Mesleki Akciğer Hastalıkları Mesleki Akciğer Hastalıkları

Prof. Dr. İbrahim AKKURTCÜTF Göğüs Hast. AD. - Sivas

2

Konu başlıklarıKonu başlıkları

Tanımlama- fizyopatolojiTarihçeMH kavramı -gerçeği /pratiğiEpidemiyolojiSınıflama

– Tanı-tedavi- takip kriterleri

3

Mesleki Akciğer Hastalıkları

Katılar - partikül büyüklüğü Gazlar - suda çözünebilirlik

- > 10 ...nasal- 3-10 ....Trakeobronş.- 0.1-3 ... Perif. SY. ve

Alveoller

- Suda çözünenler (NH3, SO2..)...ÜSY- Suda çözünmeyenler(NO2, Fosgen)...

Alt sol.Y. ve alv

YANIT

AKUT- ÜSY irritasyonu, obst.- Bronkokonstruksiyon- RADS- Alveolit-P.Ödem-ARDS- Fume fever

KRONİK- B.Astım

- KOAH- Fibrozisler

-Pnömokonyozlar- Maligniteler

4

Ne iş yapıyorsun ?

“Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları görmeye mi davet etsem?”

Bernardino Ramazzini (1633-1714) De Morbis Artificum Diatriba

Dünya -Dünya - Tarihsel süreçTarihsel süreç

5

Dünya -Dünya - Tarihsel süreçTarihsel süreç

18. yüzyılda yer altı maden işçilerinde pnömokonyoz-silikoz epidemileri

Avrupa’da 1842’de kadın ve çocukların madenlerde çalışması yasaklandı

1844’de ise fabrikalarda işyeri hekimi bulundurulması zorunluluğu getirildi

1919’da ILO kuruldu... 1950’de WHO sağlık-çalışan sağlığı

tanımları...

6

- - 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu 1930...Umumi Hıfzısıhha Kanunu - -1946... İş kazaları ve MH sigortası...1946... İş kazaları ve MH sigortası...- - 1969... İSGÜM...1969... İSGÜM...- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı- 1972’de MH ve iş kazasının yasal tanımı - - MH ve iş kolları listesiMH ve iş kolları listesi- 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1979... Ankara ve İstanbul MHH - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - 1988... TTB “İş yeri hekimliği” - Temmuz ve Aralık 2003...yeni iş kanunu-- Temmuz ve Aralık 2003...yeni iş kanunu-İşyeri Hekim yönetmeliği...İşyeri Hekim yönetmeliği...

Ülkemizde - Tarihsel süreçÜlkemizde - Tarihsel süreç

7

Meslek Hastalığı Kavramı - Pratiği (?)

Dünya-Türkiye

8

Dünyada Mesleki = Çalışanlar

Ülkemizde Mesleki = İşçi

9

MH yasal yaklaşım bazı farklılıklar

gösterse detemel mentalitehemen hemen

benzerdir...

Dünyada:

10

Değişik ülkelerde MH yasal yaklaşım Değişik ülkelerde MH yasal yaklaşım

Evet 352 (1991)

Çok K.Uzm.EvetİşverenU.BüroFinland.

Evet 100Değişir DeğişirEvetİşverenEyalet Bürosu

Kanada

Evet ?Çok K.Uzm. Kurulu

EvetİşverenU.BüroBulgar.

Evet ?Çok K.U.B. Hekimi

Evetİşveren-devlet

U.BüroBrezilya

Evet ?Çok K.Uzm. Kurulu

EvetİşverenU.BüroBelçika

Evet ?Çok Kadem

Uzm.EvetÖ. Sigorta

Mahk.Avustralya

Kalıcı malul. varmı?

Olgu sayısı

(yılda)

Tanı nasıl konur

Kim muay. eder

Tazmin edilir

mi?

Kim öder ?

Kim idare eder ?

Eur Respir J 1994; 7: 969-80

11

Kalıcı malul. varmı?

Olgu sayısı

(yılda)

Tanı nasıl konur

Kim muay. eder

Tazmin edilir

mi?

Kim öder

Kim idare eder

Evet ???

13/83 (1998)

Çok K.Uzm.EvetSSK-İşveren

SSK MHH

TÜRKİYE

? ?Değişir DeğişirEvetİşverenNo-fault sig.sis.

ABD

Evet 293 (1991)

DeğişirMeslek H.Uzm.

