STUDIJSKI PROGRAM

"MENADŽMENT JAVNE UPRAVE"

Banja Luka, april 2008

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

SADRŽAJ 1) OSNOVNI PODACI ................................................................................................ 1

a) Naziv studijskog programa .................................................................................. 1 b) Skračeni naziv ..................................................................................................... 1 c) Vrsta (tip) studija ................................................................................................. 1 d) Institucije koje izvode/admin. program ............................................................... 2 e) Jezici izvođenja nastave ....................................................................................... 2

2) Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja ................................................... 2 3) OPIS PROGRAMA ................................................................................................. 3

f) Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa ................................................. 3 g) Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa .................................................. 3 h) Savladane vještine ............................................................................................... 8 i) Sadržaj programa .................................................................................................. 8

4) Osnovne studijske/matične oblasti ........................................................................... 9 5) USLOVI ZA UPIS ................................................................................................. 10 6) Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom ............................ 11 7) METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA ............................................................ 12 8) PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova .............................. 17 9) PREDUSLOVI za upis predmeta ........................................................................... 17 10) Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa ........................................... 18 11) Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta ................................................................. 21 12) Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa ................................................. 22 13) Obaveze studenata, dinamiku studiranja ................................................................ 24 14) EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA ............................................................. 26 15) PRILOG 1. ............................................................................................................. 31

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni) ..................................... 32 ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni) ......................... 35

16) PRILOG 2. ............................................................................................................. 36 Mundologija ......................................................................................................... 37 Filosofija života: opšta i specijalna metodologija ................................................ 41 Statističke metode u menadžmentu ...................................................................... 46 Viša matematika (opšti kurs) ............................................................................... 50 Strani jezik ........................................................................................................... 53 Socijalna psihologija ............................................................................................ 59 Marketing psihologija .......................................................................................... 62 Komunikologija (sa teorijom informacija) .......................................................... 66 Marketing menadžment istraživanja .................................................................... 69 Strani jezik - drugi ............................................................................................... 73 Makroekonomija .................................................................................................. 77 Mikroekonomija ................................................................................................... 81 Tehnološki menadžment ...................................................................................... 84 Hartije od vrijednosti ........................................................................................... 88 Komparativno ustavno pravo ............................................................................... 91 Upravno pravo ..................................................................................................... 95 Administrativno i kancelarijsko poslovanje ......................................................... 99 Tranzicijski menadžment ................................................................................... 103 Osnove teorije sistema i upravljanja .................................................................. 107 Informatika i računarske tehnologije ................................................................. 111 Teorija odlučivanja i kvantitativne metode ........................................................ 114

Projektovanje informacionih sistema ................................................................. 117 Budžetski menadžment ...................................................................................... 120 Državni menadžment i pravna država ................................................................ 123 Komunalni menadžment .................................................................................... 128 Upravni proces i upravni spor ............................................................................ 131 Menadžment javnih finansija ............................................................................. 136 Politički menadžment ......................................................................................... 139 Poreski menadžment i poreski konsalting .......................................................... 143 Teorija međunarodnih ekonomskih odnosa ....................................................... 146 Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija ........................................................ 150 Reinženjering i repozicioniranje BiH/RS .......................................................... 154

OSNOVNI PODACI:

Naziv studijskog programa 01.07.130. Menadžment javne uprave

engleski naziv Public Administration & Governance

Skračeni naziv FPE-CMM-Ju

Vrsta (tip) studija

Panevropski univerzitet "APEIRON" obavlja prema tipu studija: studije prvog ciklusa koje mogu biti

o osnovne i o sub-specijalističke,

studije drugog ciklusa koji mogu biti o magistarske i o specijalističke,

doktorske studije trećeg ciklusa, programe cjeloživotnog učenja i programe stalnog stručnog osposobljavanja i usavršavanja.

Univerzitet obavlja prema vrsti studija:

redovne studije, proširene redovne studije i redovne-mentorske studije, a

prema načinu izvođenja studija:

obrazovanje u sjedištu, obrazovanje van sjedišta i studije "učenja na daljinu" (distant learning) odn. virtuelne

studije, kao i dozvoljene kombinacije ovih načina studiranja.

Studije "učenja na daljinu" obavljaju se u različitim naučnim oblastima koje su kompatibilne sa prirodom te vrste studija studija,

Prošireni redovni studij je redovan studij sa obnovljenom zadnjom godinom studija u kojoj student pohađa samo jedan semestar zbog ispunjavanja zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnog školovanja ili zaostalih obaveza iz diferencijalnog programa.

Programe učenja na daljinu i programi cjeloživotnog učenja mogu se organizovati i van okvira studijskih programa za koje je Panevropski univerzitet dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnog

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

2

učenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.

Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje će se sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirima specijalizovanih strukovnih akademija.

Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili više visokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajednička diploma (tzv. joint degree).

Institucije koje izvode/admin. program

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka – ustanova koja je nosioc (registrovala) program

Fakultet poslovne ekonomije Banja Luka – organizaciona jedinica koja izvodi program

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:

Šifra Naziv zanimanja Engleski naziv I Isprave koje imaju status diplome

a/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTS

2441046 Diplomirani menadžer javne uprave Bachelor of Public Administration & Governance (BPA)

b/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTS

2441047 Diplomirani menadžer – specijalista javne uprave u oblasti subspecijalizacije

Bachelor of Public Administration & Gover-nance – Specialist in …(BPA - spec. in…)

c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS (sa odbranom magistarskog rada)

2441048 Magistar - u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa javne uprave

Master of Public Administration & Governance – in field …

d/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS (prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)

2441049 Doktor nauka u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa javne uprave

PhD in Public Administration & Governance – field of …( PhD in PA)

2441040 Počasni doktor nauka u oblasti matičnosti studijskog programa (Doctor honoris causa)

PhD Honoris Causa in Public Administration & Governance

e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)

244104 6-9

Zajednička diploma u oblasti javne uprave – stepena ...

Joint Degree in Public Administration & Governance (bacheolor, master, PhD)

II Isprave koje nemaju status diplome

a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS

2441045 Menadžer javne uprave u parcijalnom dodiplomskom školovanju

Associate degree of Public Administration & Governance

b/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine dana

2441237 Specijalista u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa javne uprave Specialist in filed of ...

c/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja i usavršavanja / strukovne akademije

2441235 Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu ... u oblasti javne uprave

Certificate / credentials on finalized program of …in public administration

3

OPIS PROGRAMA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa

Programi prvog ciklusa se fokusiraju na akviziciju osnovnih znanja da bi studente upoznali sa različitim poslovnim i javnim funkcijama i sa državnim okruženjem u kojima se ove funkcije odvijaju u ustanovama, institucijama, organima i organizacijama javne uprave i na različitim nivoima vlasti. Studenti takođe trebaju da se upoznaju i sa skupom osnovnih instrumenata za podršku administrativnom procesu, organizacionim i komunikacionim vještinama, zajedno sa sposobnošću da analiziraju i struktuiraju probleme uprave i organizacije. Da bi postigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuse različite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe, seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice, problemski orjentisane radionice, demonstracioni časovi, studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, rad na terenu, istraživački rad i rješavanje relativno jednostavnijih praktičnih funkcionalnih problema organa lokalne uprave u okruženju. Povezano sa tim studenti treba da prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignuti obrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budu postignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studenti prezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost da koriste instrumente za podršku upravnom i administrativnom procesu, da organizuju svoj rad, da komuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju rezultate. To znači da obrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja i postignuća studenata, već tokom studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjuju metode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemske kompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali da imaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnost kasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".

Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Prema nastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna ili interdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvog ciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitni metodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnim oblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumente za rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju i komuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema u širem poslovnom kontekstu.

Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa

Diplomirani studenti javne uprave će uglavnom biti involvirani u upravnim, administrativnim i organizacionim aspektima javnih ustanova i organa i organizacija javne uprave, u planiranju i menadžmentu ljudskih resursa. To vodi prema fokusiranju ka sljedečim generičkim sposobnostima koje su neophodne u različitim tipovima organizacija i različitim oblastima kako bi diplomirani studenti bili pripremljeni za stalne i ubrzane promjene društvenog okruženja.

Generičke sposobnosti studenta pretpostavljaju:

a/ Sposobnost analize (koja pretpostavlja sposobnosti):

Identifikacije institucionalnog okruženja u kojem se odvija rješavanje problema;

Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje problema; Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješio

problem;

4

b/ Sposobnost izbora;

Sposobnost donošenja odluka; Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenje

odluke; Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor; Sposobnost argumentovanja i odbrane odluke.

c/ Sposobnost implementacije pretpostavlja:

Planiranje i organizaciju za izvršenje poslova / zadataka Odgovarajuće podešavanje parametara Izbor opcije i donošenje odluke Argumentovanje i sprovođenje odluke Razumjevanje i svjesnost Vještine rukovođenja

Rezime predmetno-stručnih i generičkih kompetencija

PRVI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba da budu sposobni da:

° Da pokažu poznavanje osnova i istorije svoje glavne studijske oblasti/discipline;

° bazično znanje profesije ° bazično znanje studijske

oblasti ° Da pokažu (izraze) stečeno

osnovno znanje na koherentan način;

° sposobnost donošenja odluka ° vještine komunikacije

° Da u taj kontekst uključe nove stručne infrormacije i interpretacije;

° sposobnost rada u interdisciplinarnim timovima;

° Da pokažu razumjevanje ukupne strukture studijske oblasti i povezanost sa naučnim disciplinama;

° kapacitet da primenjuju znanje u praksi,

° kreativnost

° Da pokažu da razumiju i da mogu primjeniti metode kritičke analize i teorijskog razvoja u svojoj studijskoj oblasti;

° sposobnost upravljanja informacijama

° (sposobnost pronalaženja i analize informacija iz različitih izvora)

° Da ispravno primjenjuju odgovarajuće disciplinarne metode i tehnike;

° osnovne kompjuterske veštine ° sposobnost adaptacije novim

uslovima ° Da pokažu razumjevanje

metoda istraživanja u odgovarajućoj oblasti;

° kapacitet da urade usmenu i pisanu prezentaciju na maternjem jeziku

° Da pokažu da razumiju eksperimentalna testiranja i posmatranja na kojima su bazirane naučne teorije.

° istraživačke sposobnosti ° kapacitet da uči ° sposobnost samostalnog rada

5

DRUGI CIKLUS Ključne predmetno-stručne

kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da imaju dobra znanja o

specijalizaciji unutar discipline ali na višem nivou. To znači da student treba da poznaje najnovije teorije, interpretacije, metode i tehnike;

sposobnost analize i sinteze sposobnost rješevanje problema sposobnost samokritike znanje drugog jezika

° Da budu sposobni da kritički prate i interpretiraju najnoviji razvoj u teoriji i praksi;

etička opredjeljenost

° Da imaju dovoljno kompetencija u okviru tehnika nezavisnih istraživanja i da budu sposobini da interpretiraju rezultate na višem nivou;

° Da budu sposobni da urade originalni doprinos unutar kanona same discipline u formi završne teze;

° Da pokažu kreativnost i originalnost u rješavanju

TREČI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da demonstriraju sposobnost da

izvedu nezavisno, originalno i u konačnici objavljivo istraživanje u jednoj ili više naučnih područja koja se odnose bilo na fundamentalna ili na primjenjena saznanja;

Ekspertne vještine u specifičnim naučnim područjima

Istraživačke sposobnosti Creativnost Uvažavanje razlika i multikulturalizma

Sposobnosti kritike i samokritike

Generički deskriptori studija prvog i drugog ciklusa prema definisanim obrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20 May 2005): Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečeno produžetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržano naprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određene aspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti;

može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način koji pokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije koje

6

demonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanje problema u svojoj studijskoj oblasti;

ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično u svojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključuje i implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene, naučne ili etičke teme;

može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilo laičkoj publici;

razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoom samostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, i proširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvim ciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost u razvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima;

može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanja problema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ili multidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast;

ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnim situacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenih informacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja je vezana za primjenu tih znanja i sudova;

može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazlo-ženje teze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici;

posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij na način koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti i ekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti;

posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira i prilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskim integritetom;

napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje granice znanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ili međunarodno recenzirano objavljivanje;

sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnih ideja;

može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti na nivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini;

očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše u akademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena i kulturna unapređenja.

Deskriptori studija prvog ciklusa javne uprave (public administration) Studenti bi trebali da su u stanju:

1. Da koriste i procjenjuju alate za analizu javnih institucija, upravnih organa i organizacija i njihovog društvenog i institucionalnog

7

okruženja; 2. Da rade u specifičnim oblastima djelatnosti organa uprave i da do

određenog novoa specijaliziraju tu oblast; 3. Da naprave vezu sa ostalim funkcijama u domenu uprave 4. Da poseduju samosvijest 5. Da argumentuju principe koje koriste u pronalaženju rješenja za

probleme uglavnom na operativnom i taktičkom nivou; 6. Da odbrane predloženo rješenje; 7. Da su pripremljeni za donošenje odluka uglavnom na operativnom i

taktičkom nivou.

Deskriptori studija drugog ciklusa poslovne ekonomije (business administration):

Studenti bi trebali da posjeduju:

1. Kompetencije prvog ciklusa 2. Vještine koje im omogućavaju da učestvuju u donošenju strategijskih

odluka; 3. Sposobnosti za vođeno istraživanje; 4. Sposobnost samostalnog i nezavisnog rada 5. Vještinu holističkog (sinergijskog) prosuđivanja i sposobnost kritične

procjene strategijskih odluka; 6. Vještinu da se sprovedu neophodne promjene; 7. Međunarodnu mobilnost i razumjevanje različitih kultura.

SPECIFIČNE KOMPETENCIJE programa proizilaze iz nastavnih modula studijskog jezgra u oblasti javne uprave i menadžmenta što podrazumjeva poznavanje institucionalnog i društvenog okruženja kako bi studenti mogli da koriste respektivne pravne i druge instrumente razumjevajući parametre makro/mikro – upravnog okruženja i identifikujući uticaje ovih elemenata na organizaciju i upravne funkcije. To podrazumjeva sposobnost identifikovanja bitnih karakteristika i funkcionalnih područja javne organizacije kako bi bili sposobni da definišu promjene u organizaciji i da se izbore sa promjenama u društvenom i institucionalnom okruženju.

Studenti su obučeni da razumjevaju detalje upravnih funkcija, tipove poslova i upravnih operacija, specifičnosti različitih tipova i veličina javnih organa, organizacija i institucija, upravnih i administrativnih regija, različitih sekltora uprave i da povežu ove faktore sa osnovnim znanjima. Kompetencije analize, sinteze i kritičnog promišljanja u upravnim, administrativnim i menadžerskim oblastima omogućavaju uspješno upravljanje administracijom (alati i koncepti), planiranje, kontrolu i reviziju administrativne organizacije i izradu konsultantskih planova.

Studenti takođe preuzimaju osnovne kompetencije u sporednim područjima koja su indirektno vezana za administrativni proces kao što su: upravno pravo, upravni sporovi i postupci, tehnologija i inženjering – razumjevanje tehnološke pozadine administrativnih procesa i veza sa istraživanjem javnog mnijenja, tehnološka predviđanja, socijalna i marketing psihologija i statistički metodi i alati.

U oblasti logistike studenti preuzimaju kompetencije vezane za hartije od vrijednosti, različite instrumente budžetskih plačanja i budžetskog poslovanje, te osnovna marketing menadžment znanja potrebna za menadžerske funkcije u javnoj upravi.

8

Savladane vještine:

Obrazovni ishodi bi trebali studentima da daju vještine da formulišu:

° Pitanja koja se odnose na pozadinu problema; ° Istraživačka pitanja; ° Metodologiju rješavanja problema ° Analizu problema ° Zaključke vezane za elaboriranje problema ° Preporuke vezane za rješavanje problema ° Izvore za dalju elaboraciju problema ° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem ° Prezentaciju problema i komunikaciju u vezi sa problemom

Na osnovu obrazovnog profila menadžera i menadžera specijaliste javne uprave, u domenu diplomskog i postdiplomskog studija Univerzitet je kreirao veliki broj operativnih i primjenjenih usmjerenja/subspecijalizacija, koje kvalifikuju studente za stručne i upravljačke poslove u specijaliziranim marketing agencijama, konzultantskim agencijama, organima lokalne uprave i organima državne uprave, javnim ustanovama, nevladinim i neprofitnim organizacijama, političkim organizacijama, agencijama koje se bave odnosima sa javnošču, te firmama koje se bave informacionim tehnologijama.

Diplomirani studenti i diplomirani studenti-specijalisti javne uprave na studijskom programu javne uprave osposobljeni su za prestižna zanimanja: menadžeri državne uprave, administratori institucionalnih sistema i sistema javne uprave, budžetski eksperti i menadžeri javnih finansija, menadžeri odnosa s javnošću, menadžeri kadrovskih poslova, komunikolozi i medijski analitičari, sistem-analitičari i menadžeri-projektanti informacionih sistema javne uprave, menadžeri obrazovanja, kulture i umjetnosti, menadžeri–savjetnici političkih partija, eksperti za Evropsku uniju. U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost i permanentni stručni razvoj.

Sadržaj programa:

Profili stepena I ciklusa "Menadžmenta javne uprave" (Public Administration):

U okviru bachelor stepena javne uprave reflektuju se primarne funkcije administrativnih organizacija i njene misije:

Porezi; upravne i administrativne funkcije i usluge stanovništvu; Budžetsko poslovanje; Logističke usluge i administrativni poslovi

Pomočne funkcije javne organizacije (koje se odnose na projektovanje, razvoj i održavanje):

Upravne nfrastrukture; Institucionalnog sistema i strukture; Informacionog sistema javne uprave

Da bi se realizovali ciljevi ovog studijskog programa pretpostavlja se sljedeća taksonomija poslovnih studija:

1. Predmeti studijskog jezgra 1.1. Upravljanje operacijama/logistika; 1.2. Upravne funkcije i usluge; 1.3. Pomočne funkcije kao što su

1.3.1. Organizacija; 1.3.2. Menadžment ljudskih resursa;

9

1.3.3. Finansije i računovodstvo; 1.3.4. Strateško upravljanje

2. Predmeti koji produbljuju znanje (sa mogućim orjentacijama na) vertikalno produbljivanje horizontalno produbljivanje interdisciplinarno produbljivanje

3. Predmeti opštih sposobnosti (vještina) nezavisni od matičnosti studija insturumentalne kompetencije (lične)

a. Budžetsko poslovanje b. Kvantitativne metode/istraživanje javnog mnijenja

(statistika i dr.); c. Upravno pravo, upravni postupak i upravni spor d. Informacione tehnologije (kao zasebni predmeti ili

integrisani u ostalim predmetima) Interpersonalne kompetencije

a. Jezici (kao zasebni predmeti ili integrisani u ostalim predmetima);

b. Komunikacione vještine/sposobnost prezentacije/timski rad Sistemske kompetencije (vještine koje se prenose)

a. studentski radovi (seminarski, pristupni, diplomski), praksa, klinika itd.)

Studijsko jezgro znači uvid u osnovne teorije i funkcije neophodne da bi student radio kao diplomirani menadžer javne uprave u određenoj organizaciji ili organu uprave.

Produbljivanje znanja znači proširenje i/ili produbljivanje uvida u teorije i funkcije društvene i upravne organizacije.

Sistemske kompetencije se odnose na vještine koje omogućavaju diplomiranim studentima da uspješno obave radne zadatke, te da su u stanju da sagledaju cjelinu organizacije odn. da vide posljedice uticaja pojedinih funkcija organizacije prema cjelini i prema njenom institucionalnom okruženju.

Magistarske studije II ciklusa fokusiraju se na predmete koji produbljuju znanje sa mogućim orjentacijama, bilo u vertikalnom pravcu, gdje studenti ulaze u dubinu predmetnog područja studija prvog ciklusa, ili u horizontalnom pravcu, što znači da studenti dodaju nova predmetna područja javne uprave svom studiju drugog ciklusa, ili idu na diversifikaciju odn. interdisciplinarni studij, što znači uključivanje predmeta i oblasti koje nisu direktno povezani sa upravnom orjentacijom kao npr. marketing psihologija ili poslovni inženjering. Magistarski program sadržava ključnu komponentu teze koja uobičajeno uključuje jednu ili više poslovnih područja određene konkretne upravne oblasti.

Osnovne studijske/matične oblasti:

Šifra Naziv naučne oblasti Engleski naziv

5.01.01. Aktuarstvo Actuary

5.01.02. Ekonomska analiza Economic Analysis

5.01.03. Ekonometrija Quantitative Economics

5.01.04. Ekonomsko planiranje i razvoj Economic Planning and Development

5.01.05. Ekonomska politika Economic Policy

5.01.06. Marketing Marketing

10

5.01.07. Monetarna ekonomija Monetary Economics

5.01.08. Međunarodna ekonomija International Economics

5.01.09. Operaciona istraživanja Operational Research

5.01.10. Poslovne financije Business Finances

5.01.11. Preduzetnička ekonomija Entrepreneurship

5.01.12. Knjigovodstvo i računovodstvo Bookkeeping & Accounting

5.01.13. Teorijska ekonomija Economic Theories

5.01.14. Fiskalna ekonomija Fiscal Economy

5.02.16. Upravno-pravne nauke Public Administration & Governance

5.03.01. Javna uprava Public Administration

5.03.02. Javne službe Public Services

5.03.03. Menadžment Management

2.16.05. Inženjerski menadžment Engineering Management

5.03.04. Logistika Logistics

2.16.06. Upravljanje rizikom Risk Management

5.04.06. Politički marketing-menadžment Political Marketing-Management

5.06.02. Metodologija socijalnih istraživanja Social Science Methodology

5.06.05. Sociologija politike Sociology of Politics

5.07.05. Socijalna psihologija Social Psychology

5.05.07. Javni mediji Public Media

5.09.01. Komunikologija Communication Sciences

5.09.02. Odnosi sa javnošću PR-Public Relation

5.09.03. Kulturološke studije Cultural Studies

5.09.04. Oglašavanje Advertising

5.10.03. Ekonomska geografija Economic Geography

6.01.01. Logika Logic

6.01.08. Filozofija nauke Philosophy of Science

USLOVI ZA UPIS

U prvu godinu osnovnih studija može se upisati lice koje ima završeno četverogodišnje srednje obrazovanje u entitetima BiH i disktriktu Brčko ili ekvivalentno obrazovanje u inostranstvu, pod uslovom da je uplatilo upisninu odn. školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, Panevropski univerzitet "APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.

U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završio kandidat za upis na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznih predmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanja donosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.

11

Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole u Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.

Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platio upisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili za pojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovu odluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje broj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe prema raspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može da raspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukoliko termin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.

Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvu godinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa polažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis. Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit se polaže u pismenoj formi.

Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, i poslovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja i usmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.

Upis na studije koji Panevropski univerzitet "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskim ustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sa zakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.

Panevropski Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljuje visinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija za jednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise od konkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblasti visokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog univerziteta. Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskih obrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara koji utiču na tržišnu poziciju Panevropskog univerziteta i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijski proces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze prema Univerzitetu iz prethodnih godina. Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odbora Univerziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom univerzitetu studira više od jednog člana uže porodice, talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom univerzitetu studiraju više obrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog univerziteta ili na studijske programe koje organizuje Panevropski univerzitet i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin, studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika usluga Univerziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajuće popuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom

Kompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnosti u kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice, stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta po semestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine, trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1) ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa "Menadžmenta javne uprave".

U prilogu (2) Nastavni programi studija "Menadžmenta javne uprave", dat je pregled programskih sadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavni predmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmeta

12

prema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblasti kojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda, savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta sa specificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave za predmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljno opisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenje podjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Prilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološki principi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanim ka "učenju".

Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:

o Promjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte, te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora koji omogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posreduje u razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzima ulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifične sposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvida asistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarija i situacija;

o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja - zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvile sposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija u različitim oblicima;

o Redefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenim obrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.

o Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, koji omogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;

o Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešća studenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnim prezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi u procjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;

o Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata u obrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja, uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih i operativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujući neposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

Na univerzitetu se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:

Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid

13

u kontiuitet savladavanja gradiva. Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne za predmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može da se obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnih sadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja za predemt koji se izučava. Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključuje odgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskih simulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnih tehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesa sticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanje izvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera. Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenama njegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešće studenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.

Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog univerziteta. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samog predmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog univerziteta. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika i knjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalom različitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od strane nastavnog osoblja angažovanog na univerzitetu. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika je nametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni plan poslovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađen prema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevima bolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literatura ili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteci Univerziteta.

Na univerzitetu se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa, bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokom studija za koje je Statutom univerziteta predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vid nastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.

Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskih sadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje su opremljene na Panevropskom univerzitetu. Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranog individualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem interneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćeni

14

predmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na predmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen. Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremena za predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne prihvataju se.

Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi ili asistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.

Na univerzitetu se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici u nastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažu pojedine teme o čemu se vodi rasprava.

Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji je distribuiran studentima. Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmet sankcionisanja.

Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, Panevropski univerzitet razumije pritisak koji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će Panevropski univerzitet na takve incidente reagovati izbalansirano. Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.

Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnog osoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručni izvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepen pripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene studenta.

"Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih za nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).

15

Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uz referencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.

Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na univerzitetu se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžment implementirane kroz rad u sekcijama;

Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanredne studente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda i

16

tehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta.Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicama organizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenje karijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public Relation Centre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.

Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg se obezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".

Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika u istraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnom objašnjavanju). Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanja mijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu s ciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).

Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija. Stručne i rekreativne ekskurzije. Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-European

Computer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču, novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovne diplome.

Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno i slobodno kreiranje izbornog programa.

Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorike itd.).

Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća, osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.

Na univerzitetu se stimulišu sljedeće metode učenja:

Aktivno učešće na predavanjima; Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeni

od strane nastavnika; Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smislu

veličine i kompleksnosti); Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenih

zadataka ili izrade rada; Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno;

17

Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;

PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova

Između različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principom cjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet će omogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog univerziteta, ili studente koji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanju po bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi, diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnim oblastima Univerziteta.

Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog univerziteta, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnom školovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedloga Komisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisije student je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumente kojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepis ocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatak diplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i koji su utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.

Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svom nastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučava na Panevropskom univerzitetu "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovu uvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom univerzitetu određuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.

Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.) utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) prema ukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicu prema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).

Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European Credit Transfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se prema metodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme - University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja od strane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.

Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanju visokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistem priznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.

Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement) svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.

Panevropski univerzitet u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u cilju nastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of Information Centres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).

PREDUSLOVI za upis predmeta

18

Potreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:

o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisa studijskog programa (kao npr. "diploma supplement");

o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštena osoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);

Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristup studijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od strane studenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određene obrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati u okviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovišta automatske obrade podataka.

Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, ili odgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoom obrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslova vezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupa predmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanje programskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnih predznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinom studija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite iz diferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu su previše širok i nedovoljno precizan uslov.

Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definiše skupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradu predmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih univerziteta (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevima postizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost na studiju.

Panevropski univerzitet se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupom prethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je i mogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivou nastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji su uslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.

Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. U ovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupa odnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svih predmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslove pristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.

Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisni uslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modul znanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).

Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodno predznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslov pristupa visokom obrazovanju.

Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tom predmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa

U skladu sa opredjeljenjem Panevropskog univerziteta APEIRON da primjeni sve aspekate Bolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden je pored obaveznog još i

19

izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabere izborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifična znanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.

Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija:

da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, a za koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri;

da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija, potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti;

da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatni semestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnoj studijskoj oblasti;

da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se naziv referencira u tekstu osnovne diplome;

da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane na drugim fakultetima Panevropskog univerziteta smanjujući diferencijalni program koji se komisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe;

da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.

Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskim grupama pojednih fakulteta Panevropskog univerziteta, tada se student slobodno priključuje toj grupi i u okviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog univerziteta imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetu odn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imaju sva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugi predmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenski preklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezni program ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Student mora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.

Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinog predmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored i pripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ili drugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).

Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućeg predmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju "podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnoj težini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.

Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svoje izborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu je ostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji se za navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.

Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada se studentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.

Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta. Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine) odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu u studentskoj službi.

20

Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima:

Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnom planu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planiran nastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sa njihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku u prilogu ovog Uputstva;

Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine. To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jer time ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavni program svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta);

Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje ta znanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svaki izborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se ne može izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu.

Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, u višim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godina može da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanja produži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokom studija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.

Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najveće moguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskih programa mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, ne mogu razmjenjivati predmete.

U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornih predmeta

Kategorrija izborne oblasti

Fakultet poslovne ekonomije Fak. pravnih nauka

Fak. poslovne informatike Fakultet zdravstvene njege

Preduz. menadž.

Menadž. javne

uprave

Bankar-stvo,

fin. trg.

Opšte pravna grupa

Poslo-vno

pravo

Poslovna infor-

matika Nastavn. informat.

Sestrin-stvo

Mena-džment u zdravstvu

Fizio-terapija

Sani-tarni inž.

Diferencijalni studij zajedničkih osnova X X X X X X X X X X X

Oblast računarskih nauka X X X X X

Matično jezgro smjera "Preduzetnički menadžment"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment bankarstva, finansija i trgovine"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment javne uprave"

X X X X X X

Uže stručni predmeti iz oblasti opšteg menadžmenta

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti preduzetništva

X X X X X X

21

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti bankarstva, finansija i trgovine

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti javne uprave

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti pravnih nauka

X X

Matično jezgro smjera "Sestrinstvo" X X X

Specijalistički predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X X X

Spec. izborni predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X

Matično jezgro smjera "Menadžment u zdravstvu"

X X X

Izborni predmeti iz smjera "Menadžment u zdravstvu"

X

Izborni predmeti iz oblasti poslovne ekonomije za zdravstveni menadžment

X

Matično jezgro smjera "Fizioterapija" X X X

Matično jezgro smjera "Sanitarni inženjering" X X X X

Izborni predmeti iz oblasti filologije X X X X X X X X X X X

Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta

Univerzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanja kvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i rada nastavnog osoblja.

Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta na Panevropskom univerzitetu "APEIRON".

Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog univerziteta objavljuje se tako da je dostupan akademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizaciji pojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupni studentima.

Procedure planiranja i kontrole kvaliteta Panevropski univerzitet je razradio i uskladio prema preporukama Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association for Quality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)

Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom univerzitetu obuhvata kako djelatnosti koje se

22

obavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.

Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog univerziteta su:

1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta; 2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta; 3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta; 4. Kvalitet studijskog programa; 5. Kvalitet nastavnog procesa; 6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada; 7. Kvalitet nastavnika i saradnika; 8. Kvalitet studenata; 9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa; 10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta; 11. Kvalitet prostora i opreme; 12. Finansiranje; 13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta; 14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvaliteta

Za vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepena zadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje se Komisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodi utvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito:

da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakog semestra,

da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerziteta mere unapređivanja kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:

- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta, - ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta, - dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene, - opštu ocjenu ispunjenosti standarda, - mjere za poboljšanje kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanput godišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada i otklanjanja uočenih slabosti.

Panevropski univerzitet je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standardu ISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok je sa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa

U toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski program unutar Panevropskog univerziteta "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer. Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene u okviru svoje prethodne studijske grupe.

Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na Panevropski univerzitet tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matična iz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom univerzitetu narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskoj ustanovi.

Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima je

23

matičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara broju priznatih kredit-bodova i to:

o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija i o Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studija

Student je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-bodova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.

Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom od fakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produže školovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu sa matičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog univerziteta.

Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog univerziteta utvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdi podudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta, te se na osnovu prethodnog obrazovanja studentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.

U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta Komisija vrši vrednovanje studijskog programa te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom 37. Statuta Panevropskog univerziteta i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršeno pozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.

Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima koji su prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili drugi nadležni organ odn. ustanova.

Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara sa matičnosti Panevropskog univerziteta, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjava matično kvalifikaciono jezgro struke.

Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojeg studenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ili jednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni program zamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada se poistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnog programa ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom 58. Statuta Panevropskog univerziteta.

Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992. godine mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu nakon prethodno sprovedenog postupka priznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.

Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetka školovanja za studente koji produžavaju školovanje.

Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodova savladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući program diferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom univerzitetu.

Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programu nastavka njegovog školovanja na Panevropskom univerzitetu, tada može da umjesto tog predmeta polaže neki

24

od obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta iz prethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.

Obaveze studenata, dinamiku studiranja

Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenih ispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici u trajanju od 2 sedmice.

Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnih blokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20 sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetni semestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.

Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinih predmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:

• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati • Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25 • Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica • Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica • Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica • Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica • Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice • Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica • Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice • Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica • Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati • Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati • Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS • Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS • Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS • Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS • Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTS

Ukupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagošku aktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenja predviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenila uspješnost studenta u savladavanju tog programa.

Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) i osam (specialistički stepen) semestara.

Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:

redovne dvosemestralne magistarske studije; i vanredne četverosemestralne magistarske studije

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskim studijama na Panevropskom univerzitetu, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan. Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačke

25

aktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180 ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim i magistarskim studijima.

Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispita student stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskom programu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.

Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskih programa organizovanih na Panevropskom univerzitetu, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji ne položi izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.

Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu definišu se ciljevi izbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnih studija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskih sadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnim uslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije i pravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom za kojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.

Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanje dopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja ili proširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna za nastavak studija na nekom drugom univerzitetu.

Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavlja uslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij i utvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa u režimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira "Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.

Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50 sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75 ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.

Student Panevropskog univerziteta, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskim osnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može steči više od 75 ECTS kredit-bodova.

Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnih studija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev za odobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanja diferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa druge visokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnih studija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programa uporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnog studija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja pod kontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.

Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programa steknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajuću subspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatne kvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplome gdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele da postignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđene

26

za sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Subspecijalizacije na studijskom programu "Preduzetnički menadžment"

Menadžment javne uprave Public Administration & Governance

Državni menadžment i javna uprava General Public Administration

Administrativno poslovanje General Governance

Menadžment javnih ustanova i društvenih djelatnosti Public Institutions & Social Administration

Budžetski menadžment i javne finansije Public Finances & Budget Management

Neprofitni menadžment NGO-NPO Non-government & Non-for profit Administration

Menadžment humanih resursa i odnosa sa javnošću Human Resource Administration & Public Relations

Menadžment obrazovanja, kulture i umjetnosti Education, Culture & Fine Art Management

Menadžment medija i komunikacija Communication & Media Management

Politički menadžment Political & Party Management

Evropska unija EU studies

EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA

Evaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvati sve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.

Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktima visokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti (prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/modulu odn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.

Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.

Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnih obaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelove konačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnih evaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalno napredovanje studenta tokom studija.

U praksi Panevropskog univerziteta, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se:

Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što su interakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama, laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments);

Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;

o Domaći rad (Homework) o Zadaci (Assignment) o Projekat (Project Assignment) o Problemski zadaci (Problem Sets) o i drugi ...

27

Testovni ispiti; o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones); o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune); o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskih

pitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;

o Pisani ispiti sa pitanjima; o Problemski - pisani ispiti; o Pisani ispiti tipa "Eseja";

Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja"; Esej "studija slučaja"; Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);

o Odbrana seminarskog rada; o Odbrana diplomskog rada;

Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;

o Izvještaj o praktičnom radu; o Izvještaj o studentskoj praksi; o Laboratorijski rad – napomene i procjene; o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure); o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda); o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.);

Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;

Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokom obrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.

Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog u savladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene za pojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanja i vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultate studenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosni predmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima, seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitne obaveze).

Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni je sljedeća:

Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sve parcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %

NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenih ispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasične pismene ispite tipa "eseja".

Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće na radionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 %

Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupama van direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi,

28

domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %

Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima i predispitnim obavezama) je sljedeća:

R. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20-30 %

04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

05 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

Tipovi procjene znanja:

° Problemski zadaci tokom obrade predmeta ° Testovi znanja ili vještina ° Oralne (usmene) prezentacije ° Laboratorijski izvještaji; ° Analize teksta, istraživačkih podataka itd. ° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima ° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada ° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva) ° Izvještaj sa terenskog rada ° Esej ili izvještaj kao dio teze ° Različite sumarne procjene rada studenta

Ispit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjima višestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principe poslovne politike koji se primjenjuju na Pan-evropskom univerzitetu.

Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i Senata Univerziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznost studenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanje ISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.

Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitog rada. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebna vrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izraz efikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnom unapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije i procjene znanja i postignuća studenata.

Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.

Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka i namjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga više sile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.

29

Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini i namjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.

Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadu troškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Fakultetu poslovne ekonomije. Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ili kredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjene iz tog predmeta.

Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji su predstavljeni su u sljedećoj tabeli:

SSlloovvnnaa ooccjjeennaa ((EECCTTSS ssttaann--ddaarrdd))

NNuummee--rriiččkkaa

ooccjjeennaa

OOppiissnnaa ooccjjeennaa // ddeeffiinniicciijjaa ooccjjeennee

OOppiissnnaa oozznnaakkaa // ddeeffiinniicciijjaa ((eenngglleesskkii tteekksstt))

AA 1100 IIZZVVRRSSTTAANN –– iizzvvrrssttaann nnaassttuupp ssaa mmaannjjiimm ggrreešškkaammaa

EEXXCCEELLLLEENNTT -- oouuttssttaannddiinngg ppeerrffoorrmmaannccee wwiitthh oonnllyy mmiinnoorr eerrrroorrss

BB 99 VVRRLLOO DDOOBBAARR –– iizznnaadd uuoobbiiččaajjeennoogg ssttaannddaarrddaa aallii ssaa ppoojjeeddiinniimm ggrreešškkaammaa

VVEERRYY GGOOOODD --aabboovvee tthhee aavveerraaggee ssttaannddaarrdd bbuutt wwiitthh ssoommee eerrrroorrss

CC 88 DDOOBBAARR –– ggeenneerraallnnoo ccjjeelloovviitt rraadd ssaa ooddrreeđđeenniimm bbrroojjeemm uuppaaddlljjiivviihh ggrreeššaakkaa

GGOOOODD --ggeenneerraallllyy ssoouunndd wwoorrkk wwiitthh aa nnuummbbeerr ooff nnoottaabbllee eerrrroorrss

DD 77

ZZAADDOOVVOOLLJJAAVVAAJJUU--ĆĆII -- jjaassaann ooddggoovvoorr aallii ssaa zznnaaččaajjnniimm nneeddoossttaaccii--mmaa //mmaannaammaa

SSAATTIISSFFAACCTTOORRYY-- ffaaiirr bbuutt wwiitthh ssiiggnniiffiiccaanntt sshhoorrttccoommiinnggss

EE 66 DDOOVVOOLLJJAANN –– nnaassttuupp ssttuuddeennttaa zzaaddoovvoolljjaavvaa mmiinniimmuumm kkrreeiitteerriijjaa

SSUUFFFFIICCIIEENNTT -- ppeerrffoorrmmaannccee mmeeeettss tthhee mmiinniimmuumm ccrriitteerriiaa

FFXX 55

NNEEDDOOVVOOLLJJAANN –– zzaahhttjjeevvaa ssee mmaalloo ddooddaattnnoogg rraaddaa pprriijjee ddooddjjeellee kkrreeddiittaa zzaa pprroollaazznnuu ooccjjeennuu

FFAAIILL-- ssoommee mmoorree wwoorrkk rreeqquuiirreedd bbeeffoorree tthhee ccrreeddiitt ccaann bbee aawwaarrddeedd

FF -- NNIIJJEE ZZAADDOOVVOOLLJJIIOO –– zzaahhttjjeevvaa ssee zznnaattaann ddaalljjii rraadd

FFAAIILL-- ccoonnssiiddeerraabbllee ffuurrtthheerr wwoorrkk iiss rreeqquuiirreedd

Student koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nije zadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova. Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne za studijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTS kredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS kedit-bodovima upisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.

Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fonda obaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećoj tabeli:

Oznaka Vrsta aktivnosti Broj Kredita

0I Seminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnom predmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranica A4 formata

3

30

0II Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje mjesec dana 3

0III Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje dva mjeseca 4

0IV Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od preko tri mjeseca 5

0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 3

0VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 2

0VII Verifikovano učešće na eksternim seminarima, radionicama, konferencijama (više od 50 % vremena trajanja seminara)

2

0VIII Učešće u radu na projektima 3

0IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 5

0X

Certifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XI Radovi publikovani u relevantnim medijima čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XII Inovacije i patenti koji su zvanično priznati odn. certificirani 4

0XIII Diplomski – specijalistički rad 10

0XIV Magistarski rad 30 Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnoj proceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljno su razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog univerziteta "APEIRON".

PRILOG 1.

Nastavni plan studijskog programa "MENADŽMENT JAVNE UPRAVE"

32

NASTAVNI PLAN Studijski program "Preduzetnički menadžment "

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni): ZVANJE: "Diplomirani menadžer poslovne ekonomije" (Bachelor of Business Administration and Entrepreneurship);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

I SEMESTAR

1 5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demok. društva

Zajed. osnove 6 48 24 100 8 180

2 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

Zajed. osnove 5 40 18 86 6 150

3 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu Zajed. osnove 6 48 24 108 180

4 1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs) Zajed. osnove 6 48 30 98 4 180

5 6.03.a Strani jezik - prvi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

Izborni program - neparni semestar 3 18 62 10 90 UKUPNO I semestar 30 232 84 42 0 0 510 32 900

II SEMESTAR

6 5.07.05.001. Socijalna psihologija Zajed. osnove 4 30 18 64 8 120

7 5.01.06.007. Marketing psihologija Zajed. osnove 5 40 24 78 8 150

8 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija) Zajed. osnove 5 40 18 12 72 8 150

9 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Zajed. osnove 6 48 24 32 72 4 180

10 6.03.b Strani jezik – drugi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

33

Red. br.

Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

Izborni program - parni semestar 6 30 130 20 180 UKUPNO II semestar 30 218 30 66 30 32 472 52 900

III SEMESTAR

11 5.01.13.003. Makroekonomija Zajed. osnove 6 48 18 106 8 180

12 5.01.13.005. Mikroekonomija Zajed. osnove 5 40 15 91 4 150

13 5.03.03.005. Tehnološki menadžment Zajed. osnove 5 40 18 88 4 150

14 5.01.10.011. Hartije od vrijednosti (sa ugovorima u privredi)

Zajed. osnove 6 48 24 16 84 8 180

Izborni program - neparni semestar 8 48 172 20 240

UKUPNO III semestar 30 224 24 52 15 0 541 44 900 IV SEMESTAR

15 5.02.17.001. Komparativno ustavno pravo Jezgro 6 48 8 24 92 8 180

16 5.02.16.001. Upravno pravo Jezgro 6 48 8 32 86 6 180

17 5.03.01.011. Administrativno i kancelarijsko poslovanje Jezgro 4 30 18 64 8 120

18 5.04.01.005. Tranzicijski menadžment Jezgro 5 40 18 80 12 150

Izborni program - parni semestar 9 48 202 20 270

UKUPNO IV semestar 30 214 16 60 0 32 524 54 900

34

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

V SEMESTAR

19 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

20 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Zajed. osnove 5 40 30 76 4 150

21 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

22 2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema Zajed. osnove 5 40 20 12 70 8 150

Izborni program - neparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO V semestar 30 208 62 20 12 0 558 40 900

VI SEMESTAR

23 5.01.14.023. Budžetski menadžment Jezgro 6 48 8 18 98 8 180

24 5.02.14.003. Državni menadžment i pravna država Jezgro 6 48 8 18 94 12 180

25 5.02.20.005. Komunalni menadžment Jezgro 5 40 32 72 6 150

26 5.02.16.003. Upravni proces i upravni spor Jezgro 5 40 12 24 68 6 150

Izborni program - parni semestar 8 48 172 20 240 UKUPNO VI semestar 30 224 28 18 18 56 504 52 900 U K U P N O bachelor program: 180 1320 244 258 75 120 3109 274 5400

35

ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni): ZVANJE: "Diplomirani menadžer- specijalista poslovne ekonomije" (Bachelor of Business Administration – specialist in Entrepreneurship);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS

Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

VII SEMESTAR

27 5.01.14.025. Menadžment javnih finansija Opšti 7 56 18 24 100 12 210

28 5.04.06.001. Politički menidžment Opšti 6 48 24 96 12 180

29 5.01.14.027. Poreski menadžment i poreski konsalting Spec. 7 56 24 24 96 10 210

Izborni program - neparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO VII semestar 30 208 42 24 24 24 524 54 900

VIII SEMESTAR

30 5.01.08.001. Teorija međunarodnih ekonomskih odnosa Opšti 5 40 18 80 12 150

31 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija Opšti 6 48 24 18 82 8 180

32 5.04.01.007. Reinženjering i repozicioniranje BiH/RS Opšti 7 56 36 102 16 210

Diplomski/specijalistički rad 12 56 274 30 360 UKUPNO VIII semestar 30 200 0 78 18 0 538 66 900 U K U P N O spec. program: 240 1728 286 360 117 144 4171 394 7200

36

PRILOG 2.

Nastavni programi studija "MENADŽMENT JAVNE UPRAVE"

37

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 5.06.04.005. Mundologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.06. Sociologija

Uža naučna oblast 5.06.04. Sociologija kulture

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje ovog predmeta student treba da stekne spoznaju o kulturno-civilizacijskim paradigmama i da razumije njihov uticaj na globalne ekonomske tokove. Stečena znanja su neophodna u izučavanju nekih naučnih disciplina kao npr. marketing psihologija ili socijalna psihologija.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. spozna kulturno-civilizacijske paradigme građanskog društva 2. razumije svjetske procese globalizacije društva 3. spozna različite naučne i religijske poglede na svijet kao i uticaje različitih

kultura i religija, države i prava kao i političkih partija na ponašanje ljudi Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uticaj kulture i civilizacije na ponašanje ljudi Aksiološki i ontološki zakoni koji vladaju svetom Glavni zakoni koji vladaju svetom, Zakon održavanja Sveta, Zakon uzročnosti i slobode, Zakon privlačenja i odbijanja, Zakon (ne)ravnoteže, Zakon (ne)reda i (bes)poretka, Zakon (ne)sklada, Zakon razvoja Sveta: Aksiologija, Norme ponašanja, Običaji, Moral i etika, Pravo i zakon, Vrednosti sistemi i orijentacije, Istina kao vrednosna orijentacija, Pravda kao vrednosni sistem, Sloboda kao univerzalna vrednosna orijentacija, Red (poredak), Mir kao neotuđivo ljudsko pravo, Očuvanje ljudskog dostojanstva, Umetnost (lepo), Nevrednosti, Zlo, Smrt Gneseologija – učenje o saznanju sveta: Apriorno saznanje , Saznajna moć čoveka, Saznanje o postojanju svojeg Ja Opšta teorija sistema i demokratija kao kognitivno otkriće: Značaj opšte teorije sistema, Nastanak kapitalizma i uloga protestantizma u razvoju preduzetništva, Odnos ekonomije i politike, Demokratija kao političko-socijalni okviri vladanja: Obeležja, vrednosti, procedure i uslovi demokratije, Objašnjenje pojma politička tolerancija, Objašnjenje pojma odnosi i politički interesi, Građanski demokratski oblik društvenog sistema, Objašnjenje pojma tehnokratija. Determinisanje pojmova boljševizam i kult ličnosti: Determinisanje pojma boljševizam, Determinisanje pojma kult ličnosti, Uslovi pojave kulta vođe, Etiološki koreni vođstva i autoritarnosti , Kult vođe, vođstvo i sledbenici, Javnost i tipovi vođa, Proces izgradnje vođe, Potrebne sposobnosti da bi se bilo vođa. Determinisanje pojma javno mnjenje: Objašnjenje značenja pojmova, Pojam i suština javnog mnjenja, Istorijsko nastajanje javnog mnjenja, Javno mnjenje i demokratija, Totalitarizam ii javno mnjenje, Objašnjenje pojma autoritet i autoritarizam ,Objašnjenje pojma dominacija ,Objašnjenje pojma dogmatizam, Objašnjenje pojma tabu Tiranija nad javnošću, Državno nasilje (strahovlada) nad javnošću. Rasprava o konceptu suverenosti, Zablude i iluzije zapadno-evropske kulture, civilizacije ii nauke Značenje civilizacije u razvoju čovečanstva. Definisanje pojma civilizacija, Civilizacijska paradigma dvadesetog veka, Komunizam i njegove reforme, Propast komunističkog civilizacijskog koncepta, Iluzije na osnovu lakoće obećanja. Prednosti, nedostaci i civilizacijske

38

posledice raspada multietničkih evropskih država, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Identifikovanje kulturno-civilizacijskih promena, Definisanje pojmova u vezi očekivanih reformiu preduzetničko društvo Uticaj kulture na ponašanje čoveka: Definisanje pojma kultura, Opšte napomene o kulturi, Shvatanje kulture, Filosofija istorije kao osnova izlaganja istorije kulture Klasifikacija kulture: Klasifikacija kulturnih pojava, Kulturna stvarnos,tČovek i kultura, Kulturni oblici Kulturološko-civilizacijski pogled na svet: Kineski pogled na svet, Budizam i indijski pogled na svet, Zen-budizam i japanska kultura, Jevrejska (hebrejska) kultura, Evropska kultura i hrišćanski pogled na svet: Starogrčka helenska kultura, Kultura starog Rima, Kulturni značaj Vizantije, Pojava hrišćanstva, Hrišćanski pogled na svet. Islam i arapska kultura¸Priroda islama, Karakteristike islama. Američka kultura: Kultura maja, Kultura Azteka, Kultura Inka, Prastanovnici Severne Amerike, Odnos Evrope prema Americi. Afrička kultura:Magije, Mitologija i religija, Totem, Afrička umetnost, Porobljavanje i oslobađanje Aftike Naučni pogled na svet :Naučno, religijsko i umetničko mišljenje, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Definisanje pojma nauka, Definisanje istraživanja i razvoja, Definisanje pojmova naučno-istraživački programi i razvoj, Stare i nove paradigme o nauci i znanju. Kulturno-civilizacijske vrednostne orijentacije: Opšte determinante vrednosnih orijentacija, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije. Podržavanje kulture, Institucije kao organizacijski oblik kulture, Kulturni statusi, Kulturna pravila Uloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija: Humanisti, Slobodni zidari (Masonstvo), Iluminati. Uloga slobodnih zidara na balkanskim prostorima Proizvodi kulture i civilizacije: Materijalni i umetnički proizvodi kulture, Sistem edukacije članova društva Kulturni tipovi i uticaj religije:Kulturni tipovi, Uticaj religije na ponašanje ljudi, Osnovne značajke Istočnog Pravoslavlj:, Suština Pravoslavlja – biti drugačiji i ostati nepromenjen, Pravoslavlje-Rimokatolicizam-Protestantizam, Pravoslavlje i Pravoslavna Crkva, Objašnjenje sedam svetih tajni, Pravoslavlje, Pravoslavna Crkva i okruženje Uticaj potkulture na ponašanje ljudi Uticaj kulturnih procesa na ponašanje ljudi: Procesi oblikovanja kulture,Procesi obogaćivanja kulture, Procesi kulturalizacije i akulturalizacije, Trajnost kulture,Socijalni (humani) kapital ili sklonost srpskog društva ka spontanoj socijalizaciji. Uticaj države i prava na ponašanje ljudi: Postanak države i prava, Funkcije države i prava: Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Američki državni pragmatizam, Nove tendencije u razvoju države: Krah ideje države blagostanja, Osavremenjene države revolucije,Procesi izumiranja države blagostanja.Oblici države i prava, Kriza - zakonomeran proces savremenog društvenog kretanja Uticaj političkih partija na ponašanje ljudi:Politička kultura, Priroda političkih partija, Vrste političkih partija, Čovek i politika, Kriza morala - opasna kriza društva, Novi pluralizam

Manipulisanja ljudskom svesti u procesu upravljanja marketingom

Čovekove neprevaziđene enigme: Čovek po prirodi beži od istine, Čovek po prirodi beži od razuma u zadovoljstva , Izloženost čoveka religioznim propovedima .Kulturne paradigme balkanskog prostora, Preduzetnički motivi i odgovornosti, Aktualiziranje motiva, Preduzetnička socijalna odgovornost, Preduzetnička etička odgovornost. Aspekti simbolike u upravljanju marketingom: Funkcija simbolike u marketing menidžmentu Opšti simbolički aspekti, Kategorijalni sistem simbolike. Mitološki kategorijalni sistem, Opšti aspekti mitoloških sistema, Specifičnosti političkih mitova.Aspekti svojstava, dinamizama i funkcija simbola: Svojstva simbola, Funkcije simbola, Klasifikacija simbola, Boja kao simbol, Ljubav kao simbol, Društveni kodovi kao simboli, Društveni znakovi, Društveni kodovi, Politički simbol, Logika imaginarnog i logika razuma. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom rešenja izlaska iz paradigme manipulacija: Identifikovanje problema Alternativni izbori rešenja problema: Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa-bez rasta i strategije održivog razvoja, Model usporenog trošenja prirodnih resursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja, Model demokratskog društva, savremene i otvorene, tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja, Sidra budućeg srpskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja, Osnovne premise strategije demokratskog društva i tržišne privrede, Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i reformi. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti srpskih zemalja: Negativne istorijske prepreke demokratskom ustrojstvu srpskog društva, Paradigme koje su uzrokovale raspade državnih zajednica Južnih Slovena, Interesi Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda, Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora, Ocena projekta – jedinstvena BiH, Ocena projekta – dostizanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – oponašanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – državna ili privatna privreda, Otvorena pitanja, problemi, razlozi i kriterijumi post-komunističkihreformi srpskog društva:Razvoj potrebe za tolerancijom, Razvoj potrebe za dijalogom, Razvoj komunikacijsko-informacijskih potreba

39

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 100 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

40

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Mundologija Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

41

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.01. Filozofija

Uža naučna oblast 6.01.01. Logika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta Opšta i specijalna metodologija je da osposobi studenta da na ispravan metodološki način napiše pisani rad primjenom ispravnih naučnih principa i metoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. struktuira i metodski razradi odgovarajuće pismene radove kao što su npr. seminarski rad i diplomski rad primjenom naučnih metoda pristupa u izradi rada, prikupljanja i sistematizacije podataka

2. primjeni odgovarajuće naučne metode logičkog zaključivanja (indukcija, dedukcija,...) za potrebe pisanja pismenog rada koji uključuje elemente analize i zaključivanja

Savladane vještine: Ispravno struktuiranje i pisanje rada zasnovanog na primjeni naučnih principa prikupljanja, obrade, analize, sinteze i prezentovanja podataka.

Sadržaj predmeta:

Logička svrha I smisao nauke, naučnih metoda, misaonih tehnika I alata savremenog čoveka Definisanje nauke Zadaci nauke, Nauka o logičkoj argumentaciji vrednostima – aksiologija: Vrednovanje kao obli stvaralačkog mišljenja, Vrednosna orijentacija I argumentacija, Faktori vcrednovanja vrednosti: Unutrašnji faktori vrednovanja vrijednosti: Emocije (osjećanja), Mišljenje (opažanje.) Spoljni faktori vrednovanja vrednosti, Norme I vrednosti, Logičko mišljenje kao vrednost, Istina kao vrednost Vrednosno zaključivanje: Naučni I logički pogledi na svet: Poimanje vrednosti :Definisanje pojmova, Vrste pojmova, Odnosi pojmova, Klasifikacija pojmova, Generalizacija pojmova, Vrednosno suđenje: Pojam i elementi suda, Klasifikacija sudova. Logička determinacija suda – zaključivanje: Definicije sudova, Vrste sudova I neposredno logičko zaključivanje, Odnosi među sudovima I metode izvođenja I zasnivanje sudova: Induktivna metoda – induktivno zaključivanje: Promatranje, eksperiment, brojanje I merenje: promatranje, eksperiment, brojanje, Merenje, Statistističke metode, Induktivne metode, Logički problem indukcije. Deduktivna metoda: Aksiomatski system, Vrste aksiomatskih sistema, Svha I značaj deduktivne metode–deduktivno zaključivanje. Dokazivanje I argumentacija vrednosnih sudova, Postupak opovrgavanja. Kulturno – civilizacijski pogledi na svet prema kriterijumu naučnogpristupa I mišljenja: Religijski, etičko – moralni, naučni I umetnički pogled na svet: Religiski pogled na svet, Umetnički pogled na svet, Naučni pogled na svet. Tradicionalno učenje o osnovnim zakonima mišljenja, Nauka I umetnost kao najviša dostignuća umnog stvaralaštva, Naučno istraživanje I razvoj Logički naučni postupci I naučne metode Naučni postupci (deskripcija), objašnjenje (ekplanacija) I predviđanje (predikcija) Naučno otkriće I dokazi Naučno istraživanje I izlaganja, Problem, hipoteza,

42

verifikacija Formalno – logička analiza ljudskih stavova Analiza ljudskih stavova, Ispitivanja logičkih relacija između stavova Logička analiza pojma zaključak

Definisanje pojma zaključakNeposredni I posredni zaključak, Deduktivni posredni zaključak, Induktivni posredni zaključak, Analogijski posredni zaključak Račun sudova I račun pojmova I greške u zaključku Račun sudova I račun pojmova, Logičke greške u zaključku Društvene potrebe I opšti istorijski razvoj nauke: Naučni proces proizvodnje: istraživanje oblika naučne politike: Naučna politika nauke, politička politika nauke, Vojna politika nauke. Politika u strategiji proučavanja znanja, Naučno – istraživački programi u ekonomiji. Pristup osnivanju I izradi projekata Tehnička kompozicija rada, Problematizovanje otvorenih pitanja, Način izbora tema, Postavljanje radne hipoteze(a), Faze za pripremu I izvođenje istraživanja, pristup studiranju literature, Sticanje sklonosti aktivnoj saradnji u timskom radu. Organizacija, izbor metoda I tehnika, prognoziranje I interpretacija prikupljenih podataka I informacija sa zaključcima I preporukama Proces I plan istraživanja tržišta I marketing – istraživanja, Definisanje ciljeva istraživanja marketinga, Razgraničenje menidžment I marketing istraživanja, Utvrđivanje izvora podataka informacija, varijabla, indikatora I indeksa,Izvori podataka informacija: Sekundarni izvori podataka: Primarni izvori podataka I informacija, Pojedinačni – nestrukturalni primarni izvori podataka I informacija. Izbor varijabla ,Izbor indikatora I indeksa Izbor konceptualnog postupka menidžment I marketing – istraživanja: Izbor metoda kao menidžment I marketing – istraživanja, Metod slučajeva, Opisni metod (deskripcija), Metod objašnjenja (eksplanacije), Metod predviđanja (simulacije), Eksperimentalna metoda. Definisanje metoda za prikupljanje podataka I informacija,Definisanje marketing modela istraživanja, Organizovanje I plan menidžment I marketing – istraživanja: Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni I finansijski plan istraživanja marketingaDefinisanje metoda za prikupljanje I registrovanje podataka I informacija: Prikupljanje podataka I inforamacija komparativnom (istoriskom) metodom , Prikupljanje podataka I informacija metodom posmatranja ili opservacija, Prikupljanje podataka I informacija eksperimentalnim metodama, Prikupaljne podataka I informacija metodom ispitivanja, Prikupljanje podataka I informacija iz statističke banke podataka: Formiranje banke I podataka, Osnivanje banke modela, Analiza prikupljenih podataka I informacija, Sinteza podataka I informacija, sa interpretacijom rezultata istraživanja , Izveštaj sa glavnim nalazima I preporukama. . Tipovi izveštaja I distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentacija rezultata istraživanja I kontrola uspešnosti istraživanja, Provođenje dopunskih istraživanja Primer pisanja rada Pisanje uvoda, problematiziranje metodike, Izlaganje rezultata istraživanja, Izvođenje zaključaka, Usmeno izlaganje.

Drugi deo Kako pristupiti učenju I studiranju Zanimljive građe Naučni rezultati istraživanja ličnosti Autorski rezultati istraživanja ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane. Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromm-ova kulturološko- psihološka teorija ličnosti, Levin- Marfi- Andjel- ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja I uslovljavanja,Jugova teorija ličnosti, Neofrojdijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Teorija ličnosti Berđajeva, Srpska teorija ličnosti: Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorivića. Istraživanje strukture ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti,Temperament I osobine temperamenta, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Istraživanje dinamike ličnosti:Motivi I motivacija, Teorija o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba, Istraživanje razvoja ličnosti:Fiziološki faktori razvoja ličnosti,Socijalizacija I činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti.

43

Istražnivanje kognitivnih psihičkih funkcija ličnosti Istraživanje procesa pamćenja Definisanje problema, Objašnjenje procesa učenja I upamćivanja Fiziologija učenja I pamćenja, Istraživanja procesa učenja potrošača:Bihejviorističke teorije, Teorije kognicije (razumevanja). postupci učenja: Učenje na MM College, Postupak efikasnosti beležaka radi povećanja sterena pamćenja, Razvijanje ličnog sistema briljantnog razmišljanja, Kreiranje mape uma, Vežbanje dečijeg uma u porodici: Pričanje priča uz pomoć mape uma, Grupno učenje u krugu porodice (sa kolegama). Istraživanje procesa oživljavanja upamćenog: Kratkotrajno I dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Kreiranje mape znanja (pamćenje): Grčka mitologija, Multidimenzionalno sredstvo pamćenja, Psihološki procesi transformacije znanja u toku stvaralačkog Učenja, Psihološke karakteristike stvaralačkog učenja, Testiranje imaginativnog učenja. Zaboravljanje I poremećaji pamćenja, Proces izražavanja upamćenog- proizvodi kao kriterijum stvaralačkog ponašanja ličnosti: Brejnstorning reči, Brejnstorning slika, Upravljanje znanjem- mapiranje uma, Učenje briljatnom razmišljanju: Upotreba mape uma kod pisanja radova (beleški), Upotreba mape uma kod pripreme ispita, Upotreba ampe uma kod pripreme projekta. Učenje kreativnom razmišljanju: Ciljevi I koristi kreativnog razmišljanja, Mehanizmi kreativnog razmišljanja, Proces kreativnog razmišljanja radi ostvarivanja novih paradigmi, Menidžment uma: Grupna mapa uma:Faze grupnog mapiranja uma, Primjena I koristi grupnog mapiranja uma, Lična upotreba uma: Ispoljavanje uma: Samoanaliza uz pomoć mapa uma, Samoanaliza prošlosti I planiranje budućnosti. Proces rešavanja problema, Terminiranje mapa uma. Segmenti planiranja života, Terminiranje mapa uma, Upravljanje odlukama: Organizovanje ideja: Organizovanje sopstvenih ideja, Organizovanje tuđih ideja. Menidžment znanja: Testovi znanja:IQ- factor I testovi inteligencije, G- faktor ili sposobnost mišljenja, Sposobnost dugotrajne memorije, Kreativne sposobnosti. Kreiranje ponude znanja, Podučavanje drugih, Prezentacija (Komunikacija) znanja, Profeionalna (menidžerska) upotreba mape uma, Istraživanje percepcija Čula opažanja I izloženost potrošača uticajmima:Čula opažanja I izlaganja potrošača spoljnim uticajima: Selektivno izlaganje potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja I razvijanje pažnje potrošača. Opažanje prostora I pojava I razumjevanja sadržaja poruke: Opažanje prostora I poruka, Principi razumevanja poruke, Razumevanje celine- pretpostavka razumevanja: Objašnjenje pojma geštalt, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Razumevanje celine- stimulansi koji pojačavaju pamćenje Geštalt- fenomen, Geštalt- iluzija, Geštalt- kvalitetaq. Analiza kognitivnog procesa opađanja I osećanja Istraživanje mišljenja: Procesi logičkog mišljenja, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao I operacije mišljenja, Spontano mišljenje- asocijacije, Simbolički misliti I govoriti. Istraživanje inteligencije kao važne kongnitivne psihičke funkcije Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Količnik inteligencije I sposobnost rješavanja zadataka.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 86 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja;

44

6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Filosofija života Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

45

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

46

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.06. Matematika

Uža naučna oblast 1.06.05. Vjerovatnoća i statistika

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom metoda i tehnika statističkog posmatranja i istraživanja statistika obezbjeđuje relevantne informacije iz raspoložive baze podataka sa unaprijed određenom vjerovatnoćom pouzdanosti u cilju donošenja kvalitetnih poslovnih odluka. Cilj je osposobiti studenta da primjenom statističkih metoda i tehnika na elemente posmatranog uzorka dolazi do pouzdanih informacija potrebnih za upravljanje složenim dinamičkim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. obavlja statističko posmatranje i prikupljanje podataka, 2. vrši sređivanje, grupisanje, obradu i prikazivanje podataka, 3. primjeni statističke metode u procesu statističke analize masovnih pojava

(metod uzorka, primjena regresione i korelacione analize, primjena indeksa, testiranje hipoteza, metoda trenda,...)

