MESLEK HASTALIKLARI VE NÖROLOJİ
description
Transcript of MESLEK HASTALIKLARI VE NÖROLOJİ
MESLEK HASTALIKLARI VE MESLEK HASTALIKLARI VE
NÖROLOJİNÖROLOJİ
Doç. Dr. Eren GözkeDoç. Dr. Eren Gözke
Nörolojik bakış açısı
Sinir sisteminin hangi bölümü / bölümleri
etkilenmiş?
LOKALİZASYON
Etyolojik faktör nedir?
NATÜR
Sinir sisteminin fonksiyonları:
Motor
Duyu – spesifik duyular
Refleks
Tonus
Trofi
Otonomik fonksiyonlar
Kognisyon - Davranış
Üst motor nöron (I. motor nöron) :
Frontal lob presantral girusta gri maddede yerleşmiş
nöronlar ve aksonları. Ön boynuza kadar gelir.
Alt motor nöron (II. motor nöron) :
Spinal kord ön boynuzda yerleşmiş nöronlar.
Sinir - kas kavşağına kadar uzanır.
Üst Üst
Motor NöronMotor NöronAlt Alt
Motor NöronMotor Nöron
DTRDTR ArtarArtar AzalırAzalır
Patolojik Patolojik refleksrefleks
VarVar YokYok
TonusTonus ArtarArtar AzalırAzalır
AtrofiAtrofi Yok / azYok / az BelirginBelirgin
Duysal dorsal kök ganglionu:
Arka kökte yer alan duyu nöronu gövdeleri.
Uzantıları spinal korda girerek impulsu
yukarıya taşırlar.
• Spinotalamik sistem
• Arka kordon
Santral sinir sistemi: Bilinç boz. ve kognitif değ,
motor zaaf, ataksi, epileptik nöbet, duyu boz.
Periferik sinir sistemi: Motor zaaf, ağrı, duyu boz
Otonom sinir sistemi: Terleme boz, sfinkter boz,
TA değ.
Nörolojik muayene;
Bilinç, kognitif durum, affekt (mental durum)
Kranial alan
Kas gücü, tonus
Serebellar testler, denge
Refleksler
Duyu
Trofik değ.
İstemsiz hareketler (tremor, kore, distoni, diskinezi)
Konuşma
Yürüyüş
Orientasyon: Zaman, yer, kişi
Bellek
Dikkat
Soyutlama, muhakeme
Mood ve affekt
Konuşma: Artikulasyon, akıcılık, anlama,
isimlendirme, tekrarlama
Kranial alanKranial alan I.sinir (olfaktor): KokuI.sinir (olfaktor): Koku II.sinir: Görme keskinliği, II.sinir: Görme keskinliği,
görme alanı, fundus, pupil görme alanı, fundus, pupil yanıtlarıyanıtları
III-IV-VI. Sinirler: Göz III-IV-VI. Sinirler: Göz hareketleri ve nistagmushareketleri ve nistagmus
V.sinir: Yüz duyusu, V.sinir: Yüz duyusu, masseter gücümasseter gücü
VII.sinir: Yüz mimik kasları, VII.sinir: Yüz mimik kasları, tad duyusutad duyusu
VIII. Sinir: İşitme ve dengeVIII. Sinir: İşitme ve denge IX-X.sinirler: Yumuşak IX-X.sinirler: Yumuşak
damak fonk.,yutma, gag damak fonk.,yutma, gag refleksirefleksi
XI.sinir: Boynun rotasyonu, XI.sinir: Boynun rotasyonu, omuz kaldırmaomuz kaldırma
XII.sinir: Dil hareketleriXII.sinir: Dil hareketleri
Kas gücüKas gücü5/5 : Tam5/5 : Tam
4/5 : Hafif kayıp4/5 : Hafif kayıp
3/5 : Yer çekimini yenebilir3/5 : Yer çekimini yenebilir
2/5 : Yer çekimini yenemez2/5 : Yer çekimini yenemez
1/5 : Minimal hareket1/5 : Minimal hareket
0/5 : Hareket yok0/5 : Hareket yok
Refleks muayenesi
Derin tendon refleksleri
0 : Alınamıyor
+ : Azalmış
++ : Normal
+++ : Artmış
++++ : Çok artmış
Patolojik refleksler
Babinski
Hoffman
Duyu muayenesiDuyu muayenesi
Yüzeyel duyu: Dokunma, ağrı, ısıYüzeyel duyu: Dokunma, ağrı, ısı
