•

f

Ontdek hier hoe JIJ je camera gaat waarderen!

Peter van Veen www.moorfo t ogr a fi e .nl

Allereerst wil ik je bedanken voor de aanschaf van dit

ebook. Je hebt jezelf een dienst bewezen door te

willen investeren in je eigen kennis. Velen zijn je al

voorgegaan om hun camera te leren kennen met de

hulp van dit no-nonsense ebook.

Mijn naam is Peter van Veen, van Moor Fotografie.

Mijn missie is 'mensen leren fotograferen'. Dat doe ik

dagelijks op mijn website www.moorfot og rafie .nl ,

maar ook door het geven van diverse workshops en

het schrijven van ebooks.

Door middel van dit ebook wil ik je laten zien hoe je

op een begrijpelijke en laagdrempelige manier je

camera beter leert kennen. Sterker nog: hoe jij je

camera gaat waarderen.

Het ebook is opgedeeld in twee onderdelen:

• De camera leren kennen

• De camera leren gebruiken

Let op: wil je altijd zeker zijn van de allerlaatste

versie van dit ebook? Ga dan snel naar:

http://www.moorfotografie.nl/go/laatsteversiekjc/

Het eerste deel gaat vooral in op wat er allemaal op en

in de camera zit, terwijl het tweede deel zich vooral

concentreert op hoe je die dingen kunt gebruiken.

Ik heb zelf mijn camera met vallen en opstaan leren

kennen. De tijd en moeite die dat mij heeft gekost wil

je niet weten, maar ik hoop dat ik je met dit ebook

kan laten zien hoe jij hetzelfde kunt leren, maar dan

wel vele malen beter en sneller.

Ik wens je veel leesplezier en succes!

Peter van Veen

Moor Fotografie

Inhoudso Inhoudsopgave 3

Je camera leren kennen 4

Uit de doos 4

Licht wanneer je het nodig hebt 4

Welke lenzen passen hierop? 5

Houdt de sensor schoon 5

Ken je Autofocus opties 6

ave

Waarom brandpuntafstanden verschillen per camera 7

Belichtingsmodules uitgelegd 8

Power on/off 9

Dioptrie 9

Bekijk je foto's 10

Wat zijn de menu mogelijkheden? 11

Maak je compositie zorgvuldig 11

Need for Speed 12

Aansluiting krijgen 13

Meegeleverde software 13

Het kaartenspel 14

Kleurenruimte 15

Je camera leren gebruiken 16

Creatief gebruik van sluitersnelheid 17

Het moment benadrukken 19

Moet je fotograferen in JPEG of in RAW? 21

Hoe bepaal je de exacte belichting? 25

Welk lichtmeetpatroon? 27

Kies een belichtingsmodus 29

Situatie symbolen 30

Controle over de instellingen 32

Laat de Autofocus voor je werken 33

Wees selectief 34

Bewegingsonscherpte voorkomen 35

Technieken om je camera te hanteren 36

Technologische hulp! 38

Waarom de witbalans zo belangrijk is 39

Oefening baart kunst 40

Scherptediepte uit de doeken gedaan 42

De grootte doet er toe 43

Maak de perfecte belichting zonder lichtmeting 45

Leer het histogram gebruiken 48

Wees niet bang in het donker - lange belichtingtijden 49

Einde! Of toch niet? 51

Je camera leren kennen Beheers je digitale SLR en je wordt beloond met de mooiste foto's die je ooit gemaakt hebt. Deze handige

handleiding bevat alles wat je moet weten om te

starten in de wondere wereld van de digitale

fotografie.

Uit de doos Zo, dus nu ben je de trotse eigenaar van een digitale

spiegelreflex camera. En nu? Wel, voordat je begint met het maken van foto's is het de moeite waard om

even de tijd te nemen om jezelf een beetje bekend te

maken met je camera en alle bijbehorende accessoires

die je er bij gekregen of gekocht hebt.

Wanneer je begrijpt wat je DSLR doet en, nog belan­

grijker, waarom maak je een gigantische stap voor­

waarts in het beheersen van de nieuwe technologie.

In deze gids heb ik me geconcentreerd op mijn eigen

toestel, een Nikon, maar de meeste informatie is

generiek voor bijna elke DSLR op de markt.

Licht wanneer je het nodig hebt De geïntegreerde flitser is handig, hooguit een beetje

licht van vermogen. In de programmastanden komt de

flitser automatisch omhoog en is meestal ingesteld op anti-rode-ogen.

In de manuele en semi-automatische belichtings­

standen moet je hem zelf activeren. Voor meer flits­

kracht en veelzijdigheid heb je wel een externe flitser

nodig.

De meeste units bieden draadloze mogelijkheden,

waardoor je een flitser kan laten afgaan die op een afstand van de camera staat zonder allerlei kabels.

Welke lenzen passen hierop? Alle compatibele 35mm autofocus lenzen zullen

passen en werken op een DSLR, hooguit zul je een

paar functies missen - controleer hiervoor de han­

dleiding voor meer details.

Dus, als je de move maakt van een 35mm SLR van

dezelfde fabrikant dan zullen je oude lenzen niet in

één klap overbodig worden.

De introductie van digitaal heeft voor fabrikanten de

mogelijkheid geschapen om lenzen te produceren die

speciaal ontwikkeld zijn voor DSLR 's met een kleinere

sensor. Het gaat hier dan om o.a. Nikon 's DX serie,

Canon , s EF lenzen en de Sigma DC optieken.

Houdt de sensor schoon Stof op een DSLR sensor is een groot probleem. Ge­

lukkig zijn er inmiddels camera , s met een zelf­

reinigende sensor. Deze hebben een filter voor de

sensor die stof opvangen en dan trillen om het weer

te verwijderen.

Wanneer jouw model niet voorzien is van een antistof­

functie, wees dan extra voorzichtig bij het wisselen

van lenzen. Zet de camera altijd uit, hierdoor is de

sensor niet statisch geladen, waardoor er geen stof

aangetrokken wordt.

