur.Pluri (multi) potent stem (kök) hücrelerinden oluşur. Bu hücreler yaşam boyu kendi-kendilerini yenilerler.Bu hücreler yaşam boyu kendi-kendilerini yenilerler.

Bu hücrelere etki eden faktörler. Bu hücrelere etki eden faktörler. a. Stem Cell Factor (SCF), a. Stem Cell Factor (SCF), b. İnterlökin-1, -3, -6, -11 dir.b. İnterlökin-1, -3, -6, -11 dir.

2’ci kompartmanı oluşturan hücre grubu.2’ci kompartmanı oluşturan hücre grubu. BFU-E (Burst Forming Unit-Erytroid). BFU-E (Burst Forming Unit-Erytroid).

“ “ Eritroid kolonilerini patlamalar şeklinde oluşturan büyük Eritroid kolonilerini patlamalar şeklinde oluşturan büyük kolonilere denir.”kolonilere denir.”

Post-Natal Dönemde EritropoiezPost-Natal Dönemde Eritropoiez4 Kompartmanda oluşur4 Kompartmanda oluşur

Monosit, makrofaj, endotel ve fibroblast hücreleri Monosit, makrofaj, endotel ve fibroblast hücreleri tarafından aşağıdaki uyarıcı maddeler tarafından aşağıdaki uyarıcı maddeler sentezlenirler.sentezlenirler.

a. Granulosit-Makrofaj Colony Stimulan Faktör (GM-a. Granulosit-Makrofaj Colony Stimulan Faktör (GM-CSF), CSF),

b. Burst-Promoting Activity (b. Burst-Promoting Activity (BPABPA), ),

c. Multi-CSF [İnterlökin-3 (IL-3,-4,-9)c. Multi-CSF [İnterlökin-3 (IL-3,-4,-9)

d. İnsülin benzeri Growth Faktör (IGF-1) d. İnsülin benzeri Growth Faktör (IGF-1)

e. EPO’nin yüksek dozları, e. EPO’nin yüksek dozları,

f. IL-4 ise hem uyarıcı, hemde inhibitör etki f. IL-4 ise hem uyarıcı, hemde inhibitör etki

göstermektedir.göstermektedir.

BFU-E hücre grubunu uyaran faktörler.BFU-E hücre grubunu uyaran faktörler.

Stimulanı Eritropoietin (EPO)Stimulanı Eritropoietin (EPO)’’dir.dir.

Hücrelerin poliferasyonu veHücrelerin poliferasyonu ve Olgunlaşması Olgunlaşması

için EPO’ya sinerjikiçin EPO’ya sinerjik olarak SCF, GM-CSF, olarak SCF, GM-CSF,

IL-3,IL-3,--9 ve9 ve İnsulin Growthİnsulin Growth Faktör-1 (IGF-1)Faktör-1 (IGF-1)

etkilidirler.etkilidirler.

3’ncü Kompartman oluşturan hücre 3’ncü Kompartman oluşturan hücre grubugrubu

Colony Forming Unit-Erytroid (CFU-E ) Colony Forming Unit-Erytroid (CFU-E )

4’cü kompartmanı oluşturan hücre grubu4’cü kompartmanı oluşturan hücre grubu

“ “Bu hücre grubu EPO nin düşük Bu hücre grubu EPO nin düşük

dozlarına cevap verir. EPO etkisiyle dozlarına cevap verir. EPO etkisiyle

sırasıyla;Mitoz bölünmeler sırasıyla;Mitoz bölünmeler

geçirerek ortokromatofilik geçirerek ortokromatofilik

eritroblasta kadar bölünürler, daha eritroblasta kadar bölünürler, daha

sonra nüve atılır, bu hücreye sonra nüve atılır, bu hücreye

retikülosit denir.retikülosit denir.

Periferik kanda %1 veya daha Periferik kanda %1 veya daha

azdır. Retikülosit 3 gün içerisinde azdır. Retikülosit 3 gün içerisinde

Hb sentezi tamamlanınca olgun Hb sentezi tamamlanınca olgun

eritrosite dönüşür.”eritrosite dönüşür.”

Hematopoietik (Stem) Kök HücreHematopoietik (Stem) Kök Hücre

Pluri (Multi) Potent Kök Pluri (Multi) Potent Kök HücreHücre

Yönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök Hücre

Yönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök Hücre

Yönlendrilmiş Kök HücreYönlendrilmiş Kök Hücre

MitoMitozz

Ste

m H

ücre

Gölc

üğ

üS

tem

Hü

cre

Gölc

üğ

ü

BFU

-EC

FU-E

BFU-E KolonileriBFU-E Kolonileri CFU-E CFU-E KolonileriKolonileri

R.YİĞİTR.YİĞİT R.YİĞİTR.YİĞİT

EPO Reseptörleri

R.YİĞİTR.YİĞİT

R.YİĞİTR.YİĞİT

R.YİĞİTR.YİĞİT R.YİĞİT