Derin duyu: Pozisyon ve vibrasyon, Derin duyu: Pozisyon ve vibrasyon,
RombergRomberg
Kortikal duyu: İki nokta Kortikal duyu: İki nokta
diskriminasyonu, stereognozi, diskriminasyonu, stereognozi,
grafoestezi grafoestezi
Duyu muayenesinde dikkat
edilecekler
• Dermatomal duyu kusuru
• Seviye veren duyu kusuru
• Belirli bir sinir alanına uyan duyu kusuru
• Sadece distallerde olan duyu kusuru
Yürüyüş
• Ataksi: Serebellar ataksi, arka kordon ataksisi (Romberg)
• Stepaj
• Ördekvari
• Küçük adımlarla
• Oraklama
Nörolojik tetkik yöntemleriNörolojik tetkik yöntemleri
Görüntüleme: CT, MR, PETGörüntüleme: CT, MR, PET
Nörofizyoloji: EEG, EMG, Nörofizyoloji: EEG, EMG,
EP (VEP, BAEP, SEP), SSR, RRIVEP (VEP, BAEP, SEP), SSR, RRIV
Lab.Lab.
Biopsi (sinir, kas, deri)Biopsi (sinir, kas, deri)
EEGEEG Beyin elektrik aktivitesinin skalp üzerine Beyin elektrik aktivitesinin skalp üzerine
yapıştırılan elektrodlar ile kaydedilmesiyapıştırılan elektrodlar ile kaydedilmesi Epilepsi, ensefalopati, beyin ölümüEpilepsi, ensefalopati, beyin ölümü
EMGEMG Sinir ileti çalışmaları Sinir ileti çalışmaları (motor, duysal, mikst)(motor, duysal, mikst)
İğne EMG’siİğne EMG’si
Periferik sinir (polinöropati, fokal nöropati), Periferik sinir (polinöropati, fokal nöropati),
sinir kökleri (radikulopatiler), ön boynuz sinir kökleri (radikulopatiler), ön boynuz
(ALS), sinir-kas kavşağı (Myasteni), kas (ALS), sinir-kas kavşağı (Myasteni), kas
hastalıkları (distrofiler, polimyozit)hastalıkları (distrofiler, polimyozit)
Sinir ileti çalışmalarında distal
latanslar, ileti hızları, elde edilen
potansiyellerin amplitüdleri ve ileti
bloğu gibi parametreler önemli
İğne EMGİğne EMG
İstirahat sırasında spontan İstirahat sırasında spontan denervasyon varlığıdenervasyon varlığı
Hafif kası sırasında görülen motor Hafif kası sırasında görülen motor ünit potansiyellerinin süre, amplitüd ünit potansiyellerinin süre, amplitüd ve fazlarıve fazları
Tam kasıda interferans durumuTam kasıda interferans durumu
VEPVEP Görsel uyaran (dama tahtası şeklinde değişen Görsel uyaran (dama tahtası şeklinde değişen
siyah-beyaz kareler) sırasında skalpten (oksipital) siyah-beyaz kareler) sırasında skalpten (oksipital)
kaydedilen yanıtlarkaydedilen yanıtlar
BAEPBAEP
Kulaklara verilen klik tarzındaki Kulaklara verilen klik tarzındaki
uyarılar ile mastoid üstünden uyarılar ile mastoid üstünden
kaydedilen yanıtlarkaydedilen yanıtlar
SEPSEP
Periferik sinirlerin uzun süreli Periferik sinirlerin uzun süreli
elektriksel uyarımı ile skalpten elektriksel uyarımı ile skalpten
kaydedilen yanıtlarkaydedilen yanıtlar
Otonomik TestlerOtonomik TestlerParasempatik ve Sempatik AksonParasempatik ve Sempatik Akson
Fonksiyonunu Değerlendirmeye YönelikFonksiyonunu Değerlendirmeye YönelikParasempatik ve Sempatik AksonParasempatik ve Sempatik Akson
Fonksiyonunu Değerlendirmeye YönelikFonksiyonunu Değerlendirmeye Yönelik
normalnormal
