L E S S E N V O O R D E X X I S T E E E U W – 2 0 F E B R U A R I 2 0 0 6 – B A R T P A T T Y N

Media en de moraal van het einde van de moraal

Media en moraal

moraal

Conservatieve burgers

Progressieve burgers

1. Tegenstellingen en grenzen

Te weinig grenzen

Te veel grenzen

grenzen

categorieën

1. Tegenstellingen en grenzen

publiek privaatdag nachtmorgenmaal

middagmaal

Te weinig respect

Te veel taboes

1. Tegenstellingen en grenzen

Te weinig moraalTe weinig moraal ?

1. Tegenstellingen en grenzen

progressief engagement =

een moreel engagement voor gelijkwaardigheid

1. Tegenstellingen en grenzen

Het klassieke gelijkwaardigheidsstreven:

• iedereen gelijk voor de wet

• iedereen recht op dezelfde materiële basisvoorzieningen

1. Tegenstellingen en grenzen

Het moderne gelijkwaardigheidsstreven:

« Elk individu heeft het recht om er persoonlijk van overtuigd te zijn dat het leven dat hij of zij leidt even interessant is als dat van om het even welke andere medeburger… »

1. Tegenstellingen en grenzen

Het moderne gelijkwaardigheidsstreven:

« Elke persoon of instantie die het cultiveren van die gelijkwaardigheidsovertuiging bemoeilijkt, wordt in het defensief gedreven. »

1. Tegenstellingen en grenzen

Het publieke gezag van morele, religieuze en culturele opvattingen wordt bestreden. Ze worden beschouwd als zuiver private aangelegenheden.

2. De idee een waardevol leven te leiden

Wat moet er zo nodig beschermd worden?

2. De idee een waardevol leven te leiden

« Iedereen leeft bij gratie van de gedachte een min of meer

benijdenswaardig leven te leiden. »

2. De idee een waardevol leven te leiden

2. De idee een waardevol leven te leiden

Mensen kunnen elkaar het gevoel geven een leven te leiden dat de moeite waard is.

Ze kunnen elkaar ook de grond in boren.

2. De idee een waardevol leven te leiden

2. De idee een waardevol leven te leiden

één wij

één gemeenschappelijk

ideaal-ikAlles wat

fout is wordt

naar buiten

geprojecteerd.

2. De idee een waardevol leven te leiden

zondebokmechanisme

in-group

out-group

Zich conformeren.

Een eerste strategie om zichzelf tegen de blik van de anderen te beschermen:

2. De idee een waardevol leven te leiden

Dat leidt tot conflicten tussen groepen.

na het uiteenvallen van

de levensbeschouwelijke éénheid in Europa:

godsdienstoorlogen en nationale oorlogen

2. De idee een waardevol leven te leiden

de godsdienstoorlogen

en de nationale conflicten in

Europa

de liberale strategie om interindividuele conflicten te vermijden:

• het publieke en het private scheiden

• wat privé is onkwetsbaar maken

2. De idee een waardevol leven te leiden

privaat

2. De idee een waardevol leven te leiden

P U B L I E K

privaat

2. De idee een waardevol leven te leiden

P U B L I E K

geboden

verboden

verplichtingen

plichten

verwachtingen levensstijl

en

2. De idee een waardevol leven te leiden

P U B L I E K

religieuze overtuigingen

levensstijlmuziekvoorkeurminimumloonburgerrechten

privaat

kwaliteit van de media

Kerk, religie, levensstijl, moraal

Staat, regels om te kunnen samenleven

P U B L I E K …

p r i v a a t .

2. De idee een waardevol leven te leiden

Vragen over

•kwaliteitsvol of oppervlakkig •goed of kwaad •hoge cultuur of lage cultuur

niet langer beschouwd als publiek maar privaatniet langer beschouwd als objectief maar subjectief

2. De idee een waardevol leven te leiden

t.a.v. van theorieën, die een hiërarchie instellen,t.a.v. cultuur met een grote C, t.a.v. morele of religieuze visies op

wat een leven de moeite waard maakt, t.a.v. opvattingen over klassenverschillen…

In de moderne verstandhouding is er wantrouwen

2. De idee een waardevol leven te leiden

De moraal van het einde van de moraal:

Men wil mensen beschermen tegen publieke beoordeling door visies over moraal, esthetische smaak, cultuur, religie af te schermen, te neutraliseren, te privatiseren of als zuiver subjectief te beschouwen

vanuit een moreel gedreven gelijkwaardigheidsstreven: iedereen moet zich gelijkwaardig en ‘goed’ kunnen voelen: niemand mag iemand anders publiek de les kunnen spellen

2. De idee een waardevol leven te leiden

3. De evolutie van de media

3. De evolutie van de media

3. De evolutie van de media DEO OMNIPOTENTI TEMPLUM HOC ARTIUM ET MUSARUM ANNO

DOMINI MCMXXXI RECTORE JOHANNI REITH PRIMI DEDICANT GUBERNATORES PRECANTES UT MESSEM BONAM BONA PROFERAT SEMANTIS UT IMMUNDA OMNIA ET INIMICA PACI EXPELLANTUR UT

QUAECUNQUE PULCHRA SUNT ET SINCERA QUACUNQUE BONAE FAMAE AD HAEC AUREM INCLINANS POPULUS VIRUTUTIS ET

SAPIENTIAE SEMITAM INSISTAT

Gaan uit van een duidelijke idee over wat goed, waar, mooi, belangrijk, relevant, is.

