Àëòàé õîò Åñºíáóëàã ñóì.

“Ìåõàíèê õºäºëãººí” íýãæ õè÷ýýëèéí

õºòºëáºð/12æèëèéí 8-ð àíãè/

Õàíòàéøèð-Ýðäýì öîãöîëáîð ñóðãóóëü

1. Àéí íýð: Ôèçèê áèå áà ¿çýãäýë 2Ôè1

2. Õàìðàõ õ¿ðýý: 2Ôè1 àéí õ¿ðýýíä ýçýìøèõ áàéãàëü áà òåõíèê äýõ äàâøèõ õºäºë㺺í ñýäâèéí ìýäëýã ýçýìøèõ ñóðàã÷èä áîëîí 12-í æèëèéí 8-ð àíãèéí ñóðàã÷äûã õàìðàíà.

3. Õýðýãöýý: Ñóðàã÷èäàä áàéãàëèéí àëüâàà õºäºë㺺íèéã àæèãëàõ õýìæèõ ,ò¿¿íä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ

Àìüäðàë àõóéä òóëãàðàõ àëüâàà àñóóäàë, ñààä áýðõøýýëèéã ôèçèêèéí õýëýýð ÿðüæ îéëãîäîõ áàéõ

4. Çîðèëãî: Ìåõàíèê õºäºë㺺íèéã õýìæèãäýõ¿¿íýýð èëýðõèéëýõ, çàãâàð÷ëàõ, äèàãðàìààð èëýðõèéëýõ, òàëààð ñóóðü îéëãîëò àâàõ

5. Çîðèëò:

• Ìåõàíèê õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ õýìæèãäýõ¿¿íèéã ñóäëàõ ,òýäãýýðèéí õàìààðëûã òîãòîî , æèøýý ãàðãàõ ÷àäâàðòàé áîëîõ

• Áèåèéí äóíäàæ õóðäûã òîîöîîëîõ

• Õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ àðãóóäûã ýçìøèõ

6. Íýãæ õè÷ýýëèéí öàãèéí òºëºâëºëò

¹ Ýýëæèò õè÷ýýëèéí ñýäýâ Öàã

Õè÷ýýëèéí çîõèîí áàéãóóëàëò õýëáýð

Øèíý ìýäëýã îëãîõ õè÷ýýë

×àäâàð äàäàë ýçýìø¿¿ëýõ õè÷ýýë

1Ìåõàíèê õºäºë㺺í

ãýæ þó âý1 +

2Áèåèéí õóðä , äóíäàæ õóðä

1 +

3Æèãä áà õóâüñàõ

õºäºë㺺í1 +

4Õºäºë㺺íèéã

èëýðõèéëýõ àðãà1 +

5Áîäëîãûí õè÷ýýë

1 +

6Ñýäâèéí øàëãàëò

1

7. Íýãæ õè÷ýýëèéí õýðýãëýãäýõ¿¿í :

- 8-ð àíãèéí ñóðàõ áè÷èã

- ÅÁ 12æèëèéí ñóðãóóëèéí 8-ð àíãèéí õºòºëáºð ,òºëºâëºãºº, çºâëºìæ

- ÒªÌ, ¿ç¿¿ëýí ïðîåêòîð

- Íýìýëò ñóðàõ áè÷èã , áîäëîãûí õóðààìæ

- Íýãæ õè÷ýýëèéí õºòºëáºð

- Òóðøèëòûí áàãàæ òºõººðºìæ

8. Í эгж хичээлийн хүлээгдэж буй үр дүн

Õºíäëºí õîëáîî Одоо эзэмших мэдлэг

Áîñîî õîëáîî

Õºäºë㺺íèé àìüäðàë äýýðõ æèøýýã ìýääýã áàéõ ,øèíæ ÷àíàðûã íýðëýõ , ìåõàíèê õºäºë㺺íèéã íýðëýæ ÷àääàã áàéõ

Ìåõàíèê õºäºë㺺íèéã ãðàôèêààð èëýðõèéëýõ, õÿëáàð áîäëîãî áîäîõ àðãàä ñóðàëöàõÒóðøèëò ÿâóóëàõ àæëûí äàðààëàë, òàâèãäàõ øààðäëàãûã ìýäýõ