Ken je AutoFocus opties Autofocus systemen wordt steeds geavanceerder en

een DSLR zal meestal uitgerust zijn met een ruim

bereik aan AF standen en een aantal afzonderlijk te

selecteren focuspunten in het zoekvenster. In slechte lichtomstandigheden zal een AF hulplichtje het sys­

teem helpen om op een juiste wijze te kunnen focus­

sen. Daarenboven is er natuurlijk altijd nog de optie

om handmatig te focussen.

Waarom brandpuntsafstanden verschillen per camera De meeste DSLR's komen met een standaard zoom ­

lens, de zogenaamde kitlens. Echter, de effectieve

brandpuntafstanden van deze zoomlenzen zijn anders

dan die van dezelfde lens op een 35mm film SLR.

We noemen het hier 'effectief' omdat de werkelijke,

fysieke brandpuntsafstand natuurlijk wel hetzelfde is.

Het is slechts het effect wat ze geven dat verschilt.

Dit komt doordat de beeldsensor van een DSLR kleiner

is dan die van een 35mm film SLR. Hierdoor hebben

ze een kortere brandpuntsafstand nodig om dezelfde

beeldhoek te produceren in vergelijking met een

35mm film SLR.

Om erachter te komen hoe een lens zich effectief zal

gedragen op een DSLR zul je moeten weten wat de

vermenigvuldigingsfactor van je DSLR is. Die moet je

dan vermenigvuldigen met de brandpuntsafstand van

de lens om zo de effectieve brandpuntsafstand te

kunnen bepalen.

In geval van een Nikon is deze factor 1. Sx, Canon

heeft een factor van 1.6x (uiteraard uitgezonderd de

Full Frame DSLR's van Canon), Olympus heeft een

factor van 2x, etc. Dus de meest verkochte kitlens, de

zoomlens 18-SSmm heeft de volgende effectieve

waarden in de 35mm format: Nikon (27-83mm),

Canon (29-88mm), Olympus (36-llOmm).

Dit is dus de reden waarom er zo vaak gesproken

wordt over brandpuntafstanden van lenzen in de

35mm equivalent. Zoals je kunt zien verlies je hier­

door een gedeelte van het groothoekbereik en win je

dit weer bij het telebereik.

Belichtingsmodules uitgelegd DSLR's hebben een draaiknop voor diverse belichtings­

modu les die een snelle setup van de belangrijkste in­

stellingen verzorgen .

De voorgeprogrammeerde belichtingsmodules zijn

geweldig handig als startpunt voor zowel de absolute

beginner als ook de meer ervaren SLR gebruiker.

Hiermee kun je de belichtingsperikelen overlaten aan

de camera en kun je jezelf concentreren op alle

Wanneer je al wat bekwamer bent met je DSLR, pro­

beer dan eens een van de semi-automatische modules

die wat meer gebruikersinstellingen toelaten, zoals bi­

jvoorbeeld diafragmavoorkeuze (Aperture Priority) of

sluitertijdvoorkeuze (Shutter Priority).

Wanneer je zelf de totale controle wilt hebben over je

DSLR, gebruik dan de module Manueel. Hiermee heb

je de volledige vrijheid over zaken als diafragma,

sluitertijd, ISO, etc.

Power on/ off Naar mijn weten werken alle DSLR's met oplaadbare

batterijen of accu's. Let er op dat de je aanwijzingen

van de fabrikant volgt als je de accu voor de eerste

keer gaat opladen. Dit luistert nogal nauw en op deze

manier ben je verzekerd van een maximale capaciteit .

van Je accu.

Om deze zelfde reden is het ook van belang dat een

accu volledig wordt leeggebruikt of ontladen voordat

deze weer aan de oplader gehangen wordt.

Mocht je geen risico willen lopen op een lege accu ter­

wijl je nog volop aan het fotograferen bent, investeer

dan in een tweede oplaadbare accu.

Dioptrie Wanneer je een brildrager bent en je vindt het lastig

om door de beeldzoeker te kijken, gebruik dan eens

de dioptrie correctie mogelijkheid om dit probleem op

te lossen!

Om dit in te stellen doe je als volgt: haal de lens van

je camera af en zet ook je bril af. Richt dan de camera

naar een vlak met dezelfde kleurstelling zoals een

witte muur. Zet dan de camera aan je oog en schuif

met de dioptrieregelaar tot de scherpstel-vlakken weer

helder en scherp zichtbaar zijn.

Zet hierna de lens weer op de camera en de bril weer

op je neus. Je zult nu geen problemen meer moeten

ondervinden met het kijken door de beeldzoeker met

je bril op.

Bekijkje foto's Eén van de grootste voordelen van digitaal fotogra­

feren is het feit dat je in staat bent om per direct je foto's te bekijken op het LCD scherm van je camera.

Dat is ideaal voor een snelle controle op de compositie

en scherpte (wanneer je voldoende inzoomt op de

foto). Daarboven komt nog het voordeel dat je de foto's die je niet goed vindt meteen kunt verwijderen.

Ik zou echter niet willen aanbevelen om het LCD

scherm te gebruiken om de belichting te controleren, daar is het net weer niet zo voor geschikt.

In grote lijnen kun je best wel zien of een foto over- of

onderbelicht is, maar op details gaat dat echt niet

lukken.

Al met al: verwijder je foto's niet te snel in principe alleen bij echt gebrek aan ruimte op de geheugen­

kaart. Thuis op de computer kun je alle details beter

zien en kun je dus beter beoordelen of de foto wel of

niet weggegooid kan worden. Of, om de belichting

toch op de camera te controleren, leer hoe je het histogram moet lezen!

• •

Wat zijn de menumogelijkheden? Wachtend achter één of twee drukken op een knop is

een wereld aan sub-menu's waarmee je zowel belang­

rijke als minder gebruikelijke functies kunt activeren .

De menu's geven je ook de mogelijkheid om de camera

volgens je eigen inzichten in te stellen. Zoals bijvoor­

beeld de optie om dingen als de camera kleuren set­

tings en de tijd dat het LCD scherm actief blijft in te

stellen.

Wanneer de camera uit de winkel komt heeft deze een

aantal standaardinstellingen (die je overigens altijd

weer kunt terugzetten) die geschikt zijn voor de

meeste gebruikers. Maar het kan echter wel zinvol zijn

om deze submenu 's eens door te lopen met behulp van

het instructieboekje, om zo de camera helemaal naar . . Je eigen wensen

in te stellen.