4. kreira publikacije zasnovane na statističkoj analizi 5. testira i provjerava parametarske hipoteze

Savladane vještine: Primjena metoda i tehnika statističkog posmatranja, istraživanje i statistička analiza posmatranog uzorka

Sadržaj predmeta:

POJAM, DEFINISANJE I RAZVOJ STATISTIKE PREDMET, CILJ, ZADACI I METODI STATISTIČKOG ISTRAŽIVANJA Izbor i vrednovanje programskih statističkih paketa OSNOVNI STATISTIČKI POJMOVI I KATEGORIJE Statistički skup, Statistička obilježja, Statističke jedinice, Varijacija PRISTUP STATISTIČKOM ISTRAŽIVANJU STATISTIČKO POSMATRANJE I PRIKUPLJANJE PODATAKA Cilj, predmet, jedinica i obilježja posmatranja, Izvori prikupljanja, Načini prikupljanja, Obim i oblik (metode) obuhvatanja jedinica, Sredstva prikupljanja, Kontrola i provjera GRUPISANJE I SREĐIVANJE PODATAKA Statističke serije, Numeričke serije strukture, Atributivne serije strukture, Vremenske serije, Prostorne serije PRIKAZIVANJE STATISTIČKIH PODATAKA Tabelarno prikazivanje (statističke tabele) GRAFIČKO PRIKAZIVANJE Linijski dijagrami, Površinski dijagrami DESKRIPTIVNE MJERE STATISTIČKE ANALIZE Srednje vrijednosti (mjere centralne tendencije), Izračunate srednje vrijednosti – sredine Aritmetička sredina, Harmonijska sredina, Geometrijska sredina, Pozicione vrijednosti,

47

Modus (Mo), Medijana (Me) MJERE VARIJABILITETA (DISPERZIJE) Apsolutne mjere varijabiliteta, Interval varijacije, Srednje apsolutno odstupanje, Varijansa, Standardna devijacija, Relativne mjere varijabiliteta, Koeficijent varijacije, Normalizovano (standardno) odstupanje, Mjere oblika rasporeda TEORIJSKE RASPODJELE SLUČAJNIH PROMJENLJIVIH RASPODJELA DISKRETNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Numerički pokazatelji diskretne slučajne promjenljive, Binomna raspodjela, Poasonova raspodjela, Hipergeometrijska raspodjela RASPODJELA NEPREKIDNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Funkcija i gustina raspodjele, Numerički pokazatelji neprekidne slučajne promjenljive, Normalna raspodjela, Studentova raspodjela, Fisher – Snedecor-ova F-raspodjela, Metod uzorka IZBOR I NAČINI FORMIRANJA UZORKA RASPODJELA PARAMETARA UZORKA Tačne raspodjele parametara uzorka iz osnovnog skupa sa normalnom raspodjelom ODREĐIVANJE OBIMA UZORKA Obim uzorka za ocjenu srednje vrijednosti osnovnog, Obim uzorka za ocjenu proporcije svojstva A u osnovnom skupu STATISTIČKA OCJENA NEPOZNATIH PARAMETARA OSNOVNOG SKUPA POJAM I VRSTE STATISTIČKE OCJENE OSNOVNA SVOJSTVA TAČKASTE OCJENE INTERVALNE OCJENE PARAMETARA RASPODJELE Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (poznata varijansa), Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (nepoznata varijansa), Interval povjerenja za proporciju osnovnog skupa TESTIRANJE STATISTIČKIH HIPOTEZA TESTIRANJE PARAMETARSKIH HIPOTEZA Testiranje hipoteze o srednjoj vrijednosti osnovnog skupa, Testiranje hipoteze o jednakosti srednjih vrijednosti dva osnovna skupa, Testiranje hipoteze o proporciji u osnovnom skupu, Testiranje hipoteze o jednakosti proporcija dva osnovna skupa, Analiza varijanse, Jednofaktorska analiza varijanse sa fiksiranim nivoima faktora, kriterijum za provjeru hipoteze o raspodjeli osnovnog skup REGRESIJA I KORELACIJA POJAM KORELACIONE ZAVISNOSTI PROSTA LINEARNA REGRESIJA Jednačina regresije, Testiranje značajnosti regresionih koeficijenata, Analiza varijanse Interpolacija i ekstrapolacija KOEFICIJENT KORELACIJE Testiranje značajnosti koeficijenta korelacije VIŠESTRUKA REGRESIJA I KORELACIJA Linearna regresija sa dvije nezavisno-promjenljive, Analiza varijanse, Interpolacija i ekstrapolacija, Višestruka korelacija KRIVOLINIJSKA REGRESIJA I KORELACIJA Prosta kvadratna regresija i korelacija RELATIVNI BROJEVI INDEKSI Individualni indeksi, Grupni indeksi, Testiranje indeksa EKONOMSKI POKAZATELJI DINAMIKE STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE PRODUKTIVNOSTI Mjerenje produktivnosti, Individualni indeks produktivnosti, Grupni indeks produktivnosti STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE ZARADA Indeksi zarada ANALIZA VREMENSKIH SERIJA TREND KOMPONENTA METOD POKRETNIH PROSJEKA METOD TRENDA Linearni trend, Kvadratni trend, Eksponencijalni trend KORELACIONA ZAVISNOST IZMEDJU VREMENSKIH SERIJA SEZONSKA KOMPONENTA Metod sezonskih indeksa DODATAK – TABLICE ....

48

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 108 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Statističke metode u menadžmentu Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

49

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

50

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.06. Matematika

Uža naučna oblast 1.06.07. Matematičke osnove

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da savlada i razumije elemente više matematike koji se koriste u analizi drugih naučnih disciplina u oblasti ekonomije, a u cilju lakšeg razumijevanja i analiziranja tih naučnih oblasti.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. Koristi elemente algebre (logika, skupovi, relacije, preslikavanja, algebarske strukture) u procesu matematičkog logičkog zaključivanja

2. Koristi elemente linearne algebre u analiziranju ekonomskih pojava 3. Ispita i primjeni numeričke funkcije u elementima ekonomske analize 4. Postavi i riješi diferencijalnu jednačinu i da razumije elemente diferencijalnog

računa i integralnog računa primjenjene u analiziranju ekonomskih pojava

Savladane vještine: Razumijevanje i korištenje elemenata više matematike (linearna algebra, numeričke funkcije, diferencijalni račun, integralni račun) za potrebe analiziranja i razumijevanja naučnih disciplina iz oblasti iz ekonomije.

Sadržaj predmeta:

UVOD U ALGEBRU Matematička logika, Skupovi, Relacije, Preslikavanje, Operacije i algebarske strukture. LINEARNA ALGEBRA Vektori, Vektorski prostori, Pojam vektorskog prostora i potprostora, Linearna zavisnost, Dimenzija i bazaElementarna bazna transformacija, Matrice i determinante, Pojam i vrste matrice, Računske operacije sa matricama, Kvadratne matrice, determinante i inverzne matrice, Rang matrice, Sistemi linearne jednačine, Pojam i vrste sistema linearnih jednačina, Gausov postupak eliminacije, Rješavanje sistema linearnih jednačina pomoću matrica, Rješavanje sistema linearnih jednačina pomoću determinanti, Zadaci za vježbanje NUMERIČKE FUNKCIJE Pojam i vrste numeričkih funkcija, Nizovi i njihove granične vrijednosti, Pojam i vrste nizova, Granična vrijednost niza, Pojam reda i njegove granične vrijednosti, Neke osobine funkcija, Ograničenost funkcije, Monotonost funkcije, Parnost i neparnost funkcije, Periodičnost funkcije, Granična vrijednost funkcije, Neprekidnost funkcije, Asimptote, Elementarni način ispitivanja funkcija i ispitivanje elementarnih funkcija, Linearna funkcija, Kvadratna funkcija, Kubna funkcija, Eksponencijalna funkcija, Logaritamska funkcija, Funkcija indirektne proporcionalnosti, Pojam funkcije sa dva i više argumenata, Zadaci za vježbanje DIFERENCIJALNI RAČUN Izvodi i diferencijali funkcija sa jednim argumentom, Pravila za izračunavanje izvoda, Izvodi i diferencijali višeg reda, Osnovne osobine derivabilnih funkcija, Rolova teorema, Lagranžova teorema o srednjoj vrijednosti, Tejlorova formula, Lopitalova pravila, Ispitivanje funkcija sa jednim argumentom, Rastenje i opadanje funkcije, Ekstremi funkcije, Konkavnost, konveksnost i prevojne tačke, Ispitivanje funkcija sa konstrukcijom grafika, Izvodi i diferencijali funkcija sa dva ili više argumenata, Parcijalni izvodi i totalni diferencijalni višeg reda, Ekstremne vrijednosti funkcije sa dva argumenta, Rješavanje

51

problema slobodnog ekstrema funkcije, Uslovni ekstrem, Zadaci za vježbanje 4. INTEGRALNI RAČUN Pojam i osobine neodređenog integrala,Tablica osnovnih integrala, Osnovni metodi integracije, Medot zamjene, .Metod parcijalne integracije, Pojam i osobine određenog integrala, izračunavanje površina figura u ravni, Zadaci za vježbanje

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 30 98 4 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs) Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi 4 sata za istraživanje izvora.

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

52

a/ Osnovna literatura

Grupa autora Kompendijum izvora za kurs više matematike MATEMATIKA Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2006 kompendijum

b/ Dopunska literatura

Alpha C. Chiang Osnovne metode matematičke ekonomije Zagreb Mate, Zagreb 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

53

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.a Strani jezik

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Anglistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu osnovna znanja iz stranog jezika, savladaju osnove gramatike i korespodenciju uz korištenje tekstova prema literaturi.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći osnovna znanja u sledećim oblastima:

1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija 5. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK: Grammer 1: Verb 'to be' the present (affirmative, interrogative, negative), possessive adjectives, possessive 's, plural of nouns, articles (introduction) Vocabulary Letters of alphabet, numbers 1-20, countries, everyday objects, family members Reading Introducing yourself, a letter from America Listening Introducing yourself, telephone numbers Speaking/Conversation Learning how to present yourself, basic things, talking about your family, making a phone call Everyday English Social expressions (greeting, saying goodbye) Writing Writing about yourself. Grammer 2: Present Simple (affirmative, interrogative, negative),

54

short answers Vocabulary, Verbs help, make, serve, jobs, Reading, 'The man with 13 jobs', Listening, Listening about an ordinary working day, Speaking/Conversation, Talking about jobs and daily routines, ordering food, Everyday English, In a cafe, what time it is, Writing Writing about your family Grammar 3 Present Simple, revision,Vocabulary, Leisure activities, Reading'Take it easy' a woman describes her job, favourite season, Listening Three people talking about their favourite seasons.Speaking/Conversation, Talking about sports and leisure activities (questionnaire), Everyday English, Social expressions (Pardon, Sorry, Excuse me), Writing Writing about your partner Grammar 4 There is/ there are, demonstrative adjectives, some/any, prepositions of place, Vocabulary, Flat/house, rooms, household goods, parts of a plane, Reading 'At home on a plane', Listening Homes around the world, giving directions, Speaking/Conversation Talking about your home, giving directions, Everyday English Directions Writing Writing about your homeGrammar 5 Can/can't, was'/were, could, Vocabulary, Countries and languages, words that sound the same, Reading, 'Super Kids' children geniuses, Listening, Talking about past activitie, Speaking/Conversation, Questionnaire - What can you do?Everyday English, Making a phone call - Directory Enquiries, Writing, What you could do when you were a child Grammar 6 Past Simple - regular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Spelling and silent letters, Reading'. George Washington and Margaret Thatcher' biographies, Listening, Life in the past, famous people, Speaking/Conversation, What did you do at the end of the 20th century?, Everyday English, Special occasions: festivals, Writing, Writing a paragraph describing a holiday Grammar 7 Past Simple - irregular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Phonetic symbols, relationships, linking words (because, when...), Reading, Three inventors, Listening, How did you two meet?, Speaking/Conversation, Incredible information, Everyday English, Date, Writing, Describing an old friend Grammar Past Simple (review), countable/uncountable nouns, much/many, a/some, Vocabulary, Food and drink, shops, and shopping, Reading, Food around the world, Meals in your country, Listening, My favourite food, Speaking/Conversation, Talking about food, Everyday English, Polite requests, Writing, Formal letters Grammar 9 Comparatives and superlatives, Vocabulary, City and country adjectives and nouns, Reading, Three musical cities, Listening, Three musical cities, Speaking/Conversation, Tve got more than you!', Everyday English, Directions 2, Writing, Writing about your city Grammar 10 Present Continuous, going to future, possessive pronouns, Vocabulary, Clothes, describing people, tongue twisters, Reading, Dangerous sports, Listening, 'What a wonderful world' song, Speaking/Conversation, Talking to people who do dangerous sports, Everyday English, In a clothes shop, Writing, Describing people

55

Grammer 11, Question forms, adverbs and adjectives, Vocabulary Describing feelings, Reading, A story in a story, Listening, A story in a story, Speaking/Conversation, Noises in the night, Everyday English Catching a train, Writing Writing a story Grammer 12 Present Perfect (introduction), revision, Vocabulary Revision, Reading Revision, Listening' Leaving on a jet plane' song, Speaking/Conversation, Revision Everyday English Revision, Writing, Revision/ Test NJEMAČKI JEZIK:

Deutsch als Fremdsprache: Programm

1. Lektion: Sich begrüßen und vorstellen - Herkunftsland - Berufe - Zahlen von 1-100 - Telefonnummern - Wörter aus anderen Sprachen Grammatik: Position des Verbs: Aussage; W-Frage und Ja/Nein-Frage Artikel: die, der, das Phonetik: Wortakzent, Satzakzent und Satzmodele Die Vokale: a, e, i, o, u

2. Lektion: Adresse - Buchstabieren - Angaben zur Person - Einladung - Bestellen im Lokal Grammatik: W-Fragen Konjugation Präsens Nominativ: bestimmter, unbestimmter und negativer Artikel Akkusativ: unbestimmter und negativer Artikel Phonetik: Lange und kurze Vokale

3. Lektion: Währungen - Zahlen über 100 - Möbel - Wie findest du...? - Statistische Angaben - Im Kaufhaus - Kleinanzeigen ____________________ Grammatik: Adjektive Akkusativ-Ergänzung Artikel als Pronomen Phonetik: Die Umlaute: ä und ö

4. Lektion: Lebensmittel - Sonderangebote - Preise - Maßeinheiten - Einkaufen im Feinkostladen - Ratschläge und Bitten Grammatik: Dativ-Ergänzung: Personalpronomen und Ortsangaben RUSKI JEZIK

• elementarni pojmovi u ruskom jeziku - ruska azbuka - izgovor - akcenat

• "Na času" – razgovor, čitanje i pisanje na ruskom jeziku

56

uz upotrebu imenica ženskog roda, glagola i ličnih zamjenica

• "Moj dan" – razgovor uz vježbe izgovora tvrdih i mekih suglasnika, pravilna upotreba glagola u prezentu u rečenicama, vid glagola

• "Naša soba" – imenice ženskog roda u množini - govorne vježbe

• "U učionici" – pridjevi i zamjenica "kakav" (rod i broj), pokazna zamjenica "taj" (rod i broj)

• "Naša biblioteka" – prisvojne zamjenice, zamjenice "čiji", "moj", "tvoj", "naš", "vaš" (rod i broj), zamjenice "njegov", "njen" i "njihov", razgovor uz upotrebu prisvojnih zamjenica

• "Nedjelja" i "Pismo" – glagoli u prošlom vremenu, prošlo vrijeme glagola "ići" i "nositi"

• "Subota" – glagoli u budućem vremenu (svršeni i nesvršeni vid glagola)

• "Razgovor telefonom" – pomoćni glagoli i glagoli kretanja

• "Fotografije" – padeži, promjena imenica muškog i ženskog roda kroz padeže, razgovor o profesiji

• "Naš radni dan" – povratni glagoli, razgovor o sebi • "Pismo kući" – promjena ličnih zamjenica kroz padeže,

imperativ glagola (zapovjedni način) i upotreba izraza "ja imam" i "ja nemam"

• "Mi idemo u goste" – promjena imenica srednjeg roda kroz padeže, brojevi, redni brojevi

• "Zima" – promjena imenica u množini sa akcentom na genitiv množine, vježbe diktata

• "Nova godina" – razgovor sa posebnim akcentom na izraze "ja i ti", "ja i on", "ja i ona","ja i vi", "ja i oni", "ti i on", "ti i ona"

• "U selu" – prijedlozi sa posebnim akcentom na upotrebu prijedloga sa imenicama koji označavaju mjesto

• "U robnoj kući" – redni brojevi, promjena kroz padeže • "U restoranu" – upotreba imenica sa brojevima, govorne

vježbe "Koliko je sati?"

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Engleski

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

6.03.a Strani jezik - prvi Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

57

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars Elementary English BiH OXFORD universty press Knjiga

Matija Dautović Ruski jezik za svakoga Zagreb Školska knjiga, Zagreb 1970 Knjiga

Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/1 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Valentina Dević-Romanov Priručnik za razgovor Beograd Zavod za udžbenike nastavna sredstva, Beograd

1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

58

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

59

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.480. Katedra za psihološko-pedagoške nauke

Predmet/modul 5.07.05.001. Socijalna psihologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.07. Psihologija

Uža naučna oblast 5.07.05. Socijalna psihologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da analizirajući ponašanje građana kao društvene grupe ostvari što potpuniji uvid u sve aspekte okruženja i otvorenih pitanja u vezi sa upravljanjem tržišnim poslovanjem preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni sociološke modele i metode kod istraživanja ponašanja socioloških grupa relevantnih za upravljanje tržišnim poslovanjem preduzeća..

Savladane vještine: Kreiranje upitnika za potrebe analize preferencija, želja i motiva građana kao društvene grupe.

Sadržaj predmeta:

POSLOVNA KULTURA Značenje izrarza poslovna kultura, Nastanak kulture CIVILIZACIJSKI KONTEKSTI POSLOVNE KULTURE Civilizacija na kraju XX vijeka, Globalizacija i poslovna kultura DVIJE CIVILIZACIJSKE POSLOVNE KULTURE Tejlorov sistem, Japanska perspektiva NENASILNA POSLOVNA KOMUNIKACIJA Struktura pslovne komunikacije, nenasilna poslovna komunikacija, Opažanje bez atribucije, Preuzimanje odgovornosti za svoja obećanja, kako da izrazimo sovje potrebe, Izražavanje zahtjeva RJEŠAVANJE KONFLIKTA I POSLOVNA KULTURA Unutrašjni konflikt, Interpersonalni konflikt, Konflikt na relaciji menadžer-radnik, Konflikt sa saradnicima RJEŠAVANJE KONFLIKTA U MALIM GRUPAMA Kulturološke razlike, Definicija konflikta u malim grupama, Prednost konflikta, Negativni efekti konflikta, Tipovi konflikta u grupi, Stilovi rješavanja konflikta u malim grupama, Neslaganje na prihvatljiv način, Vođenje pregovora, Deset procedura ako pregovori ne uspiju KULTURA USPOSTAVLJANJA POSLOVNIH KONTAKATA Pozdravljanje i upoznavanje, Tumačenje neverbalnih gestova, Pismeni kontakt, Čarobna moć kulturno složenog pslovnog pisma, zapisnik ili pisani protokol, Konferencija za štampu i saopštenje, tačnost i poslovna kultura, Način odjevanja poslovnih ljudi, Gostoprimstvo, Poslovnje u stranim zemljama POSLOVNA DIPLOMATIJA Razne forme diplomatije, diplomatski pregovori RUKOVOĐENJE PUTEM POHVALE Liderska poslovna kultura, Tipovi rukovođenje i poslovna kultura, Šta znači biti lider,

60

pohvala kao stil rukovođenje, razlozi za pohvalu, Istraživanje pohvale CILJEVI LJUDI I POSLOVNA KULTURA Vrste ciljeva, Svojstva ličnosti u odnosu na ciljane orjentacije

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Nenad Suzić Poslovna Kultura Banja Luka XBS Banja Luka 2007 Knjiga

61

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Milan Galogaža Socijalna psihologija Banja LukaPanevropski univerzitet „APEIRON“

Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

62

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.01.06.007. Marketing psihologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.06. Marketing

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da primjenom načela opšte teorije sistema, sistema marketinga i marketing menadžmenta ostvari što potpuniji uvid u sve aspekte okruženja, uticaja društvenih grupa na otvorena pitanja u vezi sa upravljanjem tržišnim poslovanjem preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da determiniše relevantne i referentne grupe koje utiču na mišljenje potrošača, da spozna način ostvarivanja uticaja relevantnih grupa na ponašanje pojedinca i grupa od značaja za upravljanje tržišnim poslovanjem preduzeća.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Ciljevi ispitivanja ponašanja potrošača Socijalna psihologija ličnosti Savremene teorije ličnosti: Filosofske pretpostavke problema ličnosti. Hegelov filosofski idealizam o problemu ličnosti, Hegelov filosofski kategorijalni sistem, Ljudski rad, Samosvest i sloboda, Štirnerov filosofski individualizam o problemu ličnosti, Marx-ove antropološko-filosofske pretpostavke, Ljudska priroda, Odnos individue i društva, Teorija otuđenja , Shvatanje otuđenja sa stanovišta filosofske antropologije , Socio-ekonomska analiza fenomena otuđenosti, Marksova koncepcija determinizma, Rad i sloboda, Vrednost, Antropološko-filosofske pretpostavke problema ličnosti, Filosofija egzistencije Hajdegera i Sartra, Problem egzistencije, Temporalitet i transcedencija, Determinizam i sloboda, Personalna egzistencija, Personalistička filosofija Šelera, Šterna, Berdđajeva i Munije , Mesto čoveka u kosmosu, Suština ličnosti u procesu personalizacije, Determinisanje individua, Ličnost i vrednosti, Odnos ličnosti i društva, Zaključne-filosofsko-antropološke pretpostavke, Filosofske pretpostavke, Pitanje o suštini čoveka, Pitanje o načinu postojanja čoveka, Pitanje o načinu realizacije ljudske egzistencij, Problem determinizma i mesta čovekove slobode, Etičko-vrednosni aspekt koncepcije o čoveku, Antropološke dimenzije ličnosti, Problem definisanja ličnosti, Ličnost kao potrošač, Ličnost kao preduzetnik, Ličnost kao marketing menidžer, Ličnost kao marketolog ,Zaključak o ličnosti na tržištu, Naučni rezultati istraživanja problema ličnosti: Autorski rezultati istraživanja ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane, Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromova kulturološko-psihološka teorija ličnosti, Levin-Marfi-Anđel-ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja i uslovljavanje, Jungova teorija ličnosti, Neoforddijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Srpske teorije ličnosti, Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorvića, Etičko-moralne norme, vrednosne orijentacije, motivi, motivacija i kulturno-civilizacijska pitanja

63

čovekove ličnost 1.1. Testovi ličnosti

Struktura, dinamika i razvoj ličnosti Struktura ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti, Temperament i osobine ličnosti, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Dinamika ličnosti: Motivi i motivacija, Teorije o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba. Razvoj ličnosti: Fiziološki faktori razvoja ličnosti , Socijalizacija i činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti

Psihičke funkcije Kognitivne psihičke funkcije: Pamćenje: Proces učenja i upamćivanja, Učenje potrošača, Klasično uslovljavanj, Operantno uslovljavanje, Kognitivno razumevanje, Postupci učenja, Proces oživljavanja upamćenog, Kratkotrajno i dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Zaboravljanje i poremećaji pamćenja. Opažanje – percepcija: Čula opažanja i izloženost potrošača uticajima, Čula opažanja i izlaganje potrošača spoljnim uticajima, Selektivno izlaganja potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja i razvijanje pažnje potrošača, Opažanje prostora i pojava i razumevanje sadržaja marketing i promotivnih poruka, Opažanje prostora i pojava, Principi razumevanja poruka, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Stimulansi koji pojačavaju pamćenje, Geštalt-fenomen, Geštalt-iluzija, Geštalt – kvaliteta, Opažanje i osećanje. Mišljenje: Procesi logičkog mišljenje, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao i operacije mišljenja, Spontano mišljenje – asocijacije, Simbolički misliti i govoriti. Inteligencija: Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Sastav i poreklo inteligencije, Količnik inteligencije i sposobnost rešavanja zadataka Konativne psihičke funkcije Nagoni i motivacija: Determinisanje pojmova, Klasifikacija nagona, Konflikti i prepreke u motivaciji, Konflikti, Barijere, Frustracije, Psihopatologija nagona, Osećanja: Definisanje osećanja (emocije), Raspoloženje i osećanja, Otkrivanje emocija, Psihopatogene emocije, Strah kao oblik arhajske emocije, Agresija kao oblik negativne emocije, Oblici kvantitativnih poremećaja emocije, Ljubav kao oblik prijatne emocije. Volja: Problemi kod definisanja volje, Poreklo i priroda volje, Poremećena volja Emocionalne psihičke funkcije Opšte karakteristike emocionalnih psihičkih procesa, Specifičnosti procesa emocionalne inteligencije Energetske psihičke funkcije Svesno i nesvesno, Budnost – svest, svesnost i samosvest, Individualno i kolektivno nesvesno, Kvalitativni poremećaji svesti, Pažnja: Svest i pažnja, Vrste i svojstva pažnje, Psihopatologija pažnje Duhovne psihičke funkcije Definisanje duhovne inteligencije: inisanje tri psihička procesa, eške zapadne judeo-hrišćanske psihologij, stvo. ihološko determinisanje smisla života, sao života, iza smisla života, gumenti o postojanju duhovne inteligencij, učni dokazi, azi iskustva, stiranje i primena duhovne inteligencije, imena SQ stiranje SQ, apređenje duhovne inteligencije, ga nauke. čna osnova duhovne inteligencije: i vrste mišljenja, rija duhovne inteligencije, eklo svesnog Uma (svesti), antna dimenzija mozga. kustvo duhovne inteligencije: oblemi istine, etike i morala, čini poboljšavanja duhovne inteligencije, vori duhovne inteligencije, landova klasifikacija ličnosti, mbinovana klasifikacija tipova ličnosti, anica između svesnog i nesvesnog (motivacija), ovi duhovnog otuđenja i duhovne krize, čela duhovne inteligencije

Ponašanje ljudi

Stavovi kod ljudi Pojam i priroda socijalnih stavova: Definisanje pojma stav, Dimenzije ljudskih stavova: Objašnjenje komponenti i funkcija stavova: Psihogeno objašnjenje porekla stava, ABC model objašnjenja stavova, Pojmovi srodni pojmu stav, Vrste stavova, Funkcije stavova, Karakteristike stavova, Elementi stavova. Struktura stavova:Liberalnost – konzervativnost, Religioznost – areligioznost, Humanizam – nehumanizam, Osnovne orijentacije kao izvorišta socijalnih stavova, Antidemokratska orijentacija, Etnocentrizam, Politički konzervatizam, Autoritarne ličnosti, Ljubav prema moći želja da se stekne slava. Delovanje i funkcija ljudskih stavova, Formiranje stavova kod ljudi: Uticaj informiranosti i znanja na stavove pojedinaca, Ograničenost znanja individue, Delovanje autoriteta, Lični ciljevi, interesi i motivi, Uticaj aktuelne motivacije na stavove pojedinca, Uticaj trajnih karakteristika ličnosti na stavove. Istraživanje i ispitivanje stavova, Menjanje stavova pojedinaca u skladu sa grupom , Zavisnost od karakteristika stavova, Zavisnost od karakteristike i motiva ličnosti, zavisnost pojedinaca od referentne grupe.Povezanost uverenja i stavova ljudi sa ponašanjem: Hajderova teorija balansa, Festingerova teorija kognitivne disonancije, Katz-stoutlandova funkcionalna teorij, Rosenbergova teorija očekivane vrednost, Fischbeinov mnogostruki model. Povezanost stava i ponašanja, Faktori koji utiču na formiranje, učvršćivanje i menjanje stavova, Specifični faktori u vezi sa referentnom grupom, Specifični faktori u vezi sa komunikacijskom situacijom, Specifični faktori u vezi sa sadržajem komunikacije: Ocena važnosti stavova za lične ciljeve, Stepen promena za koji se zalaže, Postupak izazivanja emocije straha, Specifični faktori organizacije komunikacije, Tehnika rasporeda argumenata, Izvođenje ili neizvođenje zaključaka, Specifični faktori karakteristikama komunikatora:Poverenje u komunikatora, Privlačnost i status komunikatora, Uticaj masovnih sredstava komunikacija, Mišljenje o efektu sredstava komunikacije, Način delovanja, Delovanje pojednih vrsta sredstava komunikacija, Suština, principi i tehnika persuazivne komunikacije, Održavanje stavova i otpori prema menjanju, Faktori koji doprinose otpornosti prema menjanju stavova, čini sticanja otpornosti na promenu stavova, vezivanje s izvorima koje cenimo, kgvajerova inokulaciona teorija, gud-Tanenbaumova teorija kongruencije Predrasude kod ljudi Pojam i karakteristike predrasuda: Nacionalizam: Psihološki sadržaji nacionalizma, Oblici nacionalne

64

vezanosti. Uslovi javljanja i širenja nacionalizma, Izvori snage nacionalne vezanosti: Etičke stereotipije: Ispitivanje etičkih stereotipija, Peristencija i menjanje stereotipije. Teorije o ljudskim predrasudama: Teorija opravdane reputacije, Fenomenološke teorije, Psihodinamičke teorije, Situacione teorije, Kulturološke teorije, Društveno-istorijske teorije. Dvostruka funkcionalnost predrasuda, Procesi uklanjanja predrasuda Motivi i motivacija Značaj motiva i motivacije u procesu ponašanja i odlučivanja ljudi, Determinisanje motiva koji utiču na odlučivanje potrošača o kupovin, Determinisanje motivacije koja utiče na ponašanje potrošača. Autorske teorije motivacije potrošača: Maslovljeva teorija hijerarhije, Alderferova trofaktorska teorija motiva, Mekguarova teorija psiholoških motiva. Motivacione teorije očekivanja: Hercbergerova dvofaktorska teorija motivacije, Meklelandova teorija naučenih potreba.Teorije sa srednjim dometom, Odnos između potreba i motiva potrošača: Vrste i klasifikacija potroba potrošača, Međuzavisnost potreba – želja – problema – zahteva – očekivanja – konflikata – motiva , Odnos između potreba i želja, Odnos između potreba i problema potrošača, Odnos između potreba i zahteva potrošača , Odnos između potreba i očekivanja potrošača, Satisfakcija potrošača. Pristupi, orijentacije, metode i tehnike motivacionih istraživanja: Metode intervjuisanja i anketiranja, Metode opservacija i zaključivanja, Grupni strukturirani intervju ili anketa, Dubinski nestrukturirani intervju, Test-baterija, Psihografska istraživanja, Metode testiranja, Skale intenziteta, Ispitivanje javnog mnjenja Ponašanje (akcija) potrošača Ponašanje potrošača: Utvrđivanje profila potrošača, Oblici ponašanja potrošača. Opšta klasifikacija građana kao potrošača, Determinisanje faktora koji utiču na ponašanje ljudi: Opšti faktori koji utiču na ponašanje potrošača i preduzeća na tržištu, Analitički faktori koji utiču na ponašanje potrošača. Oblici ponašanja potrošača u procesu odlučivanja: Uobičajeno ponašanje potrošača ili odlučivanje iz navike, Rutinsko ponašanje potrošača u procesu odlučivanja o kupovini, Afektivno ponašanje potrošača, Neplanirane kupovine

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 78 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su

65

izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Marketing psihologija Banja LukaPanevropski univerzitet "APEIRON"

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

66

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.490. Katedra za komunikološke nauke

Predmet/modul 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.01. Komunikologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje elementarnih znanja o osnovnim pojmovima komunikologije kao samostalnog, multidisciplinarnog predmeta (praktičnog i teorijskog usmerenja), cilj je da studenti razumiju principe komunikacije te da steknu vještinu komuniciranja koja omogućava i podržava poslovne odnose i predstavlja suštinski preduslov za rukovođenje ljudima i poslovno pregovaranje. Studenti treba da se upoznaju sa svim aspektima verbalne i neverbalne komunikacije, sa metodama, kao i principima i postupcima procesa komunikacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna neverbalne oblike komunikacije, da ovlada elementima efikasne i efektivne komunikacije, te da spozna nivoe komunikacije (o odnosu menadžmenta i timskog rada, o tipovima vrsta vođa, članova tima itd.).