Æèãä, õóâüñàõ õºäºë㺺íèé øèíæ ÷àíàðûã ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ õ¿íýâòýð áîäëîãûã òîîöîîëîõ ,äóíäóà õóðäûã îéëãîí óõààðàõ

9. А ðãà ç¿é

Áààðèìæààëàí ÿëãàí òàíèõ ¿åä õýðýãëýõ àðãà /òºñººëºë /

Áàðèìæààã ýçýìøèõ ¿åä õýðãëýõ àðãà

/ìýäëýã/

Áàðèìæààã ¿íýëæ õºãæ¿¿ëýõ ¿åä õýðýãëýõ àðãà

/÷àäâàð/

-Òàéëáàð ÿðèàíû àðãа-Асуудал дэвшүүлэн тайлбарлах арга-Тоглоомын арга /Бөмбөг дамжуулах/

Àñóóäàë äýâø¿¿ëýí øèéäâýðëýõ àðãà-Харилцан ярилцах арга-Багаар ажиллуулах арга-Ажиглалт, òóðøèëòûí àðãà арга -Бүтээлч даалгаварын арга

-Харилцан ярианы арга- àæèãëàëò, òóðøèëò, õàðèöóóëàõ àðãà àøèãëàõ -Соло таксономын арга -Блум таксономын арга

10. Сургалтын орчин

¯éë àæèëëàãààíû Ñýòãýë ç¿éí îð÷èí Ìàòåðèàëëàã îð÷èí

-Áàãààð áîëîí õîñîîð àæèëëàõ á¿ðýëäýõ¿¿í -Áàãøèéí çààâàð÷èëãàà -Àæèëëàõ äàñãàë äààëãàâàðûí ñàí-Áàãø ñóðàã÷äûí õàìтûí ¿éë àæèëëàãàà

-Áàãø ñóðàã÷èéí õàðèëöàà ýåðýã áàéõ-Ñóðàõ ñóðãàõ ýðìýëçýë-Õýðýãëýãäýõ¿¿íèé á¿ðýí á¿òýí áàéäàë -Íýýëòòýé õ¿ëýýöòýé áàéäàë -Àíãèéí ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãà

- Ôèçèê 7-8 ñóðàõ áè÷èã -¯ç¿¿ëýí, ãàð êàðò -Òàðààæ ºãºõ ìàòåðèàë- -Сэдэвчилсэн зургууд -Íýìýëò ýõ ìàòåðèàë -Ñòàíäàðò -Æèøèã äààëãàâàð -Төлөвлөгөө -Нэгж хичээлийн õºòºëáºð