Maak je compositie zorgvuldig Wat je door de zoeker ziet is wat je uiteindelijk op je

foto te zien krijgt. Wel, dat is meestal het geval. De

meeste DSLR's laten je net niet het volledige beeld .

zien.

Hierdoor kun je soms dingen op de foto tegenkomen

die net op het uiterste randje van het beeld zaten,

waardoor je ze in de zoeker niet kon zien. Deze

objecten kunnen natuurlijk wel weggeshopt worden,

maar het is uiteraard altijd beter om dit te voorkomen.

Check de randen van het beeld in je zoeker dus voor

dat je de sluiterknop indrukt!

N eed f or Speed De flexibiliteit van digitaal betekent dat je de gevoelig­

heid (of snelheid ) op elk gewenst moment kan wijzi­

gen. Gevoeligheid wordt uitgedrukt in een ISO getal.

Hierbij gelden dezelfde regels als bij analoog: hoe

hoger de ISO waarde, hoe gevoeliger de sensor is en

hoe slechter de lichtcondities mogen zijn om de

camera nog te gebruiken.

Wanneer je de ISO waarde opvoert komt beeldruis om

de hoek kijken. Zo'n beetje op dezelfde manier als

korrel in een analoge opname.

Hieronder zie je een extreem voorbeeld van ruis die

optreed bij gebruik van een (te) hoge ISO waarde:

Aansluiting krijgen Samen met een batterij oplader wordt er meestal een

tweetal kabels extra bij een DSLR geleverd. Een

videokabel die je de mogelijkheid geeft om de camera

direct op een televisie aan te sluiten en een USB kabel

waarmee je de foto 's kunt overzetten naar een com­

puter.

Wanneer de nodige software eenmaal is geïnstalleerd

zal de computer de camera meteen herkennen als die

wordt aangesloten. Nadat je de foto's hebt overgezet,

controleer dan nog even of alles goed is overgekomen

voordat je ze van de geheugenkaart verwijdert. Dan

kun je de camera uitzetten en ontkoppelen van de

computer.

Het maken van een regelmatige backup van je foto­

materiaal is zeer aanbevolen. Plaats ze op een externe

harde schijf, op een NAS of maak gebruik van een

online backup faciliteit. Bewaar je externe harde schijf

bij voorkeur op een andere locatie dan waar je com­

puter is.

Veel van bovenstaande zaken kun je al automatiseren

in een pakket als Adobe Lightroom, mijn absolute

favoriet als het gaat om het beheren, organiseren en

bewerken van mijn foto's.

Meegeleverde software Iedere DSLR wordt geleverd met toegevoegde soft­

ware maar de ene fabrikant is hierbij wat guller dan '

de andere.

Je krijgt meestal een programma om je foto's te

bewerken en een andere om te werken met RAW

bestanden.

Dat is leuk om te beginnen, maar vaak is er wel

leukere en betere software te verkrijgen. Dit hoeft niet

te betekenen dat je direct vele honderden euro's uit je

portemonnee hoeft te trekken voor Adobe Photoshop

CSx.

Photoshop Elements en Corel Paint Shop Pro zijn capa­

bele alternatieven die maar een fractie kosten. Hele­

maal gratis zijn programma's als GIMP en Paint.net.

Zoals ik op de vorige pagina al aangaf: mijn absolute

nummer één pakket is Adobe Lightroom. Momenteel

voor ongeveer€ 125,- te verkrijgen. Wil je meer

weten over dit pakket, kijk dan eens op de website

www.moorfotografie.nl en zoek op 'Lightroom'.

Het kaartenspel De DSLR fabrikanten zijn maar zuinigjes als het op

geheugenkaarten aankomt. De meesten geven niet

meer dan één kaart als standaard mee en die hebben

dan vaak ook nog belachelijk weinig capaciteit.

CompactFlash (wordt vaak CF genoemd) en Secure­

Digital (SD) kaarten zijn de meest populaire formaten

voor een DSLR. Deze zijn overal verkrijgbaar en ook

nog met een grote capaciteit.

Ik wil je aanbevelen om minstens 2 geheugenkaarten

aan te schaffen met een minimale capaciteit van 8GB,

maar dat kan individueel natuurlijk best verschillen.

Afhankelijk van de

hoeveelheid megapixels

die je camera heeft, zul

je kaarten moeten

inkopen.

Zorg er wel voor dat je die kaarten ook na elke

fotosessie leegmaakt. Dat helpt je bij het georgani­

seerd houden van je foto's.

Tenzij je een computer hebt met een ingebouwd kaart­

slot wil ik je ook nog aanraden om een cardreader te

kopen. Dit zal het overzetten van de foto's behoorlijk

versnellen, zeker wanneer je er eentje koopt met een

FireWire aansluiting .

Kleurenruimte Elke DSLR en een aantal high-end compactcamera's

geven je de keuze tussen sRGB en Adobe RGB

kleurenruimte. Dit zit meestal ergens in de

sub-menu's verstopt, maar het is toch de moeite

waard om er iets over te weten.

Adobe RGB en sRGB gebruiken hetzelfde aantal

kleuren, maar toch heeft Adobe RGB een bredere se­

lectie. Wanneer je in RAW fotografeert maakt het niet

uit welke instelling je gebruik, want de RAW-converter

zal daarin zijn eigen weg gaan.

. . . "

. .

Wanneer je echter in JPEG fotografeert is sRGB de

beste keuze voor de kleurenruimte, zeker wanneer je

de foto's alleen maar gebruikt om via email te ver­

sturen, op het web te zetten of direct naar een printer

stuurt om af te drukken.

Consumentenprinters gebruiken gewoonlijk alleen het

sRGB profiel. Neem Adobe RGB als je gebruik kunt

maken van software die om kan gaan met kleuren­

management, zoals bijvoorbeeld Photoshop.