EvetGenel vergi

U.Büroİngiltere

Hayır ?Çok K.Uzm.Hayırİşveren-işçi

Değişik

Hollanda

Evet 146 (1990)

Çok K.HeyetEvetİşverenU.Büroİspanya

Hayır?Çok Kadem

UzmanlarEvetİşverenU.BüroG.Kore

Eur Respir J 1994; 7: 969-80

12

SSSSKKSosyal Sosyal SİGORTALAR SİGORTALAR KurumuKurumu

Hastalık SigortasıAnalıkMalüllükYaşlılıkÖlümİş kazaları ve Meslek Hastalıkları

Sigortası

13

Meslek HastalığıMeslek Hastalığı

Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya

işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli

hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir

14

BalıkesirBilecikBursaÇanakkaleEdirneİstanbulİzmirKırklareliKocaeliSakaryaTekirdağYalova

Geri kalantüm iller

+ Yurt dışı

Sigortalıları+

Mahkemeler+

Mesleki Ölümkararları Zonguldak

BartınKarabük

İSTANBULMESLEK H.H.

ZONGULDAKMESLEK H.H.

ANKARAMESLEK H.H.

15

MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ(TÜRKİYE’DE DURUM)

16

Meslek Hastalığı Epidemiyolojik veriler

Dünya-Türkiye

17

MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI

Sağlık ve Güvenlik patolojileri

18

DÜNYADA DURUMDÜNYADA DURUM

YILDA :

160 MİLYON MESLEK HASTALIĞI 125 MİLYON İŞ KAZASI

WHO-1997

19

%44

%56 DÜNYA

%99

%1

TÜRKİYE

MESLEK HASTALIKLARI

İŞ KAZALARI

20

BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI BEKLENİLEN MESLEK HASTALIĞI SAYISI ?SAYISI ?

Ülkeler arasında değişmekle birlikte,

yılda her bin işçi için 4-12 yeni meslek hastalığı olgusu

beklenmeli...

Harrington JM, Gill FS, Aw TC, Gardiner K. Occupational Health; 4th Edition 1998

21

TÜRKİYE’DE DURUMTÜRKİYE’DE DURUM

TÜRKİYE’DE MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ RESMİ VERİLER SADECE SSK(SOSYAL SİGORTALAR KURUMU

BAŞKANLIĞI) İSTATİSTİKLERİ...

22

Son 4 yılSon 4 yılSigortalı sayısı Meslek Hastalığı

1999 5.832.215 1025

2000 5.005.403 803

2001 4.886.881 883

2002 5.223.283 601601

23

Son 4 yılSon 4 yıl

1999 2000 2001 2002

SSK kayıtlı işçisayısı

5.832.215 5.005.403 4.886.881 5.223.283

Saptanan MH 1025 803 883 601

Beklenen MH(%04) 23.328 20.021 19.547 20.893

Saptanamayan MH 22.303 19.218 18.665 20.292

24

Son 3 yılSon 3 yıl

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

2000 2001 2002

Sigortalı sayısı

Meslek Hastalığı

25

Meslek HastalıklarınınMeslek Hastalıklarınınsistemlere göre dağılımı sistemlere göre dağılımı

Bir çok ülkede 1992’ye kadar bildirilen MH listelerinin 1.sırasını MAH oluştururdu...

Son yıllarda MAH 4-5.sıraya düşmüştür olası nedenleri:– Birincil korunma önlemlerinin yeterliliği– Bir çok patolojinin de MH kavramı içine

alınması: iş stresi-ergonomik sorunlar vb.

26

MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ(İNGİLTERE - ODIN- MESLEK HAST. BİLGİ AĞI

PROJESİ )

1996 YILINDA TESPİT EDİLEN 21686 yeni meslek hastalığının dağılımı:

% 44’Ü KAS İSKELET SİSTEMİ HASTALIĞI% 22’Sİ DERİ HASTALIĞI% 16’SI MENTAL BOZUKLUKLAR% 9’U SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI% 7’Sİ DUYMA BOZUKLUKLARI% 2’Sİ DİĞER HASTALIKLARDIR.

Cherry N Occupational Diseases; BMJ 1999;318:1397-9

27

Saptanmış olan meslek hastalıklarının

Sistemlere göre dağılımı1992’den beri

???