11.нэгж хичээлийн öàãèéí òºëºâëºëò

Ýýëæèт õè÷ýýë

Үйл ажиллгааны

үе шат

Үйл ажиллагааны нэр

Хуга

цаа/м

ин/

Багшин үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл ажиллагаа

Ìåõàíèê

õºäºë㺺í ãýæ þó âý

Байгаль

хамгаалал

Зохион байгуулах

үе шат

Ñóðàã÷èäûã çîõèîí áàéãóóëàõ

,áàã áîëãîõ, õè÷ýýëèéí áàéð

áýëòãýõ

Äýâòýð , íîìîî áýëòãýõ ,

õóâààðèéí äàãóó ñóóõ

3

ìèí

Сэдэлжүүлэх

Äàâøèõ,Ýðãýëäýõ, õýëáýëçýõ

õºäºë㺺í õèéæ áóé çóðàã

ñóðàã÷äàä õàðóóëàõ

Çóðãèéã àæèãëààä ÿìàð

õºäºë㺺í õèéæ áàéãààã

ÿðèëöàõ

5

ìèí

Үйлийн баримжаа

олгох үе

Àìüäðàëä áàéäàã õºäºë㺺íèé

æèøýý ãàðãóóëàõ

Õºäºë㺺íèé æèøýý ãàðãàæ ,

òýäãýýðèéã ÿëãàõ

8

ìèí

Үйлийн баримжааг

ялган таних үе

Áèå õºäëºæ áàéíà óó, òàéâàí

áàéíà óó ãýäãèéí ÿëãààã

ñóðàã÷äààð ãàðãóóëàí ÿðèëöàõ

Íýã áèåèéã ººð áèåòýé

õàðüöàíãóé õºäëºõ, ¿ë õºäëºõ

øèíæ ÷àíàðûí ÿëãààã ãàðãàõ

8

ìèí

Үйлийн баримжааг

эзэмших үе

Ñóðàã÷èäàä òºðºë á¿ðèéí

æèøýýã òàðààí ºã÷ õºäºë㺺íèéã

ÿëãóóëàõ ,òîäîðõîéëîëò

îéëãîëòûã áè÷¿¿ëýõ

Ìåõàíèê õºäºë㺺í íü

äàâøèõ,ýðãýëäýõ, õýëáýëçýõ

õºäºë㺺íèé øèíæ ÷àíàð

ÿëãàã òàíèí ìýäýõ ,òýìäýãëýæ

àâàõ

10

ìèí

6

ìèí

Үйлийн баримжааг

үнэлэн хөгжүүлэх

үе

Õè÷ýýëèéí ÿâöàä çºâ

õàðèóëñàí , çºâ ñàíàà æèøýý

ãàðãàñàí ñóðàã÷äûã óðàìøóóëàõ

Ñóðàã÷èä ººðèéí ìýäëýã

÷àäâàðàà ¿íýëýõ àñóóëò

äààëãàâàðò õàðèóëàõ

Æèãä áà

õóâüñàõ õºäºë㺺í /

40ìèí /

Áèåèéí õóðä , äóíäàæ õóðä /40ìèí/

Сэдэлжүүлэх

Ñóðàã÷èäàä òºðºë á¿ðèéí æèøýý

áîëãîæ çóðàã ¿ç¿¿ëýõ

Ñóðàã÷èä çóðãèéã àæèãëàí

õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ

3

ìèí

Үйлийн баримжаа

олгох үе

Ñóðàã÷äàä òóðøèëò õèéõ

äàðààëàë , áàãàæ õýðýãñëèéã çºâ

àøèãëàõ àþóëã¿é àæèëëàãààã

òàéëáàðëàõ

Ñóðàã÷èä òóðøèëò õèéõ áàãàæ

õýðýãñýëòýé òàíèëöàí íýðëýõ,

àæèë õèéõ äàðààëëûã àæèãëàí

òýìäýãëýõ

5

ìèí

Үйлийн баримжааг

ялган таних үе

1. Камераар авсан саадгүй давхих замын хөдөлгөөний бичлэг2. Дуслын системээр хийсэн гуурсан дундуур урсах усны урсгал3. Өндөр шилэн хоолой дотор тос хийж түүн дотор тугалган жижиг үрэл унагах4. Мөн дээрх адил өндөр шилэн хоолой дотор ус дүүргэж түүн дотор хөвөгчтэй хамт бэхэлсэн төмөр үрэл унагах5. Гөлгөр хатуу гадаргуу дээр төмөр үрэл өнхрүүлэх6.