AdobeRGB (grijs) vergeleken met sRGB (kleur) ProPhotoRGB (grijs) vergeleken met AdobeRGB (kleur)

Je camer Nu je eenmaal je weg een beetje hebt

gevonden op je camera is het tijd

geworden om de basale fotografieregels

goed te gaan benutten. De volgende

pagina's zijn gewijd aan de creatieve

functies op je DSLR en hoe je daar het

meeste uit kunt halen.

Het grootste voordeel van digitaal

fotograferen is dat je foto's kunt maken,

deze bekijken en beoordelen en zonodig

ook weer verwijderen kunt. Op deze

manier kun je vrij en kosteloos experi­

menteren .

Eindeloos foto's maken in de wetenschap

dat het je geen duit extra kost aan

ontwikkelkosten. Dus kom op, ga eropuit

en geniet!

'

Creatief gebruik van sluitertijd De s luitertijd contro leert de beweg ing va n het onder­

werp . De meest voor de hand liggende situatie om

eens creatief uit de hoek te komen is door het gebruik

van een korte sluitertijd om zo de actie als het ware te

bevriezen.

Dit is een heel ongecompliceerd voorbeeld natuurlijk,

hoewel je verbaasd zult zijn hoe snel je nog zult

moeten zijn met je sluitertijd. Je hebt ongeveer

1/2000s nodig om zoiets te kunnen zien als bijvoo r­

beeld druppels water als ijs bevroren in een

Je kunt natuurlijk ook juist kiezen voor een langere sluitertijd. Maak een foto van dezelfde fontein op

1/lSs en de waterdruppels zullen veranderen in een vage stroom water. Zo ongeveer als je het met je eigen oog ziet.

Ga dan nog langzamer naar 1/8s en de stroom water zal een surrealistisch en mistig uiterlijk krijgen. Meer wolken dan water eigenlijk.

Met dit soort langere sluitertijden kan ik je verzekeren dat je een statief nodig zult hebben!

Panning is een geweldige techniek, maar enige oefe­

ning is wel vereist. Het geheim zit hem in het gelijk­

matig en accuraat volgen van het onderwerp. Handig

hierbij is als je gebruik maakt van de continuous

shutter mode.

Het is eenvoudiger om te pannen wanneer je verder

van het onderwerp af bent en een langere lens ge­

bruikt, dan wanneer je dichtbij bent. Dit komt doordat

het onderwerp minder snelheid heeft ten opzichte van

jezelf waardoor het gemakkelijker te volgen is.

Wanneer je kort op het onderwerp staat, gaat het

vaak te snel of voor jezelf of voor de autofocus die het

niet meer kan bijbenen . ..-.....---:=~~~~~~~--

Fotograferen in RAW of JPEG

JPEG is de universele standaard grafische be­

standen kan versterken en comprimeren. Het

werkt behoorlijk snel en is de standaard wan­

neer geen tijd kwijt wilt zijn aan nabewerking

van je foto's.

Puristen zullen beweren dat de effecten van de

compressie duidelijk zichtbaar zijn op een JPEG,

maar als je gebruik maakt van de grootste

JPEG-instelling op je camera, correct belicht en

je camera verder goed is ingesteld (zoals bi­

jvoorbeeld de kleurenruimte ingesteld op sRGB ),

dan zal het zeker niet meevallen om een

kwaliteitsvermindering te ontdekken op een

JPEG.

Een groot voordeel van JPEG is ook dat

de bestanden minder groot zijn dan een

RAW bestand. Ze nemen dus ook

minder plaats in op je geheugenkaart,

waardoor er honderden foto 's op een

4GB kaartje passen.

De camera kan deze bestanden ook

sneller afhandelen. Wanneer je dan een

snelle actie fotografeert op bijvoorbeeld

5 beelden per seconde zijn de nieuwste

camera's inmiddels in staat om continue

door te schieten tot de kaart vol is!

RAW is voor diegene die de best mogelijke kwaliteit

willen en ook bereid zijn om daar een hoeveelheid

werk in te stoppen. RAW biedt een ongelooflijke vrij­

heid in het nabewerken van de foto.

- ml 28,1% 1. 1 DSC_ 'l807.NEF

Om een RAW foto te bekijken en te bewerken moet je

die met de benodigde software nabewerken op een PC.

Hier een screenshot van een RAW foto zoals die uit de

camera komt:

rl] Preview G-

R: --- f/8 1/ 180 s G: ---8: --- ISO 200 70-200@70 mm

Basic

White Balance: l~As_S_ho_t ----~· J

Tempera ture 4800

Tint -14

Auto Default

Exposure 0,00

Recovery 0

Fill Light 0

Slacks 5

Brîghtrless +50

Contrast +25

IEJ Convert to Grayscale

Vibrance 0

Saturation 0

1 Save Image". J Adobe RGB (1998); 8 bit; 3008 by 2000 (6,0MP); 240 ppi Ope n Image cancel Oene

En hier een screenshot van de bewerkte RAW foto:

2:8,1% 1. 1 DSC_ 'l807.NEF

Zoals je ziet levert dat behalve extra werk ook een totaal

andere foto op!

~Preview G-

L R: --- f/8 1/ 180 s G: ---B: --- ISO 200 70-200@70 mm

Basic

White Balance: 1 Custom • J '-------=== Temperature 5400

Tint -14

Auto Default

Exposure -0, 15

Recovery 13

Fill Light 0

Slacks 12

Brightrless +26

Contrast +37

IEJ Convert to Grayscale

Vibrance +20

Saturation 0

Save Image ..• Adobe RGB (1998); 8 bit: 3008 by 2000 (6,0MP); 240 ppi [ Open Image ] cancel Done

Voor de volledigheid hier ook nog een screenshot van

de JPEG die zo uit de camera komt:

j Layers x l Histo'Y 1 Channels 1 Actions l •I ac' l 1oo<o l • I

:" " . "

- X

0 •

Hoe bepaal je de exacte belichting?

Een van de grootste misverstanden die

in de fotografie bestaat is d~en

slechte belichting in d&drgitale fotografie

niet bestaat. Dat is echter klinkklarie .

onzin .__ ~

Een juiste belic tingstneting is met digi­

tale fotografie net zo belangrijk als met

film. Software dient alleen genwikt te

worden om een foto te verbeteren, niet

om hem te redden.