Ülkemizde MH sınıflaması

28

Mesleki Akciğer HastalıklarıMesleki Akciğer Hastalıkları(SSK AMH-1998)(SSK AMH-1998)

49.5212Mesleki akciğer hastalıkları

428Meslek hastalıkları

%n

29

MAH Tanısı Konulan Olguların DağılımıMAH Tanısı Konulan Olguların Dağılımı(N:212)(N:212) –(SSK AMHH-1998) –(SSK AMHH-1998)

1.43Siderosis

1.43Asbestosis

3.88Bissinosis

4.710KOAH

4.710İAH

15.633KİP

22.247Mesleki astım

23.149Kronik bronşit

23.149Silikosis

%n

30

Kliniklerimizde veya bilimsel çalışmalarda

saptadığımız MH,Meslek Hastalıklarıyasal havuzuna

girmedikçeMeslek Hastalığısayılamazlar...

31

S.Ocağı Devlet Hast. Ünv. Özel

MESLEKİ şüphesi

SSK – (Disp.-Hast. Sigorta müdürlüğü)

Bölge Meslek Hastalıkları Hastanesiİş

yeri Müf.Tah.

Raporu

Kesin tanı + yasal getiri

32

Mesleki Akciğer HastalıklarıMesleki Akciğer Hastalıkları

A. PNÖMOKONYOZLAR- KİP- Silikosis- Asbestosis- Silikat pnömokonyozları- Berilyum hastalığı-Diğerleri:Aluminyum, antimon,baryum, Kobalt,Siderosis, Miks toz Pnömokonyozları, vb.

B. Mesleki astımC. HSPD.KOAH(kr.bronşit-

amfizem)E. BissinosisF.Toksik ajanlara bağlı

patolojiler: Amonyak, Kadmiyum, Klorin, Metal-Polymer-Organik tozların ateşi(MFF-PFF-ODF)

G. Akciğer kanserleriH. İnfeksiyöz hastalıklar

33

MESLEKİAKCİĞER

HASTALIKLARI

34

Pnömokonyozlar

Diğerleri

Radyolojik tanı-takip

Klinik/fonksiyonel tanı-takip

35

PnömokonyozAkciğerlerde toz birikimi ve

buna karşı gelişen doku reaksiyonunun genel adı (ILO-1972-98)

Benign Pnömokonyoz

Kollajenöz Pnömokonyoz

Basit Pnömokonyoz

Komplike Pnömokonyoz

Doku reak.

Radyoloji

36

PnömokonyozlardaPnömokonyozlarda Tanı Kriterleri:

– Meslek öyküsü– ILO klasifikasyonuna uygun radyolojik görünüm– Bu görünüme yol açabilecek başka patolojinin

Zorunlu olmadıkça invaziv tanı yöntemine gerek yoktur...

TanıdaSemptomatoloji ve klinik bulguların önemi ??? Bu nedenle;

37

-ILO’nun 1930’da Güney Afrikanın Johannesburg.... pnömokonyoz radyografilerini okuma esasları ....

- - 1950, 1958, 1968, 1971 ve 1980’de 1950, 1958, 1968, 1971 ve 1980’de bu bu esaslar esaslar gözden geçirilerekgözden geçirilerek........ erkenden erkenden saptanması içinsaptanması için uluslararası ortak dil ve uluslararası ortak dil ve yöntem oluşturulmasıyöntem oluşturulması amaçlanmıştır. amaçlanmıştır.....

-1997’de revizyon???-1997’de revizyon???

Dünyada 1900’lerin başından itibaren yoğun pnömokonyoz epidemileri sonucu PMF ile bir çok olgu kaybedilmiştir.Bunun üzerine erken tanı için her ülkede ulusal önlemler...

38

Buna göre Pnömokonyoz yapıcı işlerde çalışan kişilerin çalıştıkları ortamdaki nonsp. toz, silika, asbest gibi spesifik toz konsant. göre belli aralıklarla standart PA grafi...

BBu filmleru filmlerinin ““ILO ILO PnömokonyozPnömokonyozlulu Fi Fillmmleri leri değerlendirme sınıflamasıdeğerlendirme sınıflaması”” esaslarına göre esaslarına göre değerlendirilmesi...değerlendirilmesi...

39

Klasifikasyonun kullanımı:

Epidemiyolojik...

Kliniklerde...

İstatistiklerde...

Maluliyet... gereken bilginin bir

kısmının sistematik tanımı...1- Standart grafi

seti...,2- Metin...

40

Ana kurallarAna kurallar PA’da toz maruziyeti için patognomonik

olabilecek bir görüntü

İncelenen grafideki bulguların standart grafilerle ve metinle kesin bir uyum göstermesi...

PA’daki bazı anormallikler pnömokonyozu taklit eden bir görünüm verebilirler(ör. eski enf.).