Savladane vještine: Prepoznavanje neverbalnih oblika komunikacije

Sadržaj predmeta:

UVOD U KOMUNIKOLOGIJU ŠTA JE KOMUNIKACIJA? PROCES KOMUNIKACIJE, KARAKTERISTIKE KOMUNIKACIJE, FUNKCIJE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKOLOŠKI POJMOVI, SREDSTVA I KANALI KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJSKI KODOVI, IZ ISTORIJE PROUČAVANJA KOMUNIKACIJE VRSTE KOMUNIKACIJE, VERBALNA KOMUNIKACIJA, NEVERBALNA KOMUNIKACIJA, PERFORMANSNA KOMUNIKACIJA MODELI KOMUNIKACIJE, SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE, SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE, MITOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE POSLOVNA KOMUNIKACIJA, TIPOLOGIJA POSLOVNE KOMUNIKACIJE, OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE, VRSTE POSLOVNE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJA U ORGANIZACIJI Poslovna prepiska i pisma, Pisanje poslovnih pisama

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 12 72 8 150

67

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

68

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Branimir Čović Prof dr larisa Čović Komunikologija Banja Luka APEIRON 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

69

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da prilikom donošenja odluka povezanih sa strateškim i taktičkim poslovnim odlučivanjem spozna osnove primjene naučnog i sistemskog pristupa rješavanja ekonomskih problema na tržištu, oslanjanjem na naučne metode i tehnike prikupljanja, obrade i interpretacije podatka i informacija. Izučavanje ove naučne discipline treba da podstakne studenta na primjenu naučnih metoda u procesu osmišljavanja poslovnog i marketing informacionog sistema za potrebe menadžerskog upravljanja tržišnim poslovanjem i marketingom. Osposobiti studenta da se umjesto oslanjanja na intuciju i stečeno iskustvo više, između ostaloga, orijentiše na istraživanje tržišta i istraživanje marketinga i da se na taj način pripremi za poslovanje u turbulentnom poslovnom okruženju.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da sistematski pristupi analizi relevantnih faktora bitnih u procesu marketing istraživanja sa ciljem koncipiranja odgovarajuće marketing strategije.

Savladane vještine: Primjena naučnih principa u analizi relevantnih faktora bitnih za uspješan proces koncipiranja marketing strategija.

Sadržaj predmeta:

Kreiranje modela marketing informacionog sistema za potrebe tržišnog poslovanja, Marketing teorija, Otvorena pitanja i problemi UVOD U TEORIJU TRŽIŠTA Determinisanje pojma tržište, Definisanje i tipovi tržišta, Ekonomske značajnosti i funkcije tržišta, Klasifikacija tržišta, Značaj finansijskog tržišta za funkcionisanje tržišne privrede Osnovne postavke marketing-straživanja i praćenja tržišta, Fenomeni tržišta, Opšta tržišna ravnoteža, Marketing-istraživanja s obzirom na različite tržišne situacije, Marketing-istraživanja za potrebe koncepta razvoja tržišta, Marketing-analiza tržišta novca, kapitala i hartija od vrednosti, Marketing-analiza životnih ciklusa Pristup segmentaciji tržišta, Segmentacija prema kriterijumu potražnje, Ciljevi segmentacije tržišta, Proces i postupak segmentacije tržišta, Postupak određivanja ciljne strategije marketinga, Segmentacija tržišta i pozicioniranje marke proizvoda, Pristup segmentaciji industrijskog tržišta za potrebe nabavke Istraživanje tržišta na Internetu i Web-u, Istraživanje tržišta na Internetu, Marketinše baze podataka na Web-u, Praćenje ključnih indikatora u svrhu poslovnog odlučivanja, Metodi prikupljanja podataka i informacija Analiza i predviđanje potražnje i utvrđivanje prodaje (112) Determinisanje pojmova potražnja i ponuda, Definisanje tržišta sa stanovišta potražnje, Pojavni oblici potražnje, Istraživanje faktora koji utiču na tražnju i funkcija tražnje, Marketing-istraživanja i funkcija ekonomije ponude na tržištu, Teorijske osnove pristupa istraživanjima tražnje na tržištu Definisanje i klasifikacija predviđanja tražnje i okolnosti na tržištu Predviđanje tražnje na tržištu, Objašnjenje potencijala tržišta, Marketing-pristup istraživanju tražnje i prognoziranje prodaje, Marketing modeli, metodi i tehnike predviđanja tražnje i prodaje, Ekonometrijske metode predviđanja, Posebni

70

marketing metodi kod predviđanja prodaje Konjunkturna istraživanja, Determinisanje pojmova, Konjunkturna istraživanja Istraživanja za potrebe predviđanja prodaje, razvoja i lansiranja novih proizvoda na tržište, Problemi predviđanja tehnoloških promena, Predviđanje za potrebe upravljanja proizvodom tokom njegova životnog ciklusa, Predviđanja prodaje novog proizvoda Postupak analize dobavljača Istraživanja za potrebe planiranja posle-sankcijske i posleratne revitalizacije i obnove društva, privrede i preduzeća Analiza kulture i etičnosti kompanije, Strategijsko planiranje poslesankcijske i posleratne obnove Proces istraživanja i selekcije inostranog tržišta i izbor izvoznog marketing-programa, Ciljevi i zadaci istraživanja i selekcije inostranih tržišta, Proces istraživanja inostranog tržišta, Stvarno istraživanje izvoznog marketing-miksa, Istraživanja za potrebe odlučivanja o politikama izvoznih instrumenata, Istraživanje stranog tržišta za početni izlazak tekuće delovanje na postojećem inostranom tržištu, Proces selekcije i izbora inostranih tržišta, Istraživanja za potrebe izbora metoda ulaska na inostrano tržište Sistemski pristup istraživanju marketinga Kategorijalni sistem i svrha tržišnih i marketing istraživanja,Definisanje kategorijalnog sistema, Pristup i svrha istraživanja tržišta i marketinga, Podaci za potrebe odlučivanja o strategijama, Podaci radi odlučivanja o izboru prodavnice,Podaci o ponašanju potrošača Nivo i ciljevi istraživanja marketinga , Nivo, ciljevi i zadaci istraživanja, Izvori podataka i informacija Proces, modeli, metodi i tehnike marketing-istraživanja, Proces marketing-istraživanja i odlučivanja, Analiza marketing situacije, Pomoćni modeli, metode i tehnike marketing-istraživačkima, Proces i plan istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Definisanje predmeta, ciljeva, hipoteze i metoda istraživanja marketinga, Utvrđivanje izvora podataka, informaccija, varijabla, indikatora i indeksa Izbor konceptualnog pristupka, metoda i modela istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga, Definisanje metoda prikupljanja podataka i informacija, Definisanje marketing modela istraživanja Planiranje i organizacija marketing-istraživanja, Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni i finansijski plan istraživanja marketinga sa definisanjem uzorka Definisanje metoda za prikupljanje i registrovanje podataka i informacija, Prikupljanje podataka i informacija komparativnom (istorijskom) metodom, Prikupljanje podataka i informacija metodom posmatranja, Prikupljanje podataka i informacija eksperimentalnim metodama, Prikupljanje podataka i informacija metodom ispitivanja , Prikupljanje podataka i informacija iz statističke banke podataka Analiza, prognoziranje i interpretacija podataka i informacija sa preporukama odluka, Analiza prikupljenih podataka i informacija, Sinteza podataka i informacija, te interpretacija rezultata istraživanja, Izveštaj sa glavnim nalazima i preporukama, Tipovi izveštaja i njihova distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentovanje rezultata istraživanja i kontrola uspešnosti istraživanja, Dopunska istraživanja Područja istraživanja Socio-psihološka motivaciona ispitivanja ponašanja potrošača, Istraživanje instrumenata marketing miksa

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 32 72 4 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 32 sata za stručnu i kliničku praksu

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i

71

specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na marketing menadžment istraživanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Marketing i menadžmet istraživanja Banja Luka MM College 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Veljko Đukić Menadžment i marketing - - skripta

72

istraživanja

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

73

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.b Strani jezik - drugi

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Germanistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu viša znanja iz stranog jezika, da savladaju gramatiku i da budu u stanju da aktivno učestvuju u konverzaciji

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći napredna znanja u sledećim područjima:

1. Razumijevanje 2. Konverzacija 3. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK 2 Grammar: Revision of tenses, Present Perfect (Headway Elementary), regular and irregular, ever, never, yet and just, Verb patterns 1; going to/ will, comparative and superlative adjectives, Present Perfect and Past Simple, for/ since Have got to, should must, Time and conditional clauses, Verb patterns 2, infinitives, Passives, Grass snar Second conditional, might, Present rerfect Simple,' Continuous, Revision Vocabulary Past Participles, countries, Hot verbs (have, go, come), money, synonyms and antonyms, Past participles, music, adverbs, word pairs, Jobs travelling abroad, words that go together, Hot verbs (take, get, make, do), hotels, Shops, describing feelings and situations, Verbs and past participles, verbs and nouns that go together, Phrasal verbs, Jobs, word formation, adverbs Reading How to live to be 100, "People the great communicators', living in-the-USA-, 'Hollywood kids',' A tale of two millionaires' , Celebrity interview, Problem pages, 'The world's first megalopolis', 'Don't look down': 'Into the wild', Three plants that changed the world, ''The vicar who is a ghostbuster', \A funnv wav to eam a living Listening A song (of teacher's choice), Neighbours: 'You drive me mad', A radio drama; 'My uncle is a shopkeeper', A song: 'You've got a friend',

74

living in another country, An. interview with a band, Holidays in January, At the doctor's, Life in 2050, When I was young, The history of chewing gum, An interview with a woman who heard voices Speaking/Conversation Things you have done, Discussion about ideal neighbours, exchanging information about immigrants in me USA, Telling stories, good and bad things about living in your town, attitudes to shopping, Your plans and ambitions, comparing cities, Interviewing Everyday , Jobs game, discussing house rules, discussing a problem, What will life be like in the 21st century, the biggest cities in the woria, Talking about childhood, describing feelings, Exchanging information about important plants, Giving advice, telling stories, What is a good job, making a phone call Everyday English Situation role-play, Time expressions, prices and shopping, Feelings, directions, English Short answers, At the doctor's, In a hotel, Exclamations, Notices, Exoressions,Telephoning NJEMAČKI JEZIK: 1. Lektion: Familie und Verwandte - Klassenzeitung - Haushaltsarbeit - Computerspiele - Brieffreundschaften Grammatik: Possessivartikel trennbare und nicht-trennbare Verben Wechselpräpositionen Phonetik: Die Plosivse: b, d, g und p, t, k Auslautverhärtung

2. Lektion: Wohnformen - „Bumerang-Kinder" - Kindheit und Jugend - Erziehung und Eltern - Alltagssituationen Grammatik: weil und obwohl Präteritum der Modalverben Präteritum von haben, sein und werden Phonetik: Die Nasale n und -ng Aussprache von -ng und -nk

3. Lektion: Urlaubsangebote, Weltreise: Reisebericht und Reisepost - Informationen zu Deutschland, Österreich und der Schweiz- Deutschland-Reise Grammatik: Perfekt: regelmäßige, unregelmäßige, trennbare und nicht-trennbare Verben und Verben auf-ieren Fragen mit Welch- Komposita Phonetik: „s"-Laute: s, ß, sch Ruski jezik:

Авансирование бизнеса, Актив, Бартер, Бизнес, B2B, B2C, C2C,

75

Бизнес для бизнеса, Бизнес-консультирование, Бизнес-операция, Бизнес-план, Бизнес для потребителя, Бизнес-решение, Бизнес-риск, Бренд, Венчурный бизнес, Взаимный бизнес , Демпинг, Дилер ,Дисконт, Игорный бизнес, Карточный бизнес , Конкуренция, Консалтинг, Копирайтер, Лендинг-бизнес, Логистика, Малый бизнес, Маркетинг ,Международный бизнес, Облигация, Овердрафт, Оценка бизнеса, Пирамида, Предприниматель, Прямой маркетинг, Прямая почтовая рассылка, Реклама, Рентабельность, Сетевoй маркетинг, Спрос и Предложение, Транзитный бизнес, Шоу-бизнес, Штендер

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Njemački

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 6.03.a Strani jezik - prvi Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

76

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars New Headway INTERMEDIATE BiH Oxford 2003 Knjiga Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/2 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

Демидова А.К., Смирнова Э.А

Русская коммерческая корреспонденция, Москва Moskva 1989 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Marojević P. Ruski poslovni jezik Beograd 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

77

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.003. Makroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Približiti studentu ključno pitanje savremene makroekonomije „Kako postulirati superatraktivni poslovni ambijent koji će rezultirati pozitivnim preduzetničkim miljeom, privući sveži kapital, nove tehnologije, nove preduzetnike, te otvoriti nova domaća i izvozna tržišta“.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva student će biti u stanju da razumije različite makroekonomske teorije, da razumije paradigme savremenog kapitalizma, da prepozna i shvati funkcionisanje osnovnih makroekonomskih agregata, da razumije osnovne makroekonomske modele.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Ekonomske doktrine Teorija makroekonomije Filosofija i začeci ekonomije kao samostalne nauke, Renesansa i merkantilizam – otkriće antike i razvoj prirodnih nauka, novca, industrije, trgovine i novih kolonija, Racionalizam u filosofiji i bizokratizam u ekonomskim naukama, Francuska revolucija, prosvetiteljstvo i ekonomski liberalni kapitalizam, Liberalni kapitalizam i oportunistička shvatanja, Klasična ekonomska škola, Neoklasična ekonomska teorija i ekonomska škola Historicistička, socijalistička, klasična i neoklasična ekonomska analiza, teorija i škole, Historicističke i socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke utopističke ekonomske teorije, Ekonomski istoricizam – nemačka istorijska škola, Naučni socijalizam – Carl Marx, Ekonomska misao u Evropi i Engleskoj, Francuska ekonomska škola, Nemačko-austrijska ekonomska škola, Engleska ekonomska škola – Jevons, Klasične i neoklasične ekonomske teorije i škole, Karakteristike klasične, neoklasične i kritičke škole, Klasična monetarna teorija, Kejnzijanska ekonomska teorija, Teoretičar XX. veka i novih ekonomskih pravaca, Ekonomski teoretičari koji su doprineli stvaranju novih doktrina, Kvantitativna teorija novca, monetarizam i teorija racionalnog očekivanja Savremena ekonomska misao, Tehnologija potrošnje, Porodica kao fabrika, Proizvodnja u domaćinstvu, Teorija traganja, Nova teorija tražnje, Nova teorija preduzeća, Coaseova hipoteza o preduzeću,Teorija timskog rada i ,,organizaciji koja uči,,Postkejnezijanska ekonomska teorija rasta preduzeća, Globalna konkurentska strategija preduzeća, Nova politička ekonomija, Teorija javnog izbora, Teorija političke ekonomije regulacije i deregulacije, Teorija globalizacije, Principi globalizacije, Karakteristike globalne ekonomije, Modeli transformacija u uslovima globalizacije Drugi deo Principi ekonomije Ekonomske koncepcije i principi ekonomije, Princiip oportunitetnih troškova, Zakonitosti ponašanja oportunitetnih troškova, Međuzavisnost troškova, Definisanje principa oportunitetnih troškova Principi preferencija domaćinstva, Teorijske osnove individualnih preferencija, Analiza tražnje u odnosu na visinu cena, Korisnost proizvoda kao osnova tražnje, Objašnjenje pojma granična korisnost, Kako kupac determiniše vrednost proizvoda, Teorija indiferentnosti i analiza ponašanja kupaca, Istraživanje troškova života i budžetske linije potrošnje¸ Istraživanje troškova života, Istraživanje budžerske linije potrošnje, Kretanje cena robe široke potrošnje, Elementi makroekonomske politike kojom se utiče na povećanje potrošnje, Ponašanje potrošača u odnosu na ordinarna, inferiorna i neutralna dobra

78

Elastičnost tražnje, cena i dohodaka, Elastičnost tražnje prema kriterijumu cena, Dohodak i tražnja Proizvodna funkcija, Agregat, troškovi radne snage, potencijali, efektivni menidžment fleksibilnei proizvodnje, Agregati proizvodnje, Troškovi radne snage , Potencijali proizvodnje, Optimum raspodele faktora proizvodnje, Efektivni menidžment fleksibilne proizvodnje, Zakon o opadajućem prinosu, Ekonomski zakoni, Zakon o opadajućem prinosu ili rastućih troškova, Kreiranje makroekonomskih pretpostavki za dostizanje optimalnih rezultata poslovanja Ekonomski equilibrium, Analiza ravnoteže proizvođača (ponude) i potrošača (tražnje), Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Ekonomski ekvilibrijum Treći deo Teorijske osnove makroekonomske ravnoteže i makroekonomski modeli Definisanje ekonomske teorije i ekonomske nauke, Definisanje ekonomske nauke, Definisanje ekonomske teorije, Definisanje elemenata koji opredeljuju izbor modela socijalne organizacije i ekonomskog sistema, Faktori koji opredeljuju model socijalne organizacije, Privredni sistem Istraživanje potrošnje, tražnje, proizvodnje, štednje i dohotka, Definisanje mikroekonomije i makroekonomije sa oblicima ekonomije, Definisanje makro i mikroekonomije, Definisanje izbora, retkosti i supstitucije, Oblici ekonomije, Ekonomski kategorijalni system, Ponašanje nacionalne ekonomije prema kriterijumu potrošnje, investicija i štednje, Funkcija potrošnje (tražnje), Ekonomija i menidžment investiranja, Ekonomija štednje, Ekonomski modeli – multiplikatorii akceleratori, Model agregatne tražnje i proizvodnje, Multiplikator zatvorene – otvorene privrede, Međusobna dejstva multiplikatora i akceleratora, Monetarni multiplikator,Modeli predviđanja privrednih ciklusa i tehnologije Ekonomski modeli, Teorijski modeli, Etape razvoja Rostova, orija tzv. ,,začaranog kruga siromaštva,,Teorija usmerene na prevalizaležnje nerazvijenosti, tematički model rasta – Harod Domarov jednosektorski model, orije o uticaju tehnološkog razvoja na kulturno-civilizacijski i socijalni razvoj, del tehnološkog razvoja i Kondratjevi ekonomski ciklusi, onometrija i ekonomska metodologija, onomska metodologija, nometrija, rfološka analiza, strapolacija vremenskih serija, etod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Praktični ekonomski modeli, Model cost-benefit analize javnih investicionih projekata, Model međusektorske ili input-output analize, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Paradigme svetskog globalnog društveno-političkog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema Kejnzijanska i monetaristička ekonomija i shvatanje ekonomske ravnoteže, Makroekonomska ravnoteža, 0Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Kejnzijansko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Monetarističko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Kejnzijansko i monetarističko shvatanje ekonomije, Ekonomija blagostanja i ekonomski optimum, Objašnjenje pojmova iz područja ekonomije blagostanja, Objašnjenje pojmova iz područja upravljanja ekonomskim optimumom Funkcija novca u tržišnoj privredi, Analiza finansijskog tržišta, Definisanje finansijskog tržišta, Ocena stanja privrede i tražnje za novcem, Ekonomski ciklusi i tražnja za novcem, Tržište kapitala, Tržište hartija od vrednosti, Značajke odgođenog plaćanja za socijalnu tržišnu privredu, Institucije finansijskog tržišta, Tržišne transakcije hedžera išpekulanata, Tržišne transakcije fjučersima, Tržišne transakcije opcijama, Uloga centralne banke, Funkcije centralne banke, Sistem federalnih rezervi, Komponente koje određuju ponudu novca Istraživanje ekonomskog fenomena inflacija, Teorija inflacije, Teorija novca i cena, Inflacioni efekti, Analiza fenomena inflacije i nezaposlenosti, Objašnjenje privredne ravnoteže i nezaposlenosti, Walrasov model analize, Klasična nezaposlenost, Ugrađena inflacija, Kejnzijanska nezaposlenost, Tri vrste neravnoteža (ne)zaposlenosti, Stagflacija i anticipirana inflacija, Ekonomska politika antiinflacije i dezinflacije, Antiinflaciona ekonomska politika, Dezinflaciona ekonomska politika, Alternativna ekonomska politika, Istraživanje fenomena recesije, Pojavni oblici recesije, Program izlaska iz recesije, Budžetske i makroekonomske performance, Cukierman-Liviatanov model, Upravljanje inflacijom Četvrti deo Savremene paradigme makroekonomije (338) Vodeće ekonomske škole i tranziciona ekonomijaVašingtonski konsenzus i teorijske zablude čiste tržišne privrede, Vašingtonski konsenzus – strategija Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke prema nerazvijenim i zemaljama u razvoju, Teorijske zablude Adama Smitha (,,nevidljive ruke,,), Teorija čiste tržišne privrede, Teorijski model socijalne tržišne privrede, Problemi privatizacije i liberalizacije tržišta u post-komunističkim zemljama, Problemi privatizacije, Problemi liberalizacije, Savremeno okruženje koje determiniše savremenu makroekonomiju, Procesi mondijalizacije i alterglobalizacije, savremene makroekonomije, Makroekonomija u uslovima kulta trgovačkih marki u vlasništvu transnacionalnih kompanija, Demografski sunovrat Evrope – paradigma koja determiniše buduću marlekonomsku politiku, Ekonomska Unija kao nova paradigma socijalne organizacije zajednice i makroekonomije Paradigme savremenog kapitalizma, Faza kapitalizma individualnih kapitala, Faza kapitalizma totalnog kapitala, Faza kapitalizma informacionih tehnologija, Suština postindustrijskog društva informacionih tehnologija, Digitalna ekonomija, Globalna ekonomija i konkurencija, Upravljanje znanjem, Ekonomija informacionih tehnologija. Ispitivanje uticaja savremenih informacionih tehnologija na društvo, organizacije i pojedince, Faza kapitalizma socijalnog kapitala – doktrina o poverenju među ljudima, Organizacija savremenog zapadnog liberalnog kapitalističkog društva koja determiniše makroekonomiju, Model socijalne organizacije savremenog kapitalizma, Sistem funkcionisanja čovečanstva sa totalnim kapitalizmom na globalnom nivou, Sistem naddržavnosti unutar regionalnih integracija, Jedinstvenost Zapada Paradigme tranzicione ekonomije , Kolonijalna demokratija, Problemi tranzicione ekonomije, Tendencije i problemi promene vlasništva, Iskustva Istočne Evrope – prelaz iz centralno-planske prema socijalnoj tržišnoj privredi

79

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 18 106 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

80

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Makroekonomija Banja Luka Apeiron 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Oliver Blanchard Makroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

81

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.005. Mikroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da može aktivno tražiti odgovore na pitanja: 1. Kako smanjiti ulaganje kapitala u proces reprodukcije, i 2. Kako povećati rezultat poslovanja preduzeća.

Jedan od ciljeva je i da student sazna određene zakonitisti koje vladaju u mezoekonomskim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje alokacije ograničenih sredstava i resursa različitih nosioca privređivanja unutar jedne države (npr. kako potrošači mogu najbolje rasporediti svoje ograničene dohotke na različita dobra i usluge koja se mogu kupiti na tržištu, kako radnici mogu najbolje rasporediti svoje vrijeme na rad i odmor, ili na jedan umjesto na drugi posao, kako preduzeća najbolje mogu rasporediti svoje ograničene finansijske izvore na zapošljavanje dodatnih radnika umjesto kupovine novih mašina, proizvodnju jednog umjesto drugog skupa proizvoda). Razumijevanje uloge cijena i tržišta na poslovanje preduzeća.

Savladane vještine: Analiza tražnje za proizvodnim faktorima, analiza rada i tržišta rada, analiza preduzetničkih potencijala.

Sadržaj predmeta:

UVOD U TEORIJU MIKROEKONOMIJE I POSLOVNE EKONOMIJE POJAM I VRSTE PREDUZEĆA VRSTE PREDUZEĆA, IMOVINA PREDUZEĆA, ORGANI PREDUZEĆA, ORTAČKO DRUŠTVO, KOMANDITNO DRUŠTVO, AKCIONARSKO DRUŠTVO, DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU, JAVNO PREDUZEĆE, POSLOVNI SISTEMI U PRIVREDI OSNOVNE FUNKCIJE U PROCESU REPRODUKCIJE: VERTIKALNA PODJELA FUNKCIJA, HORIZONTALNA KLASIFIKACIJA FUNKCIJA SREDSTVA I UPRAVLJANJE SREDSTVIMA PREDUZEĆA: OSNOVNA SREDSTVA, TROŠENJA OSNOVNIH SREDSTAVA – AMORTIZACIJA, OBRTNA SREDSTVA UPRAVLJANJE TROŠKOVIMA: NATURALNO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (UTROŠCI), UTROŠCI MATERIJALA, UTROŠCI SREDSTAVA ZA RAD, UTROŠCI RADNE SNAGE, FINANSIJSKO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (TROŠKOVI), KRITERIJUMI KLASIFIKOVANJA TROŠKOVA, FIKSNI TROŠKOVI , VARIJABILNI TROŠKOVI, METODE IZRAČUNAVANJA CIJENE KOŠTANJA UPRAVLJANJE REZULTATIMA PROIZVODNJE I EFIKASNOST POSLOVANJA PREDUZEĆA: POJAVNI OBLICI REZULTATI REPRODUKCIJE, PROIZVOD, DOBITAK, GUBITAK, PRINCIPI POSLOVANJA PREDUZEĆA, OSNOVNI EKONOMSKI PRINCIP REPRODUKCIJE, PRINCIP PRODUKTIVNOST, PRINCIP EKONOMIČNOST , EKONOMIČNOST I

82

UTVRĐIVANJE OPTIMALNOG OBIMA PROIZVODNJE, RENTABILNOST PONUDA I TRAŽNJA U TRŽIŠNOM SISTEMU: TRŽIŠNI MEHANIZAM, TRAŽNJA ROBA, CJENOVNA ELASTIČNOST TRAŽNJE, PONUDA ROBA, ELASTIČNOST PONUDE, RAVNOTEŽA PONUDE I TRAŽNJE PONUDA I ODREĐIVANJE CIJENA NA TRŽIŠTU: ANALIZA TROŠKOVA, TIPOVI I STRUKTURA TRŽIŠTA, PREDUZEĆA NA SAVRŠENO KONKURENTNOM TRŽIŠTU, MONOPOL, OLIGOPOL, MONOPOLISTIČKA KONKURENCIJA PONAŠANJE I IZBOR POTROŠAČA: TEORIJA KORISNOSTI I MARGINALNE KORISNOSTI, ANALIZA PREFERENCIJE, BUDŽETSKA OGRANIČENJA, OPTIMALAN IZBOR POTROŠAČA TRŽIŠTE FAKTORA PROIZVODNJE: NADNICE I TRŽIŠTE RADA, RENTA – CIJENA UPOTREBE ZEMLJE, KAMATA – CIJENA UPOTREBE KAPITAL

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 15 91 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 15 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

83

a/ Osnovna literatura

Doc. dr. Stanić Milenko Mikroekonomija Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 knjiga

Robert S. Pinduck Daniel L. Rubinfeld Mikroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

84

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.005. Tehnološki menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenta sa osnovnim kategorijalnim sistemom i pojmovima koji se odnose na: paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, determinisanje pojma razvojna aktivnost, definisanje pojma naučno predviđanje, metode i tehnike naučnih predviđanja, definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija, tehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, marketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, marketing-strategije u fazama životnog ciklusa proizvoda, životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, svrhu i metode naučnog predviđanja tehnoloških promena, paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća i proces razvoja i lansiranja proizvoda na tržište

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna životne cikluse novog proizvoda, primjeni metode tehnološkog predviđanja, razumije paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, Paradigme koje su menjale svet, Analiza i kontrola strategija tehnološkog razvoja, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Kako stare predstave i nove paradigmeo nauci i znanju utiču na strategije tehnološkog razvoja, Determinisanje pojma razvojna aktivnost, Definisanje pojmova nučno-istraživački programi i razvoj, Problematiziranje matematičkih modela rasta, Privredni sistem i strategija privrednog razvoja, Privredni sistem – privredni rast i razvoj, Koncepcije, strategije i politike privrednog sistema, rasta i razvoja, Strategije optimalnog i održivog privrednog razvoja, Postavljanje i regulisanje postizanja ciljeva, Definisanje pojma naučno predviđanje, Definisanje pojma nauka, Značaj opšte teorije sistema za nauku, Objašnjenje pojma naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučni postupci - opis (deskripcija),objašnjenje (eksplanacija) i predviđanje (predikcija), Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nauke, Utvrđivanje problema, postavljanje hipoteza i verifikacija, Pristup pisanju sopstvenog naučno-istraživačkog rada, Pisanje uvoda rada, Problematiziranje metodike naučno-istraživačkog rada, Izlaganje rezultata naučnog istraživanja, Izvođenje zaključaka i predlganje rešenja Usmeno izlaganje pred otvorenim auditorijem Zadaci, metoda i tehnika naučnih predviđanja, Metode filosofije kao nauke nad naukama, Opšte naučne metoda, Metod indukcije, Metod dedukcije, Metode i tehnike formalnog predviđanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga u okviru tehnoloških predviđanja, Faze za pripremu i izvođenje tržišnih i marketing istraživanja, Način delovanja u istraživačkom timu, Problematiziranje evropske nauke i nenaučnih metoda predviđanja, Problematiziranje evropske nauke, Nenaučne metode predviđanja Definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija Definisanje pojmova i klasifikacija tehnologije, Definisanje pojmova tehnika i tehnologija, Klasifikacija tehnologije, Tehnološki sistemi i merenje njihove efikasnosti, Opšta teorija sistema, Karakteristike tehnološkog sistema, Ocena efikasnosti tehnološkog sistema, Problematiziranje tehnoloških promena, Globalni aspekti tehnoloških promena, Inovacije kao proces tehnoloških promena, Tehnološka inovacija,