Een correcte belichting is helemaal be­

langrijk wanneer je fotografeert in JPEG.

Met RAW is het mogelijk om achteraf

nog dingen aan te passen.

----------

-- --:r

-- ~~--~------ ~

- ------..._ ---.,,.... ------ ---

Veel van de DSLR belichtingsmeters laten nog wel

eens een steekje vallen aan de kant van onder­

belichting en vaak met een goede reden.

Originele belichting

Omdat overbelichte details in je foto nooit terug te

halen zijn zal de lichtmeter dit altijd trachten te

voorkomen. Er zal dan vaak voor een 'veilige' meting

gekozen worden die in de praktijk dan donker / onder­

belicht uit de bus komt.

-

Belichting + 1 stop

11Ghtmeetpatroon?

De gemiddelde DSLR heeft twee of meer

meetpatronen die je hulp b(eden om tot een

juiste belicht ing te komen.

~

Een matrix lichtmeetpatroon (deze term an "" per model DSLR verschillen) is een meti f)g

waarbij licht gemeten wordt op verschillenéle

delen van de foto. Deze hoeveelheid kan

weer per model verschillen. Deze lich­

twaarden worden dan omgezet naar een

gemiddelde belichtingswaarde. Het is in

principe een goede standaardmeting die

overweg kan met de meeste lichtsituaties.

Is er sprake van een bijzondere, afwijkende

lichtsituatie, dan kan een centrummeting

(meet alleen de belichting in het centrum

van de foto) of zelfs een spotmeting (meet

alleen de belichting in een enkel punt) erg

zinvol zijn .

Veel DSLR's hebben de mogelijkheid tot 'bracketing'.

Hierbij worden een aantal (3 of meer) foto's gemaakt

met steeds een andere belichting.

Dit wordt ook wel een belichtingstrapje genoemd . Bij­

voorbeeld wordt er dan een foto gemaakt volgens de

gemeten belichting, eentje met + 1 stop belichtingcor­

rectie en eentje met -1 stop belichtingscorrectie.

Dit is een handigheidje wat je met digitale fotografie

uitstekend kunt uitbuiten, het kost immers niks meer

om een paar beelden extra te schieten!

Kies een belichtingsmodus

Iedere DSLR heeft een uitgebreide serie

opties om de belichting te beïnvloeden. Hier­

mee worden je eindeloze mogelijkheden ge­

boden om je creativiteit de vrije loop te laten

gaan .

Deze opties variëren van volledig handmatige

controle (M) via de semi-automatische opties

A (of Av) en S (of Tv) tot het volledig automa­

tische programma P waar het enige wat je

doen moet is richten en schieten .

Situatiesymbolen

Een DSLR heeft ook nog een selectie van

automatische situatie belichtings modi, die

worden aangeduid met een symbool.

Bijvoorbeeld: actie, portret, land-schap,

enzovoorts.

Deze modi zetten de belichting volledig op

de automatische stand, maar beïnvloeden

ook de sluitersnelheid, gevoeligheid en

diafragma om zo te komen tot het best

mogelijk voorgeprogrammeerde resultaat

voor het type situatie zoals je hebt in­

gesteld.

Bijvoorbeeld: wanneer de de actiemodus

inschakelt zal de camera altijd proberen

om de snelst mogelijke sluitertijd te rea­

liseren, afhankelijk van de beschikbare

hoeveelheid licht.

•

In de portretstand echter zal de camera veronderstel­

len dat je een beperkte scherptediepte wilt hebben en

kiest dus voor een zo groot mogelijk diafragma (dus

een klein f-getal) .

De ideale oplossing? Ja en nee. Voor actiefotografie wil

je vaak een snelle sluitertijd gebruiken om het

moment te bevriezen, maar juist weer niet als je met

het onderwerp meebeweegt, het zogenaamde

'pannen'. Dan wil je juist een langzamere sluitertijd

om zo een onscherpte achtergrond te verkrijgen.

Voor een close- up portret wil je gewoonlijk gebruik

maken van een groot diafragma (klein f-getal) voor

een beperkt scherptedieptegebied.

Maar als je juist ook wat van de omgeving van je

model wilt laten zien, heb je juist weer meer scherpt­

ediepte en dus een klein diafragma nodig.

Zo zie je maar dat niet elke situatie te vangen is in

een voorgeprogrammeerde belichtingsmodus. Voor het

gros van de situaties zal het wel op gaan, maar toch

blijft het altijd even opletten.

Contro e over de ins Nlingen

In situaties zoals hiervoor geschetst zijn de semi­

automatische modi een uitkomst. Er zijn er twee, die

meestal aangeduid worden met Tv of S (Time value of

Shutter) en Av of A (Aperture value of Aperture).

Met Tv/S bepaal je zelf de sluitersnelheid die gebruikt

zal worden, de camera zoekt daar dan zelf een (qua

belichting) passend diafragma bij. Veranderen de lich­

tomstandigheden, dan zal de camera zelf een ander

diafragma kiezen.

:".J . ' "~ j

Dat kan erg handig zijn als je bezig bent met de com­

positie, hoef je ook niet nog eens op het juiste dia­

fragma te letten. Weer een ding minder om in de

gaten te houden!

De stand Av/A doet zo'n beetje hetzelfde, maar dan

vanuit het diafragma gezien. Je kiest zelf het gewen­

ste diafragma, de camera zorgt dan voor de correcte

bijbehorende sluitertijd.

Zorg er voor dat je ze allemaal eens uitprobeert, je

merkt dan gauw genoeg bij welke instellingen je je het

prettigst voelt.

De autofocus van je DSLR helpt je met het vastleggen

van een variëteit aan onderwerpen, zowel statische als

bewegende onderwerpen.

De meeste camera's hebben een 'single shot' systeem

waarbij de camera focust op een statisch object, een

servosysteem waarbij de camera continue focust om

een bewegend object te blijven volgen, en een modus

waarbij de camera zelf kiest welk systeem het meest

bruikbaar is.

' •

•

eas ·electi~_._

Daarbij komt nog dat de meeste DSLR's je de optie

geven om aan te geven op welk deel van de zoeker

gefocust moet worden.