5 áàãèéí ñóðàã÷èä çààâðûí

äàãóó æèãä õºäºë㺺íèéã

ñóäëàõ, òóðøèëò ÿâóóëæ

õ¿ñíýãòèéã áºãëºõ

16

ìèí

Үйлийн баримжааг

эзэмших үе

Ç¿é òîãòîëûã ãàðãàæ òîìú¸î

ãàðãàõàä òóñëàõ , Áîäëîãî áîäîõ

çºâëºìæ ºãºõ

Òîìú¸î ç¿é òîãòîëûã ãàðãàõ,

ò¿¿íèéã õýðýãëýõ

10

ìèí

Үйлийн баримжааг

үнэлэн хөгжүүлэх

үе

Õÿëáàð áîäëîãî ºãºõ ,

õºäºë㺺íèé æèøýý ãàðãàõ

Áîäëîãî áîäîõ , æèøýýã

òàéëáàðëàí ÿðèëöàõ

6

ìèí

Õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ àðãà/ìèí/

Сэдэлжүүлэх Õºäºë㺺íèéã 5 òºð뺺ð

èëýðõèéëñýí çóðàã àøèãëàõ

Ñóðàã÷èä çóðãèéã àæèãëàõ

40

ìèí

Үйлийн баримжаа

олгох үе

Õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ 5

àðãûí òàëààð ÿðèëöàõ

Ñóðàã÷èä Õºäºë㺺íèéã

èëýðõèéëýõ àðãóóäûã íýðëýõ

øèíæ ÷àíàðûã òîãòîîõ

òýìäýãëýë õºòëºõ

Үйлийн баримжааг

ялган таних үе

Äèàãðàììàð èëýðõèéëýõ æèãä

õºäºë㺺í ìºí ýñãèéã ÿëãààã

ñóðàã÷äààð ãàðãóóëàõ

Äèàãðàììàð èëýðõèéëýõ æèãä

õºäºë㺺í ìºí ýñãèéã òàíüäàã

áàéõ

Үйлийн баримжааг

эзэмших үе

Çàì áà õóãàöààíû ãðàôèê, õóðä

õóãàöààíû ãðàôèê áàéãóóëàõ

àðãà÷ëàëûã ãàðãàõàä òóñëàõ

Ãðàôèê áéãóóëæ õóðä, çàìûí

óòãûã æèøèõ

Үйлийн баримжааг

үнэлэн хөгжүүлэх

үе

ªºðèé㺺 ñîðèîðîé äàñãàëûí

çààâðûã áàãø òàíèëöóóëàõ

Ñóðàã÷èä äààëãàâðûã

ã¿éöýòãæ ä¿ãí¿¿ëýõ

Дүгнэлт хичээл

/40ìèí /

Бүлэг сэдвийн

мэдлэгийн

бататгах

Áàãø áýëòãýñýí ìàòåðèàëûã

òàðààõ

Ñóðàã÷èä õóãàöààíä õÿíàëòûí

àæëûí ìàòåðèàëûã ã¿éöýòãýõ

40

ìèí

Нийт 5 цаг

12. Íýãæ õè÷ýýëèéí àãóóëãà:

¹ Ýýëæèò õè÷ýýëèéí ñýäýâ Öàã

Àãóóëãà

Ìýäëýã ×àäâàð

1Ìåõàíèê õºäºë㺺í ãýæ

þó âý1

Õºäºë㺺íèé õàðüöàíãóé ÷àíàðûã òàíèõ, õºäºë㺺íèéã ¿ãýýð

èëýðõèéëýõ Õºäºë㺺íèé øèíæ ÷àíàðûã ìýäýõ

2Áèåèéí õóðä , äóíäàæ

õóðä1

Õóâüñàõ õºäºë㺺íèéã æèãä õºäºë㺺íòýé àäèëòãàõ

Áèåèéí äóíäàæ õóðäûã òîîöîîëîõ ÷àäâàðòàé áàéõ

3Æèãä áà õóâüñàõ

õºäºë㺺í1

Õºäºë㺺íèéã õýìæèãäýõ¿¿íýýð èëýðõèéëýõ, æèãä áà õóâüñàõ õºäºë㺺íèé ÿëãààã ìýäýõ

Õºäºë㺺íèéã ñóäëàõ ýíãèéí òóðøèëò õèéäýã áàéõ , òóðøèëò ÿâóóëàõ çààâàð

àøèãëàõ, òóðøèëòûã ÿâóóëàõäàà àþóëã¿é àæèëëàãààã õàíãàõ

4Õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ

àðãà1

Õºäºë㺺íèéã çàãâàð÷ëàõ, äèàãðàììààð èëýðõèéëýõ, òàëààð

ñóóðü îéëãîëò àâàõ

Ãðàôèê äèàãðàìì àøèãëàõ, çàãâàð÷ëàõ ,çàãâàð àøèãëàõ

5Áîäëîãûí õè÷ýýë

1Ìýäëýãýý õºäºë㺺íèé ýíãèéí áîäëîãî áîäîõîä àøèãëàõ

Áîäëîãî áîäîõ àðãàä ñóðàëöàõ

6Ñýäâèéí øàëãàëò

1 Ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõ Õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõäýý çàì-