anormalanormal
Kalp atım hızı değişkenliği(R-R interval)
Sempatik Deri Yanıtı(SSR)
Kantitatif sudomotor aksonrefleks testi (QSART)
Deri ısısı: Termografi
Kan akım ölçümleri:Lazer Doppler
Kalp atım hızı değişkenliği(R-R interval)
Sempatik Deri Yanıtı(SSR)
Kantitatif sudomotor aksonrefleks testi (QSART)
Deri ısısı: Termografi
Kan akım ölçümleri:Lazer Doppler
Nöropsikolojik testlerNöropsikolojik testler
Kognitif değerlendirmeye yardımcıKognitif değerlendirmeye yardımcı
Psikiyatrik tanı konulmasına yardımcıPsikiyatrik tanı konulmasına yardımcı
Poli-nöro-pati = jeneralize periferik nöropati
Çok sayıda periferik sinirde aynı etyolojik nedene
bağlı olarak gelişen patolojik değişim ve bununla
ilgili klinik tablolar
Periferik sinirler, gövdesi ön boynuzda olan motor
aksonlar, gövdesi arka kök ganglionunda olan
duysal aksonlar ve otonomik liflerden oluşur.
Periferik sinirler akson demetlerinden
oluşur. Çeperde myelin kılıfı vardır. Myelin
kılıfı ileti hızında çok önemlidir.
Periferik sinirde iki tür patoloji olur:
• Demiyelinizan
• Aksonal
Polinöropatide yanıtlanacak sorular
Hangi tip sinir lifi tutulmuş?
“motor?, duysal?, otonomik?”
“ince lif?, kalın lif?”
Primer patoloji
“akson? myelin?”
Duysal tutulum varsa natür?
“eldiven-çorap?, proprioseptif?”
Başlangıç nasıl?
Akut (4hafta)
Subakut (4-8 hafta)
Kronik (2 aydan uzun)?
Nöropati? Nöronopati?
Herediter? Edinsel?
Motor akson gövdesinin tutulumu = motor nöron hastalığı
Duysal nöron gövdesinin tutulumu = arka kök ganglioniti
Aksonopati
Dying-back nöropati: Distalden proksimale
ilerleyen aksonopati
Myelinopati
Segmental
Uniform
ETYOLOJİ
Edinsel
Metabolik: Diabet, üremi, amiloidoz, vit. eksiklikleri
İmmün: GBS, CIDP, Vaskulit, MMN
İnfeksiyöz: Herpes, Lepra, Lyme, HİV, sarkoidoz
Malignite ile ilişkili: Paraneoplastik
Toksin ve ilaçlar: Benzen, kurşun, kemoterapötikler
İdiopatik ve Kriptojenik
Herediter
HMSN (CMT), Porfiri, Fabry
NegatifNegatif PozitifPozitif
Kuvvet kaybıKuvvet kaybı FasikulasyonFasikulasyon
HalsizlikHalsizlik KrampKramp
Hiporefleksi – arefleksiHiporefleksi – arefleksi MyokimiMyokimi
HipotoniHipotoni Huzursuz bacak Huzursuz bacak
Ortopedik deformiteler Ortopedik deformiteler (pes cavus, çekiç (pes cavus, çekiç
parmak)parmak)
Sertlik hissiSertlik hissi
Motor bulgular
Vibrasyon hissinde Vibrasyon hissinde azalmaazalma
SızlamaSızlama
Eklem pozisyon hissinde Eklem pozisyon hissinde azalmaazalma
İğnelenmeİğnelenme
Hiporefleksi-arefleksiHiporefleksi-arefleksi
HipotoniHipotoni
AtaksiAtaksi
Duysal - Kalın lif
Negatif Pozitif
Ağrı duyusunda azalmaAğrı duyusunda azalma YanmaYanma
Isı duyusunda azalmaIsı duyusunda azalma Saplanma hissiSaplanma hissi
Duysal - İnce lif
Negatif Pozitif
HipotansiyonHipotansiyon HipertansiyonHipertansiyon
AritmiAritmi AritmiAritmi
Terleme azalmasıTerleme azalması Terleme artışıTerleme artışı
KonstipasyonKonstipasyon DiareDiare
Üriner retansiyonÜriner retansiyon