Kijk maar eens door de zoeker en je zult een patroon

van vierkantjes zien. Door op de selectieknop te druk­

ken kun je aangeven op welk veld je camera moet

scherpstellen.

Deze functie is uitermate handig wanneer je een

object wilt fotograferen wat niet centraal in de zoeker

staat. En ook hier kun je natuurlijk camera het alle­

maal lekker zelf uit laten zoeken.

Maar dat kan natuurlijk wel eens mis gaan, dus wil je

zeker zijn van je zaak, stel dan zelf het juiste scherp­

stelpunt in.

-

Bewegingsonscherpte voorkomen

Bewegingsonscherpte is een veel voorkomend probl­

eem. En hoewel het vaak duidelijk zichtbaar is, wil het

soms ook voorkomen dat het slechts minimaal zicht­

baar is. Je kunt dan je lens de schuld geven, of de

matige autofocus, maar de oorzaak zou ook weleens

bij jezelf kunnen liggen.

Technieken om je c:a.mera te hanteren Niemand heeft dezelfde handen. En hoe

stabiel je de camera vasthoudt hangt ook

af van de situatie waarin je de foto schiet.

Sta je rechtop, relaxed en leunend tegen

een muur, terwijl je je ellebogen stevig

-maar niet te strak- tegen je romp

drukken?

Of zit je op één knie, terwijl je op een

oncomfortabele manier gebogen zit om

net dat ene shot te kunnen maken?

Een van de beste manieren om hier eens

mee te experimenteren, en die je maar

een paar minuten tijd kost maar waar je

wel bij iedere volgende foto profijt van

hebt is het volgende:

Maak een serie van testfoto's met diverse

brandpuntafstanden en in verschillende

positie's en vergelijk dan eens de resul­

taten. Je hebt wel een perfect scherpe

foto nodig die vanaf een statief is gescho­

ten om een duidelijk vergelijk te kunnen

maken.

'

Kies een onderwerp in de verte, bijvoorbeeld een ver­

keersbord, en loop dan door zoveel mogelijk verschil­

lende sluitertijden en brandpuntafstanden heen als je

maar kunt, in diverse posities. Maak meerdere foto's

elke keer, dat maakt in deze digitale tijd toch niks

meer uit, en bekijk ze eens op de monitor van je PC of

laptop.

Je kunt op deze manier uitstekend beoordelen hoe

stabiel je eigenlijk bent ten opzichte van de

statief-foto's. Je weet dan zelf wel wat je wel en niet

moet doen in de toekomst!

Je zult wellicht behoorlijk verrast worden door je

groothoeklenzen, meestal kun je hierbij de camera wel

stabiel genoeg houden en toch nog een lange sluiter­

tijd kunnen hanteren. Door de korte brandpuntafstand

ben je redelijk ongevoelig voor bewegingsonscherpte.

Om dezelfde reden is een telelens daar juist extra ge­

voelig voor.

Technologische hulp!

Gelukkig komt er vanuit de techniek een helpende

hand voor de DSLR. En die heeft een dramatisch effect

op het stabiliseren van je bibberende handen ...

Canon noemt het Image Stabilisation (IS), Nikon

noemt het Vibration Reduction (VR), Sony noemt het

Super Steady Shot, Panasonic Mega OIS.

Ze maken allemaal gebruik van bewegingsdetectoren

die gekoppeld zijn aan de sensor of een electronisch

bestuurd optisch onderdeel, waardoor de beweging

van de camera significant verminderd wordt.

Canon claimt dat hun IS systeem sluitertijden tot wel

3 stops langer dan normaal mogelijk maakt. Dat is

bijvoorbeeld het verschil tussen een sluitertijd

van 1/SOOsec of 1/60sec!

Het is een hele claim, maar het klopt wel aardig,

hoewel je natuurlijk altijd een vaste hand nodig zult blijven hebben.

Er is echter één maar, en dat is wanneer je een sluit­

ertijd van 1/SOOsec nodig hebt om je onderwerp of

een bepaalde actie te bevriezen, en je schiet met

1/60sec en IS, dan zul je nog steeds een vervaagd

onderwerp hebben.

Alles bijeen genomen blijft het echter een extreem

handige en praktische technologische doorbraak.

Waarom de witbalans zo belangrijk is

Die grijze computer daar tussen je oren is in staat om

altijd en overal kleurzwemen te ontdekken en te

filteren/balanceren, zodat je denkt dat het wit is,

vandaar de term witbalans. Camera's kunnen dit

helaas (nog) niet zo goed .

Elk licht heeft zijn eigen kleurtemperatuur, die wordt

aangeduid in graden Kelvin. Hoe lager de kleurtempe­

ratuur, hoe meer oranje het licht is gekleurd, zoa ls

bij-voorbeeld kaarslicht of een huiskamerlampje. En

hoe hoger de kleurtemperatuur, hoe blauwer het licht

is, zoals bijvoorbeeld een heldere, zonnige dag.

Terug in de tijd toen het filmrolletje nog de standaard

was, had je (globaal) voor elke temperatuurrange een

ander filmrolletje.

Een rolletje voor daglicht was bijvoorbeeld uitgebalan­

ceerd op een kleurtemperatuur van ongeveer 5500

graden Kelvin.

•

Als je dan daarmee een foto maakte in een heel

andere k leurtemperatuur, dan zag je een kleurzweem

terug op de foto.

Dit probleem kon alleen voorkomen worden door het

gebruik van een andere film of het gebruik van fi lters.

Gelukkig heeft een DSLR de mogelijkheid om de wit­

balans zelf in te stellen, voor elke foto apart, als je dat

wilt. De witbalansfunctie is erop gericht om kleurzwe­

men t herkennen en die meteen uit te filteren. Helaas

is de hede daagse DSLR daar nog niet altijd even

goed in.

De meeste DSLR's hebben een automatische witbalans

instelling (AWB), waarbij de camera probeert om elke

foto weer een neutraal resultaat weer te geven,

ongeacht de steeds verschillende lichtomstan­

digheden. Tevens bieden ze allemaal een serie van

voorgeprogra eerde witbalansinstellingen voor

diverse lichtomstanèligheden.