õóãàöàà, õóðä õóãàöààíû ãðàôèêûã– àøãëàæ ÷àäàæ áºàéãààã

Ээлжит хичээлийн сэдэв: Жигд хөдөлгөөний хурд Зорилго: Сурагчид байгалийн аливаа үзэгдэл дээр хэмжилт хийх, хэмжилтийн тоон утгуудыг шинжилж, боловсруулах, хамаарлыг судлах, математик илэрхийллээр томъёолох зэрэг шинжилгээний аргуудаар жигд хурд хэмээх физикийн ухагдахууны тухай багаар ажиллан олон талаас нь хэлэлцэн мэдлэгээ бүтээн суралцана.

Тус ээлжит хичээлийн зорилтот алхамууд

• Уртыг хэмжих чадвар, арга барилыг бататгах

• Тодорхой үзэгдлийн өнгөрүүлсэн хугацааг хэмжих чадвараа бататгах

• Хөдөлж байгаа биеийг өөр биетэй харьцуулж ялган таньдаг байх

• Явсан зам ба хугацааны тоон утгуудын харьцааг шинжлэх

• Зам ба хугацааг хамааралтай байгааг математик илэрхийллээр томьёолох, хамаарлын коэффициент нь хурд хэмээх хэмжигдэхүүн болохыг ойлгох

• Урт, хугацаа, хурдын нэгж шилжүүлэх

• Биеийн хурдыг мэдрэмжээрээ болон тооцоолон олж тогтоох

Бэлтгэл ажилТус хичээлийг туршилтаар мэдлэгээ бүтээх арга зүйгээр явуулахаар бэлгэнэ. Иймээс нэгэн үзэгдлийг сурагчид олон талаас нь ажиглаж өөр өөрийн санаа бодлоо уралдуулан ажиллах, мөн туршилтын багаж хэрэгслийн хүрэлцээнээс шалтгаалан 6 болон түүнээс доош сурагчид нэг багт байхаар ангийн сургачдыг багуудад хуваахаар төлөвлөнө.

Жигд хөдөлгөөн нь байгальд маш ховор байх тул жигд хөдөлгөөн хийх багаж, кино бичлэгүүдийг урьдчилан бэлтгэж, багуудад хуваарилна. Үүнд:

7. Камераар авсан саадгүй давхих замын хөдөлгөөний бичлэгa. Замын боржур тод ялгарах зам бүхий камерийн бичлэгb. Бичлэг үзэх компьютер c. Секундомер буюу гар утсны хугацаа тоологч

8. Дуслын системээр хийсэн гуурсан дундуур урсах усны урсгалa. Дуслын системийн гуурсb. Устай шилэн сав 2 ширхэгc. Штатив, муфт, хавчаар, тавцанd. Сантиметрийн хуваарьтай шугамe. Секундомер буюу гар утсны хугацаа тоологч

9. Өндөр шилэн хоолой дотор тос хийж түүн дотор тугалган жижиг үрэл унагахa. Өндөр шилэн савb. Ургамалын тосc. Тугалган үрэлd. Сантиметрийн хуваарьтай шугамe. Секундомер буюу гар утсны хугацаа тоологч

10.Мөн дээрх адил өндөр шилэн хоолой дотор ус дүүргэж түүн дотор хөвөгчтэй хамт бэхэлсэн төмөр үрэл унагах

a. Өндөр шилэн савb. Усc. Хөвөгч бүхий металл үрэлd. Сантиметрийн хуваарьтай шугамe. Секундомер буюу гар утсны хугацаа тоологч

11.Гөлгөр хатуу гадаргуу дээр төмөр үрэл өнхрүүлэхa. Гөлгөр, хатуу, тэгш гадаргуу бүхий тавцанb. Төмөр үрэл

c. Налуу хавтгайd. Сантиметрийн хуваарьтай шугамe. Секундомер буюу гар утсны хугацаа тоологч

Баг бүрд хэмжилтийн хүснэгт бэлтгэнэ. 1-р хүснэгт

Цэгүүд, ба цэг хоорондын завсар

Цэгийн байрлал ба хоорондох зай

Цэг бүр дээрх хугацааны агшин

Хугацааны завсар

Зай ба хугацааны харьцаа

Хэмжилтийн хэсэг

А 0 смБ ... ... ... смВ ... ... ... смГ ... ... ... см

Тооцоолох хэсэг

А Б–А В–А Г –Б В –Б Г –В Г –Дундаж

Хичээл эхлэхээс өмнө сурагчдаа багуудад хуваан суулгаж багажуудыг ширээн дээр байрлуулсан байна.