PA da tozla ilişkili olmadığı düşünülen görünümler semboller kullanılarak, yorumlanmalıdır.

41

Patolojiler :•Parankimal

•Küçük-Büyük opasiteler•Plevral•Semboller•Diğerleri

Grafi kalitesi 1... 2... 3... 4...(u/r)

42

Büyüklük Yuvarlak(çap)

Düzensiz(genişlik)

0-1.5 mm p s1.5-3 mm q t3-10 mm r u

Parankimal küçük opasiteler

A, B, CParankimal büyük opasiteler

43

YoğunlukYoğunluk

YaygınlıkYaygınlık

Her birim alandaki küçük opasitelerin konsantrasyonu... Değerlendirmede yazılı metin yol göstericidir, standart grafiler daha önceliklidir...

Küçük opasitelerin görüldüğü zonlar... Zonlardaki yoğunlukta belirgin farklılık varsa, yoğunluğun fazla olduğu zon veya zonlar göz önüne alınır...

44

Küçük opasitelerin yoğunluk kategorileri0. Kategori: 0/- 0/0 0/11. Kategori: 1/0 1/1 1/22. Kategori 2/1 2/2 2/3

3. Kategori 3/2 3/3 3/+

ILO sınıflamasındaki yoğunluk kategorileri:– Tozlara kümülatif maruziyet

Post-mortem akciğerdeki toz içeriği

– Mortalite Akciğerin postmortem patolojik

görünümleri ile uyumlu bulunmuştur.

45

PLEVRAL ANORMALLİKLERPLEVRAL ANORMALLİKLER

– Diffüz plevral kalınlaşma, – Plevral plaklar ve – Kostofrenik açı

obliterasyonu

46

Şekil –1: PNÖMOKONYOZ GRAFİLERİNİN ILO 19XX ULUSLARARASI SINIFLAMASI(7)Okuyucu Film numarası Okuma tarihi

FİLM KALİTESİ 1 2 3 4 Parankim açınça görülüyor mu? Evet: 1 Hayır: 2 Plevra açıkça görülüyor mu? Evet: 1 Hayır: 2

PARANKİMAL ANORMALLİKLER Küçük opasiteler Yoğunluk 0/- 0/0 0/1 1/0 1/1 ½ / 2/1 2/2 2/3 3/2 3/3 3/+ Zonlar R L Üst Orta Alt Şekil-büyüklük(2 sembol) p q r s t u / ------------------------------------------------------------------------------------------- Büyük parankimal opasiteler Yok A B C

PLEVRAL ANORMALLİKLER Diffüz plevral kalınlaşma Yok R L Segmentler Üst a b c f Orta a b c f Alt a b c f

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --- -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -Plevral plaklar Yok R L Göğüs duvarı Diyafragm

Diğer yerler

Tipi c h Uzunluk 0 1 2 3 - - - - - - - - ---- --- ------ - - - - - - - - - - - - ----- ------- - - - - - - - - - -- - - - - - - - Kostofrenik açı Yok R L

SEMBOLLER Yok ap ax bu ca cn co cp cv di ef em es fd fr hi ho id ih kl pi px rp tb od

47

Sembol Tanım Sembol Tanım ap Apikal diffüz plevral kalınlaşma ax küçük opasitelerin koalesansı bu Bül(ler) ca akciğer veya plevranın kanseri cn küçük opasitelerde kalsifikasyon

co kalpin şekil ve büyüklüğünde

anormallik cv Kavite

di intratorasik organlarda belirgin

distorsiyon ef effüzyon em belirgin amfizem es Hiler veya mediastinal lenf

bezlerinde yumurta kabuğu şeklindekalsifikasyon

fd Diyafragmada lokalize düzleşme

fr Kaburga(ların) kırığı hi Hiler veya mediastinal lenf bezlerindebüyüme

ho Balpeteği akciğeri id Diyafragm sınırlarında belirsizlik ih Kalb sınırlarında belirsizlik kl Septal(kerley) çizgileri pi İnterlober fissür veya

mediastendekiplevral kalınlaşma px pnömotoraks

rp romatoid pnömokonyoz tb tüberküloz od diğer önemli anormallikler

SembollerSemboller

48

Sonuçta;

Sınıflamanın esası, basit tekrarlanabilir bir yöntemle radyografik anormallikleri kodlamaktır.

Sınıflama ne patolojik oluşumları tanımlar nede çalışma kapasitesini hesaplayabilir.