85

Klasifikacije inovacija, Difuzija inovacije, Organizacija kao socio-tehnološki sistem Menidžment proizvoda Tehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, Marketinški aspekti materijalnih proizvoda Definisanje pojma fizički proizvod 111Analiza ponude i potražnje u odnosu na prirodu proizvoda, Marketing-aspekti proizvodnog programa, Klasifikacije s obzirom na stepen procesnosti proizvoda, Klasifikacija proizvoda prema kriteriju napora i rizika kupovine Marketing aspekti nematerijalnih proizvoda, Determinisanje pojmova iz uslužne ekonomije, Objašnjenje ekonomske doktrine tržišne privrede usluga, Razvojne tendencije ekonomije usluga, Marketing definicija i klasifikacija nematerijalnih proizvoda Marketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, Determinisanje pojma kvalitet proizvoda Pristup definisanju kvaliteta proizvoda, Interdisciplinarni aspekti kvaliteta, Proširena koncepcija određivanja kvaliteta, Identifikovanje ciljeva i otkrivanje satisfakcije potrošača, Identifikovanje ciljeva potrošača u vezi sa proizvodom, Kako otkriti potrebe i navike potrošača u vezi sa proizvodom Ispitivanje mišljenja prodajnog osoblja, Ispitivanje ponašanja kupaca nakon kupovine, Identifikovanje merila performansi proizvoda, Teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, Faza uvođenja proizvoda na tržište, Faza rasta prodaje, Faza zrelosti proizvoda, Faza opadanja prodaje, Marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, Tipične promene marketing varijabla tokom životnog ciklusa, Analiza proizvodnog programa prema kriteriju životnog ciklusa marke proizvoda, Marketing-strategije u fazama životnog ciklusa proizvoda, Strateške odluke o zastarelim proizvodima, Zaključci o konceptu životnog ciklusa proizvoda, Životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, Objašnjenje faza životnog ciklusa proizvoda, Oblici kriva životnog ciklusa proizvoda, Predviđanje oblika i trajanje životnog ciklusa proizvoda, Strategije marketinga u fazi uvođenja proizvoda na tržište, Strategije marketinga u fazi rasta prodaje, Strategije marketinga u fazi zrelosti proizvoda, Strategije marketinga u fazi opadanja prodaje, Strateški tehnološki menidžment, Indikatori tehnološke konkurentnosti Četvrti deo Tehnološka predviđanja Svrha naučnog predviđanja tehnoloških promena , Problemi predviđanja tehnoloških promena , Osnovne premise predviđanja tehnoloških promena, Opšti uslovi tehnološkog predviđanja, Problemi izbora metoda tehnološkog predviđanja,Eksploratorne metode tehnološkog predviđanja, Metod objektivne procene, Brainstorming metoda, Metoda simulacija, Metoda scenarija, Teorija strateških igara ili konfliktinih situacija, Delfi metod predviđanja, Metoda sinektika, Metoda analogije, Morfološka analiza, Ekstrapolacija vremenskih serija, Metod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Analiza tehnološkog jaza , Utopija metod Metodi normativnog tehnološkog predviđanja, Matrice horizontalnog odlučivanja, Metodi operacionih istraživanja, Linearno programiranje, Planiranje resursa pomoću mreže, Gantov dijagram, Metoda planiranja glavnih događaja, Metoda planiranja, ocenjivanja i revizije programa, Grafičko planiranje metodom kritičnog puta. Teorije odlučivanja, Stablo odlučivanja, selekcije, evaluacije i PATTERN-metoda, Metoda stablo odlučivanja, PATTERN-metoda tehnološkog predviđanja, AHP – metoda selekcije tehnologije, TEM – metoda strateške evaluacije tehnologije, Operacioni modeli, Modeli zamene, Tehnološki moduli, Modeli kooperacije, Modeli lokacije, Analiza tehnološkog sistema, ADL-portfolio matrica, Tehnološki portfolio koncept i elementi upravljanja tehnologijom, Shell-portfolio matrica konkurentske pozicije, McKensey & GE metoda, BCG portfolio matrice, Bazična portfolio matrica ,,rast : tržišno učešće,, Modifikovani BCG-portfolio concept, Primena ekspernih sistema u strateškom upravljanju tehnologijom Paradigme razvoja strategije tehnološkog razvoja preduzeća Upravljanje razvojnim poslovanjem preduzeća, Projektovanje razvojno usmerene organizacije, Upravljanje tehnologijom preduzeća, Organizovanje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Planiranje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Specifičnosti istraživačko-razvojne aktivnosti, Determinisanje prirode tehnoloških promena, Ciljevi istraživačko-razvojne aktivnosti, Politika i strategije istraživačko-razvojne aktivnosti, Razvijanje programa istraživačko-razvojne aktivnosti, Izbor tehnološke strategija Osnovne premise industrijskog oblikovanja proizvoda Integracija ljudskih kreativno-stvaralačke sposobnosti u strategije društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja, Antropološke dimenzije ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Determisanje marketinga kao procesa kreativnog stvaralaštva, Objašnjenje pojmova meta-marketing i hi-tech-marketing, Strategije tehnološkog razvoja osnovane na paradigmi kreativnog oblikovanja proizvoda, Načela industrijskog oblikovanja proizvoda, Ciljevi oblikovanja proizvoda, Pravci u oblikovanju proizvoda, Oblikovanje ambalaže, Komponente oblikovanja proizvoda, Proces industrijskog oblikovanja proizvoda Istraživanje razvojnih tendencija u okruženju, Nove paradigme koje će determinisati strategiju tehnološkog razvoja preduzeća Promene u sistemu funkcionisanja preduzeća koje determinišu njegovu buduću strategiju tehnološkog razvoja, Otvorena pitanja koja ograničavaju strateške i skokovite promene produzeća , Preduzeće će i u budućnosti ostati preduzeće, Identifikovanje područja tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju tehnološkog razvoja preduzeća Isticanje važećih ograničenjakoja determinišu održivi socijalno-ekonomski Republike Srpske

Ograničenja s naslova psihosomatske strukture stanovništva, Nizovi srpskih dogmi, iluzija i zabluda, Pozicija Republike Srpske i BiH, u svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije, Opasnosti koje prete zbog neznanja i nerazumevanja globalnih procesa u bližem i širem okruženju, Neka ograničenja usled istorijske krivice srpskog naroda Šesti deo Proces razvoja i lansiranja proizvoda na tržište

86

Problemi u vezi inovacija i razvoja novih proizvoda, Upravljanje razvojem novih proizvoda, Proces planiranja inovacija i razvoja proizvoda, Organizacijski aspekti razvoja proizvoda, postojeće poslovne funkcije istraživanja i razvoja proizvoda , Strategije novog proizvoda i nove ideje u odnosu na marketing-okolinu, Faza generisanja i selekcije ideja, Marketing-postupak provere ideje o novom proizvodu. Marketing-provera koncepta novog proizvoda

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 88 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

87

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Tehnološki menadžment Banja LukaPanevropski Univerzitet „APEIRON“

2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

88

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.011. Hartije od vrijednosti

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da razumije relevantne faktore prilikom donošenja različitih odluka koje se tiču izdavanja /emitovanja/, kupovanja, prodaje, prenošenja, korišćenja hartija od vrijednosti kao sredstva plaćanja ili naplate ili kao sredstva zaloge.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet

student će razumjeti:

1. Šta su hartije od vrednosti? 2. Šta se može sa hartijama od vrednosti? 3. Koji su osnovni tipovi hartija od vrijednosti i koje su njihove osnovne

karakteristike? 4. Koje su osnovne procedure i postupci sa hartijama od vrednosti?

Savladane vještine: Tumačenje relevantnih zakonskih propisa koji regulišu ovu oblast.

Sadržaj predmeta:

Umesto uvoda - PRIVREDNI SISTEM - POSLOVNO PRAVO UGOVORI ROBNOG PROMETA ROBNI PROMET, ROBNI PROMET DEFINICIJA I UGOVORI PROBNOG PROMETA, ZAKLJUČIVANJE UGOVORA ROBNOG PROMETA, SREDSTVA ZA IZVRŠENJE UGOVORA, PROMENE UGOVORA, RASKID, NIŠTAVNOST I ZASTARELOST UGOVORA POJEDINI UGOVORI ROBNOG PROMETA UGOVORI O PRODAJI ROBE , UGOVORI O POSREDOVANJU, UGOVORI O TRGOVINSKOM ZASTUPANJU, UGOVORI O KOMISIONU, UGOVORI O PREVOZU STVARI, UGOVORI O ŠPEDUCIJI /OTPREMI/, UGOVORI O KONTROLI ROBE, UGOVORI O SKLADIŠTENJU, UGOVOR O OSIGURANJU, UGOVOR O GRAĐENJU, UGOVOR O LIZINGU, LICENCNI UGOVORI, UGOVORI O MENADŽMENTU, TURISTIČKI UGOVORI, BANKARSKO PRAVO FINANSIJSKI SISTEM, FINANSIJSKI SISTEM, FINANSIJSKI INSTRUMENTI, SUBJEKTI FINANSIJSKOG SISTEMA

89

BANKARSKI SISTEM BANKARSKI SISTEM, ZAKONSKA I NORMATIVNA REGULATIVA U BANKARSTVU, BANKE, CENTRALNA BANKA, POSLOVNE BANKE, INVESTICIONO BANKARSTVO, AGENCIJE ZA BANKARSTVO BANKARSKI POSLOVI I UGOVORI U BANKARSKIM POSLOVIMA: BANKARSKI POSLOVI, KREDITNI POSLOVNI, ESKONTNI POSLOVI, UGOVOR O NOVČANOM DEPOZITU, UGOVOR O DEPONOVANJU HV, ULOG NA ŠTEDNJU, UGOVOR O BANKARSKOM TEKUĆEM RAČUNU, UGOVOR O SEFU, AKREDITIVI, BANKARSKE GARANCIJE, UGOVOR O FAKATORINGU, FORFETING POSLOVI, INKASO POSLOVI Mali bankarski rečnik HARTIJE OD VREDNOSTI HARTIJE OD VREDNOSTI : OSNOVNO O HARTIJAMA OD VREDNOSTI, MENICE I ČEKOVI , OBVEZNICE I ZAPISI, AKCIJE, ROBNE HARTIJE OD VREDNOSTI, IZVEDENE HARTIJE OD VREDNOSTI TRŽIŠTE HARTIJA OD VREDNOSTI

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 16 84 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje

srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za izvođenje vježbi; 8 sata za istraživanje izvora; 16 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.

90

predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Zdenka Đurić

Privredno pravni ugovori – hartije od vrednosti Banja Luka Apeiron 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

91

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.400. Katedra za teorijske, metodološke i istorijsko-pravne nauke

Predmet/modul 5.02.17.001. Komparativno ustavno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.17. Ustavno pravo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanjem predmeta student stiče osnovna i neophodna teorijska saznanja u vezi sa ustavnim uređenjem, elementima i sadržajima ustavnih normi, specifičnosti ustavnih uređenja pojedinih država, sa akcentom na ustavno uređenje Bosne i Hercegovine i Republike Srpske.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenog zunanja student će biti u stanju da. - prepoznaje, tumači i definiše ustavne sadržaje u okruženju, - uspješno diskutuje, analizira bitne odredbe ustava u okviru svoje profesionalne

i druge orjentacije Savladane vještine: Studnet nije stekao posebne vještine, izuzev teorijske mogućnosti djelovanja

Sadržaj predmeta:

OPŠTA PITANjA USTAVNOG PRAVAPredmet i naziv ustavnog prava Izvori ustavnog prava Priroda i značaj ustavnog prava Nauka ustavnog prava Metod nauke ustavnog prava Ustavno pravo i političke institucije

FUNKCIJA I PRIRODA USTAVA Pojam ustava Vrste ustava Donošenje i promsna ustava Ustavni ciklusi u svetu Funkcije ustava

USTAVNI RAZVOJ JUGOSLAVIJE Ustavnost u Srbiji i Crnoj Gori Ustavnost u prvoj jugoslovenskoJ" državi Ustavnost u drugoj jugoslovenskoj državi

DRŽAVNA VLAST Suverenost državne vlasti Legitimnost državne vlasti Funkcije državne vlasti Oblici državne vlasti

POLITIČKE INSTITUCIJE Narodna inicijativa i referendum Biračko telo

92

Političke strankeParlament Šef države Vlada Vojska i policija

FEDERALNA DRŽAVA Tipovi državnog urećenja Federalizam i federacija Razlozi obrazovanja federacija Vrste federacija Položaj federalnih jedinica Sistemi podele nadležnosti u federaciji Učešće federalnih jedinica u vršenju nadležnosti federacije

OBLICI TERITORIJALNE DECENTRALIZACIJE Pojam teritorijalne decentralizacije Lokalna samouprava Teritorijalna autonomija

USTAVNA OGRANIČENjA DRŽAVNE VLASTI Slobode i prava građana Privreda i privredni poredak

VLADAVINA PRAVA I SUDSKA VLAST Pojam i načela vladavine prava Sudski sistem Ustavni sudovi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 8 24 70 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

Komparativna istorija držve i prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi 24 sata za izradu seminarskog rada; 8 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled

93

glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Rajko Kuzmanović, Mile Dmičić Ustavno pravo Banja Luka Panevropski

univerzitet 2006 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Grupa autora Ustav Republike Srpske, Bosne i Hercegovine Banja Luka Pravni fakultet 2007 Priručnik

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

94

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

95

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.16.001. Upravno pravo

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.16. Upravno-pravne nauke i javna uprava

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

U izučavanju prdmeta stiču se opšta znanja iz oblasti upravne nauke, kao dijela državno pravnih nauka.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenih znanja iz oblasti upravne nauke student je osposobljen i u mogućnosti je da se bolje pripremi za primjenu određenih upravnih instituta u okviru upravnog procesnog prvava i upravnog postupka. Posebno je student osposobljen da konkretnije prepoznaje oblast upravnih poslova, upravne orgnizacije i funkcije u cijelokupnom sistemu državnih funkcija.

Savladane vještine: Student je ovladao vještinom kvalitetnog analiziranja, prepoznavanja upravnih instituta, pisanja pojedinih upravnih akata, te shvatanjem cjelokupnog upravnog aparata u državnom sistemu.

Sadržaj predmeta:

UVOD 1. Uprava - Pojam i problemi u vezi sa njegovim određivanjem.

- Teorijski pojam uprave kao funkcije: formalno i materi-jalno gledište. - Teorijski pojam uprave kao organizacije. - Javna uirava i državna uprava - Upravna vlast i javne službe - Pojam uprave u pravu Jugoslavije.

2. Upravno pravo kao grana pravnog sistema: - Opšta koncepcija upravnog prava. - Predmet upravnog prava. Upravno-pravni odnos. - Sistemi pravnog regulisanja uprave: kontinentalni, anglo-saksonski i ostali. - Osnovi međunarodnog upravnog prava. - Odnos upravnog prava prema drugim granama prava. - Značaj upravnog prava u savremenim uslovima.

3. Upravno pravo i javna uprava. 4. Izvori upravnog prava - obeležJ"a i vrste. 5. Sistem i nauka upravnog prava - nastanak, razvoj i sadašnje stanje. PRVI DEO - ORGANIZACIJA UPRAVE 1. Pojam i elementi organizacije i procesa organizovanja

- Organizacija i organ. - Principi formiranja organa: resorni, funkcionalni i teritorijalni princip; centralizacija, decentralizacija i dekoncentracija; linijska, funkcionalna i štabsko-linij-ska koordinacija.

2. Organi i organizacije javne uprave.

96

A. Organi i organizacije državne uprave.- Opšta obeležja i vrste. - Ustrojstvo organa uprave. - Odrećivanje zadataka i poslova. - Pravni položaj organa uprave.

B. Organi izvršne vlasti i drugi državni organi, kao vršioci upravne delatnosti. V. Ostali vršioci upravne delatnosti: 1. organi autonomija i lokalne samouprave, 2. preduzeća, ustanove i druge nedržavne organizacije kojima su poverena upravna ovlašćenja. G. 1. Kadrovi u organima uprave. Rukovoćenje. Profesionalna etika i odgovornost. 2. Sredstva za rad organa uprave. Finansijska sredstva: bucet. Informatizacija uprave. D. Slobode i prava graćana i rad uprave. DRUGI DEO - UPRAVNA DELATNOST 1. Načela upravnog postupanja. 2. Pravni i materijalni akti uprave: normativni akti uprave, upravni akt, upravni ugovori, upravne radnje i drugi materijalni akti. 3. Upravni akti.

- Pojam i vrste. - Dejstvo upravnih akata. - Pogrešni upravni akti. - Oganta pitanja postupka donošenja upravnih akata. - Osnovna načela opšteg upravnog postupka. - Prvostepeni upravni postupak. - Drugostepeni upravni postupak - postupak po žalbi. Okončanje upravnog postupka. - Izvršenje upravnih akata.

4. Upravne radnje: pojam i vrste. 5. Upravni nadzor. 6. Specifične situacije vršenja uprave: državna svojina, pravo unutrašnjih poslova i državljanstvo, vojno pravo i pravo zaštite životne sredine, prekršaji. TREĆI DEO - KONTROLA UPRAVE 1. Pojam, cilj i sadržina kontrole uprave. 2. Vrste kontrole uprave A. Parlamentarna kontrola i kontrola uprave od strane drugih državnih organa B. Upravna kontrola uprave

- Opšta obeležja upravne kontrole uprave. - Oblici upravne kontrole uprave:

a) sistemi u kojima se kontrolna ovlašćenja izvode iz hijerarhijskog ili starateljskog odnosa. b) sistemi u kojima se kontrolna ovlašćenja izvode iz zakona. v) upravna kontrola uprave u našoj zemlji:

- redovna upravna kontrola uprave (po osnovu žal-be). - vanredna upravna kontrola uprave.

V. Sudska kontrola uprave: - Pojam, obeležja i značaj sudske kontrole uprave. - Sistemi sudske kontrole uprave u svetu. - Oblici sudske kontrole uprave. a) Upravni spor. - Nastanak i razvoj upravnog spora. - Pokretanje, tok i okončanje upravno-sudskog postupka. - Pravna sredstva u upravnom sporu. - Obaveznost i izvršenje presuda u upravnom sporu. b) Upravno-računski spor. v) Posebna sudska zaštita Ustavom zajemčenih sloboda i prava. Ustavna žalba.

97

g) Kontrola uprave i ombudsmanČETVRTI DEO - ODGOVORNOST ZA ŠTETU PRIČINjENU UPRAVNOM DELATNOŠĆU - Pravni režim odgovornosti države za štetu. - Odgovornost države za štetu u našem pravu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 8 32 86 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Filozofija i teorija prava Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi 32 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na upravno pravo.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

98

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Kunić Petar Upravno pravo Banja Luka Pravni fakultet 2005 udžbenik

Stevan Lilić Upravno pravo Beograd Savremena administracija 1995 udžbenik

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

99

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.450. Katedra za administraciju, pravnu informatiku i dokumentaristiku

Predmet/modul 5.03.01.011. Administrativno i kancelarijsko poslovanje

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.01. Javna uprava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kancelarijsko poslovanje podrazumijeva, u prvom redu, rad koji se obavlja u organima i organizacijama sa ciljem da se registruje i prati tok radnog procesa te obezbjeđuje obavljanje osnovnih funkcija organa, odnosno, organizacija. Kancelarijsko poslovanje nije samo sebi cilj, ono služi da se osnovni poslovi pravilno razumiju, planiraju, na vrijeme otpočnu i završe. Ono osigurava uslove za rad organa i organizacija, priprema i koordinira njihovim radom na izvršavanju njihovih osnovnih funkcija. Osnovni zadatak kancelarijskog poslovanja je zaštita vjerodostojnosti akta dok se on nalazi kod stvaraoca.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će spoznati osnove tehničkog rada u organima i organizacijama koji sadrže poslove planiranja, organizovanja, analiziranja, komunikacije, kao i druge mnogobrojne poslove postupanja sa aktima od njihovog nastanka ili prijema pa do otpremanja, odnosno, arhiviranja (formatiranje i kucanje akata, potpisivanje, umnožavanje, ovjeravanje, birotehnička sredstva za rad i dr.) Studeti će se upoznati sa onovama tehničkog rada koji se odnosi na: primanje, otvaranje, pregledanje i raspoređivanje akata, združivanje akata, dostavljanje akata u rad, rad sa aktima, razvođenje akata, rokovnikom predmeta, otpremanje akata, arhiviranje akata i njihovo čuvanje, vođenje djelovodnika zasnovano na klasifikaciji i upisu akata.

Savladane vještine: Osnovni principi administrativnog i kancelarijskog poslovanja, formatiranje i kucanje akata, primanje, otvaranje, pregledanje i raspoređivanje akata, združivanje akata, dostavljanje akata u rad, rad sa aktima, razvođenje akata, otpremanje akata, arhiviranje akata i njihovo čuvanje, vođenje djelovodnika zasnovano na klasifikaciji i upisu akata.

Sadržaj predmeta:

OSNOVNI POJMOVI U SISTEMU KANCELARIJSKOG POSLOVANjA, OSNOVNA NAČELA KANCELARIJSKOG POSLOVANjA, OSNOVNA NAČELA KANCELARIJSKOG POSLOVANjA, PROPISI O KANCELARIJSKOM POSLOVALjU, ORGANIZACIJA PRIJEMA I RASPOREĐIVANjA POŠTE, DOSTAVLjANjE AKATA U RAD, POSTUPAK U RJEŠAVANjU PREDMETA I AKATA, RAZVOĐENjE PREDMETA ODNOSNO AKATA, ROKOVNIK PREDMETA, OTPREMANjE POŠTE, ARHIVIRANjE I ČUVANjE PREDMETA I AKAT, ARHIVSKO POSLOVANjE, TAKSENO POSLOVANjE, OVJERAVANjE POTPISA, RUKOPISA I PREPISA, PEČATI, ŽIGOVI I ŠTAMBILjI, ELEKTRONSKO KANCELARIJSKO POSLOVANjE, KANCELARIJSKO POSLOVANjE U ORGANIMA IORGANIZACIJAMA, BOSNE I HERCEGOVINE, POVREMENI KANCELARIJSKI POSLOVI, ORGANIZACIJA PRIJEMA STRANAKA, RADNE PROSTORIJE

100

RADNO VRIJEME SEKRETARSKI POSLOVI, ODGOVORNOST U KANCELARIJSKOM POSLOVANjU, KLASIFIKACIJA PREDMETA I AKATA, ZAVOĐENjE PREDMETA I AKATA, ADMINISTRATIVNOTEHNIČKA OBRADA, INTERNA DOSTAVA PREDMETA I AKATA, VRAĆANjE PREDMETA PISARNICI, RAZVOĐENjE PREDMETA I AKATA, ROKOVNIK PREDMETA, OTPREMANjE POŠTE, ČUVANjE I UPRAVLjANjE DOKUMENTACIJOM, ARHIVIRANjE DOKUMENTACIJE, PREDAJA I PREUZIMANjE DOKUMENTACIJE, PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE JEDINSTVENI KLASIFIKACIONI ZNAKOVI IZVOD IZ ZAKONA O OPŠTEM UPRAVNOM POSTUPKU ZAKON O ARHIVSKOJ DELATNOSTI IREGISTRATURSKI MATERIJAL I ARHIVSKA GRAĐA, ARHIV REPUBLIKE SRPSKE, KAZNENE ODREDBE, PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE PRAVILNIKO USLOVIMA ZA OSNIVANjE I POČETAK RADA ARHIVA PRAVILNIKO NAČINU PRIMOPREDAJE ARHIVSKE GRAĐE IZMEĐU IMALACA ARHIVSKE GRAĐE I ARHIVA REPUBLIKE SRPSKE PRAVILNIK O ODABIRANjU ARHIVSKE GRAĐE IZ REGISTRATURSKOG MATERIJA PRAVILNIK O EVIDENCIJAMA KOJE VODI ARHIV REPUBLIKE SRPSKE ZAKONO ADMINISTRATIVNIM TAKSAMA I NAKNADAMA TARIFA REPUBLIČKIH ADMINISTRATIVNIH TAKSA NAKNADA ZA PRIJEM, ODRICANjE I OTPUST DRŽAVLjANSTVA ZAKON O OVERAVANjU POTPISA, RUKOPISA I PREPISA UPUTSTVO ZA IZVRŠAVANjE ZAKONA O OVERAVANjU POTPISA, RUKOPISA I PREPISA ZAKON O PEČATIMA ODLUKA O KANCELARIJSKOM POSLOVANjU MINISTARSTAVA, SLUŽBI, INSTITUCIJA I DRUGIH TIJELA VIJEĆA MINISTARA BOSNE I HERCEGOVINE UPUTSTVO O NAČINU VRŠENjA KANCELARIJSKOG POSLOVANjA MINISTARSTAVA, SLUŽBI, INSTITUCIJA I DRUGIH TIJELA SAVJETA MINISTARA BOSNE I HERCEGOVINE

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava

101

i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. dr Ostoja Kremenović Kancelarijsko poslovanje Banja Luka

Panevropski Univerzitet „APEIRON“

2007 KNJIGA

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

102

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

103

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.460. Katedra za komparativno-političke nauke

Predmet/modul 5.04.01.005. Tranzicijski menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.04. Politologija

Uža naučna oblast 5.04.01. Politička teorija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studente sa osnovnim procesima tranzicije našeg društva, opisati uticaj procesa privatizacije kao jednog segmenta u procesa tranzicije, analizirati i prikazati uticaj i značaj preduzetništva u tranzicionim tokovima, objasniti uticaje procesa globalizacije i internacionalizacije poslovanja na pristup kreiranja nacionalnog preduzetnog miljea koji privlači kapital.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će prepoznati značaj procesa tranzicije kao izgradnje novog demokratskog društva. U kontekstu razumijevanja procesa tranzicije student će se upoznati sa značajem procesa privatizacije društvenih i državnih preduzeća koji treba da pre svega omogući skokoviti reinženjering i repozicioniranje poslovanja na makro nivou, spoznaće osnovna znanja u segmentu proizvodnog menadžmenta koji se u tranzicijskom menadžmentu izučava za potrebe reindustrijalizacije našeg društva, razumjeće značaj emisije i oblikovanja dionica kao aktivnosti koju tranzicijski menadžment treba da preduzeme u svrhu prikupljanja slobodnih finansijskih sredstava na finansijskom tržištu, upoznaće one dijelove državnog menadžmenta koji se odnose na stvaranje preduzetničke klime koji omogućavaju djelovanje menadžmenta u uslovima tranzicije globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uvodne napomene o privatizaciji i tranziciji srpskog društva

Uvodne napomene o privatizaciji, Istraživanje uzroka i ciljeva (re)privatizacije, Istraživanje za potrebe izbora modela (re)reprivatizacije, Prodaja javnih preduzeća u državnom vlasništvu, Besplatna podela (poklon) stanovništvu, Prenos kapitala na institucionalne investiture, Denacionalizacija, Analiza iskustva privatizacije zamalja u tranziciji Proces tranzicije srpskog društva, Tranzitologija kao etička ideologija prakse, Tranzitologija kao ideologija, Teorija i praksa tranzicije etike, Rasprava o kulturno-civilizacijskoj i istorijskoj odgovornosti, Etičke norme i društvena odgovornost u tržišnom poslovanju, Karakteristična slika srpskog društva, Aktualizacija uloge države u razvoju privatnog inovativnog preduzetništva, Socijalni kapital ili sklonost srpskog društva ka spontanoj socijabilnosti, Porodica i razvoj sklonosti riziku i inovativnom preduzetničkom duhu potomstva, Etika, motal i kultura savremenog preduzeća, Složeni poslovni sistemi i reafirmacija uloge preduzetnika u velikom preduzeću, Razvoj kulta i kulture velikog preduzeća, Preduzetnici, menidžeri i zaposleni treba da vole svoje preduzeće i kupce Preduzetni menidžment Preduzetništvo i preduzimač, Definisanje preduzetništva i preduzimača, Razvoj teorije preduzetništva, Istorijska dimenzija suštine preduzetništva i preduzetnika, Karakteristike preduzetništva i preduzetnika, Opšte karakteristike preduzetnika, Specifične karakteristike malih preduzetnika, Karakteristične razlike između menidžera, preduzimača i preduzetnika, Proces, modeli i škole preduzetništva, Proces preduzetništva, Modeli preduzetničkih aktivnosti, Škole inovativnog preduzetništva, Preduzetnički milje i preduzetnička kultura, Preduzetničko-menidžersko ponašanje žena, Okruženje i razvoj potrebe za kreiranjem nacionalnih

104

osećanja za inovativno preduzetništvo Preduzetni menidžment, Opšti principi preduzetnog menidžmenta, Razvoj naučne misli o menidžmentu, Paradigme savremenog preduzetnog menidžmenta, Proces preduzetnog menidžmenta, Procesi internacionalizovanje države, privrede, preduzetništva, menidžmenta i preduzeća, Opšti principi internacionalizovanja, Stepeni internacionalizovanja preduzeća, Poslovne funkcije preduzetničkog društva Operacionalizacija preduzetnog menidžmenta, Tehnološki menidžment, Identifikovanje suštine razvojnih faza tokom XX veka, Prognoziranje razvojnih pravaca tokom XXI veka, Strateški tehnološki menidžment, Proizvodni menidžment, Principi proizvodnog menidžmenta, Informacioni sistem preduzeća i proizvodnje, Marketing-aspekti proizvodnog programa, Marketing menidžment, Preduzetni marketing menidžment, Oportunistički marketing menidžment, Responzivni marketing menidžment, Diverzifikacioni marketing menidžment, Kooperacioni, simbiotički i ugovorni marketing menidžment, Direktni marketing menidžment, Globalni marketing menidžment, Strateški marketing menidžment, Integralni marketing menidžment, Društveni, makro i mega-marketing menidžment, Meta-marketing i hi-tech marketing menidžment, Marketing menidžment usluga, Multi-level marketing, Međunarodni marketing menidžment, Izvozni marketing menidžment, Finansijski menidžment, Nove paradigme poslovnih finansija, Potrebna znanja, osibine i vrline finansijskog menidžera, Finansijski inženjering, Oblici finansijskog menidžmenta, Kadrovski menidžment, Državni menidžment, Identifikovanje faktora koji su izmenili vrednosne orijentacije, Uloga preduzeća u tržišnoj privredi, Uloga javne korporacije u razvoju malog isrednjeg preduzeća, Uloga države u razvoj privatnog preduzetništva, Odnos između države, plana i tržišta upreduzetničkoj u ekonomiji, Kreiranje strategije održivog razvoja, Razvoj programa mera za mala, srednja i prodična preduzeća Analiza poslovanja i metode ocene tržišnosti preduzeća Determinisanje ekonomskih pojmova, Determinisanje pojmova iz makro i mikroekonomije, Objašnjenje pojma produktivnost, Objašnjenje pojma ekonomičnost, Objašnjenje pojma rentabilnost, Utvrđivanje dobiti sa identifikovanjem prelomne tačke rentabiliteta Pretpostavke uspešnosti i životni ciklusi preduzeća, Pretpostavke uspešnosti preduzeća, Životni ciklusi preduzeća, Faza konstituisanja preduzeća, Faza konsolidovanja preduzeća, Faza konkurencije na tržištu, Faza konkurentnosti preduzeća na tržištu, Faza kompetentnosti preduzeća, Faza kooptacije – preuzimanja slabijih i propalih preduzeća, Faza kapitulacije preduzeća, Simptomi i uzročnici krize preduzeća i postupci izvođenja, Simptomi i uzročnici krize preduzeća, Faze oporavka preduzeća u krizi, Elementi strategija preduzeća u krizi, Elementi strategija marketinga preduzeća u krizi, Modeli upravljanja preduzetničkim društvom, Identifikacija ključnih odgovornosti kompanije, Identifikovanje ključnih odgovornosti menidžmenta Poslovno-finansijska analiza preduzeća pomoću koeficijanata, Utvrđivanje interne likvidnosti – solventnosti, Utvrđivanje operativnog poslovnog rezultata, Analiza rentabilnosti, Analiza preduzetničkog rizika, Analiza poslovne ekspanzije, Analiza eksterne likvidnosti Neformalna istraživanja sa ocenom snage i slabosti preduzeća, Neformalno ispitivanje i osmatranje tržišnog poslovanja, Proces istraživanjamakro-okruženja, Istraživanjemikro-okruženja (tržišta), SWOT-analiza, Analiza snage i slabosti u internom okruženju, Utvrđivanje glavnih snaga i glavnih slabosti kompanije, Analiza raspoloživih resursa, Analiza šansi i prepreka u spoljašnjem okruženju, PrimenaSWOT-matrične analize Ocena tržišnosti preduzeća sa procenom mogućnosti povrata uloženih sredstava, Du Pont sistem finansijskih analiza, Merenje poslovnih efekata i rizika metodama finansijskog leveridža, Analiza i ocena strukture kapitala preduzeća, Ocena kvaliteta ekonomije preduzeća Ocena preduzeća u odnosu na vodećeg konkurenta, Trade-off analiza svih pozicija, Benchmarking-sistem analiza konkurencijske pozicije Analiza dobavljača sa analizom poslovne funkcije nabavka, Postupak analize dobavljača, Analiza politike i organizacije marketinga nabavke Vođenje preduzeća Teorije timskog rada Vođenje poslovnih razgovora, Priprema za pregovore, Tehnička priprema razgovora, Započinjanje razgovora Upravljanje sastancima Poslovne strategije preduzeća Razvoj vizije budućnosti i misije kao svrhe postojanja preduzeća Izbor strateških ciljeva Proces kreiranja poslovnih strategija, Opcije opštih strategija preduzeća, Analiza raskoraka u alternativnim strategijama Priprema preduzeća za izbor strateškog partnera i privlačenje novih ulagača Kreiranje stvaralačke preduzetničke atmosfere, Osnovne teorije stvaralaštva, Kriterijumi stvaralaštva u oblikovanju i reoblikovanju, Postupak razvijanja kreativnog mišljenja Područja izvora svrsishodne preduzetničke inovacije, Izvori inovacija u okviru organizacije, Nepodudarnosti ekonomske realnosti, Izvori inovacija izvan organizacije Analiza preduzetno-menidžerskih sklonosti kod finansijskih ulaganja, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta, Odluka o štednji ili investiranju, Preduzetno odlučivanje o zajmu, Preduzetno optimiziranje portfelja, Preduzetnikiva ocena neizvesnosti i rizika, Problemi finansiranja poslovnih planova sa međunarodnom metodologijom Proces globalizacije i internacionalizacije poslovanja sa pristupom kreiranja nacionalnog preduzetnog miljea koji privlači kapital

105

Uvođenje promena u organizacionu strukturu preduzeća, Preduzetničko društvo treba da ima ključnu ličnost, Ciljevi i zadaci marketing-grupe, Ako ne ide, angažuje se marketing konzultant, Osnivanje marketing-odelenja, Uspeh mogu da ostvare samo dobro obrazovani i motivisani kadrovi, Talenti koji razumeju potrošače napred, ostali stoj, Kontrola postignutih promena, Kreiranje inovativne organizacione strukture

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 80 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

106

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Tranziciski menadžment Sremska Kamenica MM College 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

107

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti teorije sistema. Znanja iz ove naučne discipline treba da doprinesu razvoju naučnog pogleda na svet koji će omogućiti da se na makro, mezo, mikro i ličnom nivou strukturišu načelni stavovi (politike), načini (strategije), sistemi i podsistemi (procesi rada u sferi kulture, duhovnosti, civilizacije, politike, bezbednosti, socijalne sfere, tehnologije, ekonomskog delovanja, informacijsko-komunikacijskih veza i odnosa, finansijskih transakcija, edukativno-obrazovnih aktivnosti, itd), da se raspoloživi resursi kao ulazne veličine na što racionalniji, pragmatičniji, efektivniji i efikasniji transformišu u izlazne veličine u vidu proizvoda, usluga, ciljeva i interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će upoznati osnovne karakteristike relnih sistema, moći će da različite sisteme posmatra sa apekta opšte teorije sistema kao npr. funkcionisanje privrednih i poslovnih sistema.