GastropareziGastroparezi
Trofik bozTrofik boz
İmpotansİmpotans
Otonomik
Negatif Pozitif
Klinik paternler
1. Duyu kaybı ile birlikte simetrik proksimal ve
distal kuvvet kaybı: GBS, CIDP
2. Duyu kaybı ile birlikte simetrik distal kuvvet
kaybı: CMT, metabolik boz. (diabet, üremi),
toksik nöropatiler
3. Duyu kaybı ile birlikte asimetrik distal kuvvet
kaybı (mononöropati multipleks): Vaskulit,
HNNP, infeksiyöz (lepra, Lyme, sarkoidoz, HİV,
CMV, Herpes zoster, MADSAMN)
4. Duyu kaybı olmadan asimetrik distal kuvvet
kaybı: Motor nöron hastalığı, multifokal motor
nöropati
5. Duyu kaybı ile birlikte asimetrik proksimal ve
distal kuvvet kaybı: Diabetik poliradikulopati-
pleksopati, tümör infiltrasyonu, idiopatik
6. Kuvvet kaybı olmadan simetrik distal duyu
kaybı: Metabolik (diabet), toksik, infeksiyöz
(HİV), anti-MAG ilişkili nöropati
7. Kuvvet kaybı olmaksızın simetrik yada
asimetrik proprioseptif duyu kaybı: Duysal
nöronopati (ganglionopati) Paraneoplastik,
Sjögren, toksik (kemoterapotikler), idiopatik
8. Üst motor nöron tutulumu ile birlikte simetrik
duyu kaybı ve arefleksi: Subakut kombine
dejenerasyon
9. Belirgin otonomik tutulum ile birlikte nöropati:
Diabet, amiloidoz, GBS, porfiri
Polinöropatide gerekli tetkikler
• EMG
• Sinir biopsisi: Vaskulit, amiloidoz, sarkoidoz, Lepra, CMT, CIDP
• Deri biopsisi: Ağrılı distal nöropatilerde
• Sempatik deri yanıtları - RR interval varyasyonu
• Lab testleri: Rutin, Tiroid testleri, vit B12, RF, ANA, protein elektroforezi, immün elektroforez, toksik madde
• LP: GBS, CIDP, meningeal lenfamotozis
Ağrı TipleriAğrı Tipleri
Nosiseptif AğrıNosiseptif Ağrı
Ağrılı uyarıya Ağrılı uyarıya verilen uygun verilen uygun fizyolojik cevapfizyolojik cevap
Nöropatik AğrıNöropatik Ağrı
Sinir sitemindeki Sinir sitemindeki primer bir lezyon primer bir lezyon veya veya disfonksiyona disfonksiyona bağlı oluşan bağlı oluşan uygun olmayan uygun olmayan cevapcevap
Nöropatik Ağrı SemptomlarıNöropatik Ağrı Semptomları
HiperaljeziHiperaljezi
Normalde ağrılı Normalde ağrılı olan bir uyarıya olan bir uyarıya verilen artmış verilen artmış cevapcevap
AllodiniAllodini
Normalde ağrısız Normalde ağrısız olan bir uyarı ile olan bir uyarı ile ağrı hissedilmesiağrı hissedilmesi
Olgu 1Olgu 1 56 yaşında kadın56 yaşında kadın 4 yıldır Tip 2 DM4 yıldır Tip 2 DM Minimal sensorimotor Minimal sensorimotor
aksonal PNPaksonal PNP DTR’ler normoaktifDTR’ler normoaktif Ayaklarda spontan Ayaklarda spontan
yanıcı ağrıyanıcı ağrı Hipertermi ve eritemHipertermi ve eritem Statik mekanik Statik mekanik
hiperaljezihiperaljezi Sıcak hiperaljezisiSıcak hiperaljezisi Taktil dizestezisi yokTaktil dizestezisi yok
Olgu 2Olgu 2 76 yaşında erkek76 yaşında erkek 4 yıldır Tip 2 DM4 yıldır Tip 2 DM Ağır sensorimotor Ağır sensorimotor
aksonal PNPaksonal PNP DTR alınamıyorDTR alınamıyor El ve ayaklarda El ve ayaklarda
spontan dizestetik spontan dizestetik ağrıağrı