49

Opasitelerin yoğunluk kategorileri0. Kategori: 0/- 0/0 0/11. Kategori: 1/0 1/1 1/22. Kategori 2/1 2/2 2/3

3. Kategori 3/2 3/3 3/+

Amaç,riskli işlerde çalışan kişilerde

etkileme başladığı an(1.kategori)

uygun koşullarda iş değişikliği sağlayarak...

50

Dünyada Ulusal Pnömokonyoz Kontrol Programları :

Kurul (eşdeğer -2/3)

sistemi

Kademeli okuma sistemi(A-B okuyucu)

İşçi İşveren

Devlet

51

KURUL SİSTEMİ1990-2000 arası dönemde 6 PDK:(İstanbul-2, Ankara, İzmir, Adana, Zonguldak)SSK -1Sağlık Bakanlığı-1ÇSGB(İSGÜM)-1(Atama? , Uzmanlık?, Koşullar ?)

Ülkemizde;

MTOİ ve tünel yapımında tozla mücadele ile ilgili yönetmelik. Resmi Gazete No:20635, tarih. 14.9.1990

52

1990-2000 arasıdönemde en az 200 bin kişinin 4- 5 defa grafilerinin değerlendirilmesi gerekirdi.... ?

53

Bu süre içinde bu kurullar tarafından;~ 25 bin akciğer grafisi okunmuş:

Grafilerin %24’ü kalite – 4 (u/r):değerlendirilmemiş

Geri kalanların %22’sinde patoloji saptanmış

Pnömokonyoz prevalansı(???) : %7.4

http://demolar.pleksus.com.tr/isagu/

54

Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve tünel yapımında tozla mücadele ile ilgili yönetmelikte değişiklikyapılmasına dair yönet.

RG. No:23976, tarih: 26 Şubat 2000

55

Standart Göğüs filmi: 35 x 35 cm veya daha büyük

boyutta ILO sınıflandırılmasına göre 1 ve 2. Kalitedegöğüs radyografisi

MTİTY- RG. No:23976, tarih: 26 Şubat 2000

56

A – okuyucusu:ILO Uluslararası pnömokonyoz radyografisi

sınıflandırması konusunda eğitim görmüş tercihan işyeri hekimi

B – okuyucusu :ILO Uluslararası pnömokonyoz radyografisi

sınıflandırması seminerine katılarakfilm değerlendirme sınavını başarmış...

Göğüs hast. veya Radyoloji Uz.

MTİTY- RG. No:23976, tarih: 26 Şubat 2000

57

“A” okuyucusu

“B” okuyucusu

İSGÜM

İŞYERİ

İSGÜM

MHH

58

Geçen ~ 4 yıllık süre içinde

???

59

Kömür İşçisi Pnömokonyozu Kömür İşçisi Pnömokonyozu (KİP)(KİP)

Kömür madenleri...

Siyah karbon, grafit, karbon elektrolit endüstrisi...

Pigmente lezyonlar– Kömür makülü-

nodül-PMF– Silikotik nodül

Amfizem Bronşit

İş kolları Patoloji

ilk radyolojik değişiklikler çoğunlukla<1.5 mm ve 1.5-3.0 mm çapındaki yuvarlak

“p”,”q” tipi opasiteler öncelikle üst ve orta zonların periferinde lokalize olurlar

60

KİP-Fonksiyonel etkilerKİP-Fonksiyonel etkilerHava giriş-çıkışına etkiler:

– Büyük HY bronşitik değişiklikler,

– HY distorsiyon, KHY da dilatasyon hiperenflasyon...

– Bronşiol ve alveol seviyesindeki elastik doku destruksiyonu HY rezistans Obst. Rest.

Diffüzyona etkileri:

– KHY distor./dilatas.– Fibrotik değiş.,

insp. alınan havanın homojen dağılımını engeller

– Kapillerler destruk. diffüzyon ve perf. dengesini bozar,

– Rad. olarak “p-s-t” tipinde/ 2-3. Kateg. diffüzyon etkilenmesi daha

61

KİP tıbbi tedavi-takipKİP tıbbi tedavi-takip

Komp: obstrüksiyon, solunum enf., TB, hipoksemi, solunum yet., kor pulmonale,

aritmiler, pnx...

Sigaranın bıraktırılması , Kategori B ve C’ye giren ileri, komplike pnömokonyozda hipoksemi ve onun komp.

USOT, İnfluenza ve pnömokok aşıları,NİMV

KİP’te prognozu etkileyen faktörler :Maruziyet süresi/yoğunluğu,Maruziyet yaşı,

Radyolojik bulgular ?