Savladane vještine: Posmatranje različitih sistema kroz prizmu opšte teorije sistema

Sadržaj predmeta:

Definisanje pojma paradigma, teorija i sistem, Definisanje pojma paradigma, Odnos nauke i filosofije, Multidimenzionalni karakter univerzuma, Entropijska koncepcija univerzuma, Nova paradigma – teorija promena, Nova paradigma – novo shvatanje sveta, Definisanje pojma teorija, Naučni zakoni pozitivizma, Naučni zakoni funkcionalizma, Lumanov opšti teorijski model socijalnih sistema, Definisanje pojma sistem Pojam elementi sistema, Definisanje pojma elementi sistema, Sadržaji elemenata sistema, Definisanje elemenata organizacijskog sistema, Definisanje delova i ciljeva elemenata organizacijskog sistema Pojam karakteristike i funkcije sistema, Teorijsko objašnjenje pojma karakteristike sistema, Funkcije kriterijuma sistema, Definisanje funkcija kriterijuma sistema, Politika, plan, strategija i program sistema, Funkcija sistema, Povratna dejstva u sistemu, Povratna sprega Pojam relacije (odnosa) sistema, Definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Ontološko definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Klasifikacija relacije (odnosi) sistema u metodološkom smisli, Definisanje relacije (odnosi) društveno-političkog sistema Pojam cilj sistema, Definisanje pojma cilj sistema, Postavljanje i regulisanje postivanja ciljeva sistema, Izbor kriterijuma i rešavanje konfliktnosti ciljeva sistema, Utvrđivanje obeležja ciljeva i dopuštenosti odstupanja radi, obezbeđenja zadovoljavajućeg funkcionisanja sistema, Utvrđivanje odnosa između osnovog sistema i osnovnih ciljeve, Utvrđivanje odnosa između sadržaja ciljeva sistema i očekivanja u budućnosti, Utvrđivanje faza procesa postizanja ciljeva sistema, Utvrđivanje prioriteta ciljeva sistema u razvojnim fazama u budućnosti, Utvrđivanje obeležja ciljeva sistema u odnosu na okolinu, Upravljanje organizacijom kao sistemom pomoću ciljeva Pojam transformacije u sistemu, Definisanje pojma transformacije u sistemu, Ograničenja koja dovode do entropije u promenama u sistemu, Analiza ulaznih veličina sistema, Radno-tehnološke (transformacijski procesi u sistemu) karakteristike sistema, Brzina toka i intenzitet rada sistema, Kapacitet rada sistema, Efektivnost sistema, Fleksibilnost sistema, Analiza izlaznih veličina sistema, Kvalitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine sistema, Kvantitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine, optimalnosti poslovnog sistema,

108

Analiza stanja sistema u transformacijskim procesima, Promenljive koje određuju stanje sistema, Promenljive koje uslovljavaju promenu stanja sistema Pojam struktura sistema, Definisanje pojma struktura sistema, Struktura sistema, Strukture delova sistema, Struktura relacija sistema, Strukturisanje organizacije kao sistema u skladu sa opštom teorijom sistema, Strukturisanje organizacije kao koordiniranog sistema, Strukturisanje industrijskog sistema, Sistem proizvodnog menidžmenta, Principi proizvodnog menidžmenta, Informacioni sistem preduzeća, Informacioni sistem proizvodnje – informacije o proizvodnji, dokumentacija i baze podataka, Informacioni sistem proizvodnje – blok dijagram za planiranje proizvodnje, Informacioni sistem proizvodnje – upravljanje materijalom i zalihama Pojam odnosi sistema prema okolini, Definisanje pojma okolina, Uslovi okoline, Istraživanje uslova okoline za potrebe kreiranja sistema tržišnog poslovanja Istraživanje za potrebe kreiranje sistema efektivnog menidžmenta fleksibilne proizvodnje, Predviđanje okoline, Promene koje će se u okolini dešavati u budćnosti Klasifikacija i karakteristike realnih sistema Identifikovanje posebnih ciljeva i zadataka realnih sistema Klasifikacija sistema, Definisanje pojma klasifikacija sistema, Postupak apstrakcije u procesu klasifikacije sistema, Boolding-ova klasifikacija sistema Karakteristike sistema, Otvoreni – zatvoreni sistem, Definisanje problema, Sistem otvorene privrede, Sistem zatvorene privrede, Statički – dinamički sistem, Određeni – neodređeni sistem, Adaptivni – neadaptivni sistem, Stabilni – nestabilni sistem, Apstraktni – stvarni sistem Kibernetski sistem, Definisanje kibernetskog sistema, Upravljački sistem, Informacioni sistem, Izvršni sistem, Upravljani sistem, Povratne sprege, Entropija, Homeostaza, Kibernetski pristup kod strukturiranja organizacijskog sistema, Značaj kibernetskog sistema u organizaciologiji, Kibernetska organizacija Modeli i metode u projektovanju veštačkih sistema, Definisanje pojma modeli, Proces stvaranja kibernetskih modela, Definisanje pojma metode, Koncept ,,crna kutija,, Ekspertni sistemi i ekspertna znanja, Ekspertni sistemi, Definisanje pojma ekspertni sistemi, Dimenzije koje poeduje svaki ekspertni sistem, Osobine ekspertnih sistema, Znanje kao pretpostavka ekspertnosti, Primena ekspertnih sistema, Oblasti primene ekspertnih sistema, Metodološke specifičnosti ekspertnih sistema, Izračunavanje tehnološkog indeksa primenom ekspertnih znanja Različiti aspekti razmatranja sistema Metodi filosofije, sistem nauke i naučnih metoda sa prirodnim Ishodištima, Filosofija kao najširi ljudski pogled, Metodi filosofije, Vrednosti filosofije, Savremena filosofija, nova tehnologija i tehnika, Sistem nauke i naučnih metoda, Definisanje sistema nauke, Naučni pogled na svet, Naučna istina u odnosu na religijsko i ideologijsko mišljenje i umetničko shvatanje, Naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nalaza, Problem, hipoteza, verifikacija Sistem kulture i civilizacije sa sistemom ljudskih potreba, Kultura i civilizacija kao najširi ljudski sistem, Teorije o ljudskim potrebama, Opšta teorija sistema u sistemu ljudskih potreba, Opšta teorija ljudskih potreba Osnovni matematički pojmovi za teoriju sistema, Teorija strateških igara i konfliktnih situacija, Teorija strateških igara,Teorija konfliktnih situacija, Teorija odlučivanja, Operaciona istraživanja, Opšta matrica horizontalnog odlučivanja, Linearno programiranje, Korišćenje osnovnih verovatnoća i Bayesova teorema u stablu odlučivanja Modeliranje sistema Modeliranje proizvoda kao sistema, Modeliranje materijalnog proizvoda kao tržišnog sistema, Definisanje materijalnog proizvoda, Klasifikacija materijalnih proizvoda prema kriterijumu procesnosti, Sistem svojstava dobrog proizvoda, Proizvod kao tehnički sistem, Sistem funkcija dobrog proizvoda, Sistem delovanja dobrog proizvoda, Definisanje uslužnog proizvoda Modeliranje proizvodnog sistema, Sistem ulaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Proces proizvodnje, Sistem izlaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Promene u okolini Sistem upravljanje preduzećem i proces upravljanja proizvodnjom, Sistemi upravljanja i škole upravljanja, Savremeni sistemi upravljanja poslovnim sistemom, Sistem upravljanja poslovnim sistemom baziran na opštoj teoriji sistema – kibernetski sistem, Holističko-sistemski pristup projektovanju organizacione strukture, Sistem organizacije proizvodnje u odabranom modelu proizvodnog menidžmenta, Fleksibilni proizvodni sistemi, Definisanje fleksibilnih proizvodnih sistema, Ocena fleksibilnosti proizvođača sa stanovišta mogućnosti česte izmene serija, Ocena fleksibilnosti proizvodnog sistema sa stanovništa mogućnost ibrze promene alata Proces organizacije proizvodnog inžinjeringa, Metode projektovanja sistema, Sistemski prilaz projektovanju proizvodnog sistema, Proces sistemskog inžinjeringa, Sistemska analiza, Sistemsko projektovanje sistema, Prethodno projektovanje, Izrada glavnog projekta Opšta teorija sistema i sistem društvenih nauka Polazne osnove opšte teorije sistema u društvenim naukama i pristup proizvodnji dubokih znanja, Polazne osnove opšte teorije sistema, Delovi i celina sistema, Otvorenost sistema, Dinamička ravnoteža i sposobnost adaptacije sistema, Principi centraliizacije ili demokratske integracije sistema, Jedinstvo osnovnih principa sistema, Sistemska teorija i nauka o čoveku kao sistemu, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teoriju sistema i teorija postavljanja ciljeva, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teoriju sistema, Teorija postavljanje ciljeva, Sistemski pristup upravljanju znanjem sa identifikovanjem pristupa upotrebe dubokog znanja, Sistemski pristup upravljanju znanjem, Kreiranje procesa primene dubokih znanja Upravljanje socijalnim sistemima, Socijalni zakoni i faktori socijalnog progresa, Socijalni zakoni, Elementi tehno-ekonomskog ciklusa i faktori socijalnog, Socijalna organizacija sa kreiranjem nove

109

ekonomije, bazirane na nepodudarnostima i novom znanju progresa, Objašnjenje pojma socijalna organizacija, Privredni sistem kao socijalni sistem u funkciji rasta i razvoja, Socijalne koncepcije, strategije i poltike privrednog sistema, rasta i razvoja, Proces kreiranja nove ekonomije bazirane na nepodudarnostima i novom znanju, Postulati savremenih društvewnih i ekonomskih nauka sa identifikovanjem sistema vrednosti koji determinišu odnose između politike i ekonomije, Postulati savremenih društvenih i ekonomskih nauka, Identifikovanje sistema vrednosti koji determinišu odnose između političkog i ekonomskog sistema, Teorijski modeli socijalne organizacije, Opšti teorijski modeli socijalne organizacije, Novi model socijalne organizacije srpskog društva, Globalni društveno-politički sistemi i sistem menidžmenta socijalnog sistema, Sistem menidžmenta socijalnog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Model socijalne organizacije izvršne vlasti u funkciji socijalne tržišne privrede Kreativno-stvaralački upravljački sistemi, Sistem inovativnog preduzetništva, Sistemi menidžmenta, Ekonomske škole i teorije makroekonomije kao sistemski pristup države u upravljanju socijalnom tržišnom privredom, Poslovni sistem i sistem tržišnog poslovanja, Poslovni sistem, Organizacijski sistem, Marketing sistem, Tehnološki sistem, Definisanje tehnologije i sistema tehnološkog razvoja Definisanje tehnološkog sistema

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

110

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Opšta teorija sistema Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

111

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologije

Predmet/modul 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hardvera, softvera i Interneta, kao suštinskih preduslova za dalje izučavanje Informacionih i komunikacionih tehnologija. Upoznavanje sa informaciono komunikacionim tehnologijama kao prerekvizitima savremenog poslovanja. Profesionalna primjena u menadžmentu, marketingu, finansijama i drugim područjima od interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti upoznaju programske alate, gotova programska rješenja i način njihovog korištenja u rješavanju poslovnih problema, te tako dobivaju specifična znanja potrebna za njihovo zvanje.

Student koji završi ovaj predmet: razumije korišćenje informacionih mreža kao i značaj upotrebe aplikacija u

svakodnevnom životu; razumije probleme koje mogu imati korisnici, sa zdravstvenog i bezbjednosnog

aspekta, kao i one koji se odnose na okolinu; razumije primjenu autorskih prava u oblasti računarstva; Upravlja datotekama operativnog sistema, upravlja i organizuje računarske

resurse (datoteke i direktorijume); poznaje i koristi standardne i napredne opcije tekst procesora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije tablarnih kalkulatora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije kancelarijskih baza podataka; poznaje i koristi standardne i napredne opcije poslovne prezentacione grafike; poznaje i koristi sisteme za efikasnu elektronsku komunikaciju a posebno

Internet i elektronsku poštu.

Savladane vještine: Vještine korištenja tekst procesora, tabelarnog kalkulatora, kancelarijskih baza podataka, poslovne prezentacione grafike, Interneta i elektronske pošte.

Sadržaj predmeta:

Razvoj informacione tehnologije

Istorija računarstva, Generacije razvoja kompjutera, Prva generacija kompjutera, Druga generacija kompjutera, Treća generacija kompjutera, Četvrta generacija kompjutera, Perspektive razvoja IT. Kategorije kompjutera, Makrokompjuteri, Minikompjuteri, Mikrokompjuteri, Primjena IT

Principi informacione tehnologije

112

Brojni sistemi, Dekadni brojni sistem, Binarni brojni sistem, Oktalni brojni sistem, Heksadecimalni brojni sistem, Binarna aritmetika, Logička algebra, Aritmetika fiksnog i kliznog zareza, Kodovi, Tetradni kod, Šest-bitni kod, Osam-bitni kod, Prikaz brojeva, Programiranje, Algoritam, Kompjuterski program, Programski jezici, Organizacija podataka, Podaci, Datoteka, Baza podataka, Obrada podataka, Batch – serijska obrada , Teleprocessing – daljinska obrada, Time sharing - obrada sa podjelom vremena, Multiprogramming – multiprogramska obrada, Multiprocessing – simultana obrada, Real time – obrada u stvarnom vremenu, Distribuirana obrada, H

Hardver

Pojam hardvera, Centralna jedinica, Aritmetičko-logička jedinica, Memorija, Ulazne i izlazne jedinice, Ulazne jedinice, Izlazne jedinice,

Softver

Sistemski softver, Operativni sistem, Programi prevodioci, Uslužni programi, Aplikativni softver, Računovodstveni paketi, Industrijski paketi, Statistički paketi, Procesori teksta, Radne tabele, Grafički programi.

Internet

Pojam i razvoj interneta, Organizacija interneta, Servisi interneta, Osnovni servisi, Javni servisi, Posebni servisi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 76 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Prije pristupa ispitu student mora prethodno odslušati vježbe

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled

113

glavnih tačaka određenog predmeta. Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Branko Latinović Informacione tehnologije Banja Luka Panevropski univer-zitet "APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

114

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom matematičkih metoda i tehnika teorija odlučivanja pomaže analitičarima u odlučivanju i kreiranju skupa akcija i izbora alternativa iz kojih donosilac odluke treba da izabere najpovoljniju. Osnovni cilj je da se student upozna sa osnovama teorije odlučivanja i sa principima odlučivanja u različitim uslovima (odlučivanje u uslovima neizvjesnoti, odlučivanje u uslovima rizika, odlučivanje u uslovima izvjesnosti), da upozna različite vrste odlučivanja (višekriterijumsko odlučivanje i grupno odlučivanje), te sisteme podrške odlučivanju (MIS, DSS, ES).

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni različite teorijske tipove odlučivanja u zavisnosti od uslova u kojima se odlučivanje obavlja.

Savladane vještine: Primjena određenih softvera kao gotovih matematičkih modela u procesu odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSLOVNO ODLUČIVANJE TEORIJA ODLUČIVANJA, Pregled i analiza problema odlučivanja, Definisanje problema (početno stanje), Definisanje ciljeva (konačno stanje), Atributi, Informacije, Izbor metoda, Izbor rješenja, Filozofija odlučivanja, Matrice odlučivanja, Proces donošenja odluka, Pojam i vrste odluka, Faktori (elementi) odlučivanja, Faze procesa odlučivanja, Modeli donošenja odluka, Postupak procesa odlučivanja ODLUČIVANJE U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI, Teorija igara, Igre između 2 igrača, Igre dva igrača sa nultom sumom (konstantnom sumom), Igre dva igrača sa promjenljivom sumom, Pregovaračke igre, Igre protiv prirode, Hurwicz – ov kriterij (kriterij optimizma), Wald – ov kriterij, Laplace – ov kriterij (kriterij nedovoljnog razloga), Savage – ov kriterij (kriterij žaljenja), Bayes – ov kriterij ODLUČIVANJE U USLOVIMA RIZIKA , Koncepcija i primjena vjerovatnoće, Analiza rizika, Pristup analize rizika, Sekvencijalno odlučivanje i drvo odlučivanja, Raspodjela vjerovatnoće kriterijumske (zavisne) promjenljive, Odlučivanje uz korištenje apriorne vjerovatnoće, Očekivana vrijednost perfektne (dopunske) informacije i njena ocjena (preaposteriorna analiza), Analiza odlučivanja sa apriori vjerovatnoćama sa više akcija, Odlučivanje uz korištenje aposteriorne vjerovatnoće, Metod simulacije, Monte Carlo tehnika ODLUČIVANJE U USLOVIMA IZVJESNOSTI, Uvodna razmatranja, Linearno programiranje, Opšte osobine linearnih programa, Testiranje, kontrola i primjena modela VIŠEKRITERIJUMSKO ODLUČIVANJE, Višeatributno odlučivanje, Višeciljno odlučivanje GRUPNO ODLUČIVANJE, Funkcija drušvenog blagostanja, Metod izbora najvećeg broja glasova, Metod izbora apsolutnom većinom glasova, Konsenzus, Breinstorming

115

metoda, Delfi metod SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU, Programski potencijali u donošenju poslovnih odluka, Doprinos MIS-a u procesu odlučivanja, Sistemi za podršku odlučivanja (DSS) VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA I EKSPERTNI SISTEMI, Pojam ekspertnih sistema, Klasifikacija ES, Prednosti i nedostaci ES, Razlike između DSS-a i ES STRATEGIJSKO PLANIRANJE, Metod scenarija, SWOT analiza, Benčmarking

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

116

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Teorija i strategija odlučivanja Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

117

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podataka

Predmet/modul 2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.02. IS-Informacioni sistemi

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Ovaj predmet u potpunosti upućuje studenta u cjelokupan proces projektovanja informacionih sistema od definisanja zahtjeva od strane korisnika do funkcionalnog modeliranja procesa. Takođe, u okviru predmeta obrađuju se najznačajniji softverski alati za projektovanje informacionih sistema.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da aktivno učestvuje u procesima projektovanja informacionih sistema rpeduzeća.

Savladane vještine: Korištenje popularnih softverskih alata za projektovanje informacionih sistema

Sadržaj predmeta:

OPŠTA TEORIJA SISTEMA POJAM INFORMACIONIH SISTEMA RAZVOJ INFORMACIONIH SISTEMA ELEKTRONSKA OBRADA PODATAKA, UPRAVLJAČKI INFORMACIONI SISTEMI, UPRAVLJAČKI PODSISTEM PROIZVODNJE, UPRAVLJAČKI PODSISTEM MARKETINGA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM FINANSIJA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM KADROVA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM ZA TOP MENADŽERE, SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJA, POJAM SPO, STRUKTURA SPO, VRSTE SPO, GRUPNI SPO, IZGRADNJA SPO, PERSPEKTIVA SPO, EKSPERTNI SISTEMI, POJAM EKSPERTNIH SISTEMA, RAZVOJ EKSPERTNIH SISTEMA, STRUKTURA EKSPERTNIH SISTEMA, IZGRADNJA EKSPERTNIH SISTEMA, ALATI ZA IZRADU EKSPERTNIH SISTEMA, PODRUČJA PRIMJENE EKSPERTNIH SISTEMA, PREDNOSTI I NEDOSTACI EKSPERTNIH SISTEMA, PERSPEKTIVA EKSPERTNIH SISTEMA, HS – DW – BI – CRH, HS, DW, BI, CRM, PROJEKTOVANJE INFORMACIONIH SISTEMA, BAZA PODATAKA, BAZA PODATAKA, DBMS, CILJEVI BAZA PODATAKA, ARHITEKTURA BAZE PODATAKA, JEZICI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA, SOFTVERSKI PAKETI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA, RELACIONI MODEL BAZA PODATAKA, METODOLOGIJA PROJEKTOVANJA IS, METODE RAZVOJA IS, IZBOR METODE RAZVOJA IS, UČESNICI U RAZVOJU IS, FAZE RAZVOJA IS, USPJEŠNOST PRIMJENE RAZVOJA IS, KONVENCIONALNA METODOLOGIJA RAZVOJA IS, PLANIRANJE RAZVOJA IS, ANALIZA I DIZAJN IS, IMPLEMENTACIJA IS, FUNKCIONISANJE I ODRŽAVANJE IS, VREDNOVANJE I KONTROLA IS, BSP METODOLGIJA RAZVOJA IS, STRUKTURIRANA SISTEM ANALIZA, DIJAGRAM TOKA PODATAKA, RJEČNIK PODATAKA, OBJEKTNO ORIJENTISANO MODELOVANJE, MODELIRANJE PODATAKA, MODELIRANJE PROCESA UML, OSNOVNI ELEMENTI JEZIKA UML, OPŠTI MEHANIZMI JEZIKA UML,

118

ALATI ZA PROJEKTOVANJE IS, CASE ALATI, STRUKTURA CASE ALATA

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. I grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 20 12 70 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 20 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis. Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i

119

participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof.dr Branko Latinović Informacioni sistemi Banja Luka

Panevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

120

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.14.023. Budžetski menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.14. Fiskalna ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanje predmeta budžetski menadžment, treba da omogući studentima da se upoznaju sa budžetskim sistemom BiH, zatim da razumiju funkciju budžeta, budžetska načela, budžetske procedure, sistem kontrole budžeta, te završni račun budžeta. Jedan od ciljeva je da se studenti upoznaju sa mjerama za uravnoteženje budžetskih prihoda i rashoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje značaja i principa na kojima počivaju javne finansije, te usvajanja osnovnih znanja iz sledećih oblasti: (1) javni rashodi, (2) javni prihodi, (3) budžet i njemu slične finansijske institucije i (4) finansijsko izravnanje.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Direktno procjenjivanje budžeta, Utvrđivanje budžeta Kontrola izvršenja budžeta Vrste kontrole, Usklađivanje budžetskih akcija, Menadžment i organizacione nauke, Menadžment kao profesija, Motivacija, Klasična teorije motivacije, Teorija ljudskih odnosa, Teorija ljudskih resursa, Strategije motivacije, Strategija materijalne motivacije, Strategije direktne materijalne kompenzacije, Strategije grupne materijalne stimulacije, Indirektne materijalne kompenzacije – beneficije, Strategije nematerijalne motivacije, Stakeholder pristup u upravljanju Taktički (operativni) i strateški menadžment, Konflikt ciljeva menadžmenta i akcionara i društvena odgovornost, Poslovno okruženje JAVNE FINANSIJE, CILJ I SADRŽAJ PREDMETA, NJEGOVO MESTO ZNAČAJ U OBRAZOVANJU STUDENATA, STRUKTURA PREDMETA, Javne finansije kao ekonomska disciplina, Odnos javnih finansija i drugih naučnih disciplina, Javni rashodi, Javni sektor i javna dobra, Osnovni pojmovi o PDV-u

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 8 18 98 8 180

121

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

5.01.13.003. Makroekonomija Prethodno položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Grupa autora Kompedijum Budžetski menadžment

Doc. Dr Jugoslav Jovičić

2007 Kompedijum

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Dejan D. Erić Uvod u menadžment Beograd Ekonomski fakultet 2000 Knjiga

122

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

123

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.14.003. Državni menadžment i pravna država

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.14. Teorijsko-pravne nauke

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je da se studenti upoznaju sa savremenim metodama i tehnikama upravljanja državnim poslovima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Sticanje znanja iz sledećih oblasti javne uprave: 1. Menadžment zakonodavne vlasti 2. Menadžment izvršne vlasti 3. Menaddžment upravno-administrativne državne vlasti 4. Menadžment sudske vlasti 5. Menadžment odnosa sa javnošću državne uprave 6. Postulati državnog menadžmenta i kriterijumi za projektovanje institucionalne

strukture društva Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Postulati na koja se oslanjaju istraživanja 1 Kreiranje državnih ekonomsko-socijalnih ciljeva, Osnovni ekonomsko socijalni ciljevi, Ekonomsko-socijalne funkcije države u tržišnoj privredi Kriterijumi za projektovanje institucionalne strukture društva, Konflikti kao osnovna karakteristika pluralističkog društva, Paradigme klasnih društava, Karakteristike savremene građanske demokratske dražve, Socijal-demokratska građanska dražva, Sloboda, Jednakost, Solidarnost, Demokratija, Uloga političkih partija u pluralističkim građanskim društvima Postulati državnog menidžmenta, Polazne osnove savremenog državnog menidžmenta, Upravljačke aktivnosti savremenog državnog menidžmenta MENADŽMENT ZAKONODAVNE VLASTI, Istraživanje i predviđanje, Filozofija države pravde i prava, Karakteristike građanskog demokratskog društva, Postanak države i prava, Ontolološko objašnjenje države i prava, Razgraničenja prava, Pojam pravnih subjekata i pravnih odnosa, Pravni običaji i običajno pravo, Funkcije države i zakonodavne vlasti, Pojam i istorijski razvoj države i prava, Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Oblici države i prava, Pojavni oblici državne vlasti, Zakonodavna civilna vlast, Smenjiva izvršna vlast, Profesionalna administrativna vlast, Evropska tradicija državnosti, Prusko poimanje države, centralizam, Rusko samodržavlje (autokratija), Švedski model, Model ,,funkcionalne,, demokratije, Državna tradicija u srba, Američka državna tradicija, Stiglerova predsava o dražvi, Samuelsonova ekonomska uloga privatne aktivnosti Filosofija, akciologija i gneseologija ljudske pravde, prava i slobode, Filosofija prava i sloboda, Filosofija pravne države, Aksiologija prava pravne države, Norme ponašanja, Vrednosni sistemi i vrednosne orijentacije, Gneseologija prava, Determinisanje pojma svojina, Otvorena pitanja transformacija prava i države Odlučivanje i planiranje zakonodavne vlasti

124

Organizovanje zakonodavne vlasti, Uređenje odnosa između politike i ekonomije, Realizacija načela pravne države, Načelo legitimnosti vlasti, Načelo podele vlasti, Načelo nezavisnosti sudstva, Načelo nezavisnosti monetarne vlasti, Načelo ustavnosti i zakonistosti (legaliteta vlasti), Načelo ustavnog jemstva ljudskih i građanskih prava, Načelo slobode privrede i privredne aktivnosti, Načelo slobode štampe i javnosti, slobode nauke i obrazovanja, Realiazcija principa decentralizacije vlasti Vođenje zakonodavne vlasti,Realizacija principa ograničene vlasti, Realizacija principa diskrecione vlasti, Realizacija principa jednakosti ljudi pred zakonom, Realizacija principa ograničenja ljudskih prava i sloboda, Kontrola zakonodavne vlasti MENADŽMENT IZVRŠNE VLASTI, ISTRAŽIVANJE, PREDVIĐANJE, IPLANIRANJE VIZIJE BUDUĆNOSTI I MISIJE KAO RAZLOGA POSTOJANJA DRŽAVNE UPRAVE Načela menidžmenta izvršne vlasti Polazne osnove i istorijska iskustva građanskog pluralističkog modela u vršenju izvršene vlasti, Izvorište građanske demokratske vlasti,Modeli građanske demokratske vlasti_ sadržinska i proceduralna demokratijaKlasifikacija oblika demokratske vlasti. Kriterijumi i područja strukturisanja građanske demokratske vlasti, Identifikacija demokratskih načela i procedura sa trajnim izbornim pravilima, Učenje na iskustvu uspešnih država – deregulacijom, Kreiranje savremenih elemenata političkog i državnog menidžmenta, Osmišljavanje savremene uloge države u razvoju privatnog preduzetništva i klime koja će privući sveži kapital, Uravnoteženje odnosa između države, plana i tržišta u preduzetničkog ekonomiji, Podržavanje razvoja i funkcionisanja pluralističkih društvenih grupa i nevladinih institucija, Depolitizacija vojske, policije, sudstva i državne uprave Misija na uređenju demokratskog društveno-političkog sistema,Kreiranje miljea političke kulture i kulta rada, Rešavanje duhovne i moralne krize, promena u međunarodnom okruženju, Rasprava promena u okruženju, Promene izazvane svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije, Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda Uređivanje podsistema kontrole političke i državne vlasti, Kreiranje demokratske javnosti, Podržavanje nezavisnosti javnih stvaralaca i medija, Podržavanje nezavisnosti nauke od političke ideologije i religijske dogme, Nezavisnost crkve (krsta) od države (mača) Nezavisnost sindikalnog organizovanja Menidžment upravno-administrativne državne vlasti Uslovi za realizaciju usluga savremene građanske države sa preduzetničko,m ekonomijom, Respektovanje istorijskih paradigmi koje su označile kulturno-civilizacijske promene, Osivanje funkcionisanja demokratskog oblika vlasti, Obezbeđenje vrednosti, verovanja, procedura i uslova za funkcionisanje demokratskog oblika vlasti, funkcionisanja političke tolerancije, političke ekonomije regulacije i deregulacije, Osiguranje funkcionisanja političke tolerancije, Opredeljivanje modela socijalne organizacije i izbor ekonomskog modela, tolerancije kao osnove pluralističkog društva, Obezbeđenje realizacije političkih interesa građana, Obezbjeđenje trajnog funkcionisanja gradskog demokratskog oblika društvenog sistema, Afirmacija nagona volje da se obave istorijske promene Razvoj novog koncepta, nivoa i sistema uslužnih proizvoda Kvaliteta usluga države, Ocena kvaliteta usluga države, Kriterijumi ocene kvaliteta državne uprave, Politika fizičke distribucije, Politika cena, poreza i taksa države, Politika promotivnog miksa države, Promotivne konstante, Odluka o izboru ciljnog auditorija, Odluka o izboru ciljeva komuniciranja, Živa reč (word-of-mouth) Kreiranje menidžment miksa uloge državne uprave, Uloga državnog personala u pružanju usluga, Uloga države u procesu priključenja matici evropskih naroda i razvoju samopouzdanja građana, Uloga države u procesu kreiranja strategije društveno-ekonomskog i tehnološkog održivog razvoja, Tehno-ekonomski sistem i alternativne strategije održivog razvoja, Globalni aspekti razvoja civilizacije i tehnološke promene, Teorije o globalnom razvoju ljudskog društva, Determinisanje strateških razvojnih područja, Izbor strategije tehnološkog razvoja Kreiranje preduzetničkog ambijenta koji će razvijati efektivni menadžment fleksibilne proizvodnje STRATEŠKO PLANIRANJE KULTURE I ETIČNOSTI DRŽAVNE UPRAVEStrategijski ciljevi i zadaci države na etičko-moralnim i duhovnim reformama