Elektrik çarpmasına Elektrik çarpmasına benzer batıcı ağrılarbenzer batıcı ağrılar
Soğuk ciltSoğuk cilt Deriye dokunmakla Deriye dokunmakla
semptom uyarılmıyorsemptom uyarılmıyor
Aynı Hastalık, Farklı SemptomlarAynı Hastalık, Farklı Semptomlar
Her 2 hastada da aynı etyolojiye bağlı Her 2 hastada da aynı etyolojiye bağlı aynı hastalık aynı süredir varaynı hastalık aynı süredir var
Her ikisi de ağrıdan şikayetçiHer ikisi de ağrıdan şikayetçi
Ağrının kalitesi farklıAğrının kalitesi farklı Ağrı mekanizmaları farklıAğrı mekanizmaları farklı Farklı nörolojik ve elektrofizyolojik Farklı nörolojik ve elektrofizyolojik
bulgularbulgular Farklı tedavi yöntemlerine gerek varFarklı tedavi yöntemlerine gerek var
Semptomlara Semptomlara YöYönelik nelik TTedaviedaviSemptom ve bulgularSemptom ve bulgular TedaviTedavi
DevamlDevamlıı yanma yanma AmitriptilinAmitriptilin
GabapentinGabapentin
Zonklama, keskin Zonklama, keskin ağrıağrı KarbamazepinKarbamazepin / Okskarbazepin / Okskarbazepin
FenitoinFenitoin
LamotrigLamotrigiinn
GabapentinGabapentin
ValproateValproate
Parestezi/diParestezi/dizzesteziestezi FenitoinFenitoin
MeksiletinMeksiletin
AllodiniAllodini GabapentinGabapentin
AmitriptilinAmitriptilin
KetaminKetamin
Trisiklik antidepresanlarTrisiklik antidepresanlar (Amitriptilin) (Amitriptilin) SNRI (Duloksetin, venlafaksin)SNRI (Duloksetin, venlafaksin) AntikonvAntikonvüüllzzanlaranlar (gabapentin, karbamazepin, lamotrigin, valproat, (gabapentin, karbamazepin, lamotrigin, valproat,
zonisamid, pregabalin) zonisamid, pregabalin) DekstrometorfanDekstrometorfan AntiaritmiklerAntiaritmikler (meksiletin) (meksiletin) OpiOpiyatyatlarlar (oksikodon) (oksikodon) Non-narkotik analjezikler (tramadol)Non-narkotik analjezikler (tramadol) Lokal anesteziklerLokal anestezikler (lidokain) (lidokain) KapsKapsaaisin kremisin krem Tioktik asid Tioktik asid Alfa lipoik asid Alfa lipoik asid TENS TENS Ruboksitaurin (protein kinaz C inhibitörü) Ruboksitaurin (protein kinaz C inhibitörü) Zenarestat, minalrestat, zopolrestat (ARI inhibitörleri)Zenarestat, minalrestat, zopolrestat (ARI inhibitörleri)
NNööropatik ropatik AğAğrrııllıı HHastalarastalarıın n TTedavisiedavisi
NNööropatik ropatik AğAğrrııllıı HHastalarastalarıın n TTedavisiedavisi
Mesleksel NörolojiMesleksel Nöroloji
Sinir sisteminin meslek kökenli dış Sinir sisteminin meslek kökenli dış
etkenler sonucu hasara uğraması ile etkenler sonucu hasara uğraması ile
ortaya çıkan hastalıklarortaya çıkan hastalıklar
Dış etkenlerDış etkenler
Kimyasal maddeler (nörotoksinler)Kimyasal maddeler (nörotoksinler)
Fiziksel: Radyoaktivite, mekanik Fiziksel: Radyoaktivite, mekanik
(travma), elektrik(travma), elektrik
ParacelciusParacelcius
Bütün maddeler zehirlidir. Önemli olan Bütün maddeler zehirlidir. Önemli olan
dozdur.dozdur.
• Beyin dokusu lipid içeriği, geniş
yüzey alanı nedeni ile toksik
maddelere duyarlıdır.
• Oksidatif strese karşı rezerv zayıftır.