62

Silikosis

Serbest kristal silikaya maruziyet sonucu oluşan akciğerin kronik-diffüz-interstisyel- fibrotik-

granülomatöz hastalığıdır

Taş ocakları Kuvars değirmenleri Kum püskürtme işleri Madenciler Tünel kazıcıları Dökümcüler

Cam sanayii. Seramik,vitray yapımı. Çimento üretimi. Çanak- çömlek yapımı. Kiremit, tuğla, balçık

üretimi.....

Bazı İş Kolları

63

Silikosis gelişiminde,

Genetik yatkınlık Kişisel çalışma

alışkanlıkları Solunum koruyucusu

kullanma alışkanlığı Sigara İlave akciğer hastalığı

Maruziyetin yoğunluğu

Maruziyet süresi Partiküllerin yapısı Ek etkenler:

– Beraberinde maruz kalınan tozlar(talk, silikatlar),dumanlar (kaynakçılık,döküm)

kişiye ait faktörler ortama ait faktörler

ilk radyolojik değişiklikler çoğunlukla1.5-3.0 ve 3.0-10 mm çapındaki yuvarlak

“q”,”r” tipi opasiteler

64

SilikosisSilikosis

Hastalık proçesi başladıktan sonra;

– Hastalığın gelişim

hızına– Si’nın temizlenme

derecesine bağlı olarak proçes ilerler...

– Ancak progresyonu önlemek için yinede erkenden maruziyetin sonlandırılması...

1. Kronik-klasik silikosis

2. Akselere silikosis

3. Akut silikosis

(silikoprotein.)

65

Tedavi:Tedavi:

Korunma,

Erken tanı,

Komplikasyonların tedavisi,

66

Prognoz

Prognozu olumsuz olarak etkileyen faktörler;– Genç yaş,– Radyolojik yaygınlık– TB– KOAH – Pnömoni

67

Maluliyet almış KİP ve Silikosisli kişilerde Maluliyet almış KİP ve Silikosisli kişilerde yaşam süresini etkileyen faktörleryaşam süresini etkileyen faktörler

Maluliyet almış, ölümü saptanmış KİP ve silikosisli olgularda

yaşam süresi ...ilk tanı konulduğundaki fonksiyonel etkilenme derecesi ile

kuvvetli negatif ilişkilidirr: - 0.851, p < 0.005

Akkurt İ ve ark. Toplum ve Hekim 1997; 12(77): 17-21

68

ASBESTOS’A BAĞLI HASTALIKLARASBESTOS’A BAĞLI HASTALIKLAR

Tekrarlayan plevral effüzyonlar

Plevral kalınlaşma Plevral kalsifikasyonlar Rounded atelektazi Asbestosis

Mezotelyomalar Kanserler

Özellikle beyaz asbestos hala sanayide izolasyon malzemeleri başta olmak üzere bir çok iş kolunda...

69

ASBESTOZİSASBESTOZİS

- Korunma(çevresel, bireysel)

- Erken tanı

- Komplikasyonların tedavisi

Prognoz:

- SFT’de erken etkilenme,

- Radyolojik parankimal ve plevral fibrozis, erkenden efor dispnesinin varlığı

Tedavi:

70

İzlemİzlem

Akciğer grafisi, SFT (DLCO dahil)

Asbestos’a bağlı radyolojik değişiklikler: öncelikle bilateral-diffüz-bazallerde düzensiz opasiteler(s,t), plevral kalınlaşma-kalsifikasyon

Bu değişiklikler malign dejenerasyonun da habercisi

71

Mesleki Akciğer-plevra kanseri(mezotelyoma)

Sayısı:

?

Ülkemizde

72

MESLEKİ BRONŞİYAL ASTIM

Mesleki astım tanımının genel astımdan her hangi bir farkı yoktur– M. Astım– Mesleğin ortaya çıkardığı astım– RADS....irritan astımı

Mesleki Astım prevalansı...MA yapıcı madde sayısı > 250

73

Mesleki AMesleki Astımstım Riski Olan Bazı İş Riski Olan Bazı İş KollarıKolları

Kağıt üretimi işçiler Buğday öğütücüler Ağaç işçileri Değirmenciler Fırıncılar Veterinerler Hayvan besleyiciler Çiftçiler Laboratuvar

çalışanları Elek. elektronik end. Kaynakçılar

Kozmetikçiler Bitkisel yağ üretenler Deterjan endüstrisi Gıda katkı maddesi

ür Kahve işçileri Hastane çalışanları İlaç üretenler Lehimciler Elbise üretenler Platin arıtanlar Metal işçileri

74

Semptomatoloji ve Klinik bulgularMeslek(maruziyet) anamneziSFT-reverzibiliteNonspesifik ve spesifik BPTPEF takibi İş öncesi-sonrası FEV1Cilt Testleri/Spesifik ve total IgE

MA’da TANI

75

- Medikal tedavi mesleki olmayan astım tedavisi gibidir: basamak tedavisi- Çift kartuşlu respiratörler, yüz maskeleri ?