125

srpskog društva, Etičke norme, aksiome i maksime , Prenos kulturnih nasleđa na mladi naraštaj, Priprema mladih naraštaja da preuzmu radne uloge, Stvaranje nove razvojne svesti na cionalne savesti kod mladih naraštaja, Orijentacija na moralne i darovite Etičko-moralna pitanja prisilne demokratizacija, Periodi demokratizacije evropskog kontinenta, Tendencije usvajanja formalne demokracije, Moralno-razvojne karakteristike našeg društva, Načela javnosti i javnog mnjenja državne uprave, Planiranje socijalne odgovornosti države 341 MENADŽMET SUDSKE VLASTI, Organizacija sudstva i struktura pravosuđa, Organizacija sudstva, Struktura pravosudnih organa, Načela pravosuđa, Načelo zakonitosti, Načelo samostalnosti i nezavisnosti, Načelo stalnosti sudske funkcije, Načelo zbornosti suđenja, Načelo javnosti raspravljanja pred sudom, Načelo učešća građana u suđenju, Načelo sudijskog imuniteta, Načelo inkompatibilnosti, Načelo dvostepenosti suđenja, Načelo izvršnosti, Načelo upotrebe svoga jezika i pisma, Načelo prava na odbranu, Načelo jednakosti građana pred sudom, Načelo pružanja pravne pomoći, Načelo etike sudskog poziva, Normativne funkcije državne vlasti MENADŽMET ODNOSA S JAVNOSTI DRŽAVNE UPRAVE, Opšte odrednice o odnosima s javnošću države, Definisanje odnosa s javnošću, Lokacija pojma odnosi, Klasifikacija pojma odnosi, Problematiziranje otvorenih pitanja u pojmu odnosi, Prema komu su odnosi s javnošću usmereni, Ciljevi i zadaci odnosa s javnošću, Pitanja u vezi kreiranja pozitivnog okruženja, Upoznajmo sami sebe, Respektovanje savremenog okruženja, Stvarnost koja unesrećuje srpske građane, Odnosi s javnošću državne uprave, Osnovni principi odnosa s javnošću državne uprave, Strana iskustva odnosa s javnošću državne uprave, Sjedinjene Američke Države, Velika Britanija, Republika Francuska, Kraljevina Belgija, Republika Italija, Kraljevina Švedska, Japan, Južna Koreja, Narodna Republika Kina i Tajvan, Zemlje u tranziciji, Praksa odnosa s javnošću srpskedražve, Istorijski pregled, Dominacija izvršne i administrativne vlasti u dva sistema vlasti, Normativna rešenja javnosti rada državne uprave, Planiranje marketing vizije budućnosti i misije kao razloga postojanja državne uprave, Determinisanje demokratskih načela i procedura sa trajnim izbornim pravilima, Učiti na istorijskom iskustvu – deregulacija, Novi kulturni, politički, socijalni, ekonomski, tehnološki i državni menidžment, Sufinansiranje pluralističkih društvenih i apolitičkih institucija, Depolitizacija državne uprave, Državnici ne mogu lagati, Traganje za prijateljima srpske države MENADŽMENT NAUKE, Stimulisanje razvoja nauke, istraživanja i razvoja, objašnjenje pojma naučno istraživanje i razvoj

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 8 18 94 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za izvođenje vježbi; 12 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.

126

Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Državni Menadžment Sremska Kamenica MM College 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

127

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

128

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.20.005. Komunalni menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.20. Lokalna samouprava

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je da se prouči model lokalne samouprave u Bosni i Hercegovini sa posebnim osvrtom na specifičnosti lokalne samouprave u Distriktu Brčko.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da razumije principe funkcionisanja lokalne samouprave u Bosni i Hercegovini.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

TEORIJSKA I PRAVNO-POLITIČKA OSNOVA LOKALNE SAMOUPRAVE NASTANAK I RAZVOJ LOKALNE SAMOUPRAVE ODREĐIVANJE (POJAM), SMISAO I ELEMENTI LOKALNE SAMOUPRA NAČIN ORGANIZOVANJA (OBLICI I TIPOVI) LOKALNE SAMOUPRAVE STEPENI (TIPOVI) I JEDINICE LOKALNE SAMOUPRAVE PRAVNA I MEĐUNARODNO-PRAVNA OSNOVA LOKALNE SAMOUPRAVE KOMPARATIVNA ANALIZA RAZVOJA I FUNKCIONISANJA LOKALNE SAMOUPRAVE U EVROPSKIM DRAŽAVAMA, LOKALNA SAMOUPRAVA U AUSTRIJI, LOKALNA SAMOUPRAVA U ITALIJI, LOKALNA SAMOUPRAVA U FRANCUSKOJ, LOKALNA SAMOUPRAVA U NJEMAČKOJ, LOKALNA SAMOUPRAVA U ŠVAJCARSKOJ, LOKALNA SAMOUPRAVA U VELIKOJ BRITANIJI, LOKALNA SAMOUPRAVA U ŠVEDSKOJ, LOKALNA SAMOUPRAVA U NORVEŠKOJ, LOKALNA SAMOUPRAVA U GRČKOJ, LOKALNA SAMOUPRAVA U HOLANDIJI, LOKALNA SAMOUPRAVA U RUSIJI LOKALNA SAMOUPRAVA U JUŽNOSLOVENSKIM ZEMLJAMA RAZVOJ LOKALNE SAMOUPRAVE U JUŽNOSLOVENSKIM ZEMLJAMA DO 1918. GODINE LOKALNA SAMOUPRAVA U KRALJEVINI JUGOSLAVIJI LOKALNA SAMOUPRAVA U JUGOSLAVIJI U PERIODU 1941-1945. GODI LOKALNA SAMOUPRAVA U FNRJ – SFRJ, Lokalna samouprava od 1946. do 1953. godine, Lokalna samouprava od 1953. do 1963. godine, Lokalna samouprava od 1963. do 1974. godine, Lokalna samouprava od 1974. do 1991. godine LOKALNA SAMOUPRAVA U SR JUGOSLAVIJI (DRŽAVNA ZAJEDNICA SRBIJA I CRNA GORA), Lokalna samouprava u Republici Srbiji, Lokalna samouprava u Crnoj Gori LOKALNA SAMOUPRAVA U SLOVENIJI LOKALNA SAMOUPRAVA U MAKEDONIJI

129

LOKALNA SAMOUPRAVA U HRAVATSKOJ LOKALNA SAMOUPRAVA U BOSNI I HERCEGOVINI LOKALNA SAMOUPRAVA U REPUBLICI SRPSKOJ LOKALNA SAMOUPRAVA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE BRČKO-DISTRIKT KAO JEDINICA LOKALNE SAMOUPRAVE U BOSNI I HERCEGOVINI POSEBNO MJESTO OBLASTI BRČKO U DRŽAVNOPRAVNOM UREĐENJ BOSNE I HERCEGOVINE BRČKO - NJEGOVE SPECIFIČNOSTI I ZNAČAJ U BOSNI I HERCEGOVI RJEŠAVANJE MEĐUNARODNIH SPOROVA ARBITRAŽOM ARBITRAŽA ZA OBLAST BRČKO, Privremena odluka Arbitražnog tribunala, Dopunska odluka Atbitražnog tribunala, Konačna odluka Arbitražnog tribunala USPOSTAVLJANJE BRČKO-DISTRIKTA ORGANI BRČKO-DISTRIKTA, Skupština Brčko-Distrikta, Vlada Brčko-Distrikta, Pravosuđe Brčko-Distrikta, Policija Brčko-Distrikta, Poreska uprava Brčko-Distrikta, Javne službe Brčko-Distrikta, DRŽAVLJANSTVO STANOVNIKA BRČKO - DISTRIKTA, IMOVINA I FINANSIRANJE BRČKO-DISTRIKTA, IZBORI U BRČKO-DISTRIKTU, MJESNA SAMOUPRAVA BRČKO-DISTRIKTA, ODNOSI IZMEĐU BRČKO-DISTRIKTA I BOSNE I HERCEGOVINE, Odnosi sa Bosnom i Hercegovinom, Odnos sa entitetima

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 32 72 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 6 sati za istraživanje izvora; 32 sata za stručnu i kliničku praksu

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na komunalni menadžment i lokalnu samoupravu.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

130

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Ostoja Kremenović Lokalna samouprava Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

131

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.200. Fakultet pravnih nauka Skračenica FPN-LC

Katedra 01.06.420. Katedra za upravno-pravne nauke i javnu upravu

Predmet/modul 5.02.16.003. Upravni proces i upravni spor

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.02. Pravo

Uža naučna oblast 5.02.16. Upravno-pravne nauke i javna uprava

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Savladjivanjem nastvnog programa postiće se obrazovni cilj teorijskog i praktičnog kapaciteta kroz optimalno izučavanje i shvatanje instituta upravnog procesnog prava tj. upravnog postupka i spora.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Na osnovu stečenih znanja student će biti u stanju da: - diskutuje i obrazloži institute upravnog procesnog prava, - da ih dijelom primjenjuje u upravnoj praksi tj. postupku - da na osnovu stečenog znaja uspješno proširije i obogaćuje praktično znaje u

predmetnoj oblasti

Savladane vještine: Student će steći izvjesno praktično znajje u primjeni instituta upravnog prava u upravnom sporu

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSEBNO UPRAVNO PRAVO I PRETHODNA RAZMATRANjA A. Uprava i upravni odnosi B. Pravno obuhvatanje uprave i upravnih odnosa

V. Upravnopravna grana - pojam i sistematizacija 1. Upravno-organizaciono, upravno-materijalno i upravno-procesno pravo

2. Osamostaljivanje pojedinih delova upravnog prava

3. Opšte upravno pravo i posebno upravno pravo ili posebna upravna prava

II PREDMET POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA A. Načelno polazište

1. Pragmatski pristup

2. Teorijski pristup

B. Upravne oblasti 1. Klastične i ostale upravne oblasti

2. Politička uparva, privredna uprava i uprava u oblasti društvenih službi

III POJAM I SADRŽINA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI

132

A. Struktura posebnog upravnog prava

B. Sistem normi posebnog upravnog prava (opseg, unutrašnja heterogenost i promenljivost njegovih normi)

IV IZVORI POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUTOSLAVIJI V PRAVAC RAZVOJA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U SVETU I KOD NAS VI ZNAČAJ I ULOGA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI VII NAUKA POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUTOSLAVIJI

A. Predmet, sadržina i metod nauke posebnog upravnog prava B. Odnos nauke posebnog upravnog prava i nauke o upravi V. Elementi sistema nauke posebnog upravnog prava u Jugoslaviji

DEO II

OSNOVI POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI I KARAKTERISTIKE I SPECIFIČNOSTI POSEBNOG UPRAVNOG PRAVA U JUGOSLAVIJI

A. Subjektivno-organske posebnosti: zasebni, državni i nedržavni, vršioci upravnih poslova B. Sadržinske posebnosti: specifična materija upravnih poslova i prava i dužnosti građana u okviru pojedinih oblasti (delovanja organa) uprave V. Procesne posebnosti: posebni upravni postupci i odnos prema pravilima opšteg upravnog postupka

II VRSTE ORGANA I ORGANIZACIJA JAVNE UPRAVE U JUGOSLAVIJI A. Organi i organizacija državne uprave

1. Upravno-ministarski resori: ministarstva i drugi državni organi uprave

a) Savezni nivo b) Republički nivo

2. Upravno-stručne državne vladine organizacije a) Savezni nivo b) Republički nivo

B. Organi i organizcije javne uprave 1. Teritorijalno decentralizovani organi javne uprave: organi uprave autonomnih pokrajina, gradski organi uprave i opštinski organi uprave

2. Funkcionalno decentralizovane organizacije javne uprave:

a) Samostalne javne organizacije SR Jugoslavije: Narodna banka Jugoslavije i Služba za platni promet b) Nedržavne javne organizacije: javna preduzeća, javne ustanove i ostali subjekti javnih službi

III KLASIČNE I OSTALE UPRAVNE OBLASTI A. Klasične upravne oblasti

1. Upravni inostrani poslovi

2. Upravni vojni poslovi

133

3. Upravni unutrašnji poslovi

4. Upravni finansijski poslovi

5. Upravni poslovi pravosudne uprave

6. Upravni poslovi opšts uprave

7. Upravni poslovi ograničenja prava svojine

B. Ostale upravne oblasti 1. Upravni poslovi u privredi

a) Upravni poslovi u poljoprivredi i stočarstvu b) Upravni poslovi u trgovini (spoljašnjoj i unutrašnjoj)

v) Upravni poslovi u industriji i rudarstvu g) Upravni poslovi na području saobraćaja i veza d) Upravni poslovi u zanatstvu ć) Upravni poslovi u komunalnoj delatnosti i graćevinarstvu e) Upravni poslovi u šumarstvu, lovstvu i ribarstvu ž) Upravni poslovi u stambenoj privredi

2. Upravni poslovi u vanprivredi a) Upravni poslovi u zdravstvu b) Upravni poslovi u vaspitanju i obrazovanju v) Upravni poslovi u nauci, kulturi i umetnosti, kao i fizičkoj kulturi g) Upravni poslovi u domenu penzijskog i invalidskog osiguranja d) Upravni poslovi u sferi rada i socijalne zaštite

3. Ostale oblasti IV POSEBNI UPRAVNI POSTUPCI A. Upravni carinski postupak B. Upravni poreski postupak V. Vojni upravni postupci (izbor) G. Upravni postupci u oblasti unutrašnjih poslova D. Upravni postupak u pogledu kontrole platnog prometa Đ. Eksproprijacioni upravni postupak E. Inspekcijski upravni postupci Ž. Upravni postupci u porodičnim odnosima (kod usvojenja i starateljstva) 3. Upravni postupak u pogledu ostvarivanja prava graćana na zdravstvenu zaštitu I. Jedan primer posebnog upravnog postupka na planu univerzitetskog obrazovanja (postupak (re)izbora nastavnika i saradnika

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 12 24 68 6 150

134

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Upravno pravo (opšti dio) Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za izvođenje vježbi 24 sata za stručnu i kliničku praksu; 6 sati za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na upravni proces i upravni spor.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni opcioni 20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni opcioni 25 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

M.Rađenović Upravno procesno pravo Banja Luka Panevropski univerzitet 2005 udžbenik

b/ Dopunska literatura

135

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

136

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.14.025. Menadžment javnih finansija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.14. Fiskalna ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanje predmeta Menadžment javnih finansija, treba da omogući studentima da ovladaju brojnim i složenim kategorijalnim pitanjima i problemima iz šire oblasti javnih finansija, te da budu u stanju da ocene njihov značaj i domet kako sa mikro tako i sa makro ekonomskog aspekta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje značaja i principa na kojima počivaju javne finansije, te usvajanje osnovnih znanja iz sledećih oblasrti: (1) javni rashodi, (2) javni prihodi, (3) poresko pravo (4) carine (5) takse (6) javni zajam

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

NAUKA O JAVNIM FINANSIJAMA Predmet izučavanja javnih finasija, nauka o javnim finasijama kao komleksna multidisciplinarna nauka, doktrine javnih finansija JAVNI RASHODI Teorije o mjestu i ulozi javnih rashoda, Uzroci, granice i djestvo javnih rasoda, načela javnih rashoda, podjela javnih rashoda, efekti javnih rashoda JAVNI PRIHODI Pojam javnih prhoda, Istorijski razvoj javnih prihoda, Podjela javnih prihoda PORESKO PRAVO Pojam i karakteristike poreza, Teorije o opravdanju poreza, poreska sposobnost, granice oporezivanja, ciljevi oporezivanja, poreska načela, klasifikacija poreza, Ekonomska klasifikacija poreza, poreza na imovinu, porez iz prihoda, porez iz rashoda, izbjegavanje plaćanja poreza, Siva ekonomija, Dvostruko pravno oporezivanje, Poreski obveznik, Poreski objekat, poreska osnovica, Poreska stopa, Poreske olakšice, Poreski monizam, Poreski pluralizam, savremeni poreski sistem , Poreski sistem RS, Porez na potrošnju u RS, Porez na imovinu u RS, Porez iz prihoda, Porez na dobit, Pojam budžeta, aspekti posmatranja budžeta, Budžetska načela, Budžetska procedura, Kontrola budžeta, završni račun budžeta, Mjere za uravnoteženje budžetsih prihoda i rashoda, Budžetski sistem RS, Fgondovi, državni trezor, Finansijski program, Državni bilans ili državni iventar, Ekonomski budžet CARINE Istoriski razovjcarina, Podjela carina, Carinski sistem BiH TAKSE Pojam takse, karakteristike takse, Elementi takse, taksena načela, Utvrđivanje visine takse, Klasifikacija takse JAVNI ZAJAM Pojam i karakteristike javnog zajma, Istoriski razvoj javnih zajmova, Klasifikacija javnih zajmova, Stimulansi za upisivanje zajma, Emisija javnih zajmova, Konverzija i konsolidacija javnih zajmova, Otplata ili amortizacija javnog zajma, Bankrot države

137

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 18 24 100 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.01.13.003. Makroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izvođenje vježbi; 12 sata za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni Opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milena Raković Javne finansije i finasijsko pravo Banja Luka Pravni fakultet Banja Luka 2007 Knjiga

138

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

139

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.460. Katedra za komparativno-političke nauke

Predmet/modul 5.04.06.001. Politički menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.04. Politologija

Uža naučna oblast 5.04.06. Politički marketing-menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenta sa osnovnim kategorijalnim sistemom i pojmovima koji se odnose na politički menadžment, upoznavanje sa novim paradigmama savremenog političkog marketinga, pretpostavkama i ograničenjima kreiranja efektivnog političkog marketinga, te osnovama upravljanja političkim marketingom.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva student će steći znanja potrebna za kreiranje osnovnih elemenata političkog marketinga, vođenje političkih razgovora, pripremanje koncepta za razgovor, prikupljanje relevantnih informacija za potrebe razgovra.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uvodna rasprava Nove paradigme političkog marketinga

Determinisanje naučnih pojmova.Definisanje političkog marketinga.Definisanje pojma politički marketing.Začeci političkog marketinga.Opravdanost primjene političkog marketinga. Razvoj tehnike komunikacije. Razvoj političkih kadrova2.Razrada opštih elemenata političkog marketinga. Determinisanje pojma političko tržište. Determinisanje pojma politički potrošač. Determinisanje pojma politički proizvod.Nepipljivost političkog proizvoda. Kvarljivost političkog proizvoda. Heterogenost političkog proizvoda. Simultanost proizvodnog i uslužnog procesa. Odsustvo sopstvenosti politi. uslužnog proizvoda. Koncept političkog uslužnog proizvoda. Nivo pružanja političke usluge. Sistem političkog uslužnog proizvoda. Kvaliteta političkog uslužnog proizvoda. Organizacijske paradigme kvalitete usluge. Identifik.dimenzija kvaliteta političkog uslužnog. Otkrivanje karakteristika kvaliteta političkog uslužnog. Identifikovanje potrošačeve percepcije o kvalitetu političke. Analiza kvaliteta političkog uslužnog. Upravljanje i unapređenje kvaliteta političkog. Upravljanje kvalitetom politič. uslužnog. Elementi unapređenja kvaliteta političkog. Determinisanje instrumenata političkog marketinga. Program kojim se postiže brzi. Kreiranje prihvatljive razlike i razloga neopredeljenoj. Kako osmisliti ,,prodaju,, političkog proizvoda, Kako ostvariti politički ,,profit. Problemi u vezi političke elaboracije političkog proizvoda, Orijentacija na sondažu javnog mnjenja. Princip savremenog političkog marketinga. Analiza opštih pretpostavki kreiranjaizbornog političkog programa.Identifikovanje i

140

respektovanje srpskih specifičnosti.Specifičnosti političkog.Specifičnosti ekonomskog.Specifičnosti balkanske i srpske.Problematiziranje glavnih slabosti srpske. Analiza unutrašnje kulturne i spoljašnjeg. Analiza unutrašnje kulturne sredine i spoljašnjeg. Analiza moralno-etičkih sudova u međunarodnim odnosima, Završetak hladnog rata i nastavak globalizacije i internacionalizacije. Revolucioniranje informacija i sredstava. Otvoreno je pitanje prava na međunarodnu, Povećanje značaje ekologije i zaštite čovekove životne sredine. Evolucija ljudskih prava. Opšte karakteristike promena u međunarodnim odnosimaNova merila i kriterijumi u međunarodnim odnosima. Savremene doktirne u međunarodnim. Analiza postkomunističkih reformi i procesi tranziciologije savremenog srpskog društva. Opšti okviri zapadne tranzitologije i naša očekivanja. Teorijski izvori zapadne tranzitologijeTeorijske greške zapadne tranzitologije Istoka. Teorija i praksa tranzicije etike. Stipuliranje novih etičkih okvira. Procena šansi na etici baziranog menidžmenta. Postkomunističke reforme srpskog društva. Svet u kojem nam je preostalo da živimo. Postupak osmišljavanja elemenata političkog marketinga. Dijagnoza socio-političke situacije. Postupak dijagnoze socio-političke situacije. Izrada prethodne studije. Metodologija za dijagnosticiranje socio-političke situacijeAnaliza političke situacije. Definisanje političke izborne strategije. Definisanje političkog sloganaOdređivanje glavne izborne teme i slogana. Definisanje stila izborne kampanje. Aktivnost izgradnje kredibiliteta izbornog kandidata. Izgradnja imižda političke ličnosti. Definisanje ciljne grupe biračkog tela.Ideje u vezi promovisanja sklonosti izgradnji strategije društveno –ekonomskog razvoja Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa -bez rasta i strataterije održivog razvoja. Model usporednog trošenja prirodnih resursa, prividnog rasta i strategije održivog razvoja. Model demokratskog društva, savremene i otvorene tržišne privrede sa strategijama održivog. Sidra budućeg srpskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja. Osnovne premise strategije demokratskog društva i otvorene tržišta. Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i sveobuhvatnih Pretpostavke i ograničenja kreiranja efektivnog političkog marketinga Ispitivanje efikasnosti političke komunikacije. Značenje neverbalne komunikacije. Dimenzije neverbalnog ponašanja. Aspekti neverbalne komunikacije. Vokalna ekspresija. Facijalna. Gestovna. Posturalna. Proksemička ekspresija. Osmišljavanje proporcija tela da bi osvojili onog ko nam. Kreiranje zdravog načina života političara. Dekoracija i negovanje samog sebe da bi se dopali okolini. Odevanje u skladu sa imidžom kojeg želimo. Teorije o upotrebi jezika. Jezik komunikacije među ljudima. Šizofreni oblici upotrebe jezika. Specifičnosti političkog jezika i govora. Aktuelna balkanska paradigma- ekonomski. Ponašanje slovenačkih ekonomskih manipulatora i nacionalšovinista. Ponašanje hrvatskih nacionalšovinista.Ponašanje muslimanskih nacionalšovinista. Ponašanje srpskih nacionalšovinista, Napuštanje jugosloveneske političke ideje i ponašanje nacinalšvinističkih elita. Kreiranje sopstvenog političkog govora i jezika za razgovor. polazne osnove za kreiranje izbornog marketing-programa političke partije. Determinisanje političke kulture u odnosu na potrebu za tolerancijom. Determinisanje političke kulture. Razvoj potrebe za političkom tolerancijom. Sloboda političkog organizovanja i razvvijanje sklonosti prema radu. Sloboda političkog organizovanja. Razvitak etičkih fenomena u odnosu prema radu, Osnovni postulati za kreiranje izbornog političkog programa političke organizacije. Postuliranje instrumenata političkog –miksa. Politički proizvod (program). Kanali distribucije. Elementi političkog promotivnog-miksa. Determinisanje ciljnog auditorija. Kreiranje poruke i informacije reč političarova Komunikacija kao bazični instrument političkog marketinga Komunikacijsko-informacijska kultura razgovaranja, Razgovor sa samim sobom: mišljenje Komunikacijska upotreba emocionalne inteligencije, karakternih osobina i temperamenta, Objašnjenje koncepta emocionalna inteligencija. Temperament kao osobina ličnosti. Karakter i karakterne osobine ličnosti.Ubeđivanje i prepirka. Svojstva uspešnog ubeđivača, Prepirka i kako biti u pravu. Opšti elementi. Pravila erističke dijalektike. Tehnika. Nerviranje. Upotreba paradoksalne tvrdnje. Odbnijanje priznanja. Prepirka oko nepobitnih činjenica. Upotreba poslednjeg. Umeće vođenja političkih razgovora. Definisanje pojmova. Pretpostavke za uspešno razgovaranje. Pripremljenost za razgovaranje. Potreba za. Zadovoljavanje pregovarača potrebom za saznanjem. Osećanje kritičke tačke u razgovoru. Razgovor pretpostavlja razmenu ideja Pripreme za razgovore. Kreiranje plana. Upoznaj samog sebe. Upoznaj temu razgovora i sagovornika. Predviđanje kritičnih faza razgovora. Upoznaj samog sebe. Definisanje sadržaja

141

razgovora. Kreiranje retoričkih sredstava izražavanja. Tehnička priprema razgovora Započinjanje razgovora Tehnike započinjanja razgovora. Preporuke za započinjanje razgovora. Prikupljanje informacija za potrebe. Ciljevi. Tehnika postavljanja pitanja sagovornikuPostavljanje zatvorenih pitanja sagovorniku. Postavljanje otvorenih pitanja sagovorniku. Postavljanje retoričkih pitanja sagovorniku. Postavljanje prelomnih pitanja sagovorniku. Postavljanje meditirajućih pitanja sagovornikuLogički redosled postavljanja pitanja. Tehnika slušanja sagovornika. Tehnika informisanja sagovornika. Kontrolisanje sagovornikovih reakcija. Psihološke osnove reakcije sagovornika. Problemi kod informisanja sagovornika. Selekcija argumenata za razgovoreCiljevi i metode argumentisanja. Pomoćni elementi argumenatisanja. Retoričke metode, spekulativne tehnike i taktika argumentisanjaKontrola upotrebljenih argumenata. Načini neutralisanja prigovora sagovornika. Ciljevi i filosofija neutralisanja prigovora. Vrste prigovora i pristupi njihovom neutralisanju. Metode, tehnike i taktika neutralisanja prigovora. Zaključivanje i privođenje kraju razgovora.Upravljanje političkim sastancima.Skica za pregovaranje s poslovnim partnerima Definisanje problema, Pretpostavke uspešnog pregovaranja. Pregovararanje kao razmena ideja. Kako manipulisati ljudima ? Razlozi za osnivanje društvenih grupa i organizacija. Opšta karakteristika savremenih pokreta. Ciljevi i protagonisti novih društvenih pokreta. Raspad ideje o državi blagostanja. Marketing osnova i program društvenih organizacija. Istraživanje marketinga društvenih grupa. Instrumenti marketing-miksa. Politika društvenog proizvoda. Politika cena. Politika kanala distribucije. Politika promotivnog-miksa Upravljanje političkim marketingom Planiranje i primena političkog marketinga, Organizovanje i vođenje izborne kampanje

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 96 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija) Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad

142

metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Politički menadžment Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

143

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.14.027. Poreski menadžment i poreski konsalting

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.14. Fiskalna ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Izučavanje predmeta Poreski menadžment treba da omogući studentima da ovladaju brojnim i složenim kategorijalnim pitanjima i problemima iz šire oblasti poreske politike te da steknu steknu osnovna znanja iz oblasti poreskog menadžmenta i da budu sposobni da spoznaju njihov značaj i uticaj kako sa mikro tako i sa makroekonomskog aspekta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje značaja i uticaja poreza na makro i mikro nivou, načina funkcionisanja različitih tipova poreza, te upoznavanje poreskog sistema Republike Srpske / BiH. Student će moći da analizira uticaj i relevantnost različitih tipova poreza na donošenje konkretnih poslovnih odluka.

Savladane vještine: Tumačenje različitih zakonskih propisa koji regulišu poreze i njihovog uticaja i relevantnosti na postojeće poslovanje preduzeća i na donošenje konkretnih poslovnih odluka (poreski konsalting).