• Rejenerasyon yeteneği sınırlıdır.
Toksik nedenli sinir sistemi
hasarlanmasında temel mekanizmalar
1. Nörotransmitterler üzerine etki
2. Enerji sistemleri üzerine etki (enzimatik aktivitelerin bozulması)
3. Damarsal boz
4. İmmünolojik boz.
5. Asit-baz dengesi ve iyon kons. değ.
Nörotoksik maddelerin sınıflandırılması
Metaller: Pb, Hg, As, Th, Mn, Fe, P, Sb, Zn, Au, Al, Ba, Bi, F, Cu
Endüstriyel toksinler
Organik çözücüler (triklor etilen, tetraklor etilen, n-hexane, metanol, etilen glikol, formaldehid, toluen)
Gazlar (nitröz oksit, CO, metil klorid, karbon disülfid, etilen oksit)
Diğer (Akrilamid, siyanid, hidrazin)
Çevresel toksinler: Dioxin, paraklorobenzen, fenol, stiren
Pestisidler
İnsektisidler: Organofosfatlar ve karbamatlar, organokloridler
Herbisitler
Rodentistler: striknin
Öykü çok önemli
Meslek: Boyacı, cilacı, halı döşemeci, ayakkabı imalatçısı, kuaför, tarla ilaçlayıcı
Tek bir toksin? Çok sayıda toksin?
Temas süresi?, geçen zaman?
Toksik madde ile temas şekli: Akut yüksek doz, kronik düşük doz, epizodik
Kişisel yatkınlık, genetik faktörler?
Sekonder kazanç??
Biyolojik toksinler
Hayvansal (yılan, araknida)
Botanik: Mantar, latirizm
Bakteriyel: Botulizm, difteri, tetanus
İyatrojenik: Antineoplastik, antibiyotik
Toksisiteye bağlı klinik tablolar
• Ensefalopati
• Kognitif boz
• Hareket boz.
• Periferal nöropati
• Serebellar sendrom
• Myelopati
Toksik madde ile klinik tablo arasında
bağlantı kurabilmek için zamansal ilişki çok
önemli
Toksik maddeye maruz kalma süresi
Ensefalopati
Akut: Hiperaktivite yada somnalans, stupor, koma tarzında bilinç değişiklikleri, bellek boz, davranış değ.
Kronik:
Tip I: Organik affektif sendrom: Subjektif psikolojik yakınmaklar, günlük yaşam aktivitelerinde ilgi kaybı. Revesibl devre
Tip II: Ilımlı kronik ensefalopati: Yorgunluk, mood değ, dikkat ve bellek boz. Reversibl - irreversibl
Tip III: Belirgin bellek ve dikkat boz, görme boz, tremor, muhakeme boz, yüzleri tanımakta güçlük, tekrarlayan enfeksiyonlar
Ekstrapiramidal ve serebellar sendromlar
Yavaş progressif parkinsonizm. Bradikinezi, bradimimi, rijidite, küçük adımlarla yürüme, statik tremor, postural refleks kaybı
Mangan, karbon sülfid, toluen, CO
Periferik sinir tutulumu
Genellikle diffüz sensorimotor aksonal PNP tarzında.
Akroparesteziler olabilir. Diffüz otonomik nöropati de
görülebilir.
Triklor etilen ile trigeminal nöropati olabilir
Organik fosfor zehirlenmesinde üst motor nöron bulguları
eklenebilir (ALS benzeri tablo)
İzole sinir tutulumları
Tuzak nöropatiler
Seçici tutulum. Ör. Pb zehirlenmesinde radial sinir
Üç büyükler
• Solventler – Alkoller, n-Hexane,
TCE, CS2…
• Metaller – Pb, Hg, As, Mn, Cu
• Pestisitler – Organofosfatlar,
Karbamatlar,
Pyrethroid’ler, Nikotinikler
Kurşun intoksikasyonu
Meslek:Boyacılar, benzinciler, akücüler, otoyol kenarında
çalışanlar
Diğer: Pb su boruları, Pb içeren kozmetikler
Klinik tablo: Akut yada kronik ensefalopati (plumbism), nöbetler,
kas atrofileri (ALS benzeri tablo), PNP, diğer (gingivada
çizgilenme, anemi, kolik tarzında ağrı)
Serum Pb düzeyi 80µg/dL üstünde
Tedavi: Şelatör ajanlar (EDTA, BAL), akut olgularda antiödem
Organik Pb intoks.: Tetra etil Pb ile oluşur. Demyelinizan PNP
gelişir.