De AWB ka n weleens verkeerd omgaan met de

b.estaande Jjchtomstandigheden. Met deze v_ooriosteJ­

lingen kun je çJe camera een handje helpen, door zelf

een keuze t /naken, naar gelang de

lichtomsta nd ig heden .

...

Sommige camera's bieden de mogelijkheid om zelf een

witbalans in te kiezen in graden Kelvin. Wat ook elke

DSLR heeft, is een custom whitebalance (Preset).

Daarmee kun je zelf aangeven wat wit is, meestal

door een wit voorwerp te fotograferen.

Voor meer info daarover moet je de camerahan­

dleiding raadplegen, omdat dit voor elke camera

specifieke handelingen zijn. Ook een optie is bijvoor-

beeld een accessoire als een ExpoDisc. 1

J

Natuurlijk is het jouw zaak om de lichtom,§tandigheden

te herkennen die mogelijk problemen kunnen ver­

oorzaken. En dat is iets wat je eigenlijk alleen maar

kunt leren door het veel te doen!

Als uitgangspunt kun je wel stellen dat alle binnenver­

lichting een kleurzweem zal geven, net zoals extreem

heldere lichtomstandigheden buitenshuis. De enige

uitzondering hierop is flitslicht, want dat licht is uitge­

balanceerd op daglicht.

Eén van de grote voordelen van het fotograferen in RAW in vergelijking met JPEG is dat je in RAW de wit­balans nog steeds kunt aanpassen, dus nadat de foto is gemaakt! Dat kan bij JPEG dus niet.

Op de volgende pagina zie je een compilatiefoto die ik overdag bij neutraal weer heb gemaakt. Telkens heb ik voor een andere witbalans instelling gekozen. De re-sultaten kunnen zoals je ziet behoorlijk verschillen! ~

1 > Colour Temperatures in the Kelvin Scale

10,000 -

9,000 -

8,000

7,000 -

6.000 -

5,000 -

4,000 -

3,000 -

2,000

1,000

North Light (Blue Sky)

- ~oghL Oi- Sun Elec:bonoc Flalh BIAbs

,

•

i' '

Direct zonlicht - - -

(~ine Weather)

Scherptediepte uit de doeken gedaan

Er zijn twee factoren die de scherptediepte bepalen :

de grootte van je diafragma en het formaat of

vergroting van de foto.

Laten we beide factoren eens nader bekijken.

Een groot diafragma (dus een klein f-getal), zoals

bij-voorbeeld f/2 of f/2.8, geven een kleine scherp­

tediepte, terwijl een klein diafragma (dus een groot

f-getal) een grote scherptediepte zal geven.

Het selecteren van het f-getal is de hoofdfactor in het

bepalen van de scherptediepte, wanneer je de belich­

ting en de compositie van je foto bepaalt.

'""""' Dus za l een lens met een groot diafragma niet alleen meer mogelijkheden geven als het om de belichting

gaat, ze kunnen ook uitstekend gebruikt worden om

de scherptediepte te verminderen .

Een lens met een groot diafragma is vaak erg geschikt voor portretfotografie, en omdat ze tegelijkertijd een korte sluitertijd mogelijk maken ook nog eens goed bruikbaar bij sportfotografie, of voor fotograferen bij slechte lichtomstandigheden.

En dat niet alleen, doordat een DSLR in de zoeker altijd het maximale diafragma hanteert, zul je een meer helder beeld door de zoeker zien. Dat maakt het

envoudiger om de juiste focus te leggen en de juiste compositie te bj palen.

Geen wonder dus dat deze snelle lenzen (dat zijn lenzen met een groot maximaal diafragma) erg populair zijn bij fotografen.

Maar wat is dan d keerzijde van de medaille? Ja, die is e eek .. . deze Ie " zen zijn gewoonlijk groot en zwaar

--EillJl)eestal ook nog eens erg duur.

r~ ~rootte doet er toe

"ngsgrootte is een andere factor die de

bepaalt.

oto aanwezig is,

De meest voor de hand liggende is om na

werp toe te gaan, hierdoor komt het groter

Het alternatief is om een langer brandpuntafstand te

gebruiken, hierdoor zal je onderwerp ook groter in

beeld komen. En ook daardoor wordt de scherp­

tediepte verminderd.

Dit verklaart waarom de brandpuntafstand een wezen­lijk effect heeft op de scherptediepte.

Bijvoorbeeld: een groothoeklens geeft aanzienlijk iepte dan een telelens, door de ver­

-

•

de beide lenzen.

--- -

e com­e scherp-

-

"- . ..... -

- - - - -

-

Een klein diafragma geeft heel veel scherptediepte en

is daardoor ideaal voor landschappen.

Maak de perfecte belichting zonder lichtmeting

Wanneer je een digitale foto maakt zal de camera een

histogram produceren. Dat is een grafische weergave

van de kleurwaarden in de foto.

Het histogram wordt getoond op de display aan de

achterzijde van de camera. Zoek even in je instellingen

of raadpleeg de handleiding hoe je het histogram te­

voorschijn tovert.

Een histogram is een betrouwbaardere manier om de

belichting te beoordelen dan een blik op de foto op het

display van de camera.

De horizontale as laat de kleurwaarden zien van zwart

(linkerzijde) tot wit (rechterzijde). De verticale as

toont hoeveel van de betreffende kleurwaarde

voorkomt in de foto.

Als de grafiek voornamelijk topt aan de rechterzijde dan is de foto zeer waarschijnlijk overbelicht (tenzij het onderwerp voornamelijk licht is).

Een grafiek die helemaal aan de linkerzijde topt duidt op een onderbelicht of donker gekleurd onderwerp.

l evels

~hannel: RGB

jnput Levels:

• 0

Output Levels:

• 0

• 1,00 255

6

255

,"""".""c:·~ ... ··········1 """"""" .. " .............. .

cancel

Lead ...

Save ...

Auto

1 Opt ions... J

0 Ereview

Bij een voornamelijk lichtgekleurd onder­werp zal de grafiek van het histogram voornamelijk aan de rechterzijde aanwezig .. ZIJn.

l evels

r Çhannel: RGB

jnput levels:

• 0

0

1,00

1 , "/ ~. l

1 cancel 1

Load ...