Sadržaj predmeta:

POJAM, KARAKTERISTIKE I RAZVOJ FINANSIJSKOG PRAVA, PORESKA TERMINOLOGIJA (PORESKI OBVEZNIK, PORESKI OBJEKAT, PORESKA OSNOVICA, PORESKA STOPA I PORESKE OLAKŠICE), POJAM I KARAKTERISTIKE POREZA, TEORIJE O OPRAVDANOSTI UVOĐENJA POREZA, PORESKA NAČELA (FINANSIJSKA, EKONOMSKA, SOCIJALNO-POLITIČKA I PORESKO-TEHNIČKA NAČELA), PORESKA SPOSOBNOST, PORESKI SISTEM, KLASIFIKACIJA PORESKIH SISTEMA, PORESKI MONIZAM, PORESKI PLURALIZAM, GRANICE OPOREZIVANJA, CILJEVI OPOREZIVANJA, FISKALNI CILJEVI OPOREZIVANJA, EKSTRA FISKALNI CILJEVI OPOREZIVANJA, KLASIFIKACIJA POREZA – KLASIČNA KLASIFIKACIJA, EKONOMSKA KLASIFIKACIJA POREZA, POREZI NA IMOVINU, POREZI IZ PRIHODA, POREZ NA DOHODAK, POREZI IZ RASHODA, POREZ NA DODATU VRIJEDNOST, NEPOSREDNI POREZI U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZI NA IMOVINU U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZI IZ PRIHODA REPUBLIKE SRPSKE, POREZ NA DOBIT PREDUZEĆA U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZ NA DOHODAK U REPUBLICI SRPSKOJ, POREZ NA DODATU VRIJEDNOST U BOSNI I HERCEGOVINI, AKCIZE (TROŠARINE U BOSNI I HERCEGOVINI), PORESKA EVAZIJA – IZBJEGAVANJE

144

PLAĆANJA POREZA, POJAVNI OBLICI PORESKE EVAZIJE, FAKTORI PORESKE EVAZIJE, PREVALJIVANJE POREZA (NAMJERNO I NENAMJERNO), FAZE KOD PREVALJIVANJA POREZA, FAKTORI KOD PREVALJIVANJA POREZA, SIVA EKONOMIJA. FAKTORI SIVE EKONOMIJE. POJAVNI OBLICI SIVE EKONOMIJE, SIVA EKONOMIJA U REPUBLICI SRPSKOJ, SPREČAVANJE PRANJA NOVCA U BOSNI I HERCEGOVINI, DVOSTRUKO PRAVNO OPOREZIVANJE, POJAVNI OBLICI DVOSTRUKOG OPOREZIVANA, PORESKA KONTROLA I REVIZIJA, POJAM PORESKE KONTROLE, VRSTE PORESKE KONTROLE, UPRAVA ZA INDIREKTNO OPOREZIVANJE, ORGANIZACIJA I FINANSIRANJE UPRAVE ZA INDIREKTNO OPOREZIVANJE I UVOĐENJE POREZA NA DODATU VRIJEDNOST, PRAKTIČNA PRIMJENA POREZA NA DODATU VRIJEDNOST U BOSNI I HERCEGOVINI, PORESKA UPRAVA U REPUBLICI SRPSKOJ, INSPEKTORIJAT U REPUBLICI SRPSKOJ

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 24 96 10 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.01.13.003. Makroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi; 10 sati za istraživanje izvora; 24 sata za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na poreski menadžment i

145

poreski konsalting.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. Dr Milena Raković FINANSIJSKO PRAVO I KONTROLA Banja Luka Pravni fakultet

Banja Luka 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

146

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.360. Katedra za međunarodne ekonomske odnose

Predmet/modul 5.01.08.001. Teorija međunarodnih ekonomskih odnosa

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.08. Međunarodna ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Generalni cilj i zadatak, jeste, s jedne strane, upoznavanje savremene teorije, metoda i tehnika uključivanja u međunarodno okruženje, a s druge strane, utvrđivanje metoda, tehnika i instrumenata kojim se postiže uspešnost u rešavanju otvorenih ekonomskih problema i pitanja na međunarodnom tržištu. Zatim, cilj je ukazati na značaj međunarodnih ekonomskih odnosa, s obzirom na započete svetske procese globalizacije bezbednosti, politike, privrede, finansija, tehnologije, ekologije, znanja, informacija i komunikacija, kao i internacionalizacije poslovanja kompanija.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim usvajanjem modula znanja planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da razumije savremene paradigme međunarodnih ekonomskih odnosa, kao i faktore koji determinišu ove odnose i savremene tendencije u razvoju međunarodne ekonomije i menadžmenta usluga. Kroz savladavanje ovog programa studenti će se upoznati i sa međunarodnim finansijama i međunarodnim finansijskim institucijama, kao i strategijama uključivanja u svetski proces globalizacije. Prilikom unutrašnjeg i međunarodnog poslovanja, koristeći stečena znanja iz ove naučne discipline, student će moći da spozna značaj korištenja savremenih metoda menadžmenta, inovativnog preduzetništva, bazičnog, izvoznog i međunarodnog marketinga, odnosno naučnih metoda i tehnika za potrebe globalnog međunarodnog poslovanja.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Teorija međunarodnih ekonomskih odnosa Polazne osnove međunarodnog poslovanja Međunarodno poslovanje preduzeća, Uticaj promena u makroekonomskoj teoriji i međunarodnoj praksi na savremeno poslovanje preduzeća, Uvažavanje Zakona održavanja i Zakona razvoja Sveta Istraživanje odnosa između međunarodne trgovine, međunarodne podele rada i privrednog razvoja Definisanje pojma međunarodna trgovina, Definisanje pojma međunarodna podela rada, Analiza odnosa između međunarodne razmene i privrednog razvoja, Analiza odnosa između spoljne trgovine i procesa privrednog razvoja, Analiza odnosa između makroekonomske politike i spoljnotrgovinske politike, Analiza efekata promena odnosa razmene, Nastanak liberalnog kapitalizma i uloga protentatizma u razvoju inovativnog preduzetništva i međunarodne razmene Teorije međunarodne trgovine, Merkantilistička koncepcija spoljne trgovineLiberalistička koncepcija spoljne trgovine, Teorija apsolutnih prednosti Adama Smita, Teorija relativnih prednosti Davida Rikarda, Zakon recipročnosti tražnje Džorža Stjuarta Mila, Teorija komparativnih troškova, Protekcionistička teorija spoljne trgovine, Intervencionistička teorija spoljne trgovine, Spekulativne teorije spoljne trgovine, Mahalupov multiplikator spoljne trgovine, Olinova teorija komparativnih prednosti, H-O-S model, Haberlerova teorija stabilnih deviznih kurseva, Linderova spoljnotrgovinska teorija, Prebiš-Mirdal-Singerova spoljnotrgovinska teorija, Teorija međunarodnog ciklusa proizvoda, Teorija globalnih konkurentskih prednosti, Teorija međunarodne trgovine bazirane na paradigmi savremene tehnologije, Analiza tehnološkog gepa, Analiza izvoza licence, Analiza ekonomije obima, Analiza ekonomije cilja i znanja, Teorije međunarodne trgovine

147

bazirane na direktnim ulaganjima Spoljna trgovina u uslovima oligopola Definisanje oligopola, Trgovina homogenim proizvodima na oligopolskom tržištu Spoljna trgovina u uslovima monopolske konkurencije na tržišt, Definisanje monopolskog tržišta, Teorijska analiza monopolističke konkurencije i proizvodne diferencijacije, Koncept diferencitranja proizvoda, Koncept idealnog proizvoda, Koncept naklonosti ka raznovrsnosti, Teorijska analiza strukture asortimana u odnosu na pravce spoljne trgovine u uslovima monopolske konkurencije, Torijska analiza obima i koristi od spoljne trgovine u uslovima monopolske konkurencije, Inter i intra-industrijska trgovina, Efekti od trgovine u uslovima monopolističke konkurencije Intra-industrijska spoljna trgovina, Oblici intra-industrijske spoljne trgovine, Vertikalna diferencijacija proizvoda, Horizontalna diferencijacija proizvoda, Karakteristike zemalja sa intra-industrijskom spoljnom trgovinom, Merenje intra-industrijske spoljne trgovine, Bazični indeksi, Indeksi za korekciju trgovinske ravnoteže, Alternativni indeksi, Vrste i karakteristike polutržišta u post-komunističkim zemljama sa, jakim centralističko-državnim elementima privređivanja i oblicima trgovine Međunarodna trgovinska politika i strategija Uslovi spoljnotrgovinske politike, Instrumenti spoljnotrgovinske politikeIstraživanje uticajadeviznog kursa na cene: fluktuirajući, fiksni i kurs ravnoteže, Uticajcarinskih opterećenja na izvozne cene, Uticaj izvoznih podsticaja na izvozne cene, Uticaj kvantitativnih mera međunarodne trgovinske politike na izvozne cene, Uticaj protekcionističkih mera trgovinske politike na cene i cene prodaje, Izvozne cene korigovane merama međunarodne trgovinske politike, Pravni okviri međunarodnih ekonomskih odnosa, Međunarodno privredno pravo, Spontana unifikacija prakse međunarodne trgovine putem stvaranja autonomnog pravnog poretka, Zvanična unifikacija međunarodnog privrednog prava putem međunarodnih foruma, Unifikacija međunarodnog privrednog prava putem normativizacije postojeće trgovačke prakse, Unifikacija međunarodnog privrednog prava putem međunarodnih konvencija, Međunarodna trgovinska politika na savršenom tržištu, Definisanje pojmova, Istraživanje dejstava carina na izvoz, Međunarodna trgovinska politika na savršenom tržištu, Međunarodna trgovinska politika u uslovima jednostrane monopolske moći Identifikovanje domaće ili interne monopolske moći u odnosu na perfektnu inostranu konkurenciju , Identifikvoanje strane monopolske moći, Strateška spoljnotrgovinska politika, Strategije izvoznih orijentacija, Strategija uvoznih orijentacija, Ocena atraktivnosti zemlje na svetskoj investicionoj mapi kao rezultata vođenja aktivne spoljnotrgovinske politike Ocena efikasnosti spoljne trgovine Elastičnost izvoza i uvoza prema cenama, Elastičnost izvoza i uvoza prema nacionalnom dohotku Savremene paradigme međunarodnih ekonomskih odnosa Karakteristične promene u okruženju koje determinišu savremene međunarodne ekonomske odnose Dominacija svetskog procesa globalizacije u odnosu na klasične međunarodne ekonomske odnose, Rasprava o konceptu suverenosti, Ključne transformacije procesa globalizacije, Promena uloga u procesu globalizacije,Porast značaja Evropske unije u procesu globalizacije, Promene u orijentaciji japanskih kompanija, Produbljivanje dužničke krize, Novi izazovi procesa globalizacije za istočnu grupu zemalja, Značaj transnacionalnih kompanija u procesu globalizacije, Uloga SAD u procesu globalizacije, Teorija međunarodnih odnosa globalizma, Uloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija, Osnovna područja i faktori globalizacije, Osnovna područja, faktori i oblici globalizacije, Strukturisanje novog svetskog razvoja i poretka, Globalni odnosi na svetskom tržištu, Ključne promene u međunarodnoj razmeni, Međuzavisnost tehnologije i međunarodne trgovine, Globalni aspekti tehnoloških promena, Međuzavisnost portfolio i direktnih investicija i međunarodne trgovine Savremene tendencije u razvoju međunarodne ekonomije i menidžmenta usluga, Determinisanje savremene uslužne ekonomije, Razvojinovativnog preduzetništva i novog sektora poslovnih usluga, Glavne razvojne tendencije ekonomije usluga, Međunarodno berzansko poslovanje, Obeležja berzanskog poslovanja, Međunarodne dimenzije uslug, Razlozi za međunarodnu razmenu usluga, Klasifikacija usluga prema mogućnostima internacionalizacije, Specifičnosti ponašanja preduzeća u procesu internacionalizacije usluga Obeležja savremene imperijalne kapitalističke ekonomije Imperijalna ekonomija multinacionalnih kompanija prema, kriterijima transakcionih troškova iponašanja preduzetnika, Analiza neoklasične teorije rasta preduzeća, Prikaz postkejnezijanske ekonomske teorije rasta preduzeća, Transakcijske paradigme preduzeća u okruženju, Analiza savremenih preduzetničkih mreža, Tržišne implikacije transakcijske paradigme savremenog preduzeća, Kreiranje preduzetnog miljea koji privlači sveži capital, Analiza globalnog tržišta, marketinga i preduzetništva, Karakteristike imperijalne ekonomije u kontekstu savremene simbolske ekonomije Međunarodne finansije i finansijske institucije sa sistemom institucionalizacije svetske privrede Nove paradigme međunarodnih poslovnih finansija, Koristi od međunarodnih tokova kapitala, Savremeni međunarodni finansijski tokovi međunarodnog tržište kapitala Međunarodni monetarni sistem Međunarodne finansijske organizacije, Pristup analizi međunarodnih finansijskih dimenzija, Međunarodne finansijske institucije, IBRD - Međunrodna banka za obnovu i razvoj, IDA - Međunarodno udruženje za razvoj, IFC – Međunarodna finansijska korporacija, Fondovi za rekonstrukciju, obnovu i razvoj. Iistem institucionalizacije svetske privrede, Obeležja međunarodne razmene , Obeležja transnacionalnih kompanija, Stepeni razvoja izvoznog-međunarodnog marketinga i međunarodne

148

kompanije, Stepeni razvoja izvoznog-međunarodnog marketinga, Stepeni razvoja međunarodnog preduzeća, Analiza oblika delovanja transnacionalnih kompanija u svetskoj privredi, Obleležja institucija međunarodnih ekonomskih odnosa, Ekonomske organizacije Ujedinjenih nacija, OECD – Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj Obeležja procesa integracija svetske privrede, Pristup analizi međunarodnih ekonomskih dimenzija, Funkcionisanje Evropske unije, Svetska trgovinska organizacija Analiza različitih dimenzija značajnih za međunarodne ekonomske odnose, Pristup analizi međunarodnih političko-normativnih dimenzija, Pristup analizi međunarodne tržišne i potrošačke dimenzija, Analiza pravaca postkomunističkih transformacija i međunarodno orkuženje, Analiza post-jugoslovenskog ekonomskog prostora

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 80 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.06.04.005. Mundologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA

149

Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Teorija međunarodnih ekonomskih odnosa

Sremska Kamenica MM College 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Dr Jelena Kozomora Spoljnjotrgovinsko poslovanje Beograd Beseda Beograd 2001 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

150

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je upoznavanje studenata sa karakteristikama samostalnog preduzetničkog biznisa, osnovnim principima njegovog osmišljavanja, pokretanja i uspješne implementacije. Jedan od ciljeva je i uticaj na tok procesa razvijanja poslovnih ideja, kao i usvajanje znanja iz metodologije izrade i sadržaja biznis plana preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom Preduzetnička ekonomija student će biti osposobljen da razumije karakteristike preduzetničke ekonomije, ostvari savremeni pristup u organizaciji poslovnog poduhvata, primjeni znanja iz domena upravljanja preduzetništvom, prepozna i razumije način na koji porezi utiču na preduzetničku ekonomiju, prepozna relevantne rizike u implementaciji poslovnog poduhvata i definiše mjere osiguranja od rizika, te da izradi poslovni plan. :

Savladane vještine: Izrada biznis plana

Sadržaj predmeta:

I MENADŽMENT I BUDUĆNOST, Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanje preduzeća, Karakteristike savremenog menadžmenta, Kvalitet kroz upravljanje ljudskim resursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Proces promjena organizacione strukture OSNOVNE KARAKTERISTIKE SOCIJALISTIČKOG I PREDUZETNIČKOG DRUŠTVA SAVREMENI PRISTUP ORGANIZACIJI PREDUZETNIČKE EKONOMIJE, Osnovna načela organizovanja preduzetničke ekonomije, Pristup organizaciji kao sistemu, Pojam sistema, Kolo povratne sprege, Organizacioni sistemi, Ciljevi sistema, Vrste sistema, Entropija organizacionih sistema, Organizacioni sistem posmatran kao “crna kutija”, Preduzeće kao upravljiv sistem, Formalna organizaciona struktura Neformalna organizacija, Interesne grupe, Prijateljske grupe, Karakteristike grupa, Oblici komunikacije neformalne organizacije, Proces organizovanja, Teorija z, «Exellence» u menadžmentu, između klasične i inovativne organizacije, Osnovni principi savremenog menadžmenta, Pitanja za raspravu PREDUZETNIŠTVO, Pojam i definisanje preduzetništva, Menadžment u preduzetništvu, Pojam menadžmenta, Definicije menadžmenta, Odnos preduzetništva i menadžmenta, Karakteristike preduzetništva, Inovacije i tržište, Tipovi inovacija, Preduzetništvo u SAD, Preduzetništvo u EVROPI, Razlike između tradicionalnog i preduzetničkog menadžmenta, Osobine preduzetnika, Uspješni poslovni ljudi – rekli su o sebi i biznisu, Tipovi preduzetnika, Preduzetništvo kao obilježje tržišne privrede, Preduzetništvo i vrste biznisa u budućnosti, Menadžment i menadžeri, Vrste menadžera, menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri prvog nivoa, Generalni i funkcionalni menadžeri, Karakteristike menadžera, Zadaci menadžera, Liderstvo, Definicija liderstva, Pojam liderstva, Uloga moći u liderstvu, Liderstvo i menadžment, Liderstvo u poslovnim organizacijama, Timski rad: način da se postigne uspjeh, Značaj liderstva, Testovi, Test ličnosti - jeste li tip preduzetnika, Posjedujete li pravu poslovnu ideju V PREDUZETNIČKI MENADŽMENT KAO PROCES, Planiranje, Proces i sadržaj planiranja, Vrste planova, Swot analize u funkciji donošenja strateških preduzetničkih odluka, Planiranje

151

ciljeva organizacije, Određivanje ciljeva organizacije kao razlog njenog postojanja, Vizija i misija, Vizija, Misija, Pitanja za raspravu, Organizovanje, Proces organizovanja, Vrste organizacionih struktura, Prosta organizaciona struktura, Funkcionalna organizacija, Diviziona organizaciona struktura, Projektna organizacija, Matrična organizacija, Inovativna organizacija, Savremene organizacione strukture, Horizontalna korporacija, Reinžinjering, Dinamička organizaciona mreža, Razlike između klasične i inovativne organizacije, Karakterisitke organizacijske promjene kao globalna pojava, Uzroci otpora promjenama, Modeli organizovanja i razvoja preduzetništva, Inkubatori kao model razvoja malog biznisa, Vrste preduzetničkih inkubatora, Usluge inkubatora, Specifičnosti prakse u razvoju inkubatora, Klasteri kao novi model razvoja malih i srednjih preduzeća, Trendovi razvoja klastera, Uloga i važnost klastera kao model razvoja malih preduzetnika, Lizing, Zašto je značajan lizing?, Vrste lizinga, Prednosti nabavke opreme na lizing, Franšizing, Ugovor o franšizi, Kako franšizer podučava franšizante, Oblici franšizinga, Prednosti i nedostaci franšizinga, Korporacija, Karakteristike korporacije kao oblika organizovnja, Džoint venčer (Joint Venture) kompanije, Partnerstvo ili ortakluk, Prednosti i nedostaci partnerstva, Komanditno društvo, Inokosno preduzeće, Pitanja za raspravu, Vođenje i motivisanje, Uvodne napomene, Pojedinci – osnovna jedinica analize, Svojstva ljudskih bića, Tipovi ličnosti, Introvertna i ekstrovertna ličnost, Integraciona i dezintegraciona ličnost, Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost, Autentične i neautentične ličnosti, Način odbrane ličnosti na frustracije, Motivacija, Pristupi motivaciji, Teorija hijerarhije poteba, Novac i motivacija, Dizajniranje poslova kao osnova motivacije, Motivacija: «šargarepa i štap», Stilovi vođenja u nekim razvijenim zemljama, Neke karakteristike stila vođenja u Evropi, Osnovne karakteristike američkog stila vođenja, Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja, Potreba za inovacijama u vođenju, Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje, Pitanja za raspravu, Kontrolisanje,Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta, Upravljanje sistemom kvaliteta, Evolucija kvaliteta, IT kontrola, QC kontrola kvaliteta, QA kontrola kvaliteta, QM sistem kontrole kvaliteta, TQM – sistem totalnog upravljanja kvaliteta, Proces kontrolisanja, Povezanost planiranja i kontrolisanja, Pravila kontrolisanja, Standardi kvaliteta serije ISO 9000, Finansijski pokazatelji kao mjerilo efikasnosti preduzeća, Analiza likvidnosti, Analiza upravljanja zalihama, Analiza dugoročne finansijske pozicije preduzeća, Analiza profitabilnosti, Ostali finansijski pokazatelji uspješnosti poslovanja, Analiza rentabilnosti, Kriterijumi za mjerenje likvidnosti KARAKTERISTIKE MALOG PREDUZEĆA – MALOG BIZNISA, Mogući kriteriji definisanja malog preduzeća, Kvantitativni faktori definisanja malog biznisa, Kvalitativni kriteriji definisanja malog biznisa, Snage i slabosti malih preduzeća, Snage malih preduzeća, Slabosti malih preduzeća, Mala i velika preduzeća – prednosti i razlike ULOGA POREZA U RAZVOJU PREDUZETNIŠTVAVrste poreza, Porez na dodatu vrijednost –PDV, Razlike između PDV-a i poreza na promet, Osnovne karakteristike PDV – a, Šta je to porez na dodatnu vrijednost – PDV?, Koje su prednosti i mane PDV-a?, Prednost PDV-a, Negativne strane PDV-a, Šta traži eu (VI evropska direktiva)?, Kako to rade druge zemlje, Osnove bih modela PDV-a, Makroekonomske implikacije PDV-a, Uticaj pdv-a na poslovanje preduzeća i internu ekonomiju, Uticaj na zalihe sirovina i repromaterijala i zalihe gotovih proizvoda, Uticaj na vođenje knjiga, Uticaj na tržišni položaj, Sadržaj zakona o PDV-u, Šta je predmet oporezivanja, Ko su poreski obveznici, Kada nastaje poreska obaveza, Šta ulazi u poresku osnovicu, Poreske stope, Ulazni i izlazni PDV i pravo na povrat, Registracija poreskih obveznika, Način i tehnika obračunavanja PDV-a, RIZIK I OSIGURANJE U PREDUZETNIŠTVU, Oblici rizika, Programirano upravljanje rizikom, Izbor metode upravljanja rizikom, Osiguranje i vrste rizika, Pitanja za raspravu POSLOVNI PLAN – BIZNIS PLAN,Uloga i značaj poslovnog plana, Namjena biznis plana, Prezentacija biznis plana, Nekoliko napomena za pisanje biznis plana, Anatomija biznis plana, Naslovna stranica, Rezime plana, Opis preduzetničke ideje, Tržišni pokazatelji, Izvedbeni plan, Marketinški plan, Cijene,. Distribucija, Promocija, Menadžment, Procjena rizika, Finansijski pokazatelji,Bilans stanja, Bilans uspjeha, Prelomna tačka rentabilnosti, Ocjena uspješnosti, Primjerak biznis plana «punionica pitke vode»

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 18 82 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

152

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

153

Prof. dr Željko Baroš Preduzetništvo i preduzetnički menadžment Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

154

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.460. Katedra za komparativno-političke nauke

Predmet/modul 5.04.01.007. Reinženjering i repozicioniranje BiH/RS

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.04. Politologija

Uža naučna oblast 5.04.01. Politička teorija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje znanja iz područja reinženjeringa (skokovitnih promena) i repozicioniranja (promena razvojnih pravaca), radi osmišljavanja nove strategije kulturnog, socijalnog, ekonomskog i tehnološkog održivog razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Jedan od ciljeva je da se studentu ukaže na najznačajnije potencijale i najatraktivnija područja za otpočinjanje ili proširivanje poslovne djelatnosti.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Identifikovanje šansi i mogućnosti, pretnji i opasnosti koje determinišu elemente buduće strategije održivog kulturno-civilizacijskog, društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Strategije reinženjeringa (skokovitih promena) i repozicioniranja (promene pozicije) Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom alternativnih rešenja. Definisanje problema. Definisanje promena i metodološki pristup upravljanja promenama. Upravljanje promenama. Reinženjering i daunizing kao strateški pristup upravljanja skokovitim promenama. Reinženjering poslovnih procesa. Polazne osnove reinženjeringa. Uloga teorije u procesu transformacija. Reinženjering poslovnih procesa. Ko i kada sprovodi reinženjering poslovnih procesa. Sadržaji promena, Radikalne promene radnih jedinica idu od funkcionalnih odelenja prema procesnim timovima, Poslovi se menjaju i ta promena ide od jednostavnih radnih zadataka prema višedimenzionalnom radu, Pripreme za posao se menjaju – od obuke prema obrazovanju, od “kako “ raditi prema “zašto” raditi. Promena kriterijuma za procenjivanje i ocenjivanje radnog doprinosa i načina nagrađivanja zaposlenih, Promena kriterijuma za napredovanje, zaposlenih u organizaciji, Promena vrednosti: od zaštitnih prema produktivnim, Promena menidžera se kreće od nadzornika u trenere, Promene od hijerarhijskih prema organizacionim strukturama, Izvršni rukovodioci se u toku reinženjeringa poslovnih procesa penju stazom od zapisničara prema liderima. Alternativni izbori rešenja aktualnih problema i otvorenih pitanja. Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa - bez rasta i strataterije održivog razvoja. Model usporednog trošenja prirodnih resursa 67 i prividnog rasta i strategije održivog razvoja . Model etno-građanskog demokratskog društva, savremene i otvorene tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja. Sidra budućeg građamskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede sa održivim razvojem. Osnovne premise strategije građanskog demokratskog društva sa kontrolisanom otvorenom socijalno ržišnom privredom. Izbor modela skokovitnih promena i repozicioniranja sa sveobuhvatnim reformama. Izbor modela skokovitih promena i repozicioniranja. Istorijsko nasleđe koje determiniše sadašnjost. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Negativne istorijske prepreke emokratskom

155

ustrojstvu bosansko-hercegovačkog društva. Paradigme koje su uzrokovale rasprade državnih zajednica Južnih Slovena. Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora. Ocena projekta - jedinstvena BiH. Ocena projekta – dostizanje standarda Zapadne Evrope. Ocena projekta – oponašanje vrednosti Zapadne Evrope. Ocena projekta – etnicistička država s državnom privredom ili demokratsko društvo s privatnom privredom. Identifikovanje prepreka, šansi i mogućnosti održivog društveno-ekonomskog razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Identifikovanje prepreka i šansi svetske pojave i procesa globalizacije i internacionalizacije poslovanja. Respekovanja promena izazvane svetskom pojavom i svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije. Implikacije transakcijske ekonomske paradigme. Pozicija Republike Srpske i Bosne i Hercegovine u svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije poslovanja. Polazne osnove u analizi. Istraživanje globalne ekonomije. Istraživanje globalnih razvojnih trendova i izazova strategijskog državnog i preduzetnog menidžmenta. SWOT-Analiza resursa, snage i slabosti, ograničenja i pretnji koji omogućuju obnovu i održivi razvoj Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Analiza snage i slabosti Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Koncept i strategije održivog razvoja RSp i BiH, Regionalna reintegracija kao odgovor malih i nerazvijenih na globalizaciju, Masovno obrazovanje – kreiranje društva znanja. Opasnosti koje nam prete zbog neiskoristenog znanja i nerazumevanja globalnih procesa u bližem i širem okruženju. Kakavo će izgledati razvijeno okruženje Zapada 2050. godine?. Nove paradigme koje će determinisati strategiju tehnološkog razvoja preduzeća. Promene u sistemu funkcionisanja preduzeća koje determinišu njegovu buduću strategiju društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja. Otvorena pitanja koja ograničavaju strateške i skokovite promene produzeća. Preduzeće će i u budućnosti ostati preduzeće. Identifikovanje područja kulturno-civilizacijskih i tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja preduzeća. Prelaz građana Republike Srpske i Bosne i Hercegovine iz zone sumraka, beznađa i haosa ka kulturno-civilijazicjskom i socijalno-ekonomskom održivom razvoju. Strategije prelaza od ratova ka miru. Neka od istorijskih nasleđa koja stoje na putu prelaza od rata ka miru. Nove paradigme koje omogućavaju prelaz od rata ka miru. Međunarodne obaveze koje osiguravaju prelaz od rata ka miru. Prelaz od neodrživog ka održivom razvoju. Nove paradigme i savremena obeležja društveno-ekonomskog rasta i razvoja. Ograničenja koja determinišu održivi socijalno-ekonomski razvoj Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, modela kojim se obezbeđuje održivi socijalno-ekonomski razvoj Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Teorijska uporišta strategija održivog društveno-ekonomskog razvoja RSp i BiH. Implementacije preduzetničke ekonomije i operacionalizacija diverzifikacionog marketing sistema. Oslanjanje na humani kapital – inovacije i stvaralaštvoOrijentacija na međunarodno poslovanje. Principi strategije reinženjeringa i repozicioniranja RSp i BiH, kreiranjem transparentne državne vizije, misije i ciljeva. Državnička vizija budućnosti RSp i BiH, Područja poželjnih strateških promena. Kreiranje efektivnog i efikasnot privrednog sistema u kojem će preduzetnici raditi prave stvari na pravi način, Izbor državnog modela socijalne organizacije, Pravni sistem, Sistem odgoja i obrazovanja, Privredni sistem, koncepcija i strategije razvoja, Međunarodno okruženje, Subjekti privrednog sistema. Elementi vizije kao razloga postojanja bosansko-hercegovačke državnosti. Državnička misija kao svrha postojanja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Moralno-etička odgovornost države. Kultura i klima stvaralaštva. Kriterijumi kvalitete države u efektivnom i efikasnom modelu socijalne organizacije društva. Identifikovanje ključnih faktora koji ograničavaju efikasnu i efektivnu strategiju društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja. Identifikovanje ključnih područja čija realizacija omogućuje izvesnu državnotvornu viziju budućnosti Bosne i Hercegovine kao dražve tri konstitutivna naroda. Identifikovanje elemenata strategije regionalnog razvoja prema kriterijumu odabranih ekonomskih zona. Determinisanje strategije organizacije razvoja promovisanjem sistema klastera. Postupak kreiranja super atraktivnog poslovnog ambijena koji će privlačiti nove preduzetnike, nove tehnologije i sveži kapital, te otvarati nova izvozna tržišta. Reinženjering i repozicioniranje sistema obrazovanja. Ciljevi i zadaci politički i socijalno prihvatljive države. Institucije i instituti koji omogućuju skokovite promene. Hipotekarna banka – institucija za kreiranje hipotekarnog tržišta i kreditaAgencija za privlačenje investicija u uslovima kreiranja superatraktivnog poslovnog ambijenta Načela reinženjeringa i repozicioniranja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Definisanje elemenata optimalne strategija ekonomskog održivog rasta i razvoja Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Akcentiranje otvorenih pitanja i problema

156

koja ograničavaju primenu strategija skokovitih promena u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini. Definisanje nučno-istraživačkog razvoja i programa prihvatljivog rasta, Izbor modela održivog razvoja i socijalno prihvatljivog rasta. Privredni sistem – privredni razvoj i rast. Koncepcije, strategije i politike ekonomskog sistema, rasta i razvoja. Strategije optimalnog i održivog privrednog razvoja baziranog na ekonomiji proizvodnje – industrijska politika. Sistemsko respektovanje interdisciplinarnih aspekata kvaliteta. Identifikovanje budućih područja skokovitih promena i faktora repozicioniranja razvojnih područja. Problematiziranje modela socijalne organizacije – globalni društveni sistem. Obeležja, vrednosti, standardi, procedure i uslovi građanske demokratije. Odustajanje od manipulacije u procesu socijalizacije građana. Postavljanje i regulisanje postizanja ciljeva. Postupak redefinisanja kulturno-civilizacijskog sistema. Socijalni (humani) kapital i sklonosti srpskog i bosnansko-hercegovačkog društv ka sponatanoj socijabilnosti. Stimulisanje motiva za postignućem. Usklađivanja motiva za postignućem sa ciljevima društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja. Značaj porodice za socijalno-ekonomski razvoj. Makro-aspekti osmišljavanje globalnog preduzetničkog društva i preduzetničke ekonomije sa mikro-aspektima inovativnog preduzetništva. Elementi globalnog preduzetničkog društveno-političkog sistema temeljenog na ekonomiji ponude i ekonomiji proizvodnje. Elementi preduzetničke ekonomije. Načela koja determinišu postupak kreiranja super atraktivnog inovativnog poslovnog i preduzetničkog ambijenta. Kreiranje inovativnog preduzetništva i preduzetnog menidžmenta. Upravljanje razvojnim poslovanjem preduzeća. Stimulisanje preduzetničkih upravljačkih tehnologija. Shvatanje krize i promena kao šanse i mogućnosti za uspeh. Strategija podržavanja masovnog razvoja malih, porodičnih i srednjih preduzeća. Aktualizacija uloge javnih korporacija u razvoju malog i srednjeg privatnog preduzetništva. Razvijanje operativnih modela za potrebe demokratskog društvu samoodržive privrede. Model proizvodnje dovoljne količine hrane. Model poreza na dodatu vrednost. Razlozi za uvođenje poreza na dodatu vrednost. Poreski identifikacijski broj. Definisanje poreskih stopa kod PDV-a. Oslobađanja kod sistema poreza na dodatu vrednost. Socijalni sistem i socijalna politika. Obrazovni sistem i strategija celoživotnog obrazovanja i učenja. Načela socijalne organizacije globalnog društveno-političkog sistema. Kreiranje odbrambeno-bezbednosnog sistema. Postupak dekriminalizacije srpskog i bosansko-hercegovačkog društva. Pravno-institucionalno uređenje multietničke i multikonfesionalne građanske demokratske države sa sistemom savremene tržišne ekonomije, Kreiranje pozitivnog građanskog demokratskog identiteta srpskog i bosansko -hercrgovačkog nacionalog korupsa u svetu

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 36 102 16 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za istraživanje izvora; 36 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena

157

predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan galogaža Reinžinjering i repozicioniranje

Republike Srpske i Bosne i Hercegovine

Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

158

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

159