Хичээлийн явцБаг бүрийг нэр ба уриатай болгоод уриагаа дуу нэгтгэн хэлж зоригжуулвал сурагчид урамтай ажиллах байх. Үүний дараа багуудыг үнэлэх үнэлгээний хүснэгт танилцуулна.

Багш хөдөлж байгаа биеийг хэрхэн ялган таних вэ гэдгийг дараах үзүүлэх туршилтаар сэдэлжүүлж асуулт тавина.

Үзүүлэх туршилт:

1. Багшийн ширээн дээр том хэмжээтэй номон дээр ачаа тавиад уг ачааг номон дээгүүр аажим чирнэ.

2. Ачааг номон дээр хөдөлгөөнгүй байлган номыг ширээн дээгүүр алгуур чирнэ.

3. Ачааг номон дээр байхаар штативнаас хавчаараар хавчиж бэхлээд ширээн дээгүүр ачааны доогуур номыг алгуур чирнэ.

Дээрх 3 тохиолдолд “Аль нь хөдөлж байгаа вэ?” гэсэн асуултанд сурагчид дараах хариултуудыг хэлнэ.

1-р тохиолдолд: Ачаа л хөдөлж байна. Ном ширээ огт хөдөлгөөнгүй байна.

2-р тохиолдолд: Ачаа номтой хамт хөдөлж байна. Ширээ хөдлөхгүй байна.

3-р тохиолдолд: Ачаа ширээ 2 хөдлөөгүй. Харин ном л хөдөлсөн. гэсэн хариултууд цуглах байх.

Багш дахин асуулт тавина. “Хэрвээ та нар маш жижиг болоод 2-р тохиолдолын номон дээр зогсоцгоож байгаа бол юу нь хөдөлж байгаа харагдах вэ?”, нэмэлт дөхүүлэх асуулт нь “Хэрвээ та нар 3-р тохиолдолд ачаан дээр зогсож байгаа бол юу нь хөдөлж байгаа мэт та нарт санагдах вэ?”, дараагийн нэмэлт асуулт нь “Энэ ачаанд дээр та нар зогсож

байгаа мэт нуурын усан дээр салтай зогсож байгаа тохиолдолд сал ба усны аль нь хөдөлж байна гэх вэ?”

Энэ бүх асуултын эцэст дээр өгсөн хариултуудаас гадна хөдөлгөөний харьцангуй чанарыг илэрхийлсэн дараах ойлголтонд хүрэх ёстой.

1-р тохиолдолд: Ачаатай харьцангуй ном, ширээ доогуур нь хөдөлж байна.

2-р тохиолдолд: Ачаа номтой харьцуулахад хөдөлгөөнгүй, харин ачаа ба номтой харьцангуй ширээ хөдлөж байна.

3-р тохиолдолд: Номтой харьцангуй ачаа хөдөлсөн, мөн номтой харьцангуй ширээ хөдлөж байна. Эдгээр ойлголтыг хөдөлгөөний харьцангуй чанар гэж ойлгоно, гэсэн дүгнэлтэнд хүрч аливаа зүйлтэй харьцуулж хөдөлгөөнийг тодорхойлоно. Иймээс туршилтаа хийх үед хөдөлгөөнийг харьцуулах цэгүүдийг анхаараарай гэдгийг сануулна.

Туршилтын ажил:

Багш сурагчдад дараах асуултаар туршилтийг эхлүүлнэ. “Одоо хөдөлгөөнийг харьцуулан тодорхойлж чаддаг боллоо. Явсан зам ба уг замыг туулахад зарцуулсан хугацаа нь ямар нэгэн хамааралтай байх уу туршиж үзэцгэе.”

