UNIVERZITET U ZENICI MAŠINSKI FAKULTET U ZENICI

SEMINARSKI RAD NA TEMU:

ULTRAZVUČNA ISPITIVANJA PROIZVODA ULTRASONIC TESTING

Mentor:Doc.dr. Samir Lemeš Student:

Velispahić Sejad

ŠTA JE NDT (NON-DESTRUCTIVE TESTING) ?

ULTRAZVUČNO ISPITIVANJE Historija upotrebe (sonar, Sokolov, pretvarači)

Ispitivanje ultrazvukom (pojam, principi, primjena)

Savremene UZ metode

ULTRAZVUK

Frekvencijska područja

Princip refleksije talasa

Shema prostiranja UZ talasa

FIZIKALNE OSNOVE ULTRAZVUKA

Transverzalni talas nastaje ako čestice koje prenose talas titraju okomito na smjer širenja talasa

Longitudinalni talas nastaje ako čestice titraju oko položaja ravnoteže na pravcu kojim se širi talas

VARIJABLE•Akustična impedanca •Atenuacija •Frekvencija

ZAKONI RASPROSTIRANJA ULTRAZVUKA

Zakon refleksije Zakon refrakcije

Zakon transmisije

METODE ISPITIVANJA

metoda transmisije (prozvučavanja) "puls-eho" metoda (metoda odijeka) metoda rezonancije

Metoda transmisije

• princip apsorpcije• koriste se dvije sonde• metoda koja otkriva samo krupne defekte

"Puls-eho" metoda

• odbijanje UZ od nehomogenosti u materijalu,• jedna UZ glava ( generator i prijemnik),• “mrtva zona”,• mjeri se i slabljenje signala i vrijeme prolaza

Detekcija stranog tijela unutar ambalaže

OPREMA ZA ISPITIVANJE

elektronski generator signala pojačalo signala, sonda koja emituje snop UZ talasa, kuplant za transfer energije (iz sonde i u sondu), sonda za prihvatanje odbijenih UZ talasa, displej, elektronski referentni sat.

SONDE (Izvori i detektori UZ)

Presjek sonde

Vrste sondi (ravna, dvostruka, ugaona)

Primjeri sondi za ispitivanje materijala

PRINCIP UZ ISPITIVANJA (Priprema i provođenje)

Shema UZ ispitivanja proizvoda

PRINCIP UZ ISPITIVANJA (Priprema i provođenje)

Upotreba kuplanta

PRIMJERI PRIMJENE

Ispitivanje zavarenih spojeva UZ metodom:

Ispituju se: uključci, neprovarenost, risevi i poroznost

Primjer ugaone sonde

Ispitivanje zavara

• Ispitivanje ultrazvukom jedna od najefikasnijih metoda kada su zavareni spojevi u pitanju • Refleksija-tehnika ispitivanja

PRIMJERI PRIMJENE• Kontrola kvalitete proizvodnje betona ili kontrola kvalitete betona na građevini

• Dinamički modul elastičnosti može se izmjeriti ultrazvučnom metodom

UZ ispitivanje betona

NAČIN PRIKAZA SIGNALA (ODZIVA)

A-scan

B-scan

C-scan

A-scan

A-scan: Pikovi odgovarajućih amplituda pokazuju položaj zidova suda (a), prikaz položaja prepreke u sudu (b), prikaz prepreke koja osciluje (c)

B-scan

B-scan prikaz rezultata

C-scan

C-scan

PREDNOSTI I NEDOSTACI ULTRAZVUČNE METODE ISPITIVANJA

Prednosti ultrazvučne metode su :

velika preciznost u određivanju lokacije objekta i procjeni veličine objekta,

velika preciznost otkrivanja orijentacije i oblika diskontinuiteta,

detaljnost prikaza,

relativno lahka obrada signala dobivenih od prijemnika,

elektronička oprema pruža trenutno dobivanje rezultata testiranja,

prenosivost opreme za testiranje.

Nedostaci ultrazvučne metode su:

osjetljivost na nečistoće (npr. u cijevi),

poteškoće pri ispitivanju materijala koji imaju grubu i nepristupačnu površinu,

poteškoće pri ispitivanju materijala koji su vrlo tanki, maleni i nepravilnog oblika,

poteškoće pri ispitivanju nehomogenih materijala,

potreban je fluid (eng. couplant) za prijenos energije zvuka u testni uzorak,

potreba za etalonima i referentnim uzorcima pri kalibraciji ultrazvučne opreme i provjere karakteristika opreme.

VODEĆI PROIZVOĐAČI OPREME

Krautkramer Agfa Hocking Olympus