Save ...

Auto

255 1 Op1i0ns." ]

0

255 0 Ereview

Hiernaast zie je een foto met vooral de middentonen. De g rafiek staat nu ook vooral in het midden.

Levels

Bij deze foto met 9iannel: RGB i 2E ) bijna de helft gevuld jnput Levels:

1 cancel l met donkere kleuren zie je een piek aan 1 Load ... 1 de linkerzijde van het Save ..• l histogram. Door de Auto l (meer) heldere

0 255 1 Op.tr>ns". ) kleuren in de 1,00

luchtpartij is ook een Output Levels: /// 'heuveltje' in het • 6 ~~review

midden zichtbaar. 0 255

Leer het histogram gebruiken

Eigenlijk bestaat zoiets als 'de perfecte belichting'

helemaal niet. Het is maar net welk doel je zelf voor

ogen hebt bij het maken van de foto.

Maar, wanneer je foto een histogram geeft met een

goede verdeling over hele breedte van het kleuren­

spectrum, zonder vreemde uitschieters, of een mooie

berg in het centrum van het histogram, dan kun je

door de bank genomen wel stellen dat je aardig in de

goede richting zit met je belichting. In zo'n geval zul

je ook niet zoveel werk hebben in de nabewerkings­

fase.

Het lezen en begrijpen van het histogram vraagt tijd

en inzet. Maar het is de moeite waard! Zeker wanneer

je door het begrijpen van die informatie de kwaliteit

van je foto 's kunt verbeteren.

Stel dat je bijvoorbeeld een landschap fotografeert, en

je krijgt een histogram dat een sterke U-formatie, met

pieken aan het begin en einde weergeeft.

De piek aan de rechterzijde geeft aan dat er sprake is

van enige overbelichting, dat zal in de praktijk in de

luchtpartij het geval zijn . En de piek aan de linkerzijde

geeft een onderbelichting aan, dat zal dan betrekking

hebben op het landschap.

Wat is nu de oplossing? In dit geval biedt een ND

(Neutra! Density) gradueel filter uitkomst om het con­

trast tussen de beide delen te verminderen.

Neem dan nogmaals dezelfde foto en je zult zien dat

de pieken uit het histogram afgevlakt of zelfs

verdwenen zijn.

Wees niet bang in het donker - lange belichtingtijden Wanneer je een beetje creatief begint te worden met

sluitertijden moet je goed opletten bij het gebruik van

sluitertijden langer dan 1 seconde.

Veel DSLR's (met name de wat ouderen modellen) kri­

jgen dan last van zichtbare ruis. Vaak is dat dan zicht­

baar in de vorm vqA willekeurig gekleurde pixels. Een inktzwarte nachtlucht bijvoorbeeld kan totaal

geruïneerd worden door dit fenomeen.

De modernste DSLR's zijn minder vatbaar voor dit

probleem. Deze camera's kunnen gewoonlijk al op

hoge ISO-waarden schieten zonder dat er ruisproble­

men optreden.

Ook hebben sommige fabrikanten een ruisreductie functionaliteit toegevoegd, speciaal voor langere sluit­ertijden. Het gebruik van ruisreductie zal de benodigde tijd per foto verdubbelen.

De camera maakt dan eerst de foto zelf en daarna nogmaals maar dan met gesloten sluiter. Dat laatste beeld zou volledig zwart moeten zijn.

De camera checkt waar er gekleurde pixels ontstaan en zal met die informatie het eerste beeld corrigeren. Een foto met een sluitertijd van 1 minuut gaat dan minimaal 2 minuten duren.

Het resultaat is niet altijd even best, test het dus vooraf, anders kan het allemaal wel lang gaan duren!

•

Einde! Of toch niet"""?

Gefeliciteerd! Je hebt jezelf een dienst bewezen door

dit boek helemaal door te nemen. Kennis heb je wat

mij betreft nooit genoeg. Leren is een nooit eindigend

proces.

En zo kom ik meteen bij het volgende punt. Want wat

ga je nu doen? Je hebt dit boek doorgenomen, en

(hoop ik) alles ook met de camera in de hand uitgep­

robeerd. Want zo leer je pas echt. Door te DOEN!

En voor dat doen heb ik een hulpmiddel voor je. Als

vervolg op het eBook 'Ken je Camera' heb ik weer een ebook geschreven met als naam 'Gebruik je Camera'.

De naam zegt het al, in dat ebook gaat het om het

daadwerkelijk dingen DOEN met je camera.

Neem gerust een kijkje, het brengt jouw fotografie op

een hoger plan!

http://www. moorfotografie. nl/go/gebruikjecamera/

Natuurlijk zijn er ook andere manieren. Heb je er weleens aan gedacht om een workshop te volgen?

Dan ben je een dagje onder pannen en kun je onder begeleiding van mij thematisch gericht fotograferen.

Op die manier loop je snel tegen de eventuele knelpunten aan en krijg je meteen tips, trucs en ad­viezen. Sneller leren kan niet!

Op de pagina's hierna zal ik per workshop wat resu­laten laten zien van foto's die op zo'n workshopdag gemaakt worden.

Nog een andere, maar minstens zo intensieve oploss­ing is Het Ultieme Starterspakket : een combinatie van lezen,leren, opdrachten, feedback, webinars en even­tueel zelfs individuele coaching!

Bekijk de volgende pagina's maar eens ....

- • f •

• , •

Workslïop DR. F otografi€

--•• -.

----

...--..... "-- - . .-

-

'•

W orksTu0p MacF.0 Fotografie

. ...

W orK:Sli~p Herfstfotografie 'J

., ~-_: _,

1 _, . " • • • . . • •

• • ' •

Reptielen Fotografiedag

F otowandelingen

Starterspakket WORKSHOP

NAAR KEUZE -

Hèt

Ultieme

(;ElllllJIK ,JE

(;il 111~ llA ..... "_, .... _ __ ,... ___ ._ --­a...,, ... _......,~ ....... _"--., ....... " ..... ~ ...... .... -.,, ...... ~--........,_ ..... ,_ -

Starterspakket

emailadres toegang