Туршилтийг эхлүүлэхийн өмнө багуудад багажуудаа тайлбарлаж ажиллах зааварыг өгнө. “Та нарт жигд хөдөлгөөн хийх багажуудыг баг бүрд тараан өгсөн байгаа. Та бүхэн туршилтаар биеийн явсан зам ба хугацааг хэмжиж, хамаарлыг нь тогтоох болно”. Багууд өмнөх хичээл дээр үзсэн “Уртыг хэмжих”, “Үзэгдлийн үргэлжлэх хугацааг багажаар болон тооцоолж хэмжих” аргуудыг сэргээн санаж, тухайн баг бүр өөрт ноогдсон багаж дээрээ хэрхэн хэмжилт хийх талаар зөвлөлдөж нэгдсэн саналаа танилцуулна.

Багууд туршилт хийх явцдаа дараах үйлдлүүдийг гүйцэтгэнэ.

Тухайн нэг хөдөлгөөний хувьд явах замын дунд А, Б, В, Г гэсэн цэгүүдийг хэмжигдэж зайтайгаар тэмдэглэнэ. А цэгийг хөдөлгөөн жигдэрсэн байх цэгээс тэмдэглэх нь зүйтэй байх. Хөдөлгөөн эхлээд А цэг дээр ирэхэд хугацааг тоолж эхлэх ба дараа дараагийн цэгүүдийг дайран өнгөрөх эгшин бүрийн хугацааг тэмдэглэн авна. Энэ тэмдэглэгээнүүдээс явсан зам ба хөдөлгөөнийг туулсан хугацааны зурвасуудыг тэмдэглэн авна. 1-р хүснэгтийн бүдгэрүүлсэн хэсэгт бичилт хийх шаардлагагүй.

Дээрх зөвлөгөөг өгсний дараа багууд туршилт ба тооцоог боловсруулах ажилдаа орцгооно.

1. Туршилтийг эхлээд хийж үзээд А цэгийг тэмдэглэнэ. Түүнээс цааш Б, В, Г цэгүүдийг хугацаа харж хэлж, болохоор адил биш зайд тэмдэглэнэ.

2. Хэмжилтийн хүснэгт дээр тухайн нэг хөдөлгөөний олон тохиолдол болох А, Б, В, Г цэгүүд дээрх хэмжилтийн тэмдэглэл хөтлөнө. Энэ үед багийн нэг гишүүн туршилтийн үйл ажиллагааг зохицуулна, 2-р гишүүн секундомерээр хэмжилт хийнэ, 3, 4, 5-р гишүүд туршилтын үед 2-р гишүүний хэлсэн тоон утгуудыг цаг алдалгүй тэмдэглэж авна.

3. Уг туршилтыг дахин шинээр цэгүүдээ тэмдэглэн, шинэ хүснэгт дээр хийж, тэмдэглэл хөтлөнө. Хэрвээ хугацаа байгаа бол дахин туршиж үзэж болно.

4. Цэгүүдийн хоорондох зайнаас явсан замыг хүснэгтийн тооцоолох хэсэгт бөглөнө.

5. Хугацааны агшинуудыг хүснэгтийн тооцооны хэсэгт туулсан хугацааны завсар болгож бичнэ.

6. Явсан зам ба хугацааны завсрын тоон утгуудыг харьцуулан сүүлийн баганад бичнэ.

Туршилтын дүгнэлт хэсэг:

Хүснэгтийн сүүлчийн багана доторхи тоонуудыг харьцуулан харж тоон утгууд нь хэр зөрөөтэй байгааг ажиглана. Уг тоонууд ойролцоо болохыг тогтоож дараах хамаарал байгааг ажиглалтаар илэрүүлнэ.

Туулсан зам s нь уг замын турш өнгөрсөн хугацаа t д шууд хамааралтай болохыг– ажиглах ба хамаарлын коэффицентыг “v” үсгээр тэмдэглэж хурд хэмээх хэмжигдэхүүн болохыг багууд ажигласан туршилтын үр дүнгээс гаргаж ирэх асуултаар багш хөтлөнө.