« To make the good popular

and the popular good. »

3. De evolutie van de media

Media oude stijl:

3. De evolutie van de media

expert

programmator

publiek

netverantwoordelijke

toeleverancier

Media nieuwe stijl:

Hebben geen duidelijke idee meer over wat goed, waar, mooi, belangrijk, relevant is. Wat moet worden geprogrammeerd wordt gevraagd aan de eindgebruiker.

3. De evolutie van de media

3. De evolutie van de media

Media oude stijl

• In dienst van een publieke moraal

• Hiërachisch gestructureerd

• Experten weten wat objectief goed is

Media nieuwe stijl

• Aanbod in functie van private voorkeuren

• Vraaggestuurd, marketinggedreven

• Kwaliteit wordt gemeten in functie van subjectieve beoordeling van de cliënt

Marktonderzoek

Wat wil het publiek bekijken?

Hoe kunnen we het publiek doen kijken?

3. De evolutie van de media

control

belonging

conviviality

security

enjoyment

power

vitality

recognition

release

control

self other

spanning en minderwaardigheidsgevoel

De behoefte een min of meer benijdenswaardig leven te leiden

3. De evolutie van de media

creatie van huisstijl

Speelt men enkel in op individuele behoeften?Of creëert men nieuwe virtuele groepen en cultiveert men specifieke morele levensstijlen?

4. Discussie

Massamedia fungeren zelden als toeleveranciers van individuele informatie.

Mensen gebruiken massamedia om te participeren, deel te nemen, in te zijn, aansluiting te vinden bij een groep.

4. Discussie

4. Discussie

• als iedereen voor zichzelf kan uitmaken wat kwalitatieve media is en

• als die keuze kritisch en ongebonden is

• dan kan men voor de media geen publieke morele grenzen en inhoudelijke kwaliteitscriteria opstellen

• dan zijn er geen argumenten om een publieke omroep gestalte te geven of om de missie van een goede maatschappelijke berichtgeving te omschrijven

4. Discussie

Maar leven we in een vrije, klassenloze, individualistische samenleving?

• waar iedereen voor zichzelf uitmaakt wat kwalitatieve media is?

• waar die keuze kritisch, ongebonden en onvoorspelbaar is?

• waar de vrije markt het enige valabele alternatief lijkt te zijn?

Of is het eerder zo dat mensen “like in crowds…”?

4. Discussie

hiërarchisch

enclavistisch

geïsoleerdcategorieën

groepsdrukindividualistis

ch?

4. Discussie

categorieëngrenzen

4. Discussie

expert

programmator

publiek

4. Discussie

4. Discussie

in-group

out-group

4. Discussie

hiërarchisch

enclavistisch

geïsoleerd

cate

gori

eën

groepsdruk

individualistisch

4 types

communicatiepublieke opiniemorele verstandhouding

4. Discussie

hiërarchisch

Het medium wordt beschouwd als een publiek forum

•waar men aan elkaar culturele expressievormen, overtuigingen en categorieën kenbaar maakt•waar men individuele noden publiek maakt •waar men publiek maakt wat de overheid doet•waar er discussie wordt gevoerd over wat nodig is voor het publieke belang: gezondheidszorg, rechtspraak werkgelegenheid, veiligheid, infrastructuur, internationale betrekkingen

4. Discussie

individualistischinformatie i.v.m. individuele interesses

•utilitair individualistische interesses: informatie over beleggingen, aandelenkoersen, vacatures, professionele vaardigheidstrainingen

•expressief individualistische interesses: informatie over binnenhuisinrichting, kleding, psychotherapie, lichaamsverzorging, gerechten, film, muziek, literatuur, reizen

4. Discussie

geïsoleerd•weinig of geen communicatie omdat er noch contact noch loyaliteit bestaat tegenover om het even welke groep.