MA - Tedavi - takip

Maruziyetin mutlak sonlandırılmaması

ani atakla exitus’ayol açabilir

76

MA-Prognoz

Maruziyetin sonlandırılması ile olguların %50’sinde birkaç ayda düzelme...

MA da kötü

prognostik göstergeler

* Uzun süreli maruziyet,* Uzun süren semptomlar,* Tanı sırasında hastalığın şiddetinin ağır olması, * BPT’ne dual yanıt,* BAL’da eozinofil varlığı, * TDI(toluen diisosiyanat)’a yüksek dozda akut maruziyet

77

Mesleki Mesleki KOAH KOAH

Tanı ve takipte KOAH’ın standart kuralları geçerlidir

HY obstruksiyonuİrreversiblProgressivAnormal

inflamasyon

Tanı:-Klinik-SFT

WHO,NHLB-GOLD

78

KOAH- risk faktörleriKOAH- risk faktörleri

Kişiye ait faktörler– Alfa-1 AT– HY aşırı duyarlılığı

Maruziyetler– Sigara

– Mesleksel toz, gaz, kimyasallar

– Hava kirliliği– İnfeksiyonlar– Sosyo-ekonomik

durum

WHO,NHLB-GOLD

79

KKOAHOAH yyapan apan bazı abazı ajanlarjanlar

KİMYASALLAR– Amonyak, – Arsenik, – Klorin, – Osmium tetraoksit, – Fosgen, – Tungsten karbid,– Vanadyum, – Sülfür dioksit, – Toluen diisosiyanat,– Hidrokarbonlar...

ENDÜSTRİ TOZLARI– Pamuk ve keten tozları,– Kömür tozları, – Çimento tozları– Dökümcülükte ortaya

çıkan tozlar, – Seramik-biriket-tuğla

tapımı,– Taş ocaklarındaki

tozlar,– Metal işçiliğinde ortaya

çıkan tozlar, – Asbest, Silica vb.

80

Mesleki KOAHtanı

zorluğu?

81

Sigara – Mesleki maruziyet-KOAH

– Sigara mesleki maruziyet 20 ml/yıl – Sigara mesleki maruziyet + 50 ml/yıl

• Sigara + mesleki maruziyet 80 ml/yıl • Sigara + mesleki maruziyet + 160 ml/yıl

WHO,NHLBI-GOLD-Nisan 2001Kaufmann F. Int J Epid. 1979

FEV1

82

Mesleki KOAH Tedavi-takip

- Standart KOAH tedavisi

+- Maruziyetin sonlandırılması

83

Hipersensitivite pnömonileri(EAA, Çiftçi akciğeri vb)

Tekrarlayan antijenik maddelerin inhalasyonu

ile duyarlı kişilerde alveollerde ve

interstisyel aralıktaki inflamatuvar-granülomatöz reaksiyonla karakterize

klinik...

AKUT KRONİK

Tanı kriterleri mesleki olmayan HSP ile aynı...

84

Hipersensitivite pnömonileriHipersensitivite pnömonileri

Tedavi: – Sorumlu etkenden uzaklaşma, – Hava temizleme sistemleri, – Çevre düzenlenmesi, – Endüstriyel tekniklerin

değiştirilmesi, – Kişisel koruyucu ekipmanlar– Tıbbi tedavi....Steroid

85

HSP-HSP-PrognozPrognoz

İzlemİzlem Rad., SFT(DLCO dahil) ve AKG...

Erken tanı ve maruziyetten uzaklaşmayla prognoz çok iyi... 1-6 ayda düzelme

HP tipine ve coğrafik lokalizasyona göre de prognoz anlamlı olarak değişmektedir...

86

BİSİNOSİS BİSİNOSİS İlk defa 1705’de İtalyan B.Ramazzini

pamuk işçileri Astım...