Ингэснээр жигд хөдөлгөөний хурдны томъёо нь дараах хэлбэрээр бичигднэ.

Хэрвээ сурагчид хугацаандаа амжиж тооцоолон гаргаад томъёолон бичиж чадах бол сурагчдаар хэлүүлж, багуудыг өрсөлдүүлэн багын нэг гишүүн самбарт бичих нь чухал байх.

Цааш хурд хэмээх хэмжигдэхүүний тухай дэлгэрүүлэн мэдээлэл өгнө. Үүнд:

СИ системд нэгж нь байхыг сурагчдаа бодуулах, энэ нь 1 метр замыг 1секундын хугацаанд туулахад 1м/с хурдтай хөдөлсөн байна гэдгийг тооцоолуулах. Дараа нь км/цаг гэсэн хэмжээсийг тооцоолно. Мөн тэдгээрийн хоорондох холбоог дараах томъёоллоор гаргана.

;

Шинэ мэдлэгийг бататгах, үзэж судалсан зүйлсээ дүгнэх хэсэг:

Дээр үзсэн, судалсан бүх зүйлүүдээ нэгтгэн дүгнэж, дараах асуултуудыг сурагчдаас асууна.

1. Хөдөлж байгаа галт тэргэнд суусан хүн галт тэрэгтэй харьцангуй газар өөдөөс явж байна гэх нь зөв үү?

2. Жигд хөдөлгөөний үед туулсан зам ба хугацааны харьцаа нь ямар байдаг вэ?

3. Хэрвээ жигд биш хөдөлж байвал зам ба хугацааны харьцаа ямар байх вэ?

4. Шууд хамааралтай хоёр хувьсагчийг яаж томъёолох вэ?

5. Хурдны томъёог яаж бичиж болох вэ?

6. 6 м/с хурдтай гүйж байгаа тамирчин 20 км/цаг хурдтай давхиж байгаа морьтой хүн хоёрын аль нь хурдан байна вэ?

7. 40 км/цаг хурдтай яваа жип машин, 12 м/с хурдтай давхих хурдны морьтой хүүхдийн аль нь хурдан байна вэ?

Үнэлгээ:

Үнэлгээг багаар үнэлэх бөгөөд сурагчдын суудлын байрлалыг цаасан дээр багш тэмдэглэн багийн доторхи болон нийтийн дунд манлайлан оролцогч, мөн идэвхигүй байгаа гишүүдийг “+” ба “-” тэмдэгүүдээр тус тус тэмдэглэх байдлаар дүгнэж болох юм

Сурагчдын байрлалаар стандарт бус үнэлгээг гаргах бөгөөд эцсийн үнэлгээг багаар дүгнэн үнэлэж байх нь чухал

юм.

Багуудыг уралдуулах үүднээс 2-р хүснэгтийг ил өлгөөд дээр нь оноог тэмдэглэж, сурагчдыг идэвхижүүлэх хэрэгтэй.

2-р хүснэгтДаалгаварууд

1-р баг

2-р баг

3-р баг

4-р баг

5-р баг

Үзүүлэх туршилтТуршилтын явцТуршилтын хүснэгтТуршилтын дүгнэлтХурдны томъёололНэгжийг томъёолохНэгж шилжүүлэлтДүгнэлт асуултНийт байр

Гэрийн даалгаварт: Дараах графикийг байгуулна. Үүнд:

a. Доорх график дээр хурдны хоёр тэнхлэгийн тэнцүү утгуудыг тооцоолж, харгалзуулан бичнэ.

b. Жигд хөдөлгөөн хийж байгаа явган хүн алхах, гүйх, дугуйтай хүн хурдтай явах, гудамжаар явах автомашины болон бусад хөдөлж байгаа зүйлсийн хурдыг хэмжиж тэмдэглэн авах

c. Дээрх цуглуулсан утгуудаар график дээр баганан график зурах

V(м/с)

V(км/ц)

Явган алхах

Гүйх

Дугуйтай хурдан явах

Төв замын машин

Бусад хөдөл-гөөн