CivaCiva
Şapkacılar (mad hatter, kağıt sanayii, diş Şapkacılar (mad hatter, kağıt sanayii, diş
lab., açık deniz balıklarının fazla yenmesilab., açık deniz balıklarının fazla yenmesi
Akut: İrritabilite, hallusinasyonlar, deliriumAkut: İrritabilite, hallusinasyonlar, delirium
Kronik: Kişilik değ., parkinsonizm, vertigo, Kronik: Kişilik değ., parkinsonizm, vertigo,
optik nöropati, nöbet, PNP optik nöropati, nöbet, PNP
Tedavi: BALTedavi: BAL
ArsenikArsenik
Madencilik, tahta koruyucu maddeler, Madencilik, tahta koruyucu maddeler,
sular, diğer endüstriyel kullanımsular, diğer endüstriyel kullanım
Akut: Kusma, kanlı diare, myoglobinüri, Akut: Kusma, kanlı diare, myoglobinüri,
böbrek yet., aritmi, hipotansiyon, nöbetler, böbrek yet., aritmi, hipotansiyon, nöbetler,
tırnaklarda çizgiler, komatırnaklarda çizgiler, koma
Kronik: PNP, ayaklarda kangrenKronik: PNP, ayaklarda kangren
Tedavi: BALTedavi: BAL
ManganezManganez
Madencilik ve endüstriMadencilik ve endüstri
Derin gri madde tutulurDerin gri madde tutulur
Kişilik değ, aşırı terleme, empotans, Kişilik değ, aşırı terleme, empotans,
kramplar, ekstrapiramidal bulgularkramplar, ekstrapiramidal bulgular
Tedavi:BALTedavi:BAL
TalyumTalyum
Endüstriyel kullanım, fare zeh.Endüstriyel kullanım, fare zeh.
Akut: Önce GİS semptomları, 2 hafta Akut: Önce GİS semptomları, 2 hafta
sonra ensefalopati, sonra ensefalopati,
Kronik: PNP, alopesi Kronik: PNP, alopesi
AluminyumAluminyum
Progressif fatal ensefalopatiProgressif fatal ensefalopati
Ilımlı polinöropatiIlımlı polinöropati
Tedavi: DesferoksaminTedavi: Desferoksamin
Uçucu organik solventlerUçucu organik solventler
Yüksek çözünürlüğe sahiptirlerYüksek çözünürlüğe sahiptirler Aromatik ve alifatik hidrokarbonlar, alkoller, Aromatik ve alifatik hidrokarbonlar, alkoller,
esterler, ketonlar, alifatik nitratlar, anestetik esterler, ketonlar, alifatik nitratlar, anestetik ajanlar, halojenli çözücüler, propellantlarajanlar, halojenli çözücüler, propellantlar
Hücre membranlarından kolay geçerler. Solunum Hücre membranlarından kolay geçerler. Solunum yolu ile hızlı emilirler.yolu ile hızlı emilirler.
Nöroflamantöz aksonal şişme ve distal aksonal Nöroflamantöz aksonal şişme ve distal aksonal hasar yaparlarhasar yaparlar
Santral sinir sisteminde hızla alkole döndükleri Santral sinir sisteminde hızla alkole döndükleri için akut narkotik etkileri vardır.için akut narkotik etkileri vardır.
Uçucu organik solventlerUçucu organik solventler
Polinöropati: akrilamid, karbon disülfid, Polinöropati: akrilamid, karbon disülfid,
metil bromid, triortokrezil fosfat, n-heksan metil bromid, triortokrezil fosfat, n-heksan
(akut GBS benzeri tablo)(akut GBS benzeri tablo)
EnsefalopatiEnsefalopati
Bağımlılık yaparlarBağımlılık yaparlar
Tetraklor etilenTetraklor etilen
Etkin metaboliti triklor etanol’dür.Etkin metaboliti triklor etanol’dür. En önemli endüstriyel zehirlerden En önemli endüstriyel zehirlerden
biridir.biridir. Kuru temizleme endüstrisinde Kuru temizleme endüstrisinde
kullanılır.kullanılır. Ağır ensefalopati yapabilirAğır ensefalopati yapabilir Triklor etilen de aynı metabolite Triklor etilen de aynı metabolite
dönerek benzer etkiler yapabilir.dönerek benzer etkiler yapabilir.