Pamuk, keten, kenevir tozlarına maruz kalanlarda hafta sonu veya izin dönüşü göğüste sıkışma hissi, öksürük, zamanla balgam çıkarma ve nefes darlığı semptomları...

Prevalans....%1-80

87

BİSİNOSİSBİSİNOSİS--KLİNİK SINIFLAMASIKLİNİK SINIFLAMASI

Grade-2 semp. + ventilatuar kapasitede

Grade-3

Tüm çalışma günlerinde göğüste sıkışma

Grade-2

Her ilk çalışma gününde göğüste sıkışma

Grade-1

Bazı ilk çalışma günleri göğüste sıkışma ve/veya öksürük

Grade-1/2

semptom yokGrade-0

Schilling RSF, 1956

88

Göğüs hastalığının alevlenmesiyle toza maruz kalmakla ortaya çıkan ya da kötüleşen inatçı balgam.

Evre SYİ3

Toza maruz kalındığında yeni ortaya çıkan ya da tetiklenen inatçı balgam (yılın 3 ayı boyunca günlerin çoğunda)

Evre SYİ2

Toza maruz kalındığında öksürük.Evre SYİ1

İlk çalışma gününde ve sonraki günlerinde göğüste sıkışıklık ve/veya nefes darlığı.

Evre B2

İşe döndüğü ilk çalışma günlerin çoğunda göğüste sıkışıklık hissi ve/veya nefes darlığı

Evre B1

Belirti yok Evre 0

WHO

89

FonksiyonFonksiyonel etkilenmeel etkilenme

> %20Ağır Etki

%10-20Orta Etki

%5-10 Hafif Etki

< %5Etki yok

WHO

Vardiya boyunca FEV1 değişikliği

90

BissinosisBissinosis-Takip-Takip

NIOSH

Basal FEV1Vardiya boyunca FEV1 değişkliği

Evre

< %60F-3

% 60-70F-2

> %80 BELİRGİN (> %20)F-1

> %80 HAFİF (%6-20)F-1/2

> %80 YOK < %5 F-0

91

Bissinosis -Tedavi

- Birincil korunma önlemleri - Semptomatik: bronkodilatatörler,

antiinflamatuarlar, USOT...

+- Maruziyetin sonlandırılması

92

Prognoz

Pamuk işçilerindeki FEV1 azalmasının daha çok kümülatif endotoksin maruziyetine bağlı...

SFT etkilenmesinin şidetini belirleyen faktörler:– Maruziyet süresi, – Bissinosis semptomlarının şiddeti ve süresi...

93

Ülkemizde

Resmi tanı konulabilenBissinosis:

~10-20/yıl

Bissinosis yapıcı işlerde çalışanaktif sigortalı:

~ 600 bin

94

TOKSİK İNHALANLAR

Maruziyet seviyesi ve süresine bağlı olarak,

- ÜSY irrit., bronkospazm, laringospazm- Pnömonitis, P.Ödem, ARDS- Fume fever- BO, BOOP- RADS- B.Astım, KOAH, Fibrozis, Ca

95

Üst Solunum Yolu Hasarı

– Maruziyet alanından uzaklaşma, yaşamın devamını sağlayıcı genel destek-semptomatik yaklaşım :

– aspirasyon,

– O2 ,

– epinefrin, – gereğinde entübasyon., – bulaşmış maddenin bol suyla yıkanması,– gereğinde steroid...

96

Pnömonitis, ARDS, BO-Pnömonitis, ARDS, BO-BOOPBOOP

- Genel destek tedavisi,- O2 , MV ...

- Bazı durumlarda Steroidler (civa,kadmiyum ve çinko gibi metal buharlarına

bağlı şiddetli, bazen fatal seyirli akut akciğer hasarında)

- ARDS’de hemodinamik izlem ve MV

97

Reaktif Havayolu Disfonksiyonu Reaktif Havayolu Disfonksiyonu Sendromu (RADS)Sendromu (RADS)

* Daha önce her hangi bir solunumsal yakınması olmayan bir kişide ani ve yoğun maruziyet sonrası

gelişen astım benzeri tablo...* Klinik ve fonksiyonel incelemedeki bulgular

astım ile benzeridir...* Tanı-tedavi-takip kriterleri....B.Astım gibidir

* Yanıt vermeyen bazı olgularda

İrritanlara bağlı B.Astım gelişir...

98

BERİLYOZİSBERİLYOZİS

99

AĞIR METAL HASTALIKLARIAĞIR METAL HASTALIKLARI

100

Teşekkürler...