4. Discussie

•informatie over wat het collectief bewustzijn verstoort of verontrust (externe fysieke bedreiging, epidemieën, voedselonveiligheid)•informatie over wat zich aan de grens voordoet tussen ‘het wij’ en ‘de anderen’: vluchtelingen, criminelen, politici...•informatie over wat men als lid van de groep behoort te weten om ‘in’ te zijn, op de hoogte te zijn, mee te kunnen praten (vaak betreft dat roddel, ophefmakende geruchten, verdachtmakingen in verband met publieke figuren)

enclavistisch

4. Discussie

hiërarchisch

enclavistisch

geïsoleerd

cate

gori

eën

groepsdruk

individualistisch

journalistiek

4. Discussie

hiërarchisch

enclavistisch

geïsoleerd

cate

gori

eën

groepsdruk

individualistisch

4. Discussie

Meritocratie

290 JONGEREN

1101 0111 1011 1110Canvas rechtstr sport radio contact techno

Journaal, actua misdaad/advocatenr hitparademuziek 1372 JONGEREN

496 JONGEREN tekenfilmreeks 1024 JONGEREN

sportmagazines

rap/hip hop

hard rock

soul/R&BAvontuur/actiefilms

375 JONGEREN

0101 0011 1010 0110tv1 radio donna ka2 SF/fantasyreeks

klein nieuws 449 JONGEREN vt4 reality tv

studio brussel top radio horrorfilmsrock house gevechtsfilms

politieke films komische films 546 JONGEREN

cultfilms 467 JONGEREN

649 JONGEREN

0010

tmf

mtveng. Comedy/family

332 JONGEREN

0000

thrillersmisdaad/politiefilms

974 JONGEREN

1111 ETNOCEN 44. 93

HARDEREP 50. 50

ANTI DEM 41. 82

UTI LI ND 31. 05

290 JONGEREN

1101 0111 1011 1110ETNOCEN 20. 75 ETNOCEN 32. 51 ETNOCEN 39. 81 ETNOCEN 49. 42

HARDEREP 29. 19 HARDEREP 40. 24 HARDEREP 49. 46 HARDEREP 49. 31

ANTI DEM 25. 17 ANTI DEM 36. 81 ANTI DEM 44. 01 ANTI DEM 47. 47

UTI LI ND 19. 32 UTI LI ND 26. 96 UTI LI ND 27. 33 UTI LI ND 34. 41

496 JONGEREN 375 JONGEREN 1024 JONGEREN 1372 JONGEREN

0101 0011 1010 0110ETNOCEN 27. 42 ETNOCEN 32. 39 ETNOCEN 40. 56 ETNOCEN 40. 98

HARDEREP 34. 10 HARDEREP 43. 11 HARDEREP 45. 94 HARDEREP 45. 44

ANTI DEM 31. 99 ANTI DEM 39. 45 ANTI DEM 44. 53 ANTI DEM 45. 68

UTI LI ND 23. 23 UTI LI ND 23. 73 UTI LI ND 31. 31 UTI LI ND 31. 84

649 JONGEREN 449 JONGEREN 467 JONGEREN 546 JONGEREN

0010ETNOCEN 30. 02

HARDEREP 39. 95

ANTI DEM 38. 38

UTI LI ND 26. 00

332 JONGEREN

0000ETNOCEN 36. 42

HARDEREP 41. 51

ANTI DEM 37. 14

UTI LI ND 27. 99

974 JONGEREN

1111SES - 0. 24

ASO 31 %

TSO 37 %

BSO 30 %

MEI SJ E 43 %

290 JONGEREN

1101 0111 1011 1110SES 0. 47 SES 0. 11 SES - 0. 24 SES - 0. 21

ASO 75 % ASO 60 % ASO 42 % ASO 29 %

TSO 21 % TSO 31 % TSO 37 % TSO 41 %

BSO 3 % BSO 7 % BSO 20 % BSO 28 %

MEI SJ E 47 % MEI SJ E 40 % MEI SJ E 77 % MEI SJ E 35 %

496 JONGEREN 375 JONGEREN 1024 JONGEREN 1372 JONGEREN

0101 0011 1010 0110SES 0. 33 SES 0. 12 SES - 0. 20 SES - 0. 05

ASO 70 % ASO 56 % ASO 36 % ASO 42 %

TSO 25 % TSO 34 % TSO 43 % TSO 41 %

BSO 4 % BSO 9 % BSO 19 % BSO 15 %

MEI SJ E 51 % MEI SJ E 82 % MEI SJ E 52 % MEI SJ E 41 %

649 JONGEREN 449 JONGEREN 467 JONGEREN 546 JONGEREN

0010SES 0. 13

ASO 57 %

TSO 30 %

BSO 12 %

MEI SJ E 69 %

332 JONGEREN

0000SES 0. 04

ASO 52 %

TSO 34 %

BSO 12 %

MEI SJ E 46 %

974 JONGEREN

5. Besluit

•We leven niet in een klassenloze samenleving

•Mediavoorkeur is gerelateerd aan waarden die niet op basis van eigen voorkeur als belangrijk of onbelangrijk kunnen worden omschreven: bijvoorbeeld racisme, een anti-democratische ingesteldheid, een voorkeur voor harde repressie en de stelling dat we niet voor elkaar moeten instaan

•De moraal van het einde van de moraal maakt een ernstige discussie over dit soort zaken onmogelijk

5. Besluit

Het discussiepunt zou moeten zijn :

In wat voor type samenleving willen we leven?

De kwaliteit van de media kan alleen beoordeeld worden in functie van die keuze.