BenzenBenzen
GABA üzerinden etkiliGABA üzerinden etkili
Plastik, motor yakıtı, boya, deri, yapıştırıcı, Plastik, motor yakıtı, boya, deri, yapıştırıcı,
selluloid, elektrik gereçleri imalatında selluloid, elektrik gereçleri imalatında
kullanılır.kullanılır.
Akut: Ensefalopati, delirium, komaAkut: Ensefalopati, delirium, koma
Kronik: Ensefalopati, PNP, konvulziyonlar, Kronik: Ensefalopati, PNP, konvulziyonlar,
anemianemi
Tedavi: Lesitin, B ve C vit.Tedavi: Lesitin, B ve C vit.
HeksakarbonlarHeksakarbonlar n-heksan ve n-butil ketonn-heksan ve n-butil keton
Ortak metabolitleri 2,5 heksandion aracılığı ile PNP Ortak metabolitleri 2,5 heksandion aracılığı ile PNP
yaparlaryaparlar
Ayakkabı ve deri imalatında yapıştırıcı olarak kullanılırlarAyakkabı ve deri imalatında yapıştırıcı olarak kullanılırlar
Lokal nöroflament birikimi, multifokal aksonal şişmeler ve Lokal nöroflament birikimi, multifokal aksonal şişmeler ve
sekonder segmental demyelinizasyon olur. Bu nedenle sekonder segmental demyelinizasyon olur. Bu nedenle
toksik nöropatilerde görülen distal aksonal PNP’den farklı toksik nöropatilerde görülen distal aksonal PNP’den farklı
olarak EMG’de ileti blokları görülür. İleri kas atrofileri olarak EMG’de ileti blokları görülür. İleri kas atrofileri
görülebilir.görülebilir.
Üst motor nöron tutulumu (piramidal bulgular) eklenebilir.Üst motor nöron tutulumu (piramidal bulgular) eklenebilir.
GazlarGazlar
Nitröz oksitNitröz oksit
Anestazik bir ajandır. Anestazik bir ajandır.
Myelopati+PNP şeklinde B12 eksikliği Myelopati+PNP şeklinde B12 eksikliği
benzeri tablobenzeri tablo
Ensefalopati, nöbetlerEnsefalopati, nöbetler
Karbon monoksit
Erken evrede başağrısı, kusma, taşikardi ve
hiperventilasyonla birlikte ensefalopati
Geç evrede haftalar-aylar sonra mental
yıkım, parkinsonizm, psikoz, PNP, kore
MR’da periventriküler ak maddede konfluent
lezyonlar
Tedavi: Hiperbarik oksijen
PestisitlerPestisitler
Organofosfatlar (DDT, malathion, Organofosfatlar (DDT, malathion,
parathion), karbamatlarparathion), karbamatlar
Tarım çalışanları, zirai ilaçlamaTarım çalışanları, zirai ilaçlama
AChE enzimini inhibe ederek kolinerjik AChE enzimini inhibe ederek kolinerjik
bulgulara ve nöropati target esteraz bulgulara ve nöropati target esteraz
inhibisyonu ile nöropatiye neden inhibisyonu ile nöropatiye neden
olurlarolurlar
Organofosfat intoksikasyonuOrganofosfat intoksikasyonu
Klinik tablo üç evreye ayrılırKlinik tablo üç evreye ayrılır
Akut kolinerjik krizAkut kolinerjik kriz
Ara sendrom: 2-4 gün sonra güçsüzlük ve Ara sendrom: 2-4 gün sonra güçsüzlük ve
arefleksiarefleksi
Geç aksonal polinöropati (OPIDN-Geç aksonal polinöropati (OPIDN-
Organophosphate induced delayed Organophosphate induced delayed
neuropathy): 1-5 hafta sonra motor neuropathy): 1-5 hafta sonra motor
ağırlıklı PNPağırlıklı PNP